Voorwoord Beste leerling PROFICIAT! We vinden het super dat jij als 13-jarige staat te popelen om deze trip naar Polen te ondernemen. Je zal een spannende week tegemoet gaan. Eerst een heuse bustrip van maar liefst 20 uren of 1250 km. Maar vooral daarna ondergedompeld worden in een cultuur en leefgewoonte die toch wel anders is dan de onze. Naast het meeleven in een Pools gastgezin staan er heel wat leuke activiteiten en culturele bezoeken op het programma. Je hebt je al heel goed voorbereid op deze uitwisseling. Het resultaat daarvan heb je nu in je handen. Want deze bundel is onder andere dankzij jou samengesteld! Ook krijg je een dagboekje. Het is de bedoeling dat je hier al jouw ervaringen in neer schrijft. Want als we terug in school zijn, ga jij in jouw klas uitgebreid verslag uitbrengen aan de thuisblijvers! We zijn er zeker van dat je een boeiende week tegemoet gaat. Zo eentje die misschien wel je leven wat zal veranderen…
Tom Cox directeur
Dries Blommen, Stijn Creemers, Leo Cuppens, Paolo Del Gallo Moniek Keupers, Frieda Neys, Guido Schepers, Leen Verbeeck organiserende leraars
Wie gaat mee? Leerlingen: 1b
Dezeure Jaak Volders Thibault Kemps Aline Bonte Guillaume Dormans Frédérique Jeurissen Camille Vandewalle Marie Van Droogenbroeck Lore Philtjens Nick Theunis Caroline Claes Evy Miermans Fons Janssen Evelien Stassen Kobe Vanlaer Nathalie Dom Anke Janssens Joyce Soors Aurelie Jacobs Siebe Ruts Michiel Filipek Sara Haenen Sarah Naessens Armand Quintiens Jilmen Vanderzanden Vincent Verdeyen Fran
1c 1d
1e 1f 1g 1i 1j 1k
Leraars: Dries Blommen Stijn Creemers Frieda Neys 1.
Enkele praktische zaken, belangrijk om weten 1)
Onze eerste dag •
Aan de vertrekplaats: De bus komt ons op de parking van de school oppikken op zaterdag 24 april. En dit omstreeks 16.45u. We verwachten iedereen ten laatste om 16.15u. … gepakt en gezakt. Zorg zeker voor voldoende drinken en eten in je handbagage want, zoals gezegd, de busreis zal lang zijn. We vinden het niet erg dat je wat snoepjes of chips meeneemt. Toch willen we je er op aandringen hierin zeker niet te overdrijven. Het zou jammer zijn mocht je hierdoor misselijk of zelfs ziek worden.
•
Tijdens de busreis: Tijdens de reis proberen we al kennis te maken met de leerlingen van de school van Diest. Om de (eventuele) verveling te doorbreken, zorgen we voor wat busanimatie en een filmpje. Vanzelfsprekend verwachten we van jou dat je op een fijne en rustige manier aanwezig bent in de bus. Onderweg zullen we zeker een aantal keren stoppen.
•
Eenmaal aangekomen: Wanneer we rond 11 uur aankomen, zal je onmiddellijk aan je gastgezin voorgesteld worden. Vanaf dan begint het avontuur pas écht!
2)
De volgende dagen Je zal met enkele leerlingen van de middenschool toegewezen worden aan dezelfde school. Hier worden jullie opgevangen door Poolse leraars én door een leraar van de middenschool. Er zullen activiteiten op het programma staan en ook … jawel enkele echte Poolse lessen. Wanneer we een uitstap maken, zal onze bus jou aan je school komen oppikken. Natuurlijk weet je op voorhand om hoe laat dit zal zijn.
3)
Onze laatste dag Voor het grootste deel zullen we deze dag doorbrengen in de mooie stad Krakow. Hier kan je nog even naar hartenlust genieten van onze laatste Poolse momenten. In de late namiddag zullen we onze reis terug naar België aanvatten.
4)
Aankomst in Hasselt In principe zullen we op vrijdag 30 april rond de middag aankomen op de parking van de school. Het juiste uur zullen we nog meedelen.
2.
Afspraken met elkaar en met de gasten • GSM Je mag je GSM meenemen. Besef wel dat bellen vanuit Polen een dure onderneming is. Een sms’je daarentegen … ! Tijdens de activiteiten op school en de uitstappen, gebruiken we geen GSM. • Geld In deze uitwisseling is alles in de prijs inbegrepen. Daarom willen vragen niet meer dan €30 mee te nemen. In principe heb je dit geld enkel nodig om eventueel iets klein te kopen.
Inhoud 1.Geschiedenis 2.Leven 3.Onderwijs 4.Politiek 5.Godsdienst 6.Omgeving 7.Onze uitstappen
Polen in ’t kort Polen is een republiek met als hoofdstad Warschau, een oppervlakte van 312 687m² en 38 625 478 inwoners. 97.6% zijn Polen, 1.3% Duitsers en de overige zijn Wit-Russen. De drie grootste steden zijn: Warschau, Łódź (uitspreken Woetz) en Kraków. De levensverwachting is voor een vrouw 78 jaar, en voor een man 69 jaar.
1. Geschiedenis Oudheid en vroege Middeleeuwen In het Neolithicum zich de eerste het hedendaagse ontstonden er dicht beboste land. In enkele eeuwen na zoals de Kelten, en vele Germaanse grondgebied, trokken af en toe vestigden ze vrijwel zeker dat ook groepering waartoe de zaten. vestigden zich Zee en de bergen van eeuw werden de van het veld), die zich van de rivier de Warta de dominante stam in hoofdman Piast
(4000-2000 v.Chr.) vestigden agrarische samenlevingen op Poolse grondgebied en handelsroutes dwars door het het laatste millennium voor, en Chr., bezetten diverse groepen Skythen, Balten, Goten, Hunnen stammen het Poolse meestal weer verder, maar en zich in deze streken. Het is de Slaven, de etnische Polen behoren, bij deze groepen Diverse Slavonische stammen uiteindelijk tussen de Baltische de Karpaten. Midden negende Polanen (letterlijk: de mensen gevestigd hadden aan de oevers bij het tegenwoordige Poznan, deze regio. Hun legendarische slaagde erin om de
verschillende stammen samen te brengen in een politieke eenheid en noemde de streek Polska, of Polen, naar de naam van de stam. De regio werd later bekend onder de naam Wielkopolska of Groot Polen. De vroegst bekende heerser was een afstammeling van Piast, graaf Mieszko I, die in 966 bekeerd werd tot het christendom.
