Dyslexieprotocol. Oranje Nassau School Geldermalsen. Oktober 2012

Dyslexieprotocol Oranje Nassau School Geldermalsen Oktober 2012

1 Dyslexieprotocol Oranje Nassau School Geldermalsen, oktober 2012

Dyslexieprotocol: stappenplan voor groep 1 Stap

1

2

3

Moment in leerjaar

Aanvang groep 1 september

oktober

oktober - januari

Actie door de leerkracht

Toetsen alle leerlingen: In kaart brengen van:

Beginsituatie vastleggen:

5

januari

januari-april

Analyse 1

Tussenmeting 1 (leerlingen met risicosignalen)

april/mei

Bron

Streefdoel

Toets Beginnende Geletterdheid

CPS

Niveau: minimaal hoge C

Interventieperiode 1: Aanbod verrijken voor leerlingen die onvoldoende opsteken van het aanbod aan geletterde activiteiten; MAP Fonemisch Bewustzijn; extra instructietijd; extra oefentijd; specifieke interventie (pre-teaching) 2 x per week 15 minuten (kleine kring) Invullen signaleringslijst

- Screeningsinstrument van het expertisecentrum Nederlands: protocol leesproblemen en dyslexie

Expertise Centrum Nederlands

Voldoende

Woordenschattoets


CPS


Hoofdmeting 1

Interventieperiode 2: Aanbod verrijken voor leerlingen die onvoldoende opsteken van het aanbod aan geletterde activiteiten; MAP Fonemisch Bewustzijn; extra instructietijd; extra oefentijd; specifieke interventie (pre-teaching) 2 x per week 15 minuten (kleine kring) Rijmtoets

6

Welke toets?

maken groepsoverzicht vanuit observaties vorig leerjaar

Invullen signaleringslijst 4

Extra toetsen risicoleerlingen

Tussenmeting 2

Rijmtoets


CPS



7

mei/juni

Interventieperiode 3: Aanbod verrijken voor leerlingen die onvoldoende opsteken van het aanbod aan geletterde activiteiten; MAP Fonemisch Bewustzijn; extra instructietijd; extra oefentijd; specifieke interventie(pre-teaching) 2 x per week 15 minuten (kleine kring) Invullen signaleringslijst



Voldoende

Woordenschattoets

Woordenschattoets Beginnende geletterdheid Taal voor kleuters, E1

CPS

Vooruitgang m.b.t. vorige meting Niveau: minimaal hoge C

Hoofdmeting 2 8

juni

(n.a.v. toetsresultaten en observaties wordt een groepsoverzicht gemaakt voor de volgende groep)

Taal voor kleuters

Taal voor kleuters

Cito



1

Moment in leerjaar Aanvang groep 2 augustus/ september

2

september/ januari

3

oktober


Toetsen alle leerlingen: In kaart brengen van:

Beginsituatie vastleggen:

januari

januari-april

Bron

Streefdoel

Interventieperiode 1: Gericht aanbod verrijken voor leerlingen met een onvoldoende fonemisch bewustzijn middels Schatkist en MAP Fonemisch Bewustzijn; extra instructietijd; extra oefentijd; specifieke interventie (pre-teaching) 3 x per week 15 minuten (kleine kring)

Tussenmeting 1

Hoofdmeting 1

Woordenschattoets Synthesetoets 2

Taal voor kleuters

5

Welke toets?

n.a.v. groepsoverzicht groep 1 wordt het eerste groepshandelingsplan gemaakt

Invullen signaleringslijst (Invented spelling)

4


Analyse 1 Synthesetoets 1 Rijmtoets 1 Invullen signaleringslijst (Invented spelling)


CPS




Voldoende

Woordenschattoets Synthesetoets 2 Analysetoets 2 Rijmtoets 2 Taal voor kleuters


CPS


Taal voor kleuters M2

Cito


Interventieperiode 2: Gericht aanbod verrijken voor leerlingen met een onvoldoende fonemisch bewustzijn middels Schatkist en MAP Fonemisch Bewustzijn; extra instructietijd; extra oefentijd; specifieke interventie (pre-teaching) 3 x per week 15 minuten (kleine kring)


