Duurzame toegang tot digitale onderzoeksgegevens

Duurzame toegang tot digitale onderzoeksgegevens Samenvatting Strategienota DANS 2011-2015

2011 Data Archiving and Networked Services (DANS) Sommige rechten zijn voorbehouden / Some rights reserved Voor deze uitgave zijn gebruiksrechten van toepassing zoals vastgelegd in de Creative Commons licentie. [Naamsvermelding 3.0 Nederland]. Voor de volledige tekst van deze licentie zie http://www.creativecommons.org/licenses/by/3.0/nl/

DANS bevordert duurzame toegang tot digitale onderzoeksgegevens DANS heeft als missie het bevorderen van duurzame toegang tot digitale onderzoeksgegevens. Onder de term ‘digitale onderzoeksgegevens’ verstaat DANS: onderzoekinformatie, onderzoeksdata (zoals databases, spreadsheets, tekst, afbeeldingen, audio, video, multimedia) en digitale publicaties (inclusief preprints, rapporten). Om zijn missie uit te voeren, stimuleert DANS dat wetenschappelijke onderzoekers digitale gegevens duurzaam archiveren en verantwoord hergebruiken. Daarnaast verzorgt DANS training en advies. DANS ondersteunt zijn diensten met onderzoek naar duurzame toegang tot digitale informatie. Centraal bij de duurzame opslag van data staat dat deze altijd vindbaar, toegankelijk en bruikbaar zijn. Het oorspronkelijk door DANS ontwikkelde Data Seal of Approval vormt hiervoor het uitgangspunt, ongeacht of data nu bij DANS of elders zijn opgeslagen.

“All but a handful of disciplines still lack the technical, institutional and cultural frameworks required to support open data access — leading to a scandalous shortfall in the sharing of data by researchers. This deficiency urgently needs to be addressed by funders, universities and the researchers themselves.”1

De onderbrenging van de Nederlandse Onderzoek Databank (NOD) en het NARCIS-portaal vanuit het bureau van de KNAW bij DANS biedt een ideaal uitgangspunt om koppelingen tot stand te brengen met dataverzamelingen in alle vakgebieden, ongeacht hun fysieke aanwezigheid bij DANS. De primaire doelgroep van DANS bestaat uit wetenschappelijke onderzoekers. Studenten die worden voorbereid op het doen van onderzoek en onderzoekers in opleiding behoren hier ook toe. Daarnaast is het algemeen geïnteresseerd publiek welkom om van de diensten gebruik te maken.

1

“Editorial: Data’s shameful neglect”, Nature 461, 145 (10 September 2009), doi:10.1038/461145a; Published online 9 September 2009; Corrected 23 September 2009.

Samenvatting Strategienota DANS 2011-2015 | 1

1. De missie

1. De missie

Verbinding van onderzoekinformatie, onderzoeksdata en digitale publicaties

Het archiveren, onderhouden en beschikbaar stellen van software waarmee data worden verwerkt, behoren niet tot de missie van DANS. DANS doet wel onderzoek (inclusief pilots) naar de mogelijkheden hiertoe. “It is a growing challenge to ensure that data produced during the course of reported research are appropriately described, standardized, archived, and available to all.”1

Door zijn missie is DANS van nature voorstander van het Open Access principe, maar het heeft ook oog voor het feit dat niet alle data altijd onbeperkt en vrij beschikbaar kunnen zijn. Toch is het van belang dat onderzoeksgegevens die (nog) niet of beperkt beschikbaar zijn wel duurzaam worden gearchiveerd. Daarom hanteert DANS het principe ‘Open als het kan, beschermd als het moet’.

2

“Editorial: Making Data Maximally Available” (by Brooks Hanson, Andrew Sugden, and Bruce Alberts), Science 331, 6018 (11 February 2011), p. 649. doi:10.1126/science.1203354.