Middeleeuwen Deze dag wordt beschouwd als het formele begin van de Poolse staat. Tijdens het bewind van Mieszko werd ook de rest van de bevolking gekerstend en maakte hij gebruik van de kerk en van de adel om zijn gebied fors te vergroten. Zijn zoon Boleslaw I slaagde erin om nog grotere gebieden te annexeren. In 1000 werd het eerste aartsbisdom gesticht en in 1025 werd Boleslaw tot de eerste koning van Polen gekroond. De belangrijkste nederzettingen in het noorden waren Gniezno, Poznan en Kalisz, die samen Groot Polen genoemd. Klein Polen of Malopolska omvatte Kraków, Lublin, Sandomierz en Kielce. Beiden vormden zij het hart van het Poolse rijk. Tot dit rijk behoorden ook nog Pommeren, Silezië en Mazovië. Na de dood van Boleslaw I viel het rijk uit elkaar maar zijn opvolger Kazimierz I wist de eenheid weer te herstellen en hij verplaatste de hoofdstad in 1040 naar Kraków.
Boleslaw II raakte in conflict met de bisschop van Kraków en liet hem terechtstellen. Hij werd hierna verbannen en na zijn dood in 1138 werd het Poolse grondgebied verdeeld tussen zijn vier zonen. Ze voerden elk een onafhankelijke politiek en verdeelden hun land weer onder talloze erfgenamen waardoor het rijk werd opgedeeld in steeds kleinere hertogdommen. Het gevolg hiervan was dat de adel en geestelijkheid steeds meer macht kregen. Het gebrek aan samenwerking zorgde ervoor dat het zuiden werd binnengevallen door Tartaren die in 1241 Legnica veroverden. Het noorden had te lijden onder een immigratiegolf vanuit Pruisen. In 1225 deed de hertog van Mazovië een beroep op de kruisridders van de Duitse Orde (Teutoonse ridders) om de Pruisen te verdrijven uit het Poolse gebied. In 1275 hadden de ridders hun taak volbracht, maar vervelend voor de Polen was dat deze ridders zelf het noorden bezetten en niet van plan waren om te vertrekken. Integendeel, door deel te gaan nemen aan de handel van de Hanze wisten ze een machtige positie op te bouwen. De Polen hadden hierdoor geen vrije toegang meer tot de Oostzee en werden bovendien bedreigd door Bohemen vanuit het zuiden en Litouwen vanuit het oosten. Ook intern ging het slecht door de onafhankelijke positie en verdeeldheid van de adel en de steden. Pas onder koning Wladislaw I en zijn zoon en opvolger Kazimierz III Wielki (de Grote) werd Polen weer enigszins een eenheid en wist men het verzet van de machtige steden te breken. Polen roerde zich nu ook weer in het buitenland want delen van de Oekraïne werden veroverd. Daarentegen verloor men Silezië aan de koning van Bohemen. Kazimierz bouwde ook overal kastelen voor de verdediging van Polen en bevorderde de ontwikkeling van handel, economie en cultuur. Gevluchte joden uit Midden-Europa werden zonder problemen toegelaten tot Polen en kregen zelfs een geringe mate van zelfbestuur. De adel werd verder verenigd door ze eigen rechten en meer belangrijke ambtelijke functies te geven. Hier werd de grondslag gelegd voor de latere adelsrepubliek. In 1370 overleed Kazimierz en viel de troon ten deel aan Ludwik Wegierski (Lodewijk van Hongarije) van het geslacht Anjou. In 1384 werd zijn 11-jarige dochter Jadwiga tot koningin gekroond (zij werd in 1997 door de paus heilig verklaard) en een jaar later gedwongen om te trouwen met Jagiello, de groothertog van Litouwen. Na het huwelijk werden Polen en Litouwen samengevoegd tot een zogenaamde personele unie. Jagiello wist de kruisridders in het noorden te verslaan en het grondgebied van Polen aanzienlijk uit te breiden van de Oostzee tot de Zwarte Zee. Polen was op dat moment economisch, politiek en cultureel het middelpunt van deze staat met Kraków als machtig centrum. Jagiello werd in 1434 opgevolgd door zijn zoon Wladyslaw III, die in 1444 in de Slag bij Varna tegen de Turken sneuvelde. Hij werd opgevolgd door zijn broer Kazimierz IV die de Duitse Orde definitief versloeg en in 1466 bij de vrede van Torun West-Pruisen naar zich toe wist te trekken en Oost-Pruisen moest Polen als leenhoogheid erkennen. Gelukkige bijkomstigheid was dat Polen weer onbelemmerd toegang had tot de Oostzee. Eind 15e eeuw vonden er op vele gebieden grote veranderingen plaats in Polen. Zo werd de adel of “szlachta” steeds machtiger en ze kregen steeds meer openbare functies toebedeeld. In deze eeuw ontstond ook de Poolse Landdag of “Sejim”. De Sejim werd gevormd door een kamer van afgevaardigden van de szlachta en de senaat, waarin ministers, magnaten, bisschoppen en legeraanvoerders zitting hadden. Deze zittingen waren dermate belangrijk dat de koning ze zelfs bijwoonde. Dit gremium werd gekenmerkt door het “Liberum Veto” waardoor elk besluit tot wetgeving of belastingheffing unaniem genomen moest worden. Zestiende ”gouden” eeuw De 16e eeuw zou de “Gouden eeuw” voor Polen worden en het land was tevens de grootste staat in Europa. De Jagiellonen hadden het voor het zeggen in Polen zelf, maar ook in Litouwen, Letland, Wit-Rusland, Ruthenië, Oekraïne, Bohemen en Hongarije. Land- en mijnbouw en handel bloeiden op en belangrijke handelsroutes liepen dwars door Pools grondgebied. Met name de Hanzesteden in het noorden speelden een grote rol in de economische ontwikkeling van Polen. Onder koning Zygmunt I floreerde ook de cultuur, mede door de nauwe connecties met Italië na het huwelijk met een Italiaanse dochter van een Milanese hertog. Zygmunt werd opgevolgd door zijn zoon Zygmunt II. Ondanks drie huwelijken bleef hij kinderloos en dreigde het gevaar dat de personele unie uit elkaar zou
vallen. In deze tijd ontwikkelde zich ten koste van de adel een nieuwe klasse van machtige families, de zogenaamde “magnaten”. Deze families bezaten enorme gebieden, vele dorpen, steden, kastelen en vaak zelfs een groot leger. In feite maakten zij de dienst uit in het toenmalige Polen dat als centraal geleid koninkrijk niet zo veel meer voorstelde. In 1569 werd door de verzamelde adel de Unie van Lublin gesloten. Hierin werden Polen en Litouwen samengevoegd tot een adelsrepubliek met een gezamenlijk parlement en een gekozen koning. In 1572 stierf Zygmunt II en begon de periode van de kieskoningen. Dit hield onder andere in dat het koningschap aanvaard werd onder voorbehoud van een aantal garanties en voorwaarden. Ondanks de sterke positie van de adel was Polen op dat moment in Europa het meest democratisch geregeerde land. De eerste gekozen koning was Henryk Walezy (van Valois) de latere koning Hendrik III van Frankrijk, die echter al snel opgevolgd werd door Stefan Bathory, de prins van Transsylvanië. Zeventiende eeuw Intussen was de Contra-Reformatie in heel Europa op gang gekomen en ook in Polen deed men er alles aan om de hervormers dwars te zitten. Men name onder Zygmunt III Wasa leek de Poolse contrareformatie