e laat. Eindhoven mee gloeien. Wethouder met studentendrive. Open kaart spelen als ideaal. De schoonheid van duisternis

6

13 november 2014 | jaargang 57

@tuecursor

Tweewekelijks blad van de Technische Universiteit Eindhoven Voor het laatste nieuws: www.cursor.tue.nl en volg tuecursor op

en

12 | T  U/e laat

Eindhoven mee gloeien

9 Wethouder met studentendrive

De 30-jarige Bianca van Kaathoven is de baas van Eindhoven Studentenstad

11 De schoonheid van duisternis

Leuk dat Glow, maar duisternis heeft ook mooie kanten

14 Open kaart

spelen als ideaal

“Als anderen jouw idee overnemen, weet je dat je goed bezig bent”

Check out our English section on pages 20-28

2 | Vooraf

13 november 2014

Vijfentwintigduizend aanmeldingen MOOC data science

CURTOON

11 november 2014 - Ongeveer vijfentwintigduizend deelnemers uit maar liefst 169 landen hebben zich aangemeld voor de gratis online cursus (Massive Open Online Course, MOOC) over data science van TU/e-hoogleraar Wil van der Aalst, die woensdag 12 november van start ging. Maar liefst een kwart van de deelnemers komt uit de Verenigde Staten. Daarna komt India met 11 procent, gevolgd door Nederland en het Verenigd Koninkrijk (4 procent). De cursus biedt de online studenten kans analysetechnieken te leren waarmee je waardevolle inzichten uit big data haalt. Inzichten die bijvoorbeeld kunnen helpen ziektekosten terug te dringen, fraude tegen te gaan of informatiesystemen beter af te stemmen op klanten.

Eerste bachelordiploma’s Automotive uitgereikt 7 november 2014 - De eerste bachelordiploma’s voor de opleiding Automotive zijn op vrijdag­ middag 7 november uitgereikt. Tijdens de gecombineerde propedeuse- en bachelor­ uitreiking van Electrical Engineering en Auto­ motive ontvingen de eerste zes studenten hun diploma uit handen van de opleidingsdirectie. Automotive startte in 2011 als een track binnen de bachelor Electrical Engineering. Van de 26 studenten die destijds begonnen, rondden zes studenten de opleiding nominaal af.

Hoofdredacteur Han Konings

Eindredacteur Brigit Span

Redactie Judith van Gaal Tom Jeltes | Wetenschap Norbine Schalij San van Suchtelen Monique van de Ven

Medewerkers Nicole Testerink

Rien Meulman Bart van Overbeeke

Coverbeeld Bart van Overbeeke

Opmaak Natasha Franc

Vertalingen Annemarie van Limpt (p.20,21,24,25,26,27) Benjamin Ruijsenaars (p.22,23)

Aangesloten bij Hoger Onderwijs Persbureau

Redactieraad prof.dr. Cees Midden (voorzitter) prof.dr. Marco de Baar Angela Stevens- van Gennip Thomas Reijnaerts (studentlid) Arold Roestenburg Anneliese Vermeulen-Adolfs (secretaris)

Redactieadres TU/e, Matrix 1.90 5600 MB Eindhoven tel. 040 - 2474020 e-mail: [email protected]

Cursor online www.cursor.tue.nl

Druk Janssen/Pers, Gennep

Advertenties Bureau Van Vliet BV tel. 023 - 5714745

Poll

Han Koning s

student is en in hoeverre hij of zij zich laat leiden door de raad van paps en mams. Die zijn waarschijnlijk een stuk voorzichtiger als het aankomt op het aangaan van een grote schuld op jonge leeftijd. Maar van welke kant ik de hele kwestie ook bekijk, het lijkt er echt op dat je in je studietijd al een mooi aankoopbedrag voor een woninkje bij elkaar kunt scharrelen. En dat onder voorwaarden die geen hypotheekverstrekker je ooit zal bieden. Moet ik nu onder dit verkapte financieel advies voor toekomstige studenten deze waarschuwing zetten?

No g(l)o(w) Hoe graag we ook alles vertellen: soms moet je als journalist even schikken. Bijvoorbeeld als studenten van de honorstrack Light Force je enthousiast en in detail hebben verteld over de werking van hun GLOW-installatie - maar die werking bij nader inzien niet in het artikel willen hebben. Want: mystery matters most. Een minilesje ‘omgaan met de media’, doceerde hun coach hen: ben óók duidelijk over wat je wellicht níet gepubliceerd wilt zien. Het interview was er niet minder boeiend om, het lichtkunstwerk

Renovatie Hoofdgebouw kan van start

Is het verstandig van NWO om te eisen dat met ingang van 2015 al het door hen gefinancierde onderzoek na publicatie direct gratis is in te zien? Iets meer dan honderd mensen lieten hier hun licht over schijnen en een ruime meerderheid (65,3) vindt het een goed plan.

Zeker, dit breekt de macht van de wetenschappelijke uitgeverijen

15.8%

Natuurlijk, dit is toch betaald met belastinggeld

28.7%

Vanzelfsprekend, want dit stimuleert de wetenschappelijke dialoog

20.8%

5%

Niet doen, want wetenschappelijke uitgeverijen zorgen voor structuur

11.9%

Ben je gek, dan kan ik niet meer in vooraanstaande bladen publiceren

17.8%

Nu nog niet, want dan schieten we ons in Nederland zelf in de voet

Ven Monique van de

Nu vragen we op www.cursor.tue.nl van de studenten evenmin. Niet voor niets siert Rigid Motion zelfs de cover van deze Cursor. Zie ook pagina 12 en 13.

5 november 2014 - De TU/e kan aan de slag met de renovatie van het Hoofdgebouw; de gemeente Eindhoven heeft de sloopvergunning goedgekeurd. Voor de renovatie is gekozen voor de ontwerpvisie van het ontwerpteam RSVP. Het plan moet de uitstraling behouden van het huidige ontwerp van architect Van Embden uit de jaren ’60. Het zestien bouwlagen tellend pand krijgt wel een nieuwe en eigentijdse inrichting, energiezuinige installaties en een zeer isolerende glazen vliesgevel. Centraal in het gebouw wordt een nieuwe, verbindende trap voorgesteld die vanuit de zogeheten rode loper (het geheel van verbindende routes via loopbruggen op de campus) onregelmatig zigzaggend loopt tot boven in het gebouw.

Onze masterstudenten hoeven straks toch niet verplicht naar het buitenland. Is die versoepeling niet echt een gemiste kans?

uws van de ie n e n li n o t e h g Een greep uit ee weken. Kijk voor nol tw afgelopen s op www.cursor.tue.n meer nieuw

Internationale award TU/eprogramma meereizende partners 10 november 2014 - Het programma dat de TU/e aanbiedt aan de meereizende partners van internationale medewerkers heeft afgelopen vrijdag in Londen de Expatriate and Mobility Management Award (EMMA) gewonnen. Het Get in Touch-programma was de beste in de categorie Best family support programme. Het programma van de TU/e heet voluit Get in Touch with People and Places in Eindhoven en heeft als doel partners van internationale medewerkers in Eindhoven te helpen om een nieuw sociaal netwerk op te bouwen en om de stad te leren kennen. Zo bezoeken de deelnemers onder meer culturele instellingen, bijzondere winkels en de bibliotheek in de stad, is er aandacht voor evenementen en festiviteiten.

id e h d g e o v e s lesb d a a r g e t s r Ee ter n s a m /e-faculteite n e n E) wil met TU n o S (E bi n en o n ti n ca ter ruimte ku chool of Edu

mas ndhoven S oet het binnen hun 2014 - De Ei die manier m tember 2015 p p O . se d ei af 6 november n h d va n evoeg at studente rstegraads b realiseren d en van de ee worden. al er eh b ig el et p h r m g laagdre in creëren voo id le p (SEC) o n e lerare munication volgen van d on and Com ti ische ca u em Ed ad ce cien sjaar 26 ac u rs r cu De master S en p uden er mee heeft afgelo maar dat zo , rd van de TU/e ve ie le d u ge st ld 45 sleraren af r bijvoorbee eerstegraad n vakmaste ee pgenomen. in o s al en rd jn o kunnen zi kunnen w n ke ak sv ar lera punten aan

iGEM-team TU/e maakt beste nieuwe toepassing 4 november 2014 - Het iGEM-team van de TU/e is bij de Giant Jamboree in Boston als eerste geëindigd in de categorie ‘New Application’. De studenten voorzagen de darmbacterie E. coli van een eiwitjasje, waarmee de bacterie kan overleven -en zich nuttig kan maken- in chemische reactoren of het menselijk lichaam. De bekendmaking van de einduitslag was maandag het slotstuk van een vierdaags spektakel in het gigantische Hynes Convention Center in Boston. Duizenden studenten, verdeeld over 250 teams presenteerden daar hun projecten. Het Eindhovense team voldeed met hun inzending ‘Click Coli’ aan de vereisten voor een gouden medaille - net als veertig procent van de teams, waaronder alle Nederlandse. Bovendien bleken ze dus in hun eigen categorie -‘New Application’alle 24 concurrenten achter zich te hebben gelaten.

EENS

Fotografie

De studiebeurs is dood, leve de studielening! Ten minste als ook de Eerste Kamer ermee akkoord gaat dat de studiebeurs na zoveel jaren trouwe dienst ten grave wordt gedragen. Want los van alle prietpraat over investeren in jezelf en de garantie van Jet dat de zwaksten in de maatschappij niet zullen lijden onder haar beslissing, liggen er ook kansen. Voor de calculerende student lijkt dit het moment om voor het leven na de studie een mooi financieel fundament te leggen. Leen maximaal, beteugel je uitgaven, werk ernaast en maak je geen zorgen over de bijverdiengrens, want die is afgeschaft. Zo kun je in vijf à zes jaar tijd (het mogen er zelfs acht zijn) een mooi kapitaaltje opbouwen met terugbetalingscondities die nergens anders zo riant zijn. CDA’er Michel Rog vreest dit in zijn ogen onwenselijk doem­ scenario. In de Tweede Kamer noemde hij het leenstelsel ‘een tikkende tijdbom onder de staatsschuld’ en de staat betitelde hij als ‘een pinautomaat’. Ik weet niet hoe inventief en ‘financieel moedig’ de toekomstige

NIET EENS

Colofon

De calculerende student

Nieuws | 3

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Masterstudenten toch niet verplicht naar het buitenland 3 november 2014 - TU/e-studenten hoeven toch niet verplicht naar het buitenland in hun master. Wel wordt de internationale ervaring een verplichting voor de opleiding. Vanaf september 2015 moet deze mogelijkheid standaard in het programma zijn opgenomen. De student kan er vervolgens voor kiezen hiervan geen gebruik te maken.

TU/e-spinoff Flowid wint innovatieprijs 31 oktober 2014 - TU/e-spinoff Flowid heeft de Herman Wijffels Innovatieprijs gewonnen in de categorie ‘Circulaire Economie’. Daarmee streek de innovator van chemische processen een ontwikkelingsbonus van dertigduizend euro en een mooie erkenning op. Door grote, vaak energievretende en onveilige processen in de chemische sector samen te voegen en op miniatuur-niveau uit te voeren, maakt Flowid ze duurzamer, efficiënter en veiliger.

4 | Gelinkt

13 november 2014

Gelinkt | 5

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

‘Home is where the heart is’ De TU/e: dagelijks het tweede thuis van zo’n tienduizend studenten en medewerkers. Een relatief kleine gemeenschap, met ontelbare banden tussen de leden - zakelijk en/of privé. In ‘Gelinkt’ laten we steeds twee van hen aan het woord over hun relatie met elkaar en de universiteit.

De een is in Brazilië geboren en woont nu vier jaar in Nederland. De ander is een Nederlander die vijf jaar in Brazilië heeft gewoond. Braziliaan José Leonardo Ferreira (39) en Nederlander Herwart Gärtner (36) leerden elkaar in 2012 kennen en al snel groeide het contact uit tot een hechte vriendschap. ‘Zé’ en ‘Her’ zoeken elkaar geregeld op bij Electrical Engineering, waar lief, leed en eigenlijk alles over tafel komt.

Zachtjes tokkelt José Leonardo op zijn gitaar. Zijn warme stem klinkt haast fluisterend in het Auditorium, als hij zachtjes zingt over feijoda (een typisch Braziliaans gerecht), of de klassieker The Girl from Ipanema deels in het Portugees en deels in het Engels brengt. Herwart neuriet vooral, en zingt nu en dan mee als hij de tekst kent. José Leonardo had spontaan zijn gitaar meegebracht naar het interview, want ‘bij vriend­schap hoort nu eenmaal muziek’, vindt de enthousiaste Braziliaan. De twee vrienden leerden elkaar in 2012 kennen - niet in Brazilië, maar in het studentensportcentrum op de campus. Herwart had toen net zijn bachelor Innovation Sciences afgerond en begon aan zijn master bij Electrical Engineering, waar José Leonardo in 2010 aan een promotie­ traject was begonnen. Al fietsend bij de cardiofitness kwamen ze met elkaar in gesprek. Herwart sprak José Leonardo aan op de abadá die hij droeg, een Braziliaans carnavalsshirt.

Herwart Gärtner

De klik was er direct -later in het interview zal de Braziliaan zeggen dat het woord ‘klik’ in ieder geval in het artikel moet- en al binnen een halfuur had Herwart voorgesteld om eens te gaan volleyballen. Daarop volgden nog vele ontmoe­ tingen, vaak al sportend en soms met dinertjes met anderen erbij. “Zé is op die avondjes een goede kok en entertainer”, vertelt de Nederlandse student. Herwart noemt zijn vriend meestal ‘Zé’ en soms ook ‘Brasileiro’. En omgekeerd noemt ‘Zé’ zijn maatje meestal ‘Her’. José Leonardo vindt koken heerlijk, maar zorgt er wel voor dat hij zijn maaltijden aanpast aan de Nederlandse smaak. “Eigenlijk hoort in feijoada het vleesafval van varkens, zoals de oren. Dat doe ik dan niet. Een andere Braziliaanse heeft dat wel eens klaargemaakt en daar moesten Nederlanders niets van hebben”, zegt hij met een lach.

“Het draait om vertrouwen” Het samen sporten staat nu op een lager pitje, maar vaak lopen de twee even bij elkaar langs om een praatje te maken. Bijna altijd in het Portugees. “Dan verstaat ook niet iedereen ons”, grinnikt Herwart. Over de vraag welke onderwerpen over tafel komen, moeten ze lang nadenken. Want eigenlijk kan het overal over gaan: over Brazilië, over Electrical Engineering, over het weer, over eten, over de liefde, over politiek. Ook de vraag waarom ze vrienden zijn en hoe ze de ander omschrijven, vinden ze lastig.

