Drinkwater Groningen. Yacht werkt aan wendbaarheid van organisaties. Jos Hillen prijst de drive van Noordelijke bestuurders. wordt goed bewaakt!

nummer 6 | mei 2011

Drinkwater Groningen wordt goed bewaakt!

Yacht werkt aan wendbaarheid van organisaties Meer omzet? Het kan met Rising Sales! Jos Hillen prijst de drive van Noordelijke bestuurders

voorwoord

Meer verMogen voor de zaak

Noord-Nederland is verder dan Den Haag In februari introduceerde minister Verhagen van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie namens het kabinet ‘het nieuwe bedrijvenbeleid’, waarbij de overheid samen met ondernemers en onderzoekers wil investeren in negen topsectoren van onze economie. Teams, samengesteld uit een sectorboegbeeld, een wetenschapper, een topambtenaar en een innovatieve MKB’er, gaan daarbij gezamenlijk aan de slag. ‘Zij hebben de kracht om een concreet actieplan neer te leggen met kansen en knelpunten per sector. Zo krijgen bedrijven de kans om uit te blinken op de wereldmarkt’, aldus Verhagen. Ondernemers en onderzoekers staan nu samen met de overheid aan het stuur. Zij geven aan welke doelen zij zichzelf stellen en hoe de overheid de negen topsectoren kan faciliteren. Meer dan voorheen wordt er gekeken naar zaken als overbodige regels, infrastructuur en niveau van het vakonderwijs. Belemmeringen voor starters en groeiers moeten worden weggenomen. De teams kunnen zelf voorstellen hoe de beschikbare 1,5 miljard euro zo effectief mogelijk kan worden geïnvesteerd.

Betrouwbaar, flexibel en duurzaam Dat is waar Century Autolease voor staat. Betrouwbaar zijn we omdat we al sinds de jaren 60 actief zijn, Pon als moederorganisatie achter ons hebben staan en onderdeel zijn van Century Autogroep, de grootste totaalaanbieder op het gebied van automobiliteit van Noord Nederland. Omdat we niet te groot en niet te klein zijn, zijn we zéér flexibel. U rijdt precies in de auto die bij uw situatie past en verder is zo’n beetje alles mogelijk! En op het gebied van duurzaamheid zijn wij een uitstekende partner. De spannende ontwikkelingen die voor vermindering van de CO2 uitstoot zullen zorgen volgen wij op de voet. Binnen Century hebben we Account Managers Duurzaamheid benoemd. Specialisten die u uitgebreid kunnen informeren over de combinatie van duurzaamheid en mobiliteit. Kortom, redenen genoeg om eens bij ons aan te schuiven en uw wagenbeheer door te spreken!

century AUTOLEASE

Century Autolease Handelsweg 16b 9482 WE Tynaarlo T 050-853 7200 www.centuryautolease.nl

Het is een vaststaand feit dat wij in Noord-Nederland al langere tijd bezig zijn met een economisch speerpuntenbeleid, gebaseerd op kansrijke clusters. Een beleid waarbij de triple helix (Overheid, Onderwijs en Ondernemers) intensief samenwerkt. De rock and roll zanger Meat Loaf had ooit een hit met het lied Two out of Three ain’t bad, maar Noord-Nederland mag zich gelukkig prijzen met het feit dat vijf van de negen ook niet slecht is. Want onze vijf economische speerpunten energie, water, agribusiness, sensortechnologie en healthy ageing - komen ook terug in de negen topsectoren. Het Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN), de drie Noordelijke Provincies en organisaties als NOM, Kamer van Koophandel Noord-Nederland, de Noordelijke kennisinstellingen, VNO-NCW Noord en MKB Noord werken dus al langer samen met Energy Valley, Water Alliance, Agribusiness, Sensor Universe en Healthy Ageing Network Northern Netherlands (HANNN). Vanuit die gezamenlijke visie slagen zij er steeds meer in om hun belangen in Brussel en Den Haag voor het voetlicht te brengen. Ook tijdens handelsmissies onder leiding van Max van den Berg als voorzitter van het SNN. Voormalig minister Ben Bot gaf onlangs aan, dat Noord-Nederland hiermee een voorbeeld stelt en een stap voorloopt op de rest van Nederland en Europa. De ondernemende overheid bestaat dus al ….in Noord-Nederland!

Ons bedrijvenbeleid loopt voor op de rest van Nederland

Ed Behrens | uitgever en directeur bij Open Mind [email protected] 06 53 176 670

BUSINESS BUSTERS NOORD | 1

colofon

Gedrukte oplage 8.000 exemplaren Verspreidingsoplage Gepersonaliseerde verspreiding van 7.500 exemplaren naar: MKB bedrijven in Noord-Nederland Zakelijke beïnvloeders in Noord-Nederland Gemeenten en (overheids)-instellingen in Noord-Nederland Alternatieve verspreiding 900 exemplaren Redactie en administratie Business Busters Noord Venesluis 20 7991 TH Dwingeloo T. 06 53 43 13 74 [email protected] www.businessbustersnoord.nl www.twitter.com/businessbusters

Business Busters Noord verschijnt 4x per jaar

inhoud

Uitgever April Management Consultancy BV Dwingeloo Bladmanagement Paula Behrens Art direction en vormgeving Marjon van den Berg | helderwerkt Hoofdredactie Ed Behrens Redactie Marjan Brouwers, Egbert van der Lugt en Christine Pietersen

01 | Van de uitgever: Het nieuwe bedrijvenbeleid van Den Haag

8

In Noord-Nederland zijn we al een eind op weg….

04 | Water Alliance: unieke kennispositie in watertechnologie

‘In Leeuwarden richten wij ons op Europa, ja zelfs de wereld’

08 | Infrastructurele werken goed voor het bedrijfsleven

Jos Hillen prijst de wilskracht van de Noordelijke bestuurders 12 | Amyyon zorgt voor zorginstellingen

12

Softwareleverancier werkt aan totaal gastvrijheidsconcept 16 | Driemansbedrijf bouwt complete jachten

Vader en broers Broesder houden het roer in eigen hand 18 | Ga eens binnen in De Buitenplaats!

Twee horecaondernemers leggen hun gasten in de watten 22 | Hoe blijft Friesland aantrekkelijk voor de watersporter?

De provincie investeert fors in groei van toerisme en recreatie Eindredactie Renate van der Bas en Ankie van den Heuvel Aan dit nummer werkten mee Roelof Oldenburger en André Staas Coverfoto Gerrit Boer Fotografie Ema de Bie, Gerrit Das, Kick Dull, Het Hoge Noorden, Henk Marks, Andrea Saathof, Suheila Sahmarani, Erik Snel, TBV Marine Systems, Unawe, Water Alliance, RotaryWings en WMD Drukwerk Bal Media

26 | Stop met halen, breng ook eens iets!

Column van Roelof Oldenburger over netwerken

28 | Betrouwbare en zorgeloze levering van water op maat

Daarvoor zorgen Waterbedrijf Groningen, North Water en WLN

28

36 | Vergrijzing bedreigt de beschikbaarheid van kennis

Volgens Yacht moeten organisaties wendbaarder worden

40 | Huisartsen slaan handen ineen voor collega in Nepal

Ambitieus plan werd geboren bij een biertje

43 | Reddingswerker zegt KNRM vaarwel

73-jarige Gerrit Mulder nog steeds in de ban van het Wad 46 | Hij werd geen hoogleraar maar horeca-generalist

Robert Adams wil telkens iets nieuws bedenken

36

50 | Gas krijgt een nieuw leven: het kleurt groen

Noord-Nederland dé proeftuin voor nieuwe energiestrategie 53 | Les in sterrenkunde sluit aan bij taal en rekenen

UNAWE verruimt de blik van basisschoolleerlingen 56 | Heeft je leefstijl restyling nodig?

Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van de uitgever worden

CONTACT!

overgenomen of vermenigvuldigd zonder

Business Busters Noord zoekt nog meer lezers. Kent u iemand die ons magazine niet heeft ontvangen, maar dat wel zou willen? Geef ons zijn of haar adres- en bedrijfsgegevens door en we maken het in orde.

schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever en auteurs aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, dat het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die

Heeft u naar aanleiding van dit nummer een vraag of een reactie? Schrijf aan [email protected] of bel Paula Behrens op 06 53 43 13 74.

gebaseerd zijn op de informatie uit dit magazine. Deze uitgave is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld.

2 | BUSINESS BUSTERS NOORD

Bedankt! Business Busters Noord

BAG biedt diensten op het gebied van arbeid en gezondheid

50

60 | Rising Sales wijst de weg naar nieuwe klanten

‘Wij helpen ondernemers met een strategisch concept’

64 | Zestien dagen op zee voor een goed doel

Erik Snel daagt zeezeilers uit voor de ‘Challenge’

67 | Grensoverschrijdend ondernemen in een krimpregio

Nederlandse en Duitse vrouwen netwerken in Federation4Women 70 | Met een lift naar het topje van je mast

Echtpaar TBV Marine Systems bedenkt wonderbaarlijk technische hoogstandjes


water alliance

water alliance

Hein Molenkamp zet zich in voor ontwikkeling Europese Waterhub

WATER ALLIANCE CREËERT PODIUM VOOR INNOVATIEVE WATERTECHNOLOGIE

Tekst Christine Pietersen | Beeld Gerrit Das, Water Alliance en WMD

Recent is de hele wereld opgeschrikt door de vernietigende kracht van water. Water vormt nog steeds een natuurlijke bedreiging voor de mens en herbergt vele geheimen. Waar water voor ons de gewoonste zaak van de wereld is en we zelfs schoon drinkwater door ons toilet spoelen, zijn er delen op aarde waar water als ‘de bron van leven’ wordt beschouwd en bepalend is voor overleven of sterven. Wereldwijd is men het er over eens dat de mens beschermd moet worden tegen water. Maar het water zelf zal ook beschermd moeten worden, om de wereld te verzekeren van een waterveilige toekomst.

Economische kansen

In 2007 stelde het Ministerie van Economische Zaken een programma op om de ruimtelijke economische structuur van NoordNederland te versterken. Het SNN (Samenwerkingsverband Noord Nederland) werd door het Rijk aangewezen om het programma ‘Koers Noord, op weg naar Pieken’ uit te voeren. Het programma richtte zich op de sectoren energie, watertechnologie, sensortechnologie, agribusiness, lifesciences, toerisme, export en algemene innovatie. Doel van het programma was om economische kansen te creëren in Noord-Nederland, waarbij duurzame groei zou moeten worden omgezet in een kenniseconomie. Het ontwikkelen van clustervorming was daarbij een belangrijk uitgangspunt.

‘Wij beschouwen onszelf als de grote verbinders’ Verantwoord waterbeleid

Watercampus

Om uiteindelijk een Europese Watertechnologie Hub (kenniscentrum) te ontwikkelen werd in Leeuwarden een Watercampus opgericht. De Watercampus bestaat uit de Johannes de Dooperkerk, waarin het starterscentrum is ondergebracht en het Van Hall Larenstein, waarin ook het Waterapplicatiecentrum en het Technologisch Top Instituut voor watertechnologie Wetsus zijn gehuisvest. Te midden van al deze instellingen bevindt zich de Stichting Water Alliance. Deze organisatie is hét aanspreekpunt voor alle technologische vraagstukken op het gebied van water.

De participanten, de provincies Drenthe, Fryslân en Groningen, de gemeentes Leeuwarden en Súdwest Fryslân, de NOM en de Kamer van Koophandel hebben allemaal hun eigen motieven om de Water Alliance te ondersteunen. Centraal staat echter dat zij de economische groei in Noord Nederland willen vergroten. Hein Molenkamp: ‘Het is niet zo dat er in de rest van Nederland niets wordt gedaan op het gebied van watertechnologie, maar het feit dat je meewerkende overheden hebt, een innovatieketen vormt en beschikt over faciliteiten om technologieën te testen en te demonstreren met speciale demosites, maakt toch dat je in Nederland een centrale positie inneemt.’

Sillicon Valley Hein Molenkamp |

Directeur Hein Molenkamp van de Water Alliance: ‘We zitten met z’n allen in Leeuwarden, maar dat is slechts het fysieke kristallisatiepunt. Met onze kennis van de watertechnologie richten we ons op de hele wereld en willen we vooral in Europa een bepalende positie innemen. Sommigen vinden zelfs dat we op weg zijn om een soort Sillicon Valley te worden op het gebied van water. Als we dat zouden kunnen realiseren, zou dat heel mooi zijn.’

Netwerkorganisatie

Hoofddoel van de Water Alliance is de werkgelegenheid rondom watertechnologie de komende tien jaar te vergroten, door publieke en private marktpartijen, overheden en kennisinstellingen in Noord Nederland te bundelen. Hein Molenkamp: ‘Wij beschouwen onszelf als de grote verbinders. Wij zijn een netwerkorganisatie, die bedrijven en instellingen bij elkaar brengt, zodat een bedrijf uiteindelijk


water alliance

Karst Hoogsteen |

Een van de bedrijven waar de Water Alliance mee samenwerkt is de Waterleidingmaatschappij Drenthe (WMD). De WMD levert betrouwbaar en schoon drinkwater aan 450.000 inwoners van de twaalf Drentse gemeenten. Naast het winnen, zuiveren en distribueren van drinkwater profileert de WMD zich op de nationale en internationale watermarkt. In samenwerking met diverse participanten ontwikkelt de WMD nieuwe technologieën om zo zorgvuldig mogelijk met haar bodemschatten om te gaan. Puurwaterfabriek

Karst Hoogsteen, sinds 1996 directeur van de WMD, noemt als voorbeeld van die samenwerking de ontwikkeling van de Puurwaterfabriek in Emmen. ‘De WMD en het Waterschap Velt en Vecht hebben dit samen geïnitieerd. Het is een prachtig project, waarbij grondwater van onder de Es in Emmen omgezet wordt in drinkwater. Het afvalwater wordt vervolgens in de Puurwaterfabriek gezuiverd tot ultra puur water, waar zelfs geen mineralen in zitten. De NAM zet dit water om in stoom ten behoeve van de oliewinning in het Schoonebeekerveld.’ Respect voor iedere ketenpartner

Samenwerking op het gebied van watertechnologie vindt hij uitermate belangrijk. ‘Voor alle partners in de waterketen is samenwerking een onmisbare schakel. Niet alleen om hun core business goed uit te voeren, maar ook om klaar te zijn voor de toekomstige vragen, die op waterzuiveringgebied op ons allen afkomen. Er ontstaan tegelijkertijd vele mogelijkheden om het commercieel te benutten en eventueel zelfs projecten in het buitenland te doen. Samenwerking is buitengewoon belangrijk en zelfs onmisbaar, maar wel met respect voor iedere partner in de keten. Als er een competitie-element tussen partijen ontstaat, leidt dat tot energieverspilling. De krachten moeten gebundeld worden en dat moet resulteren in een resultaat, dat meer is dan de optelsom van de kracht en innovatie van de individuele partijen.’ Paar onsjes meer

Alle Drenten beseffen hoe kostbaar hun drinkwater is. Karst Hoogsteen: ‘Drenthe is de watermachine van het Noorden. Voor Drenthe, Groningen én Friesland. De inwoners van Drenthe moeten veel investeren in het schoonhouden van milieu en grondwater. Ook ten nutte van de buren. Een bijdrage daarin, zou op zijn plaats zijn. Eigenlijk zou de vraag moeten zijn, of de buren zich bewust zijn van het goede grondwater in Drenthe. Mijn antwoord is dan simpelweg: ‘Niet voldoende’. Dat mag best een paar onsjes meer zijn.’ www.wmd.nl


sneller een succesvol en winstgevend businessconcept op de markt kan brengen. In feite brengen wij de dialoog tot stand.’ Magneetwerking

In de praktijk komt het er op neer dat een bedrijf of een instituut een probleem of een idee aan de Water Alliance voorlegt. ‘Samen met onze partners, gaan wij op zoek naar partijen die iets voor elkaar kunnen betekenen. Voor het ontwikkelen van nieuwe watertechnologie is in het noorden een prachtige proeftuin ontstaan, die we de innovatieketen noemen. Hoe meer mensen je bij zo’n innovatieketen betrekt, hoe groter de magneetwerking is. Dat maakt je als cluster uniek in de wereld en trekt ook buitenlandse bedrijven, die zich hier willen vestigen.’

Hoe verwerk je afvalwater bij een temperatuur van - 50°C

steeds strenger en omdat de temperatuurmeter daar soms - 50ºC aangeeft, voldeed het afvalwater niet meer aan de wettelijke vereisten. Die firma vond daar in Canada geen goede oplossing voor en toen hebben ze hier hun probleem aan ons gepresenteerd. Wij hebben bedrijven benaderd die het probleem zouden kunnen oplossen en inmiddels zijn er al diverse gesprekken gevoerd. Het Nederlandse consulaat in Alberta werd vervolgens zo enthousiast, dat we hier vorige week twee Canadezen hebben ontvangen, die ons vijf nieuwe casussen hebben voorgelegd. Wij hebben ervoor gezorgd dat twintig watertechnologiebedrijven met hen in gesprek gingen en dat lijkt zeer succesvol. We willen de marktkansen zo effectief mogelijk benutten, maar wel vanuit de marktvraag.’ Betaalbare technologieën

Het feit dat een miljard mensen op deze aarde niet kunnen beschikken over schoon drinkwater, vindt Hein Molenkamp een welvaartsprobleem. ‘Alles is immers te koop, als je geld hebt. In Saudi-Arabië is geen water, maar daar hebben ze membranen die zout water omzetten in zoet water, dus is het daar geen probleem. Het is een uitdaging om betaalbare technologieën te ontwikkelen, ook voor de allerarmsten in de wereld. Zo is in oktober 2010 in India een fabriek geopend, die dertigduizend Tulip waterfilters per maand

produceert. Met zo’n filter heeft een gezin van acht personen een jaar lang schoon water, tegen een kostprijs van vijf euro per stuk. Als je erover nadenkt, is het natuurlijk bespottelijk dat wij schoon drinkwater door ons toilet spoelen. Ons regenwater sturen we naar het waterschap en dan wordt het door de rioolwaterzuivering ook nog een keer gezuiverd. Als je dat loskoppelt en lokaal hergebruikt, hoef je vier keer minder water te zuiveren.’ Water Valley

De gemeente Leeuwarden heeft recent een terrein aangekocht, dat grenst aan het terrein van de Watercampus. De gemeente wil de Watercampus uitbreiden en een gebouwencomplex realiseren van internationale allure qua architectuur en duurzaamheid. Hein Molenkamp: ‘Over twee jaar wordt de eerste paal geslagen en dan groeien we echt uit tot een Europese Waterhub. Het totale complex zal dan bestaan uit een hoogwaardig centrum waar op watertechnologie gerichte starters, bedrijven, kennisinstellingen, laboratoria en Wetsus geclusterd zijn. Als iedereen die clustervorming ondersteunt en daar gezamenlijk vorm aan wil geven, dan zal het een succes worden.’ Noord Nederland is dan de Water Valley van Europa. www.wateralliance.nl

Waterplein

‘Er zijn veel watertechnologiebedrijven die allerlei producten op de markt kunnen brengen, maar waar het ons om gaat is dat eindgebruikers, die een specifiek probleem in hun fabriek hebben bijvoorbeeld, dit probleem aan ons voorleggen. Om dat te stimuleren hebben wij het fenomeen ‘Waterplein’ geïntroduceerd. In een besloten setting gaat die eindgebruiker in gesprek met specialisten en technologieleveranciers. Als het probleem door een enkel bedrijf op te lossen is, dan hoef je dat niet te doen. Juist bij complexe problemen, waar je meerdere bedrijven nodig hebt, is zo’n gesprek effectief. Zo ontstaan er samenwerkingsverbanden en wellicht ook nieuwe technologieën of bedrijven. Wij creëren daarvoor het podium en helpen het proces op gang. Voor het vervolgtraject moet de energie uit de bedrijven zelf komen.’ Internationale bekendheid

De Water Alliance geniet inmiddels internationale bekendheid. Hein Molenkamp: ‘Onlangs zijn we benaderd door een Canadees bedrijf, dat tijdelijke hotels maakt voor boortorenpersoneel. In Alberta staan honderden boortorens, die alleen in een bepaalde periode van het jaar draaien. De firma bouwt keetachtige constructies voor de mensen die daar werkzaam zijn. Die hotels moeten na een half jaar weer worden afgebroken. In Canada worden de milieueisen

Het Waterplein |


jos hillen

Jos Hillen:

‘Ik voel heel veel energie bij de noordelijke bestuurders’

Jos Hillen |

Tekst André Staas | Beeld Henk Marks

Of het nu gaat om de capaciteitsuitbreiding van Airport Eelde, de renovatie van de Afsluitdijk of de aanpassing van de zuidelijke ringweg van Groningen, bij een groot infrastructureel project komt heel wat kijken. Jos Hillen voelt zich dan als een vis in het water. Hij paart technische ervaring bij Rijkswaterstaat aan proceservaring bij Twynstra Gudde: hardware aan software. Met dank aan Carrier Netjets Europe |

Meer charter- en lijnvluchten

Ik heb geleerd hoe de hazen in Den Haag lopen


Van november tot april is Groningen Airport Eelde in winterslaap: dan zijn er veel minder vliegbewegingen dan in de zomer. Nu komt 85% van de vliegbewegingen nog voor rekening van de drie vliegscholen, die ook op de luchthaven zijn gevestigd. Na verlenging van de starten landingsbaan zullen charter- en lijnvluchten hun aandeel vergroten. Toen Jos Hillen twee jaar geleden neerstreek als interim-directeur dacht hij aan een tussenstop van driekwart jaar. ‘De Raad van Commissarissen had mij gevraagd om de luchthaven door het laatste traject van een ingewikkeld dossier te loodsen. Het mag dan weliswaar om een investering gaan van 20 miljoen euro, maar neem van me aan dat dit net zo complex is als een investering van 200 miljoen. We dachten toen dat het binnen een jaar gepiept zou zijn en dat we de bulldozers dit jaar los konden laten.’ Groningen Airport Eelde faciliteert de mobiliteit van Noord-Nederland, zowel de toeristische als de zakelijke. ‘Met de baanverlenging zal het aantal

vakantievluchten kunnen toenemen. Net als de lijnvluchten, naast de dagelijkse vlucht op Aberdeen die we nu hebben.’ Hard- en software

Hillen is al veertig jaar sportvlieger. Zijn vrouw is senior-purser bij de KLM en twee zoons zijn verkeersvlieger. ‘Ik heb dus wel wat met vliegen. Maar ook met infrastructuur op de grond. Ik ben begonnen bij Rijkswaterstaat en heb onder meer gewerkt aan de Deltawerken.