gezegevierd te hebben. In 1592 werd Zygmunt ook koning van Zweden, maar in 1604 werd hij alweer van zijn troon gestoten. In 1605 viel Zweden het Poolse grondgebied aan maar werd verslagen. De relatie met Zweden bleef nadien zeer gespannen en leidde na een periode van vele conflicten zelfs tot de Dertigjarige Oorlog. In 1609 werd de residentie van Zygmunt III verplaatst van Kraków naar Warschau. In 1632 werd Zygmunt opgevolgd door zijn zoon Wladyslaw IV Waza, die oorlog voerde tegen de Russen en de Turken. Hij initieerde ook de contrareformatie tegen de veelal protestants geworden adel. De Dertigjarige Oorlog werd afgesloten met de Vrede van Torun in 1648. Onder het bewind van Jan II Kazimierz Waza trokken zich echter alweer donkere wolken samen boven Polen. In 1654 volgde er een kozakkenopstand in de Oekraïne en dat betekende het verlies van een groot deel van de Oekraïne aan Rusland. Tegelijkertijd ontstonden er grote financiële problemen als gevolg van de vele oorlogen die er gevoerd waren. In 1655 haalde Janus Radziwill de Zweden naar Polen vanwege interne problemen. Deze actie pakte echter helemaal verkeerd uit, want door de “Zweedse zondvloed” werd Polen onherstelbaar beschadigd. Grote delen van Polen werden gedwongen afgestaan aan Zweden, Rusland en Pruisen en op economisch gebied zat Polen totaal aan de grond; ontvolking, verwoeste steden, vernielde oogsten en geen enkele handelsactiviteit meer. Tot overmaat van ramp verklaarde Turkije in 1672 de oorlog aan Polen, maar de Polen onder leiding van Jan Sobieski wisten het Turkse leger te verslaan. Hierna werd Sobieski tot koning Jan III Sobieski uitgeroepen. In 1683 verrichtte Sobieski weer een goede daad door de Turken te verslaan die Wenen belegerden. Hiermee voorkwam hij dat de islam zich over geheel Europa kon verspreiden. Eerste Wereldoorlog en Interbellum Toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak mocht de Poolse maarschalk Pilsudski met een groot leger de Russische grens overtrekken. Toen de Duitsers echter aan de verliezende hand waren, liet Pilsudski zich uitroepen tot president van de Poolse republiek, die ook nog door de geallieerden werd erkend. In het Verdrag van Versailles in 1918 werd de grens met de verliezer Duitsland slechts gedeeltelijk vastgelegd. Pas na volksstemmingen in Oost-Pruisen en Opper-Silezië zou er definitief over deze gebieden beslist worden. Pilsudski wilde een federatie met de Litouwse, Oekraïense en Wit-Russische gebieden. Dit alles leidde tot de Pools-Russische oorlog waarbij zelfs Warschau in de handen van de Russen leek te gaan vallen. Op miraculeuze wijze wist Pilsudski dit te voorkomen. In 1921 werd de definitieve grens door de geallieerden vastgelegd en die liep ten oosten van de zogenaamde Curzon-lijn. Politiek en economisch ging het in die tijd niet zo best in het nog
vooral agrarische Polen. Er werd wel geprobeerd om bijvoorbeeld via landbouwhervormingen de toestand te verbeteren en ook de Amerikanen staken veel geld in het land, maar dit alles was voor niets toen de wereldwijde crisis in 1929 uitbrak. In de grondwet werden twee kamers met volksvertegenwoordigers ingevoerd, maar ook dit pakte niet goed uit. De Sejm, het Poolse parlement, bracht verschillende kabinetten ten val zodat er van regeren niet veel terecht kwam. Dit was de aanleiding voor Pilsudski om in 1926 een staatsgreep te plegen en Polen als dictator verder te leiden. Tweede Wereldoorlog en communistisch bewind Op 1 september 1939 vielen meer dan een miljoen Duitse soldaten Polen binnen, terwijl de Russen vanuit het oosten het land binnenvielen. Warschau capituleerde na een ongelijke strijd op 17 september en hierna werd Polen onder de twee agressors verdeeld. Ook in Polen werden vele joden gedeporteerd en naar concentratiekampen gebracht, o.a. Auschwitz, Treblinka, Majdanek en Sobibor. In 1943 brak er een grote opstand uit in het getto van Warschau. En Warschau zelf kwam in 1944 in opstand. Uiteindelijk zijn er zes miljoen Polen omgekomen in de Tweede Wereldoorlog en 70% van het cultuurbezit werd verwoest. Op 17 januari 1945 werd Polen van de Duitsers bevrijd. Bij de Conferentie van Jalta werden de nieuwe grenzen van Polen vastgelegd; de Oder-Neisse-linie en de Curzon-lijn. Bijna de helft van het Poolse grondgebied moest echter afgegeven worden aan de toenmalige Sovjet-Unie en in ruil daarvoor werd Polen als het ware naar het westen geschoven. De communistische partij nam, in nauwe samenwerking met het Sovjetleger, de macht al snel in handen, mede door frauduleuze verkiezingen in 1947. Bovendien namen zij alle belangrijke posities in en werd het land onder controle gehouden door een uitgebreid politieapparaat. De communisten wilden een maatschappij naar Russisch voorbeeld en na de grondwetswijziging in 1952 werd alle macht geconcentreerd in de communistische partij. De bevolking heeft zich altijd verzet tegen deze situatie die nog verergerd werd door de economische situatie met lage lonen en slechte werkomstandigheden. Dit leidde onvermijdelijk tot stakingen die echter met veel geweld werden onderdrukt. De situatie werd pas wat beter na de dood van Bierut, de eerste communistische president. En na de beroemde anti-Stalin toespraak van president Chroetsjow van de Sovjet-Unie. Bierut werd opgevolgd door Gomulka de nieuwe secretaris-generaal van de communistische partij. In 1959 lukte het hem om de stalinisten uit de regering en de partij te stoten, maar bleef toch volledig gebonden aan het beleid en de beslissingen uit Moskou.
2. Leven 2.1 Eten Over het algemeen ontmoeten de gezinsleden elkaar tijdens het eten: obiad (lunch).Het is een uitgebreide warme maaltijd, vaak met soep vooraf en gevolgd door aardappels, vlees, groente en een dessert, vaak een heerlijke cake, gebak of ijs met thee of koffie. De samen stelling van de maaltijd is dus vrij traditioneel, maar wel gezond en voedzaam. Het kan echter best zo zijn dat iedereen bezig is met werk en school en dat er ’s avonds pas gezamenlijk gegeten wordt. Soms wordt er later op de avond ook nog een lichte broodmaaltijd genuttigd. De Poolse keuken maakt vooral gebruik van de lokale producten. Je zult er zeker kennis maken met het Poolse roggebrood, en met allerleisoepen, zoals zure soep gemakt van roggebrood, bietensoep, beter bekend als borschs, en met aardappelen (in de vorm van pannenkoek of als puree). Vleesliefhebbers kunnen genieten van varkensvlees ( gekookt, gepekeld of gemarineerd in bier) en gevogelte(fazant, gans, kalkoen of eend). Wat dacht je bovendien van exotische gerechten als bigos ( een stoofpot van kool, vlees en zuurkool,), pierogis (soort ravioli gevuld met een mengsel van aardappelen, paddestoelen, kaas en vlees).
