Duurzaamheid is Mensenwerk: Vrouwenorganisaties en hun inzet voor een Mondiale Duurzame Samenleving Bijdrage voor het Duurzame Koffertje 2005

Duurzaamheid is Mensenwerk: Vrouwenorganisaties en hun inzet voor een Mondiale Duurzame Samenleving Bijdrage voor het Duurzame Koffertje 2005 De Nederlandse Vrouwen Raad (NVR) is een vereniging, die fungeert als brede maatschappelijke koepel van 45 landelijke vrouwenorganisaties, die een gezamenlijk bereik hebben van ruw geschat 1 miljoen vrouwen uit de verschillende geledingen van de Nederlandse samenleving. Sinds 1995 is duurzame ontwikkeling een centraal thema van de NVR. De NVR coördineert en faciliteert activiteiten en (deel)onderwerpen die de doelstellingen en competenties van de afzonderlijke lidorganisaties overschrijden en/of die een gezamenlijk optreden of afstemming vragen. In 2005 vond de werkconferentie ‘Met het oog op de Toekomst’ plaats waar vanuit verschillende invalshoeken en vanuit het genderperspectief gewerkt is aan een agenda van vrouwen voor duurzame ontwikkeling. In de visie van de NVR staat duurzame ontwikkeling voor evenwicht tussen economische ontwikkeling, sociaal welzijn en ecologisch kwaliteit (natuur en milieu). Duurzame ontwikkeling is mensenwerk en vraagt, naast de beleidsinzet van de overheid, inzet van maatschappelijke organisaties en betrokkenheid van het individu. Het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor een gezonde en veilige leefomgeving, nu en later, hier en daar, op basis van rechtvaardigheid binnen en tussen generaties. Zorg en aandacht voor het milieu wordt in deze context bezien als wezenlijk element van een gezonde samenleving. De NVR kijkt en handelt vanuit het geschetste geïntegreerde perspectief en is daarmee anders en breder dan een milieuorganisatie. De missie van de NVR is: “..ervoor zorg te dragen dat vrouwen daadwerkelijk medeverantwoordelijkheid dragen op alle terreinen in de samenleving”. Voor duurzame ontwikkeling betekent dit: • Plaatsen van de milieu/ecologische dimensie in de bredere maatschappelijke context en met nadrukkelijke aandacht voor het gender-perspectief • via gerichte informatievoorziening en bewustwordingstrajecten de achterban stimuleren binnen de eigen leefomgeving en vanuit hun eigen verantwoordelijkheid een actieve bijdrage te leveren aan een duurzame samenleving • op te treden als centraal aanspreekpunt voor de (rijks)overheid, gekozen vertegenwoordigers, vrouwen organisaties en andere relevante (maatschappelijke) organisaties ten behoeve van beleidsbeïnvloeding en meningsvorming (nationaal en waar relevant internationaal) • ontwikkelen van projecten voor of in samenwerking met lidorganisaties, daar waar deze organisaties dit wenselijk achten. Beleidsbeïnvloeding door maatschappelijke groeperingen is een voorwaarde voor democratisering, sociale rechtvaardigheid en 'good governance' en staat daarmee aan de basis van duurzame ontwikkeling. Deze processen moeten van onderop worden gevoed en door een (inter)nationale lobby worden ondersteund. Vrouwenorganisaties doen dit werk van oudsher grotendeels Pro Deo vanuit maatschappelijke betrokkenheid en overtuiging. De ondersteuning van de NVR lidorganisaties in dit werkveld evenals het scheppen van de voorwaarden voor lokale participatie door het verkrijgen van overheidscommitment in (inter)nationale beleidsprocessen vormen een substantieel deel van het reguliere werk van de NVR. De NVR is mede organisator van Duurzame Dinsdag en organiseert onder andere jaarlijks rondom Wereldwaterdag (22 maart) een Vrouw en Waterdag. De DO Koerier, al een aantal jaren een belangrijke informatiebron voor Duurzame Ontwikkeling zal ook in 2006 worden voortgezet. Het afgelopen jaar hebben diverse lidorganisaties zich op verschillende manieren ingezet voor een duurzame samenleving (in alfabetische volgorde)

