DUIZEND KAMERS MET KANSEN INITIATIEF VOOR EXTRA PLEKKEN BEGELEID WONEN VOOR JONGEREN IN ROTTERDAM
PvdA fractie Rotterdam, Matthijs van Muijen, Duco Hoogland en Zeki Baran, 16 oktober 2006
Inleiding Er is in Rotterdam een grote behoefte aan kamers met enige vorm van begeleiding en zorg. Jongeren die spijbelen van school, in een onstabiele omgeving wonen of tot in de late uurtjes rondhangen op straat. Deze jongeren hebben nu geen goede woning en zijn gebaat bij kamers met begeleiding en zorg. Ze vallen nu in veel gevallen tussen wal en schip. Veel jongeren kampen met schulden. Soms zijn ze weggelopen van huis vanwege problemen met hun ouders. Soms komen ze van een ander instelling. De problemen van de jongeren zijn te licht voor de jeugdzorg maar te zwaar om ze aan hun lot over te laten. Het gaat voor een deel om zwerfjongeren en anderzijds om jongeren met een veel minder zwaar dossier, maar die om allerlei redenen geen of te beperkte hulp krijgen. De PvdA vindt dat we deze groep niet aan hun lot kunnen overlaten. Wij willen dat er in 2007 1000 extra kamers met zorg en begeleiding worden gecreëerd in onze stad. Wij dienen daarvoor dit initiatiefvoorstel in. Voor wie? Het gaat om jongeren van 16 t/m 23 jaar, die na begeleiding op gebied van wonen, werken, scholing, inkomen en eventueel zorg weer zelfstandig kunnen wonen Het gaat niet om jongeren met een ernstige psychische lichamelijk of verslavingsproblemen en verstandelijk gehandicapten die voor langere tijd zorg nodig hebben. Het gaat evenmin om criminele jongeren of studenten die via studentenhuisvesting of particuliere verhuur een kamer kunnen krijgen. De meeste jongeren waar we over spreken staan ingeschreven bij het Jongerenloket, bij een ROC of zijn bekend bij een opvanginstelling. Opzet Na een inventarisatie van de problemen die nu spelen bij huisvesting van jongeren met begeleiding, gaan we in op de omvang van het probleem. Basis daarvoor is het onderzoek dat dit jaar door de Sociaal-wetenschappelijke afdeling van de Dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheid Rotterdam is gedaan. Hierin staat een inventarisatie van vraag en aanbod op gebied van begeleid kamerwonen voor jongeren. Ten slotte komen we als met een voorstel en aanbevelingen: een Rotterdams actieplan met corporaties, zorginstellingen en onderwijs voor duizend extra kamers voor jongeren met begeleiding in Rotterdam en een sluitende aanpak tussen zorg, wonen, werk en onderwijs.
1.
Problemen bij begeleiding huisvesting jongeren
1. Jongeren vallen uit bij de hulpverlening en raken zo buiten het gezichtsveld van hulpverlenende instanties. 2. Er zijn wachtlijsten voor instellingen die betrokken zijn bij maatschappelijke opvang, jeugdzorg en begeleid kamerwonen. De wachtlijst voor beschermd wonen (RIBW Rijnmond en Pameyer Keerkring) bedraagt twee tot drie jaar. 3. Bij de crisisopvang is het gevaar van dichtslibben omdat na de eerste noodopvang jongeren moeten kunnen doorstromen naar lichtere vormen van begeleiding. Omdat die woningen niet direct beschikbaar zijn, blijven de jongeren te lang in de crisisopvang. 4. Zelfstandige woonruime op particuliere markt is duur, het inkomen van jongeren laag. Soms zijn ze tweederde van hun inkomen aan woonlasten kwijt. Bovendien is vaak een borg vereist, waardoor ze dreigen (verder) in de schulden te komen. Jongeren van 16 en 17 krijgen geen huurtoeslag. 5. Jongeren die in instellingen voor de jeugdzorg zitten moeten daar uit als ze 18 worden. De aansluiting tussen jeugdzorg, maatschappelijke opvang en zorginstellingen is gebrekkig. Jongeren vallen zo tussen wal en schip. 6. De regie bij de gemeente op probleemjongeren qua huisvesting en zorg is niet helder. Centrale regie ontbreekt, zodat dienstverlening niet op elkaar aansluit, jongeren uit beeld verdwijnen of sprake is van dubbeltellingen op wachtlijsten bij diverse instellingen. 7. Geen van de bestaande voorzieningen is toegerust om naast woonruimte en begeleiding terplekke ook begeleiding met betrekking tot werk, leren, vrijetijdsbesteding en wonen in een wijk te bieden . De versnippering vermindert de kwaliteit en belemmert maatwerk en leidt tot minder optimaal resultaat.
2.
