Dwang of Adaptieve diplomatie

Dwang of Adaptieve diplomatie in het Midden Oosten en Noord Afrika (MONA) Luc Reychler

29.09.2011 Speak Out Notes Leuven # 5 Unedited version!!

L.Reychler . Dwang of adaptieve diplomatie in het MENA Speak Out Notes Leuven # 5 22.09.2011 zie blog diplomaticthinking.com

Inhoudsopgave Inleiding......................................................................................................................................3 Beslissende momenten in september 2011..................................................................................4 De herdenking van 9/11..........................................................................................................4 De Arabische lente en bevrijding van Tripoli.........................................................................5 De erkenning van Palestina als een volwaardige staat ...................................................7 Lente bevorderende (F)actoren.................................................................................................11 Het einde van de pax occidentalis ............................................................................................12 Pax occidentalis. ..................................................................................................................12 Het beleid in de MONA. .....................................................................................................13 Falend buitenlands beleid? ..................................................................................................16 Naar een meer ( realistische globale) adaptieve diplomatie......................................................21 De rol van de EU .................................................................................................................21 Naar een meer adaptieve diplomatie....................................................................................22

Inleiding Het MONA is het meest woelige en explosieve gebied op onze planeet. Het is gekenmerkt door omwentelingen, spanningen, militarisering en wapenwedlopen. De ganse regio wordt vandaag geconfronteerd met een revolutionair élan. Het democratische staten van het Westen voerden er deze eeuw vijf oorlogen: in Afghanistan, Irak, Libanon, Gaza en Libië in naam van veiligheid, regime verandering, beschaving, de bescherming van de burgers en democratisering. Deze oorlogen kunnen we in alle veiligheid vanuit onze zetel thuis op TV kunnen volgen; ze verstoren de vakantie niet. Onze regering van lopende zaken besliste in het begin van dit jaar er één oorlog bij te nemen en Libië te bombarderen in de naam van het Libische volk. Op de website van The Guardian kan je elke dag volgen waar de bommen vallen. Wanneer dezelfde regering verzocht wordt om een duidelijk standpunt in te nemen t.a.v. de erkenning van Palestina wordt geantwoord dat dit eigenlijk niet de bevoegdheid is van enkele lopende zaken. Het is moeilijk voor analisten om zich een accuraat en volledig beeld te vormen van wat zich nu in de regio afspeelt; niet alleen omdat de gebeurtenissen ver weg van ons bed plaatsvinden, maar vooral door de politieke en diplomatieke propaganda. In 2004 berispte een adviseur van Bush ( wellicht de fameuze spindoctor Karl Rove, ) een journalist van de New York Times dat hij zich te veel bezig hield met de feitelijke realiteit. De adviseur stelde dat de wereld niet zo meer werkt. Wij zijn een imperium; wij maken onze eigen realiteit maakt; wij maken nu de geschiedenis; wij definiëren wat waar en niet waar is1. In mij lezing zal ik proberen om een zo goed mogelijke analyse te maken van het officiële verhaal en de keerzijde. Eerst zal ik drie gebeurtenissen belichten die zich deze maand afspeelden: de herdenking van 9/11, de val van Tripoli en de aanvraag in de VN om Palestina te erkennen. Dan blikken we naar de Arabische lente en de rol van het Westen. In het derde deel wordt het buitenlandsbeleid van Westen geëvalueerd; vastgesteld dat het een falend beleid is, en er dringend behoefte is aan een nieuwe diplomatie voor het Nieuwe Midden Oosten.


Beslissende momenten in september 2011 De herdenking van 9/11 De ineenstorting van de tweelingtorens in NY en de vernietiging van een Pentagonvleugel in Washington DC door Al-Qaeda was een daverende shock en een kaakslag in het gezicht van de enige ongenaakbare grootmacht na de Koude Oorlog. Deze megaterreur was een spillover van het gedrag van Amerika en haar bondgenoten in het Midden Oosten: vooral de toenemende militaire aanwezigheid; de steun aan de autoritaire regimes, en de verwaarlozing van het Israëlisch Palestijns conflict. De belangrijkste oorzaken van politiek terrorisme zijn de directe of indirecte bezetting of controle van een land of van een regering en de vernedering van andere mensen en culturen. De herdenking van 9/11 was diep menselijk ; slachtoffers moeten worden herdacht en mogen niet vergeten worden. Anderzijds moeten we leren hoe dergelijke (terreurdaden) misdaden kunnen voorkomen worden. De herdenking was geen leerproces. Het leek meer op een nationalistisch autistisch gebeuren. Er werden geen vragen gesteld over het waarom van de terreurdaad; over de manier waarop werd gereageerd op dit traumatisch gebeuren, en over de vele onschuldige slachtoffers van de ‘war on terror’ in het Midden Oosten ( zie annex karikatuur met 9/11 graftekens ). De oorlog in Afghanistan en Irak bracht geen vrede en resulteerde in meer dan 250.000 doden, honderdduizenden gekwetsten en een onoverzichtelijke destructie. De levensverwachting van de Afghaanse bevolking is 44 jaar. De kosten van de oorlogsvoering worden geschat rond 3.2 en 4 triljoen of 3.2 à 4 duizend miljard dollars2. Dit is meer dan 20 keer het jaarlijks budget van de EU. In de vijf oorlogen van het Westen in het MENA geldt het ‘ 10 ogen voor een oog ’ beginsel. De oorlogen in Irak en Afghanistan eisten ‘ 30 ogen voor een oog’. In de plaats van proactieve geweld preventie, wordt telkens opnieuw gekozen voor reactionair geweld. Nefast was ook de stereotypering van de Arabische en islamitische cultuur als barbaars en als een kweekschool voor terroristen. In het Westen is de sluier, de’ Niqab en Boerka’ het symbool geworden van onderdrukking en primitieve beschaving. In het Midden Oosten is het symbool van onderdrukking de metalen hoofdbedekking van de Amerikaanse soldaten ( zie annex karikatuur met harde en zachte boerkas ) Er is één gelijkenis: beide hoofddeksels maken een groot deel van

het gezicht, vooral de ogen, onzichtbaar. Het verschil is dat het Amerikaans hoofddeksel is gemaakt van hard metaal; opgezet wordt om terroristen te doden en soms per vergissing niet –terroristen, ver weg van het ‘homeland’. De Boerka is zachter; wordt aangedaan om te winkelen of familie en vriendinnen te bezoeken in het thuisland.