Business and Professional Women the Netherlands (BPW) - is erg actief op het gebied van internationale beleidsbeïnvloeding o.a. door het leveren van een lid in de Standing Committee on Environment and Sustainable Development. Verder trekt BPW The Netherlands de internationale taskforce van het wereldwijde BPW programma in het kader van “Women for Water, Water for Women” en is één van de oprichters van het (CSD) “Women for Water Partnership (WfWfW). BPW steunt actief een groot water- en sanitatieproject in de binnenlanden van Suriname, het herstel van natuurlijke water reservoirs in Sri Lanka en het opleidingsprogramma voor (vrouwen) in lokale watercomités in een aantal ontwikkelingslanden. Er werden meerdere bijeenkomsten georganiseerd om de waterproblematiek in Nederland onder de aandacht te brengen en voorbeelden van (lokale) projecten uit te wisselen. Een van de Nederlandse clubs neemt deel aan de “schone kledingcampagne”. Meer informatie: www.bpwnl.nl/water Stichting Melania Ontwikkelingssamenwerking - is een vrijwilligersorganisatie die werkt vanuit het motto 'van, voor en door vrouwen'. Het logo van Melania verbeeldt een hart, waarvan beide zijden verticaal als schakels met elkaar verbonden zijn: teken van samenwerking tussen Zuid en Noord. De Stichting: * ondersteunt basisprojecten van kansarme vrouwen in het Zuiden, waardoor zij zich binnen hun eigen cultuur kunnen ontplooien en hun toekomst kunnen verbeteren; * werkt aan bewustwording in Nederland, zodat vrouwen hier meer inzicht krijgen in en betrokken raken bij de leefsituatie van vrouwen in het Zuiden. Specifieke kenmerken voor het werk zijn: - de projecten zijn kleinschalig en komen voort uit eigen initiatieven van vrouwen in het Zuiden; - groepen in Nederland kunnen zelf een keuze maken t.a.v. welk project men wil steunen; - er is een directe betrokkenheid tussen de vrouwen in het Zuiden en de groepen hier in Nederland; - doordat Melania uitsluitend met vrijwilligers werkt worden de kosten beperkt en kunnen kleinschalige projecten toch een kans krijgen. - er zijn ± 60 groepen in Nederland die een of meerdere projecten ondersteunen. De projecten liggen voornamelijk op het terrein van: bewustwording en organisatie, training op het gebied van management, land- en tuinbouw, veeteelt, milieu, alfabetisering, gezondheidszorg en voeding, en werkgelegenheid. www.melania.nl VeM Centrum Vrouwen en Milieu - heeft een brochure uitgebracht ‘Vrouw en Milieu: een duurzame relatie!. Onderwerp is het belang van vrouwen voor het milieubeleid. Met de brochure toont VeM aan dat het milieubeleid effectiever wordt wanneer mannen en vrouwen dit samen bepalen. Tevens zijn diverse trainingen ontwikkeld en georganiseerd (Invloed op duurzaam waterbeleid, Bestuurlijke vaardigheden voor vrouwen en Wervend schrijven). Ten behoeve van het netwerk ‘Vrouwen en Duurzaamheid’ worden netwerkdagen georganiseerd. Meer informatie www.vrouwenmilieu.nl. 5VO - Passage, NBvP – Vrouwen van Nu ,Zijactief, Katholiek Vrouwen Gilde en NVVH Vrouwennetwerk - hebben diverse gezamenlijke projecten waaronder (H)Eerlijk Voedsel, Geldzorgen wereldwijd. In de projecten worden concrete handelingsperspectieven geboden. Verder zetten de 5VO zich in voor een duurzaam platteland. De werkwijze van de 5VO organisaties kenmerkt zich door te werken vanuit de basis (bottom-up), mobiliseren