Borschs
bigos
pierogis
als tussendoortje eet de Pool graag zoetigheid, erg lekker is de muzarek, een chocoladekoek met noten. De nationale drank is wodka. Ze drinken ook graag bier en champagne. De koffie in Polen serveert men op Turkse wijze, al zullen ze zelf liever thee lusten!
Wodka 2.2 Gezin De meeste Poolse gezinnen zijn vrij traditioneel ingestelde, hechte samenlevingsverbanden. Pa is de baas in huis, indien mogelijk werkt moeder buiten de deur om het financieel wat breder te hebben en steken de kinderen hun handen uit de mouwen bij het huishouden. Kinderen zijn veel langer afhankelijk van hun ouders dan bij ons, want het is heel duur om zelfstandig te wonen. Die afhankelijkheid komt tot uitdrukking in en sterke ouderlijke controle dan je hier waarschijnlijk gewend bent. Veel Poolse gezinnen zijn katholiek en gaan in het weekend samen naar de kerk. Ook gaan ze in het weekend regelmatig op bezoek bij vrienden en familie.
De Polen komen in het begin wat stug op je over, maar laat je daar door niet in de war brengen. Het is een houding die ze misschien door eeuwenlange ervaringen verkregen hebben. Als het ijs eenmaal gebroken is zul je de Polen als vriendelijke, gastvrije mensen leren kennen die van warmte en gezelligheid houden en jou daar graag zullen bij betrekken. 2.3 Levenstandaard de werkloosheid bedraagt in Polen officieel 12%. De levensstandaard daalde met meer dan 50%. Aan de ene kant heb je de grote steden waar het kapitaal zich gevestigd heeft: Gdansk, Krakau, Warschau, met hun mooie hoge glimmende gebouwen, moderne architectuur en goed uitgebouwd vervoer. Daartegenover zijn er gebieden waar je zou versteld staan van de armoede van de bewoners. In 1995 waren er in Warschau 865 daklozen, nu zijn het er bijna 90 000! 2.4 Stadsgebeuren hejnal: Elk uur speelt vanaf de hoogste toren van de Kosciól Mariacki een trompetblazer een melodie die plotseling afgebroken wordt. Het verhaal gaat dat in 1257 een torenwachter vanaf de noordelijke toren van de kerk de Tartaren zag komen. Hij wilde zijn stadsgenoten waarschuwen en speelde op zijn trompet. Zijn trompetspel werd plotseling afgebroken omdat hij geraakt werd door een pijl. De tartaren verwoestten toen de hele stad. Sinds die tijd wordt deze ’hejnal’ elk uur gespeeld. Sinds 1927 speelt de Poolse radio deze melodie dagelijks om 12 uur ‘s middags Lajkonik: Elk jaar op de eerste donderdag na Pinksteren, komt de ‘lajkonik’ in de stad. De held van het feest rijdt, verkleed als Tartaar, op een houten paard de stad in. Hij wordt begeleid door muziek. Sommige mensen dragen die dag een traditioneel kostuum van Krakau. De processie begint bij het klooster in Zwierzyniec en eindigt twee tot drie uur later voor de markthal op de ‘Rynek’.
Lajkonik
3. Onderwijs Het onderwijssysteem in Polen kent vijf fasen. Het kleuteronderwijs is bestemd voor kinderen vanaf 5 jaar, sommige kinderen gaan ook al vanaf 3 jaar naar het kleuteronderwijs. Het basisonderwijs is voor kinderen van de leeftijd van zeven tot dertien jaar bestemd. Na de basisschool gaan de kinderen zonder examens te doen naar het lager voortgezet onderwijs. Daar blijven ze tot hun zestiende. Afhankelijk van de uitslag van de examens aan het einde van het lager voortgezet onderwijs, kiezen ze daarna voor algemeen of beroepsgericht voortgezet onderwijs dat voor leerling van 17 tot 19 of 20 jaar bestemd is. Daarvoor geld geen leerplicht meer, maar bijna alle leerlingen gaan door met hun opleiding, want ze vinden het heel belangrijk om hun diploma te halen en studeren daarom ook het grootste deel van de dag. Aan het eind van het algemeen voortgezet onderwijs, en voor sommige vormen van het beroepsgericht voortgezet onderwijs, zijn er eindexamens die toegang geven tot de universiteit. Tot de verplichte vakken in Polen horen naast de Poolse taal, wiskunde, natuurwetenschappen en techniek (techniek wordt steeds vaker vervangen door informatie technologie) ook buitenlandse talen. Poolse leerlingen leren ten minste één vreemde taal. Een vreemde taal is verplicht vanaf het vierde jaar van de basisschool. Meestal is dat Engels, minder vaak Duits en vervolgen Russisch of Frans. Op sommige scholen wordt Spaans of Italiaans gegeven. Godsdienst (het rooms-katholieke geloof) is een keuzevak op school. Er zijn drie lessen lichamelijke opvoeding per week. Het aantal lesuren is afhankelijk van de leeftijd van de leerlingen. In het basisonderwijs zijn er 23 lessen per week, in het lager voortgezet onderwijs 28 en in het voortgezet onderwijs 31. Één lesuur duurt 45 minuten. Een uurrooster van het lager voortgezet onderwijs Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Wiskunde Scheikunde Engels Kunst Biologie Wiskunde Natuurkunde Aardrijkskunde Pools Engels of gym Godsdienst Engels of gym Engels of gym Pools Wiskunde Pools Aardrijkskunde Geschiedenis Wiskunde Geschiedenis Technologie Gymnastiek
Vrijdag Pools Pools Natuurkunde Engels of gym Klassikale les Biologie Burgerschapskunde
De vakanties en de schooldagen zijn ongeveer hetzelfde als bij ons, ze hebben tien maanden school, waaronder ook nog Paas- en Kerstvakanties. Hun week begint net als bij ons op maandag en eindigt op vrijdag. Leerling van scholen op het platteland moeten vaak pendelen naar school. Ze reizen met een speciale (gratis) bus, de zogeheten grimbus. Die naam is een samentrekking van de woorden gimnazjum (het lager voortgezet onderwijs) en autobus. Die bussen zijn oranjegeel geverfd, zodat je ze al van ver aan ziet komen. Het pendelen kost veel tijd, en daarbij moeten leerlingen uit het dorp ook vaak hun ouders op de boerderij helpen. In Polen zijn er geen verplicht schooluniformen. Wel dragen de leerlingen op sommige scholen een schoolembleem. Ze mogen aantrekken wat ze willen en hun meningen vrij uiten.
