Duurzaamheid in Noordoost Fryslân Uitvoeringsplan

Duurzaamheid in Noordoost Fryslân Uitvoeringsplan

Mei inoar, mei betrouwen en kriich wurkje oan in duorsum Noardeast! (vanuit volle overtuiging werken wij samen, met vertrouwen en lef aan een duurzaam Noordoost Fryslân!)

Samenwerkende gemeenten in Noordoost Fryslân September 2013

Document titel:

Duurzaamheid in Noordoost Fryslân

Soort document:

Rapportage

Projectnaam:

Duurzaamheid in Noordoost Fryslân

Projectnummer:

487

Opdrachtgever:

ANNO-gemeenten, provinsje Fryslân, Wetterskip Fryslân

Auteurs:

KNN:

E. Pijlman, C. Kamminga,

Noordtij:

D. Borjeson, J. Jepma.

Agenda Netwerk Noordoost Vanuit de Agenda Netwerk Noordoost werken de gemeenten Achtkarspelen, Dantumadiel, Dongeradeel, Ferwerderadiel, Tytsjerksteradiel en Kollumerland c.a. samen met de provincie aan concrete projecten die een bijdrage leveren aan een gezonde sociaal-economische toekomst voor Noordoost Fryslân. In 2030 is het goed wonen in de regio, zijn er voldoende banen en is de omgeving op orde.

Samenvatting Als regio Noordoost Fryslân onderkennen we het belang van een volhoudbare toekomst voor mens en leefomgeving; in onze regio en daarbuiten. We voelen ons daar verantwoordelijk voor en als regio zetten we ons naar vermogen in om bij te dragen aan deze omvangrijke opgave. We beschouwen de ontwikkeling richting deze volhoudbare toekomst bovendien als een kans om onze regio sociaaleconomisch verder te versterken. We zien als gezamenlijke overheden (NOF-gemeenten, provinsje en Wetterskip) kansen om in samenwerkend, regionaal verband krachtige stappen te zetten. Deze visie en het uitvoeringsplan ondersteunen hierin en dragen bij aan het duurzame toekomstbeeld voor onze regio: In 2030 is Noordoost Fryslân een regio die volhoudbaar voorziet in haar behoefte qua energie, voedsel, producten, diensten, werkgelegenheid en recreatie. Daarbij vindt nadrukkelijk samenwerking met andere regio’s plaats.

Vanuit dit overkoepelende beeld concentreren we ons in de regio op vier kernthema’s: 1 Duurzame energie, 2 Duurzame mobiliteit, 3 Duurzaam ondernemen en 4 Duurzame gebouwde omgeving. Binnen de thema’s hebben we doelen gesteld en in samenwerking met onze omgeving bijbehorende projecten ontwikkeld. Zo maken we werk van onze ambities en geven we concreet en aantoonbaar invulling aan onze visie. Duurzaamheid realiseren en laten slagen is bij uitstek iets dat ons allen aangaat en waar we samen aan bij moeten dragen. We ontwikkelen duurzaamheid daarom niet alleen, maar met maatschappelijke partners, bedrijfsleven en burgers op basis van wederzijds vertrouwen. Als overheden streven we er naar een betrouwbare partner te zijn. Een partner met ‘lef’ die aansluit bij bestaande ontwikkelingen (bv. regionale kennisinzet van afgestudeerden, grootschalige productie van zonne-energie en/of de ontwikkeling van duurzaam recreatief varen), maar die ook haar eigen koers vaart. Op die manier zetten we belangrijke stappen richting het duurzame toekomstbeeld 2030. Kortom, we maken in Noordoost Fryslân samen, met vertrouwen en lef werk van onze duurzame toekomst!

Inhoudsopgave

MISSY FERKLEARRING ......................................................................................................... 2 Uitvoeringsplan duurzaamheid in Noordoost Fryslân ........................................................ 4 Prioriteiten, verantwoordelijkheden en begroting ......................................................... 4 Rollen overheden ............................................................................................................ 6 Communicatie en marketing ........................................................................................... 7 Projecten ......................................................................................................................... 7 E1, Bermgras voor eiwitten en energie......................................................................... 10 E2, Energie uit Hout ...................................................................................................... 11 E3, Lokale coöperaties Duurzame Energie .................................................................... 13 E4, PV in Bedrijf: ‘Maak geld met energie’.................................................................... 15 E5, PV op gemeentelijk vastgoed, Fase II ...................................................................... 17 M1, Minder vervoersbewegingen in NOF ..................................................................... 19 M2, Elektrisch recreatievaren ....................................................................................... 21 O1, Duurzame Talenten ................................................................................................ 23 O2, Duurzaam ondernemen: ........................................................................................ 25 G1, Energiebesparingrenovatie particulier ................................................................... 27 G2, Opschaling Energieloketten ANNO ......................................................................... 29 G3, Duurzame zorgwoningbouw................................................................................... 30 G4, Energie in maatschappelijk vastgoed ..................................................................... 32

1

MISSY FERKLEARRING Yn de regio Noardeast Fryslân wurkje wy oan in folhâldbere en fitale takomst. Foar ússels en foar de wrâld om ús hinne. In regio dêr it noflik wenjen, wurkjen en ûndernimmen is en dêr it fansels sprekt dat dit op in duorsume wize bart. Om dit te berikken wolle we de kommende jierren ynsette op de sosjaal-ekonomyske fersterking fan ús regio. Dêrby hieltyd dwaande om it lykwicht te sykjen tusken minske, miljeu en ekonomy, en safolle mooglik gebrûk meitsjend fan ús kearnkwaliteiten. Gearwurkje is hjirby de kaai. Allinne mei-inoar (partikulieren, bedriuwen, maatskiplike organisaasjes, it ûnderwiis en lokale oerheden) kinne wy in flinke slach slaan. De gearwurking sa’t dy sûnt 2010 ûntstien is yn dizze regio makket dat wy mei-inoar de skouders derûnder sette kinne. Duorsumens is fan ús allegearre en dat is wêr't dizze fisy foar stiet! Mei-inoar litte wy sjen dat Noardeast Fryslân sels de leie yn hannen hat. Mei konkrete projekten, nijsgjirrige gearwurkingsfoarmen en mei frisse enerzjy wurkje wy oan ús duorsume takomst. In takomst fol mei kânsen en selsbetrouwen. Wy ha kriich, litte sjen wa't wy binne en wat wy dogge en berikke sa mei-inoar ùs doel! Fanút folle oertsjûging wurkje wy:

mei inoar, mei betrouwen en kriich oan in duorsum Noardeast! (Vanuit volle overtuiging werken wij werken samen, met vertrouwen en lef aan een duurzaam Noordoost Fryslân!)