De Arabische lente en bevrijding van Tripoli De inname van Tripoli en de erkenning van de overgangsregering in de VN maakte duidelijk dat de Arabische Lente geen grenzen kent. In Egypte en Tunesië verliepen de revoluties op een relatief geweldvrije wijze. Het oude regime werd verwijderd; er wordt gesleuteld aan een nieuwe grondwet en er zijn verkiezingen gepland: op 21 november in Egypte en 16 oktober in Tunesië. De revolutie in Libië was een gewapende revolutie met steun van de NAVO ( luchtbombardementen, inlichtingen, training, levering van wapens en de inzet van buitenlandse strijdkrachten -special forces, geleverd door Frankrijk, Groot Brittannië en Qatar ). Het is het vijfde militair optreden van het Westen in de regio gedurende deze eeuw ( twee grootschalige- en langdurige oorlogen in Afghanistan en Irak) en twee korte en hevige in Libanon en het Gaza gebied). In Libië steunt het Westen de gewapende rebellen en militaire escalatie om het geweld van Kadhafi tegen de burgers te voorkomen of te beperken. Deze operatie is al uitgeroepen tot een succes; het grootste deel van het grondgebied is onder controle( met inbegrip van de hoofdstad); hier en daar zijn er nog verzetsaarden; en Kadhafi is nog niet gevangen. Het is voorbarig om nu al van een succes te spreken. Laat ons enkele officiële argumenten om dit conflict als succesvol te bestempelen even onder de loep nemen. •

We hebben een bloedbad voorkomen. In het Witte huis werd gesproken over een mogelijk Sebrenica met steroïden ( Dennis Ross, strateeg voor het Midden Oosten / 10x 7000 )3. Anderen projecteerden een mogelijke slachting van 100.000; en enkelen anticipeerden zelfs nieuw Rwanda wanneer niet tijdig werd tussengekomen. Dit zijn onverantwoorde toekomstbeelden. Het zijn staaltjes van angst en


vrees manipulatie. De voorwaarden voor genocide of politicide waren afwezig in Libië. Enkele duizenden doden zou wellicht dichter de realiteit benaderen. Het ‘ stromen van bloed’ beeld, dat de zoon van Kadhafi, Saif al-Islam,gebruikte in een toespraak in het begin van de oorlog werd uit de context gelicht 4. "Libya is at a crossroads. If we do not agree today on reforms, we will not be mourning 84 people, but thousands of deaths, and rivers of blood will run through Libya," he said. •

We hadden maar twee opties: militair tussenkomen of niets doen. Militaire interventie of ‘bombarderen voor de vrede ‘ werd voorgesteld als de meest humane optie. De vernauwing van de keuzemogelijkheden tot twee opties is een enggeestige ( close minded ) en domme vorm van diplomatic -strategisch denken. Het advies van andere partners , zoals de African Union om gelijktijdig serieuze onderhandelingen beginnen, werd genegeerd. Het werd snel duidelijk dat de belangrijkste doelstelling van Frankrijk, Groot Brittannië en Amerika een ‘gewapende regime verandering was zonder onderhandelingen’.

•

De bevolking steunt de militaire inmenging. Ik veronderstel dat de meerderheid van de bevolking, en vooral de jongere generatie rijp was voor een verandering van het politiek systeem. De belangrijkste vraag is: Hoe zal de bevolking op het einde van de oorlog het ganse project zal beoordelen?

•

De internationale gemeenschap stond achter dit project. Initieel steunde een groot deel van de internationale gemeenschap de 1973 resolutie5 . Toen het aantal slachtoffers toenam en ‘regime verandering ’ het belangrijkste doel werd van de interventie, kalfde de internationale steun af. Na de overwinning bieden zich een toenemend aantal landen aan om een deel mee te pikken van de olie, heropbouw en wapenleveringen contracten.

•

De interventie heeft de Libische bevolking beschermd. Problematisch bij de evaluatie oorlogen is de afwezigheid van betrouwbare gegevens over: het aantal doden, gekwetsten, vluchtelingen en destructie van infrastructuur, steden en huizen. Dit is het ‘missing data’ syndroom. Meestal beschikt een analist over het precieze aantal doden en gekwetsten

bij de interveniërende partij ( de NAVO ), en mist hij/zij betrouwbare gegevens over het lot van de burgers en de mate van vernieling in het oorlogsgebied. Dit zijn tweede en derde klasse slachtoffers. De cijfers van het aantal doden in Libië variëren tussen 4000 en 30.000 doden in de periode van 2 maart tot 8 september 2011. Op 8 september stelde Naji Barakat, de minister van gezondheid van de overgangsregering dat er ongeveer 30.000 dodelijke slachtoffers waren en 50.000 gewonden, waarvan 20.000 zwaar gekwetst6. Er zullen wellicht nog meer doden vallen. Hoeveel? •

Het heeft het imago van sommige landen in het Westen ( Frankrijk, Goot Brittannië, Amerika, Canada, België … goed gedaan. Ik ben niet zeker dat deze interventie het imago –de soft power van het Westen- in de regio zal opsmukken. Veel zal afhangen van het verder verloop; de houding van het Westen t.a.v. het protest in bevriende autoritaire staten en de reactie van het Westen op de vraag van de Palestijnen in de VN om als onafhankelijke staat erkend te worden.

Het succesverhaal overtuigt niet. Anderzijds stel ik vast dat een belangrijk deel van de besluitvormers, in het Westen en in ons land, de operatie als een succes noemt, omwille van een reeks niet-officiële argumenten. Deze oorlog zorgde voor een bevriend regime; toegang tot olie; nieuwe wapenleveringen; contracten voor de heropbouw van het land, en het afleiden van

de aandacht af van Irak, Afghanistan en het Israël

–Palestina debacle.