van de leden en een gedifferentieerde aanpak. Meer informatie: www.plattelandsvrouwen.net en www.nvvh.nl Women in Europe for a Common Future (WECF) – heeft in 2005 haar netwerk van duurzame ontwikkeling en milieu-organisaties verder uitgebreid tot bijna 70 lid organisaties in bijna 30 Europese landen. Naast de activiteiten die in het buitenland (Europa) hebben plaatsgevonden heeft WECF in Nederland in 2005 zich actief beziggehouden met a. Gezondheid en Milieu; b. Nieuwe Europese wetgeving op het gebied van chemicaliën REACH; c. Water en Sanitatie; d. Gendermainstreaming van Nederlands beleid; e. Duurzame landbouw en plattelandsontwikkeling. Zie voor meer informatie bijgevoegde bijlage en www.wecf.org

Partnerships en werkgroepen Vrouwen voor Water partnership - Women for Water, Water for Women (WfWfW) – is tijdens CSD 12 in New York gelanceerd en geregistreerd. Er is een watermap gemaakt waar veel aandacht wordt besteed aan de rol van vrouwen in waterprojecten en water & duurzaamheid. In maart 2005 heeft WfWfW een grote werkconferentie georganiseerd waar vrouwenorganisaties vanuit de hele wereld projecten op het gebied van water en sanitatie hebben gepresenteerd en verder ontwikkeld met assistentie van elkaars en externe deskundigen. WfWfW zet zich in voor duurzame armoedebestrijding vanuit een genderperspectief. Het behalen van de Millennium Doestellingen is belangrijk maar WfWfW vind het onacceptabel dat het target voor de derde doelstelling (gelijkheid tussen mannen en vrouwen niet de onderliggende problemen en oorzaken van vrouwen aanpakt. Zie hiervoor een aparte bijlage. Partners binnen WfWfW zijn: NVR, WECF, BPW International, 5VO, Mama-86 Oekraine, NetWwater Sri Lanka, VAM, NVB Suriname, Tanzania Gender Networking Programme, Women Land and Water Rights in Southern Africa, Tegemeo Women’s Group Tanzania, Medium & Sanitas Roemenie, Armenian Women for Health and Healthy Environment, Mehriban Oezbekistan) Meer informatie: www.womenforwater.org en www.genderenduurzaamheid.nl . NVR-projectgroep Vrouwen en Duurzame Vrede: ‘Vrede is onlosmakelijk verbonden met duurzame ontwikkeling’. Dankzij de VN Wereldvrouwenconferenties hebben regeringen het directe verband tussen duurzame ontwikkeling en het bestaan van vrede erkend. Vooral vrouwen en kinderen waren en zijn slachtoffer van de talloze oorlogen en gewapende conflicten. Bij het oplossen van het geweld en het bereiken van duurzame vrede is te lang hun rol ondergewaardeerd en onderbelicht geweest. Belangrijke resultaten van de 4e VN Wereldvrouwenconferentie (Beijing 1995) zijn dan ook de erkenning van verkrachting en andere vormen van seksueel geweld als oorlogsmisdaad door de internationale tribunalen en het aannemen van Resolutie 1325 door de VN Veiligheidsraad (oktober 2000). In deze resolutie staat o.m. dat vrouwen en vrouwenvredesgroepen een wezenlijke bijdrage kunnen en moeten kunnen leveren aan het voorkomen en oplossen van oorlog en gewapende conflicten. Een aantal organisaties in Nederland, afkomstig uit de vredes-, de ontwikkelings- en uit de vrouwenbeweging, heeft de deskundigheid gebundeld om de bijdrage voor het bereiken van duurzame vrede in de wereld binnen en buiten ons land te versterken. In de NVR projectgroep Vrouwen en Duurzame Vrede komen zij bijeen. Met lobby en advocacy o.m. voor burgervredeswerk, met de organisatie van discussies en conferenties zoals rond Res. 1325 op 5 november a.s., met het leggen van contacten tussen organisaties in conflictgebieden en deskundigheid in ons land, zal de projectgroep haar taak invullen. Kortom: op vele manieren zal zo een Nederlandse bijdrage worden geleverd aan het bereiken van duurzame vrede. Aan de NVR-projectgroep Vrouwen en Duurzame Vrede nemen onder meer de volgende organisaties deel: WILPF, NEAG, Vrouwen voor Vrede, BPW, Peacebrokers, MWPN, AI en uiteraard de NVR. Voor meer informatie over deze en andere activiteiten: Nederlandse Vrouwen Raad - Benoordenhoutseweg 23 - 2596 BA Den Haag - 070 3469304 www.de-nvr.nl en www.genderenduurzaamheid.nl