In 1995 ben ik naar Twynstra Gudde gegaan, waar ik actief ben op gebied van infrastructuur, watermanagement en luchthavens. ‘Bij Rijkswaterstaat heb ik veel ervaring opgedaan in techniek en onderzoek, terwijl bij Twynstra Gudde de nadruk meer op de proces- en de regiekant ligt. Juist door de combinatie van deze harden software kan ik meerwaarde leveren in grote infrastructurele projecten. Daarbij is het handig dat ik geleerd heb hoe de hazen in Den Haag lopen. Ik heb zowel bij Rijkswaterstaat als bij Twynstra


al 25 jaar verrassend stijlvol A4 (Schiedam-Delft). Dit project was vastgelopen, maar ex-minister Eurlings wilde per se dat in ‘zijn’ termijn de schop de grond in ging. Twynstra Gudde werd erbij gehaald om te helpen dit project vlot te trekken. Zuidelijke ringweg

Gudde kunnen leren hoe je grote projecten bestuurlijk, procedureel en inhoudelijk moet managen.’ Hillen weet vanuit zijn ervaring in het hele land bij welke ingenieursbureaus, adviesbureaus en bouwbedrijven hij specifieke kennis en ervaring kan vinden. En als hij in Den Haag is, kent hij de weg bij het ministerie van Infrastructuur & Milieu. Nieuwe Afsluitdijk

Een bekend project waarbij Hillen is betrokken, is de renovatie van de Afsluitdijk. Eigenlijk voldoet de dijk in waterstaatkundig opzicht niet meer, omdat hij niet hoog genoeg is. De bedoeling is om van de dijk een nationale icoon te maken en dat omvat meer dan alleen een halve meter ophogen. ‘Twynstra Gudde is ingehuurd om de aanbesteding te organiseren. Als supervisor moet ik zorgen voor een kundig en ervaren projectteam dat vijf ontwerpen van ingenieursbureaus en twee van Rijkswaterstaat regisseert en beoordeelt. We moeten gelijkheid, objectiviteit en transparantie bewaken en dat is een hele opgave. Want hoe weeg je de verschillende varianten tegen elkaar af op onderdelen als waterkering, verkeer, natuur en milieu, schoonheid, energie, noem maar op? We moeten het de bestuurders mogelijk maken om een juiste keuze te maken, daar komt het op neer.’ De Afsluitdijk heeft een waterstaatkundig budget van 750 miljoen euro en dat in een tijd van forse bezuinigingen. Hillen is optimistisch: ‘Een goed project kan zich altijd goed verdedigen!’ Een vergelijkbare regierol speelt Hillen bij de aanleg van de


We blijven op de weg, maar nu in Groningen waar het verkeersinfarct aan de zuidkant steeds grimmiger vormen aanneemt. Ruim een jaar geleden sloten rijk, provincie en gemeente een convenant om de A7 tussen Gasunie en het Europaplein aan te pakken. Hillen werd gevraagd als projectdirecteur. ‘Een leuke klus met een heleboel belangen. De gemeente wil een goede inpassing in de stad en minimale hinder voor de bewoners. De provincie wil een soepele aansluiting op het wegennet en is hoeder van de gelden van de Zuiderzeelijn, waarmee het project grotendeels moet worden betaald. En het rijk is eigenaar. In totaal is 650 miljoen euro beschikbaar, waarvan 15 voor de planfase. We zijn nu bezig met onderzoek en voorbereiding. Half 2012 willen we een ontwerptracébesluit klaar hebben dat dan de inspraak in gaat. Ik hoop dat we begin 2013 het definitieve tracébesluit kunnen hebben. Ongetwijfeld komen er bezwaren. Omdat het project wordt uitgevoerd in het kader van de Crisis- en Herstelwet moet de Raad van State binnen een half jaar uitspraak doen. We zitten dan eind 2013. De aanbesteding en de projectvoorbereiding vinden plaats in 2014, waarna we vijf jaar over de uitvoering doen. Een complexe klus die moet worden uitgevoerd terwijl het verkeer gewoon doorrijdt.’

Café de Sleutel

BuitenSociëteit Paterswoldsemeer

Hanze Sociëteit Groningen

Uw eigen locatie

lEkkEr geregeld! www.samuse.nl Pottebakkersrijge 8 | 9718 AE Groningen | Tel. (050) 312 92 13 | [email protected]

Het Noorden verdient het

Een betere doorstroming in Groningen geeft uiteraard een positieve impuls aan het ondernemingsklimaat in de regio Groningen-Assen. Net als de uitbreiding van de capaciteit van Groningen Airport Eelde. Wat me hier zo opvalt, is de wilskracht van de bestuurders. Provincies en gemeenten hebben één filosofie, één boodschap. Ze lobbyen in grote saamhorigheid in Den Haag, maar ook in Brussel. En dat werkt. Voor ondernemers is dat ook heel goed: die willen helderheid en niet de ene dag zus en de andere dag zo. Voor het bedrijfsleven is het van groot belang dat de overheden eensgezind laten zien hoe zij hun ambities willen waarmaken. Ik voel heel veel energie bij de noordelijke bestuurders, de drive is er. Dat zie je ook aan de vele ondernemersverenigingen en businessbladen. Écht een teken van leven. Ik hoop dat in deze flow Groningen Airport Eelde zich verder zal ontwikkelen als faciliterend schakelpunt voor de grote strategische ontwikkelingen in Noord-Nederland zoals Energy Valley, sensortechniek en Wetsus. Het Noorden verdient het!’ www.twynstragudde.nl www.gae.nl

Geef uw persoonlijkheid de ruimte

room show es advi rp e ontw tie lla insta

Als geen ander weet Sanidrõme design, comfort en techniek met elkaar te combineren. Tot in het kleinste detail spelen wij in op uw wensen en behoeften. Onze ervaring en ons vakmanschap staan bovendien garant voor een gedegen advies, creatief ontwerp en vakkundige installatie van uw nieuwe badkamer. www.sanidrome.nl/bruins Kanaalstraat 56-58, Roden, (050) 501 93 07 Osloweg 39, Groningen, (050) 318 08 84

amyyon

Nina Beswerda |

Softwareleverancier in drie takken van ’sport’

Nina en Amyyon: twee-eenheid in de zorg

Tekst Marjan Brouwers | Beeld Gerrit Das

Durf, doorzettingsvermogen, ondernemerschap en bovenal klantgerichtheid kenmerken Nina Beswerda,

‘Bedrijven in de zorg hebben behoefte aan onze aanpak en bijbehorende software...’

directeur van het Groningse Amyyon. Haar persoonlijke leven is sterk verweven met haar bedrijf, dat gespecialiseerd is in het maken en implementeren van software voor de sector zorg en welzijn. Ruim negen jaar geleden nam ze het noodlijdende Amyyon over en maakte ze – gedegen voorbereid - een snelle doorstart: ‘Daarna ging het goed met Amyyon. En dus ook met mij.’

Als ‘carrière-dochter’ van haar moeder ging het Nina Beswerda (51) de eerste jaren van haar loopbaan zeer voor de wind. Ze belandde in 1988 in de informatie technologie en hield zich vooral bezig met software op het gebied van klantrelatiebeheer. ‘Ik vond het een geweldig interessante sector. We werkten toen nog met gigantische computers en printvellen met gaatjes. Een totaal andere wereld, als je nu terugkijkt. Ik genoot van telefonische verkoop, terwijl de meeste mensen daar juist een hekel aan hebben. In die tijd kwam ik al in contact met Amyyon en de toenmalige directeur bood me zelfs een arbeidscontract aan, maar mijn manager haalde me over om te blijven waar ik was. Op een later moment hebben onze wegen elkaar opnieuw gekruist.’


Mantelzorg

De klap kwam toen haar moeder terminaal ziek bleek te zijn. Nina besloot te stoppen met werken om mantelzorg te kunnen verlenen. ‘Ik wilde er gewoon voor haar kunnen zijn. Nog steeds verbazen me de negatieve reacties die ik toen kreeg. Ik zou mijn loopbaan weggooien. Wat kon mij dat werk schelen? Ik vond het niet meer dan normaal dat ik er in die maanden voor mijn moeder was. Uiteindelijk heeft deze taaie dame nog een jaar geleefd. Dat was een intensief, mooi jaar en ik ben blij dat ik er voor haar kon zijn.’ Schot in de roos

Tè snel ging ze in 1992 weer aan het werk, zo stelt ze achteraf. Ze kwam in de telemarketing terecht en besloot na een conflict met


Natuurlijk dichtbij

haar nieuwe werkgever om voor zichzelf te beginnen. Ze richtte haar bureau Spirit & More op en ging aan de slag met telefonische acquisitie voor IT-bedrijven. ‘Eerst werkte ik vanuit huis, maar al gauw had ik een aantal mensen in dienst, met wie ik een mooi kantoor in de binnenstad van Groningen betrok.’ Een van die klanten was Amyyon. ‘Daar ontdekte ik dat hun klanten de software prachtig vonden, maar toch niet tevreden waren. Wat je veel ziet in de IT is dat leveranciers de software afleveren en er dan niets meer aan doen. Zijn er problemen, dan moet de klant zo’n leverancier weer inhuren om ze op te lossen. Ik vind dat een verkeerd uitgangspunt. Ik vind dat je ervoor moet zorgen dat je klant met je product kan omgaan.’ In overleg zette ze een trainingsafdeling op binnen Amyyon. ‘Op mijn kosten, maar de omzet die dat opleverde verdeelden we. Wij trainden de personeelsleden van de klanten die de software van Amyyon kochten. Deze super users konden dan weer hun eigen collega’s opleiden. Dat was een schot in de roos.’ Snelle doorstart

Desondanks kwam Amyyon in grote problemen en ook Nina stapelde tegenslag op tegenslag. Haar echtgenoot overleed plotseling en zelf moest ze een zware operatie ondergaan. ‘Mijn zusje runde bijna een jaar lang mijn bedrijf en de trainers verzorgden de trainingen. Eind 2002 hoorde ik dat Amyyon failliet zou gaan. Ik heb meteen contact opgenomen met de curator of er nog iets aan te doen was en daarna ook een groot aantal klanten gebeld.’ Hoewel ze wist dat ze een tweede operatie moest ondergaan, ging ze voortvarend aan de slag met hulp van een aantal vrienden en negen Amyyon-medewerkers. Ze maakte presentaties, haalde er een financieel deskundige bij en belegde een bijeenkomst in haar favoriete café aan het Zuiderdiep. Ze herinnert zich nog het fantastische gevoel toen ze hoorde dat het bod was geaccepteerd. ‘We waren er helemaal klaar voor en konden direct beginnen met onze doorstart.’


Daarna liep alles op rolletjes. Amyyon nam twee bedrijven over, breidde het aanbod sterk uit en de klantenkring groeide. Het succes bleef niet onopgemerkt en werd bekroond met de FD Gazelle Award 2006. ‘Toen het Financieele Dagblad in 2009 een grote campagne wilde opzetten, vroegen ze mij of ik - springend als een gazelle - in de advertenties wilde prijken. Heel grappig was dat!’ Drie takken van sport

Amyyon is leverancier voor kleine en middelgrote bedrijven in de zorg. Inmiddels telt het bedrijf drie takken van sport: CRM - software gericht op klantrelatiebeheer voor een aantal gerichte doelgroepen -, Care - een Elektronisch Cliënten Dossier in de zorg - en Food. Dit laatste onderdeel levert een voedingsapplicatie aan de zorg. ‘Met onze software is het mogelijk om alle menuwensen van bewoners in verzorgingshuizen te verwerken met behulp van een PDA of een I-Pad. Dit pakket zijn we nu aan het uitbreiden tot een totaal gastvrijheidsconcept, waar veel vraag naar is. Dat doen we trouwens met een ander bedrijf samen: wij doen de implementatie van onze software en zij doen de training op het gebied van gastvrijheid.’ Wennen aan niet alles weten

Nina staat nog steeds graag met beide voeten in de modder, maar toch probeert ze wat meer afstand te nemen. ‘Dat kan, nu Amyyon in drie takken is verdeeld en elk onderdeel door een ander wordt geleid. Dat geeft mij meer tijd om na te denken over hoe we ons verder moeten ontwikkelen. Wat ik bijvoorbeeld heb veranderd is dat we op een aantal onderdelen samenwerken met partners die een deel van de implementatie doen. We doen niet alles meer zelf. En dat geldt ook voor mij persoonlijk: ik hoef niet meer alles te weten, al is dat nog wel een beetje wennen!’ www.amyyon.nl

Als maatschappelijke onderneming houdt Waterbedrijf Groningen zich bezig met het duurzaam veilig stellen van waterbelangen in brede zin. Met activiteiten op het gebied van drinkwater, industriewater, watertechnologie, energie, waterketen (riolering) en internationale samenwerking dragen we, samen met onze partners, bij aan een duurzame ontwikkeling van onze regio. Kijk voor meer informatie op www.waterbedrijfgroningen.nl of volg ons op twitter: @waterbedrijf.

Water van en voor iedereen.

Jachtbouw broesder

Johan Broesder |

Tekst Christine Pietersen | Beeld Gerrit Das

Op de werf van Broesder Jachtbouw in Lauwersoog liggen zes markante schepen op het droge. Met de punt naar het Wad gericht, lijkt het alsof ze niet kunnen wachten om het ruime sop te kiezen. ‘Ze moeten nog even geduld hebben’ zegt Johan Broesder. ‘Als wij ze weer vaarklaar hebben gemaakt, mogen ze het water in.’

Bij Jachtbouw Broesder doen ze alles zelf. Van het ontwerp tot en met het aanbrengen van de allernieuwste snufjes op het gebied van communicatie– en navigatieapparatuur. De Broesders produceren een compleet jacht, zonder ook maar een activiteit uit te besteden. Van CV-installaties naar de jachtbouw

‘De markt trekt gelukkig weer aan’

BROESDER JACHTBOUW LIGT OP KOERS 16 | BUSINESS BUSTERS NOORD

Johan Broesder: ‘Mijn grootvader richtte in 1935 een warmtetechnisch installatiebureau op in Den Ham en leverde CV-installaties aan grote instellingen en bedrijven. Mijn vader nam het bedrijf in 1977 over. Toen de markt werd vrijgegeven en Jan en Alleman zich met het onderhoud bezig ging houden, hield hij het voor gezien. Als hobby bouwde hij schepen en hij besloot zich daar volledig op te richten. In 1989 kocht hij een bedrijf in Irnsum. Daar hadden we een jachthaven met driehonderd ligplaatsen, bouwden en restaureerden we schepen, hadden we een café-restaurant en beheerden we een huurvloot. Het was een fantastische business, maar uiteindelijk werd het teveel. In 2000 zijn we verhuisd naar Lauwersoog en sindsdien richten we ons alleen op jachtbouw, onderhoud en reparatie.’

brandstofverbruik en beschikken over zeer grote tanks. Broesder Jachtbouw bouwt sloepen, kotter- en trawlermodellen en Explorer rangeschepen. Dit zijn semi-expeditieschepen waar met een hydraulische kraan eenvoudig een bijboot of een quad op het schip

Tijdens de recessie bouwden we gewoon door getakeld kan worden. Als voorbeeld noemt Johan het schip dat ze voor het Medical Team Nederland bouwden en dat ingezet wordt als EHBO-thuisbasis bij grote waterevenementen, zoals Sail en het Skûtsjesilen.

Alle kennis in huis

‘Mijn vader ontwerpt de schepen, mijn broer Hans gaat over de bouw en de techniek en ik zorg voor de elektrische installaties aan boord en voor het kantoorwerk. Met z’n drieën hebben we alle kennis in huis om een schip te produceren, exact zoals wij het willen. Voor de klant is het prettig dat we alles zelf doen, want als er tijdens de bouw iets gewijzigd moet worden, dan kan dat.’ De markt trekt weer aan

Sinds 1989 hebben ze zeventig schepen geproduceerd. Tijdens de recessie kwamen er minder opdrachten, maar de Broesders bouwden gewoon door. ‘Je zit tenslotte in de luxebranche. We zijn met een kleinere bezetting doorgegaan en hebben nu een mooie voorraad, die we zo kunnen verkopen. We merken dat de markt sinds januari weer aantrekt. Er zijn meer aanvragen en er komen meer mensen kijken. Daar ben ik wel blij mee, ja. Er is niets mooier dan te zien hoe je zelfgebouwde schip hier de loods uit wordt gereden, te water wordt gelaten en het vaste land achter zich laat. Daar doe je het voor.’ www.broesder.com www.boatcom.eu

Koersvast

Johan typeert een echte Broesder als een sterk, stabiel en volledig zeewaardig, stalen motorjacht met een klassieke belijning, een karakteristieke punt en brede gangboorden. De schepen zijn koersvast, hebben een laag

Broesder Jachtbouw is HISWA gecertificeerd voor het keuren van elektrische en gasinstallaties, is gecertificeerd voor 3CX Phone Systems en is een Kenteq gecertificeerd opleidingsbedrijf.


de buitenplaats

de buitenplaats

Jan Adema en Harry Gerritsma brengen de horeca in beweging

DE BUITENPLAATS STAAT BOL VAN VARIATIE

‘Zestien containers met rotzooi sleepten we hier de tent uit’

Tekst Christine Pietersen | Beeld Gerrit Das

Op het terras van Restaurant De Buitenplaats in het Friese Earnewâld is het aan de frisse kant en op het water valt er weinig te beleven. Het doet je verlangen naar de zomer. Je kunt je helemaal voorstellen dat je hier op een zwoele zomerdag, samen met je vriendinnen na een middagje shoppen, geniet van een frisse en lichte maaltijdsalade. Om vervolgens nog even na te kletsen op de loungebanken waar je, al nippend aan een koel glas Sauvignon, met een loom armgebaar de laatste zeilers groet.

Harry Gerritsma |

Zweetpareltjes

Trendy inrichting

Buiten is het stil, binnen bruist het. In het Grand Theatre schreeuwen tweehonderd kinderen hun keeltjes schor bij de poppenkastvoorstelling ‘Pas op, Wolletje Tim’. Op de riante binnenplaats heeft een reclamebedrijf een workshop schilderen voor relaties georganiseerd. Je ziet overal schildersezels, waar mensen met zweetpareltjes op het hoofd met verf en kwasten in de weer zijn. Een beetje schuchter bekijken ze elkaars werk. Als er dienbladen met hapjes en glazen Prosecco worden binnengedragen, leidt dat tot veel gejuich.

In de loungehoek van het restaurant viert een stel meiden een vrijgezellenparty. Na een sportclinic in de buitenlucht, wagen ze zich giechelend met rode wangen aan de warme chocola met rum en slagroom. In een andere hoek vergaderen zes heren, waarbij er tussen de cappuccino’s en de appeltaart amper ruimte is voor de laptops. Overal zie je mensen die relaxed met elkaar in gesprek zijn. De trendy inrichting van het restaurant en de gastvrije bediening, geven je het gevoel dat je welkom bent en hier voor alles terecht kunt.