De erkenning van Palestina als een volwaardige staat Het groot Israel is een levend museum van segregatie. De globalisering van de wereld en de Arabische lente richt de aandacht van de wereldgemeenschap naar deze, door het Westen, gedoogde vorm van geweld. Deze maand bevinden we ons in het midden van een verbale oorlog over de erkenning van Palestina als onafhankelijk staat op de resterende 22% van het historisch Palestina. De erkenning van Palestina is internationale ‘ lakmoestest’ van de ernst waarmee het democratische Westen omgaat met de mensenrechten en het ‘ responsibility to L.Reychler . Dwang of adaptieve diplomatie in het MENA Speak Out Notes Leuven # 5 22.09.2011 zie blog diplomaticthinking.com

protect beginsel ( verantwoordelijkheid om mensen te beschermen) ‘. De passieve houding van de EU en van België gedoogt het recht van de sterkste en het repressieve beleid van Netanjahuh. De ethiek van een dergelijke diplomatie kan niet door de beugel. Bovendien ondermijnt het onze eigen belangen en de opbouw van duurzame vrede in het Midden Oosten. Er zijn geen ernstige argumenten tegen de erkenning van Palestina. Laat me de drie belangrijkste argumenten tegen de erkenning van Palestina belichten en de evalueren: (a) Hamas is een terreurorganisatie, (b) als Hamas aan de onderhandelingstafel wil aanschuiven moet het eerst aan drie voorwaarden voldoen, en (c) vredesonderhandelingen dienen vooraf te gaan aan de erkenning van Palestina. Hamas is een terreurorganistie. Hamas is een verzetsorganisatie die gebruik heeft gemaakt van gewelddadige en geweldloze middelen om een einde te maken aan de directe en indirecte bezetting van de Palestijnse gebieden. De verkiezingen van 2006 werden gewonnen door Hamas. Echter Israël en haar bondgenoten besloten om Hamas uit het politieke proces te weren en een deel van de verkozen politici op te sluiten. Het geweld ( lanceren van raketten en zelfmoordterrorisme ) van verzetsbewegingen wordt, zoals in de meeste conflicten, door de heersende macht terrorisme genoemd. Het verschil tussen terrorisme en antiterrorisme ( ook staatsterrorisme genoemd) is antiterrorisme niet alleen het recht van de macht hanteert , maar tevens disproportioneel veel geweld en vernieling aanricht in de bezette gebieden. De ratio van het aantal doden, de destructie en het veroorzaakte menselijk leed tussen ‘wij en zij’ varieert van 1/10 tot 1/100 ( denk aan de laatste oorlog in Gaza ). Hamas kan aan de onderhandelingen deelnemen wanneer het aan drie voorwaarden voldoet7: (a) de herkenning van Israel als een joodse staat, (b) het afzien van geweld, en (c) de goedkeuring van de akkoorden van vroegere vredesonderhandelingen. De door Israël geëiste voorwaarden werden onderschreven door de VS en de EU. Deze voorwaarden zijn onredelijk en ondermijnen de geloofwaardigheid en de onpartijdigheid van de Westerse democratische staten 8.

Vooreerst, omdat er geen morele of juridische redenen bestaan om een staat te herkennen die weigert om haar grenzen te definiëren en een irredentistisch beleid voert9. Het handvest van Hamas weerspiegelt het Likud Charter. “ De bezetting van Judea, Samaria en Gaza is een onvervreemdbaar recht van het Joodse volk; de Jordaan rivier is onze permanente oostelijke grens l, en Jeruzalem is de eeuwige verenigde hoofdstad van Israël en van Israël alleen ‘. Wat Hamas uiteindelijk zal moeten goedkeuren is de staat Israël en het recht in vrede te leven, binnen de grenzen van voor 1967 ( tenzij grenswijzigingen werden goedgekeurd )10. Bovendien wordt geëist dat Israël een onafhankelijke Palestijnse staat herkent. Problematisch is de invulling van de betekenis van ‘ een joodse staat ‘. Wat is een joodse staat? Is het Israel met een 80% joodse meerderheid zoals nu, of een 100% joodse staat à la Avigdor Liberman, met verwijdering van de Arabische bevolking via landswaps? Is het één staat waarin alle burgers gelijke rechten hebben? Dit opent ook de moeilijke discussie over de identiteit van het joodszijn. Ten tweede wordt verwacht dat Hamas unilateraal afziet van geweld om zich te verdedigen tegen buitenlandse bezetting, en vooral het geweld tegen burgers. Dit is OK, maar er wordt geen melding gemaakt van het disproportionele fysieke en structurele geweld van Israel tegen milities en burgers. Alleen de wederzijdse beëindiging van het geweld kan het vredesproces bevorderen. Ten slotte is er de eis om de vroegere akkoorden te erkennen. Gardner noemt dit een openstaande vraag ( a moot point). Als onderdeel van de Hamas- Fatah Mecca overeenkomst van 2007, keurde de regering van nationale eenheid ( met een kortstondig leven) alle overeenkomsten goed van 1993-8 en onderschreef ze het vredesaanbod van de Arabische Liga van 2002. Maar het met de voeten treden van Oslo overeenkomsten door Israël maakt het zeer moeilijk om te weten wat deze akkoorden betekenen. Eerst onderhandelen dan pas erkennen. Het vredesproces is dood, omdat er geen ‘echte’ vredesonderhandelingen plaatsvinden. De tot nu gevoerde vredesonderhandelingen zijn pseudoonderhandelingen omwille van 1. De ongelijke of asymmetrische machtsverhoudingen. De vredesonderhandelingen zijn de voortzetting van Israëls dwangdiplomatie. L.Reychler . Dwang of adaptieve diplomatie in het MENA Speak Out Notes Leuven # 5 22.09.2011 zie blog diplomaticthinking.com

2. De permanente creatie van voldongen feiten, zoals de uitbreiding van de nederzettingen of de controle van de waterbronnen . De onderhandelingen dienen om goedkeuring af te dwingen en ze voor de internationale gemeenschap te versieren als het product van vredesonderhandelingen. 3. Het ‘verdeel en heers’ beleid en de uitsluiting van een belangrijke partij. Hamas mag niet aan de vredesbesprekingen deelnemen; de voorwaarden om mee te doen aan de vredesbesprekingen zijn eenzijdig en vatbaar interpretatie. 4. De bemiddelaars ( vooral de Verenigde Staten en sommige Europese regeringen ) zijn partijdig en maken onvoldoende gebruik van hun bemiddelaarpotentieel om een integratief onderhandelingsproces op gang te brengen. Fania Oz-Salzberger gelooft dat George Bush de kansen op de vredesonderhandelingen heeft verbeurd door Sharon, Olmert en Netanjahuh te injecteren met een nationalistische grootheidswaanzin 11. 5. Israël wenst over kwesties te praten , bijvoorbeeld over de illegale nederzettingen , die eigenlijk thuis horen in de Algemene Vergadering van de UNO of in het Internationaal Gerechtshof thuishoren. De drie gebeurtenissen in september illustreren dat de ontwikkelingen in het Midden Oosten het voorwerp zijn van Westerse inmenging. De Arabische lente is niet alleen een protest tegen binnenlandse onderdrukking, maar ook tegen negatieve externe inmenging. Dit laatste wordt weleens over het hoofd gezien.