Bijlage WECF a. Gezondheid en milieu WECF heeft zich met het project "Naar een toekomst zonder gif, nationaal project vrouwen, gezondheid en milieu" wederom ingezet voor een actieve betrokkenheid van vrouwen bij het Nederlandse (en Europese) beleid met betrekking tot het milieu, gezondheid en chemische stoffen. Voorts heeft WECF voor het Platform Gezondheid en Milieu een succesvolle Ronde Tafelbijeenkomst georganiseerd met wetenschappelijke deskundigen over kinderen als gevoelige groep voor chemische stoffen. Deze Ronde tafel heeft een aantal belangrijke aanbevelingen opgeleverd die nu aan politiek en overheid zullen worden voorgelegd. Een van de aanbevelingen luidt dat niet alleen het kind, maar ook mannen en vrouwen in de vruchtbare leeftijd een zeer gevoelige groep zijn, omdat blootstelling van toekomstige ouders al groot effect kan hebben op hun nageslacht. WECF heeft de ontwikkelingen bij de Europese Commissie op het gebied van Gezondheid en Milieu gevolgd en een vergelijkende analyse gemaakt van de oorspronkelijke doelstellingen van de commissie, het huidige EU actieplan en de afspraken die resulteerden uit de Pan Europese ministersconferentie in Budapest over kinderen, gezondheid en milieu in 2004. Op basis van deze analyse heeft WECF voorstellen geformuleerd voor NGO standpunten, die samen met partners van het Platform Gezondheid en Milieu en het Europese NGO netwerk voor milieu en gezondheid, kunnen worden ingebracht in de komende consultatieve forum van de Commissie. Ook zullen deze voorstellen worden overgebracht aan de Nederlandse overheid en politiek. Daarnaast heeft WECF een inventarisatie gemaakt van wetenschappelijke onderzoeksgegevens over de samenhang tussen milieufactoren en toename van borstkanker en dit zal in 2006 een belangrijke speerpunt gaan worden om publieke en politieke aandacht te vragen voor de samenhang tussen milieu en gezondheid. b. de nieuwe Europese wetgeving op het gebied van chemicaliën REACH WECF volgt de totstandkoming van REACH op de voet, licht vrouwenorganisaties voor en lobbiet om de rechten en de gezondheid van vrouwen te beschermen. c. Water en Sanitatie Samen met leden organisaties uit Oost-Europa en partnerorganisaties in het Vrouwen voor Water Partnership (WfWfW) heeft WECF deelgenomen aan de door de NVR georganiseerde conferentie "Vrouwen voor Water". WECF heeft de afgelopen jaren in lokale proefprojecten eco-sanitatie ontwikkeld en met haar leden een duidelijke beleidsvisie ontwikkeld op de voordelen van eco- sanitatie in combinatie met biologisch landbouw, om drinkwaterproblemen op het platteland op een duurzame en betaalbare manier op te lossen. Behalve partnerorganisaties had WECF ook vertegenwoordigers van lokale autoriteiten, scholen en waterleidingbedrijven uitgenodigd. De conferentie had een groot effect, omdat ook bij de andere stakeholders grote bereidheid ontstond om een eigen bijdrage aan de oplossingen te geven. De Nederlandse deskundigen vanuit de watertechnische- en financiële wereld, die waren uitgenodigd, hadden een waardevolle adviserende inbreng en zullen hopelijk ook in de nabije toekomst aanspreekbaar zijn voor verdere