Jan Adema |


De Buitenplaats

de lunchkaart vind je bijvoorbeeld biologische kazen en gevarieerde salades. Op de menukaart tref je voorgerechten aan zoals een carpaccio van ossenhaas met rode uiencompote, Parmezaan en eendenlever of een mosterdsoepje met gerookte forelfilet. Als hoofdgerecht kun je kiezen voor een kalfslever met een puree van hete appeltjes, zoete uiencrème en een saus van gerookt spek of een zeebaarsfilet met groene linzencurry, paksoi en papadums. Ook de sliptongetjes met Vlaamse frites en remouladesaus lonken. Respect voor de natuur Resultaat mag er zijn

Op 2 april 2010 werd De Buitenplaats officieel geopend. De restaurateurs Jan Adema en Harry Gerritsma kijken daar met veel plezier op terug. Harry Gerritsma: ‘Het was een schitterend feest, waarbij we alle facetten van dit complex en ons bedrijf konden laten zien. Natuurlijk zijn er enige verbouwingsperikelen aan vooraf gegaan, maar het resultaat mag er zijn.’ Afgelopen winter hebben het aangrenzende bezoekerscentrum van It Fryske Gea en het Landbouwmuseum een eigen entree gekregen, waardoor museum- en horecabezoekers worden gescheiden. Jan Adema: ‘Voorheen belandden museumbezoekers wel eens tussen congresgangers en dat leidde aan beide zijden tot verwarring. Nu is dat gelukkig geen probleem meer.’ Metamorfose

Beide heren beschikken over een ruime ervaring in horeca. Jan Adema werkte bij diverse restaurants in de bediening, was directieassistent bij Hotel Princenhof en startte vervolgens een evenementenbureau. Harry Gerritsma deed ervaring op in diverse keukens en werkte vervolgens bij Hotel Princenhof als sous-chef. Jan Adema: ‘Daar ken ik Harry ook van. In 2004 werd ik gevraagd om het activiteitencentrum over te nemen en samen met Harry heb ik die stap gewaagd. Het zag er hier toen wel iets anders uit dan nu. Er was een groot zwembad en er waren squash-, tennis- en midgetgolfbanen. Het restaurant was ingericht met rieten stoeltjes en allerlei draperieën. Een tikje oubollig vonden wij. In 2007 ging het zwembad dicht en startte de verbouwing.’ In 2008 namen ze zelf het restaurant onder handen. Harry Gerritsma: ‘Zestien containers met rotzooi sleepten we hier de tent uit. Binnen acht weken was de keuken compleet vernieuwd en realiseerden we een scheepsbar, een wijnbar en een nieuw terras. Het restaurant onderging een totale metamorfose en vormt nu een eigentijds en sfeervol geheel, met veel kleurrijke accenten.’

Harry Gerritsma kookt zoveel mogelijk met biologische producten. ‘We werken met eerlijke producten, waarvan we weten waar ze vandaan komen. We ondersteunen de millenniumdoelen, die in 2000 door de Verenigde Naties zijn vastgesteld. De doelen zeven en acht gaan respectievelijk over duurzame leefomgeving en eerlijke handel. We zitten hier midden in de natuur en die respecteren we. Binnenkort worden we zelfs aangemerkt als een gecertificeerd Fair Trade bedrijf.’ Leren van de grote theaterjongens

Met twee vergaderzalen, een theater en een binnenplaats kunnen ze gemakkelijk duizend mensen herbergen. Jan Adema: ‘Ik hoef nooit nee te verkopen, omdat er zoveel ruimte is. Bovendien is niets mij te gek. Ik ben dol op theater en laat me graag inspireren door de theatershows of evenementen van de grote jongens. Ik hoef hen niet na te doen, maar ik leer er wel van.’ In de wintermaanden zijn ze ook geopend voor feesten, congressen en evenementen en als er ijs ligt, is iedereen welkom. In de zomermaanden zijn er talrijke activiteiten. ‘Je kunt hier met je familie, vrienden, collega’s of zakenrelaties het water op met skûtsjes, pramen, rondvaartboten of kano’s. Je kunt hier een potje boerengolf doen en workshops volgen. Wij zorgen voor lunchpakketten of voor een uitgebreide en verantwoorde barbeque nadien op het terras.’


‘Ik dacht altijd dat DermaClinic alleen voor dames van middelbare leeftijd was. Blijkt de helft van de klanten jonger dan 40! Mij hebben ze van hardnekkige acné afgeholpen. Ze kunnen echt veel meer dan je denkt; kijk maar op de website of bel 09003376225.’ www.dermaclinic.nl

Inspirerend team

In januari zijn ze de Top 100 binnengestroomd van de Gouden Fust verkiezing. Jan Adema: ‘Dit jaar waren er 1855 deelnemers aan het Goed Getapt programma van de Heineken Brouwerijen. Wij deden voor het eerst mee en belandden op de 69ste plaats. Je wordt beoordeeld op de producten die je in je bedrijf hebt en hoe je die behandelt, hoe de bedrijfsvoering is geregeld en hoe de entourage en sfeer in je bedrijf zijn. De horeca is in beweging en dat willen we hier uitstralen. We hebben een geweldig team en met z’n allen leggen we iedere gast in de watten.’

Gevarieerde menukaart

Restaurant De Buitenplaats is tien maanden per jaar dagelijks geopend. Vanaf 11.00 uur kun je er terecht voor koffie en taart, op

Ik mag er zijn

www.de-buitenplaats.nl

Mijn MediSpa voor de mooiste behandelingen

MediSpa Groningen Westerkade 15-3, 9718 AS Groningen MediSpa Zwolle Schuttevaerkade 80, 8021 DB Zwolle Diverse behandellocaties in Midden- en Noord-Nederland

Friese MerenProject

Tekst Christine Pietersen | Beeld Gerrit Das, Het Hoge Noorden, RotaryWings en Kick Dull

Iedereen die verknocht is aan zeilen en varen, weet dat Friesland dé watersportprovincie van Jaap Goos |

Nederland is. Met 30.000 hectare aan meren en plassen, het IJsselmeer, het Wad, de eilanden, de bijzondere vaarroutes en 13.000 kilometer natuurgebied langs de oevers, is Friesland een uniek watersportgebied in West-Europa. Eind jaren ’90 bleek echter dat de marktpositie onder druk stond.

Teruglopende

bezoekerscijfers,

verouderde

voorzieningen

en

concurrerende

nieuwe

watersportgebieden waren voor de Provincie Fryslân aanleiding om grondig te investeren in recreatie en toerisme.

Meerjarige en consistente aanpak

Programmamanager Jaap Goos is tevreden over de resultaten:

FRIESE MERENPROJECT IS EEN FIKSE IMPULS VOOR MARKTPOSTIE WATERSPORT 22 | BUSINESS BUSTERS NOORD

In 1997 concludeerde de Commissie Langman dat Noord-Nederland een economische achterstand had ten opzichte van de rest van het land en stelde voor om een deel van de aardgasbaten in te zetten voor structuurverbetering in Noord-Nederland. Een steunfonds ter grootte van tien miljard gulden ging richting Drenthe, Friesland en Groningen. Groningen investeerde in de Blauwe Stad, Drenthe wilde het Hunzedal herinrichten en Friesland wilde de positie van de watersportsector versterken. Het Provinciaal bestuur vond dat de economische structuur alleen versterkt kon worden, als het een meerjarige en consistente aanpak zou krijgen. In 2000 ging het Friese Merenproject van start en werd een plan van aanpak opgesteld met een kostenraming van 310 miljoen euro. Samenwerking leidde tot enthousiasme

Vanaf de start stond vast dat het project niet een provinciaal project moest zijn, maar gedragen zou moeten worden door diverse partijen. Programmamanager van het eerste uur, Jaap Goos: ‘Met vijfentwintig Friese gemeenten hebben we afspraken gemaakt en visies gevormd. We hebben in de eerste fase honderd projecten opgesteld. Per project bekeken we welke samenwerkingsverbanden we konden opstarten met bijvoorbeeld het recreatieschap de Marrekrite, Wetterskip Fryslân, Staatsbosbeheer en It Fryske Gea. Dat leidde tot veel enthousiasme bij de gemeenten, omdat ze zaken met elkaar konden oppakken en konden profiteren van provinciaal, Europees en rijksgeld.’ Duitsland zit niet stil

De voornaamste doelstelling was om de werkgelegenheid in de Friese watersportsector met 30% te verhogen. ‘In 2009 lag de groei

met 22,7% prima op koers. De bestedingen in de watersport wilden we met 150% verhogen, maar dat resultaat hebben we nog niet behaald, omdat er, met name in de horeca, minder besteed werd.’ In 2007 werd een extra doel geformuleerd: de groei van het watertoerisme in Friesland moet even groot zijn als die in de Duitse watersportgebieden. De Duitsers zaten in de tussentijd namelijk niet stil. Met EU- en overheidsgelden groeiden de Duitse deelstaten Mecklenburg-Vorpommern en Brandenburg uit tot belangrijke watersportregio’s in Duitsland.

Het is hoog tijd dat de ondernemers zelf hun nek gaan uitsteken Vraag steeg enorm

Daar kon Friesland niet bij achterblijven. Jaap Goos: ‘Eind jaren ’90 veranderde de vraag van de watersporter enorm, terwijl ons aanbod ontoereikend was. Mensen wilden overal stroom kunnen tappen en over internet beschikken. Ze namen geen genoegen meer met aftandse wasgelegenheden. Friesland heeft een groot aantal kleine watersportbedrijven, die ze in de sector ‘papa en mamabedrijven’


Johan Frisosluis Stavoren |

Watersporters vertonen tegenwoordig ook zapgedrag

Galamadammen-akwadukt |

DeFluezen |

niet op de Friese meren, maar op het IJsselmeer en het Wad. Dat betekent dat we moeten investeren in de zeven toegangspoorten die Friesland kent. Stavoren, Harlingen, Workum, Lemmer, Lauwersoog, Makkum en de zuidoever van het Tjeukemeer willen we verfraaien en opwaarderen, zodat die watersporters ‘grenzeloos’ kunnen doorvaren naar de Friese dorpen en steden. We gaan de sluiscapaciteit uitbreiden door de sluizen te verbreden of door er een tweede sluis naast te plaatsen. Op zomerse dagen heb je soms wachttijden van een uur of drie, vier. Voor het imago is dat niet goed. Het komt misschien een paar keer per jaar voor, maar als je gastvrijheid wilt uitstralen, zul je daar iets aan moeten doen.’

is bij al die kernen langs gevaren en kwam met verrassende opmerkingen. Als je bijvoorbeeld IJlst binnenvaart, staan er overal borden met ‘Verboden aan te leggen’ of ‘Vaste ligplaats’. Als je daar langs vaart denk je: ‘Ik vaar door’. Het vergt geen enorme investering om daar iets aan te doen. Of als je ziet dat bewoners op de mooiste plekken liggen en passanten ergens achteraf mogen aanmeren, kun je dat ook omdraaien. De bewoners varen toch het dorp uit, dus die hoeven niet de mooiste plek. Als je iets commerciëler denkt, valt daar al veel winst te behalen.’

Tien watersportkernen opwaarderen

noemen. Veel van die ondernemers zagen geen aanleiding om te investeren, omdat de klanten toch wel kwamen. De vrijetijdseconomie ontwikkelt zich echter in een hoog tempo van aanbodgestuurde activiteiten naar een vraaggestuurde belevingseconomie. Daar moet je op ingericht zijn, anders hol je achter de feiten aan.’

Een ander speerpunt is het opwaarderen van de tien watersportkernen Heeg, Woudsend, IJlst, Dokkum, Eernewoude, Franeker, Bolsward, Joure, Balk en Leeuwarden. ‘We hebben een externe watersportexpert ingehuurd om SWOT-analyses te laten maken. Die

Zapgedrag

In de zomermaanden lijken de Friese meren overvol, maar uit onderzoek is gebleken dat het qua bezoekers niet drukker wordt. ‘Als we de bootpassages op een rijtje zetten, dan zijn het eerder minder passages, dan meer. Watersporters vertonen tegenwoordig ook zapgedrag. Ze huren een boot voor een weekend of een midweek en vaak is het een last-minute boeking. Bovendien hebben veel meer mensen een boot voor de deur liggen. Als het mooi weer is, gaat iedereen tegelijkertijd het water op en dan is het dus druk. De zappers geven echter wel veel geld uit. Ze willen luxe schepen, ze bezoeken veel restaurants en shoppen is ook favoriet.’ Jannewietske de Vries |

Groei zit op het IJsselmeer en het Wad

Na de projectevaluatie in 2010 werd er een nieuw uitvoeringsprogramma 2011-2015 opgesteld. Jaap Goos: ‘We hebben een onderzoek verricht naar het groeivermogen in de watersport en die zit


Het zijn prachtige resultaten en plannen, maar hoe verhoudt zich dat tot het milieu? Mensen komen naar Friesland vanwege de rust, de ruimte, de kwaliteit van de natuur en het landschap. Er zijn meer vaarroutes aangebracht in natuurlandschappen en de provincie wil meer schepen naar Friesland halen. Hoe belastend is dat voor het milieu? Jaap Goos: ‘Vanaf het begin was het duidelijk dat we de economie en de ecologie in balans wilden houden. Duurzaam denken en handelen is ingebed in onze werkwijze. We hebben bijvoorbeeld 50% van de baggerspecie hergebruikt. Sinds 1 januari 2009 is het verboden om toiletwater op het water te lozen. Je moet het nu lozen in de speciale inzamelingspunten. Daarnaast hebben we als proef geïnvesteerd in een innovatief vuilwatersysteem. Dat is een full service oplossing om vuil water per ligplaats op te vangen en af te voeren naar het riool.’

Only Routes’ te ontwikkelen, waar je alleen stil mag varen. Ik vind dat een win-winsituatie, omdat je in natuurkwaliteit investeert en het elektrisch varen stimuleert.’ Waterwegennavigator

Sinds februari 2010 is de Provincie Fryslân projectleider van het project ‘Waterwegennavigator’. Met diverse Nederlandse en Duitse participanten wordt gekeken hoe met nieuwe technologie de watersport nog aantrekkelijker kan worden. Ruim 7,6 miljoen euro is beschikbaar gesteld voor zeven deelprojecten, waaronder de ontwikkeling van een waterwegennavigator. De navigator geeft niet alleen informatie over waterstanden, vaardiepten en sluistijden, maar ver-

We willen de economie en de ecologie in balans houden

Broos evenwicht

Tevredenheid op de weg en op het water

Het Friese Merenproject heeft bijna alle beoogde resultaten van het oorspronkelijke plan uit 2000 behaald. Op veel plaatsen zijn vaarwegen en jachthavens uitgebaggerd en is het aantal vaarroutes uitgebreid met bijvoorbeeld de Staande Mastroute en de Middelseeroute. Er zijn veel nieuwe en verbeterde aanleg- en passantenplaatsen gerealiseerd. Vijf aangelegde aquaducten hebben tot grote tevredenheid geleid, zowel op de weg als op het water.

Economie en ecologie in balans

Jeltesleat-akwadukt |

Gedeputeerde Jannewietske de Vries was de afgelopen vier jaar politiek bestuurlijk verantwoordelijk voor het Friese Merenproject. ‘Dit project is sinds de start een samenwerkingsverband, dat zijn weerga in Nederland niet kent. Gemeenten, ondernemers, het rijk, Europa, brancheorganisaties, natuurbeheerders en dorpsbelangen: iedereen deed mee. We ontsluiten nieuwe markten, producten, arrangementen, doelgroepen en communicatiemiddelen. Land- en waterrecreatie weten elkaar steeds beter te vinden. Dat moet ook, want de concurrentie zit niet stil. Naast onze eigen campagnes, komt er dit jaar een interactieve nationale promotiecampagne gericht op Duitsland en België. Het is nu tijd om in Fryslân goede producten met een goede prijs-kwaliteitverhouding in de markt te zetten. Dus ondernemers: investeer en werk vooral samen. Alleen kwaliteit loont!’

‘Natuurlijk zou je voor een betere spreiding van de watersport het vaarseizoen kunnen verlengen, maar er is een broos evenwicht tussen de natuurwaarden en de watersport. In het voor- en naseizoen verstoort de watersporter het waterwild. We zijn nu in gesprek met Staatsbosbeheer om te kijken of zij delen van hun natuurgebieden onder water kunnen zetten om extra vluchtplaatsen te creëren voor het waterwild. Op die manier verstoor je de natuur niet en hoeven boeren geen landbouwgrond af te staan.’ Electric Only Routes

De Provincie Fryslân investeert de komende jaren in het verbeteren van de oplaadinfrastructuur voor elektrisch varen. ‘Ruim honderd particulieren hebben al gebruik gemaakt van de subsidieregeling om hun schip om te bouwen. Tien verhuurbedrijven hebben grote kruisers omgebouwd tot hybride schepen. En juist die schepen doen het goed in de verhuur. Mensen zijn nieuwsgierig en ze vinden de ‘oorverdovende’ stilte tijdens het varen geweldig. We gaan daarom meer laadpunten uitrollen, ook voor krachtstroom. Momenteel zijn we in gesprek met It Fryske Gea om in fraaie natuurgebieden ‘Electric

strekt ook informatie over de natuur langs de route, over specifieke culturele evenementen aan wal en over de openingstijden van lokale restaurants en supermarkten. Jaap Goos: ‘Dan kun je met je laptop kijken wat er in de buurt te doen is en dat biedt ongetwijfeld ook een economische impuls.’ Hartenkreet

Jaap Goos heeft het duidelijk naar zijn zin. ‘Ik heb een fantastisch team met slimme en hardwerkende mensen. We zien de effecten van ons project en krijgen veel positieve reacties. Als de overheid investeert, geeft dat vertrouwen. Ondernemers zeggen dat we door moeten gaan met het ontwikkelen van kwaliteit, omdat dat goed is voor ons imago. Maar we zitten wel in een fase waarin we hopen dat ondernemers zelf nu ook dingen gaan oppakken en hun nek durven uitsteken. Omdat het project in 2015 afloopt, is dat eigenlijk wel een hartenkreet van de Provincie.’ www.friesemeren.nl BUSINESS BUSTERS NOORD | 25

column

Halen en brengen Beeld Suheila Sahmarani |

Als ik zou willen, kan ik iedere dag wel naar een netwerkbijeenkomst. Mensen hebben steeds beter door hoe belangrijk het is om een netwerk te hebben. En dus ‘netwerkt’ iedereen zich suf, zowel in real life als virtueel. Kijk maar naar het succes van LinkedIn, Facebook, Hyves, Twitter en al die andere social media. Maar tijdens al dat netwerken is er iets vreemds aan de hand: de meeste netwerkers komen halen in plaats van brengen. Een voorbeeld: ik liet laatst de deelnemers aan een workshop ‘netwerken’ een oefening speed dating doen. Ik liet de mensen in duo’s uitwisselen wie ze waren, wat voor werk ze deden en waarom ze aan de workshop deelnamen. Na de oefening kon bijna niemand reproduceren wat de ander had gezegd: ze kenden elkaars naam niet en hadden geen idee met wie ze hadden staan praten. Au! Nog een voorbeeld: ik drink talloze koppen koffie met mensen die met mij willen praten over ‘hoe we elkaar de bal kunnen toespelen’. Leuk idee, maar in de praktijk blijkt het vaak om mensen te gaan die op zoek zijn naar handel en mij daarvoor willen gebruiken. Laatste voorbeeld: ik ga naar bijeenkomsten van VNO-NCW om daar naar een goed verhaal te luisteren en om nieuwe mensen te leren kennen. Tijdens de informele borrel snelt de gemiddelde ondernemer onmiddellijk weg, want hij of zij heeft het druk. Vervolgens zie ik commerciële mensen van allerlei bureaus die elkaar met een glas bier, wijn of cola in de hand in de navel staan te staren. Allemaal


concurrenten, allemaal vissend in dezelfde vijver. Tamelijk kansloos, kan ik u en deze mensen verzekeren. Een klant van me verzuchtte ooit: ‘Roelof, je hebt een neus voor handel. Iedere keer als er bij mij iets speelt, heb ik jou aan de telefoon. Hoe doe je dat toch?’ Het antwoord op die vraag was nogal simpel: ‘Ik bel je iedere maand…’. Negen van de tien keer heeft deze klant niets voor me te doen en dat geeft niets. Want de tiende keer is het wel raak. Die andere negen keer zijn alleen op te brengen, zolang je echt interesse hebt in ‘de ander’. En daar gaat het om in netwerken. Stop met alleen belangstelling te tonen als u denkt dat er iets te halen valt. Want u valt bij de meeste mensen genadeloos

U oogst wat u zaait door de mand. Bréng ook eens iets: kennis, informatie, een nieuw contact, wat u ook te brengen heeft. U zult versteld staan over hoeveel u daarvoor terugkrijgt. Misschien niet vandaag, en misschien ook niet precies bij dat specifieke contact, maar dat doet er niet toe, toch? U oogst wat u zaait. Met dat laatste kunt u niet vroeg genoeg beginnen.