Lente bevorderende (F)actoren De meeste politici en pundits waren verrast omdat ze, vooral na 9/11, (a) bijna uitsluitend aandacht gaven aan de gewapende extremisten en het terrorisme; (b) de Arabische Wereld en de Islam afgeschilderden als een minderwaardige beschaving waarin democratie geen kans had om te floreren; (c) religie en de Sharia voorgestelden als de grondoorzaak van het conflict tussen het Westen en het Nabije Oosten (d) steevast overtuigd waren dat militaire macht voldoende was om in de regio de status-quo te bewaren. Vijf (f) actoren bevorderden de revolutionaire geestdrift • Demografie. De explosieve combinatie van een groot aantal, dat in steden wonen en geen toekomst perspectief hebben. De Arabische lente is in een belangrijke mate een generatie conflict. De revolutie gaat op de eerste plaats over politieke economie en uitsluiting; vooral in de armere landen van het MENA. • Informatie en Communicatie Technologie. In het steeds meer verweven ( globaliserende ) wereld is een deel van de jongeren via de communicatie- en informatie technologie bijzonder goed op de hoogte van de stand van zaken in de rest van de wereld en van politieke en socio-ecomische alternatieven. Dit verscherpt de niet alleen de relatieve deprivatie, maar ook de wil om veranderingen af te dwingen. • Niet adaptieve regeringen. De jongeren werden geconfronteerd met politiek inerte en corrupte regimes, die geen hoop bieden voor verandering • Sociale media. De traditionele en moderne sociale media ( moskeeën +mobile telefoon, internet, enz.) en de kennis van bevrijdingstechnologie ( denk aan de ideeën over geweldloze strijd van Gene Sharp en de voorbeeldfunctie van OTPOR ) droegen bij tot het doorbreken van de pluralistische onwetendheid en meer effectieve mobilisatie van het protest. • Wereldwijde amplificatie van het gebeuren door Al Jazeera, CNN en BBC World heeft het Westen, dat de voorkeur gaf aan stabiliteit en de ondersteuning van de autoritaire regeringen, in verlegenheid gebracht. Op sommige staatshoofden werd druk uitgeoefend om tegemoet te komen aan de wensen van de bevolking. De Arabische lente zal op weerstand stuiten, maar lijkt onomkeerbaar. Hopelijk leiden deze transities niet tot anocratie of zwakke en falende staten. Er zullen contrarevolutionaire acties worden ondernomen, zoals de creatie van een Heilige Alliantie van Monarchieën om de vrijheid te beteugelen ( met o.a. Marokko, Saudi Arabië, en de UAE ). De democratiseringstrend kan, op termijn, aanleiding geven tot regionale integratie. Het Westen moet beseffen dat de vraag naar vrijheid zich niet beperkt tot binnenlandse zaken, maar ook betrekking heeft op de buitenlandse interventie in de regio.


Het einde van de pax occidentalis12 Pax occidentalis. De welvaart en veiligheid van het Westen berust overwegend op een buitenlands en veiligheidsbeleid gekenmerkt door (1) de wereldwijde promotie van een international economisch system met vrije markt en investeringen, (2) de controle over de energiebronnen in de Perzische Golf, (3) de overtuiging dat technologische doorbraken een oplossing kunnen brengen voor energie en klimaat problematiek, (4) het geloof dat de vrije markt en ontwikkelingshulp de armoede kloof kan vernauwen, (5) de beteugeling van ontevredenheid bijmiddel van sociale controle en de beperking van de burgerrechten, (6) het toezicht op strategische instellingen zoals de Veiligheidsraad, de Wereldbank en het IMF, en ( 7) hoge defensie uitgaven om de proliferatie van massavernietigingswapens en terrorisme te neutraliseren, met inbegrip van pre-emptieve en preventie militaire interventies. De democratische landen nemen meer dan 70% van de globale defensie uitgaven voor hun rekening · ( zie figuur 1).

Figuur 1 Militaire uitgaven van de democratische landen De laatste jaren wordt het Westers diplomatiek- en veiligheidsparadigma op de proef gesteld. De beperkingen ervan werden blootgelegd door vijf aardschokkende gebeurtenissen: (1) de paniek van de financiële system sinds eind 2008, (2) het nucleair accident in Fukushima op 11 maart 2011, (3) de Arabische lente en regime crisissen, (4) wikileaks en de aanval op het media imperium van Rupert Murdoch’s ( News of the World), en (5) de niet succesvolle militaire interventies in het MONA.

Deze gebeurtenissen kan men niet zo maar wegzappen. Ze vragen een grondige doorlichting en evaluatie van het beleid dat aanleiding gaf tot deze crisissen. Dit betekent het beantwoorden van vragen over: de verantwoordelijkheid en de verantwoording van de transnationale financiële instellingen; de onveiligheid van nucleaire installaties; de geweldloze en gewelddadige bevrijdingsprocessen in het MONA; de povere kwaliteit van de informatie geleverd door de commerciële media ( is niet bevorderlijk voor het vormen van goed geïnformeerde en wereldwijze burgers); en de zin of onzin van de militaire interventies. In een toespraak in West Point op 2 februari 2011, waarschuwde de Amerikaanse Minister van defensie Robert Gates de toehoorders dat “ Elke toekomstige Minister van defensie die de president zou aanraden om een groot landleger naar Azië of het MENA te sturen moet zijn hoofd laten onderzoeken ”13. Hij verwees hiermede naar de militaire escapades in het Midden Oosten.

Het beleid in de MONA. Na de Koude Oorlog kon het Westen gemakkelijker opteren voor militaire interventies en dwangdiplomatie. De kans op ongecontroleerde escalatie was verdwenen14. In de 21ste eeuw maakte het Westen in negen plaatsen gebruik van gewapend geweld ( bedreiging inbegrepen) en dwangdiplomatie: in de Bezette Palestijnse Gebieden, Libanon, Afghanistan, Irak, Pakistan, Syrië, Jemen, Libië en Iran. Dwangdiplomatie maakt gebruik van bedreigingen, sancties, beperkt geweld, geheime operaties, en van aansporingen om het gedrag van de ander te beïnvloeden. Om deze interventies te begrijpen doet me er goed aan een breedbeeldanalyse te maken van het Westers beleid in het MENA. Het beleid wordt gedetermineerd door twee factoren het al of niet bezitten van strategische grondstoffen ( olie en fosfaten) en het niveau van gehoorzaamheid ( het tegemoet komen aan de Westerse belangen). Dit laatste impliceert: het verzekeren van een ononderbroken toevoer van olie aan redelijke prijzen; de aankoop van wapens en het niet tegenwerken van het Amerikaans beleid t.a.v. Israel. Vier types van beleid kunnen onderscheiden worden (zie figuur 2). Olierijke en gehoorzame regimes. Saudi Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten, Qatar en Bahrein leveren olie aan redelijke prijzen; kopen gesofistikeerde wapens L.Reychler . Dwang of adaptieve diplomatie in het MENA Speak Out Notes Leuven # 5 22.09.2011 zie blog diplomaticthinking.com