uitwerking van initiatieven door de vrouwen. d. gendermainstreaming van Nederlands beleid WECF heeft zich in 2005 wederom sterk gemaakt voor de gendermainstreaming van Nederlands beleid op het gebied van milieu en duurzame ontwikkeling. e. duurzame landbouw en plattelandsontwikkeling WECF organiseerde overleg bijeenkomsten met haar lidorganisaties van plattelandsvrouwen om mogelijkheden voor samenwerking uit te werken. Ook bracht WECF samen met een vertegenwoordiger van de plattelandsvrouwenorganisaties (5VO) een bezoek aan de Europese Commissie om de mogelijkheden voor versterken van vrouwenparticipatie in duurzame plattelandsontwikkeling te bespreken. Het is van belang om de deelname van vrouwen in beleidsontwikkeling regionaal en nationaal te bevorderen door training en ontwikkelen van initiatieven voor praktische activiteiten of projecten. WECF kan de plattelandsvrouwenorganisaties ondersteuning bieden door de link te leggen met EU beleid en met projecten van vrouwenorganisaties in andere landen op dit terrein. Door samen een visie en strategie te ontwikkelen op deze thema's kunnen vrouwen zich gezamenlijk sterk maken voor duurzame landbouw en plattelandsontwikkeling. Aanknopingspunten zijn de gezondheids-, sociale- en milieueffecten van niet duurzame landbouw en plattelandsontwikkeling, de link met de kaderrichtlijn water en met de discussie over diversificatie, de link met klimaat via landbouw met lage CO2 emissie en een duurzame aanpak van teelt van gewassen voor bio-energie. Vrouwen kunnen een belangrijke eigen rol spelen in het bepalen van de toekomst van de landbouw en het platteland en zullen sterker de nadruk leggen op duurzame keuzes. Vanuit dit perspectief werkt WECF de komende jaren samen met haar leden en andere partnerorganisaties.

Bijlage Women for Water Partership

MDG 2: Achieve universal primary education. Target: Ensure that all boys and girls complete a full course of primary schooling by 2015. MDG 3: Promote gender equality and empower women Target: Eliminate gender disparity in primary and secondary education, preferably by 2005 and in all levels of education no later than 2015. Women for Water partnership (WfWfW) find it unacceptable that the target for MDG 3 does not tackle the underlying problem/causes of gender inequality and women’s empowerment. It is an elaboration of MDG2 and evades commitment to enforce internationally agreed upon women’s rights. Despite international consensus that gender equality and women’s full and equal participation are prerequisites for sustainable development, the MDGs do not show resolve to address these and hence do not tackle poverty at its roots. As WfWfW partnership we draw the attention to relevant passages in the Millennium Declaration, i.e. III Development and poverty eradication: “We also resolve to promote gender equality and the empowerment of women as effective ways to combat poverty, hunger and disease and to stimulate development that is truly sustainable… … We reaffirm our support for the principles of sustainable development, including those set out in Agenda 21, agreed upon at the UN Conference on Environment and Development.” WfWfW calls upon governments to see that the above is brought in line with the outcome document of CSD13. Furthermore, governments are urged to fully integrate the UN-commitments made to women over the past ten years and to adopt legal frameworks and domestic regulations that guarantee all these rights for women and girls. Stockholm, 23rd August 2005 Steering Committee WfWfW partnership www.womenforwater.org [email protected]