Dyslexieprotocol compenserende en dispenserende maatregelen Bonhoeffer College, Enschede
Dyslexieprotocol Bonhoeffer College, Enschede
januari 2012
1.Algemene faciliteiten: Alle leerlingen met een officiële dyslexieverklaring hebben recht op de onderstaande faciliteiten. De leerling neemt in principe zelf initiatief om met zijn/ haar docenten te regelen dat onderstaande faciliteiten worden verleend. Leerlingen die van mening zijn dat deze faciliteiten niet of onvoldoende worden verleend, of dat het dyslexieprotocol niet of onvoldoende wordt nageleefd, bespreken dit eerst zelf met de betreffende docent of de mentor. Bij aanhoudende problemen die verband houden met zijn dyslexie neemt de leerling (en/of zijn ouders) contact op met zijn dyslexiecoach.
1.1 Lesmoment en huiswerk. Tijdens de les en bij het opgeven van huiswerk houdt de docent zoveel mogelijk rekening met de problemen van de dyslectische leerling. 1.2
Lay-out. Lesmateriaal en toetsmateriaal moet duidelijk, overzichtelijk en in getypte vorm aangeboden worden. Het lettertype Arial 12 verdient de voorkeur. Het materiaal kan op verzoek van de leerling ook vergroot worden naar A3.
1.3 Extra tijd. 1 De leerling heeft recht op 20% meer tijd bij alle schriftelijke toetsen Indien extra tijd niet mogelijk is, wordt de toets ingekort. De docent geeft bij aanvang van de toets aan welke vragen niet gemaakt hoeven te worden. Centraal schriftelijk eindexamen: hiervoor gelden specifieke, wettelijke regels 1.4 Aangepaste normering spelling bij Nederlands en de Moderne Vreemde talen. Bij dictees kan de dyslectische leerling niet lager dan een 4 halen. Bij overige toetsen is de totale aftrek voor spellingsfouten en fonetisch gespelde woorden maximaal 1 punt van het totale toetscijfer. Fonetisch gespelde woorden en letteromkeringen worden half fout gerekend. Herhalingen van spelfouten (consequente fouten) worden slechts 1 maal gerekend. Voor de werkwoordspelling geldt bovenstaande niet. 1.5 Spelling bij overige schoolvakken (m.u.v. talen). Er wordt getoetst op inhoud. Bij toetsen wordt in principe niet op de spelling beoordeeld; als het antwoord herkenbaar is, is het goed. Indien mogelijk (zoals bij werkstukken) wordt het adequaat toepassen van de spellingscontrole verwacht. Als een woord door verkeerde spelling een andere betekenis krijgt, geldt bovenstaande niet! 1.6 Aangepaste toetsmomenten. De dyslectische leerling heeft altijd minimaal 5 dagen de tijd om zich op een toets voor te bereiden. Indien er meerdere toetsen van de moderne vreemde talen op een dag plaatsvinden geldt dat op initiatief van de leerling incidenteel één moderne vreemde taal op een andere dag mag worden gemaakt. Tijdens het Centraal Examen (CSE) kan hierop geen aanspraak gemaakt worden. 1.7 Cito- luistertoets bij talen In de bovenbouw heeft de leerling bij de talen in de toetsweek recht op de Cito Luistertoets voor de dyslectische leerling. Deze toets wordt in een apart lokaal met surveillance ingeroosterd.
1
Onder ‘toets’ verstaan we alle toetsvormen, m.u.v. het C. S. E.
Dyslexieprotocol Bonhoeffer College, Enschede
januari 2012
1.8 Luisterboek bij (Jeugd-) literatuur. De leerling mag tijdens het lezen als ondersteuning gebruik maken van een luisterboek. Het moet hierbij wel gaan om een originele, niet ingekorte of aangepaste, versie. De aanschaf/ huur hiervan valt onder de verantwoordelijkheid van de ouders.