in het Westen, vechten tegen het terrorisme, en moeien zich niet veel met de Amerikaans- Israëlische betrekkingen. Als tegenprestatie worden ze beschermd en is er geen inmenging in interne zaken. Het Westen levert geen openlijke kritiek op de repressie van vrijheidsbewegingen. Olierijke en ongehoorzame regimes. Irak, Iran en Libië waren het voorwerp van dwangdiplomatie, met inbegrip van sancties en het gebruik van geweld of de dreiging ermee. Deze regimes werden gestigmatiseerd als schurkenstaten en verwezen naar de as van het kwaad. De leiders werden één voor één als zondebokken opgevoerd. Kadhafi was een ideale zondebok; hij beschikte over een derde klasse militaire macht; de interventie leidde de aandacht af van de falende operaties in Irak, Afghanistan, Gaza en Pakistan, en de militaire operatie werd ingekleed als een humanitaire operatie. De coalition of the willing beogen vooral een gehoorzame regering met democratische allures en een bevoorrechte toegang tot de oliecontracten ( Frankrijk, Italië, Qatar, en Groot Brittannië). Oliearme en gehoorzame regimes. Van Egypte, Tunesië en Jordanië wordt verwacht dat ze het terrorisme bestrijden; wapens te kopen, en geen steun te verlenen aan radicale Palestijnen. Ze worden met rust gelaten en beloond. Egypte ontving jaarlijks 1.3 miljard dollar. Egypte en Tunesië kenden relatief vreedzame revoluties. Oliearme en ongehoorzame regimes . Syrië, Libanon15 en Palestina zijn/waren het voorwerp van agressie en sancties. Israel, als bondgenoot van het Westen kon, tot nu toe, doen wat het wenste. Het beschikt over sterkste en meest gesofistikeerde en ervaren leger in de regio; het bewaakt de grootste openlucht gevangenis ( getto) ter wereld; en voert een beleid van irredentisme en van segregatie t.a.v. de Palestijnen van de West bank en Gaza. Sinds 1980, ontving Israël van Amerika ongeveer 100 miljard dollars; elk jaar stort de Verenigde Staten drie miljard hulp. Dit jaar vroeg de Minister van defensie Barrack enkele extra 14 miljard dollars om zich te kunnen aanpassen aan hun nieuwe omgeving. De houding van het Westen ten aanzien van’ democratie’ is in principe positief, maar alleen bevriende democratieën zijn welkom. Democratisch verkozen groepen,

zoals de FIS in Algerije, Hezbollah in Libanon, en Hamas in Palestina worden gemeden, uitgesloten en gesanctioneerd. Bovendien steunt het Westen gehoorzame autoritaire staten en maakt het geen gebruik van haar invloed om aan een einde te maken aan de segregatie in de Palestijnse gebieden en Palestina te erkennen al een onafhankelijke staat. gehoorzaa

Olierijk Saoedi-Arabië, Bahrein,

Oliearm Egypte, Tunesië, Jordanië

m

Qatar Verenigde Arabische

ontvangen steun ( Egypte

Emiraten ontvangen

jaarlijks 1.3 miljard; er is geen

militaire en diplomatieke

inmenging in binnenlandse

steun; kopen wapens; geen

zaken.

inmenging in binnenlandse Ongehoorza

zaken Irak (SH), Iran, Libië zijn het Syrië, Libanon16, Palestina,

am

voorwerp van

vooral het Gaza gebied is het

dwangdiplomatie, met

voorwerp van militaire

inbegrip van economische

interventies en

sancties, boycots, militaire

dwangdiplomatie.

dreigingen en interventies Figuur 2. Drivers of Western foreign policy toward Arab states De meeste militaire interventies waren erg gewelddadig en destructief 17. Samen met de economische sancties verminderden ze op een beduidende manier de ‘ menselijk veiligheid ‘van de inwoners( human security). ( zie annex – figuren 3,4 en 5 ). Bijna alle interventies worden voorgesteld als antiterreur operaties. Ze onderscheiden zich door: (1) het grote aantal onschuldige burgerslachtoffers, (2) het overwicht van collectieve sancties, (3) de grote mate van vernieling, (4) de toepassing van het ‘ 10 ogen voor een oog ‘ beginsel 18; (5) de voorkeur t.a.v. operaties met enkele lage bodybag risico’s, zoals bombardementen met jachtvliegtuigen, robotvliegtuigen of raketten, en het uitbesteden van veiligheidsopdrachten aan privé veiligheidsfirma’s, (6) het hoge veiligheidsgevoel van de burgers van het interveniërende land. Israël is een garnizoenstaat met enkele relatief effectief antiraketten systeem: de ijzeren koepel (iron dome). Het L.Reychler . Dwang of adaptieve diplomatie in het MENA Speak Out Notes Leuven # 5 22.09.2011 zie blog diplomaticthinking.com

Amerikaanse en Europese binnenland veilig.De burgers kunnen gedurende de oorlog op vakantie gaan en van de veiligheid ten volle genieten.

Falend buitenlands beleid? Zijn deze interventies geslaagd? Waren het successen of mislukkingen? Hoe dan ook, ze zijn een bron van toenemende kritiek. Over Libië. “.Het is verassend, maar militaire macht is een weinig effectief middel om het gedrag van andere landen te veranderen, alleen wanneer hun secundaire belangen op het spel staan. Wanneer een regime voelt dat haar overleven wordt bedreigd , is het zeer moeilijk om veranderingen af te dwingen. De vervelende waarheid is dat militaire macht slechts zeer goed presteert, wanneer het doel is mensen te doden of te verminken en dingen te breken “. Gareth Evans die de idee dat de wereldgemeenschap de verantwoordelijk is om mensen te beschermen ( responsibility to protect ) steunde, vreesde dat de interpretatie van het UNSC resolutie 1973 resolutie weleens zou kunnen aangewend worden voor het voeren van onbeperkte oorlog van agressie 19. Over Irak. “Gaan we dit land, waarin we zoveel hebben geïnvesteerd ( bijna 5,000 dode Amerikanen en ongeveer één triljoen dollars ) verlaten in een staat van instabiliteit en het aan Iran schenken? En wat betekent het land ‘verlaten’, wanneer een hyperbewapend niet-militair contingent ( ongeveer 20.000, met inbegrip van een privé leger van veiligheidsbedrijven op meer dan een dozijn plaatsen blijft “

