Welkom! Bij de kennismaking met Acceptance and Commitment Therapy (ACT)
Even mezelf voorstellen…
Boeken - Jansen, G.: Denk wat je wilt, doe wat je droomt - Jansen, G.: Leef! - Jansen, G.: Laat los: ruimte voor alles wat je denkt en voelt - Jansen, G.: Verboden voor ouders
- Jansen, G.: Mindfulness for the road (waaier) - Jansen, G.: Omarm jezelf - Jansen, G. & Batink, T.: Time to ACT! - Jansen, G.: Lichter leven
En Even Harry voorstellen
“Niet gelijk over je boeken beginnen, dat komt arrogant over.” “Het gaat je nooit lukken om in drie uurtjes alles te vertellen.” “Je moet het wel goed doen.”
Dus; om maar gelijk met de deur in huis te vallen: - ACT erkent alle gedachten, hoe raar ook, en ziet het verstand als losstaande entiteit - De therapeut is ook maar een mens, dat net als zijn cliënt tegen problemen aanloopt (Dit zegt heel veel over de therapeutische relatie!)
Aandachtspunten 1. Wat is RFT, de theorie achter ACT?
2. Wat zijn de verschillende stadia van ACT? 3. Wat is het verschil voor en na een ACT-programma? 4. Vragenronde
Aandachtspunt 1: Wat is RFT, de theorie achter ACT?
Wat is het verschil tussen mens en dier? - Genen? - Duimen? - Op 2 voeten lopen? - Instrumentele overmacht: hoe is deze ontstaan?
TAAL: Alle manieren waarop we woorden gebruiken
Pijn en Lijden - Pijn is direct en heeft een aanwijsbare oorzaak.
- Lijden ontstaat door taal, doordat je gaat nadenken over het verleden, of gaat piekeren over de toekomst
Voorbeeld van pijn: Hoofdpijn, buikpijn, verlies van partner, ontslag, etc. Voorbeeld van lijden: Docent stapt van tafel
Hoe mensen leren Door na te denken kunnen we dingen leren die we niet eerst uit hoeven te proberen
Met andere woorden:
Een kind kan leren dat vuur en pijn bij elkaar horen zonder dat het zich ooit aan vuur heeft gebrand.
Handig, maar ook knap vervelend:
Omdat we bang kunnen zijn voor dingen die we nog nooit hebben meegemaakt, of kunnen piekeren over dingen uit het verleden Voorbeelden: bang voor een hartaanval, ziek worden, (opnieuw) afgewezen worden), afgaan tijdens een workshop van de NVMW, flauwvallen, een auto-ongeluk, enzovoort
De meeste problemen ontstaan doordat
- We pijn niet mogen ervaren van onszelf (stel je niet aan!) - We onze gedachten (die zorgen voor lijden) veel te serieus nemen
Want - Pijn hoort bij het leven
en - Gedachten kun je niet controleren.
Oefening: De blauwe gorilla met de gele arm
Aandachtspunt 2: Wat zijn de verschillende stadia van ACT?
Controle: We gebruiken van allerlei manieren waarmee we onze gedachten, gevoelens, ons gedrag en onze omgeving mee proberen te beheersen. Deze controle zorgt ervoor dat je meestal juist het tegenovergestelde bereikt.
Regels
Verbale richtlijnen die ons gedrag en dat van anderen proberen te sturen
Ik moet me goed voelen Ik moet het goed doen Ik mag niet dom overkomen Ik mag niet zwak zijn Ik moet op tijd komen Ik mag andere mensen niet teleurstellen
Regels zijn dwangmatig (moeten) en rigide (geen middenweg)
Regels leiden meestal tot nog meer, en nog strengere regels (voorbeeld sociale angst) Metafoor van de hongerige tijger
Oefening: het regelboekje
Bereidheid is gedrag (open houding) waarmee je een staat van acceptatie kunt bereiken
Bereidheid begint met het diepe besef dat controle op gedachten, emoties, lichamelijke sensaties en veel van je omstandigheden écht niet werkt.
Oefening: Intern alarm: Filmpje!
Voorbeeld: Geluiden
Oefening voor thuis: Yoghurt
Dus: Wat vermijd je of probeer je te controleren? En dan:
Ben je bereid die gedachten, gevoelens en lichamelijke sensaties op te zoeken?
Bereidheid als alternatief voor controle Het toelaten en actief uitnodigen wat je niet wilt ervaren, én wat je niet kunt controleren, zónder dat je resultaten verwacht
Acceptatie: ACT spreekt van acceptatie als de mate van bereidheid om angstige gedachten en gevoelens te aanvaarden, en daarmee ook de situaties die dergelijke gedachten en gevoelens opwekken. ACT geeft alle gedachten en gevoelens de volldige ruimte, zonder voorwaarden.
Fusie Gedachten gaan hun eigen leven lijden en kunnen los van directe ervaringen allerlei gevoelens opwekken
Door de bomen het bos niet meer zien
Bang zijn om de controle te verliezen
Een stok achter de deur willen
Paniek, hartkloppingen, angst, ademnood, aanval, flauwvallen, gek worden Somber, dood, alleen, verdrietig, schuldig, leeg Afgaan, presentatie, zenuwachtig, trillen, blozen, Enzovoort, Enzovoort
Staan gevoelens op zichzelf? Zuurtje proeven?