2 | Samenvatting Strategienota DANS 2011-2015

DANS heeft voor de komende jaren vier strategische prioriteiten vastgesteld: UÊ Ê -ÊÛiÀÃÌiÀÌÊâÊìÃÌi>>L`Ê`ÀÊiiÀÊ}iLÀÕiÀÃÊivwVlÌiÀÊÌiÊLiìi UÊ Ê -ÊÌÜiÌÊâVÊÌÌÊiiÊ`ÃV«i>v>iiÊ`>Ì>À}>Ã>Ìi UÊ Ê -ÊìÌÊìÀâiÊÌiÀÊìÀÃÌiÕ}ÊiÊÛiÀLiÌiÀ}ÊÛ>ÊìÊìÃÌÛiÀi} UÊ Ê -ÊÛÀÌÊiiÊÌ>>}iÛiìÊLÕÜÃÌiiÊÊìÊ`>Ì>ÛÀâi}ÊÊ ÕÀ«>

DANS versterkt zijn dienstenaanbod door meer gebruikers efficiënter te bedienen DANS biedt diensten die goed zijn afgestemd op de vraag. DANS haalt drempels voor toegang tot digitale onderzoeksgegevens weg en helpt onderzoekers toegang te krijgen tot gegevens waar ze zelf lastig bij kunnen komen. Het gaat hierbij zowel om data primair ten behoeve van onderzoek als om digitale registraties van overheid en bedrijfsleven, die onderzoekers willen gebruiken voor wetenschappelijke analyse. DANS ziet het als zijn rol om samenwerking tussen datacentra en communities van onderzoekers te bevorderen, waardoor een netwerk van dataproducenten en dataconsumenten ontstaat. DANS stimuleert het (her)gebruik van onderzoeksgegevens die door andere organisaties worden beheerd. Hierbij treedt DANS op als bemiddelaar tussen dataproducenten, databeheerders en dataconsumenten. -ÊLi`ÌÊiiÊivwVlÌÊìÃÌi«>iÌ°Ê iiiÀÃ}ÊÛ>ÊìÊÃÌiÊÛÀÊ«Ã>}ÊiÊÌi}>}Ê van een snel groeiende datacollectie vormen een uitdaging. De wensen en werkzaamheden op het terrein van databeheer en datatoegang zijn vaak vergelijkbaar voor verschillende vakgebieden. Door gebruik te maken van dezelfde infrastructuur kunnen schaalvoordelen worden behaald. DANS doet dit niet alleen. Het vormen van strategische allianties met partnerorganisaties, zoals de NCDD-deelnemers (waaronder de KB), het CBS, SURF, eScience en eHumanities is belangrijk. De belangrijkste nieuwe dienst van DANS is het portaal Narcis.nl, dat toegang biedt tot onderzoeksinformatie, digitale publicaties en datasets. DANS wil deze verschillende informatiebronnen verder integreren in samenwerking met partners als de KB en SURF. Het CBS is vooral voor de sociale wetenschappen een belangrijke dataleverancier, en daarom een belangrijke strategische partner van DANS. In het nieuwe convenant tussen DANS en het CBS ligt de nadruk op de levering van beveiligde microdata. Ook op andere gebieden wil DANS met het CBS samenwerken met als doel de continuïteit van onderzoek met microdata veilig te stellen. Het CBS en DANS willen gezamenlijk optrekken naar de ministeries van OCW en EL&I om de datatoegang voor de wetenschap verder te verbeteren. Samenvatting Strategienota DANS 2011-2015 | 3

2. De visie en de strategische prioriteiten

2. De visie en de strategische prioriteiten

Doelen - in 2015: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

is ons online archiveringssysteem EASY gecertificeerd volgens de internationale standaard ISO 16363. is het aantal gearchiveerde bestanden in EASY met jaarlijks 25% gegroeid (dit komt neer op een verdrievoudiging van het archief in 2015). is het gebruik van data gevonden via DANS met jaarlijks 35% gegroeid (dit betekent een toename met een factor 4,5 over 5 jaar). valt alle door NWO, KNAW, universiteiten en ministeries gefinancierd onderzoek, waarbij data worden geproduceerd, onder afspraken met betrekking tot digitale duurzaamheid. is het datakeurmerk Data Seal of Approval bij de 20 belangrijkste repositories in Nederland ingevoerd. zijn data reviews ingevoerd en is 50% van onze datasets die meer dan 10x zijn gedownload, meer dan 5x gereviewed. zijn onderzoeksdata, digitale publicaties en onderzoeksinformatie die toegankelijk zijn via één portaal, gekoppeld.