6

april/mei

7

mei/juni

Synthese 2 Letterkennis 2 Analyse 2 Rijmtoets 2

Tussenmeting 2


Fonemisch Bewustzijn; extra instructietijd; extra oefentijd; specifieke interventie (pre-teaching) 3 x per week 15 minuten (kleine kring)


Woordenschattoets Invullen signaleringslijst o.a. Invented spelling

Hoofdmeting 2 juni

CPS

Interventieperiode3: Gericht aanbod verrijken voor leerlingen met een onvoldoende fonemisch bewustzijn middels Schatkist en MAP Woordenschattoets

8


Taal voor kleuters

Taal voor kleuters

Toets Beginnende Geletterdheid - Screeningsinstrument van het expertisecentrum Nederlands: protocol leesproblemen en dyslexie, groep 2 Taal voor kleuters, E2

CPS Expertise Centrum Nederlands

Cito

Vooruitgang m.b.t. vorige meting Voldoende



Dyslexieprotocol: stappenplan voor groep 3 Stap Moment in leerjaar


Toetsen alle leerlingen:


Welke toets?

Bron

Streefdoel

In kaart brengen van:

1

Aanvang groep

Beginsituatie vastleggen: Overdracht vanuit de vorige groep; groepsplan maken

2

Aanvang groep oktober/ november

Interventieperiode 1A: extra instructietijd; extra oefentijd; specifieke interventie; minimaal 60 min. per week

3

4

5

November (na ongeveer 810 weken onderwijs)

Novemberfebruari

Januari-februari (nadat alle letters zijn aangeboden)

Hoofdmeting 1 (Herfstsignalering VLL)

Fonologisch bewustzijn

Fonologisch bewustzijn

Letterkennis: -letters benoemen Letterkennis: -letters schrijven Technisch lezen: -woorden lezen Technisch lezen: -tekst lezen

Letterkennis: -letters benoemen Letterkennis: -letters schrijven Technisch lezen: -woorden lezen Technisch lezen: -tekst lezen

-Beginnende geletterdheid Toetspakket voor groep 3 Synthesetoets 3 -Herfstsignalering Grafementoets -Herfstsignalering Fonemendictee -Herfstsignalering Woorden lezen -Herfstsignalering Tekst lezen

CPS


Methode VLL

Norm: zie toets

Methode VLL

Norm: zie toets

Methode VLL

Norm: zie toets

Methode VLL

Norm: zie toets

Interventieperiode 1B: extra instructietijd; extra oefentijd; specifieke interventie; minimaal 60 min. per week

Hoofdmeting 2

Letterkennis: -letters benoemen Letterkennis: -letters schrijven Technisch lezen: -woorden lezen

Letterkennis: -letters benoemen Letterkennis: -letters schrijven Technisch lezen: -woorden lezen: alle leerlingen DMT kaart 1 en 2

-Grafementoets

Cito

-Fonemendictee

Cito

-Technisch lezen, Groep 3

Cito

Niveau: minimaal hoge C Niveau: minimaal hoge C Niveau: minimaal hoge C


Technisch lezen: -tekst lezen Woordenschat

Technisch lezen: -tekst lezen Woordenschat

-AVI- M3

Cito

Minimaal M3

-Woordenschat, Groep 3

Cito


Lees- en spellingproces via analyse toetsresultaten en observaties Spelling

6

Februari – april

Spelling

April

Cito

-Grafementoets

Cito

-DMT kaart 1 en 2

Cito

Tussenmeting Technisch lezen: -AVI-M3 Cito - tekst lezen Lees- en spellingproces via analyse toetsresultaten en observaties Spelling -Spelling Groep 3: M3 Cito

8

April – juni

Juni

Vooruitgang t.o.v. vorig meetmoment Vooruitgang t.o.v. vorig meetmoment Op kaart 1 minimaal niveau: hoge C Min. M3