2

Deze rapportage is onderdeel 3 van Duurzaamheid in Noordoost Fryslân: Uitvoeringsplan

3

Uitvoeringsplan duurzaamheid in Noordoost Fryslân Het uitvoeringsplan is de concretisering van de visie. Hierin worden de projecten voor de komende jaren, tot en met 2016, beschreven. Ook wordt een vooruitblik gegeven op projecten die voor de opvolgende periode, dus na 2016, in beeld zijn. Eerst gaan we kort in op organisatorische zaken als rolverdeling, verantwoordelijkheden, monitoring, bijsturing, communicatie en planning.

Prioriteiten, verantwoordelijkheden en begroting Prioriteren Op basis van beschikbaar budget en mankracht worden niet alle thema’s en onderwerpen gelijktijdig aangepakt. Daarom is prioriteren van belang. In het projectenoverzicht worden de diverse projecten benoemd, met daaraan gekoppeld een uitvoeringsplanning. Daarmee geven we aan op welke onderdelen we de komende jaren, tot en met 2016, in gaan zetten. Desalniettemin sluiten wij nieuwe initiatieven niet uit. Op basis van een evaluatie in 2016 bepalen we hoe en met welke thema’s we de volgende periode aanvangen.

Verantwoordelijkheden & coördinatie Om overzicht en integraliteit te behouden is coördinatie in de uitvoering gewenst. We stellen per project een gemeente aan om de dagelijkse voortgang te bewaken. De ambtelijke werkgroep, bestaande uit de beleidsmedewerkers duurzaamheid van de zes gemeenten, de provinsje Fryslân en it Wetterskip en genoemd Duurzaam NOF, is gezamenlijk verantwoordelijk voor de monitoring en rapporteert daarover periodiek aan de themagroep Ruimte en Infrastructuur van ANNO. Op basis van deze terugkoppeling vindt tussentijdse aansturing in de projecten plaats.

Begroting: ureninzet en (proces)budget Per project is een urenbudget begroot. Dit zijn ambtelijk in te zetten uren vanuit de 6 gemeenten. De uren worden per project verdeeld onder de gemeenten, waarbij een evenwichtige werkverdeling wordt nagestreefd. De begrote ureninzet heeft tot en met 2016 een totale omvang van 4530 uur. De uitvoering start in herfst van 2013 en kent daarmee een doorlooptijd van ruim 3 jaar. Dat resulteert in zo’n 1500 uur/jaar, oftewel 1 fte (nagenoeg).

4

Het geraamde uitvoeringsbudget is €160.000,- tot en met 2016. Op basis van verdere uitwerking van de diverse projecten zal dit budget verder worden aangeschept. Dit budget is bestemd voor procesondersteuning. Procesondersteuning in de zin van bijvoorbeeld facilitaire zaken en het inhuren van experts. Eventuele investeringen maken hier geen deel van uit.

Begroting: financieel Als uitgangspunt is genomen dat het geraamde uitvoeringsbudget door de betrokken overheden ingezet zal moeten worden om de projecten procesmatig ten uitvoer te brengen. ANNO 1 Omdat het ambitieproject wordt uitgevoerd binnen de door ANNO gestelde kaders, wordt hier nu ook vanuit die ANNO-kaders een iets gezegd over de mogelijkheden voor financiering. Een van de geprioriteerde projecten is het project Energie uit Hout. Binnen ANNO 1, het uitvoeringsprogramma van ANNO wat loopt van 2012 tot en met 2015, wordt voor dit project een provinciale ANNO-bijdrage van € 167.000 gevraagd. Het voorstel is, dat de aan Noardlike Fryske Wâlden (NFW) deelnemende gemeenten elk €10.000 bijdragen, evenals het Wetterskip. De rest van de financiering wordt gedragen door NFW, tezamen met de deelnemende agrariërs. Vier van de zes ANNO-gemeenten nemen deel in NFW. Dit project is het enige project dat binnen ANNO 1 valt. Concreet betekent dit, dat er binnen ANNO 1 geen financiële middelen aan de andere geprioriteerde projecten van dit Uitvoeringsplan toegekend kan worden, tenzij er sprake zou zijn van vrijval, waarbij over de toekenning daarvan door de Stuurgroep en /of de raden en de Staten een besluit genomen zou moeten worden. Een recente inventarisatie laat zien, dat de projecten zoals die op de Meerjaren Planning (MJP) van ANNO 1 genoemd en beschreven staan ook nog steeds binnen deze periode gestart, dan wel volledig uitgevoerd zullen zijn. De verwachting is dan ook, dat er binnen ANNO 1 geen sprake zal zijn van vrijval. De MJP laat zelfs een overcommittering zien. Binnen de huidige Agenda is het, mocht er sprake zijn van vrijval, allereerst zorg om deze overcommittering op te lossen. Conclusie: binnen ANNO 1 is voor de geprioriteerde projecten, met uitzondering van het project Energie uit Hout, geen financiële ruimte.