20

Over Afghanistan. “..Minder gunstige inschattingen voorspellen een permanent disfunctionele regering in Kaboel; zonder de garantie dat het ooit in staat zal zijn om de binnenlandse veiligheid te managen ”

21

Over alle oorlogen. “ Maar de kosten maakten altijd deel uit van het moreel plaatje. De oorlogen moeten eindigen omdat ze verkeerd zijn; en één van redenen waarom ze verkeerd zijn is het prijskaartje “

22

De niet officiële kritieken kunnen herleid worden tot vier punten. (1) De interventies verhoogden de kansen op duurzame veiligheid en vrede niet. Ze waren reactief en reactionair. Er werden nauwelijks inspanningen gedaan om het geweld te voorkomen; de reactie spitste zich hoofdzakelijk toe op de symptomen

en met de grondoorzaken van politiek terrorisme ( o.a. directe en indirecte bezetting ). (2) De strategie gehoorzaamt de wet van de hamer. Wanneer iemand alleen over hamer beschikt, bestaat de neiging om alles als een nagel te beschouwen: "

·

Westerse democratieën geloven dat problemen kunnen weggebombardeerd worden. Albert Einstein heeft ooit gezegd dat waanzin bestaat uit het over en over doen van steeds hetzelfde en andere resultaten te verwachten. . (3) De interventies zijn niet kosteneffectief; ze zijn duur en de substitutiekosten ( opportunity costs) torenhoog. De Arabische lente bewijst dat er andere kosteffectievere en geweldloze wegen zijn om regimes te veranderen. (4) De gewapende interventies hebben onvoorstelbaar veel leed, vernieling en vernedering veroorzaakt. De eerste tien jaar van de 21ste eeuw is een verloren decennium voor het Midden Oosten. De rechtvaardigingen van de interventies waren ongeloofwaardig. De militaire inmenging en de dwangdiplomatie roepen vragen op over de ‘ raison d’état of de l’état de raison ‘ van de Westerse diplomatie. In het MENA kan men spreken van déraison d’Etat. Laat ons het succes of het falen op een meer systematische wijze onderzoeken. De mate van succes of falen, kan worden vastgesteld m.b.t. acht criteria 23: (1 ) de doelstellingen van de interventies en de nationale belangen werden gerealiseerd, (2) de operaties waren kosteffectief, (3) het geweld en sancties was proportioneel, (4) de kansen op duurzame veiligheid en vrede zijn beter geworden, (5) het beleid was ethisch verantwoord, (6) de interventies werden verwelkomd door de plaatselijke bevolking, (7) de internationale steun –legitimiteit was hoog, en (8) de leercurve van interveniërende partijen was bevredigend. 1. Werden doelstellingen en nationale belangen gerealiseerd? Op het eerste zicht zou men de militaire operaties als succesvol kunnen taxeren. El Qaeda is verzwakt; Bin Laden vermoord, en de slagkracht van het internationaal terrorisme is sterk verminderd. Een tweede blik leidt echter tot minder positieve conclusies: de negatieve attitudes ( haat ) en het potentieel geweld is niet ontworteld. De exit problematiek weerspiegelt dit duidelijk. In de laatste


projectie van het Congressional Budget Office (CBO) werden de kosten van de Irak-Afghanistan oorlogen berekend tot 202124. De militaire campagnes komen vooral tegemoet aan de particuliere belangen van belangengroepen zoals het Militair industrieel complex (MIC), think-tanks, consultanten, veiligheidsfirma’s, reconstructie bedrijven en buitenlandse lobbies. De interventies worden aangespoord door invloedrijke groepen die baat hebben bij conflicten en militaire interventies ( Conflict profiteering ). 2. Waren de militaire interventies kosteneffectief? De kosteneffectiviteit wordt in vraag gesteld op basis van (a) de hoger dan verwachtte prijs van de operaties ·, (b) de kosteneffectievere alternatieven zoals proactieve geweld preventie, en (c) de substitutie kosten ( opportunity costs). 3. Werd het proportionaliteitsbeginsel gerespecteerd? Ondanks de inzet van technologische en de verbale hightech om het collateraal geweld te beperken; waren de oorlogen zeer destructief. Ze verlaagden in grote mate de ‘menselijke veiligheid’ van de burgerbevolking. Gedurende de oorlog in Libanon in 2006 werden grote stukken van de niet militaire infrastructuur vernietigd, met inbegrip van 640 kilometer wegen, 73 bruggen en 31 andere doelwitten zoals de Beiroet ’s Rafic Hariri Internationale Luchthaven, zeehavens, watertorens, waterzuiveringsinstallaties, elektrische leidingen, 25 benzine depots, 900 commerciële voorzieningen, 350 scholen, twee hospitalen en 15.000 woningen. Meer dan 130.000 woningen waren beschadigd25. Het is zeer moeilijk het moeilijk betrouwbare gegevens te vinden over het aantal doden, gekwetsten en de vernieling. In een boek over Irak ‘ Cultural cleansing in Iraq ’, beschrijft de redakteur , Raymond Baker , het opzettelijke ‘laissez faire’ gedrag van de bezettende macht , dat resulteerde in de vernieling van een deel van wereldsoudste cultuurartefacten. De auteurs documenteerden ook de vernieling van onbewaakte musea en bibliotheken; het vermoorden van meer dan 400 academici; en de gedwongen vlucht van duizenden geneesheren, advocaten, kunstenaars en andere intellectuelen 26. 4. Zijn de kansen op duurzame veiligheid en vrede nu beter? Het antwoord is negatief. De operaties spitsten zich toe op de symptomen en produceerden haatgevoelens en potentieel geweld. Bovendien werden de