Vooruitgang t.o.v. vorig meetmoment


Hoofdmeting 3 9


Interventieperiode 2A: extra instructietijd; extra oefentijd; specifieke interventie; minimaal 60 min. per week Letterkennis: -letters benoemen Technisch lezen: -woorden lezen

7

-Spelling groep 3, M3


Technisch lezen: -woorden lezen Technisch lezen: -tekst lezen

Spelling:

Letterkennis: - Grafementoets Cito -letters benoemen Technisch lezen: -Technisch lezen Groep 3 Cito -woorden lezen DMT kaart 1, 2 en 3 Technisch lezen: -AVI-E3 Cito -tekst lezen Lees- en spellingproces via analyse toetsresultaten en observaties Woordenschat -Woordenschat Groep 3 Cito Spelling:

-Spelling Groep 3

Cito

100% goed en vlot Niveau: minimaal hoge C AVI-E3

Niveau: minimaal hoge C Niveau: minimaal 7

Dyslexieprotocol Oranje Nassau School Geldermalsen, oktober 2012

hoge C


Moment in leerjaar




Welke toets?

Bron

Streefdoel


1

Aanvang groep


2



Tussenmeting 1 3

4

5

oktober/ november

okt./nov.jan./febr.

Januari/februari

Korte tussentijdse effectmeting; eventueel bijstelling van handelingsplan

Technisch lezen: -woorden lezen

-DMT kaart 1, 2 en 3

Cito

Technisch lezen: -tekst lezen Spelling:

AVI-E3

Cito

Spelling Groep 3, E3

Cito

-incidenteel: PI-dictee

Pearson

-Vooruitgang t.o.v. vorig meetmoment Niveau: min. hoge C AVI-E3 -Vooruitgang t.o.v. vorig meetmoment


Hoofdmeting 1



-DMT kaart 1, 2, 3

Cito

Niveau: minmaal hoge C



-AVI

Cito

AVI-M4

-Spelling Groep 4, M4

Cito


Lees- en spellingsproces: via analyse toetsresultaten en observaties


6

Jan./febr. april

Interventieperiode 2A: extra instructietijd; extra oefentijd; specifieke interventie; minimaal 60 min. per week Technisch lezen: -woorden lezen Technisch lezen: -tekst lezen

Tussenmeting 2 7

8

9

april

April/mei/juni

mei/juni

Korte tussentijdse effectmeting; eventueel bijstelling van handelingsplan.

-DMT kaart 1, 2, 3

Cito

-AVI- M4

Cito

Niveau: minmaal hoge C -AVI- M4

Lees- en spellingproces: via analyse toetsresultaten en observaties Spelling:

-Spelling Groep 4 (M4)

Cito

-Vooruitgang t.o.v. vorig meetmoment


Hoofdmeting 2(n.a.v. toetsresultaten en observaties wordt een groepsoverzicht gemaakt voor de volgende groep)



-DMT kaart 1, 2, 3

Cito

-AVI

Cito

Niveau: minmaal hoge C -AVI-E4 -Vooruitgang t.o.v. vorig meetmoment


Spelling:

-Spelling Groep 4, E4

Cito

Begrijpend lezen:

Begrijpend lezen:

Begrijpend lezen Groep 4, E4

Cito

Niveau: minmaal hoge C Niveau: minmaal hoge C



Moment in leerjaar




Welke toets?

Bron

Streefdoel


1

Aanvang groep


2



Tussenmeting 1 3

4

5

oktober/ november

okt./nov.jan./febr.