1.9 Overgangsnormen. Als de leerling op grond van de cijfers voor de talen niet bevorderbaar is, wordt deze leerling toch besproken. Op grond van inzet, motivatie, compensatiepunten voor andere vakken en voldoende perspectief kan de rapportvergadering besluiten de leerling alsnog te bevorderen. 2. Speciale faciliteiten in overleg met dyslexiecoach Onderstaande faciliteiten worden alleen verstrekt na overleg met de dyslexiecoach. In sommige gevallen zal de dyslexiecoach eerst advies inwinnen bij directie. 2.1 Technische hulpmiddelen thuis en in de les Wanneer een leerling gebruik wenst te maken van technische hulpmiddelen binnen school dan zal voorafgaande aan het gebruik eerst de dyslexiecoach hiervan op de hoogte moeten worden gesteld. Ouder(s) en de leerling dienen een overeenkomst te tekenen waarin zij geïnformeerd worden over de rechten en plichten die verbonden zijn aan het gebruik van het technische hulpmiddel in de schoolse situatie. De dyslexiecoach zorgt voor de informatieoverdracht naar de docenten. De aanschaf en het onderhoud van hulpmiddelen valt onder de verantwoordelijkheid van de ouders. De digitale schoolboeken kunnen na overleg met en goedkeuring van de school aangeschaft worden. 2.2 Technische hulpmiddelen tijdens toetsen. Het gebruik van een eigen laptop tijdens de les en bij het maken van toetsen behoort tot de mogelijkheden. Voor het gebruik van een laptop moet een afsprakenformulier door de ouders en de leerling worden ondertekend. Indien gebruik wordt gemaakt van de spellingcontrole tijdens toetsen, vervalt de aangepaste normering genoemd onder punt 1.4 van dit protocol. 2.3 Mondeling toetsen Omdat mondeling toetsen in het voortgezet onderwijs praktische kanttekeningen kent verdient het werken met technische ondersteuning de voorkeur. Technische hulpmiddelen bevorderen de zelfredzaamheid hetgeen een goede voorbereiding is op het vervolgonderwijs. Wanneer een leerling in de onderbouw moeite heeft met formuleren kan in overleg met een dyslexiecoach en de desbetreffende docent bekeken worden in hoeverre gedeeltelijk mondeling toetsen een uitkomst kan bieden. Wanneer in de praktijk blijkt dat dit soelaas biedt kan de aanschaf van een technisch hulpmiddel een uitkomst zijn. 2.4 ‘Maatje’ Wanneer de leerling moeite heeft met het overnemen van aantekeningen, dictaten en het huiswerk kan een maatje in de klas hem daarbij helpen. Op vertoon van de dyslexiekaart mag de leerling de aantekeningen uit het schrift van het maatje kopiëren. 2.5 Gebruik van regelkaarten. Indien specifiek door de dyslexiecoach is aangegeven dat een leerling gebaat is bij het gebruik van regelkaarten, is het gebruik van regelkaarten tijdens de les en tijdens toetsen een optie.
Dyslexieprotocol Bonhoeffer College, Enschede
januari 2012
2.6 Vrijstelling/ aanpassing van lesprogramma. Het Bonhoeffer College is zich ervan bewust dat dyslectische leerlingen baat kunnen hebben bij vrijstelling/ aanpassing van het lesprogramma Frans/ Duits. Hiervoor is een afzonderlijk protocol opgesteld. Een verzoek tot aanpassingen en/ of vrijstellingen binnen het lesprogramma moet door de leerling of ouder/ verzorgers worden ingediend bij de schooldirectie. Deze bekijkt aan de hand van het protocol of het verzoek, rekening houdend met organisatorische en wettelijke gronden, kan worden ingewilligd.
3. Faciliteiten ten aanzien van het Centraal Examen: Algemene opmerking: Indien de leerling gebruik wil maken van faciliteiten met het centraal examen dan dient door ouders en/of de leerling het formulier ‘ aanvraag faciliteiten dyslexie Centraal Examen’ (zie bijlage) te worden ingevuld en vóór 15 september van het examenjaar bij de examensecretaris te worden ingeleverd. De leerling kan aanspraak maken op onderstaande faciliteiten. Meer informatie rondom dyslexie en het examen is te vinden op www.examenblad.nl. Facilitering van PC’s moet goed geregeld worden door ICT / Locatiedirectie.