grondoorzaken ( vernedering, bezetting of kolonisatie en directe of indirecte controle ) niet verwijderd. 5. Was het beleid ethisch verantwoord? Werden de ethische maatstaven van de beschaafde wereld gerespecteerd? Verschillende ethische maatstaven werden met de voeten getreden. Wat was de redelijke of rechtvaardige argumenten ( Just cause) om Irak voor een tweede keer aan te vallen? Hoe zit het met het proportionaliteitsbeginsel? Er bestaan geen alomvattende en vergelijkende rapporten over het ethisch gehalte van de interventies. Hoe dan ook twee bevindingen vallen op: (a) het hoge percentage van dode en gekwetste burgers: van 60 tot 90% ( zie figuur 4 ), en de toepassing van het ‘ Tien ogen voor een oog ‘ beginsel. Dit is een vorm van morele regressie. In de bronstijd, weerspiegeld in het Oude Testament, was de maatstaf ‘een oog voor een oog, een tand voor een tand ‘. 6. Waren de interventies welkom bij de plaatselijke bevolking? Opiniepeilingen tonen aan dat het lage percentage van Arabische respondenten met een ‘zeer of ietwat positieve ‘ houding t.a.v. Amerika en Israël niet is verbeterd 27. De relatief positieve houding ten aanzien van Obama’s Midden Oosten beleid in 2009 daalde, een jaar later, op een beduidende manier. 28. In april van 2011, schreef the International Herald Tribune dat het gebruik van robotvliegtuigen in Pakistan en de dood van een groot aantal onschuldige burgers de mensen woedend maakten. Deze negatieve houding werd weerspiegeld in een opiniepeiling van bedreigingpercepties in Afghanistan ( 7% identificeerde als bedreiging de Taliban; 6.4% Al Qaeda, en 68% de door de Amerikanen geleidde oorlog tegen het terrorisme (IHT april 1). 2011). In Egypte is de verontwaardiging t.a.v. de Verenigde Staten zeer hoog ; 22% van de Egyptische bevolking stelt dat de V.S. de belangen van het Egyptische volk heeft gesteund ; 70% wenst de Camp David akkoorden te amenderen of nietig te verklaren 29. 7. Kon de militaire interventie rekenen op voldoende international steun en legitimiteit? De internationale legitimiteit van de meeste militaire interventies en dwangdiplomatie is aan de lage kant. Het oordeel van de Veiligheidsraad is geen betrouwbare indicator van internationale goed- of afkeuring of de wereld publieke L.Reychler . Dwang of adaptieve diplomatie in het MENA Speak Out Notes Leuven # 5 22.09.2011 zie blog diplomaticthinking.com

opinie. Het is een afspiegeling van achterhaalde machtsverhoudingen. Wanneer het doel verschoof van de bescherming van Libische bevolking naar de omverwerping van het Kadhafi regime, kalfde de internationale steun af. Nu het regimeverandering een feit is geworden erkennen neemt het aantal landen dat de overgangsregering erkend toe. 8. Hoe was de leercurve: vlak of steil? Zoals eerder vastgesteld weerspiegelen de interventies de wet van de hamer. Het beleid van Israël t.a.v. haar nabije buitenland en de Palestijnen is een voorbeeld van strategische kortzichtigheid. In plaats van vrienden, worden vijanden gemaakt. Er worden wel meer precisiewapens en intelligentere sancties aangewend, maar het totaalbeeld verandert weinig. Hoewel de oorlog in Libië, in vergelijking met de andere interventies, als een succesverhaal wordt opgevoerd, is het aangeraden te wachten op de eindfactuur en om de substitutiekosten te overwegen. De militarisering van het beleid van het Westen in het MONA, gedurende de eerste tien jaren van de 21ste eeuw, is een geschiedenis van mislukkingen.

Naar een meer ( realistische globale) adaptieve diplomatie De rol van de EU Sinds 1945, speelde de Europese Gemeenschap een vernieuwende en constructieve rol in de opbouw van duurzame veiligheid en vrede op het Europees continent. Het pre-45 paradigma, dat Europa de meest gewelddadige plaats in de wereld maakte, werd radicaal gewijzigd. Europa startte wereldoorlogen; telde fascistische regimes; organiseerde genociden en koloniseerde de helft van de wereld. Na 1945 werd het oude paradigma vervangen door het EU paradigma, gekenmerkt door een inclusief nationalisme, meerdere loyaliteiten, een Europees wij-gevoel, economische samenwerking, een coöperatief veiligheidssysteem en het einde van het kolonialisme. Het lidmaatschap groeide van 6 tot 27. De EU speelde een belangrijke rol in de integratie van ex-communistische staten. Het buitenlands en veiligheidsbeleid van de EU contrasteert sterk het interne beleid; het is beduidend minder succesvol. Europa was niet in staat om de gewelddadige desintegratie van Joegoslavië te voorkomen; de ex-kolonies bij te staan het ontwikkelingproces, en duurzame vrede te helpen stichten in het Midden Oosten. De EU beschikt over een uitgebreide batterij van instrumenten om vrede te helpen opbouwen ( diplomatieke bemiddeling, juridische steunverlening, ontwikkelingshulp, het begeleiden van verzoening, monitoren van verkiezingen, moderniseren van de politie, opleiden van milieu deskundigen, leveren van informatie, enz.), maar voor grootschalige vredeshandhavingoperaties is het altijd afhankelijk van de NAVO en van coalities van bereidwillige lidstaten. Het recente ‘Brits-Frans defensieakkoord ‘ weerspiegelt de frustratie van Londen en Parijs over het defensiebeleid van Europese lidstaten. Publieke opinie peilingen stellen vast dat de Europese bevolking geen voorstander is van militaire interventie en van het verhogen van de defensiebudgetten om de Europese waarden te verdedigen ·. Deze negatieve houding kan worden toegeschreven aan de afkeuring van de militarisering van het buitenlands beleid in de MONA en aan de onzekere economische omgeving.