5

ANNO 2 Een van de mogelijkheden om financiering te vinden voor het uitvoeringplan is het opvoeren van geprioriteerde projecten in de MJP ANNO 2, die (financieel gezien) zou kunnen gaan lopen vanaf 2016. Daarbij spelen de evaluatie van ANNO 1 (eind 2013/begin 2014) en de ontwikkeling van het provinciale beleid ten aanzien van Streekagenda’s in de overige regio’s een belangrijke rol. Vanaf 2014 wordt meer duidelijkheid verwacht over de te volgen koers voor een ANNO 2. Provincie Ervan uitgaande, dat er niet met (alle) projecten gewacht zal kunnen worden op een ANNO 2, zal ook op basis van de huidige mogelijkheden nog gekeken moeten worden naar financiering. Met het vaststellen van het Uitvoeringsprogramma Duurzame Energie is de bijdrage richting van de provincie duidelijk geworden. De provincie zet zich in om binnen de mogelijkheden van dit Uitvoeringsprogramma in overleg met de gemeenten, en in samenspraak over hun financiële mogelijkheden een bijdrage te doen op projectbasis dan wel in het geheel van de projecten. Wetterskip Er wordt thans nog geïnventariseerd in welke projecten het Wetterskip in uren en /of geld bij kan dragen. Nationale regelingen De bestaande nationale regelingen lijken, op basis van de nu beschikbare projectgegevens, geen mogelijkheden voor subsidie te bieden. Europese fondsen Daar waar mogelijk, zullen initiatieven geïntegreerd moeten worden in de ontwikkeling van de Europese fondsen vanaf 2014. Vanuit ANNO loopt hiervoor reeds een initiatief.

Rollen overheden De overheden leveren vanuit verschillende rollen een bijdrage aan de totstandkoming van de gestelde doelen. Afhankelijk van de positie ten opzichte van de doelstelling wordt deze rol bepaald. We onderscheiden hierbij 1 faciliteren, 2 stimuleren en 3 regisseren.

6

Faciliteren Onder faciliteren verstaan we in Noordoost het voorzien in kennis (informeren) en het creëren van (juridische) ruimte waar dat past en binnen onze mogelijkheden ligt. Het initiatief rondom projecten ligt buiten het werkveld van de overheden.

Stimuleren Deze rol is gericht op het actief mogelijk maken van gewenste duurzame ontwikkelingen. Concreet denken we daarbij aan ondersteuning in de vorm van businesscase-ontwikkeling en de inzet van fondsen, verstrekken van leningen en subsidies.

Regisseren Het gaat hier om actief projectleiderschap vanuit de betrokken overheden. De rol is voornamelijk van toepassing bij projecten die direct binnen onze eigen invloed sfeer liggen. Het betreft vooral de eigen organisatie. In het projectenoverzicht op de volgende pagina is per project een indicatie opgenomen voor de primaire rol die de ANNO-overheden hebben.

Communicatie en marketing Met ons streven naar duurzaamheid zetten we in op het verantwoord omgaan met onze omgeving. We maken daarnaast gebruik van de kansen die een duurzame regio ons als imagoversterking biedt. Ten ondersteuning van deze regiomarketing communiceren we nadrukkelijk over doelen en resultaten, zowel binnen als buiten de regio. De uitvoering van marketing en communicatie vormt onderdeel van de afzonderlijke projecten. Daarbij wordt nadrukkelijk gebruik gemaakt van het regiomarketinginstrument Dwaande. De projecttrekkers zijn primair verantwoordelijk voor marketing en communicatie; de betrokken projectambtenaar ziet hier op toe en ondersteunt waar noodzakelijk.

Projecten De keuze voor de benoemde projecten is gemaakt op basis van een aantal uitgangspunten: Ze dienen concreet invulling te geven aan onze visie, Ze dienen haalbaar te zijn binnen de gestelde termijn, De ANNO-overheden hebben toegevoegde waarde of zijn trekker in realisatie,

7

Aansprekende breed gedragen ideeën en initiatieven zoals tijdens de sessies aangedragen hebben voorkeur (inclusief aandragende partijen). Dit neemt niet weg dat de regio andere projectideeën en initiatiefnemers ook graag ondersteunt, mits ze voldoen aan bovenstaande voorwaarden. Het schema op de volgende pagina vormt een overzicht van de projecten, onderverdeeld naar de vier kernthema’s en onderwerpen. Gekoppeld aan de projecten is opgenomen: een projecttrekker, de rol voor de ANNO-overheden, een budgetraming en tot slot is een uitvoeringsplanning. De projecten komen afzonderlijk aan bod in de diverse projectsheets. Daarin volgt een uitgebreidere omschrijving van de projectdoelen, werkzaamheden, partners, ANNOverantwoordelijke, doorlooptijden en budget. `

8

9

E1, Bermgras voor eiwitten en energie Omschrijving

Projecteigenaar & partners

Aanspreekpunt namens ANNO Rol ANNOgemeenten

Werkzaamheden

Het vergisten van bermgras uit de ANNO gemeenten in een installatie bij een temperatuur van 40◦ C. Hierdoor ontstaat twee producten: eiwitten en een reststroom dat verder geleid kan worden in de reguliere vergisting ten behoeve van de productie van energie. De vraag naar eiwitten zal toenemen als gevolg van het wegvallen van het melkquotum. Om de extra melkproductie te realiseren is extra veevoer nodig. Vanuit duurzaamheidperspectief heeft het niet de voorkeur om in de toenemende behoefte aan veevoer te voorzien door extra soja te produceren. Een vele malen duurzamer alternatief is om hiertoe lokale/regionale potentiëlen in te zetten, zoals het bermgras. Bermgras wordt nu veelal gecomposteerd. Als bermgras op deze manier in een hoger segment komt is dat positief voor de sector en voor de toeleverende gemeenten. Kelstein Green Circle Farming, locatie PTN (pomp en mix techniek en specialist in biogas) Jelle Bijlsma Giekerk, Voor maaien/transport bermgras Agrarisch Laboratorium Noord Nederland, Ferwert, grond- en gewasonderzoek laboratorium Gemeente Ferwerderadiel Toeleverancier bermgras, in eerste instantie als pilot. Gemeenten moeten nagaan in hoeverre er al contractuele afspraken zijn met eventuele afnemers en binnen welke termijnen. Ook het bepalen van een standpunt/visie rondom het toekomstig verwerken van biomassareststromen is van belang. Opstellen projectplan door Kelstein Green Circle Farming Nagaan bereidheid gemeenten om eventueel bermgras te gaan leveren aan Kelstein (en onder welke voorwaarden) Direct na zomer 2013 1e wagen gemaaide gras als voorproef vergisten. Product analyse, conservering Berekeningen voor eiwitproduct in rantsoen melkvee Grootschalige en duur test.