Doel 2011

2012

2013

2014

2015

1

Testaudit EASY ISO 16363

EASY ISO 16363 }iViÀÌwViiÀ`

2

+25%

+25%

+25%

+25%

+25%

3

+35%

+35%

+35%

+35%

+35%

4

NWO: 2 gebieden + 2 instituten KNAW: 3 instituten Universiteiten: 3 Ministeries: 1





5

3 repositories voldoen aan DSA

6

10

15

20

6

10%

20%

30%

40%

50%

7

Overname NARCIS Integratie NARCIS Onderzoek koppelin- en EASY gen onderzoeksdata, elektronische publicaties en onderzoeksinformatie


Implementatie koppeling onderzoeksdata, elektronische publicaties en onderzoeksinformatie

Gekoppelde onderzoeksdata, elektronische publicaties en onderzoeksinformatie toegankelijk via één portaal

DANS ontwikkelt zich tot een disciplineonafhankelijke dataorganisatie Tot de kern van het werkterrein van DANS behoren de geestes-, gedrags- en maatschappijwetenschappen. Zoals in de vorige paragraaf beschreven, streeft DANS ernaar deze gebieden in de komende periode nog beter te bedienen. Daar ligt de historisch gegroeide kracht van het instituut. Daarnaast biedt DANS ook diensten aan buiten het domein van de alfa- en gammawetenschappen. Een deel van de activiteiten is al discipline-overstijgend, zoals het internationale Data Seal of Approval, Persistent Identifiers, opslag en technische ondersteuning, juridische aspecten van data-opslag en -gebruik, en het beheer van de Nederlandse Onderzoeksdatabank en het Narcis-portaal. Zo zal DANS zich op termijn ontwikkelen tot een disciplineonafhankelijke dataorganisatie. DANS zal zich concentreren op die gebieden, waar een expliciete vraag naar datadiensten bestaat. Ook hierbij ziet DANS het sluiten van strategische allianties met andere partijen, zoals het 3TU.Datacentrum en de grote research-faciliteiten op de nationale roadmap, als een belangrijk instrument om de data-infrastructuur te versterken. Een disciplineonafhankelijk DANS zal bijdragen aan een duidelijke rolverdeling in Nederland op het gebied van de digitale duurzaamheid. De NCDD vormt een goed platform voor afspraken tussen de organisaties die een voortrekkersrol spelen bij de duurzame toegang tot digitale informatie: het Nationaal Archief voor overheidsinformatie, het Instituut voor Beeld en Geluid voor audiovisueel materiaal, de Culturele Coalitie Digitale Duurzaamheid voor o.a. digitale museale collecties en de KB voor wetenschappelijke digitale publicaties. DANS speelt in de NCDD een voortrekkersrol voor digitale wetenschappelijke data en is daarmee een natuurlijke partner van de KB. DANS wil de band met universitaire onderzoekers verder versterken door in samenwerking met onder andere 3TU.Datacentrum en UKB data-loketten te vormen bij de universiteiten. Focusgroepen en gebruikerspanels van onderzoekers worden betrokken bij de monitoring van het welslagen van DANS. Beginnende en aankomende onderzoekers (promovendi en research masters) krijgen bijzondere aandacht. De groeiende belangstelling voor open access en duurzaam beheer van data bieden DANS een goed uitgangspunt om de naamsbekendheid en de relevantie van het instituut te versterken.


Doelen - in 2015: 8.

versterken wij de dienstverlening aanmerkelijk op vijf vakgebieden in de alfa- en gammawetenschappen en leveren wij datadiensten aan vijf vakgebieden in de bètawetenschappen. 9. ondersteunen wij of nemen wij deel aan dataprojecten van meer dan 65 communities van wetenschappelijke onderzoekers over vijf jaar gemeten. 10. is de naamsbekendheid van DANS en van de diensten van DANS onder wetenschappelijke onderzoekers en studenten met 30% toegenomen en worden onze diensten met gemiddeld minimaal een 7 gewaardeerd.