Roelof Oldenburger [email protected]

Waterbedrijf Groningen


Harmen Hoogeveen |


24/7 schoon, lekker drinkwater beschikbaar Tekst Marjan Brouwers | Beeld Henk Marks en Gerrit Boer

Je draait de kraan open en er komt schoon, gezond en lekker drinkwater uit. Dat is in Nederland zo vanzelfsprekend dat het niet eens meer opvalt. Een kijkje achter de schermen bij Waterbedrijf Groningen N.V. maakt duidelijk wat er allemaal bij komt kijken om 24/7 drinkwater te kunnen

Waterbedrijf Groningen: Onze roots liggen bij de volksgezondheid

leveren. Water is big business, maar dan wel van de duurzame, maatschappelijk verantwoorde soort, blijkt uit een gesprek met directeur Harmen Hoogeveen.

Het Waterbedrijf Groningen stamt uit de negentiende eeuw, toen het helemaal niet vanzelfsprekend was dat ieder huishouden schoon drinkwater had. Integendeel. Het was in deze periode dat artsen voor het eerst het verband legden tussen de beschikbaarheid van schoon drinkwater en de volksgezondheid. ‘Onze roots liggen bij de volksgezondheid’, beaamt Hoogeveen. ‘Het is onze wettelijke taak om mensen te voorzien van schoon, gezond drinkwater. Daarnaast doen we ook nog een heleboel andere dingen.’

Karst Tamminga |

Harmen Hoogeveen |

Piet de Boks |

Emmer water voor een cent

Het eerste waterleidingbedrijf van Nederland was dat van Amsterdam. Hoogeveen: ‘Daar kon je in 1853 voor een cent een emmer schoon water halen uit de fontein bij de Haarlemmerpoort.’ Het Groningse waterbedrijf stamt uit 1879 en is een maatschappelijke onderneming zonder winstoogmerk. ‘Onze aandelen zijn voor 100% eigendom van de overheid. Sinds die ene cent per emmer is de prijs nauwelijks gestegen. Tegenwoordig betaal je circa een euro per kubieke meter water. Reken maar om!’


Natuurramp

Hoe belangrijk het is dat mensen kunnen beschikken over schoon drinkwater wordt pas duidelijk als het er niet is, zoals in gebieden waar een natuurramp heeft plaatsgevonden. Hoogeveen: ‘Je ziet hoe



Piet de Boks |


North Water BV In tegenstelling tot de drinkwatervoorziening is de levering van industriewater niet wettelijk geregeld, vertelt Piet de Boks van North Water, een joint venture van Waterbedrijf Groningen en Evides Industriewater ‘In de markt is er behoefte aan een betrouwbare en zorgeloze levering van water op maat, want water is vaak niet de core business van industrieën. Aangezien ze wel water nodig hebben voor hun processen kunnen wij hen daarbij helpen.’ North Water heeft inmiddels al een flink aantal mooie projecten op het gebied van industriewater gerealiseerd. ‘We leveren proceswater van drinkwaterkwaliteit aan Avebe, zuurstofloos proceswater aan Akzo Nobel Salt, gefilterd water aan Nedmag en demiwater aan Kisuma. En ook gaan we straks water leveren aan de NUON-centrale in de Eemshaven. Allemaal geheel verschillende producten waarvoor geen grondwater, maar oppervlaktewater wordt gebruikt. Dat is beter voor de ecologie maar ook voor de portemonnee en daardoor veel duurzamer.’ Voor het Chemiepark Delfzijl zuivert North Water al het nogal zoute afvalwater. Van de Waddenvereniging heeft North Water hiervoor de ‘Red de Eems Award’ ontvangen. En tenslotte zijn er ver uitgewerkte plannen voor een integrale, duurzame watervoorziening voor de Eemshaven.

Water Laboratorium Noord

Bewaker van schoon drinkwater Al dertig jaar zorgt het Water Laboratorium Noord (WLN) dat het drinkwater in Groningen en Drenthe schoon, lekker en gezond is. WLN, vanaf 1 mei als BV met watertechnoloog Hilde Prummel aan het roer, is gezamenlijk eigendom van Waterbedrijf Groningen en Waterleidingmaatschappij Drenthe. De hoofdtaak van WLN: het bewaken en verbeteren van de kwaliteit van het water dat de moederbedrijven leveren door middel van chemisch, biologisch en technologisch onderzoek.

snel er dan ziekten uitbreken als tyfus en cholera. Dat heeft niet alleen te maken met de beschikbaarheid van drinkwater, maar ook met de riolering. Het is van groot belang dat zowel de aanvoer als de afvoer van water goed geregeld zijn. De hele waterketen is van belang. In Nederland zijn we niet gewend aan het ontbreken van gezond kraanwater. Denk maar terug aan de leidingbreuk in 2008. Mensen raakten in paniek, gingen flessen water hamsteren, scholen moesten dicht. Terwijl er vijf kilometer verderop gewoon water uit de kraan kwam.’

Genen

Het maatschappelijk verantwoord ondernemen zit in de genen van de onderneming, vindt Hoogeveen. ‘In veel landen is er groot gebrek aan schoon drinkwater. Wij hebben ons verbonden aan de millenniumdoelen van de VN met het tekenen van het ‘Schoklandakkoord’. Jaarlijks dragen wij 0,5% van onze jaaromzet af voor projecten in minder ver ontwikkelde gebieden. Een gemiddeld gezin betaalt hieraan dus circa 75 eurocent per jaar mee.’

‘Onze wettelijke taak is het monitoren van alle drinkwaterlocaties’, legt Prummel uit. ‘Dat doen we volgens de wettelijke normen plus een beetje meer, omdat we graag een goede nachtrust hebben. Die taak vormt het fundament onder WLN. Met de kennis en ervaring die wij hierdoor opdoen, kunnen we ook andere diensten bieden. Deze ontwikkeling is van de laatste tien jaar en is alleen maar versneld nu onze moederbedrijven ook industriewater leveren en afvalwater zuiveren.’

Hilde Prummel |

Andere activiteiten Hoge eisen

Om schoon drinkwater te kunnen leveren, stelt het Waterbedrijf Groningen hoge eisen aan de omgeving van de plaatsen waar het water wordt gewonnen. Hoogeveen: ‘Wij pompen grondwater uit een aantal putten in Drenthe en Groningen en we halen oppervlaktewater uit de Drentsche Aa. We proberen zoveel mogelijk te voorkomen dat er vervuilende activiteiten plaatsvinden in de buurt van onze waterwinning. Langs de Drentsche Aa geven wij boeren een vergoeding om vijf meter uit de oever te blijven met hun gewasbeschermingsmiddelen. Er mag bijvoorbeeld ook geen benzinestation in een grondwaterbeschermingsgebied komen. Natuurbescherming en waterwinning horen in die zin dus bij elkaar.’


Tegenwoordig beperkt het Waterbedrijf Groningen zich niet meer tot het leveren van drinkwater. In het kort schetst Hoogeveen de andere activiteiten. ‘Een kwart van onze omzet is afkomstig van industriewater. Dat doen we onder de vlag van North Water BV. Daarnaast zijn wij sinds kort actief op het gebied van Energie en Water, waarbij je kunt denken aan technieken waarmee je energie uit water kunt halen en aan projecten op het gebied van warmtekoude-opslag. Of aan interessante ontwikkelingen zoals het kweken van algen met behulp van de afvalwarmte en de CO2 uit elektriciteitscentrales. Een andere activiteit betreft deelname in RioNoord BV. ‘Samen met gemeenten en waterschappen worden kennis en ervaring gebundeld en is de waterkringloop weer rond.’

Geen chloor

De basis is en blijft drinkwater, benadrukt ze. ‘We staan dag en nacht klaar om in actie te komen als een analyse niet goed blijkt te zijn. Niet elke overschrijding is even ernstig, maar we nemen alle afwijkingen serieus. Is er iets aan de hand, dan kunnen wij met onze knowhow en meetmethoden aan de slag. Dat ons drinkwater goed is, vinden we allemaal vanzelfsprekend en dat moet ook zo blijven.’ Ze wijst erop dat Nederland een van de zeer weinige landen is zonder chloor in het drinkwater. ‘Als je chloor in het water doet, zijn alle bacteriën in één keer dood. Wij kiezen daar niet voor en moeten dus heel zorgvuldig zuiveren. Zonder chloor is ons water wel veel lekkerder. En altijd vers. Verser zelfs



dan bronwater dat, nadat het gebotteld is, maanden in een schap kan staan.’ 800 klanten

WLN controleert het water van zo’n 800 klanten, waaronder ziekenhuizen, zwembaden, grote industrieën en zorginstellingen, maar ook van de bakker op de hoek. ‘Zwembadwater controleren we elke maand, bij boeren en bakkers komen we maar een enkele keer per jaar. Vaak geven we onze klanten een klein advies mee over hoe ze nog beter met hun water kunnen omgaan. Maar we maken er ook wel eens een groter project van, als klanten met veel vragen zitten.’

Wij monitoren alle drinkwaterlocaties


Gescheiden systemen

Hilde Prummel ziet goede mogelijkheden in de ontwikkeling van gescheiden afvalsystemen. ‘Vijf jaar geleden is er een pilot geweest met huishoudwater, maar die proef moest worden stopgezet. Het risico dat mensen water binnenkregen dat niet aan de eisen van drinkwater voldeed, bleek te groot te zijn. In plaats daarvan zijn er nu experimenten met vacuümtoiletten, waarbij je urine en ontlasting kunt hergebruiken om stoffen uit te winnen en energie mee op te wekken. In dat soort projecten draaien wij graag mee; zeker ook vanwege onze participatie in dit thema bij het kennisinstituut Wetsus. Zo zou je een dergelijk systeem kunnen uitproberen in de nieuwe wijk Meerstad.’ SAWA-project

Een ander mooi project betreft sensortechniek. WLN is initiator van het SAWA-project, waarbij sensoren worden ingezet om waterkwaliteit te meten. ‘We doen mee met drie projecten: een project gericht op het meten van de waterkwaliteit van de Drentsche Aa, een project waarbij je kunt meten hoe de waterkwaliteit in de leidingen is zonder ze open te maken en tot slot een methode om te meten of eventuele ziekmakers in het drinkwater verder kunnen groeien in de waterleiding.’

Huisadviseur

Specialiseren en samenwerken

Ze streeft ernaar huisadviseur te zijn op watergebied voor veel bedrijven. ‘Dat zijn we bijvoorbeeld voor Avebe en Akzo Nobel Delesto. Wij krijgen veel informatie bij die bedrijven en kunnen dan heel gemakkelijk het Waterbedrijf Groningen of North Water erbij halen, als er interessante ontwikkelingen zijn. Daarom is het belangrijk dat wij ons ontwikkelen als kenniscentrum op waterkwaliteit en technologie, zodat wij in de toekomst onze rol als pionier in de regio kunnen blijven vervullen.’ Sneller meten

Water is water, voor een watertechnoloog. Toch is ze blij dat ze genoeg mensen in huis heeft om te specialiseren. ‘Twee medewerkers zijn bijna fulltime gedetacheerd bij het waterschap Noorderzijlvest. Sowieso hebben wij heel goede contacten met de waterschappen, waardoor je een mooie ingang hebt om op verder te bouwen. Het mooiste zou zijn als alle schakels in de waterketen intensief zouden samenwerken, maar dat is nog lastig. We zoeken elkaar wel steeds vaker op en bundelen onze kennis. Zo laten we graag zien dat onze sector een boeiende plek is voor jonge mensen die zich willen ontwikkelen. Stoffig en grijs zijn we zeker niet!’

Een belangrijke mijlpaal voor WLN was de legionella-uitbraak elf jaar geleden. 'In hoog tempo moesten we analyses uitvoeren en opeens bleek legionella overal aanwezig te zijn. De reguliere kweekmethode kostte zeven dagen en dat was veel te lang. We hebben toen een snelle methode op basis van DNA ontwikkeld, waardoor we nu binnen vijf uur kunnen vaststellen of het om legionella gaat. Door de opgebouwde kennis zijn we daarna ook in staat geweest om een snelle ecoli-analyse te ontwikkelen. Daardoor kunnen we na een leidingbreuk binnen drie uur aangeven of er een besmetting is opgetreden of niet, zodat de leiding nu veel sneller kan worden vrijgegeven.'

www.waterbedrijfgroningen.nl www.northwater.nl www.wln.nl


Nieuwbouw biedt nieuwe kansen Als hoofd van het ingenieursbureau van Waterbedrijf Groningen heeft Karst Tamminga onder andere te maken met nieuwe projecten op het gebied van zowel drinkwater als industriewater. Het poldergebied bij Onnen is door de overheid aangewezen als noodbergingsgebied. Karst: ‘Dat betekent dat de polder onder water kan worden gezet bij wateroverlast. Voor ons is dat lastig, omdat ons pompstation en onze putten dan onder water komen te staan en Karst Tamminga | vervuild kunnen worden. Grondwater is heel schoon van zichzelf en ons zuiveringsproces is daarop afgestemd. Om de waterwinning veilig te stellen is er een dijk rondom onze waterfabriek gebouwd en zijn enkele putten verplaatst naar de dijk om de polder. Die kunnen dus niet meer onderlopen. Hetzelfde geldt voor een aantal nieuwe putten in de polder, die we op terpjes hebben gebouwd.’ Ook in De Punt vindt nieuwbouw plaats. Daar wint Waterbedrijf Groningen grondwater en oppervlaktewater uit de Drentsche Aa. ‘In overleg met overheden en natuurorganisaties, waaronder Staatsbosbeheer, is besloten dat wij minder grondwater gaan winnen, omdat die activiteit de ecologie verstoort. In plaats daarvan neemt de winning van oppervlaktewater toe en gaan we ons zuiveringsproces voor oppervlaktewater moderniseren. Daarnaast krijgen we van de Waterleidingmaatschappij Drenthe grondwater uit pompstation Annen, waar sprake was van overcapaciteit. Daarvoor is een transportleiding tussen Annen en De Punt gelegd. Door deze aanpak hebben we een toekomstbestendige drinkwatervoorziening.’ Hij is enthousiast over de plannen om water uit het Eemskanaal naar de Eemshaven te transporteren en daar te zuiveren voor gebruik door bestaande en nieuwe industrieën. ‘De energiecentrales die daar komen, hebben water nodig voor hun processen. Maar er bevindt zich ook een groot computerdatacentrum dat wil overschakelen van drinkwater naar industriewater voor de koeling. Wat wij willen doen, is al die afnemers in de Eemshaven clusteren en hen water leveren dat voor hun doeleinden geschikt is. Maatwerk dus, met het accent op duurzaamheid.’ De afdeling werkt ook mee aan projecten op het gebied van water en energie. ‘Bijvoorbeeld aan een project waarbij restwarmte en CO2 van energiecentrales worden gebruikt om algen te kweken. Of om de warmte uit het riool te benutten voor de verwarming van woningen. De kennis die we hier opdoen is natuurlijk elders ook weer goed te gebruiken in soortgelijke projecten.’


De klant

is koning Over de devaluatie van het koningschap De klant staat centraal. Oh ja? Hoe komt het dan dat grote banken hun vestigingen in kleine steden en dorpen sluiten? Dat telecomaanbieders hun serviceafdelingen verstoppen in een telefonisch labyrint vol onmogelijke keuzemogelijkheden? Dat de gemiddelde zorginstelling je zorgeloos rustig een uur in de wachtkamer laat zitten? Dat je om een Amsterdams parkeerkaartje te kopen over heel veel geduld en ICT-kennis moet beschikken? Is klantgerichtheid wellicht een relatief begrip? Misschien heb je het als organisatie al heel goed gedaan als de klant ‘maar’ een kwartier dwaalt in het doolhof, omdat het bij de concurrent nog erger is ... Open Mind weigert zich neer te leggen bij de devaluatie van het koningschap. Wij zijn er ten diepste van overtuigd dat succesvol ondernemen nog immer zijn fundament heeft in begrip voor de klant, kennis van de klant en communicatie met de klant. Wie wil meer weten over beproefde methodes om de klant terug op de troon te zetten (en een beslissende voorsprong op de concurrentie te nemen) belt met Ed Behrens 06 53 17 66 70 of Loek Hogenhout 06 53 79 31 83 voor een

Open Mind is een adviesbureau op het snijvlak van business, sales en marketing, gerund door ervaren ondernemer-marketeers. Wij ondersteunen bedrijven en ondernemers bij het versterken van hun commerciële organisatie. Noem ons de loods naast de kapitein, de vertrouwenspersoon van de familie, de hofnar naast de koning (vergeet niet dat vaak de nar de enige adviseur was die de waarheid mocht zeggen ...). Uw klant is het startpunt van ons werk. Wij baseren onze adviezen op zijn denkwijze, op wat hij belangrijk vindt en op de factoren die zijn loyaliteit bepalen. Objectieve kennis over uw klant is snel en eenvoudig op te diepen met onze Open Mind KlantScan. Probeer het maar eens.

vrijblijvend kennismakingsgesprek.

Open Mind, Venesluis 20, 7991 TH Dwingeloo. T 0521 - 593 764 [email protected] www.methodeopenmind.nl

Yacht

yacht

Ard van der Hoeven |

De demografie trekt zich niets aan van de economie

Alleen wendbare organisaties gaan het in de toekomst redden Tekst André Staas | Beeld Henk Marks

Al vóór de economische crisis konden organisaties slechts met moeite geschikte medewerkers vinden. De druk is nu even van de ketel, maar niet voor lang want de economie veert weer op. Bovendien zwaait als gevolg van de vergrijzing een leger aan kennis en ervaring af en stellen jonge werknemers nieuwe eisen. Een hele opgave in menige directiekamer: hoe krijg en houd ik voldoende kennis en ervaring binnen boord om mijn organisatie wendbaar te houden?

Kennis en ervaring vloeien weg

Mondialisering en snelle technologische ontwikkelingen doen markten in hoog tempo veranderen. Niet alleen afzetmarkten, maar ook arbeidsmarkten. Om het hoofd boven water te houden of beter: om voorsprong te nemen op de concurrentie, zoeken ondernemers naar mogelijkheden om zich te verbijzonderen. Laat nou kennis een belangrijke factor zijn! Organisaties hebben dan ook een groeiende behoefte aan de juiste kennis en expertise, zeker in een economie die weer aantrekt. Daar komt bij dat - als gevolg van demografische ontwikkelingen - de komende jaren veel kennis en ervaring van werkenden wegvloeit: de demografie trekt zich niets aan van de economie en werkt als constante onderstroom. Bovendien hebben hoog opgeleide young


professionals andere eisen en wensen: zij willen meer balans tussen werk en privé, en meer zelf beslissen. Behoefte aan kennis onderzocht

Voor Yacht aanleiding om eens fundamenteel de behoefte aan kennis te onderzoeken: in hoeverre zijn organisaties hiermee bezig; ontwikkelen zij hierop beleid? Ard van der Hoeven is eindverantwoordelijk voor Yacht in Groningen en Drenthe. Hij onderstreept in een oplopende, economische temperatuur de waarde van het onderzoek. ‘Iedereen heeft te maken met kennisschaarste, uitstroom door vergrijzing, toenemende internationale concurrentie en een arbeidsmarkt die steeds beweeglijker wordt. Maar weten organisaties wel welke kennis ze nodig hebben,

Het lijkt wel of organisaties de kop in het zand steken BUSINESS BUSTERS NOORD | 37

Yacht

Het Noorden Communiceert

laten ze zich niet te eenzijdig leiden door kostenbeheersing, schatten ze toekomstige kennistekorten wel goed in? Op deze en nog veel meer vragen wilden we antwoord hebben.’ Vergrijzing

In het onderzoek geven de respondenten duidelijk aan, dat kennis bepalend is voor het succes en de continuïteit van de organisatie. ‘Maar dat blijkt niet uit het gedrag van diezelfde organisaties’, constateert Van der Hoeven. ‘Terwijl alle cijfers erop wijzen, dat de komende jaren een enorme uitstroom door de vergrijzing zal plaatsvinden, geeft 40% van de ondervraagden aan dat ze geen problemen verwachten in hun organisatie. Het lijkt wel alsof ze de kop in het zand steken! Veel organisaties focussen zich op kostenbesparing. Maar liefst 1 op de 3 doen dit door personeel te ontslaan. Dat is typisch iets voor de korte termijn. Want er verdwijnt ondertussen waardevolle kennis, terwijl iedereen op zijn vingers kan natellen dat die morgen weer nodig is. Kostenbesparing vandaag kan zo leiden tot kostenstijging in de toekomst.’ Een andere opvallende uitkomst van het onderzoek is dat de helft van de ondervraagden niet verwacht, dat we langzaam maar zeker afstand doen van vaste werktijden en –plekken. Ook bij veranderende wensen van jonge werknemers (de zogenoemde Y-generatie van 1980 en jonger) staan ze nauwelijks stil. Terwijl het toch een hele toer zal worden om geschikte medewerkers te vinden en te binden. Voorts wordt in het onderzoek vastgesteld dat organisaties hun wendbaarheid niet alleen kunnen vergroten door tijdelijke inhuur, maar ook door te kijken naar nieuwe flexibele vormen van kennisdeling en werkprocessen. Een vreemde uitkomst van het onderzoek is dat binnen organisaties de HR-managers aangeven dat er HR-beleid is, maar dat het management hiervan niet op de hoogte is… Ontgroening

Organisaties staan volgens Van der Hoeven voor de uitdaging om wendbaarder te worden. ‘Voor Noord-Nederland komt daar nog de uitdaging bij dat afgestudeerden hun toekomst nogal eens in andere landsdelen zoeken bij gebrek aan beroepsperspectief in de regio. We zouden moeten investeren in het bieden van uitdaging en afwisseling, bijvoorbeeld door organisaties te laten samenwerken in clusters en ketens. Zo kun je jonge professionals laten rouleren, waardoor ze de kans krijgen om kennis en ervaring te delen en om te circuleren.’ Als voorbeeld noemt Van der Hoeven de Campus Eindhoven, waar Yacht dertig hoogopgeleide technici van Philips na een outsourcingstraject heeft overgenomen. ‘Wij detacheerden ze bij bedrijven als Océ en ASML, die zo gemakkelijk toegang kregen tot voor hen nieuwe kennis. Voor Philips bleef de kennis gewoon beschikbaar, er kwam van de andere bedrijven zelfs nieuwe kennis naar binnen, en bovendien was het voor iedereen een relatief goedkope oplossing.’