Start + doorlooptijd Ureninzet

Najaar 2013, 1 ½ - 2 jaren 80

Kosten

De directe kosten voor de ANNO-gemeenten kunnen in 1ste instantie beperkt blijven. Wellicht kan ondersteuning worden gegeven aan Kelstein voor het uitwerken van een projectenplan.

10

E2, Energie uit Hout Omschrijving

De doelstelling van het project is het kostenefficiënt organiseren van het landschapsbeheer in de Noardlike Fryske Wâlden waarbij: De kwaliteit van het beheer continu wordt bevorderd Eigenaren van groenelementen worden ontzorgt ten aanzien van de organisatie en uitvoering van dit beheer Er in eerste instantie een kostenbesparing op het landschapsbeheer en mogelijk in de toekomst een plus ontstaat, ten opzichte van de huidige situatie Het gebied de NFW meer CO2 neutraal wordt door op minimaal één locatie, een langjarig gebruik van de lokaal vrijkomende biomassa Beoogde projectresultaten Een geïmplementeerde werkwijze voor het organiseren van kostenefficiënt organiseren van kwalitatief hoogwaardig onderhoud van het landschap in de Noardlike Fryske Wâlden. Een gebiedsdekkende beheerplanning voor het landschapsbeheer in de gemeenten Achtkarspelen, Dantumadiel, Kollumerland, Smallingerland en Tytsjerksteradiel. Langjarige levering van de vrijkomende biomassa aan één of meerdere streekinitiatieven voor het gebruik of de verwerking van houtige biomassa. ‘Warmte in Burdaard’ is een geschikte kandidaat.


NFW LTO Projecten, Landschapsbeheer Fryslân

Aanspreekpunt namens ANNO Rol ANNO-gemeenten

Gemeente Dantumadiel

Werkzaamheden

Start + doorlooptijd

Faciliterend Beschreven in projectplan ‘ENERGIE UIT HOUT FASE 2, IMPLEMENTATIE EN UITROL’, onder andere: Tijdens de uitvoering van het project zal ook beroep gedaan worden op ambtelijke betrokkenheid (Gem. Wetterskip, Provinsje) rondom: Duurzaamheid Beheer en onderhoud openbaar groen Landschap Dit project is volop in ontwikkeling en kent een eigen fasering. Heden - 2016

11

Ureninzet Kosten

50 uur/ jaar: 150 uren Totaal € 500.042,85 (zie projectplan voor onderbouwing). Deze kosten zijn niet opgenomen binnen dit Uitvoeringsplan vanwege andere fasering. Wel wordt inzichtelijk gemaakt welke financieringsvraagstukken bij de provincie, de 4 NFW-gemeenten en het Wetterskip uitstaan.

12

E3, Lokale coöperaties Duurzame Energie Omschrijving

Ontwikkeling van (één of meerdere) lokale energiecoöperaties met als doel: het lokaal produceren van duurzame energie (planet) waarbij de opbrengsten ook weer lokaal worden ingezet (profit). De inzet is om optimaal gebruik te maken van de sterke sociale infrastructuur (people). Er zijn al enkele veelbelovende ontwikkelingen in gang zoals in Groenkerk en Veenwouden. Deze koplopers worden verder in het zadel geholpen en zullen ook een voorbeeld- en leerfunctie vervullen voor andere initiatieven in de regio. Een actieve koppeling met project E4 wordt nagestreefd.


FMF, Netwerk Duurzame dorpen Provinsje Fryslân, Us Koöperaasje ANNO-gemeenten


Gemeente Tytsjerksteradiel

Werkzaamheden

De gemeenten hebben een faciliterende rol door de initiatieven te voorzien van informatie, procesondersteuning en (overheids)netwerk. De initiatiefnemers zijn zelf primair verantwoordelijk voor het proces en de financiële invulling van de beoogde ontwikkelingen. Minimaal 1 van de 11 slimme dorpen in NOF (FMF, NDD). Actief koppelingen leggen met het provinciaal revolverend fonds Creëren van functionele eenduidige ondersteuning richting initiatiefnemers, in nauwe samenwerking met de overige partners. Afstemming/samenwerking met Energy Sustainable Coummunities Procesondersteuning: samen met de koplopers en partners ontwikkelen van een draaiboek/stappenplan als onderlegger voor nieuwe initiatieven. Beheer regionaal beschikbaar budget (in opdracht pr. Fryslân) Ondersteuning door middel van kennis op m.n. juridisch gebied ten aanzien van organisatie- en exploitatiestructuur. Ondersteuning in technische vraagstukken rondom aanleg en beheer van duurzame energietechnologie. Ondersteuning ten aanzien van welstandsinpassing en vergunningverlening (advies en creëren van ruimte).

13


2014 – 2016

Ureninzet

150 uren / jaar: 450. Het is wenselijk één vast regionaal aanspreekpunt te hebben.

Kosten

p.m.