Het Volkslied van Polen Mazurek Dąbrowskiego Jeszcze Polska nie zgineła, Kiedy my żyjemy. Co nam obca przemoc wzieła, Szablą odbierzemy. Przejdziem Wisłe, przejdziem Warte, Będziem Polakami, Dał nam przykład Bonaparte, Jak zwyciężać mamy. Jak Czarniecki do Poznania Po szwedzkim zaborze, Dla ojczyzny ratowania Wracał się przez morze.
Nederlandse vertaling Nog is Polen niet verloren, Zolang wij leven, wat een vreemde mogendheid ons ontnomen heeft, Nemen wij met de sabel terug. Wij gaan over de Wisla, over de Warta Wij zullen Polen blijven, Bonaparte gaf ons het voorbeeld, hoe je moet overwinnen. Zoals Czarniecki naar Poznan Over de zee terugkeerde, Om het vaderland te redden Na de Zweedse invasie.
Feestdagen in Polen 1 januari Maart/april 1 mei 3 mei Mei/juni 15 augustus 1 november 11 november 25 december
Nieuwjaar Pasen Dag van de arbeid Dag van de Constitutie Corpus Christi Maria Hemelvaart Allerheiligen Bevrijdingsdag (nat. feestdag) Kerstmis
De zloty De officiële munteenheid van Polen is de zloty, wat letterlijk gouden betekent. Zloty’s worden in heel Polen als wettig betaalmiddel gebruikt. Ze zijn onderverdeeld in 100 groszy. Er zijn munten van 1,2,5,10,20 en 50 groszy en van 1,2 en 5 zloty. Bankbiljetten zijn er voor 10,20,50,100 en 200 zloty. De toetreding van Polen tot de Europese Unie (2004) betekent geen directe toelating tot de Monetaire Unie, dit duurt nog verscheidene jaren totdat de economie in Polen zodanig is dat dit de waarde van de euro niet aantast. De introductie van de euro in Polen zal waarschijnlijk niet voor 2010 gebeuren. Creditcards worden alleen in hotels vaak geaccepteerd, in winkels of in restaurants worden ze niet zo vaak aanvaard. Ook het gebruik van reischeques is minder populair in Polen, u kunt deze bijna nergens gebruiken. Fooien geven hoort er ook bij in Polen. Het is gebruikelijk om een fooi van zo’n 10 tot 15% achter te laten, (wat erg veel is) als deze al niet bij de rekening inbegrepen zit. De officiële gebruikte afkorting van de zloty is PLN: PoLen Nieuw. 1 PLN = 0,249557 EUR 1 EUR = 4,00710 PLN (koers: februari 2005) 10 zloty
1 zloty
20 zloty
2 zloty
50 zloty
5 zloty
100 zloty
Zloty 1 3,907 5 10 19,536 39,59 50 78,146 100 195,365
200 zloty
Euro 0,255 1 1,2 2,5 5 10 12,796 20 25,593 50
4. POLITIEK Staatsvorm: Parlementaire democratie Staatshoofd: President Lech Kaczynski (Pis) sinds eind 2005. (Bron:http://www.lechkaczynski.pl) Regering: De regering wordt gevormd door de PiS. Regeringsleider: Sinds eind 2005 is Kazimierz Marcinkiewicz (PiS) Premier van Polen. Parlement: Het Poolse parlement, ook wel Sejm genaamd, bestaat uit 460 leden die voor vier jaar gekozen worden. Daamaast bestaat er een Senaat / Hogerhuis met 100 leden. De Sejm is het wetgevende orgaan in Polen en wordt gecontroleerd door de Senaat. Het standpunt van de Senaat kan weer met een tweederde meerderheid worden verworpen door de Sejm. Europarlementariërs: Polen heeft 54 zetels in het Europees Parlement. Eurocommissaris: Danuta Hübner - Regionaal beleid
Europese Integratie Recente geschiedenis Tussen 1795 en 1918 stond Polen niet als zelfstandige staat op de kaart van Europa en was het land opgedeeld tussen Rusland, Pruisen en Oostenrijk. Na de Eerste Wereldoorlog, die uiteindelijk het verlies betekende voor deze drie mogendheden, werd Polen een zelfstandige republiek met een parlementaire democratie. Een lang leven was de nieuwe Poolse republiek overigens niet beschoren. In 1939 vielen de Russen en Duitsers het land opnieuw binnen, nadat ze eerder in het geheim afspraken hadden gemaakt over de opdeling van het land (het zogenaamde MolotovRibbentroppact). Het Westen keek slechts toe en greep niet in. Hoewel in 1945 de onafhankelijkheid van Polen op papier werd hersteld, bleef het land nadrukkelijk binnen de invloedssfeer van de Russen en werd het spoedig een communistische eenpartijstaat. Met de dood van de Russische leider Stalin in 1953 begon de oppositie zich in Polen steeds nadrukkelijker te manifesteren. Zo organiseerde zij in 1956 en 1970 grote stakingen. Een echte doorbraak kwam eerst toen conflicten in de havens van Gdansk in 1979 en 1980 leidden tot de oprichting van de eerste onafhankelijke vakbond in Oost-Europa 'Solidanösc’ (Solidariteit), onder leiding van Lech Walesa. In de jaren die volgden, trachtte het communistische regime het bestaande economische, maatschappelijke en politieke bestel te handhaven. Uiteindelijk zag het zich echter in 1988 na grootscheepse stakingsacties gedwongen met 'Solidamosc' te gaan overleggen. De vakbond werd gelegaliseerd en er werd een meer democratisch politiek stelsel ingevoerd. Uiteindelijk leidde dit er toe dat in 1989 'Solidamosc' een leidende rol ging spelen in de Poolse regering. Lech Walesa werd enige tijd later zelfs president. Het verdere verloop van de binnenlandse politieke ontwikkelingen blijft hier buiten beschouwing Polen en de EU reeds in 1988 knoopten de EU en Polen officieel diplomatieke betrekingen aan en een jaar later werd een handels- en samwenwerkingsovereenkomst gesloten. Polen streeft naar toetreding tot de EU en zijn nieuwe buurstaat Duitsland heeft in 1990 toegezegd het land hierbij te zullen helpen. De 'Europa-Overeenkomst', een belangrijke stap in deze richting, werd getekend in december 1991 en trad in februari 1994 in werking. Polen hoopt dat dit samenwerkingsverband met de EU op termijn zal leiden tot het lidmaatschap. Op 5 april 1994 heeft Polen het lidmaatschap officieel aangevraagd. Momenteel is Polen bezig de noodzakelijke politieke en economische hervormingen door te voeren om aan de in 1993 in Kopenhagen gestelde voorwaarden voor het lidmaatschap te voldoen. In 'Agenda 2000', het in juli 1997 uitgegeven rapport van de Europese Commissie inzake de toetreding tot de EU van de landen in Midden- en Oost-Europa, heeft de Commissie geconstateerd dat de ontwikkelingen en aanpassingen in Polen een gunstig verloop
kennen. Daarom heeft zij de Raad van Ministers geadviseerd toetredingsonderhandelingen met Polen te starten. In december 1997 is in Luxemburg besloten deze onderhandeling met Polen te beginnen. Hierdoor behoort Polen samen met Estland, Tsjechië, Slovenië, Hongarije en Cyprus, tot de eerste groep landen. Op 1 mei 2004 is Polen dan ook daadwerkelijk toegetreden tot de Europese Unie, samen met negen andere landen namelijk, Cyprus, Estland, Hongarije, Letland, Litouwen, Malta, Slovenië, Slowakije en Tsjechië.