ArjeN SNijder Art director en grAfisch ontwerper met visie

MArjoleiN SCHerpHuiS communicAtieAdviseur en copywriter met visie

dANiël BeNjAMiNS grAfisch vormgever en webdeveloper met visie

gelooft in digital publishing on ipad ook nog steeds liefhebber van boeken en tijdschriften in print ✱ dol op jazz nog doller op saxofoon spelen in bigband ✱ begint de dag met een verse espresso op het werk

positionering ✱ profilering ✱ naamgevingstrajecten ✱ van identiteit naar imago ✱ schier ✱ webtext ✱ huisstijlprogramma’s ✱ communicatie-advisering workshops social media ✱ art & copy boekverzorging ✱ salmiaklollies

css ✱ photoshop ✱ ipad ✱ films html ✱ e-book ✱ dtp ✱ indesign pdf ✱ firefox ✱ katten ✱ van ontwerp naar website ✱ wordpress ✱ illustrator Apple ✱ Amerika ✱ iphone ✱ internet pixels én millimeters

Nú in actie

Yacht heeft diverse tools in huis om organisaties te helpen zich wendbaar te maken. Zo geeft ze adviezen, organiseert ze Ronde Tafels en begeleidt ze teamsessies, zowel op directie- als op afdelingsniveau. ‘We helpen zo organisaties om hun wendbaarheid concreet in te vullen. Op HRM-gebied, maar bijvoorbeeld ook met ICT, waar de reductie van het aantal applicaties, organisaties minder kwetsbaar maakt voor risico’s van kennisuitstroom.’ Sinds kort heeft Yacht een zogenoemde ‘Wendbaarheidsscan’, aan de hand waarvan met inzet van 21 parameters op het gebied van arbeid, kennis, processen en systemen een diagnose kan worden gemaakt van de wendbaarheid: waar is het meeste te winnen? Bij een aantal organisaties heeft Yacht de scan al uitgevoerd en ondertussen lopen de eerste trajecten om de wendbaarheid ook daadwerkelijk te verbeteren. Van der Hoeven besluit: ‘Kennis is essentieel voor iedere organisatie. De beschikbaarheid en bereikbaarheid staan onder druk door de vergrijzing en de ontgroening. Er valt niet aan te ontkomen: organisaties moeten nú in actie komen, zodat ze hun continuïteit ook in de toekomst veilig stellen.’ Interesse in een exemplaar van het onderzoek ‘De wendbare organisatie’ of in een gratis Wendbaarheidsscan van uw organisatie? Neem contact op met Ard van der Hoeven: 050-5205410 of [email protected]

HNC | Communicatie en vormgeving

www.hnc.nu

www.boekverzorging.nu

Programmamanagement Projectmanagement Interim-management TRIAD. Expertise in het succesvol leiden van grote en complexe projecten en programma’s in bedrijfsprocessen. De kracht van TRIAD • Resultaatgerichtheid • Doorvoeren van veranderingen • Sterk analytisch vermogen • Vermogen om mensen te enthousiasmeren

www.yacht.nl

• Teamgeest met directe hands-on aanpak • Ervaring en kennis in het managen van integrale

Yacht helpt organisaties om succesvol te zijn in hun bedrijfsvoering. Al tien jaar lang. Hiertoe stelt de Randstad-dochter hoger opgeleiden (minimaal hbo plus drie jaar werkervaring) in detachering of als interim manager ter beschikking. Het aanbod is onder te verdelen in acht vakgebieden: techniek, finance, ict, marketing en communicatie, bouw, civiele techniek en ruimtelijke ordening, inkoop en logistiek, HRM en legal. Yacht werkt voor profit- en voor non-profitorganisaties.

ICT-oplossingen • Integriteit en hoge mate van betrokkenheid en verantwoordelijkheid

M: 06 13 78 88 45 E: [email protected] W: triadmc.nl Leggeloo 34, 7991 PZ Dwingeloo

HUISARTSEN voor NEPAL

HUISARTSEN voor NEPAL

Nepalese artsen opleiden voor de buitenposten in de bergen

NEDERLANDSE HUISARTSEN ZETTEN ZICH IN VOOR NEPALESE CHIRURG

Tekst Christine Pietersen | Beeld Gerrit Das en Andrea Saathof

Tijdens een studiereis in Nepal raakten veertig Nederlandse huisartsen zo onder de indruk van wat ze daar zagen, dat ze spontaan besloten om geld in te zamelen voor een trainingscentrum voor Nepalese artsen, paramedici en verpleegkundigen. De huisartsen hebben samen al 100.000 euro opgehoest. Totaal is er 170.000 euro nodig en dan kan er gestart worden met de bouw.

In de Nepalese hoofdstad Kathmandu staat prof. dr. Ram Shresta aan het roer van het Dhulikhel Hospital. Dr. Ram verloor zijn moeder toen hij negen jaar was. Dat deed hem besluiten om arts te worden. Hij studeerde in Oostenrijk en keerde na zijn studie terug naar Nepal om zich in te zetten voor de Nepalese bevolking. Samen met Oostenrijkse vrienden, verenigd in de Stichting Nepalimed Austria, bouwde hij het Dhulikhel Hospital. In 1996 werd het ziekenhuis geopend door de toenmalige koning Birendra van Nepal. Symbolische cheque

In maart 2010 organiseerde een van de bestuursleden van de Stichting Nepalimed Holland, de uroloog dr. Fons Ypma, een studiereis naar Nepal. Veertig Nederlandse huisartsen volgden hier een geaccrediteerde nascholing. Op de tweede dag van de studiereis dronken de huisartsen Gerald Nillessen (Westerhaar) en Peter Saathof (Dwingeloo) na het diner een biertje met hun collega’s Cees Buiks (Ewijk) en Willem Jan Hoogwater (De Westereen). Peter Saathof: ‘We waren zo onder de indruk van wat we die dag hadden gezien, dat we besloten om dr. Ram te helpen. Naast het hospitaal heeft dr. Ram vijftien buitenposten opgericht om in het bergachtige Nepal basale medische zorg te bieden aan de vaak arme bevolking. We hadden gehoord dat zo’n buitenpost 60.000 euro kost. Als we alle veertig 1500 euro zouden ophoesten, dan hadden we dat voor elkaar. De volgende ochtend legden we het voor aan onze collega’s en die reageerden allemaal enthousiast. Aan het eind van de trip konden we symbolisch al een cheque van 35.000 euro overhandigen.’ Samenhang in gezondheidszorg Peter Saathof |

Gerald Nillessen |


Gerald Nillessen: ‘Ik heb eerder studiereizen naar het buitenland gemaakt, maar wat ik hier zag vond ik erg bijzonder. We bezochten de kliniek en zagen heel veel mensen in de wachtruimtes. Die mensen moesten allemaal gezien worden door een chirurg, terwijl sommige ingrepen ook best door een verpleegkundige zouden kunnen worden afgehandeld. Dan denk je: ‘Wat zonde!’ Dr. Ram probeert een samenhang in de Nepalese gezondheidszorg te realiseren door de bergklinieken aan te sturen vanuit het moederhospitaal. Ook wil hij

graag eenheid in behandelmethodes, maar daarvoor moet er tijd en geld worden gestoken in opleidingen. En daar ontbreekt het aan.’ Geen buitenpost, maar een trainingscentrum

Eenmaal teruggekeerd in Nederland besloten de huisartsen om het bedrag niet in te zetten voor een nieuwe buitenpost, maar voor een trainingscentrum waar Nepalese zorgverleners worden opgeleid om de buitenposten te bemannen. Na vele berekeningen bleek dat een trainingscentrum 170.000 euro moest kosten. Gerald Nillessen: ‘Dat bedrag was dus hoger dan gepland, maar we besloten om ervoor te gaan. Een van onze collega’s nam afscheid en vroeg als cadeau een bijdrage voor het trainingscentrum. Peter gaf een interview voor

Nog 70.000 euro nodig radio Drenthe en ik verscheen bij TV Oost. Dankzij de inzet en de gulle giften van alle veertig huisartsen staat er nu 100.000 euro op de teller. De ontbrekende 70.000 euro willen we binnenhalen door alle Nederlandse zorgverzekeraars aan te schrijven. Als de huisartsen 1500 euro kunnen missen in deze tijden van crisis, dan moeten de zorgverzekeraars dat ook kunnen.’ De huisartsen kozen er bewust voor om de kar zelf te trekken. ‘Het is misschien wel een beetje een eigenwijze actie, maar als je dit plan eerst zou voorleggen aan bijvoorbeeld een huisartsenvereniging, dan werkt dat enorm vertragend. Zowel Peter als ik hebben eerder dingen ontwikkeld, die niet altijd conventioneel tot stand zijn gekomen. Onze ervaring met de ambtenarij en onze praktische instelling hebben ons doen besluiten om dit zelf op te pakken.’


Zorg in de directe omgeving is efficiënter dan zorg op afstand

Gerrit Mulder |

Project sluit aan bij eigen visie

Peter Saathof bouwde samen met een collega een medisch centrum in Dwingeloo. ‘Het is een klein dorp en mensen moesten altijd ver reizen naar de zorginstanties. Wij hebben daarom gemeend om de zorg naar de mensen te brengen. We hebben hier nu twee huisartsen, een apotheek, drie fysiotherapeuten, drie logopedistes, twee kinderfysiotherapeuten, een thuiszorgorganisatie, een maatschappelijk werker en een psycholoog. Het Diaconessenhuis Meppel heeft hier een poliklinische afdeling. Het is bewezen dat zorg in de directe omgeving van mensen veel efficiënter is dan zorg op afstand. Dit Nepalese project sluit daarom mooi aan bij onze visie.’ Geïntegreerde zorg

Gerald Nillessen werd tien jaar geleden betrokken bij het idee om in Westerhaar een ontmoetingscentrum te bouwen conform de Scandinavische Kulturhusfilosofie. Het Kulturhus is een veelzijdig gemeenschapscentrum op het platteland, waarin allerlei sociale, culturele en maatschappelijke voorzieningen zijn ondergebracht. ‘Westerhaar ligt geografisch exact tussen de twee ziekenhuizen van Almelo en Hardenberg en het ligt centraal in de gemeente Twenterand. In 2007 is Kulturhus De Klaampe geopend en het is inmiddels het hart van de gemeente. Die vorm van geïntegreerde zorg zouden we ook graag in Nepal zien. We hopen daarom dat we de laatste stuivers bij elkaar kunnen schrapen, zodat er in de zomer met de bouw gestart kan worden. Begin 2012 moet het er staan en operationeel zijn.’ Peter Saathof: ‘Het is niet onze insteek om de eerste- en tweedelijns gezondheidszorg, zoals die in Nederland is georganiseerd, daar te kopiëren. Dat heeft geen zin. Maar als je een opleidingscentrum hebt, met een bibliotheek en computers, dan heb je een functioneel gebouw. We willen het centrum oprichten, zorgen dat het operationeel wordt en daarna moeten ze zich zelf redden. Wij kunnen het dan afronden en ons wellicht richten op nieuwe projecten. Als we iets tegenkomen waar we enthousiast van worden, dan gaan we er ook voor. We hebben allebei een gezond soort fanatisme.’ www.dwingeloo.huisartsen.nl www.docvadis.nl/gpnillessen www.nepalimed.nl


‘De stroming, de geulen en de ondieptes zijn echter verraderlijk’

OP HET WAD VOEL JE DE GROOTSHEID VAN HET UNIVERSUM Tekst Christine Pietersen | Beeld Gerrit Das

Ruim twintig jaar was Gerrit Mulder dé schipper van de reddingboot van de Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij station Harlingen. Als gepensioneerd schipper zit Gerrit Mulder sinds 1997 in het bestuur, waar hij verantwoordelijk is voor de PR. Dit jaar houdt hij ook dat voor gezien. Op z’n 73ste vindt hij het wel mooi geweest.


knrm

knrm

Op een schip moet je niet nadenken. Dan ben je te laat Normaal heb je vanuit de KNRM-toren op het uiterste puntje van de Willemshaven een prachtig uitzicht over het Wad. Een passagiersschip verdwijnt nu in een grijs niemandsland. Af en toe geeft een misthoorn een teken van leven. Op een schip mag je niet nadenken

Gerrit Mulder oogt nog steeds als een stoere schipper. Met bevlogenheid vertelt hij over zijn respect voor de natuur, de gevaren van de zee en het zinvolle reddingswerk van de KNRM. Zijn wieg stond in Stavoren, waar zijn vader als visser de kost verdiende. Al vroeg moest hij mee aan boord. ‘Ik heb toen geleerd dat je op een schip nooit moet nadenken. Als je dat aan boord moet doen, ben je altijd te laat. Als je iets fout deed, werd er niets gezegd, maar werd je aan de kant geschoven. Daar leer je wel van.’ Sinds zijn 21ste woont hij in Harlingen, waar hij een goede baan kreeg bij een vettenraffinaderij. In 1973 vroeg de KNRM of

hij als opstapper wilde instromen. Dat deed hij en vier jaar later was hij schipper. Verrassend en verraderlijk

‘Het is natuurlijk prachtig als je mensen kunt redden en ze een veilige haven kunt bieden. In mijn begintijd moesten we er twintig keer per jaar op uit. Nu is dat gestegen tot vijftig keer per jaar. De Waddenzee is een uniek stuk water: en volstrekt anders dan de Noordzee en het IJsselmeer. Het Wad is verrassend en verraderlijk. Je hebt met stroming te maken, met ondieptes en geulen en met dammen die soms onder water liggen. De Waddenzee is altijd in beweging. Het getijdenboek lag op mijn nachtkastje, zodat ik altijd wist hoe het ervoor stond.’ Zeewaardige speedboten

Gerrit Mulder vond het geweldig om met het materieel van de KNRM te mogen varen. Aan de trawler hangt de ‘Wiecher en Jap Visser-Politiek’, een reddingboot van het type Valentijn. Deze Rigid Inflatable

Search and Rescue (SAR) is voor de in 1924 opgerichte Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij het belangrijkste bedrijfsproces. De KNRM beschikt over 42 reddingsstations, waar 1100 professioneel opgeleide vrijwilligers dag en nacht beschikbaar zijn. De gemiddelde leeftijd van de varende bemanning is 38,4 jaar.

Boat heeft een bodemsectie van aluminium, waar een vaste stuurstand op gemonteerd is. Rondom de romp is een tube aangebracht. Het lichte gewicht, in combinatie met de stevige romp en sterke motoren maken het een zeer zeewaardige en wendbare speedboot. In het boothuis ligt een kleinere variant: de ‘Veronica’. Deze boot is in 2007 geschonken door Veronica Magazine en de Sponsorloterij. De grote reddingboot is geschonken door de dochter van Wiecher en Jap Visser. Saillant detail: deze mevrouw heeft in totaal vier reddingboten geschonken aan de KNRM. Voorgebakken vis

De reddingboten worden bemand door negentien bemanningsleden. ‘Er zijn net twee jonge opstappers bijgekomen, die al veel kunnen. Ze hebben alle vaarbewijzen en kunnen met marifoons en radar omgaan. ‘Voorgebakken vis’ noemen we dat soort knapen. Net als alle andere aspirant-leden zullen ze zich moeten bewijzen gedurende de proefperiode. Na een half jaar oefenen is de zwaarste beproeving bij Stonehaven, waar ze aan de tand worden gevoeld op het gebied van vaareigenschappen, handigheid, stressbestendigheid, crisisbeheersing en uiteraard ook of ze geschikt zijn om in een groep te werken. Want in het heetst van de strijd

roep je wel eens iets tegen elkaar en daar moet je later niet meer over zeuren.’ Kalmeren en relativeren

In de twintig jaar als schipper zag hij een regelmatig terugkerend patroon. ‘Vaak beginnen mensen te zeilen op de Friese meren. Dan komen ze bij Stavoren en zeilt er een jacht met een dikke bries van het IJsselmeer de haven in. Uit een gesprek met de stuurman blijkt dat het zeilen op het IJsselmeer best wel eens interessant zou kunnen zijn. Dan wordt er ’s winters flink gedebatteerd met de vrouw en in de zomer gaan ze het IJsselmeer op. Vervolgens liggen ze in Makkum en dan komt een schip met een dikke bries binnenstuiven van het Wad. Je kunt voorspellen wat er dan gebeurt. Moeder voelt er meestal weinig voor, maar vader vindt het wel spannend. Als ik op het Wad zo’n schip in nood aantrof, zaten er vaak kindjes met rode oogjes in het vooronder en waren vader en moeder niet echt on speaking terms. In zo’n situatie was ik er om iedereen te kalmeren en de kwestie te relativeren. Dan draaiden ze wel bij.’ Dakota-crash

Op 25 september 1996 steeg de nog enige in Nederland vliegende Dakota PH DDA op voor de vlucht met zesentwintig genodigden van Texel naar Amsterdam. Om 16.28 uur steeg het toestel op. Om 16.33 uur deed zich een probleem voor in de linkermotor. Om 16.37 uur crashte het toestel op de zandplaat Lutjeswaard, achttien kilometer uit de kust van Texel. Alle inzittenden kwamen om. Gerrit Mulder: ‘De bemanning van de SAR-heli’s, de reddingboten en een vissersboot begonnen direct met het bergen van de slachtoffers. Uit een evaluatie bleek dat de Marine en de Kustwacht zeer adequaat hadden gereageerd. Ik was daar niet bij, omdat ik met vakantie was, maar het heeft een grote impact gehad op ons team. Vooral omdat er niemand meer te redden was.’

Schenken met de warme hand

De laatste jaren houdt Gerrit Mulder zich bezig met PR-werkzaamheden. ‘Ik geef veel lezingen en ben actief in het werven van sponsors en donateurs. Die brengen een groot deel van de inkomsten binnen. De KNRM is een Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI), wat inhoudt dat gewone en periodieke schenkingen aftrekbaar zijn van de belastingen. Ik zeg altijd dat je beter met de ‘warme’ hand kunt schenken, dan met de ‘koude’ hand, want dan heb je er nog wat aan. Donateurs betalen 25 euro per jaar en kunnen tijdens de jaarlijkse donateursdag in onze keuken kijken en op onze reddingboten meevaren.’ Gerrit Mulder stopt bij KNRM, maar blijft betrokken bij het Wad. ‘Ik meer wel eens met een klein bootje aan bij een zandplaat. Als je in je eentje op zo’n plaat rondscharrelt, dan ben je alleen op de wereld en voel je de grootsheid van het universum. Het Wad zal mij altijd blijven boeien.’

Reddingboot ‘Wiecher en Jap Visser-Politiek’ Type: Valentijn Afmeting: 4,10 x 10,60 m Diepgang : 0,75 meter Motorvermogen : 2x 430 pk Snelheid : 34 knopen Gereddencapaciteit : 50 personen Bemanning : 4 personen Aanschafkosten: e 750.000,Reddingboot ‘Veronica’ Type: Atlantic Afmeting: 7,50 x 2,64 x 0,70 m Motorvermogen: 2 x 75 pk Snelheid: 32 knopen Gereddencapaciteit: 12/15 personen Bemanning: 3 personen Aanschafkosten: e 200.000,-

www.knrm.nl


via romanica

Restaurant na restaurant ging door zijn handen...