Herwart: “Tsja, waarom beschouw je iemand als een goede vriend? We zitten op dezelfde golflengte en dat is voor mij wat telt. Soms vind je mensen aardig, maar zit je toch op een andere frequentie. Het draait om vertrouwen.” Herkenbaar voor zijn Braziliaanse vriend, die als metafoor meteen de ‘wet van resonantie’ uit de kast haalt: “Daarbij gaan lichamen trillen als ze een gelijke frequentie hebben.” Hoewel de liefde voor Brazilië niet datgene is wat ze per definitie bindt, -dat zit hem meer in karakter, en in die klik dus- is het wel een geliefd gespreksonderwerp. Herwart woonde van 2004 tot 2009 in Rio de Janeiro, nadat hij een Braziliaanse had ontmoet en met haar was getrouwd. Het aanpassen in het Zuid-Amerikaanse land kostte hem weinig moeite. “Ik voel me snel ergens thuis, heb weinig moeite met nieuwe plekken.” José Leonardo haakt daarop in: “Her is een international, die past zich gemakkelijk aan.” Opmerkelijk genoeg maakte Herwart pas ‘echte’ vrienden in Brazilië, nadat zijn huwelijk was gestrand. “Brazilianen zijn heel open en sociaal. Maar echte vrienden met ze worden is lastiger. Je maakt bij de eerste kennismaking vaak snel nieuwe afspraken, maar het is dan afwachten of die afspraak er ook komt. Soms is er op de dag zelf iets tussen­ gekomen en hoor je daar niks van. Pas toen ik scheidde, merkte ik met wie de contacten beter waren.” José Leonardo lacht. “De Braziliaanse benadering is inderdaad wat anders dan de Nederlandse. Bij ons zijn vrienden van vrienden ook auto­ matisch jouw vrienden. Je maakt gemakkelijk contact.”

“Ik ben expres te vroeg gekomen voor dit interview” José Leonardo is geboren in Diamantina - een stad waar hij trots over vertelt: wanneer het stadrechten heeft gekregen, dat er diamanten zijn gevonden en dat het historische centrum nu Unesco werelderfgoed is. In 2010 ging hij naar Nederland om er te gaan promoveren. Het was en is soms nog wennen: aan het weer, aan het eten, aan het strakke plannen van de Nederlanders. Inmiddels heeft hij zich behoorlijk aangepast. “Ik was expres te vroeg gekomen voor dit interview”, grapt hij. “En schrijf maar op dat ik van Nederland houd!” De Braziliaan is bijna klaar met zijn promotietraject en gaat daarna waarschijnlijk terug naar zijn moederland, maar staat er voor open om weer naar Nederland te gaan. Terwijl hij zich het Braziliaanse leven in no time eigen had gemaakt, kostte het Herwart wel moeite om in Nederland te wennen, waar hij weer een nieuw leven

José Leonardo Ferreira

moest opbouwen. Hij zoekt zijn vrienden in Brazilië nog geregeld op en heeft onlangs een snelkookpan aangeschaft voor de bruine bonen, zoals Brazilianen die ook gebruiken. En hij is vergroeid met zijn havaianas, die hij altijd aanheeft - weer of geen weer. Intussen gaat zijn belangstelling meer uit naar Spanje. Grote kans dat hij volgend jaar daarheen emigreert. “Ik ga de liefde weer achterna”, grijnst hij. “Hoe heet dat ene lied ook al weer?”, vraagt hij aan zijn Braziliaanse vriend. De twee overleggen in het Portugees, waarna Herwart even later zegt: “Um Amor Puro, van Djavan. Daar zit de zin in: As long as I am with you, there will be blue skies.” Waarop José Leonardo aanvult: “Yes. Home is where the heart is.” Interview | Judith van Gaal Foto | Bart van Overbeeke

6 | Student

Clmn

13 november 2014

10

Aanschuiven bij

Courgettetaart voor vijf personen De ‘courgettetaart van Tobias’ wordt ingezet wanneer er voor een grote groep gekookt moet worden, zoals het dispuut. “Lekker makkelijk, maar toch ietwat bijzonder”, zegt kok en huisoudste Daan van Wely, a.k.a. Tobias en student Technische Natuurkunde.

Jessica Vermee r studente Sche ikundige Techno logie

Ons individu

Snipper twee tot drie uien en twee tenen knoflook, schaaf plakjes van ongeveer drie courgettes en snijd een kilo kipfilet in blokjes. Bestrijk een grote ovenschaal met boter of olie tegen het aankoeken, waarna je bodem en zijkanten bedekt met bladerdeeg. De schaal gaat een minuut of tien in de oven, totdat het bladerdeeg bruin is. Terwijl de schaal in de oven staat, bak je eerst de uien, dan de kip tot die gaar is, en de courgette in een grote wokpan. Strooi tenslotte nog een half tot heel zakje geraspte kaas en wat tijm er doorheen. Intussen is het bladerdeeg mooi bruin geworden, dus kan het geheel in de schaal. Nog even in de oven en hoppa, je hebt een heerlijk maar simpel gerecht.

Met verbazing heb ik gevolgd hoe ons Jetje haar projectje ten uitvoer brengt. Er gaat geen dag voorbij zonder dat weer een enorme sprint wordt afgelegd richting de eindstreep. Waar komt die onstuitbare motivatie vandaan? Ze vecht alsof haar leven er vanaf hangt. Een paar dagen terug kreeg ik een tip: luister naar de formulering die ze gebruikt als ze wordt geïnterviewd. Deze tip bleek een vrij accuraat antwoord te geven op mijn vraag. Jetje houdt van haar eigen mening. Binnen een halve minuut komen de formuleringen ‘Ik denk’, ‘Ik wil’, ‘Ik geloof’, ‘Ik ben’, ‘Ik kijk’ en ‘Ik durf’ in rap tempo voorbij. Het lijkt typerend voor de manier waarop ze te werk gaat. De belangrijkste argumenten komen voort uit haar eigen mening. Slagen zou vooral een persoonlijke over­winning zijn. Het is misschien wel typerend voor onze tijd. Individualisme wordt aangemoedigd en gevierd. We bewonderen self-made mensen en waarderen een duidelijke, persoon­ lijke mening. Helaas (of gelukkig) bestaat de politiek niet voor het individu, maar voor de massa. Jetje kan straks zeggen dat ze in hoog tempo grote veranderingen heeft doorgevoerd. Dat is een indrukwekkende prestatie van het individu. Wat het beste is voor de massa is hieraan ondergeschikt. Het persoonlijke doel lijkt belangrijker dan het gemeenschappelijke effect. Met de huidige welvaart en technologie zouden onze politici beter moeten weten. We hebben ruim voldoende om iedereen in zijn behoefte te voorzien. Is het dan niet alleen maar logisch dat de overheid (en daarmee de massa) een belangrijkere rol gaat spelen? Zij zorgen immers voor dingen als onderwijs, cultuur, natuur en sport. Dit zijn de dingen die het leven leuk maken. We hoeven niet te vechten om te overleven. De overheid wil nu dat we investeren in onszelf. Zouden we in plaats daarvan niet kunnen investeren in de massa? Immers, als de overheid het niet doet, wie dan wel?

Op www.cursor.tue.nl vind je meer columns. De volgens de redactie beste column plaatsen we hier.

TU es

Wat doe je het liefst in je vrije tijd? Door mijn functie bij InMotion is vrije tijd een schaarste, maar als ik een avond vrij heb, drink ik graag een biertje met mijn huis- en dispuutsgenoten. Wat had je van tevoren niet verwacht van Eindhoven? Dat het actieve studentenleven bruisender en vooral meer divers is dan dat ik in eerste instantie had verwacht. Voor ieders interesse is er wel een clubje of vereniging die daarbij volledig aansluit. Als je iets aan de TU/e zou mogen veranderen, wat zou dat dan zijn? Momenteel zou ik graag zien dat de TU/e de studententeams nog meer zou steunen dan dat ze nu al doet. Ik ben bij InMotion ook bezig met het regelen van sponsoren en ik merk dat de universiteit de kranen langzaam aan het dichtdraaien is.

Rogier de Rijk (20 jaar) vierdejaars Werktuigbouwkunde, teammanager van studententeam InMotion, lid van Rhetoricadispuut Tau.

Student | 7

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Wat is het voor een huis? Huize Gabriël Metsulaan 10 is één van de twee dispuuts­ huizen van Pegasus, een herendispuut van studentenvereniging SSRE. Diens leden kennen het huis onder een andere naam, maar dat verhaal willen de vijf mannen niet naar buiten brengen. Pas sinds drie jaar is het een dispuutshuis en tradities moeten daarom nog geboren worden. Culinaire gewoonten zijn er om het eten heen: één persoon doet boodschappen, eentje kookt en de rest ruimt op. Verder, zoals bij veel herenhuizen: beter te veel dan te weinig. Hoe kom je erin? Dat beslissen niet de huisgnoten alleen, maar het hele dispuut. Er wordt meteen gekeken of een potentiële huisgenoot ook bij het dispuut past. Maar dan ben je nog niet klaar; je moet je huissleutel nog verdienen. Hoe dan? Dat wordt steeds op het moment zelf beslist. Zo heeft Guus Nabbe (Fontys Toegepaste Psychologie) dat gedaan door een zwerver te versieren met een biertje. “Ik heb eigenlijk mijn dak verdiend door een dakloze, die zo ook weer een dak had, voor een nachtje dan”, zegt de zolderbewoner.

hebt eigenlijk een deadline, dan word je wel aan het werk gezet door huisgenoten. “Er is veel sociale controle. We helpen elkaar”, zegt Arne. Wat is het beste verhaal? Dat moet waarschijnlijk nog komen. “Ik weet eigenlijk niet welke dingen nou echt gebeurd zijn, en welke zijn verzonnen”, peinst Arne. Ook Lars Schilders, kennismaker (aspirant-lid) en student Technische Natuurkunde, is niet overtuigd: “Het verhaal van hoe ik mijn sleutel heb verdiend, is veel te gênant. In ieder geval ben ik ontvoerd en moest ik rare danspasjes en loopjes doen.” De tradities moeten nog ontstaan. Daar komen de mooie verhalen van. Maar voor nu hebben de mannen het fantastisch naar hun zin met samen uitbrakken en chillen in de woonkamer.

Zijn er huisregels? “Die hebben we eigenlijk nog niet zo veel, maar dat ontstaat vast door de jaren heen”, zegt Arne Barkema (Technische Bedrijfskunde). Je helpt in ieder geval mee met het eten en voert je taken uit. Zo niet, dan kun je wel eens een combinatie van bloem en water over je heen krijgen in je slaap. Sinds kort hoeven de heren niet meer te poetsen, want schoonmaakster Betsie komt elke week. Het is dan ook een van de netste studentenhuizen die Cursor heeft gezien (los van Arne zijn kamer, waar je niet doorheen kunt lopen). Verder zit je alleen op je eigen kamer om te studeren, maar je gaat er geen televisie kijken. Dat doe je samen in ruime woonkamer. Maar als je daar te lang zit, en je

Studenten van de TU/e gaan steeds vaker voor hun studie naar het buitenland. Voor stage of voor het verrichten van onderzoek, omdat het verplicht is of omdat ze het leuk vinden. Cursorlezers kunnen iedere twee weken over de schouder van een TU/e-student in het buitenland meekijken.

De betoverende stad die op het eerste gezicht aandoet als een van de vele mooie steden in Europa, soms zelfs ‘het Parijs van het Zuiden’ wordt genoemd, maar in werkelijkheid één van de meest zuidelijke metropolen van de wereld is: Buenos Aires. Ervaring opdoen in het buitenland, dat was voor mij de hoofdreden om een halfjaar buiten Europa te gaan studeren. Uiteindelijk heb ik, vooral op basis van gevoel en de mogelijkheid tot het leren van een nieuwe taal (Spaans), voor Argentinië gekozen.

Als je weet dat de aarde over precies een jaar vergaat, wat zou je dan nog allemaal willen doen? Ik mezelf een week opsluiten om een bucketlist te maken en vervolgens m’n rekening leeg trekken om deze bucketlist af te werken.

Nu, ruim vier maanden later, levend en wonend in deze geweldige stad, kan ik met zekerheid zeggen dat dat gevoel juist was. Buenos Aires intrigeert je… de taal, de mensen, de stad, de sfeer. Op het eerste gezicht lijkt het vrij Europees, mede doordat vele stambomen van families zich vestigen in (Zuid-)Europa, maar de onderliggende cultuur is dat zeker niet. Latino ten top!

In welk Disney-sprookje wil je graag de hoofdrol spelen en waarom? In vind dit een vrij kinderachtige vraag en om eerlijk te zijn interesseren Disney-sprookjes mij helemaal niks. Maar als ik dan toch een antwoord moet geven: Doornroosje. Lekker de hele dag slapen.

Hoewel de vier vakken die ik hier (in het Spaans) volg aan de ITBA (Instituto Tecnológico de Buenos Aires) vrij vooruitstrevend zijn met betrekking tot ontwikkeling, duurzaamheid en efficiëntie, gaat alles hier in de realiteit op een tempo waaraan de gemiddelde TU/e’er zich zeker zal ergeren. Alles is tijdrovend, het woord efficiëntie staat niet in het woordenboek en tegenstrijdige regelgeving, sterke propaganda en corruptie zijn aan de orde van de dag. Welkom in Zuid-Amerika!

Wat doe je op je eerste vrije dag na een drukke tentamenperiode? Op de eerste vrije dag na de tentamens ben ik over het algemeen brak, ik probeer die dag dan ook zo min mogelijk uit te voeren.

Wil jij ook met je culinaire huisgenoten in deze rubriek? Mail dan naar [email protected]

En hoe is het in Buenos Aires?

Als je jezelf terug in de tijd kon verplaatsen, waar zou de reis dan naartoe gaan en waarom? Het lijkt me interessanter om me te verplaatsen naar de toekomst. Ik ben vooral heel erg benieuwd naar de technologieën die er bijvoorbeeld over twintig jaar zijn.

Rogier sc hra verrassen pt, niet geheel d, de Disn ey En wil in plaats da -vraag. arvan van de vo lgende k and weten: w at is het m idaat eest opmerke lijke dat je ooit hebt aan getroffen in je kamer na ee stappen? n avond (MvdV)

Interview | Caroline van Slobbe Foto’s | Bart van Overbeeke

Aangezien ik mijn rooster wél efficiënt heb kunnen plannen, heb ik slechts drie dagen per week college en dus veel tijd om te reizen en meer van het land te kunnen ontdekken. Argentinië, met een oppervlakte zo groot als heel Europa en de vele gezichten: van gletsjers tot sierras en enorme steden tot el campo. Een ervaring voor het leven om te studeren en te leven in het geweldige hart van dit paradoxale land: Buenos Aires!

MasterBillie Cup Manag student Open, ement p en Leorgations istics Vind jij het ook leuk om een bijdrage te leveren aan deze rubriek en ben jij dit collegejaar in het buitenland? Stuur dan een mailtje naar [email protected].