Januari/februari




Cito


AVI-E4

Cito

Spelling Groep 4, E4

Cito


Pearson

-Vooruitgang t.o.v. vorig meetmoment Niveau: min. hoge C AVI-E4 -Vooruitgang t.o.v. vorig meetmoment


Hoofdmeting 1



-DMT kaart 1, 2, 3

Cito


Technisch lezen: -tekst lezen Begrijpend lezen:


-AVI

Cito

AVI-M5

Cito

Spelling:

Spelling:

-Begrijpend lezen Groep 5, M5 -Spelling Groep 5, M5

Niveau: minimaal hoge C Niveau: minmaal hoge C

Cito

Lees- en spellingsproces: via analyse toetsresultaten en observaties 10 Dyslexieprotocol Oranje Nassau School Geldermalsen, oktober 2012

6

Jan./febr. april


Tussenmeting 2 7

8

april

April/mei/juni


mei/juni

Cito

-AVI- M5

Cito

Niveau: minmaal hoge C -AVI- M5


-Spelling Groep 5, M5

Cito



Hoofdmeting 2 9

-DMT kaart 1, 2, 3




-DMT kaart 1, 2, 3

Cito

-AVI

Cito

Niveau: minmaal hoge C -AVI-E5 -Vooruitgang t.o.v. vorig meetmoment


Spelling:

-Spelling Groep 5, E5

Cito

Begrijpend lezen:

Begrijpend lezen:

Begrijpend lezen Groep 5, E5

Cito



Dyslexieprotocol: stappenplan voor groep 6-8 Stap

Moment in leerjaar




Welke toets?

Bron

Streefdoel


1

Aanvang groep


2



Tussenmeting 1 3

4

5

oktober/ november

okt./nov. jan./febr.

Januari/februari




Cito


AVI-E5. E6, E7, E8

Cito

Spelling E5, E6, E7, E8

Cito


Pearson

-Vooruitgang t.o.v. vorig meetmoment Niveau: min. hoge C AVI-E5, E6, E7, E8 -Vooruitgang t.o.v. vorig meetmoment


Hoofdmeting 1 Laatste meting groep 8



-DMT alléén kaart 3 (indien nodig kaart 2 en/of 1)

Cito




-AVI-M6, M7, M8

Cito

AVI-M6, M7, M8

Cito

Spelling:

Spelling:

-Begrijpend lezen M6, M7, M8 -Spelling M6, M7, M8

Niveau: minimaal hoge C Niveau: minmaal hoge C

Cito

Lees- en spellingsproces: via analyse toetsresultaten en observaties 12 Dyslexieprotocol Oranje Nassau School Geldermalsen, oktober 2012

6

Jan./febr. april


Tussenmeting 2 7

8

april

April/mei/juni


mei/juni

Cito Cito

Niveau: minmaal hoge C -AVI M6, M7


-Spelling M6, M7

Cito



Hoofdmeting 2 9

-DMT alléén kaart 3 (indien nodig kaart 2 en/of 1) -AVI M6, M7




-DMT alléén kaart 3 (indien nodig kaart 2 en/of 1) -AVI E6, E7

Cito Cito

Niveau: minmaal hoge C -AVI E6, E7 -Vooruitgang t.o.v. vorig meetmoment


Spelling:

-Spelling E6, E7,

Cito

Begrijpend lezen:

Begrijpend lezen:

Begrijpend lezen E6, E7

Cito



Toelichting op het Dyslexieprotocol Oranje Nassau School Zorgniveau 1 Om goed lees en spellingsonderwijs te waarborgen moet de leerkracht rekening houden met de verschillen in de klas. Hiervoor gelden de volgende afspraken:   





