Duurzaamheid bekeken met een ‘bird’s eye view’ Fedustria, 24-05-2012
Wat is de inzet? Het levensvatbaar houden van ‘De Blauwe Planeet’ Aarde
Ontstaan Aarde: ca. 4,6 mia. j. geleden Eerste leven op aarde: ca. 3,8 mia. j. geleden (i.c. cyanobacteriën). Eerste eencelligen met kern: ca. - 1,5 mia. jaar Eerste ‘moderne’ mens (Homo sapiens): ca. 200.000 j. geleden; ‘Out of Africa’: ca. 60.000 j. geleden. Fedustria 24/05/2012
De ‘revoluties’ in het menselijk bestaan
3500 BC
P (in W)
Fedustria 24/05/2012
De Aarde – demografie Een explosieve bevolkingsaanwas sedert 1950! mia. 7
2010: 50% woont in steden 2050: 70% stedelijke bevolking 1800
1
0,3 0
2011
Op 31-10-2011: 7 mia. bewoners op aarde Bij ‘normale’ vruchtbaarheid (2 kinderen/vrouw) evolueren we tegen 2082 naar 10 mia. Fedustria 24/05/2012
Bron: WWF Living Planet Report, 2012
Het menselijk leven is WOW! doch het moet dringend én drastisch duurzamer worden Werken
Wonen
landbouw industrie productie handel diensten (openbaar, privé, m.i.v. studeren -> onderwijs, m.i.v. verzorgen-> gezondheidszorg,..)
materialen, meubilair, klimatisatie, E.E.A., …
Verplaatsen consumptie
Met o.m. voeding Binnen ruimtelijke grenzen
Ontspannen m.i.v. shoppen (kleding,…), sporten, reizen, natuurrecreatie, sport- & cultuurmanifestaties,… Fedustria 24/05/2012
Het menselijk economisch systeem moet blijven passen in het wereldecosysteem
Ecologische kringlopen
Economie = menselijk streven naar bevrediging van behoeften m.b.v. schaarse middelen
Welvaart = mate dat we daarin slagen; een maat daarvoor = B.B.P. (ter discussie!) Welzijn = ‘geluk’ = algemeen ‘welbevinden’ en bevrediging van verlangens (vriendschap,…) Fedustria 24/05/2012
water
Milieu-effecten
De di‘VER’se, onderling gerelateerde milieuproblemen
Verdunning ozonlaag Verandering v.h. klimaat t.g.v. uitstoot van broeikasgassen
Verontreiniging wa-lu-bo (+ afval) Verstoring door div. hinderbronnen
Verlies aan biodiversiteit
Versnippering Vermesting (N,P,..)
Verdroging
Fedustria 24/05/2012
Verzuring
(O)Verbevissing
Bron figuur: US Climate Change Science Program, Stategy Report, 2003
Dé uitdagingen (ook/zeker) in de 21ste eeuw
Energie Water (zoet/drinkbaar) Grondstoffen/ materialen
Voedsel Fedustria 24/05/2012
Wereldenergiegebruik 2012: ca. 80% fossiel! 1021J/j
1012 kWh/j Wie? (2010) China: 22 % V.S.: 20 % B.R.I.: 13 % Europa: 10 %
(Zon, wind, geothermie)
(R/P: ~60 j) (R/P: ~40 j)
Waarvoor? (2009) Industrie: 36 % Gebouwen: 28 % Transport: 26 % Diensten: 7% Landbouw: 3%
Fedustria 24/05/2012
(R/P: ~200 j)
Diverse bronnen gecombineerd
~80%
Energie: de fysische beschikbaarheid van hernieuwbare energie wereldwijd
GPEC 2007: ca. 500 ExaJoule (= 500 x 1018 J) ca. 12 mia. T.O.E. ca. 140 PWh (= 140 x 1015Wh).