5. GODSDIENST
Ongeveer 97% van de bevolking is rooms-katholiek. Ca. 1,5% behoort tot de RussischOrthodoxe Kerk en 0,5% is protestants, van wie de meeste lutheranen. Verder zijn er ca. 80.000 oud-katholieken. De meeste kerkgebouwen van de Russisch-Orthodoxen vindt men in het oosten van het land. Het aantal joden, in 1939 nog 10% van de bevolking, bedroeg in 1993 nog maar 1300. Met de kerstening in 966 werd Polen het meest oostelijke katholieke land van Europa en er ontstond een hechte band tussen kerk en staat. Opmerkelijk was dat in de vele oorlogen die de Polen voerden, de religie nauwelijks een rol speelde. Ook bleef Polen tijdens de reformatie en de contrareformatie gespaard van bloedige godsdiensttwisten. De Rooms-Katholieke Kerk in Polen is georganiseerd in de aartsbisdommen Gniezno, Kraków, Poznan, Warschau en Wroclaw, plus twee aartsbisdommen buiten het Poolse grondgebied, Lwow en Vilnius, en 21 bisdommen. Primaat van Polen is de aartsbisschop van Warschau en Gniezno (het oudste bisdom). Tijdens het communistische regime bloeide de kerk tegen de verdrukking in. In 1950, 1956 en 1972 sloten kerk en staat overeenkomsten, waarbij de kerk het regime aanvaardde en de staat garanties gaf voor het kerkelijk bestuur en het katholiek onderwijs. Na de omverwerping van het communisme is de scheiding van kerk en staat nog lang zo vanzelfsprekend niet als in vele andere landen. Integendeel, ook op maatschappelijk terrein is de invloed van de katholieke kerk nog enorm in Polen. Het bezoek van paus Johannes Paulus II aan zijn vaderland in juni 1979 versterkte de positie van de kerk ten opzichte van de overheid. In mei 1989 werd een nieuw akkoord bereikt, waarbij de kerk volledig wettelijk erkend werd. In het akkoord werden de onafhankelijkheid van de kerk en de vrijheid van godsdienst vastgelegd. Bovendien kreeg de kerk recht op eigen scholen en media. Zijn bezoek aan Polen in juni 1979 was voor de bevolking en de maatschappij in het algemeen, van groot belang. Het maakte het volk bewust van de macht van de massa en het Poolse vraagstuk werd opnieuw onder de internationale aandacht gebracht. De verkiezing van Wojtyla tot paus in 1978 betekende ook een enorme steun voor de oppositie en dan met name voor de vakbond “Solidariteit”. De kerk hielp ook veel politieke gevangenen en hun gezinnen, en veel geestelijken namen actief deel aan het verzet. Dat de regering zich absoluut geen raad wist met de positie van de kerk bleek duidelijk toen de populaire Warschausche oppositiepriester Jerzy Popieluszko in 1994 vermoord werd door leden van de Poolse veiligheidsdienst. Het kerkelijke leven in het katholieke Polen is nog springlevend en de zondagse missen zitten vaak nog afgeladen vol. Doop, communie en vormsel zijn nog steeds de hoogtepunten in het leven van de meeste Polen. Katholieke feestdagen en bedevaarten zijn onverminderd enorm populair. De meeste tradities en gewoonten in Polen zijn verbonden met de christelijke feestdagen. Een beroemd voorbeeld van de intense religieuze beleving van de Polen is de jaarlijkse bedevaart die in augustus wordt gehouden naar de Zwarte Madonna van Czestochowa, die zelfs beschouwd wordt als de symbolische koningin van Polen. Deze 14e-eeuwse afbeelding trekt jaarlijks anderhalf miljoen gelovigen en toeristen. De tiendaagse bedevaartstocht begint in Warschau en eindigt uiteindelijk in Czestochowa. Een ander
pelgrimsdoel zijn de “Poolse Calvariebergen”, met zo nauwkeurig mogelijke nabootsingen van de berg in Jeruzalem waar Jezus gekruisigd werd.
6. Omgeving In dit hoofdstuk komen achtereenvolgens de ligging, de hoofdstad, enkele bezienswaardigheden, het klimaat en het landschap aan bod. 6.1. Ligging Polen is een land in Midden-Europa. In het westen wordt Polen begrensd door Duitsland, in het zuiden door Tsjechië en Slowakije, in het oosten door Litouwen, Wit-Rusland en Oekraïne en in het noorden door de Oostzee en door Rusland. Tussen België en Polen ligt Duitsland.
Polen is het grootste oranje land. België is het kleinste oranje land.
Polen is een van de grootste landen van Europa. Het land heeft een oppervlakte van 312.677 km². Hiermee is Polen 10 maal zo groot als België. Omdat de afstand van Oost naar West en van Noord naar Zuid ongeveer even groot zijn, heeft Polen bijna de vorm van een vierkant. Er zijn 38,5 miljoen inwoners. Op de volgende kaart van Polen kan men zien dat Krakow, de plaats waar wij verblijven, gelegen is in het zuiden van Polen. De uitstappen die we maken in Krakow komen later aan bod ( 7).
6.2. Hoofdstad Warschau (Pools: Warszawa) is de hoofdstad van het land en van de grootste provincie Mazovië. Het is met ongeveer 1.650.000 inwoners de grootste stad van Polen. Je vindt er de hoogste overheidsinstanties, ambassades, het aartsbisdom van de Rooms-katholieke Kerk, de hoofdzetel van de Orthodoxe Kerk en de synode van de Luthers-Augsborgse Kerk. Warschau is ook het belangrijkste centrum van wetenschap en cultuur. In het verleden hebben vaderlandslievende inwoners van Warschau hun stad diverse keren tegen invallers moeten verdedigen. Warschau werd ernstig beschadigd tijdens de Tweede wereldoorlog en de Opstand van Warschau in 1944. Zestig procent van de gebouwen van de stad werden verwoest en na de oorlog weer herbouwd. Het huidige Warschau ontwikkelt zich snel. In het centrum verrijzen moderne wolkenkrabbers en in de buitenwijken verschijnen grote, moderne winkelcentra. 6.3. Enkele bezienswaardigheden 6.3.1. Het Wilanow-paleis in Warschau Van de oude paleizen in Warschau is het Wilanow-paleis het enige dat niet verwoest is geweest. Dit paleis ligt dan ook niet in het centrum maar aan de rand van de stad. Het is een interessant paleis, gebouwd door koning Jan Sobieski, die in 1672 het Turkse leger versloeg. Van deze slag is in het paleis een maquette te zien. Het paleis en de tuinen zijn geïnspireerd op de Italiaanse villa's (Wilanow is Pools voor Villa Nova) en werden ook door een Italiaan ontworpen. De weg die van dit paleis naar de Nieuwe stadsmarkt loopt, de Koninklijke Weg, is door de UNESCO als nationaal erfgoed aangewezen.