Er is voldoende tijd ingeroosterd voor het leesonderwijs voor de hele groep (zie taalpilots), en extra tijd voor de zwakste lezers (verlengde instructie en leeskwartier) We hanteren streefdoelen voor lezen en spelling Er wordt gewerkt met het interactieve gedifferentieerde directe instructiemodel (IGDI-model), die als volgt is opgebouwd: 1. Start van de les (terugblikken en voorkennis activeren) 2. Benoemen van het leerdoel (vergroot de betrokkenheid van de zwakke en gemiddelde leerling) 3. Nieuwe inhouden aanbieden (demonstreren/voordoen, uitleggen wat maar ook hoe, concrete voorbeelden geven, hardop denken) 4. Begeleide oefening van vaardigheden (interactief oefenen, korte duidelijke opgaven geven, vragen stellen of de instructie begrepen is) 5. Individuele verwerking met regelmatige feedback, (risicoleerlingen krijgen verlengde instructie en begeleide inoefening ,ongeveer 10 minuten) 6. Evaluatie (inhoudelijk afronden van de les, terugkomen op het lesdoel) Binnen het IGDI-model gelden afspraken over zelfstandig werken: 1. Er wordt gebruik gemaakt van een stoplicht 2. De les is voorspelbaar en is visueel uitgewerkt op het bord (tijdsaanduiding) 3. De leerkracht is voorspelbaar (kinderen weten wat ze gaat doen en wanneer de leerkracht langs komt tijdens een ronde) 4. Extra instructie vindt plaats aan de instructietafel 5. Er is voldoende materiaal aanwezig om verder te kunnen 6. De leerkracht heeft een goede organisatie in de klas, hanteert de regels over zelfstandig werken consequent en bespreekt ze regelmatig met de kinderen. Een goede lees- en spellingsles kent de volgende kenmerken: 1. Er is sprake van een vlot tempo 2. De leerkracht doet voor (doet hardop denkend nieuwe vaardigheden en de daarbij behorende strategieën voor) 3. Alle leerlingen worden betrokken gehouden, door wisselende werkvormen, voor-koor-door principes, goede zithouding, bijwijzen, actieve houding van de leerkracht, het vooraf aangeven van het doel etc. 4. Goed gebruik van het digibord 5. Er wordt direct feedback gegeven op fout gelezen of geschreven woorden 6. Elke les wordt geëvalueerd


Zorgniveau 2: We spreken van zorgniveau 2 als binnen de klas het onderwijsaanbod geïntensiveerd wordt. Binnen de groep zijn er leerlingen die behoefte hebben aan extra herhaling van de leerstof en het aanbieden van de leerstof in kleine stapjes. We hebben hier het volgende over afgesproken: Interventieperiode       

Kinderen met een lage C score en D of E score krijgen extra leertijd en verlengde instructie De leerkracht geeft de verlengde instructie De leerkracht bepaalt op basis van toetsgegevens (methodegebonden en methode ongebonden) waar de leerling instructie op nodig heeft (bijv. woord of tekstniveau of spellingvaardigheid) en past de instructie hierop aan. Tijdens de verlengde instructie herhaalt de leerkracht (indien nodig) de instructie in kleine stappen. Daarna volgt de begeleide inoefening, waarbij de leerkracht veel zelf voordoet en de leerlingen zelf oefenen en veel directe, concrete feedback krijgen van de leerkracht De leerkracht maakt voor de leerlingen die verlengde instructie hebben gehad een bewuste keuze in de zelfstandige verwerking van het werkboek. (Wat kan achterwege gelaten worden?) In de klas worden de computerprogramma’s Veilig leren lezen, Spelling in beeld, Bloon en Flits ingezet om de leertijd te vergroten Ouders worden bij het leerproces van hun kind betrokken. (thuis leeskilometers maken bijv.)

Zorgniveau 3: Als uitbreiding van instructie- en oefentijd niet voldoende is, (de lage D en E kinderen) zal er intensief met de kinderen gewerkt moeten worden. Hiervoor komen de kinderen in aanmerking die zeer zwak scoren of na een interventieperiode met extra begeleiding op zorgniveau 2 onvoldoende vooruit zijn gegaan. Hiervoor gelden de volgende afspraken: 1. 2. 3. 4. 5. 6.

De intensieve interventie is geen vervanging van de gewone spelling- of leesles De leertijd wordt met minimaal 1 uur per week uitgebreid (bijv. 3 keer 20 minuten) Kinderen krijgen extra instructie en begeleide inoefening van de leerkracht aan de instructietafel Extra leer- en instructietijd wordt o.a. gerealiseerd door: 4 keer een leeskwartier op de middag (13.00-13.15 uur) Zeer zwakke lezers volgen het interventieprogramma Connect. (3 keer 20 minuten met maximaal 4 leerlingen) Zeer zwakke spellers volgen het interventieprogramma Taal in Blokjes (3 keer 20 minuten met maximaal 4 leerlingen). Ook in de klas wordt Taal in blokjes gebruikt 7. De effecten van de intensieve hulp worden gemeten tijdens de tussenmetingen of standaard toetsmomenten (Cito). Op basis van de toetsresultaten wordt gekeken of de intensieve hulp vervolgd moet worden.