Foto | Bart van Overbeeke

Lees alle buitenlandervaringen online op www.cursor.tue.nl

8 | Student

13 november 2014

Student | 9

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Bianca van Kaathoven

Kracht/en/veld Hockey: Don Quishoot

Wethouder met studentendrive Met haar 30 jaar is Bianca van Kaathoven (SP) de benjamin van het Eindhovense college van burgemeester en wethouders. Ze voelt zich nauw verwant aan de studenten, de groep waarvoor ze de komende jaren politieke verantwoordelijkheid draagt. “We hebben dezelfde tank met energie”.

Facts and figures Opgericht: 1997 Beste prestatie: D1 en H1 zijn in seizoen 2013-‘14 gepromoveerd naar de derde klasse. Aantal leden: nog nooit zoveel als nu: 215 (waarvan 137 vrouwen). Doel : D1 en H1 handhaven in de derde klasse. Bijzonderheid: “We kunnen heel goed bier drinken.” Trainer: Tjeerd Thomassen (enige betaalde kracht) en veel vrijwillige leden die training geven. Training: ma t/m do van 19:00-23:00uur, verschillende teams.

Hebben jullie een wachtlijst? “Ja”, zegt trainer Tjeerd Thomassen verheugd. “En dat is nieuw. Wie in een wedstrijdteam wil, moet wachten. Van de KNHB mogen we maar maximaal tien teams opstellen omdat we maar één veld hebben. Senioren moeten van de bond op zondag spelen en meer teams passen niet in een speelschema.”

Is het niet handig dat jullie dan een tweede veld krijgen? “Dat is noodzakelijk!”, vindt ook Margot Jaspars (masterstudente Bouwkunde en wedstrijdsecretaris Don Quishoot). “Wat we nu hebben is een zandveld , kunstgras met zand ertussen. Eigenlijk voor beginners. Betere spelers willen op een waterveld, desnoods een semi-waterveld. Dat is een kunstgrasveld met zand dat voor aanvang besproeid wordt.” Tussen hun zandveld en het Studentensportcentrum (SSC) ligt een grasveld. Wat Margot en Tjeerd blij maakt, is dat in de uitbreidingsplannen van het SSC daar plaats overblijft voor precies een veld van 91.40 lang en 55.00 m breed. Niets is beslist, maar de wens ziet Don Quishoot graag genoteerd.

Over de sport: wat is de belangrijkste tactiek? “Zorgen dat je een strafcorner krijgt. Dat is een wapen”, zegt Tjeerd. “Na een verdedigende overtreding in de cirkel of een opzettelijke in ‘de 23’ (het vak voor de goal, red.), krijg je een strafcorner. Doordat de verdedigers allemaal even achter de doellijn moeten staan, kan de aanvaller vrij schieten op goal. Vooral Erik Borghouts (masterstudent IE&IS) heeft daarvoor een heel goede sleeppush. De verdedigende partij zet een tijdelijke hulpkeeper naast de keeper, de zogenoemde ‘lijnstop’. Die zet dan even een speciaal strafcornermasker op, zo gevaarlijk kan het zijn.”

Nog meer bijzondere spelers hier? Tjeerd: “Dan wil ik graag Margot Jaspars noemen. Naast aanvoerster is ze keepster bij D1, bestuurslid en heeft ze vorig jaar veel randzaken rondom wedstrijden en trainingen geregeld.” Margot: “Ik haal de kracht uit wat ik zie dat het oplevert. De promotie van vorig jaar is een geweldige zet. Het was ons grote doel en dat is bereikt.”

Is het waar dat jullie niet douchen ? “Ja dat klopt”, vertelt Fontysstudent informatica Daan Streng. “Echte hockeyers douchen niet! We willen geen tijd verspillen die je in de kantine kunt doorbrengen. Het bevordert de gezellige sfeer van onze club. Geen team trekt zich na de wedstrijd of training terug in de kleedkamer. Van onze 215 leden kunnen er 214 heel goed bier drinken. Degene die nooit drinkt, Mohit Mistry, is trouwens een van onze meest gewaardeerde leden.”

Hello... world?

Comic | Elles Raaijmakers

Tekst | Norbine Schalij Foto | Bart van Overbeeke

Het was bepaald niet de weg van de minste weerstand, die Bianca van Kaathoven (30) dit voorjaar bracht tot wethouder Studentenzaken van haar eigen gemeente Eindhoven. Dat kreeg ze van huis uit ook mee: wil je wat bereiken in het leven, dan zijn hard werken en opgestroopte mouwen het devies. “Dat begon al met mijn studie. Daar was bij ons niet zomaar geld voor. Ik moest mijn mbo-opleiding Sociaal-Pedogische Hulpverlening dus zelf bij elkaar verdienen. Dat betekende overdag colleges, naar mijn stage en hard blokken, thuis snel wat eten en daarna werken in de mensa of op het NS-station.” Niet dat je er haar over hoorde klagen. “Ik was niet zo snel moe te krijgen, hoor”, zegt ze over die tijd. “Ik had bovendien maar weinig slaap nodig. Het waren lange dagen, maar ik heb dat nooit als zwaar ervaren.” In haar huidige functie heeft ze de lijn min of meer doorgetrokken en zijn werkweken van meer dan zestig uur geen uitzondering. Haar engagement openbaarde zich voor het eerst in Amsterdam bij een demonstratie tegen de Nederlandse deelname aan de oorlog in Irak. Van Kaathoven: “Ik wilde de samenleving beter maken. Dat zou me niet lukken door alleen in demonstraties mee te lopen. Ik moest daarvoor de politiek in.” In ROOD -de jongerentak van de

SP- vond ze de politieke kleur die het best bij haar opvattingen paste. Daar maakte ze zich hard voor podia voor beginnende bands en een OV-kaart voor mbo-studenten. Ook streed ze tegen de praktijken van huisjesmelkers. In 2006 trad ze toe tot de fractie van de SP in de Eindhovense gemeenteraad, waar ze zich tot dit jaar met zorg, jeugd en jongeren bezighield. “Jongeren hebben altijd mijn bijzondere aandacht gehad. De energie die ik bij hen tegenkom, heb ik zelf ook.” Naast haar raadslidmaatschap werkte Van Kaathoven tot dit jaar in de gehandicaptenzorg, een baan die ze bij het aantreden als wethouder moest opgeven.

“Het abstracte Brainportverhaal dichter bij de gewone man krijgen” Het succes van de SP bij de jongste raadsverkiezingen bracht de partij na jaren oppositievoeren in het college van burgemeester en wethouders. Van Kaathoven -inmiddels fractievoorzitter- kreeg de portefeuille ‘sport, citymarketing

en studenten- en evenementenbeleid’. Een post die in de vorige termijn door de VVD bekleed werd en niet direct aan leek te sluiten bij Van Kaathovens socialistische achtergrond. Zelf ziet ze dat anders. “Ook dit is weer een post vol energie, waar ik mijn ei goed in kwijt kan. Ik mag me bezighouden met evenementen als Glow en de DDW. Dat zijn uitstekende instrumenten om het soms abstracte Brainportverhaal dichter bij de gewone man te krijgen.” Bij de installatie van het nieuwe college leek de ‘rode’ Van Kaathoven zich ook een politiek-neutraler imago te hebben aangemeten. Op de bordesfoto had ze haar vertrouwde geruite overhemd met spijkerbroek -waar de stad haar van kent- verruild voor een donkerblauw maatpak. Van Kaathoven: “Nee, dat was geen dresscode. Het was mijn eigen keuze. Ik vind dat het past bij mijn nieuwe functie. Natuurlijk moet ik me er goed in voelen, anders trek ik het niet aan. Je zult me bijvoorbeeld nooit in een mantelpakje zien rondlopen.” Tijdens het gesprek met Cursor draagt Van Kaathoven overigens ‘gewoon’ haar vertrouwde ‘werk-outfit’: een spijkerbroek met overhemd. Met een streepje dit keer. Dat wel. Als verantwoordelijke voor studenten­ beleid moet Van Kaathoven de

verhuizing van de studentenverenigingen naar de binnenstad in goede banen zien te leiden. Ter voorberei­ ding daarop ging ze in de zomer bij de studenten op bezoek. “Ze zitten daar te verscholen in die Bunker. Te onzichtbaar voor een groep die de laatste jaren juist zo zichtbaar is bij het organiseren van evenementen.

“Studenten zitten te verscholen in de Bunker” Die reuring wordt alleen maar groter als ze ook in de binnenstad gevestigd zijn. We zijn daar hard mee bezig.” Toch stemt alleen een verhuizing de verenigingen niet tevreden, zo bleek onlangs bij een debat in het nieuwe thuishonk van het Eindhovens Studenten Corps (ESC). De studenten klaagden over trage besluitvorming als ze een aanvraag indienden bij evenementenloket Eindhoven365 en barrières bij het vergunnen van extra studentenkamers. Van Kaathoven: “Ik denk dat het vooral een gebrek aan communicatie is geweest, waardoor het niet altijd vlot liep. Studenten weten niet altijd hoe het bij de gemeente werkt.

Omgekeerd was de gemeente niet altijd goed op de hoogte van de plannen van de studenten. We hebben ons voorgenomen elkaar vaker te zien. Dat debat is daar een mooi uitvloeisel van geweest.” Voor de toekomst zou Van Kaathoven graag zien dat ook de mbo-studenten meedoen bij het organiseren van evenementen. “Het zijn nu nog vaak TU/e- en Fontys-feestjes, terwijl ook het Summa-college een mooie rol kan vervullen. Ik stel me zo voor dat een groep TU/e’ers een mooi concept bedenkt, dat door Fontys-studenten wordt uitgewerkt en met de handen van Summa-studenten wordt opgetuigd.” Over ‘Eindhoven Studentenstad’ als instrument om Eindhoven nadrukke­lijker als studentenstad te profileren, is Van Kaathoven tevreden. Ze schuift een foldertje met voltooide projecten naar voren, waaronder diverse sporttoernooien, het NK beleids­debatteren en de Na Examendagen. “Ze zijn allemaal klein begonnen en inmiddels door­gegroeid tot volwassen evenement, waarmee het bestaans­recht van deze subsidie bewezen is. Ik zie geen reden om er niet mee door te gaan.”

Interview | San van Suchtelen Foto | Bart van Overbeeke

10 | Universiteitsberichten

13 november 2014

ALGEMEEN Eindhoven Energy Institute | EnergyDays about ‘Offshore Wind’ on December 4 During this EnergyDays on December 4 several experts will introduce and discuss the subject ‘Offshore wind’. It is the intention to explain in detail the various aspects, facts and the different views on this matter. The speakers and subjects are: Jos Beurskens, (SET Analysis, former reserach leader wind energy at ECN): Offshore Wind: technical, implementation and policy challenges, Andrei Metrikine ( Delft University) Research challenges associated with design, installation and monitoring of offshore wind turbines and René Moor ( Ministry of Economic Affairs): Dutch offshore wind policy. After the lectures there is opportunity for discussion. This is English spoken event takes place in Filmzaal De Zwarte Doos from 1.15 pm - 5 pm. The admission is free. Please register via: [email protected]. See for the program: www.tue.nl/ energydays. The Energydays is an initiative of the Eindhoven Energy Institute. The next EnergyDays takes place on March 19..

MENS Bureau voor Promoties en Plechtigheden | Promoties Donderdag 13 november, 14:00 uur, CZ4: promotie G. Pirruccio MSc (TN) Promotoren: prof.dr. J. Gómez Rivas en prof.dr. A. Fiore Voorzitter: prof.dr.ir. G.M.W. Kroesen Titel proefschrift: “Coherent absorption in weakly absorbing layers” Donderdag 13 november, 16:00 uur, CZ4: promotie J. Kim MSc (W) Promotor: prof.dr.ir. A.A. van Steenhoven Voorzitter: prof.dr. L.P.H. de Goey Titel proefschrift: “Molecular models for water vapor flows in silica nanopores”

Donderdag 13 november, 16:00 uur, CZ5: promotie L.T. De Haan MSc (ST) Promotoren: prof.dr. A.P.H.J. Schenning en prof.dr. D.J. Broer Voorzitter: prof.dr.ir. J.C. Schouten Titel proefschrift: “Programmed morphing of liquid crystal networks” Maandag 17 november, 16:00 uur, CZ4: promotie F. Pagliano MSc (TN) Promotoren: prof.dr. A. Fiore en prof.Dipl.-Ing. T. Krauss PhD Voorzitter: prof.dr.ir. G.M.W. Kroesen Titel proefschrift: “Dynamic Control of the Spontaneous Emission of Single Quantum Dots in Photonic Crystal Cavities” Maandag 17 november, 16:00 uur, CZ5: promotie E. Ilhan MSc (EE) Promotor: prof.dr. E.A. Lomonova MSc Voorzitter: prof.dr.ir. J.H. Blom Titel proefschrift: “Hybrid modeling techniques embracing permanentmagnet-biased salient machines” Dinsdag 18 november, 15:00 uur, CZ4: dubbelpromotie ir. R.J. Den Adel (TN) en ir. M.D.I. Lansbergen PDEng (TN) Promotoren: prof.dr. H.C.W. Beijerinck en prof.dr.mr.dr. B.A.J.M. de Mol Voorzitter: prof.dr.ir. G.M.W. Kroesen Titel proefschrift: “Complexiteit de Baas?! / Zorgtechnologie is Mensenwerk” Woensdag 19 november, 14:00 uur, CZ4: promotie E. Tuzun (BMT) Promotoren: prof.dr.mr.dr. B.A.J.M. de Mol en prof.dr.ir. F.N. van de Vosse Voorzitter: prof.dr. P.A.J. Hilbers Titel proefschrift: “In-vitro, ex-vivo and in-vivo modeling to assess continuous flow cardiac assist physiology and end-organ interactions” Woensdag 19 november, 16:00 uur, CZ4: promotie P. Duan MSc (EE) Promotor: prof.dr. H.J.S. Dorren Voorzitter: prof.dr.ir. A.A. Basten Titel proefschrift: “A Novel 3D Stacking Approach for Chip-to-Chip Interconnects” Woensdag 19 november, 16:00 uur,