6.3.2 . Middeleeuwse stad Toruń .
Toruń behoort tot de weinige Poolse steden die niet door bommen zijn verwoest. Er is een onbedorven middeleeuwse sfeer en het is een levendige binnenstad. Toruń is de geboorteplaats van Nicolaas Copernicus, een grote astronoom uit de 16de eeuw. De stad is gelegen op twee oevers van de Weischel, de grootste rivier van Polen. Toruń staat bekend om het grootste aantal gotische architectuurmonumenten in Polen. Het complex van de oude binnenstad is ingeschreven op de UNESCO-lijst van Werelderfgoed. Onder de monumenten zijn vermeldenswaard: het Oudstedelijk Stadhuis (Ratusz Staromiejski) met uitzichttoren, het Copernicus-monument, drie gotische kerken, het Copernicushuis, stadsmuren en -poorten, ruïnes van een kruisridderskasteel en de Schuine Toren. 6.3.3.Oude stad Zamosc De oude stad Zamosc is een prachtig voorbeeld van een Europese renaissance stad. Deze stad ligt 90km ten zuidoosten van Lublin. Het mooiste deel is het grote marktplein met raadhuis, monumentale huizen en een kathedraal. De Oude stad kwam ook op de UNESCO-lijst van het Wereld Cultureel Erfgoed te staan.
6.3.4. Hala Ludowa in Wrocław
De Hala Ludowa in Wrocław werd naar aanleiding van de 100jarige herdenking van de bevrijdingsoorlog tegen Napoleon (1913) gebouwd door Max Berg. Deze geweldige ijzeren betonconstructie met een koepel van 65m doorsnee was haar tijd ver vooruit. Ze was de grootste koepelconstructie ter wereld sinds de Romeinen het Pantheon bouwden. 6.4. Klimaat Polen heeft een gematigd klimaat: de zomers zijn heet, de winters matig koud. In Warschau is de gemiddelde temperatuur in juli, de warmste maand, 18,6° C en in januari -2.9° C. Doordat het land hoofdzakelijk vlak is, kunnen luchtstromen afkomstig uit het oosten of westen ongehinderd over Polen heen trekken, wat tot gevolg heeft dat het weer zeer veranderlijk is. Polen ligt aldus tussen twee klimaatzones: het zeeklimaat van West-Europa en het landklimaat van Oost-Europa. Over het algemeen is het Poolse klimaat gunstig voor het leven en de economie, maar er valt betrekkelijk weinig neerslag, zeker voor de landbouw. In sommige streken in Midden-Polen is een gebrek aan water, terwijl er in bergachtige gebieden een overschot aan water bestaat. Het klimaat in Polen gaat van zeeklimaat in het noorden en het westen naar landklimaat in het zuiden en het oosten. Krakow ligt in het zuiden van Polen. De winters duren van half december tot april. In de winter zijn de rivieren en de meren in het zuiden en het oosten grotendeels bevroren. De lente en de herfst zijn ideaal voor citytrips. In de zomer is het heel aangenaam wandelen en zeilen in het noorden (Mazurië, Pommeren). Ook in het bergachtige zuiden vind je veel wandelpistes. 6.5. Landschap In het noorden en in het midden van het land ligt de Poolse laagvlakte. In het zuiden van Polen liggen hooglanden en bergen.
6.5.1. De Poolse laagvlakte De Poolse laagvlakte is gevormd is door wind en water, met puin dat werd achtergelaten door Scandinavische gletsjers. Het Poolse laagland bestaat landschappelijk gezien uit drie verschillende gebieden.
De 500 kilometer lange kuststrook is in hoofdzaak laag, met brede zandstanden. De invloed van de zee op dit landschap is duidelijk te zien. Langs de kustlijn vormt de zee zandwallen die door de wind tot duinen aangroeien. Het tweede vlak gebied is het oostelijk deel van de kust nl. de delta van de rivier de Weichsel. (Het is de grootste rivier van Polen en is 1068m lang.) Dit gebied wordt doorsneden door zijrivieren van de Weichsel en kanalen. Het merengebied is het derde deel van het Poolse laagland. Het heeft een uiterst afwisselend landschap van morenen, gletsjermeren, welige bossen en arme zandgronden. De heuvels zijn ongeveer 150m hoog en daartussen liggen meren van diverse vorm en grootte. De streek wordt door de rivier de Weichsel verdeeld in een westelijk deel, het Pommerse Merengebied, en een oostelijk deel, het Mazurische merengebied. Het Pommerse Merengebied is een streek van groot toeristisch belang vanwege de schoonheid van het landschap en de levende volkscultuur van de plaatselijke bevolking. In het Mazurische Merengebied is de interessantste streek het District van de Grote Mazurische Meren. De meren zijn met elkaar verbonden door kanalen die de scheepvaart vergemakkelijken. Dit is het gebied met het schoonste milieu, de ‘groene longen van Polen’, een waar paradijs voor zeilers en vissers. 6.5.2 Berglandschap Het zuiden van Polen bestaat uit hooglanden en bergen.
Slechts 3 procent van het grondgebied van Polen ligt meer den 500meter boven de zeespiegel. De Tatra (Slowaaks en Pools: Tatry) is een gebergte op de grens van Polen en Slowakije. Het vormt een deel van de Karpaten. Het gebergte bestaat uit vier delen: Hoge Tatra, Westelijke Tatra, Belianske Tatry, Lage Tatra. De Hoge Tatra laat een zeer gevarieerd berglandschap zien: scherpe bergruggen, hoge toppen, ravijnen met puin, diepe, door rivieren gevormde v-vormige dalen en u-vormige gletsjerdalen. Het hoogste punt van Polen ligt in de Hoge Tatra in het zuiden van het land. Deze berg heeft de naam Rysy en is 2499m hoog.