14

E4, PV in Bedrijf: ‘Maak geld met energie’ Omschrijving

Doel: Ontwikkeling van grootschalige PV-installaties bij bedrijven zodat bedrijven verduurzamen, ook economisch! Waar mogelijk in combinatie met asbestverwijdering en gekoppeld aan lokale bewonerscoöperaties (project E3). De campagne 'Maak geld met energie' is een initiatief van Stichting Synnovem. Synnovem wil graag samenwerken met de gemeenten uit Noordoost Fryslân. De campagne is gebaseerd op drie pijlers: toekomst fossiele energie, verbeterde techniek en de fiscale voordelen. De steeds korter wordende terugverdientijd voor duurzame investeringen is bij ondernemers is relatief onbekend. Door drie factoren zijn investeringen in duurzame energie relatief snel terug te verdienen, dit komt vooral door: 1. snel oplopende prijzen van fossiele energie; 2. verbeterde technieken en hogere opbrengsten nieuwe installaties; 3. grote fiscale voordelen (vaak onbekend terrein voor ondernemers). Tijdens de campagne voor ondernemers wordt er informatie gegeven over de combinatie van deze drie factoren en laat daarmee de financiële en fiscale voordelen zien van investeringen in duurzame energie. Via de campagne laten we zien dat het vooral ook zonder subsidie interessant is (subsidie kan, maar dan als: “nog meer slagroom op de taart”). De aanjaagcampagne is vooral gebaseerd op de drie onderdelen: fossiel, techniek en fiscaal. De combinatie van deze drie onderdelen is erg interessant. Als extra voordeel wordt nog toegevoegd dat als bedrijven investeren in duurzame energie, deze bedrijven aangemerkt kunnen worden als een soort “Triple A bedrijf”, een bedrijf met een hoge score op het gebied van MVO. Duurzaamheid wordt voor het bedrijf dan meteen een soort “visitekaartje”. Na de campagne heeft ondernemend Noordoost Fryslân een positief beeld van investeringen in duurzame energie. Er is als ondernemer geld te verdienen met investeringen in duurzame energie en de ervaring heeft inmiddels op andere plaatsen laten zien dat juist dat triggert. Het blijkt dat de terugverdientijd van investeringen in veel gevallen minder dan vijf jaar is, terwijl de technische levensduur van een installatie 30 jaar of meer is. Dan kun je er als ondernemer bijna niet meer omheen…


Agrarisch: NFW & LTO Noord: zijn hiermee al actief!

15

Aanspreekpunt namens ANNO Rol ANNOgemeenten

MKB: Stichting Synnovem (eigenaar van het project), i.s.m. ONOF Ondersteuning: Provinsje Fryslân, ANNO-gemeenten Gemeente Kollumerland c.a. Gemeenten faciliteren: Inhoudelijke ondersteuning: juridisch, organisatorisch, koppeling leggen met overheidsambities en –middelen Ondersteuning

ten

aanzien

van

welstandsinpassing

en

vergunningverlening (en het waar nodig creëren van ruimte hierin) Werkzaamheden

Voorlichtingscampagne MKB (Synnovem mogelijk i.s.m. ONOF en NFW) Aan lokale ondernemers laten zien dat investeringen in duurzame energie leiden tot financiële en fiscale voordelen. De campagne is gericht op fossiele energie, verbeterde techniek en fiscale voordelen. Asbest-voor-zon-regeling Voorlichting Funs Skjinne Fryske Enerzjy (Pr. Fryslân) Aanvalsplan MKB Pr. Fryslân is in ontwikkeling. Samenwerking en aansluiting zoeken. Dit geldt ook voor de campagne die reeds wordt door NWF in de agrarische sector. Aansluiting bij/opschaling van richting MKB is wenselijk. Faciliteren overig: Aanbestedingsondersteuning, primair gericht op regionale installateurs Lokale netwerken: slimme combinaties zoeken tussen vraag en aanbod: wie betaalt hoge stroomprijs en wil/kan afnemen? Koppelingen leggen tussen lokale energiecoöperaties aan grootschalige productie (sterke link met project E2). Waar mogelijk integreren met project O2

Start + doorlooptijd Ureninzet

2014 – 16 150 / jaar: 450 uur.

Kosten

€ 20.000,- procesgeld: zaalhuur, organisatie, ondersteuning uitvoerende partijen, etc.

16

E5, PV op gemeentelijk vastgoed, Fase II Doelstelling(en)

Duurzame energieopwekking op het gemeentelijk vastgoed zoals gemeentehuizen, wijkgebouwen en milieudiensten is het doel. Op termijn uitgebreid naar Wetterskip: rwzi’s en uitvoeringsdiensten waar mogelijk. We laten als overheden hiermee zien dat we zelf actief invulling geven aan onze doelen. Daarbij leren we van onze bevindingen die we ook weer kunnen doorgeven aan de regio. Er is reeds een start gemaakt met de ontwikkeling en de eerste panelen produceren nu al duurzame energie. Dit is vooral laaghangend fruit. In deze tweede fase gaan we op zoek naar nieuwe plaatsingsmogelijkheden op eigen vastgoed. Dit zal extra inspanning vergen omdat de business cases lastiger worden (maar niet onmogelijk!). We laten als overheden daarmee ook zien dat het ons menens is.

Projecteigenaar & partners Aanspreekpunt namens ANNO Rol ANNO-gemeenten

ANNO-overheden

Werkzaamheden

Fase 1 is reeds succesvol in gang voor diverse gemeentehuizen en gymzalen Fase 2 Volgende stappen worden gevat in een te ontwikkelen stappenplan: Technisch potentieel in beeld: locatiescans bij alle gemeenten en Wetterskip: technisch en passend in onderhoudscycli. Economisch: uitbreiding en verdieping van business cases(fiscale mogelijkheden, leaseen investeringsmogelijkheden e.d.) Organisatie: structuren romdom eigenaar-gebruiker-dilemma benutten van fiscale mogelijkheden.

Gemeente Tytsjerksteradiel De gemeenten zijn regisseur in dit project: ze initiëren, investeren en communiceren en informeren over de resultaten naar de omgeving. Ze zullen in nauwe samenwerking met eigen vastgoed(beheers)diensten om tafel gaan ter inventarisatie van mogelijkheden en afstemming van werkzaamheden passend bij bijvoorbeeld onderhoudstermijnen en strategische bezettingsprognoses.