UNIVERSITEITSBERICHTEN

CZ5: promotie F.M. Siyoum MSc (EE) Promotor: prof.dr. H. Corporaal Voorzitter: prof.dr.ir. J.H. Blom Titel proefschrift: “Worst-case Temporal Analysis of Real-time Dynamic Streaming Applications” Maandag 24 november, 16:00 uur, CZ5: promotie ir. J.M. Schellekens (EE) Promotor: prof.dr. E.A. Lomonova MSc Voorzitter: prof.dr.ir. A.C.P.M. Backx Titel proefschrift: “A class of robust switched-mode power amplifiers with highl linear transfer characte­ ristics On the elimination of zero-crossing distortion in switching converters” Dinsdag 25 november, 16:00 uur, CZ4: promotie S. Abdinia MSc (EE) Promotor: prof.dr.ir. A.H.M. van Roermund Voorzitter: prof.dr.ir. A.C.P.M. Backx Titel proefschrift: “Circuit design in complementary organic technologies” Dinsdag 25 november, 16:00 uur, CZ5: promotie M. Felicetti MSc (EE) Promotor: prof.dr.ir. M.K. Smit Voorzitter: prof.dr. A.G. Tijhuis Titel proefschrift: “Polarization converter post-processing and Brillouin sensing optical functionality in generically integrated photonic circuits” Woensdag 26 november, 14:00 uur, CZ4: promotie P. da Silva Leitão Gomes Sanches MSc (BMT) Promotor: prof.dr. H. Gruell Voorzitter: prof.dr. P.A.J. Hilbers Titel proefschrift: “Molecular imaging as a tool in drug delivery, oncology and regenerative medicine” Woensdag 26 november, 14:00 uur, CZ5: promotie ir. S. Kouijzer (ST)

Promotor: prof.dr.ir. R.A.J. Janssen Voorzitter: prof.dr.ir. J.C. Schouten Titel proefschrift: “Photoactive and interface layers in polymer solar cells” Woensdag 26 november, 16:00 uur, CZ4: promotie ir. R.J. Lancee (ST) Promotoren: prof.dr. J.W. Niemantsverdriet en prof.dr. H.J. Veringa Voorzitter: prof.dr. D.J. Broer Titel proefschrift: “Characterization and Reactivity of Olivine and Model Catalysts for Biomass Gasification” Woensdag 26 november, 16:00 uur, CZ5: promotie S. Bordihn MSc (TN) Promotor: prof.dr.ir. W.M.M. Kessels Voorzitter: prof.dr.ir. K. Kopinga Titel proefschrift: “Surface Passivation by Al2O3-based Film Stacks for Si Solar Cells”

DIVERSEN Startup Weekend Eindhoven On the 28th 29th and 30th of November Startup Weekend Eindhoven will be held in the Conference Center of the High Tech Campus. Startup Weekend is an international event which has been held 1000+ times in 120+ countries. During the event participants can experience what it takes to found a company. Tickets and more information is available here: www.up.co/communities/ netherlands/eindhoven/ startup-weekend/3559 We are looking for volunteers who want to collaborate with the organizing team of Startup Weekend Eindhoven to make this fifth edition of the event in Eindhoven the best one yet. If you are interested please send an email to: eindhoven [email protected] Inwijs | Ben jij student en zoek je naast je studie een bijbaan? Wil jij gebruikmaken van je studiekennis en tegelijkertijd een maatschappelijke bijdrage leveren? Dan is Inwijs iets voor jou! Wij bieden je een bijbaan die flexibel is, waarbij je werkt aan je persoonlijke ontwikkeling en waarbij je veel

verantwoordelijkheden krijgt. Je bent een rolmodel voor de leerling en vormt een visitekaartje van je studie en universiteit! Wil jij weten welke interessante baan Inwijs jou kan bieden? Kom dan naar 1 van onze sollicitatie­rondes in de Traverse, vooraanmelding is wenselijk via www.inwijs.nl

Mens & Mening | 11

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

TUssen de oren

Building global friendship | Zomerkamp leiders gezocht Stel je voor: het is zomer 2015, je maakt deel uit van een interna­ tionaal gezelschap dat kampen organiseert voor meer dan 3.000 kinderen van 11 tot 18 jaar, je werkt aan je leiderschapskwaliteiten, leert andere culturen kennen, bezorgt kinderen een fantastische tijd en het is gratis! Ben jij 21 jaar of ouder en klink dit je als muziek in de oren? Kom naar de informatiedag op 24 januari en kijk op de site [email protected] voor meer informatie. Koninklijk Instituut van Ingenieurs KIVI | Voordrachten gevraagd voor de Kooy Prijs 2015 Het Koninklijk Instituut van Ingenieurs KIVI NIRIA kent jaarlijks een prijs toe aan de beste afstudeerder in een voor Defensie of Veiligheidstechnologie relevante richting aan een universiteit of hogeschool. De geldprijs van 1000,- is genoemd naar Prof. Johan Kooy, een in de vorige eeuw internationaal bekende hoogleraar in de rakettechniek. Voordrachten voor de Kooy-prijs 2015 kunnen tot 31 december worden ingediend. De prijs wordt op woensdag 29 april 2015 uitgereikt tijdens het jaarlijkse Kooy symposium in Amsterdam. Meer informatie over de prijs en de voordrachtprocedure vindt u op www.kivi.nl/dv onder Kooy afstudeerprijs.

Ook een bericht plaatsen op deze pagina? Mail het bericht (maximaal 100 woorden) dan naar [email protected].

Advertentie

Je hebt nu Cursor-magazine in je handen, maar wist je dat we ook online te vinden zijn?

De schoonheid van duisternis

In Cursor worden iedere twee weken studenten, docenten, labs, technische artefacten, de werkomgeving, het weten­ schappelijk bedrijf, de campus, het onderwijs en websites onder een psychologische loep gelegd door de medewerkers van TU/e-opleiding Psychology & Technology.

Illustratie | Sandor Paulus

Astronaut André Kuipers heeft in zijn reis rond de aarde in 193 dagen een serie aansprekende foto’s gemaakt van Nederland bij nacht. Opnames met lange sluitertijd vanuit de duisternis van de ruimte geven zicht op het magische mozaïek aan licht dat onze steden en dorpen, maar ook onze kassen en industriegebieden, de ruimte in sturen. Een prachtige kaart van pure lichtvervuiling. Lichtstad Eindhoven lijkt nog betrekkelijk donker op deze foto’s, maar schijn bedriegt. Er is een schaal voor de ‘donkerheid’ van de nachtelijke hemel die bekend staat als de Bortle Dark-Sky Scale, genoemd naar de bedenker, de astronoom John E. Bortle. Het hoogste getal, een 9, is gereserveerd voor een nachtelijke hemel boven een binnenstad. Eindhoven scoort met gemak een 9, net als andere Nederlandse steden. Een 5 is de hemel boven de buitengebieden van een stedelijke omgeving - iets dat de meesten van ons al echt ‘donker’ zouden noemen. Een 3 is een landelijke nachthemel met een klein beetje lichtvervuiling aan de horizon, en een 1 op deze schaal staat voor perfecte duisternis. In Nederland zullen we Bortle’s 1 nergens meer aantreffen. Het is niet toevallig dat een astronoom als Bortle met zo’n schaal komt: astronomische observaties in een stedelijke omgeving zijn als het luisteren naar het zachte geritsel van bladeren tijdens een AC/DC-concert. Maar lichtvervuiling frustreert meer dan alleen astronomische observaties. Het gedrag van verschillende diersoorten raakt erdoor verstoord. We kennen allemaal wel de voorbeelden van motjes die om kunstmatige lichtbronnen heen blijven cirkelen en trekvogels

die gedesoriënteerd raken, maar het toegenomen gebruik van lichttechnologie in onze eigen leefomgeving leidt ook in toenemende mate tot slaapstoornissen en stress bij mensen. Het is niet voor niets dat fel en stroboscopisch licht ook als ‘humane’ martelmethode wordt toegepast, overigens niet zelden in combinatie met AC/DC. Het is frappant dat astronomen en astronauten -zij die vuurballen aan de hemel bestuderen- ons moeten herinneren aan het belang van duisternis. In de week waar het lichtkunstfestival GLOW de stad Eindhoven nog intenser in de schijnwerpers zet, is het goed om te beseffen dat er grote schoonheid schuilgaat in het donker. Het kan eigenlijk niet mooier worden uitgedrukt dan ooit door de Amerikaanse schrijver, dichter en milieuactivist Wendell Berry in zijn korte gedicht To Know the Dark: To go in the dark with a light is to know the light. To know the dark, go dark. Go without sight, and find that the dark, too, blooms and sings, and is traveled by dark feet and dark wings. (De inspiratiebron voor dit stuk was het prachtige boek The End of Night van Paul Bogard.) Wijnand IJsselsteijn | hoogleraar Cognition and Affect in Human-Technology Interaction

Op www.cursor.tue.nl vind je al het nieuws rondom de TU/e. Surf ook eens naar www.facebook.com/tuecursor en volg ons op www.twitter.com/tuecursor Wil jij jouw feest, lezing, symposium of andere activiteit gratis onder de aandacht brengen op www.tue.nl/agenda? Mail ons dan voor inloggegevens ([email protected]).

UR-podium Als fractielid van de universiteits­ raad heb je er bijna een dagtaak aan om je medestudenten uit te leggen waarom universitaire medezeggenschap belangrijk is. Dit is ook zeker niet onlogisch, aangezien verreweg het gros van de studenten de partijen pas écht ziet tijdens de verkiezingstijd.

We zien je graag online terug! www.cursor.tue.nl

Binnenkort zal de campus wederom even geel en groen kleuren zodra de verkiezingscampagne van de studentenfracties losbarst. Twee dagen lang proberen beide partijen zoveel mogelijk van de 8000+ studenten te overtuigen om in ieder geval hun stem te gebruiken en dan uiteraard nog

Gezichtsveld

het liefst op hun eigen selectie kandidaten. De meestgehoorde vraag tijdens de campagne is tevens het moeilijkst te beantwoorden: “Waarom zou ik eigenlijk stemmen?”. Deze vraag zou echter plaats moeten maken voor een veel belangrijkere vraag: “Wat doet de universiteits­ raad eigenlijk?”. Aangezien de universiteitsraad vooral opereert buiten het gezichtsveld van de studenten is het immers veel logischer dat men zich juist dit afvraagt. In de politiek antwoord je door behaalde punten naar boven te halen, zaken die binnengesleept of omgegooid zijn. Bij een universi­ teitsraad ligt dit veel genuanceerder.

Ons werk vindt plaats in over­ leggen op alle niveaus met de personen binnen de TU/e die daadwerkelijk beleid maken en zeggenschap hebben over zaken die studenten direct raken. Onze fractieleden worden zeer vroeg geïnformeerd over nieuwe plannen en kunnen vanaf moment één zaken bijsturen in het belang van de student. Dit gebeurt niet met spandoeken en protestborden, maar met doordacht en tactisch overleg. Het oorspronkelijke voornemen van de Graduate School om de buitenlandervaring verplicht te stellen, is hier een mooi voorbeeld

van. De universiteitsraad was hiervan in een vroeg stadium op de hoogte en heeft meermaals duidelijk haar zorgen geuit en alternatieven aangedragen. Onder meer onze constructieve samenwerking met de dean van de Graduate School hebben geleid tot aanpassingen waarin de meeste studenten zich waarschijnlijk kunnen vinden. Ga je tijdens de verkiezings­ campagne met ons in gesprek en ontdek je de zaken die wij het afgelopen jaar behandeld hebben dan weet ik zeker dat ook jij het belang zult inzien van deze verkiezingen. Dát je moet stemmen

zul je dan niet meer ontkennen, op wie is een kwestie van gevoel.

Jim Stolk, Groep-één Foto | Tom Kölker

12 | Focus

13 november 2014

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Focus | 13

Tekst | Monique van de Ven Foto’s | Bart van Overbeeke ‘Stad in beweging’ is het thema van de negende editie van GLOW, deze week nog te zien in Eindhoven. Zowel in de binnenstad als op Strijp-S, waar het meer experimentele GLOW NEXT plaatsvindt, zijn ook enkele installaties van de TU/e te zien. GLOW trok vorig jaar zo’n 520.000 bezoekers.

Lux Agitat Molem | ‘Lux Agitat Molem’ heet de lichtinstallatie waarmee ontwerper Philip Ross en het Intelligent Lighting Institute tijdens GLOW NEXT een publieksexperiment uitvoeren. De naam is geïnspireerd op TU/e’s motto ‘Mens agitat molem’: ‘de menselijke geest zet de materie in beweging’. De onderzoekers zijn geïnteresseerd in de invloed van licht op menselijk gedrag en willen bezoekers deze invloed tijdens GLOW NEXT laten ervaren. Met in totaal 56 lichtarmaturen wordt op de Leidingstraat op Strijp-S elke avond een 54 meter lang looppad dynamisch aangelicht. Ross, in 2008 gepromoveerd bij Industrial Design: “We kunnen het pad visueel versmallen of juist verbreden, of bijvoorbeeld abrupte lichtpatronen maken, om te zien of we daarmee de looppatronen van mensen een heel klein beetje kunnen beïnvloeden”. Een camera, die halverwege het pad staat opgesteld, registreert de loopbewegingen van de bezoekers. Via speciale software worden deze beelden gekoppeld aan muziek en wordt gespeeld met versnelling en vertraging, waardoor het moet lijken alsof de nietsvermoedende wandelaars bewegen op de melodie.

Rigid Motion | Verwarring scheppen. Dat

is waar vijf TU/e-studenten op mikken met ‘Rigid Motion’, de lichtinstallatie die ze ontwikkelden voor GLOW NEXT. Beweging en perceptie zijn de sleutelbegrippen waarmee de bouwkundigen en ontwerpers in spe het afgelopen jaar aan het stoeien zijn geweest. Hoe werken je ogen en hersenen samen? En hoe en waardoor loopt die samenwerking zo nu en dan spaak? Dat is de kernvraag waarop ‘Rigid Motion’ is geïnspireerd. De installatie wil laten zien hoe beweging is opgebouwd uit fragmenten en hoe ons brein, door de inzet van licht, gefopt kan worden. De studenten ontwikkelden “een soort sterrenhemel van witte stipjes” van tien bij vier meter, die een plek kreeg bij Yksi op Strijp-S. Deze witte stippen bewegen de hele tijd, maar hóe nu eigenlijk, is in eerste instantie niet te zien. De studenten willen dan ook niet teveel loslaten over de techniek achter en de werking van Rigid Motion. “Het moet mysterieus blijven, dat is de kracht van onze installatie.”

The Innocent Body | The Innocent Body - zo heet het samen­

werkingsproject tussen de TU/e, het Van Abbemuseum en kunstenaar Roland Schimmel waarvan tijdens GLOW een preview te zien is. Vertrekpunt zijn de werken van Schimmel, waarin onder andere nabeelden een belangrijke rol spelen. TU/e-docent Kees van Overveld (Industrial Engineering & Innovation Sciences): “Zijn werken zijn zó geraffineerd dat je er niet aan ontkomt dat er iets merkwaardigs met je gebeurt. Je staat eigenlijk weerloos tegenover wat het schilderij met je doet.” Binnen het samenwerkingsproject wordt met dat gegeven gespeeld. The Innocent Body bestaat uit twee zalen. In de eerste, felverlichte zaal komt, op een kolossale halfronde wand, een muurschildering van Schimmel met de voor hem kenmerkende zwarte schijven, subtiel omgeven door geschilderde nabeelden. De TU/e drukte haar stempel op de tweede zaal. In deze verder verduisterde ruimte kijkt de bezoeker naar computeranimaties met onder meer vergelijkbare cirkels en nabeelden. “Maar wat de computer óók berekent en laat zien, zijn illusoire nabeelden; bijna niet te onderscheiden van wat jouw eigen visuele cortex, jouw eigen brein, produceert.” Hiervoor wordt onder meer gewerkt met een camera met bewegingsdetectie, die registreert waar een bezoeker zich bevindt. Tijdens GLOW wordt een computeranimatie geprojecteerd tegen de schuin oplopende zijgevel van het museum. Deze projectie is een versie van de animatie die vanaf eind december in het Van Abbe te zien is, maar dan zonder het interactieve element.