Begeleid wonen voor jongeren
In Rotterdam wonen ongeveer 66.000 jongeren tussen de 16 en 23 jaar. De meeste jongeren wonen nog bij hun ouders of zelfstandig. Een kleine groep woont in een instelling. Met het grootste deel van deze jongeren zijn geen problemen. Elke maand melden ongeveer 460 jongeren zich aan bij het jongerenloket. Driekwart van deze groep bestaat uit voortijdig schoolverlaters. Onderzoek van de sociaal-wetenschappelijke afdeling van de dienst SOZAWE naar de wensen van de jongeren bij het jongerenloket leert dat er maandelijks circa een op de vijf jongeren die zich inschrijft problemen heeft met huisvesting. De verwachting is dat ook de komende jaren de maandelijkse instroom bij het jongerenloket rond de 460 jongeren zal liggen.
Nota bene: - Jongeren tussen de 23 en 27 jaar zijn niet ingeschreven bij het jongerenloket en worden dus ook niet geregistreerd bij het jongerenloket. - Er is ook nog een groot aantal schooluitvallers tussen 16 en 23 dat zich niet inschrijft bij het jongerenloket. Zij hebben geen uitkering. - Op scholen zijn veel jongeren bekend die dreigen uit te vallen vanwege een instabiele woonsituatie
Huidig aanbod kamers begeleid wonen voor jongeren Nr
corporatie
Zorg
1 2 3
PWS
CVD
4
PWS
Humanitas
5 6
Stadswonen Vestia
CVD
7
WBR
Flexus
8
Woonbron
CVD
9
Woonbron
flexus
10
Woonbron
11
Woonbron TOTAAL
scholing naam
foyerkamers nu al bewoond
Capelle a/d IJssel Capelle a/d IJssel Zadkine het 10 Oude Emmahuis Zadkine
foyerkamers in ontwikkeling 2006 / 2007
foyerkamers - ontwikkeling op langere termijn redelijk zeker
foyerkamers nog onzeker
geen foyerkamers - wel grensoverschrijdend 20
50 90
40 80
CVD
het Klooster (Putsebocht) Albeda/ Sande- 21 Zadkine lingplein Albeda Henegouwerlaan Albeda de Nachtegaal’ Albeda S.S. Rotterdam Hoogvliet 36
32
21
23
33 120 30 20
136
200
40
215
Volgens het bovenstaande schema is de verwachting dat er na de komende vijf jaar 322 kamers in Rotterdam zullen zijn gerealiseerd. Op dit moment zijn er verschillende plekken in Rotterdam waar begeleid wonen voor jongeren in deze vorm wordt aangeboden. Op 12 oktober jl. is een Jongerenfoyer van start gegaan aan de Henegouwerlaan. Er is onderscheid te maken in drie groepen: 1. Zware begeleiding van 24 uurs zorg en begeleiding binnen een woonvoorziening 2. Begeleiding van 24 uur beschikbaar (eventueel op afroep) voor jongeren die meer zelfstandig zijn 3. Lichte begeleiding voor jongeren die dreigen terug te vallen en wel school of werk hebben. Naast bovenstaande plekken zijn er bij jeugdinstellingen in totaal 541 plaatsen voor begeleid wonen voor jongeren aanwezig. Acute behoefte Er is op basis van de huidige wachtlijsten bij instellingen voor jongeren met begeleid wonen een acute behoefte van 239 extra plaatsen bijzondere huisvesting. Voor 30 procent van de jongeren gaat het om verblijf met 24 uurs begeleiding op het gebied van zorg, werk, wonen en leren. Een kwart van de jongeren heeft een intensieve vorm van begeleid kamerwonen nodig. Het resterende deel, zo’n 46 procent kan met een lichte vorm van begeleid wonen af. Vraag de komende twee jaar In het onderzoek is gekeken naar het aantal jongen dat nog in de opvang zit, de gemiddelde tijd dat jongeren er zitten, het aantal jongeren op de wachtlijst en de uitstroom van jongeren. De behoefte aan bijzondere huisvesting met begeleiding wordt geschat op 1700 – 1900 plaatsen, waarvan tussen de 135 en 215 plekken met zware begeleiding. Uitgaande van de gemiddelde verwacht of geplande verblijfsduur van jongeren en de geplande opleverdata van extra plaatsen die voorzien zijn schatten de onderzoekers de behoefte in voor extra plekken. Voor 467 plekken voor de nieuwe instroom van lichte begeleiding, 412 plekken voor middelzware begeleiding (24 uurs beschikbaar) en 102 plekken voor zware begeleiding. Op basis van een inschatting van het extra aanbod dat nu gepland is en naar de vraag naar kamers met begeleiding, moeten er voor 2008 bijna 1300 plekken (1285) bijkomen. Ongeveer 770 kamers met lichte begeleiding met 24 uurs begeleiding op afroep 527 kamers intensieve zware begeleiding
4.