17

Start + doorlooptijd Ureninzet Kosten

Is reeds gestart. Project loopt tot en met 2016. 200 / jaar: 600 Raming proceskosten: € 20.000,Investeringskosten: afhankelijk van (aantal) geschikte locaties Rendement: t.v.t. 8 jaar (afhankelijk van grootte aansluiting)

18

M1, Minder vervoersbewegingen in NOF Omschrijving project

In Noordoost Fryslân zijn veel mensen afhankelijk van aanvullend vervoer om zich te verplaatsen. Juist omdat het hier gaat om een plattelandsgebied is het van belang dat het vervoer in deze regio goed is geregeld. Het idee is om het vervoer efficiënter te organiseren zodat het aantal vervoersbewegingen teruggedrongen wordt. Er moet voorkomen worden dat busjes en/of taxi’s onderbezet door het gebied rijden. Er lijkt vooral winst te halen in het school- en zorgvervoer. Door het beter organiseren van de verkeersstromen van school- en zorgvervoer wordt het mogelijk de verkeersbewegingen terug te dringen en zo bij te dragen aan het terugdringen van de CO2- en NOxuitstoot. Het maakt inwoners minder afhankelijk van de vaste tijden en biedt bewoners in de meeste gevallen de mogelijkheid om snel(ler) op de plaats van bestemming te komen. Gezien de relatie met het Anno-project A8 “Nieuwe OVarrangementen Noordoost” en de relatie met het regulier openbaar vervoer, wordt dit project verder opgenomen binnen de Anno projecten A3 en A8, met een koppeling naar Duurzaam NOF.


Eigenaar Provinsje (project A8) Partners: Vervoersbedrijven uit Fryslân, in de regio en daar buiten, zorginstellingen en scholen. Provincie Fryslân: project Digitale Duim


Provinsje, raakvlakken met thema duurzaamheid (ANNO-overheden)

Werkzaamheden

Startdatum + doorlooptijd Planja(a)r(en)

Participatie in het project door vooral te stimuleren en faciliteren Aantrekken van partners om te participeren in het project. Aanhaken bij het project ‘Digitale Duim’ van de pr. Fryslân Ontwikkeling van een app (digitale duim) voor klanten. Opschalen van de pilot zoals die momenteel in Tytsjerksteradiel loopt bij Kwadrantgroep (Berchhiem) Z.s.m. in 2014 met een looptijd van een jaar 2014-2015

19

Ureninzet Kosten

50 p.m.

20

M2, Elektrisch recreatievaren Omschrijving

Het verder stimuleren van elektrisch aangedreven recreatievaart, in aansluiting op de Visie Waterrecreatie NOF. Door gebieden in onze ecologische hoofdstructuur exclusief beschikbaar te maken voor elektrisch aangedreven vaart creëren we een nieuwe en schone beleving van deze waardevolle gebieden. Dit worden de zogenaamde E-only-vaarroutes. Als onderdel van dit project versterken we binnen en rondom deze gebieden de oplaadinfrastructuur. Waar mogelijk maken we daarbij gebruik van de bestaande infrastructuur die het Wetterskip al beschikbaar heeft langs de waterroutes. Het uiteindelijke doel is een regionaal dekkende laadinfrastructuur te realiseren. Daarnaast laten we actief zien wat er zoal mogelijk is met elektrisch varen, daarmee voortbouwend op de elektrische sloepen, zoals recentelijk in Burdaard/Âldtsjerk te bewonderen zijn.


Om de duurzame beleving compleet te maken worden combinaties gemaakt duurzame energieproductie (bijvoorbeeld een pv-veld bij een oplaadpunt) en wordt duurzame recreatie en horeca rondom E-routes gestimuleerd zich aan deze ontwikkeling te verbinden. Bijvoorbeeld door de aanleg van oplaadpunten en verhuur van elektrische boten. ANNO-overheden, samen met de waterrecreatiesector en duurzame horecaondernemers langs de routes Wetterskip Fryslân faciliteert waar mogelijk op basis van bestaande infrastructuur (denk aan sluizen, gemalen, pompen, verlichting e.d.)

Aanspreekpunt namens ANNO

Gemeente Ferwerderadiel

Rol ANNOgemeenten

De gemeenten hebben gezamenlijk met de Provinsje een stimulerende rol: door middel van voorzien in fysieke infrastructuur, het aanwijzen van gebieden exclusief voor e-varen en door communicatie/informatie/enthousiasmering rondom elektrisch varen. E-laad-locatieonderzoek en verdere ontwikkeling om tot

Werkzaamheden

dekkende infrastructuur te komen Exclusieve e-vaargebieden aanwijzen: Buitenveld is eerste pilot. Mate van noodzakelijke handhaving daarin ook beoordelen. Samenwerking met exploitanten/beheerders/horeca versterken Marketing duurzame waterrecreatie in Noordoost, d.m.v.

21

Dwaande Start + doorlooptijd

2014 – 2016 + evaluatie.

Ureninzet Kosten

200 / jaar: 600 uren € 10.000,- procesgeld

22

O1, Duurzame Talenten Omschrijving

Ook in NO Fryslân vinden jongeren na hun HBO of WO opleiding niet altijd direct een (betaalde) baan. In principe gaat het daarbij om hoger opgeleid talent en capaciteit dat momenteel niet benut wordt. Het projectidee Duurzame Talenten is erop gericht om dit talent ten goede te laten komen aan de duurzame doorontwikkeling van NO Fryslân. En gelijktijdig de jongeren zelf praktische werkervaring te laten opdoen. Concreet betekent het dat er aan de ene kant een pool gevormd wordt met hoger opgeleide, talentvolle jongeren die tijdelijk zonder werk zitten en aan de andere kant een pool tot stand komt met bedrijven(mk) en ook overheden waar concrete vragen op het gebied van duurzaamheid leven. Daarbij kan het gaan om diverse types vragen, bijvoorbeeld: Technische vragen op het gebied van bijvoorbeeld energiebesparing en/of duurzame energie zoals PV Economische vragen zoals het berekenen van economische haalbaarheid van duurzaamheidmaatregelen. Of op het terrein van marketing & PR De meerwaarde van het idee is dat door deze pools te koppelen er een win-win-win situatie ontstaat voor zowel de jongeren, de bedrijven als de regio


WerkNOF is trekker (voortkomend uit Kabel Noord). Dit project is een inhoudelijke aanvulling op het lopende initiatief. Innovatiehuis Lauwersdelta, als netwerkondersteuner voor de verdere koppeling van vraag en aanbod (dhr. H. Evers) ANNO-gemeenten


Gemeente Dongeradeel. Zorgt ook voor afstemming met de ANNOthemagroep Sociaal.