Doel

2011

2012

2013

2014

2015

8

1 bèta +1 alfa/gamma


3 bèta, +3 alfa/gamma

4 bèta, +4 alfa/gamma


9

10 communities

12

14

14

15

10

opzet gebruikerspanels 0-meting naambekendheid

raadpleging panels

raadpleging panels klantenonderzoek naambekendheidsonderzoek: +20%

raadpleging panels

raadpleging panels naambekendheidsonderzoek: +30%


DANS doet onderzoek ter ondersteuning en verbetering van de dienstverlening DANS is in de kern een dienstverlenend instituut. De eisen van onderzoekers ten aanzien van datadiensten zijn voortdurend in beweging. Om de kwaliteit van de dienstverlening op peil te houden, richt Research & Development (R&D) bij DANS zich op de ondersteuning en innovatie van de primaire diensten. Het onderzoek concentreert zich daarbij op het duurzaam beschikbaar stellen van digitale informatie in de verschillende fasen van de onderzoekscyclus. Het onderzoek zal in dienst staan van de expertiseontwikkeling en het vermogen van DANS om adequaat in te spelen op de ontwikkelingen in het werkgebied. R&D is nodig om een vooraanstaande en gewaardeerde dataorganisatie te zijn en te blijven. Bij R&D zoekt DANS de samenwerking met onderzoeksgroepen en ontwikkelt het strategische coalities met eScience en eHumanities. Bij de software-ontwikkeling staat EASY centraal. Waar mogelijk maakt DANS gebruik van bestaande software. DANS richt zich op pilots en demonstrators. Ontwikkeling van productiesoftware ten behoeve van onderzoekers wordt uitbesteed aan ViÀVliÊ«>ÀÌiÀÃ°Ê

Doelen - in 2015: 11. voeren wij een onderzoeksprogramma uit op het terrein van de levenscyclus van digitale data en worden ten minste 10 peer reviewed publicaties geproduceerd. 12. is de technische ontwikkeling gericht op grotere efficiency, verbeterde functionaliteit en kostenbeheersing van opslag en toegang tot data, blijkend uit een stabilisering van de vaste archiveringskosten; variabele kosten worden opgevangen door inkomsten.

Doel

2011

2012

2013

2014

2015

11

5 peer reviewed publicaties*

6

7

8

10

12

Oplevering nieuwe versie EASY

Uitbreiding functies EASY

Oplevering nieuwe versie EASY

* 2 peer-reviewed publicaties per onderzoeker per jaar, naast congrespapers en overige publicaties.


DANS vormt een toonaangevende bouwsteen in de datavoorziening in Europa DANS heeft de ambitie om een toonaangevende datavoorziening in Europa te worden. Door deelname aan (inter)nationale research- en data-infrastructuren versterkt DANS zijn internationale positie. Daarbij streeft DANS ernaar dubbel werk te voorkomen, data internationaal en cross-disciplinair beter vindbaar te maken, schaalvoordelen te behalen en een grotere cohesie in de datavoorziening te realiseren. Dit betekent dat Nederland ook internationaal sterker komt te staan in de ontwikkeling van data-infrastructuren. DANS beperkt zich tot data die door wetenschappelijke onderzoekers in Nederland zijn geproduceerd, dan wel Nederland tot onderwerp hebben. DANS neemt deel in een groeiend aantal (meestal disciplinair georganiseerde) Europese en internationale organisaties en netwerken om de toegang tot data in het buitenland voor Nederlandse onderzoekers te garanderen en om de toegang tot Nederlandse data voor buitenlandse onderzoekers te bevorderen. Voor veel vakgebieden zijn landsgrenzen niet erg relevant. In internationaal verband maakt DANS afspraken met zusterorganisaties over de verdeling van taken.

Doelen - in 2015: 13. participeren wij in data-activiteiten van 12 research infrastructuren op de ESFRI-Roadmap en op de Nationale Roadmap.

Doel

2011

2012

2013

2014

2015

13

6 infrastructuren

7

8

10

12


DANS is primair een dienstverlenend instituut. De diensten van DANS zijn bedoeld voor wetenschappelijk onderzoekers in Nederland en zijn er op gericht om de duurzame toegang tot digitale onderzoeksgegevens te bevorderen. DANS biedt diensten aan op de terreinen archiveren, hergebruiken en training en outreach.