TU/e laat Eindhoven mee

(Dis)appearance | Maak een installatie voor GLOW NEXT die

iets vertelt over licht - dat was de ruim geformuleerde opdracht die een groep studenten binnen de honor’s track ‘Light Force’ kreeg voorgelegd. Drie van hen werkten aan de lichtinstallatie ‘(Dis)appearance’, die deze week te zien is in de grote houten skatebowl van het Eindhovense skatepark Area51. De bowl meet zo’n 20 bij 20 meter en is 3 meter diep. En dat bracht, zowel vanwege afmetingen als vorm, extra uitdagingen met zich mee. Bouwkunde­ studente Heidi Sairanen: “We hebben te maken met een driedimensionaal oppervlak. Dat is lastiger dan projecteren op bijvoorbeeld een tafel of ander tweedimensionaal oppervlak - maar vooral ook interessanter.” De inzet van het drietal: de skatebowl zo aanlichten dat het lijkt alsof deze wordt vervormd, oftewel spelen met de beleving van diepte bij de kijker. Ze produceerden hiervoor een aaneenschakeling van animaties van opgeteld drie minuten, die met behulp van drie beamers op de houten skateconstructie worden geprojecteerd.

GLOW Music | Klassieke muziek op andere, meer toegankelijke manieren

presenteren aan het grote publiek. Dat is het doel van het Eindhovense studentenmuziekgezelschap Quadrivium tijdens zijn vijftigjarig bestaan dit jaar. ‘Licht’ is het thema waaraan dit doel is opgehangen. “En wat past hier beter bij dan GLOW?”, aldus Elvira Koolen van Quadrivium. De studentenvereniging sloeg hiervoor de handen ineen met de Boxtelse lichtkunstenaar en ruimtelijk ontwerper Jaap van den Elzen. Het resultaat is een lichtinstallatie in de Schellensfabriek, die reageert op de muziek van de vier onderverenigingen van Quadrivium. Op de eerste twee avonden van GLOW speelden de muzikanten live. De drie orkesten en het koor zaten en stonden beurtelings onder een groot paneel met led-lampen, van waaruit licht naar beneden scheen, reagerend op de muziek die op dat moment wordt gespeeld. De overige zes avonden van het evenement wordt gewerkt met Wave Field Synthesis. Hiervoor worden in totaal 192 speakers opgesteld in een vierkant. “Geluid kan daarmee op een bepaalde manier geleid worden, waardoor het lijkt alsof het orkest daadwerkelijk aan het spelen is”, aldus Koolen. Op deze avonden wordt de ruimte gevuld met rook.

GLOW duurt nog tot en met zaterdagavond 15 november. Zie www.gloweindhoven.nl.

14 | Uitgelicht

13 november 2014

Open kaart spelen als ideaal Waarom zou je jezelf als wetenschapper opsluiten in je kamertje als een open, voor iedereen toegankelijke werkplaats veel meer voordelen oplevert? Tijd- en geldbesparing bijvoorbeeld. In enkele pioniersarena’s van de TU/e wordt met verdeeld succes geëxperimenteerd met deze vormen van open source. “Als anderen jouw idee overnemen, weet je dat je goed bezig bent.”

Het in 2012 opgerichte Robotic Open Platform is het ideaal van promovendus Mechanical Engi­ neering Janno Lunenburg, bekend van zorgrobot-voorlopers Amigo en Sergio. “Met de ‘concurrentie’ wisselden we al langer software uit, maar een open source voor hardware, zoals een robot of voor onderdelen daarvan, bestond nog niet. Terwijl er op veel plekken in de wereld aan zorgrobots wordt gewerkt. We kunnen veel van elkaar opsteken, als we weten waar de ander mee bezig is. Daar kun je dan veel tijd en dus ook geld mee besparen. Veel last van commerciële belangen hebben we niet, omdat we nog in de pioniersfase zitten met dit onderzoek.” Zijn collega Niels Koenraad, die hard werkt aan voetbalrobot Turtle 5k, ziet in het platform vooral een middel om de concurrentie te versterken en uit te breiden. “We zijn in onze robot-league momenteel eenoog in het land der blinden. Slechts vier teams doen serieus mee om de titel. Omdat de prijzige hardware vaak de bottleneck is bij potentiële concurrenten, kan zo’n platform helpen om daarop te besparen.” Hoe mooi het ideaal ook is; twee jaar na oprichting van het platform moet Lunenburg concluderen dat de concurrentie er nog niet echt warm voor loopt. Het is vooral team-TU/e zelf geweest die het platform van leerzame input heeft voorzien. De etalage is grotendeels met Eindhovense vindingen gevuld en ook de vraagbaak is nog erg lokaal gekleurd. Alleen de univer­ siteit van Bonn en een team uit Amerika hebben tot nog toe hun robotmodellen gedeeld. Lunenburg: “We moeten er eigenlijk een goede promotiecampagne voor organiseren om er meer bekendheid aan te geven. Misschien helpt het al een hoop als we de andere teams aanspreken tijdens de toernooien waar we elkaar treffen. De praktijk is dat

je het daar vaak veel te druk hebt met andere dingen.” Een geslaagder voorbeeld van open source is de iGEM-competitie; de internationale jaarlijks terug­ kerende wedijver die studenten synthetische biologie uitdaagt om eencellige organismen met nieuwe technieken nuttig te maken. Studenten over de hele wereld kunnen daarmee van elkaar profiteren. Docent Tom de Greef legt uit hoe het werkt: “Ieder team maakt een zogenoemde wiki van het stukje onderzoek waarmee men bezig is. Daarin staat stap voor stap uitgelegd hoe men te werk is gegaan, welke protocollen zijn gebruikt, met welke software is gewerkt en wat de resultaten waren. Die wiki komt terecht in een grote dna-databank waar iedere deelnemer toegang tot heeft. Transparant en controleerbaar, waarmee het strookt met de essentie van wetenschap bedrijven.” Tussen de deelnemers vindt veel interactie plaats. De Greef: “We nemen elkaars wiki’s als vertrekpunt voor nieuw onderzoek. Of we komen er na een bezoek aan die databank achter dat we het wiel opnieuw aan het uitvinden zijn. Dan sturen we bij en kiezen we voor iets anders”. De Greef laat zijn studenten bij de start van de competitie drie wiki’s bestuderen, zodat ze de materie leren beheersen.

Via open source op zoek naar een medicijn tegen kanker Hoewel de studenten zich in een proeftuin met onbeperkte bewegings­ vrijheid lijken te bevinden, is deze vorm van open source volgens De Greef soms minder open dan gewenst. “Het kan gebeuren dat

we aan de slag willen met een bestaand dna-model, maar van de verantwoordelijk onderzoeker geen toestemming krijgen om dat model te gebruiken voor de databank. We kunnen dan ook ons eigen onderzoek niet op die databank kwijt.” Om de bruikbaarheid te controleren, moet iedere iGEM-deelnemer vooraf een biobrick public agreement tekenen, waarmee hij zijn materiaal onvoorwaardelijk ter beschikking stelt aan collega’s. De Greef ziet ook buiten de iGEMcompetitie mooie open sourcevoorbeelden ontstaan. “De Amerikaan Andrew Hessel daagt de wetenschap via zo’n model uit om een nieuw medicijn tegen kanker te bedenken.”

Geen plagiaat, maar bewijs dat je goed bezig bent Ook het University Racing Team van de TU/e speelt met zijn onderzoek een vorm van open kaart, zonder het in een methodiek zoals de iGEM-competitie te verankeren. Het is meer houtje-touwtjewerk volgens teamleider Sjoerd Knippenberg. “Ieder jaar stellen de ‘concurrenten’ hun nieuwe auto aan de buitenwereld voor. We leggen daar ook in grote lijnen uit hoe we te werk zijn gegaan. Details zijn op aanvraag beschikbaar. Maar die demo’s zijn wel bedoeld de ander wat wijzer te maken of juist om zelf te leren van andermans keuzes. Zo hebben wij van de concurrentie geleerd hoe je een vierwielaandrij­ ving aanlegt. Dat hebben we nu zelf ook toegepast. Omgekeerd hebben andere teams de positie van onze elektromotor in de auto -achterin in plaats van voorin- overgenomen. Dat is in een open community als

de onze geen plagiaat, maar juist het bewijs dat je goed bezig bent met je onderzoek. Zonder die concurrentie kom je er niet of pas veel later achter.” Toch leent de Automotive-sector zich volgens universitair docent voertuigdynamica Igo Besselink niet goed voor open source: “Daarvoor zitten we met ons onderzoek te dicht tegen de industrie aan. De bedrijven die ons onderzoek financieren hebben vaak liever niet dat dat materiaal voor het grijpen ligt. Voor hen vertegenwoordigt het een grote waarde. Dat het open source-model wél werkt bij Tech United, wil Besselink best geloven. “Er is geen bedrijf dat zo’n voetbalrobot in productie neemt. Rond het speelveld waarop wij schaken, zitten veel bedrijven klaar om hun slag te slaan. Zij hebben er baat bij hun ‘eigen’ onderzoek te beschermen.”

platform plaatsen. Zelf zijn we nog niet echt bezig met licenties om ons onderzoek te beschermen. Daarvoor zitten we nog te ver van een product verwijderd.” Open source als wetenschappelijk instrument leent zich volgens De Greef vooral in opkomende onderzoeksterreinen, zoals de synthetische biologie. Industrieën die zich nog in de exploratiefase bevinden. “Daar spelen commerciële belangen van aangesloten bedrijven nog geen rol en is de vrijheid het grootst.” De Greef ziet wel een kentering ontstaan. “Er is in ons vakgebied een grote stroming die pleit voor een zo groot mogelijke openheid. Maar de groep die die vrijheid wil begrenzen, wordt langzaamaan steeds groter. Ik verwacht dat het organiseren van zo’n iGEM-competitie in de toekomst steeds lastiger wordt.”

Toch ondernamen de drie technische universiteiten in 2009 een poging om het gesloten bolwerk van de auto-innovatieve industrie wat te doorbreken. Ze bedachten het project C’mm’n (spreek uit als common): een virtuele garage waar iedereen -van hobbyist tot ingenieurzijn bijdrage kon leveren aan de Auto van de Toekomst. Het bleef bij een enkele denksessie, waar de industrie zelf nauwelijks op aanhaakte. Besselink wist destijds al waar de oorzaak lag: “De automobielindustrie bouwt voort op vaste patronen, daar waar open source-idealisten juist geneigd zijn minder traditioneel te denken. Die werelden sluiten niet goed op elkaar aan. Bovendien zit je met open source nog met een hoop vragen: Zet je een autoconcept zomaar op internet? Hoe ga je om met het ontwerp? Wat betekent dat voor licenties? Daar moet je vooraf goede afspraken voor maken.” Van het beschermen van onderzoeks­ resultaten is bij de actieve opensourcers aan de TU/e nauwelijks sprake. Janno Lunenburg: “We maken voor de arm van onze robot gebruik van Philips-technologie. Dat onderdeel mogen we niet zomaar op het

Tekst | San van Suchtelen Illustratie | David Ernst

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Uitgelicht | 15

16 | Onderzoek

13 november 2014

High Tech Systems Center: onderzoeksgemeenschap en kennisloket In het nieuwe High Tech Systems Center (HTSC) is straks alle mechatronische expertise van de TU/e gebundeld. Het onderzoeks­ centrum in oprichting moet niet alleen samenwerking tussen onderzoekers uit verschillende disciplines faciliteren, maar wil ook een handig kennisloket worden voor bedrijven binnen en buiten de Brainportregio. Gisteren, woensdag 12 november, leerden de meer dan honderd onderzoekers die onder het HTSC vallen elkaar tijdens een speciaal symposium beter kennen. Een belangrijke reden om het High Tech Systems Center op te zetten, was de kritiek die de universiteit kreeg vanuit hightechsector, vertelt Maarten Steinbuch, hoogleraar aan TU/e-faculteit Werktuigbouwkunde en in deeltijd wetenschappelijk directeur van het HTSC. “De sector voelde zich onvoldoende vertegen-

woordigd door de Strategic Area’s van de TU/e. Daarnaast zie je dat de universiteiten binnen het huidige topsectorenbeleid de regie moeten nemen om samen met de industrie roadmaps te maken. Wij voelden die verantwoordelijkheid ook voor de topsector High Tech Systemen en Materialen.”

De directe aanleiding voor de oprichting van het HTSC was een onderonsje met chipmachinefabrikant ASML, zegt Steinbuch. “ASML had net besloten dat hun instituut voor nanolithografie in Amsterdam zou komen. Ze wilden daarnaast in deze regio structureler gaan samenwerken op het gebied van mechatronica. Wij vonden dat een goed idee, maar dan alleen als we daar meer bedrijven bij zouden betrekken. Dat gesprek was het vonkje dat nodig was, maar het kruitvat lag er dus al.” Behalve Steinbuch maken nog vijf hoogleraren deel uit van het kernteam van het centrum. Naast Werktuigbouwkunde en Electrical Engineering -die de twee klassieke

componenten van de mechatronica vertegenwoordigen- zijn ook de faculteiten Technische Natuurkunde en Wiskunde & Informatica in dit kernteam vertegenwoordigd, waarmee het toenemende belang van de fysica en software in hightechsystemen wordt benadrukt. Verder zijn nu zo’n vijftien andere hoogleraren van deze vier facul­ teiten betrokken bij onderzoek dat binnen het bereik van het HTSC valt. Er zijn echter plannen om ook chemici, industrieel ontwerpers en bedrijfs­ kundigen bij het centrum te betrekken. En op termijn willen de initiatief­ nemers ook gaan samenwerken met de hogescholen Fontys en Avance, TNO, en de universiteiten van Delft, Twente en Leuven. Maar dat is allemaal nog toekomstmuziek, benadrukt managing director van het HTSC Katja Pahnke. “We willen gefocust beginnen en ons concentreren waar we hier nu goed in zijn, zodat we snel succes kunnen boeken. Dat succes is nodig om erkenning te krijgen. Als je te snel groot wilt groeien, loop je het risico dat je een lege structuur opzet, een interface zonder iets erachter.” Steinbuch beaamt dat: “We willen geen waterhoofd zonder inhoud creëren.”