Rol ANNOgemeenten

Er moet een situatie gecreëerd worden, inclusief bijbehorende randvoorwaarden, waarin jongeren met behoud van uitkering of tegen vervangende vergoeding kortstondig duurzaamheidprojecten op velerlei gebied kunnen uitvoeren. WerkNOF heeft hiertoe reeds een structuur beschikbaar. Deze is waarschijnlijk goed bruikbaar. Een koppeling leggen met Energy Challenge om daar voorliggende

23

vraagstukken te kunnen beantwoorden.

Werkzaamheden

Planuitwerking specifiek voor Duurzaamheid als extra inhoudelijke pijler binnen WerkNOF Vaststellen financieringsbehoefte en dekking Vaststellen randvoorwaarden vanuit de lokale overheden Inrichten pool met hoger opgeleide, talentvolle jongeren die tijdelijk zonder werk zitten Werven van duurzaamheidsvragen bij MKB bedrijven in NO Fryslân Bemiddelen tussen jongeren en MKB bedrijven


2de helft 2013 voorbereidende werkzaamheden (zoals identificatie vraag en aanbod) 2014 actieve uitvoering Doorlooptijd: een periode van 3½ jaar; dus tot en met 2016

Ureninzet Kosten

100 € 40.000,-

24

O2, Duurzaam ondernemen:

van koplopers naar mainstream Omschrijving

Een Koplopersproject is bedoeld om (MK)-bedrijven in staat te stellen om meer duurzaam en maatschappelijk verantwoord te ondernemen. In meerdere gemeenten in Noordoost Fryslân zijn Koploperprojecten gehouden en/of worden ze opgestart (Tyts. Acht. Dong. Dant), ondersteund vanuit A7Westergo.

Binnen dit project O2 schalen we de koploperactiviteiten op naar regionale schaal en activeren we een brede doelgroep bedrijven (de mainstream). We maken nadrukkelijk gebruik van de opgedane ervaring in de lopende koploperprojecten. Met deze opschaling streven we naar omvangrijke resultaten in de regio voor alle drie de P’s van duurzaamheid; Planet, People en Profit. Daarmee versterken we de sociaaleconomische positie van de individuele bedrijven en van de regio terwijl we de milieu-impact verlagen.


Ondernemersfederatie NO Fryslân (ONOF) is trekker met ondersteuning van partijen als DGMR en Twinstone. ANNO-gemeenten en provinsje faciliteren

Aanspreekpunt namens ANNO Rol ANNOgemeenten Werkzaamheden


Gemeente Achtkarspelen De ANNO gemeenten ondersteunen de uitrol van de opschaling. Dit betekent dat ze faciliteren in organisatie, locaties, proces e.d. Afstemming met Ondernemersfederatie NO Fryslân Ontwikkelen draaiboek met aanpak en doelstellingen in termen van aantal te bereiken bedrijven, thema’s en resultaten Doorontwikkeling informerende website(s) Organiseren informatie- en netwerkbijeenkomsten, algemeen MVO en themaspecifiek bv. energiescans, vermarkting duurzame producten e.d. 2014 voorbereidend op basis van Koploperprojecten van gemeenten

25

Ureninzet Kosten

2015 -2016 Actieve uitvoering van regionale aanpak 100 / jaar: 300 uren totaal p.m. Individuele gemeenten vragen voor 1 oktober 2013 financiering aan bij A7/Westergo.

26

G1, Energiebesparingrenovatie particulier Omschrijving

Potentieel kansrijke woningen herontwikkelen en daarmee zowel energetisch als financieel toekomstbesteding maken. Dat betekent dat de woningen gezond en comfortabel worden en gelijktijdig geen energielasten meer hebben. De waarde van het vastgoed wordt daarmee voor tientallen jaren gewaarborgd. De doelstelling is om 50 woningen te renoveren: comfort & energiezuinig! Ook gaan we op pilotschaal nog een stap verder: in NOF renoveren we 1 woning tot Energieneutraalwoning (als onderdeel van het provinciale project waarin 3 pilots worden ontwikkeld). Daarmee lopen we vooruit op de periode na 2016, waarin we grootschaliger aan de slag gaan met energieneutraalrenovatie is samenwerking de Provinsje.

Projecteigenaar & partners Aanspreekpunt namens ANNO Rol ANNOgemeenten

Particuliere koplopers, Bouwconsortia Provinsje Fryslân & ANNO-gemeenten Gemeente Dongeradeel Provinsje heeft middelen behscikbaar (Fonds & subsidie, zo’n € 2.400.000,- voor NOF, op basis van 12 mlj. voor heel Fryslân), gemeenten coördineren dit voor deze regio. Bovendien enthousiasmeren ze rondom de Duurzaamheidslening provinsje Fryslân richting de ANNO-regio. Daarbij wordt nadrukkelijk een koppeling gelegd met het project Opschaling Energieloketten (G2). Het waar mogelijk betrekken en stimuleren van de regionale bouwkolom is een speerpunt voor de gemeenten.