Fedustria 24/05/2012
Verdeling van het water op aarde Zout water 97,5% Zoet water 2,5% Grondwater 30,1% Ander 0,1%
Oppervlaktewater 0,3%
Gletsjers en ijskappen 68,7%
Meren 87%
Rivieren 2% Fedustria 24/05/2012
Bron: Pacificwater.org
Moerassen/mangroves 11%
Verbruik van grondstoffen op wereldniveau in mia. ton (was in 1980 nog ca. 40 mia. ton)
! ca. 70 mia. ton
Europeaan: 43 kg/p/d Fedustria 24/05/2012
West-Europa is arm aan waardevolle grondstoffen
Fedustria 24/05/2012
Bron: visual.ly
Hoe evolueren naar een duurzame samenleving? Energie productie- en distributie Stadsontwikkeling
Duurzame samenleving
Sanering bodem, water, lucht en afval
Transport en mobiliteit Plattelandsontwikkeling Fedustria 24/05/2012
Industriële processen (materialen, chemicaliën)
historisch milieupassief
Ontkoppelen v.d. welzijns-/welvaartsgroei met grondstoffenverbruik en met milieugevolgen
Welzijn B.B.P. Ontkoppeling Grondstoffenverbruik Ontkoppeling impact Tijd Milieu-effecten beperken Door o.m. emissiebeperkingen (water, lucht, afval) detoxificatie Fedustria 24/05/2012
Bron: UNEP, 2011
Broeikasgassen in de EU Het vereiste reductiepad emissies tot 2050 (80% reductie t.o.v. situatie in 1990)
CO2 -emissies 2010 EU: ~4000 Mton - België: 124 Mton - Vlaanderen: 85 Mton Fedustria 24/05/2012
Ketenbenadering Kringlopen maximaal trachten te sluiten B.B.T.
Levenscyclusanalyse (E)(LCA) (Inputs-outputs & dito effecten/fase) Life Cycle Design Strategies (LiDS) Life Cycle Costing (LCC) Total Cost of Ownership (TCO) Product Service System (PSS)
Fedustria 24/05/2012
Cradle to Cradle: ‘afval is voedsel’ effectiviteit > efficiëntie M. Braungart & W. McDonough
Nog veel R&D naar grotere inzet van micro-organismen
Enhanced landfill mining Fedustria 24/05/2012
vb. E-waste Umicore
Transitie van een ‘fossil-based’ naar een ‘bio-based’ economie
LPG Benzine
Syngas CO/H2 ,
Energie
Kerosine
Ruwe olie
Distillatie
Nafta Diesel Stookolie
Chemie Pharma Materia len
Biomassa
Hout
Andere
Petroleumraffinaderij Fedustria 24/05/2012
Bron: CINBIOS; eigen bewerking
(Vee-) voeding
Zetmeel, suikers
Energie Fysische Chemische Biologische omzetting
Fractionatie
Andere: olie vezels, ….
Bioraffinaderij
Chemie Pharma Biomaterialen
Bijzonder actueel: de diverse ‘voetafdrukken’ Aandacht voor ‘scope’, randvoorwaarden én communicatie Carbon/CO² ton C /CO²
Fedustria 24/05/2012
Water groen- blauw- grijs
Resource
Ecologische gha
Ecologische voetafdruk in globale ha (gha) Beschikbare biocapaciteit wereld: 1,8 gha/p
Europa 4,7 gha/p
Wereld 2,7 gha/p. -
België 7,1 gha/p.