3.1 Verlenging examentijd De leerling heeft recht op verlenging van de examentijd, zoals opgenomen in artikel 55 van het Eindexamenbesluit. 3.2 Vergroting De leerling heeft recht op vergroting indien hij/ zij aangeeft hier specifiek baat bij te hebben. De leerling ontvangt naast de vergroting ook altijd het originele examen. Aandachtspunt voor de leerling is dat hij/ zij het vergrote werk alleen gebruikt als leeshulp bij tekstmateriaal, en daarnaast de afbeeldingen en tekeningen gebruikt uit een origineel examen. Dit heeft te maken met het feit dat bij vergroting mogelijk de maatvoering van een tekening niet meer klopt en soms essentiële grijsnuances in de vergrote kopie niet zichtbaar zijn. In 2013 zal deze voorziening komen te vervallen omdat de examens dan standaard in Arial 12 aangeleverd zal gaan worden. 3.3 Technische hulpmiddelen tijdens het examen 2 Conform de regels van het CvE kan de leerling gebruik maken van digitale ondersteuning 3 tijdens het CSE . Het verdient de voorkeur dat de leerling vertrouwd is met het hulpmiddel. Daisy-bestanden zijn alleen voor het eerste tijdvak van het CSE beschikbaar. Voor het tweede tijdvak kan op het verzoek van de leerling en/of ouders een individuele voorleeshulp beschikbaar worden gesteld. Het verzoek hiervoor moet door de leerling en/of ouders bij het verzoek tot herkansing direct worden ingediend bij de afdelingsleider. 3.4 Vrijstelling tweede moderne vreemde taal Conform het examenreglement heeft de dyslectische leerling met ingang van het vierde leerjaar van VWO recht op vrijstelling van een tweede moderne vreemde taal. De studietijd die hiermee vrijvalt, moet worden ingezet voor een ander examenvak.
2 3
College voor Examens Centraal Schriftelijk Examen
Dyslexieprotocol Bonhoeffer College, Enschede
januari 2012
Bijlage 1
Aanvraag faciliteiten dyslexie Centraal Examen Ondergetekende verklaart dat bij:
Naam leerling: _____________________________ Geboortedatum:_________________ Klas : _____________________________Mentor :_______________________________ dyslexie is vastgesteld door een bevoegd deskundige. School is in het bezit van een officiële dyslexieverklaring. Op grond van deze verklaring wenst bovengenoemde leerling gebruik te maken van de volgende faciliteiten bij het Centraal Examen:
1. Tijdverlening4 voor de volgende vakken: 1)_________________________________
4) _________________________________
7) __________________________
2)_________________________________
5) _________________________________
8) __________________________
3)_________________________________
6) _________________________________
9) __________________________
2. Grootschrift voor de volgende vakken: 1)_________________________________
4) _________________________________
7) __________________________
2)_________________________________
5) _________________________________
8) __________________________
3)_________________________________
6) _________________________________
9) __________________________
1. Het maken van het examen op computer met daarop een programma voor tekst- naar - spraak voor de volgende vakken.5 1)_________________________________
4) _________________________________
7) __________________________
2)_________________________________
5) _________________________________
8) __________________________
3)_________________________________
6) _________________________________
9) __________________________
2. Het gebruikmaken van audiobestanden. De (ingesproken) tekst van de examens wordt geleverd op een cd-rom volgens Daisy-protocol.6 De leerling wenst deze bestanden af te luisteren middels (Kruis 1 keuze aan):
daisyspeler (deze moet leerling zelf meenemen) computer (school zorgt hiervoor) 1)_________________________________
4) _________________________________
7) __________________________
2)_________________________________
5) _________________________________
8) __________________________
3)_________________________________
6) _________________________________
9) __________________________
Datum:__________________________Plaats:________________________________
Naam: __________________________Handtekening: __________________________
4
De leerling is op de hoogte van de eventuele nadelen van het werken met grootschrift (zie punt 3.2 van het dyslexieprotocol) alleen invullen indien de leerling al bekend is met het programma tekst- naar- spraak.. 6 alleen invullen indien de leerling al bekend is audiobestanden. 5
Dyslexieprotocol Bonhoeffer College, Enschede
januari 2012
Dyslexieprotocol Bonhoeffer College, Enschede
januari 2012