“Over vier jaar moet het aantal TU/e-promovendi die aan high­ techsystemen werken verdubbeld zijn”

De wetenschappelijke inhoud van het HTSC wordt vormgegeven door vier programma’s, waarbinnen op termijn zo’n tweehonderd promo­ vendi aan het werk moeten zijn. “Nu zijn er ongeveer honderd promovendi van de TU/e die aan hightechsystemen werken”, zegt Pahnke. “Over vier jaar willen we dat aantal verdubbeld hebben.” Voor een belangrijk deel moet die verdubbeling bewerkstelligd worden door het Impulsprogramma van de TU/e, waarin de universiteit een promotieplaats creëert voor elke door het bedrijfsleven gefinancierde promovendus. Er is nu een veertigtal promotieplaatsen ingevuld, waarvan dus de helft door de industrie wordt betaald. Dat komt neer op een bijdrage van acht miljoen euro vanuit het bedrijfsleven. Maar het HTSC wil meer doen dan alleen extra promotieplaatsen creëren. Er komt ook een tweejarige ontwerpersopleiding in High Tech Systems Design, waarin plaats zal zijn voor een vijftiental kandidaten voor een PDEng-titel. En hoewel er geen aparte bachelor of master High Tech Systems gepland is, komen er wel speciale honors­ programma’s in zowel de bachelor als de masterfase. Om de nieuwe lichting onderzoekers een plek te bieden, is het onderzoekscentrum op zoek naar duizend vierkante meter extra laboratoriumruimte. De vier bovengenoemde onderzoeks­ programma’s zullen elk geleid gaan worden door een TU/e-fellow - een bijzondere (tijdelijke) aanstelling aan de TU/e voor mensen uit relevante sectoren buiten de academische wereld. Pahnke: “Op termijn worden dat vier voltijdsfuncties, maar we hopen

Thermomechanica Een typisch multidisciplinair project dat komend jaar onder de paraplu van het HTSC van start gaat, draait om ‘thermomechanische regeltechniek’. In uiteenlopende apparaten, van hogeresolutieprinters tot lithografische machines en elektronenmicroscopen, loopt de positione­ ring van bewegende onderdelen tegen dezelfde grens aan: ze krijgen last van het uitzetten van componenten door warmte(verschillen) in het apparaat. Dit zorgt voor onnauwkeurigheden die tot voor kort verwaarloosbaar waren vergeleken met puur mechanische verstoringen, zoals trillingen, maar nu de ontwikkeling van nog nauwkeurigere machines in de weg staat. Om deze thermische effecten onschadelijk te maken, zijn in de eerste plaats extreem nauwkeurige sensoren nodig om temperatuurverschillen van duizendsten graden Celsius per millimeter te detecteren. De output van deze tientallen sensoren moet door slimme software worden omgezet in relevante informatie, op basis waarvan de bewegende onderdelen worden aangestuurd. Het is kortom een uitdaging die de vereende krachten van (op zijn minst) natuurkundigen, informatici, elektrotechnici en werktuigbouwkundigen vereist. Dit thermomechanische project wordt gefinancierd uit Impuls II, wat inhoudt dat de helft van de zes promovendi wordt betaald door een consortium van belanghebbende bedrijven (in dit geval o.a. ASML, FEI, Philips en Océ) en de andere helft door de TU/e. Bij de drie ‘bedrijfs­ promovendi’ ligt de nadruk op praktische experimenten, terwijl de drie door de TU/e gefinancierde onderzoekers zich meer op de algemenere methodieken zullen richten. Een microchirurgierobot.

Onderzoek | 17

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Sluitstuk dat komend jaar de eerste fellows in deeltijd kunnen beginnen. Het moeten mensen zijn met een industriële achtergrond, zodat ze de vertaalslag naar de buitenwereld kunnen maken. En het moeten systeemdenkers zijn die weten hoe je onderzoek intern op een multidisciplinaire manier kunt inrichten.”

HTSC wordt de ‘one-stop-shop’ voor bedrijven De bedoeling is dat het HTSC de komende jaren uitgroeit tot hét aanspreekpunt voor hightech­ bedrijven. De ‘one-stop-shop’ noemt Steinbuch dat. “Bedrijven moeten niet hoeven zoeken naar

In de rubriek Sluitstuk vertellen afstudeerders over hun afstudeeronderzoek. Wil je ook in deze rubriek, mail dan naar [email protected].

waar in de organisatie de voor hen relevante expertise zit. Ze stappen naar het HTSC met hun probleem, en wij kunnen vervolgens heel snel bepalen wie ze nodig hebben. De TU/e-fellows krijgen daar ook een rol in. En het kan best zijn dat we dan doorverwijzen naar bijvoorbeeld Twente, omdat ze daar ergens meer verstand van hebben.” Inmiddels heeft het onderzoeks­ centrum een eigen stek betrokken in het gebouw Matrix, waarop ook de naam High Tech Systems Center met grote letters prijkt. Dat is belangrijk, benadrukt Pahnke. “We willen zichtbaar zijn, een bruisende ontmoetingsplek creëren. Het HTSC moet echt een smoel krijgen.” Tekst | Tom Jeltes Foto | Bart van Overbeeke

De vier programma’s In het logo van het onderzoekscentrum hebben de vier programma’s een prominente plek gekregen. Om een indruk te geven van waar het HTSC zich mee bezighoudt, geeft Steinbuch wat voorbeelden van onderzoek uit elk van de programma’s. “Onder ‘Hardware & Systems Design’ valt onder meer de ontwikkeling van heel snelle actuatoren, de motoren waarmee bijvoorbeeld de waferscanners van ASML worden bewogen. ‘Model Based Design’ houdt zich bezig met het zodanig ontwerpen van software dat je al tijdens de ontwerpfase kunt aantonen dat het in het apparaat ook echt betrouwbaar werkt. Dat is belangrijk voor in printers van Océ, elektronenmicroscopen van FEI, en natuurlijk ook in robots. ‘Disturbance & Environment Uncertainties’ gaat bijvoorbeeld over zorgrobots, die moeten kunnen omgaan met een onzekere, menselijke omgeving. En we gaan ook aan de slag met de voedsel­sector, we willen robots geschikt maken om bijvoorbeeld kippen te slachten; vies werk dat mensen niet graag doen. En ‘Precision Control’, tenslotte, draait om nauwkeurigheid. Printkoppen maken vaak telkens dezelfde beweging. Daarvan kun je gebruik maken via ‘lerend regelen’, een principe dat je ook in veel andere apparaten kunt toepassen.”

Ivo de Visser (links) en Jelle Loogman met op de achtergrond de showroom-operatiekamer. Foto | Rien Meulman

Verfrissende wind in de operatiekamer Nederland loopt voorop waar het gaat om schone lucht in operatiekamers. Toch krijgt drie procent van de patiënten op de operatietafel te maken met een bacteriële infectie. En dat kan minder, vinden Bouwkundemasterstudenten Jelle Loogman en Ivo de Visser. Ze hopen dat hun nieuwe ventilatiesysteem in gebruik genomen wordt wanneer binnenkort de regelgeving rondom OK-ventilatie verandert. “Het is toch even slikken als je een schouder helemaal open ziet liggen, en dan stonden we er nog niet eens met onze neus boven op”, huivert Jelle Loogman. Om een idee te krijgen van het huidige OK-ventilatiesysteem bezocht hij met medestudent Ivo de Visser enkele ziekenhuizen en mochten ze -naast een rondleiding- ook met een aantal operaties meekijken. En dat inspireerde hen tot het ontwerp van een vernieuwend luchtsysteem. Ivo: “Er hangt nu als het ware een douche boven de patiënt die vanuit het plafond schone lucht uitblaast die aan de zijkanten weer wordt afgezogen. Boven het wondgebied heb je dus steeds schone lucht. Maar de vraag is of deze methode wel zo ideaal is. Want die lucht komt eerst langs relatief vuile objecten -een operatielamp, een arts die aan het werk is- hoe schoon is die lucht dan nog daadwerkelijk?” De ziekenhuisbezoeken en een uitgebreide literatuurstudie leidden tot een omgekeerde aanpak. Geen hele ruimte zo steriel mogelijk maken, maar juist heel lokaal te werk gaan. Jelle: “Artsen zijn snel bang dat er iets ten nadele verandert in hun werkgebied, dat was voor ons een factor waarmee we rekening moesten houden. De oplossing lag in de warmtedeken die gebruikt wordt om bij langdurige operaties onderkoeling tegen te gaan.” Die warmtedeken werd omgebouwd tot een ventilatiesysteem, waarbij continu ultraschone lucht van onderaf wordt ingeblazen. Ook de instrumententafel kan met een separaat systeem gebaseerd op hetzelfde ‘trucje’ schoon gehouden worden. Om te kijken of hun idee inderdaad werkte, bouwden Jelle en Ivo een verkleinde opstelling waar heel wat gemeten en gevarieerd werd aan luchtsnelheid en temperatuur. Na de eerste, uiterst positieve resultaten, volgde al snel de overstap naar het prototype-werk. Maar dat had nog wel wat voeten in aarde. “We hadden een luchtbed nodig waarin we een gat konden maken en luchtdoorlatend doek en luchtaanvoer- en afvoers­ langen aan konden bevestigen. Het ene type bed zat vol met talkpoeder, van het andere was het type plastic niet geschikt... Uiteindelijk zijn we er met hulp van een campingwinkel uitgekomen, alhoewel ze eerst wel even raar opkeken van ons wensenlijstje”, zegt Ivo lachend. De luchtbed-prototypes zijn ondertussen al flink getest, in een showroom-operatiekamer -“met alles erop en eraan”- van schone-lucht-specialist Interflow. Natuurlijk moet er nog veel aangepast worden, maar volgens beide heren zit er veel potentie in hun systeem. Jelle: “Artsen hebben een vrijer werkgebied omdat ze niet binnen de grenzen van de schone-lucht-douche hoeven te blijven, zeker voor grote operaties met veel instrumenttafels is dat een pluspunt. Daarnaast zou het ventilatiesysteem ook buiten de OK ingezet kunnen worden, bij bijvoorbeeld eenvoudige operaties of in een veldhospitaal.” Samenwerkingspartners Interflow en Royal HaskoningDHV hebben al interesse getoond in een vervolgstudie om te onderzoeken of het op de markt gezet kan worden; Ivo wil er graag bij betrokken blijven, Jelle twijfelt nog en ziet een toekomst bij een adviesbureau ook wel zitten. Maar bovenal zijn de ventilatie-pioniers trots dat hun luchtbed zover is gekomen en ze in hun vernieuwende idee zijn blijven geloven. Geïnteresseerd in dit nieuwe OK-ventilatiesysteem? Op donderdag 27 november om 13.00 uur geven Jelle Loogman en Ivo de Visser hun gezamenlijke eindpresentatie in de Filmzaal van de Zwarte Doos op de TU/e-campus. Tekst | Nicole Testerink

18 | Onderzoek

13 november 2014

4 brandende vragen

Onderzoek | 19

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Pinxiang Duan | Electrical Engineering

Francesco Pagliano | Technische Natuurkunde

Verbinden met de snelheid van het licht

Lichtdeeltjes uit kunstmatige atomen 1 | cover Op de omslag van mijn proefschrift zien we een driedimensionale artist’s impression van een supersnelle cavity-diode gemaakt van een fotonisch kristal. Hier overheen staat een gemeten spectrum, opgewekt door supersnelle modulatie van de zogeheten exciton-energie van een quantum dot -een soort kunstmatig atoom- dat in de cavity (een ‘trilholte’) is opgesloten. Deze quantum dot kunnen we naar believen laten wisselwerken met het veld van de trilholte.

1 we op n e i z Wat er van v o c de hrift? c s f e je pro

2 | feestjes Ik ben erin geslaagd fotonische micro-trilholten te maken met geïntegreerde snelle diodes. Zo kunnen we de interactie tussen een kunstmatig atoom en een enkel foton (lichtdeeltje) aansturen met een supersnel elektrische veld. Dat levert fotonen op die kunnen worden gebruikt in quantumfotonische netwerken met toepassingen in quantumgeheugens, computers en cryptografie.

3 | onmisbaar We hebben de devices kunnen maken dankzij de faciliteiten van NanoLab@TU/e, en de elektro-optische quantumexperimenten hebben we kunnen uitvoeren in de geavanceerde supergekoelde opstellingen van de groep Photonics and Semiconductor Nanophysics.

2

4 | samenleving

Ho op f e leg j waa eestj e e r je ond s uit e ove r ga rzoek at?

1 | cover

3 Welke persoon, techniek of apparaat is onmisbaar geweest voor je onderzoek?

4 eft



e Wat h

en

g levin

m de sa

uw aan jo

werk?

Op de cover zien we serverkasten die verbonden zijn door een regenboog. Het verbeeldt het belang­ rijkste concept van mijn proefschrift: een nieuwe manier om elektro-optische componenten in drie dimensies te rangschikken, waarbij een dikke laag fotolak een brug vormt tussen het oppervlak van de opto-elektronische componenten en de onderliggende elektronische chip. De geleidende verbin­ dingen kun je met lithografische methoden maken, waardoor je geen draadjes hoeft te verbinden of te solderen. Dat betekent dat je voor ons concept geen speciaal ontworpen chips nodig hebt.

Foto’s | Bart van Overbeeke

Peter Peters | Industrial Design

Baby-simulator om levens te redden

2 | feestjes Interactieve en real-time multimediadiensten, zoals YouTube en Facebook, groeien snel. Om de exponen­ tieel groeiende datastromen te verwerken, hebben we steeds grotere datacentra nodig, met een grote bandbreedte en snelle verbindingen. Elektrische verbindingen kunnen hier moeilijk aan voldoen, maar optische verbindingen vormen een veelbelovend alternatief vanwege hun grote bandbreedte, lage energieverbruik en kleine vertraging. Met name de zogeheten VCSEL-technologie (minuscule lasertjes op een chip, red.) bij een golflengte van 850 nanometer, zou een goede keuze zijn als relatief goedkope optische verbindingen voor in datacentra. Ik heb nu dus een methode ontwikkeld om dergelijke optische transceivers (zender-ontvangers) te integreren in bestaande elektronische technologie.

3 | onmisbaar Mijn begeleiders Harm Dorren en Oded Raz zijn onmisbaar geweest. Zonder hen was ik vast niet blijven geloven in dit concept na zovele mislukkingen in de procesontwikkeling.

4 | samenleving

(Onder redactie van Tom Jeltes)

De overgang naar quantumcryptografie en quantumcomputers wordt in de toekomst mogelijk door geïntegreerde nano-devices waarin we de interactie tussen licht en materie tot op het niveau van een enkel lichtdeeltje kunnen sturen. Dergelijke quantumprocessen op een chip geven ons 100% veilige cryptografische versleutelingsmethoden, supersnelle verbindingen over grote afstand en exponentieel krachtigere computers. Dat zal leiden tot veiligere en snellere internetcommunicatie en supersnelle computers die een ongekende evolutie mogelijk maken toepassingen van biologie, genetica, natuurkunde en werktuigbouw.