Een leerling mag doorgestuurd worden naar externe zorg wanneer hij tot de zwakste 10% op lezen behoort of wanneer hij tot de zwakste 16 % op lezen en de zwakste 10% op spelling. Concreet betekent dit dat leerlingen met een E score op lezen en leerlingen met een lage D score op lezen en een E score op spellen - mits vastgesteld op minimaal drie opeenvolgende meetmomenten (Cito) en na aanbod van extra begeleiding - doorgestuurd kunnen worden naar de zorg. Zorgniveau 4 In een leerling-dossier wordt het vermoeden van (ernstige) dyslexie onderbouwd door een omschrijving van de geboden hulp en de achterstand die ondanks intensieve hulp is blijven bestaan. Een externe behandelaar van een dyslexie-instituut kan op basis van het leerling-dossier en een diagnostisch onderzoek de diagnose dyslexie stellen. De leerling komt dan in aanmerking voor een behandeling. Het behandelinstituut wordt door ouders gekozen en de behandeling mag onder schooltijd plaatsvinden. Compenserende en dispenserende maatregelen voor dyslecten.         



Om verwarring te voorkomen wordt Taal in blokjes (buiten de groep) gestopt. Wel wordt het materiaal gebruikt als visuele ondersteuning in de klas Leerlingen met dyslexie krijgen nog steeds uitbreiding van de instructie -en oefentijd De leerkracht bespreekt met de leerling hoe er omgegaan wordt met spellingfouten in schrijfproducten (wat rekent de leerkracht wel en niet fout) De leerling wordt door de leerkracht voorbereid op een leesbeurt De leerling heeft recht op extra tijd De leerling mag gebruik maken van ondersteunende middelen zoals een spellingspiekkaart, een werkstuk of andere schrijfproducten op de computer maken, evt. een tafelkaart, vergrote versie van toetsen (lettergrootte 12) Het aantal oefeningen wordt beperkt, minder verwerkingsopdrachten hoeven maken. De leerkracht maakt een keuze welke opdrachten gemaakt moeten worden. De leerling krijgt de gelegenheid om moeilijke teksten van zaakvakken voor te bereiden (thuis of op school) voordat het in de klas aan de orde komt Het gebruik van voorleessoftware (op de computer of Daisyspeler) kan bij zeer zwakke lezers bij de zaakvakken in de bovenbouw worden toegepast. We maken er niet standaard gebruik van omdat wij het belangrijk vinden dat leerlingen zoveel mogelijk in de basisschoolleeftijd zelf actief blijven lezen. In iedere klas zijn voorleesversies van de zaakvakken aanwezig en is de voorleessoftware op de computer geïnstalleerd. Mocht een leerling een Daisyspeler willen gebruiken dan moet deze door de ouders worden aangeschaft. Uitgebreide tekstverwerkingsprogramma’s zoals Kurzweil of Claroread kunnen ook door ouders zelf worden aangeschaft. Bij bepaalde vakonderdelen (bijv. topo) kan de leerling mondeling in plaats van schriftelijk overhoord worden. De leerkracht bespreekt dit van te voren met de leerling en maakt hier afspraken over.


 

Wanneer een leerling twee keer op het instructieniveau AVI blijft haken, dan wordt het volgende niveau getoetst om te beoordelen of de leerling dit niveau ook op instructieniveau kan lezen De entree- en eindtoets Cito worden digitaal of met een luisterversie afgenomen. Vooraf wordt er met de leerlingen geoefend met een luisterversie.


Dyslexieprotocol. Oranje Nassau School Geldermalsen. Oktober 2012

Recommend Documents