Welkom Velt-presentatie over de Bio-diverse Moestuin
bij de
door Janneke Tops
Even voorstellen: Velt Bio-diversiteit ….. …. in bodem en compost …. in je tuin .... door zelf zaadgoed te telen
Even voorstellen: Janneke
Sinds 2012 weer in Nederland: nieuwe uitdagingen - Velt-lesgever ̶ Gezonde Moestuin Cursussen, lezingen, advies, begeleiding samentuingroepen
Velt: Vereniging voor ecologisch leven en tuinieren
Al bijna 40 jaar Stimuleren van ecologisch tuinieren en leven door:
Promotie
Markten bezoeken Lokale markten Rotterdam, Utrecht, Haarlem, Leerdam, Vught
Campagne Eco tuindagen Nederland 31 mei en 1 juni 2014 ̶ 2011 ̶ 2012 ̶ 2013 ̶ 2014
/10 tuinen / 21 tuinen / 45 tuinen / 59 tuinen
Totaal 2014 (NL + België): 188 tuinen
Informatie
Velt-afdelingen worden ondersteund vanuit Antwerpen en Noord-Brabant
̶ Organisatie ̶ Aanbod allerlei activiteiten ̶ Berichten en info via ‘Seizoenen’ Krachten bundelen!
Velt in België
̶ 14.500 leden ̶ 900 vrijwilligers ̶ 110 afdelingen en werkgroepen ̶ 9 coaches ̶ 110 lesgevers ̶ 20 beroeps krachten
Velt in Nederland: ledenaantal 1600 1400 1200 1000 800
leden
600 400 200 0 2007 2008 2009 2010 2011 2012
maart 2014: 1800 leden
19 Velt-afdelingen in Nederland 3 Velt-afdelingen in wording waaronder Assen en Groningen
Lid worden van Velt? Dat kan vandaag bij de Velt-kraam ̶ 30 euro p.p. (gezin) per jaar ̶ 6 keer Seizoenen tijdschrift ̶ Korting op boeken ̶ Nog meer voordelen, vraag het aan de kraam
Biodiversiteit
Waarom is biodiversiteit belangrijk? Wat kun je zelf doen?
De kringloop waar het allemaal om draait
Het natuurlijk kapitaal uit de kringloop
Eco systeem diensten Bron: www.biodiversiteit.nl/
Meer biodiversiteit = Meer natuurlijk kapitaal en Veerkrachtige ecosystemen
Veerkrachtige ecosystemen
Kunnen beter inspelen op veranderende omstandigheden, stress-situaties
In tegenstelling tot monoculturen
Stand van zaken biodiversiteit in NL
Laatste decennia: 75% van de biodiversiteit wereldwijd verdwenen (bron: Vandana Shiva)
Noodklok: het is 5 voor (of over?) 12
Wat kun je zelf doen?
Biodiversiteit zaaien en allerlei soorten een kans geven:
ieder tuintje telt!
Biodiversiteit in de bodem
Op een gezonde bodem groeit gezond voedsel = de basis voor gezond leven
Plant bepaalt zelf wat hij opneemt uit de bodem
Maar de bodem moet daartoe wel voldoende bio-divers en dus gezond zijn
Stand van zaken voedingskwaliteit gangbaar voedsel in 2002 t.o.v. 1985 Mineralen en vitaminen in mg per 100 gr levensmiddel Levens middel
Onderzochte stof
1985
1996
2002
Percentage ’85 – ’02
Broccoli
Calcium
103
33
28
- 73%
Foliumzuur
47
23
18
- 62 %
Magnesium
24
18
11
- 46 %
Calcium
56
34
22
- 61 %
Foliumzuur
39
34
30
- 23 %
Magnesium
26
22
18
- 31 %
Vitamine B6
140
55
32
- 77 %
Bonen
Bron: 1985 Farmaceutisch bedrijf Geigy (Zwitserland) 1996 en 2002: levensmiddelenlaboratorium Karlsruhe / sanatorium Obertal
Oorzaak van afname voedingskwaliteit
O.a. afname biodiversiteit in de bodem
Wat is een bodem?
Bodem structuur
Het ‘moedermateriaal’ van de bodem:
zand
Leem (=silt)
Klei
Klei-humus complex
Bodem organische stof begrippen
̶ Organische stof ̶ Compost ̶ Humus ̶ Bodemleven
Bodemleven
In 1 gram gezonde bodem (= ca gewicht van een paperclip) vind je een enorme biodiversiteit
Kg per ha Bacteriën
2.300
Schimmels
2.700
Protozoa
Aantal soorten
150
Regenwormen
1.000
Geleedpotigen (o.a. insecten)
1.000
Algen en diatomeeën/diatomen
1.000
60.000 7.000 7.500.000 per ha
tot 100.000
Nematoden/aaltjes
20.000
Slakken
40.000
Totaal
Aantallen exemplaren
per theelepel
8.150 kg
Gewicht van 1 koe = ca
600 kg
Gewicht bodemleven op 1 ha =
14 koeien
Uit: ‘Teaming with microbes’
minimaal!
Wat is een gezonde bodem? een goed evenwicht tussen -
Aarde: vaste deeltjes Water Vuur: bodemleven Lucht: met name zuurstof Veel bodems zijn tegenwoordig te arm aan organisch stof en bodemleven Een bodem met een goede structuur is
‘kruimelig’.