Werkzaamheden

Potentieelinventarisatie bij particulieren Ondersteuning planontwikkeling en ontwerp Aanbestedingsondersteuning Monitoring & Communicatie (1 / 3) Friese pilots energieneutraalrenovatie in NOF Vervolg indien succesvol: na 2016 intensivering naar energieneutraal en opschaling. Prognose opschaling naar serie 2: 150 woningen, ’16 – ‘18

27

Prognose opschaling naar serie 3: 15000 woningen, ’19 – ‘30 Start + doorlooptijd Ureninzet Kosten

2014, Doorlooptijd: 3 jaren 150 /jaar: 450 uren € 10.000,- proceskosten

28

G2, Opschaling Energieloketten ANNO Omschrijving


Om met name particuliere woningeigenaren te ondersteunen bij het energetisch verduurzamen van hun woning schalen we de succesvolle Energie(k)loketten van Tytsjerksteradiel en Dantumadiel op naar regionale schaal. De bestaande loketten kunnen daartoe uitbreiden en mogelijk kunnen ook enkele nieuwe loketten in grotere plaatsen efficiënt worden ingericht. Vanuit de Energieloketten vindt tevens ondersteuning richting Energiebesparingsrenovatie Particulieren (project G1) plaats. ANNO-gemeenten


Gemeente Dantumadiel

Rol ANNOgemeenten Werkzaamheden

Opschaling en voortzetting naar de regio de bestaande energieloketten.


2014 om opschaling te realiseren Looptijd Energieloketten tot en met 2016. Daarna evaluatie en eventueel voortzetting, afhankelijk van behaalde resultaten.

Ureninzet

200/ jaar: 600 uur

Kosten

€ 30.000,-

Betrekken / enthousiasmeren geschikte gebouwgebruikers Ondersteuning: juridisch, vergunningverlening, advies (financieel, technisch) Mogelijkheden laten zien, bijvoorbeeld met rondtrekkende informatiebus. Monitoring effectiviteit en bereik Communicatie / PR op basis van Dwaande

29

G3, Duurzame zorgwoningbouw Projectomschrijving

De ontwikkeling van een cluster van goed bereikbare (laagdrempelig qua financiering. Het is niet de bedoeling dat dit project slechts bereikbaar is voor de ‘elite’) duurzame levensloopbestendige woningen (appartementen en vrijstaande woningen) specifiek gericht op ouderen, in de nabijheid van voorzieningen, in een landelijke omgeving en ondersteund met zorg. Het cluster is economisch rendabel en zelfvoorzienend. Bijkomend voordeel van dit project is dat de kosten die uiteindelijk worden bespaard op bijvoorbeeld de energierekening worden gebruikt voor het gezamenlijk inkopen van mantelzorg. Op die manier wordt het mogelijk om het zorgniveau in de regio hoog te houden en hoeven mensen niet alsnog te vertrekken naar bijvoorbeeld een bejaardenhuis. Dit draagt even bij aan het geven van een positieve boost voor de lokale economie (lokaal bedrijfsleven gaat bouwen en mantelzorg wordt ingehuurd) en demografische ontwikkeling (meer mensen blijven in het gebied wonen). Door het ontwikkelen ontstaat een win-win situatie. Mensen kunnen langer zelfstandig blijven wonen. Het gebied trekt niet leeg en het draagt bij aan de werkgelegenheid in Fryslân en in NOF specifiek.


Eigenaar: Stichting Synnovem Partners: banken, verzekeringen, pensioenfondsen, zorgorganisaties en particuliere investeerders.


Gemeente Achtkarspelen Afstemming met ANNO-themagroep Sociaal

Rol ANNOgemeenten

Stimuleren en faciliteren bij de uitwerking van het concept. Maar wellicht ook bij het faciliteren van bijeenkomsten voor ouderen om in het project te participeren.

Werkzaamheden


Zoektocht naar mogelijke investeerders in de regio, maar ook naar zorginstellingen die willen participeren om de gewenste zorg aan te kunnen bieden. Verdere uitwerking van het concept duurzaam bouwen in combinatie met recreatie en toerisme en zorg. Tweede kwartaal 2013 voor de ontwikkeling van een eerste cluster van woningen.

30

Ureninzet Kosten

100 p.m.

31

G4, Energie in maatschappelijk vastgoed Omschrijving


Dit project betreft de energetische aanpak van maatschappelijk vastgoed: sportaccommodaties, dorpshuizen, scholen Maatschappelijk vastgoed energetisch verduurzamen leidt tot kostenbesparing en emissiereductie. Bovendien heeft dit een brede zichtbaarheid en dient het daarmee een educatief doel. Vaak zijn eigenaar en gebruiker niet een en dezelfde en dus heeft de investeerder weinig belang bij energiebesparing. Binnen dit project gaan we aan de slag met nieuwe (financiering)modellen om innovatieve oplossingen genereren. Een mogelijkheid is de ontwikkeling van een Energyservicecompany (ESCo). Deze kan voorzien in de levering van duurzame elektriciteit en warmte, bijvoorbeeld d.m.v. lease van installaties (denk aan houtkachels, zonnepanelen, warmtepompen e.d.) waardoor de hoge investeringslasten en het onderhoud extern wordt gebracht. Sportverenigingen (VV Kollum heeft primeur), Dorpsbelangen/huizen, scholen Provinsje Fryslân + ANNO-gemeenten Overig: geïnteresseerde (regionale) marktpartijen worden uitgenodigd: een ESCo-marktpartij, Sportstroom, installateurs e.d.


Gemeente Kollumerland

Rol ANNOgemeenten

Informerend en faciliterend: Betrekken / activeren gebruikers geschikte gebouwen Ondersteuning: juridisch, vergunningverlening, advies (financieel, technisch) Stroomlijnen en bij elkaar brengen van de verschillende initiatieven en doelgroepen binnen regio, zodat opgedane kennis ook weer binnen de regio benut wordt. Monitoring voortgang Communicatie / PR (Dwaande) ESCo-ontwikkeling in pilotproject VV Kollum, samen met provinsje Commerciële opschaling ESCo is samenwerking met regionaal bedrijfsleven en provinsje. Uitbreiding richting scholen i.s.m. project ‘Energy Challenges’ van de Energy Valley Topclub Inzet van het revolverende Fûns Skjinne Fryske Enerzjy

Werkzaamheden


2014 VV Kollum als pilot en voorbeeld.

32

2015 - 2016 Opschaling dorpshuizen, scholen Ureninzet Kosten

NOF:

sportaccommodaties,

200 uur/jaar: 600 uren € 30.000,- proceskosten

33

Duurzaamheid in Noordoost Fryslân Uitvoeringsplan

Recommend Documents