Naar een meer adaptieve diplomatie De EU heeft nood aan een effectief buitenlands beleid in het Midden Oosten met een groter gehalte aan realisme, transparantie en democratie. Het Westen en de EU zijn niet meer het centrum is van de wereld. Het falen van de militaire interventies in de regio bevestigen de beperkingen en negatieve impact van het huidig beleid. Laat ons alstublieft geen nieuwe zondebokken meer opvoeren om het falend beleid in de regio te versluieren. Het buitenlands en veiligheidsbeleid is het minst transparante en democratische beleidsdomein in het democratische Westen. De MENA diplomatie wordt gestuurd door particuliere belangen en komt weinig of niet tegemoet aan de wensen en belangen van de eigen bevolking; laat staan de mensen in de regio. In het begin van september in 2001 geloofden 13% van de Amerikanen dat hun land ‘ de enige supermacht’ in de wereld moest worden en minder dan een derde wenste een verhoging van de defensie-uitgaven. Vandaag is de score 12% en 26%·. Onlangs stelde de republikeinse kandidate voor het presidentschap Michele Bachman dat Amerika en Israël een uitzonderlijke opdracht hebben: een lichtbaken zijn voor de naties ( to be a light to the nations)30. De EU moet een eigen koers uitstippelen en afstand te nemen van de destructieve conflicthantering van de VS en Israël. De diplomatieke geschiedenis, vooral gedurende de aanloop van de Eerste Wereldoorlog, heeft ons geleerd dat grootmachten hun beleid niet mogen laten sturen door kleine overmoedige bondgenoten. Het is de taak van de media, academici en leerkrachten om de burgers en de studenten wereldwijs te maken en uit te rusten om het buitenlandse en veiligheidsbeleid van hun land en van de EU mee te bepalen. Dit is noodzakelijk voor de ontwikkeling van een meer realistische, humane en adaptieve diplomatieke cultuur. PS De erkenning of niet erkenning van Palestina als een volwaardige staat in de Verenigde Naties is een ‘high impact’ beslissing met wereldwijde gevolgen. Een volwaardige erkenning van de tegenpartij is een cruciale voorwaarde voor echte vredesonderhandelingen. Het aanporren van onderhandelingen zonder erkenning en zonder voorwaarden is een ijl diplomatieke mantra. Tot nu toe waren de

vredesonderhandelingen een voortzetting van de dwangdiplomatie van Israël. Het wordt tijd dat het Belgisch buitenlands beleid het ‘ responsibility to protect ‘ en het ‘non-indifference ‘ beginsel ook naleeft in het langstdurende conflict in het Midden Oosten.


1 Gary Young, Americans must learn to get over themselves, in The Guardian Weekly 09.09.11 2 The costs of war , Watson institute 2011.http://costofwar.org 3 Ross Douthat 100,000 Libyan casualties , March 24,2011 , Douthat.blogs.nytimes.com/2011/03/24 4 http://www.alarabiya.net/articles/2011/02/21/138515.html

5 In follow-up to Resolution 1970, the Security Council met on 17 March to confront the increasing threat to populations and voted on Resolution 1973 , calling for a no-fly zone as well as a ceasefire. The comprehensive resolution also included provisions for a more robust arms embargo and called for travel bans and asset freezes on additional Libyan individuals, companies, banks and other entities. Notable sections of the resolution included: Reiterating the responsibility of the Libyan authorities to protect the Libyan population and reaffirming that parties to armed conflicts bear the primary responsibility to take all feasible steps to ensure the protection of civilians / Considering that the widespread and systematic attacks currently taking place in the Libyan Arab Jamahiriya against the civilian population may amount to crimes against humanity/ Authorizes Member States that have notified the Secretary-General, acting nationally or through regional organizations or arrangements, and acting in cooperation with the Secretary-General, to take all necessary measures, (…) to protect civilians and civilian populated areas under threat of attack (…) while excluding a foreign occupation force of any form on any part of Libyan territory, and requests the Member States concerned to inform the Secretary-General immediately of the measures they take(…) http://www.responsibilitytoprotect.org/index.php/crises/crisis-in-libya

6 en.wikipedia.org/casualties_of_the_Libyan_civil_war 7 Luc Reychler, Strategie met toekomst, Van absolute veiligheid naar duurzame vrede, Israël en Palestina in het nieuwe Midden Oosten . Speaking Out Notes Leuven Maart 28, 2011, http://diplomaticthinking.com 8 David Gardner . The Middle East in the balance.I.B.Taurus, London,2009.p.197.

9 The 1999 Likud charter emphasizes the right of settlement. "The Jewish communities in Judea, Samaria and Gaza are the realization of Zionist values. Settlement of the land is a clear expression of the unassailable right of the Jewish people to the Land of Israel and constitutes an important asset in the defense of the vital interests of the State of Israel. The Likud will continue to strengthen and develop these communities and will prevent their uprooting." Similarly, they claim the Jordan River as the permanent eastern border to Israel and it also claims Jerusalem as belonging to Israel. "Jerusalem is the eternal, united capital of the State of Israel and only of Israel. 10 David Gardner . The Middle East in the balance.I.B.Taurus, London,2009.p.197 11 Fania Oz-Salzberger. With friends like these ..in Newsweek, September 26,2011,P.11.

12 Luc Reychler, Time for peace , Europe’s responsibility to build sustainable peace, Speaking Out Notes Leuven, July, 2011 ,http://diplomaticthinking.com 13 Graham Allison. Second thoughts on foreign wars, in IHT Saturday-Sunday, April 9-10, 2011, p 6. 14 Peter Viggo Jacobsen. Coercive Diplomacy. In Allan Collins. Contemporary security studies .Oxford University Press, Oxford, 2007.pp.225-247. 15 The interventions 2006 and before. 16 The interventions 2006 and before.

17 The cost ledger contains data about : (1) people killed and maimed ( militias and civilians ) , (2) internally displaced persons and refugees, (3) torture and imprisonment , (4) destruction of police and military installations , (4) devastation of economic infrastructure ( roads, bridges, electricity ..) , (5) bombing and bulldozing of houses , (6) weakening of health infrastructure , (7) neglect of education and culture , (8) restraint of mobility (9) suppression of civil and political liberties, (10) slowdown of economic development and trade , and (11) unemployment .

18 Anti terrorism is much more destructive than terrorism. It does not deal with the root-causes, and negates the ‘responsibity to protect ‘principle. 19 The lessons of Libya, in The Economist, May 2&st 2011, p.65-66. 20 James Carroll. Hawks for peace, in IHT, Wednesday, June 15, 2011, p.9. 21 Op cit. 22 op cit

23 Reychler.L. (2010). Failing Foreign Policy - Foreign Policy Failures : Assessing the impact of the West on peace and development in the MENA, 27 pp. Leuven: K.U.Leuven. 24 Amy Belasco. The costs of Iraq, Afghanistan, and other Global War on Terror Operations since 9/11, Congressional Research Office , March 29,2011. 25 http://en.wikipedia.org/wiki/2006_Lebanon_War 26 Raymond Baker (Ed). Cultural cleansing in Iraq: Why musea are looted, libraries burned and academics murdered. Pluto Press.London.2010. 27 http://sadat.umd.edu/surveys/index.htm 28 http://www.brookings.edu/~/media/Files/rc/reports/2010/0805_arab_opinion_poll_telhami/0805_arabic_opi nion_poll_telhami.pdf 29 Egypt boils over, in Newsweek, August 1&8, 2011,pp.10-11. 30 Fania Oz-Salzberger. With friends like these ,Newsweek September 26,2011, p.11.

Dwang of Adaptieve diplomatie

Recommend Documents