Met de methode die ik heb ontwikkeld, kunnen kosteneffectieve transceivers worden gemaakt voor de snel groeiende datacentra. Daarbovenop is het ook een nieuwe integratietechniek die nuttig is voor andere toepassingsgebieden.

1 | cover Je ziet de schets van een baby die onderzocht wordt. Waarom een schets en geen foto? Zowel bij een schets als bij een simulator gaat het niet om maximaal realisme, maar om een niveau dat ruim voldoende is om de werkelijkheid na te bootsen.

2 | feestjes Dat is simpel. Iedereen weet wat een baby is en kan zich voorstellen dat in sommige situaties een medische ingreep noodzakelijk is. In de opleiding van medisch personeel en ook later is het belangrijk om vaardigheden aan te leren en te onderhouden. De baby-simulator is daarvoor een van de ondersteunende tools. Het onderzoek/ontwerp is gedaan om betere simulatoren te realiseren en dus indirect de vaardigheden van het medisch personeel te verbeteren.

3 | onmisbaar Het ontwerp is een typisch voorbeeld van wat er bij Industrial Design aan de TU/e gebeurt. Je combineert een verzameling technieken en expertises, van mensgericht tot puur technisch, en komt daarmee tot een bruikbaar ontwerp. Een resultaat dat niet door toepassing van de technieken afzonderlijk behaald kan worden. Aangezien je niet al deze expertises in een enkel persoon vindt, zijn er vele mensen nodig voor een goed resultaat. En de apparaten? Van computer en 3D-printer tot soldeerbout en schroevendraaier... misschien niet wat je zou verwachten als je zegt dat je een baby maakt.

4 | samenleving Deze simulator is een begin om betere baby-simulatoren te maken. Door hiermee de vaardig­ heden van medisch personeel up-to-date te houden zullen er minder baby’s sterven. Dit heeft impact op -uiteraard- de baby zelf, alle betrokken familie en het medisch personeel.

6

People | 21

See for more news www.cursor.tue.nl/en

Biweekly magazine of the Eindhoven University of Technology

13 November 2014 | year 57

For the latest news: www.cursor.tue.nl/en and follow @TUeCursor_news on

Over 25,000 registrations for online lecture Data Science

TU/e wins international award for partner program

11 November 2014 - TU/e’s second free online course (Massive Open Online Course, MOOC) on data science has already more than 25,000 participants from 169 countries. It started on Wednesday 12 November, and gives participants the chance to learn valuable analysis techniques to get knowledge out of big data. For example the resulting understanding can help to reduce healthcare costs, fight fraud and better match information systems to customers’ needs.

Renovation of T Building now re U/e Main ady to start 5 November 2014 - TU/e

and tuecursor on

10 November 2014 - The program TU/e offers to partners of international staff who also traveled to the Netherlands has won the Expatriate and Mobility management Award (EMMA) in London last Friday. The Get in Touch Program won in the category Best Family Support Program. The full name of the TU/e program is Get in Touch with People and Places in Eindhoven, and its objective is to help partners of international staff to build a new social network here, and get to know the city. Participants visit cultural institutions, unique stores and the city library, learn about Eindhoven events and celebrations like GLOW, Halloween, Sinterklaas, and carnaval, and get the chance to join workshops. Partners can share their experiences through an online blog and a Facebook group.

iGEM team TU/e makes best new application

can start on the re pality of Eindhoven novation of its Ma in Building; the mu has approved the demolition permit. nici­ for the renovation The architectural vis is that of design te ion chosen am RSVP (consist Rossum, Valstar Si ing of Team V Arch monis and Peutz itectuur, Van ). The plan aims to of Van Embden ar retain the origina chitects from l appearance the 1960s. With its 16 storeys, the building will ha ve a new and modern interior, en ergy-efficient installations and highly insulating glass curtain wall. As a central feature of the building, the design vision calls for a new connection runnin g from the ‘rode loper’ (all the rout es connected by the walkways on the campus), following an irreg ular, zig-zag path extending right up to inside the top of the buildin g.

5 November 2014 - The iGEM team of TU/e has come in first in the category New Application at the Giant Jamboree in Boston. The students fitted enteric bacterium E. coli with a protein jacket, so the bacterium can survive, and so put itself to good use, in chemical reactors or the human body. With their contribution ‘Click Coli’, the Eindhoven team met the requirements for a gold medal, as did forty percent of all teams, including every single Dutch group. Moreover, they were better than their 24 competitors within the New Application category. The jury were especially impressed with the chemical technique used by the students. All judges also thoroughly enjoyed the children’s book ‘Barry, the Not-so-bad Bacterium’, created by team member Minke Nijenhuis.

And how are things in Trondheim? More and more TU/e students go abroad for their studies to follow courses, internships or a doctorate path. What is it like to find your way in a new country? Students tell their stories.

Norway, the country where you don’t have to lock your bike, where you buy your goods at a kjøpesenter, where rotten fish is served as a delicacy, where a beer costs you 10 euros and where Silje Norendal boosted winter sports. But most of all, it’s the country where you’re always just a stone’s throw away from scenic landscapes. It didn’t take me long to decide that my internship destination should be Norway. First of all, its oil industry provides good opportunities for a mechanical engineering student, and secondly, I had to see out for myself what it’s like to live in the world’s number one country to live. The company I work for is Statoil, Norway’s national petroleum company, and I work at the research center in Rotvoll for the offshore heavy oil solutions department. My project is very challenging and it’s a great opportunity for me to get behind the scenes of one of the leading companies in Norway. I try to enjoy nature as much as possible in my spare time. The best way to do that here is to go on a cabin trip. After several hours of hiking through no man’s land you will end up at a small wooden cabin, where you might see the northern lights while making a bonfire and drinking øl. Unfortunately, time flies when you’re having fun, and the big countdown has already begun. However, I’m not haven’t had enough of either the Norwegians or Norway’s beautiful nature yet, so I will probably be back here for another stay. Ha det bra from Trondheim!

Would you also like to write an article about your time abroad? Please send an email to [email protected].

Read more stories online: www.cursor.tue.nl/en

Life after TU/e

Name: Natalia Lebedeva Place of birth: Novosibirsk, Russia Date of Birth: 3 August, 1973 Attended TU/e from: June 1998-June 2002, for PhD research in physica l chemistry at Schuit Institute of Catalysis, Laboratory of Inorganic Chemistry and Catalysis. Current position: Research Fellow (Senior Scientist) for the European Commission at the Institute for Energy and Transport in Petten. Why did you choose to go to TU/e? There was a unique opportunity to conduct fundamental research on reaction mechanisms of electrocatalytic reactions on single crystals in the newly formed group of dr. Marc Koper (currently prof.dr. Marc Koper, Leiden University). By that time I already had some experience in electrocatalysis and immediately understood that the proposed approach was just right - a strong combination of experimental work on well-defined surfaces and theoretical analysis and modeling.

More news on www.cursor.tue.nl/en

Clmn

What are you doing now and is this what you intended to do? My task as a Research Fellow is to provide scientific evidence-based support to the European as well as global policy making and standardization in the field of electrochemical power sources for automotive applications. I always wanted to stay in research, but never actively explored the regulatory aspect of it. I now apprecia te its importance for the everyday lives of millions of people; it is a great responsibility and a very rewarding position.

Six degrees of separations (or maybe more)

Let me tell you a story about a (disastrous) experiment on acquaintances, short chains and travelling postcards. We left each other, a couple of weeks ago, with the promise to demonstrate the six degrees of separation theory in our beloved-and-hated Eindhoven’s small-world. Curious about numbers and statistics? Among sixty postcards spread all around the campus, only two found their way back home. Summarizing, I have two friends in Eindhoven and they don’t know each other. I am wondering, what did I do in the 104 weekends of these two years in Eindhoven? Since we should always look on the brightside of life, as mum and Eric Idle use to say, I proudly declare that I got both the postcards back in one step only, and I didn’t pay the participants for that. So, here they are, my private heroes, Inge and Antonio. Inge, the office neighbour, the Stakhanovist every Research group has. Thanks Inge for collecting the postcard. And, by the way, thanks also for being the first coming to work and the last leaving. But remember, there is one place where I still arrive earlier than you and I stay longer: the Canteen. You may have won the battle, but not the war (yet). Antonio, the emotionally-close-compatriot, the phD candidate at the last year, the one seeing the light at the end of the tunnel and the postcard at the end of the Auditorium. Antonio said: “Honestly, a friend of mine tried to explain me a bit more about this theory, but I forgot the details. Coffee?”. Thanks Antonio for your support, I’ll never forget it! Even if our results give new insights into the small world theory,

limitations should be acknowledged and discussed (how to say nothing with scientific elegance, chapter number 1). Some of these limitations became apparent during the first stages of the research process, while nicely talking to my Gemini’s colleagues between one pesto-salami sandwich and one smoked salmon with roasted potatoes. This is how it went, more or less: A: “Wait a minute, I saw your face, yesterday, somewhere....” Me: “You must have seen either the article on the Cursor or the postcard ....” A: “No no. I was at De Bierprofessor with friends, any chance we met there?” A: “Hey! You definitely have a familiar face...” Me: “Really? That’s because I am doing this amazing research...” A: “Research? With that face?” A: “Hey! I read your article on Cursor and I also saw one postcard! What’s the prize if I participate?” Me: “Nothing” A: “Plans for the weekend?” Dear Stanley Milgram, luckily for your experiment you went for individuals from Midwest, U.S, and you succeeded. And luckily I went for the North Brabant’s ones, and I failed. Otherwise, at this time, you would share celebrity (and the Wikipedia’s page) with someone else: me.

R bV er studoen t Mescchhoor, Engine anical ering

Valentina Bon at Biomed ito, PhD candidate ical Engine ering

What happens to international students after they graduate from TU/e? Do they go job hunting in the Netherlands, pack their bags and explore the world, or return to their home countries? International TU/e graduates talk about their lives after TU/e.

Why did you stay in The Netherlands, and are you planning to move to another country? I have lived in the Netherlands for the past 16 years. The reason for staying in the Netherlands after my PhD was twofold: I have met my husband here, who is from Brazil and also did his PhD at the TU/e, and we decided to settle down between Russia and Brazil, which seemed fair. Second, we both have a career in the Netherla nds and are happy here. Spring next year my contract with the European Commission will end, and I will have to look for a new job. We are not planning to move to another country, since it is usually difficult to accommodate two professional careers at the same geograp hical location. Moreover, our children are very happy at the European school in Bergen and although their English, Portuguese and Russian is great, their main language is Dutch. So I would have to be creative looking for a new job. What advice would you give current students? From my own experience I can say that if you follow your heart and intuition , if you do what you truly like and do it well, everything is going to be alright. It may be different from what you want at that moment, but in time you’ll realize why things turned out the way they did. To contact me, please email to [email protected], I would be delighted to hear from you!

22 | Linked

13 November 2014

Linked | 23

See for more news www.cursor.tue.nl/en

‘Home is where the heart is’ TU/e: a home away from home for tens of thousands of employees and students. The international community is a relatively small one, with infinite connections between its members, be they professional or private. In ‘Linked’, two community members talk about their mutual relationship and their connection to the university.

One was born in Brazil and has now lived in the Netherlands for four years. The other one is a Dutchman who lived in Brazil for five years. Brazilian José Leonardo Ferreira (39) and Dutchman Herwart Gärtner (36) got to know each other in 2012 and this contact soon developed into a close friendship. ‘Zé’ and ‘Her’ regularly seek each other out at Electrical Engineering, where they talk about life’s joys and sorrows and virtually everything else.

José Leonardo is softly strumming his guitar. His warm voice sounds almost like a whisper in the Audi­ torium, when he is crooning about feijoda (a typical Brazilian dish), or sings the classic The Girl from Ipanema partly in Portuguese and partly in English. Herwart is mostly humming, and occasionally sings along when he knows some of the lyrics. José Leonardo had spontaneously brought his guitar to the interview, for ‘friendship and music always go together’, according to the enthusiastic Brazilian. The two friends first met in 2012 - not in Brazil, but at the Student Sports Center on campus. Herwart had then just completed his Bachelor’s program of Innovation Sciences and was beginning on his Master’s degree at Electrical Engineering, where José Leonardo had started a PhD period in 2010. While cycling at the cardio fitness they got talking to each other.

Herwart Gärtner

Herwart immediately addressed José Leonardo about the abadá he was wearing, a Brazilian carnival shirt. They immediately felt a click -later on in the interview the Brazilian insists on the word ‘click’ being included in the article- and within less than thirty minutes Herwart had proposed to the Brazilian to go and play volleyball some time. Many meetings ensued, often while going in for sports and sometimes during dinners with other people joining them. “At such nights Zé is a good chef as well as an entertainer”, says the Dutch student. Herwart usually calls his friend ‘Zé’ and sometimes ‘Brasileiro’ as well. And ‘Zé’ in turn mostly calls his mate ‘Her’. José Leonardo really enjoys cooking, but does make sure of adapting his meals to the Dutch taste. “In fact feijoada should be made with ingredients including meat offal of pigs, such as the ears. I don’t do that then. Another Brazilian female cook once prepared it like that, and the Dutch guests didn’t like it one bit”, he says, laughing. Although sporting together is now on the backburner, the two friends often pop in at each other for a chat. Which is nearly always in Portuguese. “That way hardly anybody can understand us”, Herwart grins. The question what subjects are discussed then takes a while to be answered. For actually their chats can be about anything: about Brazil, about Electrical Engineering, about the weather, about food, about love or politics. The question why they are friends and how they would describe each other is also one that is more

difficult to answer. Herwart: “Well, why do you regard someone as a good friend? We are on the same wavelength, which is what counts for me. Sometimes you may like people and still be at another frequency. It’s all about trust.” Totally recognizable for his Brazilian friend, who comes up straight away with the metaphor of the ‘Law of Resonance’: “It means that bodies begin to vibrate when they have the same frequency.”

“Her is an international; he adapts easily” While the love of Brazil is not what binds them by definition, -that is more a matter of character, and thus has to do with that click- it is a favorite topic of discussion. Herwart lived in Rio de Janeiro from 2004 to 2009, after having met and married a Brazilian woman. He had little trouble adapting to the Latin American country. “I quickly feel at home somewhere, so I have little trouble settling in at new places.” José Leonardo reacts to that: “Her is an international, he adapts easily.” Remarkably enough Herwart only made ‘real’ friends in Brazil after his marriage had stranded. “Brazilians are very open and social. Still, really becoming friends with them is harder. Upon the first acquaintance you often make new appointments soon, but after that it is in no way certain that the appointment will materialize. Sometimes something else has

come up on the day itself and you will not be told about that at all. Only when I got divorced did I find out which contacts were better.” José Leonardo laughs. “The Brazilian approach is in fact slightly different from the Dutch one. With us, a friend’s friends are also automatically your friends. You easily establish contact.”