6.6. Natuur en omgeving Polen is een land in Midden-Europa en grenst aan Duitsland, Tsjechië, Slowakije, Litouwen en Wit-Rusland. Natuur Polen is over het algemeen een vlak land; 54% van de totale oppervlakte ligt onder de 150 meter, 37% heeft een hoogte tussen 150 en 300 meter. Gebergten komen alleen aan de zuidgrens voor. Meer dan 9.000 meren bedekken zo’n 1% van het land. Er zijn 23 nationale parken en die nemen zo’n één procent van Polen in. In de parken worden vaak wetenschappelijke onderzoeken gedaan en ze spelen een grote rol in natuurfilms en programma’s. De belangrijkste rivier in Polen is de Wisla, die door Krakow en Warschau naar het noorden stroomt. Poolse bergen zijn kleiner en lager dan de Alpen. Wat de landschappen en de winter betreft kunnen zijn ze wel met de Alpen vergeleken worden. Poolse berggebieden garanderen niet alleen maar sneeuwzekerheid, maar ook vele attracties en wintersportmogelijkheden. De meest bekende wintersporten in Polen zijn skiën en snowboarden. Dieren Het woud van Bialowie, op de grens met Wit-Rusland, is een overblijfsel van het immense woud dat Europa grotendeels bedekte in de prehistorie. Hier vind je de laatste bizons (foto) van Europa. Hier vind je ook de eland, die leeft in noordelijke streken, onder meer in Skandinavië. In het Tatragebergte op de grens met Tsjechië en Slowakije ligt een zich over beide landen uitstrekkend nationaal park met o.a. het grootst bekende gemzenras, bruine beren, everzwijnen, wolven, lynxen en wilde katten; ook de alpenmarmot komt hier voor. Uit het zuiden en oosten van Europa zijn buidelratten, hamsters, eekhoorns, relmuizen, herten en reeën afkomstig
7. Onze uitstappen 7.1. Auschwitz
Hongaarse Joden op het perron van Auschwitz Auschwitz was een Duits nazi vernietigings- en concentratiekamp bij de Poolse stad Auschwitz. Het kamp lag in Zuid-Polen, enkele tientallen kilometers westelijk van de stad Kraków. De naam Auschwitz is synoniem geworden voor de vernietigings- en concentratiekampen van de nazi's die overal in Europa verschenen voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog. Miljoenen mensen, merendeels Joden, zijn in dergelijke kampen om het leven gekomen. Het kamp Auschwitz bestond uit drie hoofdkampen en 39 satelliet-werkkampen. De hoofdkampen waren: Auschwitz I, het oorspronkelijke concentratiekamp en het administratieve centrum van het totale complex. Hier werden ongeveer 70.000 mensen omgebracht, voornamelijk Poolse intellectuelen en Russische krijgsgevangenen. Auschwitz II (Birkenau), een vernietigingskamp waar ten minste 1,1 miljoen mensen werden vermoord (waarvan 90% Joden), 75.000 Polen en circa 19.000 Sinti en Roma. Auschwitz III (Monowitz), een werkkamp.
Auschwitz-Birkenau - 'De poort des doods' Naar Auschwitz werden in totaal meer dan 1,5 miljoen mensen gedeporteerd. Hiervan werden ongeveer 1,1 miljoen direct na aankomst vergast of doodgeschoten. Minstens 200.000 mensen kwamen om door ziekten of honger of ze werden na korte tijd alsnog naar de gaskamers gestuurd. Omdat Auschwitz het grootste vernietigingskamp uit zijn tijd was, geldt het als symbool voor de Holocaust, waarvan tussen de 5 en 6 miljoen Joden het slachtoffer werden. LAAT DEZE PLAATS EEUWIG EEN KREET VAN WANHOOP ZIJN EN EEN WAARSCHUWING AAN DE MENSHEID. HIER HEBBEN DE NAZI’S OMSTREEKS ANDERHALF MILLIOEN MANNEN VROUWEN EN KINDEREN VERMOORD, VOORNAMELIJK JODEN UIT VERSCHILLENDE EUROPESE LANDEN. AUSCHWITZ – BIRKENAU 1940 - 1945
7.2. Wereldberoemde zoutmijn: Wieliczka De Wieliczka-zoutmijn ligt in het plaatsje Wieliczka nabij Krakow. De mijn is een van de oudste zoutmijnen ter wereld. Het winnen van zout op deze plek werd voor het eerst vermeld in 1044. De gangen van de mijn zijn in totaal 300 kilometer lang en bereiken een diepte van 327 meter. De zoutmijn kwam voor op de allereerste Werelderfgoedlijst ooit (daterend uit 1978). Tussen 1989 en 1998 stond het ook op de lijst van bedreigd erfgoed omdat de zoutsculpturen werden aangetast door vocht. Een groot conservatieprogramma heeft dit tij weten te keren. De mijn is ook bijzonder vanwege zijn lange toeristische traditie. Al aan het einde van de 15e eeuw kwam de elite dit ondergrondse wonder aanschouwen. Beroemde bezoekers uit het verleden zijn onder andere Nicolaus Copernicus, Johann Wolfgang von Goethe, Alexander von Humboldt, Dmitri Mendeleev, Robert Baden-Powell en Karol Wojtyła (de latere Paus Johannes Paulus II). Een ondergrondse route van 3,5 km leidt door een ongelooflijke wereld van zouten gangen, kamers en zalen met unieke beelden. Het meest aantrekkelijk is de H.Kinga Kapel op een diepte van 101 meter, gebeeldhouwd in het stenen zout tot en met kroonluchters van zouten kristallen en standbeelden van het grijze zout.
In de mijn is een sanatorium actief, omwille van het genezend microklimaat in de mijnen. In het museum is een expositie van werktuigen en documenten die de geschiedenis van de mijn weergeven.
Verder is er ook nog een ondergronds meer, een restaurant en worden er oude werktuigen getoond ter illustratie van de historie van de zoutwinning. Elk jaar bezoeken zo'n 800.000 toeristen de mijn. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de zoutmijn gebruikt door de Duitse bezetters als opslagplaats. In 1992 is de productie van zout er stopgezet, na een grote overstroming.
7. 3. Magisch Krakow De voormalige Poolse hoofdstad Krakow, in het zuiden van Polen, is een moderne stad met 750.000 inwoners en fungeerde in het verleden als thuisbasis voor menig koning. Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat deze stad meer dan zesduizend historische sites telt die getuigen van ruim duizend jaar Poolse geschiedenis. Krakow behield haar karakter van spirituele hoofdstad en is tegelijkertijd een belangrijke culturele draaischijf. Aan Krakows kroon schitteren pareltjes van musea, galerijen, bioscopen, culturele instellingen en centra. Daarnaast is de stad een wetenschappelijk en researchcentrum. In 1978 kwam de waardevolle architectuur van de oude stad, die onveranderd bleef sinds 1257, samen met de zoutmijn van Wieliczka op UNESCO’s eerste werelderfgoedlijst te staan. Jaarlijks vinden in Krakow een hele waaier van muzikale en culturele evenementen plaats, waaronder de Internationale Print Triënnale, het Festival van de Orgelmuziek, het Ludwig van Beethoven Paasfestival, het Festival van de Joodse Cultuur, het Internationaal Straattheaterfestival en het Internationaal Festival van de Korte Film. Dat Krakow een cultureel mekka is, werd nogmaals bevestigd toen de stad in 2000 de titel van Culturele Hoofdstad van Europa kreeg.