Voorstel Partij van de Arbeid
De PvdA vindt dat het de ambitie van Rotterdam moet zijn om het komende jaar in circa 1000 extra plekken te voorzien om te voorkomen dat jongeren tussen wal en schip vallen. Goede huisvesting met begeleiding voorkomt dat jongeren van school raken, gaan zwerven en mogelijk in de criminaliteit of aan de verdovende middelen raken. Er zijn op dit moment veel initiatieven in Rotterdam van corporaties en zorginstellingen maar: het is kleinschalig, er is behoefte aan veel meer plekken en vormen die wat grootschaliger zijn waarbij voordeel is te behalen en de risico’s zoveel mogelijk beperkt worden meer geld is nodig voor woonbegeleiding en soms 24 uurs-toezicht regie vanuit gemeente kan beter (één wethouder, één ambtelijk aanspreekpunt)
De PvdA denkt aan circa 20 extra woonvoorzieningen voor gemiddeld 50 jongeren per voorziening met begeleiding en zorg. Het zijn kamers die jongeren kansen bieden voor werk en school. Het gaat om panden waar meerdere jongeren samen wonen. De jongeren hebben een eigen kamer en delen met andere bewoners de keuken, badkamer, toilet en wasruimte. Liefst kunnen ze er ook internetten en studeren en worden begeleiding en cursussen aangeboden op gebied van geld, schoonmaak, veiligheid etc. Voorwaarden zijn ook: jongeren zijn gemotiveerd om mee te doen, ze zijn niet ernstig verslaafd, psychisch niet in de war en niet crimineel. Een mix van jongeren met lichte, middel en zware begeleiding is wenselijk. Er zal geprobeerd moeten worden om niet alleen jongeren met problemen bij elkaar te zetten maar tot een mix te komen van jongeren die meer en minder begeleiding nodig hebben en in verschillende fasen van ‘verzelfstandiging’verkeren. Op sommige plekken kan mogelijk gekomen worden tot een buddy-systeem waar werkende jongeren tussen 20 en 27 jaar en studenten jongeren met lichte problemen kunnen begeleiden. Aanbevelingen 1.
Actieplan Kamers met Kansen
We vragen het college om samen met corporaties, zorginstellingen, ROC’s en andere betrokken instellingen om voor 1 januari 2007 met een actieplan te komen om 1000 extra kamers het komende jaar in Rotterdam te realiseren. Daarvoor is een gemeentelijke trekker (projectleider) nodig die de samenwerking tussen de betrokken gemeentelijke diensten (DS+V en OBR voor locaties, SOZAWE vanuit het Jongerenloket en zorg, GGD en dienst JOS (onderwijs, jeugd) kan versterken. En die zorgt dat de doelstelling gehaald wordt. Een verantwoordelijk wethouder voor Kamers met Kansen is wenselijk. Nu zijn diverse wethouders betrokken, zoals Geluk (jeugd, onderwijs), Kriens (opvang, zorg), Schrijer (Jongerenloket, werk) en Karakus (wonen). Samen met deelgemeenten moet gekeken worden naar juiste locaties. Omdat er ook gezocht wordt naar extra plekken voor bijzondere huisvesting voor dak- en thuislozen (Plan van Aanpak Maatschappelijke Omvang) is samenwerking van belang. Informatievoorziening en communicatie met bewoners is een belangrijke voorwaarde. 2.
Fonds Kamers met Kansen
Voor woonbegeleiding van jongeren is extra geld nodig. Voor lichte begeleiding gaat het om circa 1000 – 2000 euro per jaar voor elke jongere, voor zwaardere groepen kan dat oplopen tot 6000 euro jaarlijks per jongere. Daarom verwachten we dat er jaarlijks 2 – 3 miljoen euro extra nodig zal zijn voor begeleid wonen van jongeren. Dit zou uit het Sociaal Programma van het college betaald kunnen worden. Zorginstellingen en corporaties kunnen zorgen voor financiering van huisvesting. De gemeente zal bij knelpunten moeten kijken of ze een bijdrage kan leveren. 3.
Sluitende centrale registratie
Er moeten afspraken komen met de zorginstellingen om te komen tot een centrale registratie van jongeren die een lichte-zware vorm van begeleiding nodig hebben. Een sluitend systeem voor jongeren die van jeugdzorg komen en huisvesting en zorg nodig hebben (psychiatrie of licht verstandelijk gehandicapt). Een centraal volgsysteem voor jongeren met kamerbegeleiding moet ontwikkeld worden, waar alle instellingen en nieuwe woonplekken voor begeleid wonen van jongeren kunnen aansluiten.
Het is van belang dat een goed beeld bestaat van de totale behoefte aan de verschillende varianten van begeleid kamerwonen bij jongeren. De leeftijd van het Jongerenloket wordt verhoogd naar 27 jaar, zodat ook de huisvestingsbehoefte van die groep duidelijk wordt tussen 23 en 27 jaar. Daarnaast zal ook de behoefte van kamerbegeleiding voor jongeren geïnventariseerd van jongeren die niet bij het Jongerenloket ingeschreven staan maar wel bij ROC s Zadkine en Albeda (scholieren met instabiele woonsituatie lopen grote kans op uitval, de huidige voorziening aan het Sandelingeplein biedt ‘slechts’ 66 plekken. Ook kan gekeken worden naar andere jongeren die niet via het Jongerenloket of ROC’s zijn ingeschreven.