Het geheim van de smid: organische stof / humus en een rijk bodemleven (= bodem-bio-diversiteit)
zorgen voor: -
Opslag en beschikbaarheid voedingsmineralen Opslag water (1 kg org. stof kan 9 * zoveel water bergen) Lucht door structuur Ziektewerend vermogen pH bufferend vermogen
Hoe kun je de bodem beoordelen ̶ Graaf een gat en kijk ̶ Observeer hoe de planten groeien ̶ Zelf je bodem beoordelen m.b.v. Gaia-tips (www.gaiabodem.nl) ̶ Analyse bij GAIA bodemonderzoek (ca 66 euro): www.gaiabodem.nl ̶ Velt onderzoekt op dit moment Nederlandse bodemlaboratoria
̶
̶
̶
̶
̶
Hoe zorg je ervoor dat de bodem gezond wordt en blijft Ruime vruchtwisseling en/of combinatieteelten Goede en voldoende compost Groenbemesters zaaien Bodem bedekken (mulchen) Beddenteelt: lucht in de bodem! Het kan een paar jaar duren voordat een moestuinbodem gezond is
Mulchen
Let op slakken!
Of je kiest een kleine moestuin….
gebruik bij vierkante meter bakken geen potgrond / turf maar (zelfgemaakte)bladcompost of cocopeat, Om turf te winnen worden natuurgebeiden afgegraven.
Compost: een broeinest van
biodiversiteit
Compostering = natuurlijke afbraak van organisch materiaal tot plantenvoeding en humus - In de bodem - Op een composthoop of in compostbak: - Warme compost - Koude compost - Wormenbak
Een goede composthoop
Goed evenwicht tussen aarde, water, vuur en lucht
Composthoop
VLACO Vlaamse Compost Organisatie: Diploma: compostmeester
Wormencompost
Bladcompost
̶
Compost preparaat
̶
̶
̶
̶
Mengsel van compost, gedroogde kruiden, schimmels, bacteriën etc. die bodembevorderend werken Zelf maken: Compostthee machine max. 8 uur op 25°C www.gezondgroep.nl Of mengsel kopen, brouwen niet nodig Ervaringsdeskundige: biologische wijngaard El Placer in Lelystad Al ver voor Christus bekend (Cato: ‘De Agricultura’)
̶
̶
Planten preparaten Planten ondersteunen in hun groei en ontwikkeling Plantenpreparaten, bv.brandnetelgier
Biodiversiteit in je tuin
Zorg voor veel soorten ̶ Groenten ̶ Kruiden en bloemen ̶ Bomen en heesters ̶ Rassen ̶ Dieren (van klein tot groot)
Veel soorten krijg je door ̶ Ruime vruchtwisseling: veel veldjes ̶ Combinatieteelt - binnen een vruchtwisseling (bv. wortel/ui) - Permacultuur - Vierkante meter bak
̶ Andere planten integreren: Kruiden, bloemen, heesters, bomen
Permacultuur ontwerp
Guerilla gardening!
In plaats van ‘the monoculture of the mind’
Zaad bommen
Dieren werken mee in de tuin…..
Biodiversiteit in stand houden door
zelf zaad te telen
Zaadgoed: het begin van alle leven
het in stand houding van biodiversiteit
…en is belangrijk voor voedsel soevereiniteit
Genetische diversiteit = Veerkrachtige systemen
Biodiversiteit hoort vooral te groeien op land en in zee en niet in een vrieskist weggestopt, toegankelijk voor slechts enkelen
Svalbard Global Seed Vault
̶ Those who control the seeds, control the food and control the planet (citaat van Vandana Shiva, winnares alternatieve nobelprijs in1993)
Het kan ook anders: zaadgoed telen in eigen hand nemen!
Zelf doen of onafhankelijke zaadbedrijven en zaadcoöperaties steunen
Zelf zaadgoed telen = een ambacht en vraagt… – kennis – kunde – aandacht – dus tijd en liefde!…..
Maar je kunt gelijk beginnen met ̶ Veel bloemen en kruiden (Goudsbloem, Oost-Indische kers, stokroos, zonnebloem, …..)
- Doperwt, spercieboon, tuinboon - Courgette, komkommer, pompoen (oppassen voor kruisbestuiving) - …
Isolatie afstanden Soort
Bestuiving
Door
Isolatie afstand(*1)
Winterpostelein
Zelfbestuiving
2m
Doperwt
Zelfbestuiving
Geen
Spercieboon
Vnl zelfbestuiving
Insecten
5-10 m, 1 km (Kokopelli)
Sla
Vnl zelfbestuiving
Insecten
2-5 m
Tomaat
Vnl zelfbestuiving
Insecten
3-4 m
Komkommer
Kruisbestuiving
Pompoen
Kruisbestuiving
Insecten
250 m
Prei
Kruisbestuiving
Insecten
150 m
Suikermais
Kruisbestuiving
Wind
400-500 m
Radijs
Kruisbestuiving
Insecten
150 m.
150 m
(*1) Isolatieafstand = de minimale afstand die er in een teeltseizoen moet zijn tussen twee verschillende rassen van dezelfde soort om kruisbestuiving te voorkomen. Bronnen: Kokopelli en Pro Specie Rara, soms zeer verschillende adviezen
Meer weten? Velt biedt aan: - www.biozaden.be: veel leesvoer - Lezingen en workshops door Velt-lesgevers - Ecozoekertjes in Seizoenen - Activiteitenkalender: ruilmarkten!
- Velt-zadenwerkgroep: meld je aan!
Cursusdagen Zelf zaden telen van Stichting Zaadgoed: 28 maart, 2 april, 9 april Groningen, Utrecht, Den Bosch en op verzoek ook elders 1 halve dag in het voorjaar (+ zaaien) 1 halve dag in het najaar (+ oogsten) Meer info: www.zaadgoed.nl