De tijd van de klassieke horeca is voorbij

Liever Horecageneralist dan hoogleraar Tekst Marjan Brouwers | Beeld Henk Marks

Robert Adams zit er ontspannen bij in zijn restaurant Kaap Hoorn aan de Hoornse Plas bij Groningen. Alsof het managen van zijn restaurantketen Via Romanica en al zijn andere activiteiten hem totaal geen zorgen baren. Hij geeft zijn vriendin en de kinderen een zoen en vertelt over zijn plannen en ideeën, een glas vers geperste sinaasappelsap onder handbereik. Toch gaat er wel degelijk iets veranderen: ‘De tweede helft van mijn werkzame leven ga ik het anders doen.’

Robert Adams |

Van origine is Adams (47) geen horecaman. ‘Ik heb Bestuurskunde gestudeerd in Enschede en was in 1992 in Groningen bezig met promoveren aan de faculteit Economie en Bedrijfskunde. Tot ik een café in de Gelkingestraat overnam. Ik dacht dat ik dat wel naast mijn werk kon doen, maar dat ging natuurlijk niet. Ik moest al snel vol aan de bak. Al mijn geld zat erin. Ik had binnen een jaar failliet kunnen zijn en dan was ik nu waarschijnlijk hoogleraar geweest. Maar wel met dat knagende gevoel van had ik maar…’ Hij zette door en maakte van zijn kroeg een eetcafé. Van die beslissing heeft hij nooit spijt gehad. Het horecaleven viel hem die eerste jaren zwaar. ‘Het was slopend! Ik stond zelf achter de bar en dronk met de vaste gasten mee. Op een gegeven moment dacht ik: nog twee jaar en ik lig onder de zoden. Ik heb de zaak verkocht en heb een jaar lang alleen maar gelezen. Daarna wist ik dat ik het anders wilde doen, meer zaken en minder in de frontlinie.’ Mediterrane concepten

Restaurant na restaurant ging door zijn handen. Hij nam ze over, zette een nieuw concept neer en verkocht ze weer. ‘Tot ik


Cervantes aan het Kattendiep begon: de eerste tapasbar van Groningen en meteen een schot in de roos. De locatie was lastig en om me heen viel iedereen om. Ik kon ze allemaal overnemen en zo ontstond Via Vecchia: Hemingway’s Cuba, Boccaccio en Moro. Ik weet nog dat ik voor het eerst het pand van Boccaccio binnenstapte. Er scheen een bleek voorjaarszonnetje. Ik zag het concept meteen voor me: Toscane! Die restaurants vond ik te mooi om meteen weer van de hand te doen.’ Stijlvol en informeel

Kaap Hoorn nam hij drie jaar geleden over als failliete boedel. ‘De vorige eigenaar begon met de strop om zijn nek’, zegt hij. ‘Hij had teveel uitgegeven en kon het niet bolwerken. Terwijl de zaak liep als een dolle. Dit is een locatie waar mensen graag komen, niet alleen yuppen, maar ook de dames met hun rollator uit de nieuwbouwwijken in de buurt en in het weekend gezinnen met kinderen. Hier zie je dat het doelgroepdenken voorbij is. Alles loopt door elkaar: de zakelijke markt, gezinnen, senioren. Dat zie ik elders ook gebeuren. Mensen willen snel iets eten en het leuk hebben. Ze hebben


via romanica

geen tijd meer om uren te tafelen. De tijd van de klassieke horeca is voorbij. Mooie, toegankelijke restaurants waar je je kinderen mee naar toe kunt nemen. Goede pasta’s en pizza’s, stijlvol, trendy en informeel. Dat gaan we ook doen in De Twee Provinciën, dat we net hebben overgenomen.’ Benner!

Zijn eigen toekomst wordt Benner: een nieuw bedrijf waar Via Romanica en de Keukenkamp Groep in opgaan. Adams: ‘Ik wilde een paar jaar geleden een soort Funda voor de horeca maken. Ik kreeg vaak aanbiedingen van leveranciers: een pallet gamba’s, duizend ongesorteerde flessen wijn. Dat soort aanbiedingen wilde ik bundelen op een portal: Fonofo. Maar dat bleek voor de horeca een brug te ver.’ Hij benaderde Bert en Anka Keukenkamp omdat zij al een goedlopend horeca-inkoopbedrijf hadden. ‘Wij hebben onze krachten gebundeld en gaan nu samen verder als Benner. Dat staat voor Bert en Robert, trouwens. De samenwerking loopt goed: we doen de inkoop voor 110 horecabedrijven en zijn langzamerhand een speler van formaat.’

Mijn gasten moeten met een glimlach vertrekken

Glimlach

Zijn gasten moeten altijd met een glimlach vertrekken, vindt hij. ‘Ik zie het meteen als er iets niet goed is geweest. Hier in Kaap Hoorn hebben we de zaak nu zover op orde dat er een basis van gastvrijheid heerst. Toen we hier begonnen, was het personeel echt arrogant. Daar hebben we veel aan gedaan.’ Hij is ook kritisch op de koks van tegenwoordig. ‘Ze zijn soms zo overtuigd van hun eigen kunnen dat ze niet proeven wat ze de gast voorzetten. Dat kan dus niet! We hebben net weer een nieuwe lading stagiairs binnen en die kunnen echt niets. Ze hebben ook onvoldoende drive om het vak te leren. Wat doe je hier dan nog, vraag ik me af. Dat is een trend waar ik me oprecht zorgen over maak.’ Omringd met betrokken mensen

Hij omringt zich graag met betrokken mensen die ondernemend zijn en die zelf hun problemen oplossen. Hij heeft nu drie compagnons. Medewerkers in wie hij toekomst ziet, krijgen de kans om aandelen in het bedrijf te kopen. Wat hij moet leren is loslaten. ‘Je moet af van dat paranoïde gevoel dat ze aan de drank gaan, zodra jij je hielen hebt gelicht. Je moet weten wat je zelf kunt en wat je beter aan anderen kunt overlaten. Vraag mij niet om wijn elegant in te schenken of een mooie cappuccino te maken. Ik ben een generalist, ik ben bestand tegen druk en wil steeds iets nieuws bedenken. Dat is mijn kracht.’

www.viaromanica.nl

Horecaconcepten verzinnen

Adams verwacht ook veel van de derde poot die hij naast de exploitatie van de restaurants en de inkoop aan het opzetten is. ‘Steeds vaker vragen projectontwikkelaars en gemeenten mij om een horecaconcept te ontwikkelen. Dat heb ik in Enschede gedaan met Villa van Heek, in Assen met het voormalige Churchills en in Groningen ben ik bezig in het Reitdiep. Ik verzin een formule, zet de administratie, de logistiek en de organisatie goed op en zorg ervoor dat de financiering rond is. Daar zoeken we dan ondernemers bij die zo’n zaak na vijf jaar kunnen overnemen.’ Gemeenten en projectontwikkelaars snappen de horeca niet, is zijn ergernis: ‘Dan komen ze aan met een plan met 200m² en dat is veel te weinig. Het probleem is vaak dat zo’n pand casco wordt opgeleverd, maar daarna moet de ondernemer er zeker nog twee ton in steken om het geschikt te maken voor de horeca. Dat budget hebben ondernemers niet. Dat is ook onderdeel van ons model. Krijgen we daarvoor de handen niet op elkaar, dan haken we af. Succes, zeggen we dan, je zult geen ondernemer vinden die hierin stapt. En vind je er wel eentje, dan kun je erop rekenen dat die binnen een jaar failliet is.’


Duurzaam is een keuze www.frieslandlease.nl

groen gas

groen gas

Heen en weer naar Parijs kost een paar tientjes aan gas

Wroem, wroem, het nieuwe gas kleurt groen…

Menno Groeneveld|

Tekst André Staas | Beeld Henk Marks

In de jaren zestig van de vorige eeuw vond een grootschalige ombouw plaats van al onze gastoestellen. Gastransportleidingen werden door heel Nederland aangelegd, oude stadsgasfabrieken gesloopt. Aardgas was nieuw en sexy. We staan nu aan de vooravond van een nieuw gastijdperk. Gas krijgt een nieuw leven: het kleurt groen en wordt drager van een duurzame energiehuishouding.

Virtueel groen tanken

Groen gas is niet nieuw. Boeren halen al jaren gas uit mest. Nieuw is wel de doorbraak die groen gas op dit moment doormaakt. Typisch iets voor Nederland, gasland bij uitstek sinds de ontdekking van het beroemde Slochteren-veld? Ja, in een aantal opzichten zeker. Nergens is de gasinfrastructuur zo uitgewerkt als in Nederland. Daarnaast zijn we ook nog eens een agro-land met veel biologische reststromen. In dat opzicht is groen gas typisch Nederlands. Maar vergis je niet, er zijn ook andere landen, zoals Duitsland en Zweden, die zelfs verder zijn. Uniek voor Nederland is wel de manier waarop we bezig zijn groen gas via groengashubs op te schalen en in te voeden in het landelijke transportsysteem. Energietransitiemanager van Gasunie, Menno Groeneveld, voegt de daad bij het woord en rijdt op groen gas. ‘Mijn brandstofkosten bedragen de helft van wat ik aan benzine kwijt zou zijn en bovendien rijd ik CO2-neutraal.’


Groen gas wordt geproduceerd uit afval. Mest van de landbouw en GFT-afval van huishoudens en bedrijven. Na opwaardering tot ‘Slochteren-gas’ kan het gas worden toegevoegd aan het gasnet van Gasunie. Het groene gas bij de tankstations is virtueel groen gas: het komt gewoon uit de gasleiding. Maar zoals je thuis groene stroom kunt afnemen, waarvan je de fysieke herkomst niet kunt weten, tank je aan de pomp dus groen gas. Door gebruik van groengascertificaten weet je zeker dat je toch groen rijdt. Zon en wind

Voor Gasunie is groen gas om twee redenen belangrijk. In de eerste plaats is het bedrijf als nationaal gasdistributeur verantwoordelijk voor de leverzekerheid en de veiligheid van het product. ‘We leveren al vijftig jaar aardgas, zonder problemen. We hebben dus een reputatie hoog te houden. Toen tien jaar geleden biogas op de markt

kwam, zagen wij dat het in principe mogelijk was om dit bij te mengen in ons gasnet. Maar we willen wel aan de knoppen zitten en grip houden op de leverzekerheid en de veiligheid. ‘Bovendien kunnen we met groen gas een bijdrage leveren aan de verduurzaming van onze energievoorziening. Op de lange termijn worden de zon en de wind steeds meer onze energieleveranciers. Zonnepanelen en windmolens nemen de plaats in van kolen, olie en uranium. Op momenten dat er even geen zon of wind is, is gas hét ideale middel om dan in te springen.’ Groeneveld kan enthousiast vertellen over energietransitie, vijftien hoog in het markante Gasunie-gebouw in Groningen. Met uitzicht op de Suikerunie, die afvalstoffen uit het productieproces gebruikt om groen gas te maken…. Natte en droge vloten

Scheepvaart en vrachtverkeer aanpakken FC Groningen positioneert zich met de Groene Kathedraal als Nederlands kampioen duurzaam voetbal. Personeel en spelers rijden binnenkort in auto’s op groen gas, leden van de businessclub worden opgeroepen om dat ook te gaan doen. En supporters, tja, die kunnen dan natuurlijk niet achterblijven….

Op dit moment is het aandeel van groen gas in de Nederlandse gas-


groen gas

unawe

Sterrenkunde maakt schoolkinderen tot wereldburgers

starten. Ik kan overal tanken: in Nederland, maar ook in Duitsland, Frankrijk, Italië, noem maar op. Heen en weer naar Parijs kost me maar een paar tientjes aan gas. We hebben in Nederland 50 vulpunten voor groen gas; aan het eind van dit jaar is dit aantal verdubbeld en daarmee is dan sprake van een goede landelijke dekking. Fiat, VW en Mercedes lopen voorop met verschillende typen personenen bestelwagens. Binnenkort komt er een subsidieregeling die de verkoop van zulke auto’s moet stimuleren.’ Groen Gas Mobiel is een vereniging met leden uit verschillende branches en sectoren, waaronder pompexploitanten, energieleveranciers, afvalverwerkers, automotivebedrijven en leasebedrijven.

Mam, wanneer gaat de zon uit? Tekst André Staas | Beeld Gerrit Das en Unawe

Proeftuin Noord-Nederland

levering nog klein. Het Platform Nieuw Gas (PNG) heeft becijferd dat in 2050 ongeveer de helft van al het binnenlandse gasverbruik met groen gas gedekt zou kunnen worden. ‘Willen we onze uitstoot van CO2 in 2020 met 20% verminderd hebben ten opzichte van 1990, dan kan de vergroening van ons gas wel eens een sleutelrol spelen: groen gas kan tegen die tijd zo’n 5% van de gasvoorziening voor zijn rekening nemen en dat betekent dat een miljoen huishoudens van groen gas kan worden voorzien! Het realiseert dan een kwart van de Nederlandse duurzaamheidsdoelstellingen. Een combinatie van groen gas met efficiency en energiebesparing is de snelste en de goedkoopste oplossing voor verduurzaming van de energievoorziening in Nederland.’ Niet alleen in onze huizen, maar ook in bedrijfs- en andere gebouwen vindt de komende jaren een ingrijpende energietransitie plaats. ‘En vlak de mobiliteit niet uit, want die is verantwoordelijk voor een grote uitstoot van CO2, roet en andere luchtvervuiling. Willen we de kwaliteit van onze leefomgeving écht verbeteren, dan zullen we ook de scheepvaart en het vrachtverkeer moeten aanpakken. Gasunie heeft plannen in de Rotterdamse haven om LNGinfrastructuur beschikbaar te stellen, wat noodzakelijk is om de transitie van diesel naar LNG in bijvoorbeeld scheepsmotoren te bewerkstelligen. Een veerboot met een walmende schoorsteen op de rede van Vlieland, dat kan toch niet meer!’ Naast de natte vloten van kustvaart, binnenvaart en visserij lenen ook de droge vloten van het wegtransport zich goed voor transitie van diesel naar LNG, getuige de tien vrachtwagens die Vos Logistics onlangs de weg opstuurde. Paar tientjes Parijs

Wroemmm, en dan onze heilige koe, ons ultieme statussymbool: de personenauto. Groeneveld is ervaringsdeskundige. ‘Ik heb vorig jaar 32.000 kilometer met mijn Passat Ecofuel gereden en heb maar twee keer benzine getankt. Dat heb je nodig om te kunnen

Zonnepanelen en windmolens als dragers van onze energiemix. En groen gas als standby voor als er even geen zon of wind is. Zo ziet volgens Groeneveld de duurzame toekomst van ons land eruit. ‘Uiteraard in combinatie met een vergaande besparing op het energieverbruik, onder meer door warmte-isolatie, en met de inzet van nieuwe technologie, bijvoorbeeld nieuwe HR-e ketels, die thuis

Als je stilstaat bij de grootsheid van het heelal, realiseer je je dat er meer is dan je dorp of streek. Het maakt je nieuwsgierig naar andere landen, culturen, mensen. Het project UNAWE richt zich op kansarme kinderen in tientallen landen. Met behulp van sterrenkunde wordt hun blik verruimd, opdat ze tolerante wereldburgers worden.

Zon en wind als dragers van onze energiemix en groen gas als standby warmte en elektriciteit leveren. Zo’n strategie is veel verstandiger dan inzetten op kolen en kernenergie. Groen gas speelt hierbij een belangrijke rol. Het is eigenlijk een fluitje van een cent: de infrastructuur ligt er grotendeels.’ Noord-Nederland is volgens Groeneveld bij uitstek geschikt om een rol van betekenis in deze nieuwe energiestrategie te spelen. ‘We hebben hier veel landbouw en natuur, een sterke agro-industrie, kenniscentra, havens en natuurlijk een sterke energiesector. We zijn dan ook dé proeftuin voor de nieuwe aanpak; de noordelijke economie vaart daar wel bij!’

www.groengasmobiel.nl Frederiek Westra van Holthe |



unawe

unawe

op met de ambitie om in 2020 werelddekkend te zijn. In ons land wordt het initiatief goed ontvangen, getuige de financiële bijdrage van onder meer het Ministerie van OCW. Ook in Europa slaat UNAWE aan: zeer recent kwam een subsidie van bijna twee miljoen euro beschikbaar om drie jaar lang het project te ondersteunen in NoordIerland, Duitsland, Spanje, Italië, ZuidAfrika en natuurlijk in ons land. Meer tolerantie, minder xenofobie

Kinderen van 4 tot 10

UNAWE (voluit: Universe Awareness for Young Children) is geboren in Nederland, voortvloeiend uit een academiehoogleraarschap van de KNAW (Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen) voor George Miley, hoogleraar sterrenkunde aan de Universiteit Leiden. Waar wetenschappelijk onderzoek voor de hand zou liggen, startte Miley UNAWE: dat sterrenkunde inzet als middel om te komen tot tolerantie en wereldburgerschap. UNAWE is een internationaal project dat zich speciaal richt op kansarme kinderen tussen 4 en 10 jaar. Kinderen in achterstandswijken bijvoorbeeld. Kinderen over de hele wereld. Miley, die ook de bedenker is van de beroemde LOFAR-telescoop, zette het project


Intussen omvat UNAWE een wereldwijd netwerk waarin ruim vijfhonderd astronomen, docenten en vrijwilligers actief zijn in zo’n veertig landen. Projectmanager voor Nederland is Frederiek Westra van Holthe. Nadat zij zes jaar verantwoordelijk was geweest voor de communicatie van ASTRON/ LOFAR in Dwingeloo werd zij gevraagd om UNAWE in ons land op te zetten. ‘Ik hapte meteen toe. Met sterrenkunde had ik voldoende affiniteit ontwikkeld en de idealistische insteek van professor Miley sprak me bijzonder aan. De wereld kan best wat meer tolerantie en veel minder xenofobie gebruiken.’ In alle deelnemende landen zijn, net als Frederiek, diverse mensen druk doende om projecten op te zetten in een inspirerende samenwerking tussen sterrenkundige (sub) faculteiten en het primair onderwijs. ‘Ik richt me in eerste instantie op basisscholen in achterstandswijken, maar uiteindelijk zijn we er voor alle jonge kinderen. Twintig scholen hebben projecten opgestart, die in de

praktijk worden gedragen door koppels van studenten sterrenkunde en pabo-studenten. Het is altijd maatwerk: we verzorgen complete sterrenkundige weken, maar geven ook gedurende drie maanden twee uur per week les. Daarbij sluiten we nauw aan bij de kernopdracht van het primair onderwijs: taal en rekenen leren.’ Wereldgevoel

In Noord-Nederland is sterrenkunde stevig ingebed, zowel in organisaties als in het landschap. De afdeling Sterrenkunde van de Rijksuniversiteit Groningen staat in wetenschapsland hoog aangeschreven. Dat geldt ook voor ASTRON in Dwingeloo, dat zich bezighoudt met de ontwikkeling van instrumentatie en faciliteiten voor de radioastronomie en bovendien met het bouwen van de benodigde infrastructuur. ‘Sterrenkunde past goed bij Noord-Nederland. Niet voor niets zijn in Drenthe grote telescopen gebouwd. Het begon in 1956 in Dwingeloo, vervolgens werd in 1973 de Westerborktelescoop gebouwd en vorig jaar opende koningin Beatrix LOFAR in Exloo.’ Het LOFAR-project omvat ’s werelds grootste radiotelescoop. Het is een uniek ICTproject dat is ontstaan uit de ambitie van Nederlandse sterrenkundigen om het prille begin van ons heelal waar te nemen. LOFAR ontwikkelde hiervoor een radiotelescoop die honderd maal gevoeliger is dan de huidige telescopen. Het is eigenlijk een netwerk van duizenden sensoren: kleine antennes, die zijn verdeeld over een gebied

met een diameter van honderd kilometer in Nederland en die zijn gekoppeld aan een supercomputer via een uitgestrekt glasvezelnetwerk. Stations met antennes in Duitsland, Groot-Brittannië, Frankrijk en Zweden zijn aangesloten op het Nederlandse netwerk. ’Ik heb voor elkaar gekregen dat kinderen van de basisschool uit Dwingeloo de koningin mochten begeleiden bij de openingshandeling. De hele klas had eerder via een live internet exchange met kinderen in ZuidAfrika en Australië over sterren en planeten gesproken. Dat doet UNAWE ook. Bij de opening speelde de speciaal ontwikkelde glow in the dark wereldbol een aandachttrekkende rol. Onze wereldbol heeft namelijk geen grenzen en geeft kinderen een wereldgevoel: we zijn immers allemaal afhankelijk van één en dezelfde aarde en zon.’ Voor elkaar

Frederiek is nu een jaar met UNAWE onderweg. Twintig scholen waren of zijn bezig met een blik in de ruimte. De reacties zijn honderd procent positief. ‘De kinderen vinden het prachtig, ze komen helemaal los. De studenten zijn enthousiast en de docenten zien dat sterrenkunde aansluit bij zowel wereldoriëntatie als taal en rekenen. We hebben inspirerende workshops ontwikkeld waarmee de leerkracht direct aan de slag kan. We stellen informatie- en lesmateriaal gratis beschikbaar, ontwikkelen spelletjes, animatiefilms, liedjes, noem maar op. We brengen pabo-studenten de beginselen van de sterrenkunde bij. Vaak hebben die een aarzeling bij

Twintig scholen bezig met een blik in de ruimte sterrenkunde; ze denken dat het te ingewikkeld is. Maar met spelletjes - bijvoorbeeld het eetbare zonnestelsel of met een wc-rol een spectograaf maken - is het juist erg leuk en makkelijk om kinderen nieuwsgierig te krijgen.’ De spin off wordt zichtbaar. Bijvoorbeeld bij UNAWE in India, waar moeders lessen Engels krijgen, zodat ze kunnen volgen waar hun kinderen mee bezig zijn. En zo is en blijft Frederiek druk in de weer met het ontwikkelen van lesmateriaal en het opleiden van leerkrachten om kinderen in achterstandswijken op een leuke en stimulerende manier sterrenkunde bij te brengen met als hoofdmotief: tolerantie en wereldburgerschap.