0,80
2,76
0,10
0,17
1,47
3,26
0,06
0,45
0,26
0,47
Fedustria 24/05/2012 Bron: Geogenie ASO-wetenschappen 5&6 Uitg. De Boeck, 2010 en WWF België, 2012- cijfers)
De ‘Duurzame Rechthoek’ i.f.v. Ecologische Voetafdruk en Human Development Index
Human Development Index = f(levensverwachting, opleidingsniveau en levensstandaard) Fedustria 24/05/2012
Bron: Global Footprint Netwerk (2010) en UNDP (2009)
Energiemanagement Pas maximaal de Trias Energetica toe
Perslucht Relighting (LED,…) Frequentiesturing Autom. sturingen Beperking reactief verbruik Spreiding vermogenspits Sluimerverbruik Servers-datacenters
Wind Zon Biomassa: hout, biogas (mest, slib, gras, afval,..) biofuels Koude-warmteopslag Boorgat energie opslag (BEO) Geothermie Restwarmte (warmtenetten,…) …
Beperk het gebruik (cfr. energie-audit) Isoleren Oriëntatie Toepassen BBT …
WKK-µWKK Warmtepomp STEG- STIG µturbine Organic Rankine Cyclus Stirlingmotor Fedustria 24/05/2012
Energie Evolutie naar slimme netten (smart grids)/ slimme meters/ slimme apparaten m.b.v. ICT/domotica
Fedustria 24/05/2012
Bron: ODE Vlaanderen, Bart Bode Vmc seminarie okt. 2011
Energie Naast evolutie microgrids ook ontwikkeling van supergrids
Concentrated Solar Power (CSP) van 11MW nabij Sevilla, Spanje
Fedustria 24/05/2012
(Nog) meer leren van de natuur
Grote Klis
Velcro Fedustria 24/05/2012
Lotusblad
Textiel
Boxfish
Daimler ‘Bionic’
Gordeldier
Rugzak ‘Pangolin’
Labels helpen om de consument beter te informeren
Fedustria 24/05/2012
Grotere (fin.) waardering van ecosysteemdiensten Internaliseren van externe (milieu-)effecten
Fedustria 24/05/2012
Bron: Ecosysteemdiensten in Nederland - RIVM 2010
Naar een flexibeler, duurzamere mobiliteit
Fedustria 24/05/2012
Duurzamer automobiliteit Wisselwerking ‘Mens - Omgeving - Machine’ Mens i.c. de bestuurder
Omgeving vb. de ‘groene golf’, dynamische verkeersborden, I.T.S.,..
- 10 à 15%
Machine i.c. het voertuig type - energiedrager - technologie (motor, banden, elektronica,..) - ouderdom
Fedustria 24/05/2012
Duurzamer Mobiliteit Verwachte evolutie in energiedragers
EcoCombi’s
Fedustria 24/05/2012
Bron: J.P. Boydens, Electrabel 3e Green Business Seminarie, Brussel okt. 2011
Duurzamer mobiliteit Ook de andere vervoersmodi moeten zich aanpassen
De ‘Zonne’trein
Fedustria 24/05/2012
Vliegen op ‘Huttentut’-olie
Vliegeren met vrachtschepen
Duurzamer bouwen in bedrijfsleven en privé (cfr. DuWoBo) • Oriëntatie • Compactheid gebouw • Materiaalkeuze • Koelplafonds • Warmtewiel • Energiezuinige LED-verlichting • Domotica-gestuurd • Autom. zonnewering • Isolerend glas • 4300 m² zonnepanelen • Groendak 1000 m² met wateropvang 20 m³ voor gebruik in sanitair • Parking max. waterdoorlatend Fedustria 24/05/2012
Bron: Niko NV, Sint-Niklaas
Duurzaam Wonen en Bouwen (DuWoBo) Houtskeletbouw
Fedustria 24/05/2012
Duurzame voeding Als we nu onze eetgewoonten eens zouden wijzigen?
Bron: eigen foto’s MIP3 Cleantechfestival okt. 2011; foto ‘gemarineerde kwal’-toastje: Bart De Smet mei 2012 Fedustria 24/05/2012
Dromen van en werken aan een duurzame toekomst! evacuated tube generator
Urgenda.nl Powerleep feet Solar-Bottle Bulb Fedustria 24/05/2012
aerogenerator
Duurzame ontwikkeling People - Profit- Planet in het ‘donut-model’
Veerkracht
Fedustria 24/05/2012
Transitie Vele Vlaamse ‘platformen’ en ‘proeftuinen’ voor kennis- en ervaringsopbouw en -uitwisseling
.eu
Passiefhuis
PowerlinkGreenbridge Let wel: niet limitatief overzicht Fedustria 24/05/2012
Trager vliegen is geen oplossing Een drastische koerswijziging is nodig!
Dank voor uw aandacht
Fasten seatbelts Veel succes gewenst! Fedustria 24/05/2012