Good adaption: too early for the interview José Leonardo was born in Diamantina - a city of which he talks with pride: when it acquired the privileges of a town, that diamonds were found there and that its historical center has now been granted Unesco world heritage status. In 2010 he traveled to the Netherlands to study for a doctorate. It took and occasionally still takes some getting used to: to the weather, to the food, to the tight planning of the Dutch. By now he has adapted quite well. “I had deliberately come too early for this interview”, he jokes. “And make sure you write down that I love the Netherlands!” The Brazilian has almost completed his doctoral period and will afterwards probably go back to his native country, but is quite open to going back to the Netherlands again.

José Leonardo Ferreira

Whereas he had accustomed himself to life in Brazil in no time, Herwart did have trouble getting used to the Netherlands, where he had to start building up a new life once more. He still regularly looks up his friends in Brazil and has recently bought a pressure cooker for the brown beans, like the one Brazilians use. And his havaianas, which he always wears - come rain or shine - are like a second skin. Meanwhile he has struck up an interest in Spain and there is a good chance he will emigrate there next year. “I’m following my heart again”, he smiles. “What’s that song called again?”, he asks his Brazilian friend. They consult in Portuguese, after which Herwart says: “Um Amor Puro, by Djavan. It has a phrase that goes: As long as I am with you, there will be blue skies.” To which José Leonardo adds: “Yes. Home is where the heart is.” Interview | Judith van Gaal Photo | Bart van Overbeeke

24 | Zoom in

13 November 2014

See for more news www.cursor.tue.nl/en

Zoom in | 25

Text | Monique van de Ven Photos | Bart van Overbeeke ‘City in Motion’ is the theme of the ninth edition of GLOW in Eindhoven this week. It’s happening in the city center as well as at Strijp-S, backdrop for the more experimental GLOW NEXT. Both locations feature several installations by TU/e. Last year, GLOW attracted 520,000 visitors.

Lux Agitat Molem | Lux Agitat Molem is the name of a light installation that designer Philip Ross and the Intelligent Lighting Institute are using for a public experiment during GLOW NEXT. The name was inspired by the TU/e motto ‘Mens agitat molem’: the human mind puts matter in motion. The researchers involved are interested in the influence of light on human behavior, and want visitors to experience that influence during GLOW NEXT. A total of 56 light fixtures dynamically lights a 54-meter path along Leidingstraat at Strijp-S. Designer Ross (who received his PhD from Industrial Design in 2008): “We can narrow or widen the path visually, or create absurd light patterns, to test whether or not we can influence people’s walking patterns a little”. A camera is set up halfway down the path, and registers the visitors’ movements. Using specific software, these images are linked to music, making it seem like the unsuspecting pedestrians are moving to the melody.

Rigid Motion | Causing confusion.

That’s basically what the five TU/e students who developed ‘Rigid Motion’, a light installation for GLOW NEXT, go for. Over the past year, architects and designers have been toying with key concepts movement and perception, all in light of their honor’s track Light Force. How do eyes and the brain work together? And what makes their interaction fail every now and then? The latter question has been the main inspiration for the installation. Rigid Motion wants to visualize that movement is composed from fragments, and how our brain, with the help of light, can be tricked. The students developed “a kind of starry sky of white dots” measuring ten by four meters, which will be displayed in the Yksi exhibition space at Strijp-S. The white dots are continually moving, but it’s initially unclear how exactly. The students are reluctant to reveal too much about the technique behind Rigid Motion. “It should remain a mystery, that’s what makes the installation powerful.”

The Innocent Body | The Innocent Body is a collaborative art

project of TU/e, Van Abbe Museum, and artist Ronald Schimmel, which can be previewed during GLOW. Schimmel’s works of art, in which afterimages play an important part, are the point of departure. Associate professor Kees van Overveld (Industrial Engineering & Innovation Sciences): “His works are refined to the extent you don’t notice something strange is happening to you. The name, The Innocent Body, refers to that: you’re defenseless against the painting hanging in front of you.” The joint project of Van Abbe and TU/e toys with that idea. The Innocent Body takes up two areas. The first is brightly lit and has a colossal semicircular wall with a mural by Schimmel: black disks that he’s well-known for subtly surrounded by painted afterimages. “That’s where you’re primed, as it were, made susceptible to a certain type of observations without any technological mediation.” Of course, you’ll find the technology in the second area, as that’s the TU/e area. In the darkened room, visitors watch computer animations of similar circles and afterimages. Van Overveld: “But the computer also calculates and shows illusory afterimages that are almost impossible to discern from those your own visual cortex, your own brain, produces.” To that end, a motion-detection camera is used to register where vistors are in the room. The Innocent Body opens late December, but there’s a preview during GLOW; a computer animation will be projected on the sloping side wall of the museum.

TU/e helps Eindhoven glow

(Dis)appearance | ‘Create an installation for GLOW NEXT that

says something about light.’ This broadly-worded instruction was assigned to students of the Light Force honor’s track. Three of them developed lighting installation (Dis)appearance, a light installation in the Area 51 skate bowl at Strijp-S. The wooden bowl measures approximately 20 by 20 meters and is three meters deep. Both size and shape give rise to extra challenges. Heidi Sairanen (Built Environment): “We’re dealing with a three-dimensional surface. It’s easier to project a light show on a table or another two-dimensional surface, but this is definitely more interesting.” The three students wanted to light the skate bowl in such a way it seems to be transforming, and so play with viewers’ perception of depth. The result is a three-minute sequence of animations that’s projected onto the wooden skate construction with three projectors.

GLOW Music | Presenting classical music to the greater public in different, more

accessible ways: that’s the objective of Eindhoven student music group Quadrivium for its fiftieth anniversary this year. And they’ve decided their theme is Light. “Is there anything more fitting than GLOW?”, says Elvira Koolen of Quadrivium’s GLOW Committee. For their GLOW Music project, Quadrivium decided to team up with Boxtel light artist and spatial designer Jaap van den Elzen. The result of their joint effort is a light installation that responds to music by the four Quadrivium musical ensembles. The first two nights of the light event -Saturday 8 and Sunday 9 November- were graced with live performances by the musical ensembles in Schellensfabriek at Vestdijk. The orchestras took turns sitting below a large LED panel that shone down, responding to the music that’s played at that very moment. The other six nights of the event, GLOW Music works with Wave Field Synthesis. To that end, 192 speakers are positioned so that they form a square. “Wave Field Synthesis can guide sound in a way it seems the orchestra is actually playing live”, according to Koolen. During these nights the area is filled with smoke.

GLOW can be visited up until and including 15 November. Check www.gloweindhoven.nl for more information.

26 | Research

13 November 2014

4 burning questions

Research | 27

See for more news www.cursor.tue.nl/en

Pinxiang Duan | Electrical Engineering

Francesco Pagliano | Applied Physics

Connecting with the speed of light

Light particles from artificial atoms 1 | cover The cover of my thesis shows a three-dimensional artistic rendering of an ultrafast photonic crystal cavity diode, over-imposed with the measured spectra of the ultrafast modulation of the exciton energy in a single quantum dot embedded in the device, and coupled to the cavity field on demand.

1 ’s on f your o r e ov the c rtation? disse

2 | parties

What

I was able to fabricate photonic micro-resonators integrated with fast diodes where the interaction between an artificial atom and a single photon in the cavity can be controlled by an electric field at ultrafast speed, shaping the photons that can be used in quantum photonic networks for quantum applications like quantum memories, computing, and cryptography.

3 | essential The fabrication of the devices has been possible thanks to the facilities of the NanoLab@ TU/e, and the electro-optical quantum experiments have been realized by means of the advanced cryogenic setups of the Photonics and Semiconductor Nanophysics group at TU/e.

2 Wh a peo t do y ou t ple a t par ell whe n t abo ut y they a ies our s rese k arch ?

4 | society benefit 1 | cover My cover shows a schematic of server racks and a rainbow connecting them. It is a representation of the main concept of my thesis output: a novel 3D stacking approach based on using a thick photoresist to form ‘bridges’ between the surface of the optoelectrical chips and the CMOS IC (‘standard electrical chips’, ed.). The metallic traces between the optoelectrical chips and the CMOS ICs are defined by lithography and are formed by electrical plating, eliminating the need for wire-bonding or flip-chip, which requires specially designed CMOS ICs.

3

4 

H

fit

ne e b y iet

soc

k? r wor u o y from

Interactive and real-time multimedia services, such as YouTube and Facebook, are growing fast. To deal with the exponential growth of data, we need more and bigger data centers with a large bandwidth and high-speed connectivity. Electrical interconnects are struggling to meet those require­ ments. Optical interconnects are promising because of their high bandwidth density with low power consumption and low latency. Technology based on VCSEL (vertical-cavity surface-emitting lasers, ed.) emitting at 850 nanometers seems the best option for low-cost optical interconnections in data center applications. My thesis aims at developing a cost-effective integration method that can be used for the manufacturing of low-cost and low-power optical transceiver modules supporting a high bandwidth density.

3 | essential My supervisors Harm Dorren and Oded Raz were indispensable for my research project. Without them, I am not sure if I could have stuck to the idea after so many failures in the process development.

4 | society benefit

(edited by Tom Jeltes) Photos | Bart van Overbeeke

Peter Peters | Industrial Design

Life-saving baby simulator

2 | parties

What person, technology, or device has been essential for your research?

es ow do

In the future, the transition from classical to quantum cryptography and computing can be realized by controlling the light-matter interaction at the single-photon level in integrated scalable nano-devices. Such quantum phenomena on chip will provide intrinsically safe cryptographic schemes, ultrafast long-range connections and exponentially more powerful computers, leading to more secure and faster internet communications and to ultrafast computers that can support an unprecedented evolution of our technologies in biology, genetics, physics and engineerin

The method I developed can be used to produce cost-effective transceiver modules to the growing data centers. It also supplies a new packaging method in other application areas, next to traditional wire bonding and flip-chip methods.

1 | cover I chose a sketch of a baby being examined. Why a sketch and not a photograph, you ask? Well, both sketches and simulators don’t aim for maximum realism, but for a level that’s sufficient for mimicking reality.

2 | parties That’s a no-brainer. Everyone knows babies and can imagine the necessity of medical procedures. It’s important to train medical students, and to make sure existing medical staff takes refresher courses. The baby simulator is a supporting tool for those trainings. Through research and design we’ve wanted to realize better simulators that indirectly improve the skills of medical staff.

3 | essential The design is a perfect example of what we do at Industrial Design at TU/e. You bring together techniques and expertise, from people-oriented to purely technical, and from that you make a usable design. Those results can be reached by implementing the techniques separately. And since there’s no one person who incorporates all these skills, many hands are needed to reach a good result. Equipment-wise, we’ve used computers and 3D printers, but soldering irons and screwdrivers just as well. Probably not what people expect when you say you’re making a baby…

4 | society benefit This simulator is the start to developing improved baby simulators. By keeping the skills of medical staff up-to-date, fewer babies will die. This will impact the baby - obviously - the family involved, and the medical staff.

ay d Wednesd n a y a ouse , Tuesd :00h, Filmh Monday 2 -2 0 .0 0 2 November, pus s, TU/e cam o o D e rt a w De Z laxy 3D

19

18

17

a

s of the G

Guardian

space, es of outer by the ch a re r fa e th led ng an orb in a manhunt After steali is the main target of creates a team known l l il il Peter Qu an the Accuser. Qu ’ to save the world. villain Ron rdians of the Galaxy as the ‘Gua btitles h Dutch su English wit ro / others 8 euro : e g a u g n : 4 eu Event la e: students Entrance fe

19

November, Wednesday 12:40-13:35h, Blauwe Zaal, Auditorium, TU/e campus

Robot talk

don’t TU/e and Eindhoven so you Cursor collects all events at , and nts eve ic athletic and academ have to. Symposiums, films, notify can You nl. ue. or.t urs w.c at ww to parties: you can find them all ail em an d sen website, please e us of new events through our her will ine gaz Ma sor Cur do so. [email protected] if you want to ing happenings. publish a selection of upcom

20

Thursday November, 2 0:30h, Gaslab, TU/e campus

computers are fading, but teaching The boundaries between humans and uage remains a great challenge. lang an hum and computers to underst ) combines techniques from Piek Vossen (NWO Spinoza Laureate to get computers to communicate linguistics and computer sciences . way an hum gly in an increasin

Knarsetand

Event language: English Entrance fee: none

Get ready for consisting of an evening of Knarsetand ’n bass, gyps 10 musicians who deliver: an explosion and yeah: whay, reggae, balkan, dubste live drum hits last sum t not? They were one of p, ska, pop grind your te mer and so be prepared the big festivalto eth till your la st drop of sw dance and eat! Entrance fee: students for free, others pa y 5 euro

rsday ember-Thu s v o N Thursday U/e campu T , w u o b e g hall Hoofd

20

18 December,

poetry es for the of h rc a e s e k re rbee e co reveals th art van Ove grapher B ages and sound hets from writer to o h p ’s x im TU/e phy. With es. Together with teg in photogra ikin cess tr ro s p e l a th ic in g s technolo swijk, this result Enith Vloo Technopoetry. exhibition

y

oetr Technop

e: none

Entrance fe

25

Dinsdag nove 20:00-2 2:15 uur mber, , Boekha ndel Van P Nieuwe Emmasi iere, ngel 44 Science Eindhov Ca e

fé: omst v

n

De toek

r, novembe l, Auditorium g a d e Zaa Woens uur, Blauw 5 :3 3 1 0 12:4

26

an mob We zijn iliteit hebben mobieler dan o files en een keerzijde; oit. Maar al die technoloongelukken. Niedenk aan o.a. mverplaatsingen verande gieën bieden ta uwe ontwikke ilieuvervuiling lin ring in te , l brengenvan mogelijkhegen en slimme den om . Voertaa daar Entreek l evenement: N osten: g ederlan ds ratis

g

rgunnin

ve Vertreks

ning jfsvergun zijn verbliand is. George p o r a ja cht elf el dat hij niem el teling wa d. Met ve Een vluchr heeft hij het gevorië op jonge leeftij l over de en elf jaa 6) ontvluchtte Sy iografische verhaa rt gesprek Tobal (198rtelt hij zijn autob floop volgt een ko humor ve een bestaan. Na a weg naar ervaringen. over zijn ten: geen Entreekos

27

Donderdag november, 20:00-22:30 uur, Ga slab, TU/e-campus

De Avond Over M

eisjes

Het mysterie meisjes meisjes beter te begri. Vanavond doen we een poging eye-openers over -ve jpen. Met tests, een korte lezing vol snelcursus ‘omgaan rmeende- sekseverschillen en een door zingt Valentina met vrouwen’. Tussen de bedrijven Een avond voor jongeElèni over herkenbare situaties. leerzaam, hilarisch ns én meisjes: vermakelijk, en soms pijnlijk herke nbaar. Entreekosten: gratis voor studente n, anderen betalen 5 euro