Het Kapteyn Instituut, de afdeling Sterrenkunde van de Rijksuniversiteit Groningen, heeft een mobiel planetarium. Dit wordt ingezet bij educatieve en informatieve activiteiten. Het omvat een opblaasbare koepel van 3,5 meter hoog en 6 meter doorsnede. Met behulp van digitale planetariumsoftware vinden er live shows plaats onder de sterrenhemel full dome. Met een speciale projector is het mogelijk om in HD-kwaliteit op de binnenkant van de koepel te projecteren. Je ziet zo de hemelobjecten bewegen en je kunt inzoomen op bijzondere objecten in het heelal. Zo sta je oog in oog met planeten in het zonnestelsel en exotische bronnen als supernova’s en quasars in het verre heelal. Je hebt het gevoel dat je levensecht onder de sterren staat. Het planetarium past in enkele koffers; het staat binnen drie kwartier.

www.unawe.org


Kvk noord-nederland

bag

Prettig leven, goed presteren Harry Trip |

Kijken naar wat je wél kunt. Dat is de drive van Harry Trip, directeur van BAG Nederland. BAG is een franchiseketen met diensten op het gebied van arbeid en gezondheid. Fysiotherapeuten, psychologen, diëtisten en andere zorgverleners bieden preventieve en curatieve diensten aan voor gezond leven en gezond werken, waarbij de mens centraal staat. ‘We gaan altijd uit van wat iemand kan’, stelt Trip. ‘Iedereen heeft drijfveren en doelen; het is de kunst om die helder te krijgen en van daaruit mensen op het spoor van gezond leven en gezond werken te zetten en te houden. Gezondheid is in de eerste plaats in het belang van het individu: hoe gezonder je bent, hoe prettiger je leeft. Daarnaast hebben werkgevers belang bij gezonde werknemers: fitte medewerkers presteren het best.’ Franchiseorganisatie

Leefstijl is een belangrijk sleutelwoord binnen BAG

Fit en gezond in ieders belang Tekst André Staas | Beeld Henk Marks

Ongezond eten en weinig bewegen vormen een bom onder de arbeidsmarkt. De komende jaren zal het personeelstekort blijven oplopen. Het is dus zaak om iedereen die kan werken, volop aan de slag te hebben. Fitheid en gezondheid zijn hierbij in het belang van werknemer én werkgever.


Trip wilde ooit medicijnen studeren, maar werd dolenthousiast over het vak fysiotherapie door de aanstekelijke verhalen van een vriend. ‘In 1981 vestigde ik me als zelfstandig fysio- en manueel therapeut. Maar om dat nou je leven lang te blijven doen, nee, dat trok me niet echt. Mij fascineerde de samenwerking tussen de verschillende disciplines op het gebied van zorg en arbeid. De grote winst die je met preventie kunt halen, de betekenis van werken in het leven van mensen. Ik wilde meer doen dan fysiotherapie alleen, de mens benaderen vanuit verschillende invalshoeken en met behulp van verschillende disciplines.’ Dat leidde in 1998 ertoe dat Trip in Assen een bedrijf startte waar arbeid, zorg en sportieve training worden geïntegreerd. ‘Uit de markt kwam toen de vraag naar meer vestigingen, bijvoorbeeld door grote arbodiensten. Wij deden in het begin voornamelijk interventies en bedrijfsfysiotherapie in opdracht van arbodiensten. En zo ontstond BAG: we benaderden fysiotherapiepraktijken met de vraag of ze zich als franchisenemer wilden aansluiten. Dat ging snel. Zo snel zelfs dat we nu in het hele land 28 vestigingen hebben, behalve in Zuid-Holland, Zeeland, Noord-Brabant en Limburg. ‘We werken veel in opdracht van (grote) bedrijven. Bijvoorbeeld voor het Ministerie van Binnenlandse Zaken en voor BAM. We doen interventies als medewerkers uitvallen, maar gaan ook preventief te werk.’

Leefstijl is een belangrijk sleutelwoord binnen BAG. Met als trigger de dubbele vergrijzing. ‘Door de economische crisis is er tijdelijk rust op de arbeidsmarkt. Werkgevers kunnen meestal nog wel aan voldoende gekwalificeerd personeel komen. Maar ondertussen tikt de demografische klok door; die trekt zich niets aan van de crisis. De komende jaren gaan veel mensen met pensioen, terwijl de economie aantrekt. De spanning tussen vraag en aanbod zal toenemen. Daarbij komt de opgave om oudere werknemers zo lang mogelijk fit te houden. In het belang van henzelf en dat van de werkgevers. BAG ziet hierin haar missie: mensen fit maken en houden door de verschillende belangen met elkaar te verbinden. Ouderen hebben verschillende vragen. Op het gebied van gezond-

Fitte medewerkers presteren het best heid, doorwerken tot 67, voeding, bewegen. Ze krijgen meer en eerder te maken met chronische ziekten en houden zich bezig met de vraag hoe ze hun sociale leven na hun 67ste zullen inrichten. Allemaal vragen die afkomen op henzelf, maar ook op hun werkgevers en op leveranciers op het gebied van zorg en welzijn. Wij willen hierin schakelen en makelen.’ Medewerkers vinden en binden

Om de dienstverlening up to date te houden, is er voortdurend overleg met onder meer huisartsen, GGD, gemeenten, arbodiensten, bedrijfsartsen en thuiszorgorganisaties. Onder de noemer Gezond Werken is BAG actief op individueel en op bedrijfsniveau. Werknemers krijgen na uitgebreide tests en

Leefstijl

Voor Politie Fryslân heeft BAG medewerkers getest op conditie. Daarbij kwamen allerlei aspecten aan de orde: eten, roken, drinken, bewegen, kortom de hele leefstijl. ‘Op individueel niveau ontwikkelden we op basis van de testuitslagen persoonlijke trajecten waarvan zowel de leefstijl, als bijvoorbeeld fysieke training of psychologische begeleiding deel uitmaakt. ‘

Kijken naar wat je kunt, dat is ook het motto van de Alpe d’HuZes waarvan BAG Nederland sponsor is. ‘We sponsoren een van de teams van (ex-)kankerpatiënten. De prestaties van deze mensen zijn voor ons een voorbeeld en inspiratiebron.’

Als u op zoek bent naar een locatie in een inspirerende omgeving, met een uitstekende bereikbaarheid en persoonlijke service voor een scherpe prijs, dan bent u bij Fletcher Hotels aan het juiste adres! Onze 3- en 4-sterren hotels hebben een landelijke spreiding, waardoor u op elke gewenste locatie terecht kunt voor uw zakelijke bijeenkomst. Alle hotels liggen in een natuurlijke en inspirerende omgeving waar u in alle rust kunt vergaderen en overnachten of gebruik kunt maken van diverse teambuilding en outdoor activiteiten. Gastvrijheid en persoonlijke service staan bij ons hoog in het vaandel en ontzorgen is ons motto!

www.hotelamelanderkaap.nl

01

www.hotellangewold.nl

03

02

Hollum - Ameland

www.familiehotelpaterswolde.nl

04

Roden - Drenthe

Paterswolde - Groningen

• 96 Hotelkamers • 6 Vergaderzalen



www.fletcherhoteldezon.nl

www.hotelstadhouderlijkhof

www.hoteldehunzebergen.nl

Heerenveen - Friesland


07

06

05

www.hotelheidehof.nl

01 gesprekken met de werkgever individuele leefstijlconsulten, terwijl bedrijven na onderzoek en analyse van knelpunten adviezen krijgen over hoe zij hun medewerkers zo fit en gezond mogelijk kunnen houden. ‘Werkgevers hebben er alle belang bij dat hun medewerkers fit zijn en blijven. Dit raakt rechtstreeks de productiviteit, de bedrijfsprestaties en het vermogen om medewerkers te vinden en te binden. Daarnaast geeft een fit en gezond imago voordelen op de arbeids- en de afzetmarkt.’ Verantwoord ondernemerschap

Gezondheid is in de eerste plaats natuurlijk een individuele verantwoordelijkheid. Bij individuele trajecten vindt dan ook alleen terugkoppeling plaats naar de huisarts. Is er sprake van een traject in opdracht van de werkgever, dan worden ook de bedrijfsarts en de afdeling P&O ingelicht. ‘Werkgevers kunnen een medewerker stimuleren om een traject bij BAG te doen, bijvoorbeeld als ze een probleem signaleren. Het gaat dan al sterk de richting op van gedeelde verantwoordelijkheid.’ Specialisten van BAG wijzen werknemers altijd op hun verantwoordelijkheden, ook die om arbeid te leveren voor het loon dat ze krijgen. ‘Je kunt niet zomaar de Ziektewet in als je even geen zin hebt

om te werken; soms moeten we dit wel even duidelijk vertellen. We zijn heel eerlijk en zeggen wat we vinden. Ook als we denken dat iemand iets aan zijn leefstijl moet doen. Dat hoort bij verantwoord ondernemerschap. Werkgevers en werknemers zijn in de toekomst steeds sterker op elkaar aangewezen, dat werkt ook mee.’ Sinds kort is BAG Nederland gehuisvest in een prachtige locatie in winkelcentrum Assen-Oost. ‘We zijn trots op ons nieuwe onderkomen. We zijn zichtbaar aanwezig, het gebouw heeft de kwalitatieve uitstraling die past bij wie en wat we willen zijn.’ Dat geldt ook voor het interieur: alles is even mooi, de ruimten zijn smaakvol ingericht en warm van kleur. Vriendelijk en professioneel, precies wat BAG Nederland wil zijn!

www.bagned.nl

Oosterwolde - Friesland


Leeuwarden - Friesland


Exloo - Drenthe


02

06

03 07

04 05

zen • Scherpe prij ntactpersoon • Een vast co ntract • Een vast co e omgeving • Inspirerend preiding van • Landelijke s 43 hotels • Outdoor- en activiteiten teambuilding Heeft u vragen of wilt u een offerte op maat, neem dan contact op met onze landelijke Sales Afdeling op het telefoonnummer +31 (0)347 - 75 04 95 of mail naar [email protected] WWW.FLETCHER.NL/ZAKELIJK


BUSINESS BUSTERS NOORD | 59 Adv. Zakelijk - Business Busters 14122010.indd 1

14-12-2010 15:03:46

rising sales

Een nieuw totaalconcept in communicatie

Bereik uw klant met Rising Sales

Tekst André Staas | Beeld Gerrit Das

Nieuwe markten, nieuwe klanten: welke ondernemer wil dat niet? De vraag is dan: hoe gaan we te

getriggerd en blijven erop. Door de interactie komen er aanvragen los, die uiteindelijk leiden tot offertes en opdrachten.’

werk? Gewend als we zijn aan de gebaande paden, zetten we een advertentie of doen we mee aan Koppeling met tv en zakenblad

bedrijvencontactdagen. Maar het kan ook anders: Met Rising Sales, het nieuwe concept dat website, social media, zakenmagazine en film op tv integreert. Het resultaat? Leads, offertes, opdrachten!

Website centraal Wija Koers |

Ed Behrens |


Rising Sales is een coproductie van communicatiespecialisten Methode Open Mind en Wija Koers BV. Door een slimme combinatie van verschillende communicatiemiddelen ontstaat een concept dat de klant centraal stelt. De gedachte is: een potentiële klant die zich persoonlijk voelt aangesproken en die zich herkent in het aanbod, maak je relatief eenvoudig tot duurzame relatie. Wija Koers omschrijft het als volgt: ‘De website van de ondernemer staat centraal in het concept. Die moet bezoekers trekken en vasthouden. Dat doe je door er zoveel mogelijk oplossend vermogen in te stoppen en een interactie met de klant op gang te brengen. Bijvoorbeeld door gebruik te maken van filmpjes op YouTube.’ Ed Behrens (Methode Open Mind) vult aan: ‘In ons concept zorgen aandacht in het zakenblad Business Busters en het landelijke tv-programma Regio Business Magazine voor toeleiding naar de website. Daarnaast zijn zoekmachines vanzelfsprekend goede toeleiders. Maar door de combinatie van verschillende media krijg je een enorm versterkende werking. Klanten bezoeken de website, worden

Het idee voor Rising Sales ontstond toen Wija Koers werd benaderd door de makers van het tv-programma Regio Business Magazine, het best bekeken zakenprogramma dat wekelijks een kleine 300.000 zakelijke kijkers trekt op RTL-7 en RTL-Z. ‘Ik kreeg een aanbod om voor mijn bedrijf een reportage van drie minuten op te nemen in het programma. Tijdens dat gesprek ontstond de gedachte om het tv-programma te koppelen aan internet en het blad Business Busters, dat wordt uitgegeven door Ed Behrens.’ Van het een kwam het ander en samen met Behrens ontwikkelde Wija Koers het concept Rising Sales. Oplossend vermogen

Volgens Wija Koers is de website de centrale component in de hedendaagse online marketing. ‘Traditioneel zetten bedrijven hun websites vol met informatie en - als het uitkomt - bieden zij een webshop. Ik denk dat je veel meer op de toer moet zitten van oplossend vermogen. De bezoeker moet het idee hebben dat hij wordt begrepen. Vandaar onze aanpak om de website zo in te richten dat er een snelle conversie plaatsvindt: we wekken de interesse van de bezoeker en verleiden hem om zijn e-mailadres en telefoonnummer achter te laten. Vervolgens doen we hem een aanbod in een warme omgeving: hij heeft er immers zelf om gevraagd! En zie: de interactie is op gang! In het totaalconcept worden niet alleen Regio Business

Integraal communicatie-concept Website Social media Zakenblad TV-film


rising sales

Magazine, Business Busters en de zoekmachines ingezet, maar ook social media als Twitter en Facebook. We willen de bedrijfsreportage in het TV-programma zo maken dat de kijker zich helemaal herkent in het probleem, dat door de ondernemer in zijn film naar voren wordt gebracht. Dus geen gezellige verhaaltjes over machines of de hobby van de directeur, maar een probleemoplossende eigenschap van een product. Bijvoorbeeld een speciale draaias van een vrachtwagen, die ervoor zorgt dat die gemakkelijk een rotonde kan nemen. Delen uit de tv-film kunnen dan op YouTube een eigen leven gaan leiden en zo verkeer naar de website genereren.’ Klant op voetstuk

Door de inzet van social media wordt de klant op het voetstuk gezet dat hij verdient. ‘De tijd van massacommunicatie ligt voorgoed achter ons; iedere klant is uniek en dat gevoel willen we hem ook graag geven’, aldus Behrens. ‘Kijk maar eens naar hoe Unilever dat doet op You Know Me. Deze site trekt dagelijks honderdduizenden fans, die nieuwtjes lezen, recepten opvragen en ervaringen uitwisselen. Hyves, Twitter en Facebook zijn erin geïntegreerd en er is een enorme interactie. De klant trekt aan de touwtjes en daar gaat het om. De kunst van de aanbieders is om hun producten zo te differentiëren dat die uniek worden.’ Wie wil, die kan

Rising Sales is geen trucje dat je koopt. Zet je het concept in, dan vraagt het meteen de discipline om er actief mee aan de gang te gaan. ‘Wij helpen ondernemers graag op gang met een strategisch concept, dat we vervolgens invullen met componenten’, aldus Behrens. ‘We zorgen voor een film, aandacht in Business Busters en maken webpagina’s voor een zoekmachinevriendelijk platform, dat ook een link heeft met YouTube filmpjes die we afleiden van de film. Ook linken we naar Facebook en Twitter. Uiteraard zorgen we voor een goede coaching.’

Wija Koers vult aan: ‘Met Rising Sales bereik je de klanten die je graag wilt. Je trekt ze uit de anonimiteit en maakt ze raakbaar voor jouw product.’ Samen met de opdrachtgever stellen de beide communicatieondernemers de doelen vast: x bezoeken per dag, y informatieaanvragen op de website, z offertes. Allemaal heel concreet en pragmatisch, met beide benen op de grond. Gewoon een kwestie van willen. Want wie wil, die kan!

www.methodeopenmind.nl www.wijakoers.nl

Regio Business Magazine besteedt aandacht aan bedrijven en bedrijvigheid en biedt ondernemers de mogelijkheid om met een reportage mee te doen. Zo kunnen ze zich presenteren aan de hand van bijvoorbeeld activiteiten, achtergronden, nieuwe producten, ontwikkelingen, de start van een nieuwe campagne, de opening van een nieuwe vestiging of showroom, het verwerven van een grote order, noem maar op. Bekendheid en imago van de ondernemer worden zo verbeterd en het ondernemerschap wordt gestimuleerd. Het bronmateriaal van de film kan opnieuw worden gebruikt voor bijvoorbeeld een bedrijfsfilm of korte filmpjes op YouTube.


spijkerman evenementenverhuur

Driehoek Noordzee Challenge

‘I’ll take the Challenge’

Tekst Marjan Brouwers | Beeld Erik Snel

Zestien dagen zeezeilen voor KiKa

Als jongetje van acht maakte Erik Snel (50) de Friese Meren al onveilig in allerlei zeilbootjes. Nu gaat hij in zijn zeiljacht Dutch Rose voor het grote werk. Met zijn acht jaar oudere broer Dolf doet hij vanaf 18 juni mee aan de Driehoek Noordzee Challenge: een zware zestiendaagse zeiltocht van Den Helder naar Noorwegen via de Schotse Shetlandeilanden. Met een mooi doel voor ogen: de tocht volbrengen en daarmee geld ophalen voor KiKa (Kinderen Kankervrij). Met de site www.sailing4kika.nl is hij daar al volop mee bezig.