Defusie De kracht van de taal verkleinen
Defusie-oefeningen: Het belangrijkste doel van deze oefeningen is het losweken van de negatieve gevoelens die aan de taal zijn gekoppeld. Een (positief) voorbeeld:
MELK
Oefening: hardop herhalen.
Geef je verstand een koosnaampje
Defusie: Als gedachten alleen je niet meer zo snel raken Als je je verstand kunt horen ratelen
en Als je in staat bent een kritische houding t.o.v. het denken aan te nemen
Ja maar… heeft ons verstand dan geen positieve functies? - Wel als het gaat om het nemen van concrete (tastbare, logistieke) beslissingen en het feitelijk uitvoeren van handelingen - Niet als het gaat om subjectieve keuzes en overwegingen (er is altijd een ‘maar’). In het denken blijven hangen lost geen problemen op, gedragsexperimenten wel
Mindfulness Wat is het doel van mindfulness?
- 1. Het bevorderen van acceptatie van interne stimuli (pijn, gedachten, emoties, gevoelens)
- Oefening: Gedachten observeren - Oefening: Pijn onderzoeken
- 2. Het trainen van ongebonden zintuiglijk waarnemen
- Oefening: Bewust eten - Oefening: Bewust kijken - Oefening: Bewust lopen
- Het doel van mindfulness is om je openheid tot ervaren te vergroten.
- Mindfulness heeft niet tot doel dat je je fijn of ontspannen gaat voelen, ook al kan dit een prettige bijwerking zijn
Je goed voelen vs goed voelen
- Oefeningen behorende bij het boek Leef!: www.timetoact.nl downloads boek/algemeen geleide mp3 oefeningen
Descriptieve Zelf:
We beschrijven onszelf vaak op basis van abstracte eigenschappen
Wat is spontaan? Wat is sociaal? Ben je open of gesloten?
Dus; wie je bent is afhankelijk van de situatie. Je bent dus geen organisme in een omgeving, maar een omgevingsorganisme
Het zelf, nieuwe ontwikkelingen: Naast defusie van de (verbale) identiteit Ook verandering van perspectief (empathie) En Zelfcompassie
Het Negatieve Geloof:
Een noemer waaronder vrijwel alle negatieve concepten over het Zelf vallen
Ik ben dom dik lelijk zwak slecht Slap waardeloos
of niet goed genoeg
Het Conceptuele Zelf Je bewust worden van de verbale concepten die je over jezelf hebt. En De illusie van je negatieve geloof doorprikken
Oefening: Je negatieve geloof (voor de spiegel) Verkondigen, en niet te snel weglopen!!
Wat blijft er van mij over als ik mijn gedachten niet ben?
Het Observerende Zelf:
Ik ben er, hier en nu.
Analogie boeddhisme: loslaten van het ego
We zijn het meest gelukkig als we opgaan in wat we (het liefste) doen
Contact maken, afhankelijkheid VS verbondenheid
Waarden: Hoe wil jij je leven leven, los van wat je vindt dat je móet?
VLQ Welke waardegebieden zijn voor jou belangrijk? (niet sociaal wenselijk invullen!)
en Hoe heb je die gebieden de afgelopen tijd ingevuld?
Zijn er belangrijke waarden die je te weinig invult en
Zijn er onbelangrijke waarden die je teveel invult?
Zet breed in!
Hoe breder je je waardegebieden invult, hoe flexibeler en weerbaarder je bent t.o.v. de grillen van het leven…
… En hoe interessanter dat leven wordt!
Vermijding
-We gebruiken angst vaak als een reden om situaties uit de weg te gaan.
- Dit heeft een hele duidelijke positieve functie op de korte termijn!! Welke?
(Tijdelijk) geen angst hoeven te voelen MAAR
Op de lange termijn krijg je daardoor vaak een knagend gevoel
Dus: Kunnen we eigenlijk wel zonder angst? Wat zegt die angst ons?
Oefening: de klok telt af
Kiezen voor ervaren boven vermijden
Betekent kiezen voor je angst als trouwe metgezel op jouw weg.
Eigenlijk-vragenlijst: Eigenlijk zou ik graag… -meer willen sporten -minder willen werken -een andere baan willen -een relatie willen -een verre reis willen maken
Inzet en actie:
MET al je tegenstrijdige gedachten en gevoelens op weg gaan.
Feel the fear and do it anyway
Denkt je verstand dat je veel dingen toch niet (aan)kunt?
Kijk dan maar eens goed naar het volgende filmpje!
Aandachtspunt 3:
Wat is nu de fundamentele verandering na een ACT training of behandeling?
Het Zelf in kaart gebracht Je werkelijke uiterlijk en gedrag
Je verstand (het geheel van gedachten, gevoelens, regels en eisen van je verstand)
Ware aard, gevormd door waarden (het geheel van dingen die je eigenlijk zou willen doen)
Het Zelf in kaart gebracht na ACT Waardevol gedrag Het verstand
Aandachtspunt 4: Vragenronde!
Dank voor jullie deelname!