Categorie

Dienst [verwijzing naar strategische doelen]

Toelichting

Verdienmodel

1. Archiveren (Data Archiving Services)

1.1. Opslag (inclusief de opname van data) [1, 2, 8]

Deponeren van data door onderzoekers in EASY

Kerndienst (gratis)

Opname van grote datavolumes (mass ingest) via speciale procedures

Additionele dienst

Opslagkosten voor de backup van grote hoeveelheden data die niet bij DANS toegankelijk zijn

Betaalde dienst

Controle en correctie van door onderzoekers aangeleverde metadata

Kerndienst

Ter archivering aangeboden ongedocumenteerde data

Betaalde dienst

Data in EASY, gebruik van MIXED

Kerndienst

1.2. Documentatie [2, 8]

1.3. Conversie [8, 12]

Conversiekosten voor het omzetten van exotische Additionele dienst formaten Betaalde dienst 1.4. Retro-archivering [2, 9] Projecten op verzoek van instellingen

Betaalde dienst

1.5. Kwaliteit van onderzoeksdata [1, 6]

Additionele dienst

Community review, citeren van datasets, koppelen van data en publicaties


3. Het dienstenpakket

3. Het dienstenpakket

Categorie

Dienst [verwijzing naar strategische doelen]

2. Hergebruiken (Networked Services & Consultancy)

Ó°£°Ê*iÀÃÃÌiÌÊìÌwiÀÃÊQÇR Nationale dienst i.s.m. SURF en KB

Kerndienst (gratis voor onderzoekers); kostendekkend exploitatiemodel in ontwikkeling

2.2. Bemiddeling [4]

Toegang tot data van grote dataleveranciers, zoekservice “Datactive”

Additionele dienst

2.3. Websites en portals [7, 13]

NARCIS, Alfalab, DANS, EASY

Kerndienst

3. Training en outreach

Toelichting

Verdienmodel

2.4. Community support [9, Europese en nationale roadmapprojecten, 13] softwareprojecten voor dataprojecten van onderzoeksgroepen, collaboratories, speciale websites, verrijkte publicaties

Additionele dienst

2.5. Visualisatie- en analysetools [8, 11]

EASY Online Analysis Tool, tools voor datamining en visualisatie

Additionele dienst

2.6. Advisering wetenschappelijke dataprojecten [5]

Datakeurmerk, best practices, richtlijnen, datamanagement plannen, selectiecriteria, metadata-standaarden, licenties en juridische zaken

Kerndienst

Individuele consultancy, tools voor dataverwerking

Betaalde dienst

3.1. Cursussen, gastcolleges [10, 11, 12]

Promovendi, research master studenten, onderzoekers, experts

Kerndienst

3.2. Symposia, lezingen [10, 11, 12]

Data(her)gebruik, e-Research

Additionele dienst

3.3. Publicaties [10, 11, 12]

E-data&research, Data Guides, Studies in Data Archiving, Symposium Proceedings

Kerndienst

Toelichting:ÊiÀìÃÌiÊâÊ}À>ÌÃÊiÊÜÀìÊ}iw>ViÀ`ÊÕÌÊìÊL>ÃÃw>ViÀ}ÊÛ>Ê DANS, additionele diensten zijn ook gratis voor onderzoekers, maar vinden plaats op projectL>ÃÃÊvÊ>``ÌiiÊw>ViÀ}]ÊLiÌ>>ìÊìÃÌiÊÜÀìÊ`ÀÊìÊ}iLÀÕiÀÊLiÌ>>`°


www.dans.knaw.nl Meer informatie Dit document is een samenvatting van de Strategienota DANS 2011-2015. Neem voor meer informatie en/of de volledige versie contact op met DANS via [email protected].

Data Archiving and Networked Services (DANS) DANS bevordert duurzame toegang tot digitale onderzoeksgegevens. Hiertoe stimuleert DANS dat wetenschappelijke onderzoekers gegevens duurzaam archiveren en hergebruiken, bijvoorbeeld via het online archiveringssysteem EASY. Tevens biedt DANS met Narcis.nl toegang tot duizenden wetenschappelijke datasets, e-publicaties en andere onderzoeksinformatie in Nederland. Daarnaast verzorgt het instituut training en advies en doet het onderzoek naar duurzame toegang tot digitale informatie. Gedreven door data zorgt DANS er met zijn dienstverlening en deelname in (inter)nationale projecten en netwerken voor dat de toegang tot digitale onderzoeksgegevens verder verbetert. Kijk op www.dans.knaw.nl voor meer informatie en contactgegevens.

DANS is een instituut van KNAW en NWO.

Data Archiving and Networked Services (DANS) Anna van Saksenlaan 10, 2593 HT Den Haag Postbus 93067, 2509 AB Den Haag T 070 3446 484, F 070 3446 482, E [email protected]

Duurzame toegang tot digitale onderzoeksgegevens

Recommend Documents