Erik Snel is in het dagelijks leven accountmanager bij IT-dienstverlener Atos Origin. Door de combinatie van een drukke baan en een gezellig gezin kwam er van zeilen een aantal jaren niet veel terecht. Totdat hij opeens de smaak weer te pakken had. Zeven jaar geleden kocht hij - na twee zeilvakanties met zijn gezin in Griekenland - zelf een boot. Een opknappertje. Inmiddels is hij twee boten verder en heeft hij er al weer heel wat zeiluren op zitten. Zelfvertrouwen

Om ervaring op te doen ging hij een paar jaar geleden met een door de wol geverfde schipper mee, die zijn boot van Noorwegen naar

Erik Snel |

Ik heb mijn leven goed voor elkaar en ik vind dat ik daarvoor wel eens iets terug mag doen Nederland wilde terugvaren. ‘Dat betekende vier en halve dag alleen maar zee, hoge golven en aanvankelijk zeeziekte. Maar wat een ervaring! Sindsdien heb ik genoeg zelfvertrouwen om met mijn eigen boot de zee op te gaan.’ Afgelopen jaar zeilde hij nog van Cornwall


naar Nederland om de Dutch Rose op te halen. Een ruige tocht waarbij hij en zijn broer Dolf in een heftige najaarsstorm terecht kwamen. ‘Door die tocht heb ik de boot zo goed leren kennen, dat ik het aandurf om aan de Challenge mee te doen.’ Veiligheid voorop

Zeezeilen is afzien, benadrukt Erik. ‘Het kan heel ruig zijn. Daar moet je goed op voorbereid zijn en dat kost veel tijd. Je bent verantwoordelijk voor de boot en voor de bemanning. Als er iets gebeurt moet je ervaren genoeg zijn om de juiste dingen te doen en rustig te blijven. Veiligheid staat voorop.’ Daarom heeft de Dutch Rose een reddingsvlot aan boord en ligt er altijd een tas klaar met een extra gps, een handmarifoon, eten en drinken en vuurpijlen. ‘Ik heb ook een cursus gedaan om te overleven op zee. Dan kom je er bijvoorbeeld achter hoe moeilijk het is om bij hoge golven in zo’n vlot te klimmen. Met een wetsuit aan is dat al lastig, laat staan als je je zeilpak aanhebt.’ Middenin de natuur

Zorgen dat je droog en warm blijft, genoeg blijven eten ook al ben je zeeziek, ’s nachts wachtlopen: zeezeilen is inderdaad afzien. Tegelijkertijd vindt Erik zo’n tocht prachtig. ‘Je zet een knop om. Na een weekendje zeilen heb je het gevoel dat je een week weg bent geweest. Je bent middenin de natuur, je ziet bruinvissen, dolfijnen en zeehonden. Het kan heel stil, mooi en zonnig zijn en het volgende moment juist weer heel woest. Dat vind ik de charme van zeezeilen.’ Erik en Dolf kijken enorm uit naar de zestiendaagse Challenge in juni. ‘Het kan dan overdag heerlijk warm zijn en ’s nachts ijskoud. Je moet niet vergeten dat de Shetlands halverwege IJsland liggen. Het is een prachtige, ongerepte plek om naartoe te varen: er zijn ontzettend veel vogels en met een beetje geluk zien we onderweg orka’s en misschien zelfs een walvis. Een deel van de vloot blijft achter in


Driehoek Noordzee Challenge

Noorwegen om er een vakantie aan vast te knopen. Wij gaan terug naar Den Helder.’ Tanja

Het goede doel dat Erik aan zijn tocht heeft gekoppeld, was niet de oorspronkelijke aanleiding om mee te doen. ‘Ik was die tocht al aan het plannen toen ik bedacht dat dit niet voor iedereen is weggelegd. Ik heb mijn leven goed voor elkaar en ik vind dat ik daarvoor wel eens iets terug mag doen. De keuze voor KiKa lag voor de hand: mijn nicht Tanja had als kind kanker. Dat is het ergste wat een kind kan overkomen. Kinderen met kanker zijn hun jeugd kwijt en als familieleden voel je je heel machteloos. Gelukkig overleven steeds meer kinderen, maar ik zou zo graag zien dat die kans nog veel groter wordt. Ook is er veel onderzoek nodig om de kwaliteit van leven na het ziekteproces te verbeteren. KiKa werft fondsen om meer research mogelijk te maken.’

federation4women

Het Duitse grensgebied is dichterbij dan Rotterdam

grenzenloos netwerken Tekst Marjan Brouwers | Beeld Henk Marks

Met drie mobiele telefoons op zak, een laptop Frida Pathuis |

Olievlek

Zijn werkgever Atos Origin en veel van zijn vrienden ondersteunen Eriks actie. ‘Via onze site www.sailing4kika.nl willen we sponsors en donateurs werven. Alle kosten voor de reis en de boot zijn voor onze eigen rekening. Iedere eurocent die wij binnenkrijgen, gaat rechtstreeks naar KiKa. Mensen kunnen de tocht per zeemijl sponsoren of een bedrag in één keer doneren. Bovendien zou ik het geweldig vinden als anderen de actie overnemen. Bijvoorbeeld door als kwartiermaker zelf sponsors te zoeken en activiteiten op te zetten. Verder hoop ik dat andere zeezeilers het stokje overnemen: dat zij ook meegaan met de toertocht en zich daarvoor laten sponsoren. Kijk, ik kan een beperkt aantal mensen bereiken, maar als die op hun beurt hun eigen netwerk enthousiast maken, krijg je een geweldige olievlekwerking.’

onder de arm en een werktas vol brochures, documenten en visitekaartjes, is Frida Pathuis (60) uit Onnen helemaal in haar element. Deze geboren netwerkster coacht en begeleidt ondernemers

en

brengt

organisaties

bij

elkaar. Bij Assen voor Assen, maar ook voor Federation4Women,

een

project

in

het

grensgebied van Duitsland en Noord-Nederland. www.sailing4kika.nl

‘Voorondernemen in een krimpregio biedt

Inspiratiebron Tanja Snel (27) was elf toen ze te horen kreeg dat ze kanker had: de ziekte van Hodgkin in het laatste stadium. ‘Ik had niet zo goed in de gaten wat er aan de hand was, maar mijn moeder en zus Ciska wel. Voor hen was het heel zwaar. Voor mij kwam de kanker pas heel dichtbij toen ’s ochtends aan het ziekenhuisontbijt bleek, dat een van de andere kinderen die nacht was overleden.’ Tanja onderging chemokuren en moest bestraald worden. ‘Ondertussen wilde ik gewoon naar school en gelukkig kon dat ook, omdat ik niet erg misselijk was. Een voor die tijd revolutionaire operatie moest ervoor zorgen dat mijn eierstokken tijdens de bestraling beschermd werden. Als dat niet was gebeurd, had ik geen kinderen meer kunnen krijgen.’ Tanja overleefde en is inmiddels moeder van twee kinderen. Over sailing4kika is ze erg enthousiast. ‘Ik doe wat ik kan om de actie te ondersteunen. Ik heb me altijd al op een of andere manier willen inzetten, maar het kwam er nooit van. Het is fijn dat ik nu echt iets kan betekenen.’


grensoverschrijdend kansen!’

ondernemen

geweldige

federation4women

Ruim tien jaar geleden besloot Frida voor zichzelf te beginnen. Na ruim 23 jaar bij het toenmalige Academisch Ziekenhuis en vijf jaar als directeur van de Rutgers Stichting in Groningen richtte ze Pathuis Advies op. ‘Ik dacht: ik weet een boel en ik kan een boel, dus waarom niet in vrijheid mijn eigen business?’ Ze begon op een manier die ze de ondernemers die ze nu begeleidt van harte afraadt. ‘Ik had geen bedrijfsplan maar wel een opdracht, dus ik begon gewoon. Uit ervaring kan ik nu dus zeggen dat je dat beter anders kunt doen.’ Netwerken in Duitsland

Met Pathuis Advies deed ze interim management, personeel & organisatieadviezen, plus coaching en training in de zorgsector en voor lagere overheden. Ze begeleidde

federation4women

reorganisaties en moest soms optreden als harde saneerder. ‘Dat doe ik niet graag, maar als het moet, dan moet het. Dan moet je goed kijken hoe je de beste onderdelen van een organisatie kunt bewaren. Gemakkelijk is het niet.’ Netwerken deed ze vanaf de start met grote overgave. Zo werd ze bestuurslid van het netwerk voor vrouwelijke ondernemers Vice Versa Noord-Nederland en verzorgde ze lezingen over ondernemen bij vrouwelijke ondernemers in Noord-Duitsland. ‘Ik wilde zelf ook ondernemen in Duitsland, maar liep tegen allerlei lastige zaken aan. Zoals verschillen in weten regelgeving en mijn eigen onwetendheid op het gebied van de Duitse belastingen.’ Ze realiseerde zich wel hoe belangrijk het Duitse grensgebied is voor Noord-Nederland. ‘Het is veel dichterbij dan Rotterdam. Ik ben bovendien trots op Groningen en vind het belangrijk dat het Noorden zich ook over de grens economisch versterkt.’ Werk in krimpgebied

Op dit moment is ze volop betrokken bij Federation4Women, een initiatief van CMO Groningen en Leewerk Leer en ondersteund door onder andere Interreg. Het project is gericht op vrouwen die een eigen onderneming hebben of willen starten in het grensgebied tussen Duitsland en Noord-Nederland. ‘Juist in het krimpgebied

Prachtig,als bedrijven iets terugdoen voor de omgeving waaruit zij hun werk en winst halen


aan weerszijden van de grens is grote behoefte aan nieuwe werkgelegenheid.’ Als projectleider helpt ze een Europese Coöperatieve Vennootschap op te zetten. ‘Daardoor hebben we minder last van de verschillen in weten regelgeving tussen Nederland en Duitsland.’ De organisatie richt zich nu vooral op het werven van deelnemers aan beide zijden van de grens. Er zijn tien vrouwen lid en het streven is de groep te laten uitgroeien tot veertig. Het project loopt tot augustus 2012. Frida: ‘De ondernemers komen regelmatig bij elkaar en volgen workshops op het gebied van businessplannen, taalvaardigheid, marketing en zakendoen in Duitsland en Nederland. Bovendien worden ze straks ondersteund door een bedrijfsbureau en is er een gezamenlijke website en huisstijl op poten gezet. Ook zoeken ze elkaar op om gezamenlijk productpakketten op de markt te brengen, bijvoorbeeld diensten op het gebied van wellness of zorg, toerisme en recreatie.’ Interculturele misverstanden

De interculturele verschillen tussen Nederland en Duitsland zijn vaak onderwerp van gesprek. Frida heeft op dat gebied al de nodige vermakelijke misverstanden meegemaakt. ‘In Nederland zijn we losser in de omgang. Op zich vinden de Duitse vrouwen dat wel leuk. Maar als wij een brainstormsessie organiseren zonder agenda, hebben ze daar toch moeite mee. Duitsers zijn gestructureerder en willen vergaderen volgens een vaste agenda met notulen en agendapunten. Wat ik ook heb geleerd is dat Duitsers niet om informatie vragen, maar wachten tot jij die informatie geeft. En Nederlanders willen graag informatie verstrekken, maar dan moet je er gewoon even om vragen. Je snapt het al: dat leidt tot onbegrip en misverstanden over en weer.’ De taal vindt ze niet echt een probleem. ‘We hebben de afspraak dat we Duits spreken in Duitsland en Nederlands in Nederland. Maar omdat enkele Duitse vrouwen echt geen Nederlands verstaan en an-

dersom wel, houden we ons daar niet altijd aan. Ik merk dat we ook vaak Duits en Nederlands door elkaar gebruiken. Als je mijn e-mails soms leest is dat heel grappig om te zien.’ Maatschappelijk verantwoorde matches

Dat Frida iets heeft met maatschappelijk verantwoord ondernemen blijkt ook uit haar werk als projectleider bij de Stichting Assen voor Assen, een initiatief waarbij bedrijven en verenigingen of stichtingen elkaar helpen. Frida: ‘Ik vind het prachtig om te zien hoe bedrijven iets terugdoen voor de omgeving waaruit ze hun werk en winst halen. Als bedrijf heb je iets te bieden, als stichting of vereniging heb je iets nodig dat je niet zelf kunt betalen.’ Tijdens een Beursvloer anderhalf jaar geleden zijn negentig matches gemaakt. Zo organiseerde het Dagblad van het Noorden een workshop ‘hoe kom je in de krant’ voor vrijwilligers van stichtingen en verenigingen. Zo mochten kinderen met

een beperking van de Lieflandschool in het Theatercafé van Warenhuis Vanderveen in Assen hun schilderijen exposeren. En de Rabobank Assen/Beilen nam de kinderen van mantelzorgers een dag lang mee naar Joytime in Grolloo. Mooie momenten, vindt Frida. ‘Ook erg mooi was het coachproject waarin medewerkers vrijwillig jongeren coachen om zich te leren focussen op hun eigen toekomst. Acht van de zeventien jongeren vonden een plek in de maatschappij, dankzij de inzet van bedrijven en hun medewerkers.’ Tweede Beursvloer

Inmiddels zijn veel klussen geklaard en moet er een tweede Beursvloer komen. Frida: ‘Voor ondernemers die serieus werk willen maken van maatschappelijk verantwoord ondernemen is dit project een feest van herkenning. Ondernemers kunnen ook leren van verenigingen en stichtingen met weinig geld. Die komen soms met heel creatieve oplossingen waar je als ondernemer zelf niet op

zou zijn gekomen.’ Inmiddels zijn we hard bezig om de Beursvloer financieel mogelijk te maken. ‘Daarvoor hebben we natuurlijk geld nodig en ook daar willen we ondernemers bij betrekken.’ Hoofd leegmaken

Wie denkt dat Frida met deze twee grote projecten en haar werk als coach wel genoeg doet, komt bedrogen uit. ‘Ik ben bestuurslid van het dorpshuis in Onnen en nauw betrokken bij de renovatie daarvan. Ook ben ik verbonden aan Humanitas Haren. Genoeg te doen dus. Bij al die drukte is het vaak heerlijk om even een paar uur buiten te schilderen, hoofd leeg, niemand vraagt wat, alleen het onderwerp en een likje verf. Daar kan geen therapie tegenop.’

www.pathuisadvies.nl www.federation4women.eu www.assenvoorassen.nl


tbv marine systems

Margriet en Anno van der Zee |

Tekst Marjan Brouwers | Beeld Henk Marks, Ema de Bie en TBV Marine Systems

Een helikopterplatform dat door het dek van een jacht omhoog komt, een lift tot boven in de mast van een schip, een compleet overdekt zwembad dat uit de grond verrijst in een achtertuin: het zijn producten die sterk doen denken aan James Bond en de Thunderbirds. Toch komen ze allemaal uit de koker van TBV Marine Systems en Extreme Exclusive van Anno en Margriet van der Zee, twee nuchtere ondernemers die vanuit hun kantoor aan huis in Groningen de meest wonderbaarlijke technische oplossingen bedenken en laten uitvoeren.

Ze staan nog het meest bekend om hun bijzondere liften, maar de producten zelf vormen niet hun core business, zegt Anno meteen bij binnenkomst. Hij is net terug van drie dagen buffelen zonder veel slaap na het installeren van een exclusieve bordenlift in een Belgisch sterrenrestaurant. Een heel mooi project, vertelt Margriet: ‘Die lift gaat vanuit de keuken recht omhoog en komt dan uit in een prachtige koperen tafel midden in het restaurant. Veel mooier dan een lelijk bordenliftje ergens in een hoek. We moesten dit eigenlijk in een te kort tijdsbestek doen, maar dat vinden wij juist een uitdaging.’

‘Wij maken dingen die nog niet bestaan’

Groningse nuchterheid meets James Bond 70 | BUSINESS BUSTERS NOORD

Mensen die wat te besteden hebben

In loondienst is Anno nooit geweest. Meteen na de HTS begon hij als zelfstandige. ‘TBV staat eigenlijk voor Technisch Bureau Van der Zee, maar daar kun je in het buitenland niet mee aankomen. Daarom hebben we dat op een gegeven moment veranderd.’ Hij kwam al snel terecht in de luxe jachtbouw. ‘We leerden werven kennen en langzamerhand leverden we steeds vaker high-tech oplossingen voor superjachten. Zo rolden we in de markt van de mensen die echt wat te besteden hebben. Die kennen elkaar allemaal en op een gegeven moment weten ze je te vinden als ze iets bijzonders nodig hebben.’ Door de jaren heen specialiseerde Anno zich steeds verder in het toepassen van lifttechnologie. ‘Liftfabrikanten leveren alleen standaardliften. Als er iets speciaals gemaakt moet worden, komen wij al snel in beeld’, vertelt hij. ‘Het vernuft zit in het bedenken en samenstellen van een technische oplossing om aan de vraag van een klant te voldoen. Wij maken dingen die nog niet bestaan. Zoals voor de klant die een tenderboot had gekocht voor zijn jacht in aanbouw. Alleen was dat bootje net te groot. De architect zat met zijn handen in het haar. Wij hebben een achterklep ontwikkeld die te gebruiken is als zwemplatform. Moet de boot eruit, dan gaat een extra klep aan de onderkant open en wordt de boot met een soort lift op wieltjes naar buiten geschoven. Het past echt net. Daarvoor moesten we

eerst toestemming aanvragen bij de verzekeringsmaatschappij, omdat de opening van de klep te dicht boven het water zit. Ons werk gaat verder dan de techniek alleen.’ Helikoptersysteem voor Abramovich

Andere voorbeelden zijn de glazen lift voor een jacht in Abu Dhabi en de speciale, shockproof goederenlift die door het dek kan gaan voor de marine. Margriet wijst op de lift die ze maakten voor het grootste jacht van de wereld. Anno: ‘Dat jacht, de Eclipse, is 162,5

Je terras veranderen in een zwembad of een partyhal… meter lang en eigendom van Roman Abramovich, de eigenaar van voetbalclub Chelsea. Voor hem hebben we een groot helikoptersysteem ontworpen. Je kunt een stuk van het dek openschuiven en dan komt de lift omhoog met daarop de helikopter. En niet zo’n klein tweepersoonsdingetje, maar een echt grote.’ Superjachten worden heel goed onderhouden, weet hij. ‘Je ziet de hele dag personeel rondlopen met poetsdoeken om alles mooi te laten glimmen.’ Ze komen vaker in aanraking met dit soort miljonairs. Juist daardoor krijgen ze ook verzoeken om slimme oplossingen te bedenken voor op het land. Anno: ‘Eind 2007 hebben Margriet en ik zitten


tbv marine systems

brainstormen over de toekomst. Het is leuk dat we het vertrouwen hebben van mensen die wat te besteden hebben en dat we mooie dingen voor hen mogen maken. Maar deze mensen hebben ook villa’s, kastelen en landgoederen. Stel dat de jachtbouw inzakt, dan zak je mee. Dus hebben we het bedrijf gesplitst in TBV Marine Systems, wat ik leid, en Extreme Exclusive, waar Margriet zich mee bezighoudt.’ Ze zijn blij dat ze dit besluit hebben genomen want wereldwijd is de jachtbouw met zeventig procent gekrompen. Margriet is nu volop bezig met het bewerken van de Russische markt. Ze levert ook ‘antieke’ liften. Margriet: ‘We integreren de techniek van nu met de uitstraling van vroeger. Daar is veel vraag naar bij mensen die in een oud landhuis wonen.’ Thunderbirdzwembad

Een ander prachtig voorbeeld is het overdekte zwembad dat een klant liet bouwen in zijn tuin. Anno: ‘Hij wil kunnen zwemmen als hem dat uitkomt, maar de gemeente stond een overdekt zwembad niet toe. Nu heeft hij dus een zwembad van zeven bij zestien meter in zijn tuin dat met een druk op de knop verandert in een overdekt zwembad, compleet met dak, ramen, verlichting en verwarming. Dat mag wel, want het is geen permanente bebouwing.’ Dit concept, dat sterk doet denken aan de Thunderbirds van weleer, willen Anno en Margriet verder uitbouwen. Maar dan met nog meer opties. Anno: ‘Je kunt je terras niet alleen veranderen in een zwembad, maar bijvoorbeeld ook in een overdekte partyhal.’ Uitbesteden in de regio

Hun klanten zijn verspreid over de hele wereld, maar het achtkoppige kantoor is gevestigd aan huis in Groningen. Omdat alle projecten totaal van elkaar verschillen in uitvoering, wordt het eigen montageteam aangevuld met monteurs die ieder een eigen specialiteit hebben. Anno: ‘We leiden het project en organiseren en engineeren alles vanuit ons kantoor. We werken eigenlijk alleen met leveranciers in het noorden. De uitbestedingcultuur is hier goed. Als ik morgenochtend iets om vijf uur nodig heb, dan staat het klaar. Op dat soort leveranciers kun je altijd rekenen.’ Terwijl hun medewerkers en toeleveranciers hard werken om projecten goed af te ronden, broeden Anno en Margriet aan hun keukentafel nieuwe plannen uit of halen ze al netwerkend nieuwe klanten binnen. Margriet: ‘Wij willen steeds iets nieuws doen en werken graag met mensen die dat ook leuk vinden.’ ‘Zoals het ontwerpen van een lift waarmee je in je superjacht voor je ontbijt even naar het topje van de mast kunt gaan’, vult Anno aan. ‘Om te zien hoe Monaco er vandaag weer bij ligt.’ www.tbv.eu www.eex.eu


Meppel - Amersfoort [T] 0800 333 222 0 [E] [email protected] [I] www.greenearthproducts.eu

Meer verMogen voor de zaak

Betrouwbaar, flexibel en duurzaam Dat is waar Century Autolease voor staat. Betrouwbaar zijn we omdat we al sinds de jaren 60 actief zijn, Pon als moederorganisatie achter ons hebben staan en onderdeel zijn van Century Autogroep, de grootste totaalaanbieder op het gebied van automobiliteit van Noord Nederland. Omdat we niet te groot en niet te klein zijn, zijn we zéér flexibel. U rijdt precies in de auto die bij uw situatie past en verder is zo’n beetje alles mogelijk! En op het gebied van duurzaamheid zijn wij een uitstekende partner. De spannende ontwikkelingen die voor vermindering van de CO2 uitstoot zullen zorgen volgen wij op de voet. Binnen Century hebben we Account Managers Duurzaamheid benoemd. Specialisten die u uitgebreid kunnen informeren over de combinatie van duurzaamheid en mobiliteit. Kortom, redenen genoeg om eens bij ons aan te schuiven en uw wagenbeheer door te spreken!

century AUTOLEASE

Century Autolease Handelsweg 16b 9482 WE Tynaarlo T 050-853 7200 www.centuryautolease.nl

Drinkwater Groningen. Yacht werkt aan wendbaarheid van organisaties. Jos Hillen prijst de drive van Noordelijke bestuurders. wordt goed bewaakt!

Recommend Documents