Van Klacht naar Veerkracht Acceptance and Commitment Therapy (ACT)
Datum: 17-03-2016 Door: Tim Batink Locatie: Utrecht
even voorstellen… Tim Batink, MSc GZ-Psycholoog i.o., Cognitief Gedragstherapeut VGCt, SFT-therapeut & ACT-therapeut U-center, Epen. Promovendus, School for Mental Health and Neuroscience, Division II: Mental Health, Maastricht University, Maastricht. (Focus 3rdwave behavior therapy). Eigenaar, ACT-opleider / Supervisor, ACT in Actie, Valkenburg aan de Geul. Bestuursfuncties: - Algemeen bestuurslid ACBS-BeNe - Voorzitter Wetenschapscommissie ACBSBeNe - Chairman ACT & Technology SIG ACBS ACT-publicaties: - Time to ACT! Het basisboek voor professionals. - Flexibiliteits Index Test (FIT-60). - Meerdere ACT-artikelen.
Traditionele GGZ Focus Traditionele GGZ: - Classificerend (DSM & ICD): Normaal vs Abnormaal, Gezond vs Ziek. - Primaire focus : Klachtreductie. Kritische Kanttekeningen: Hoe abnormaal zijn psychische klachten? - 38% van de Europese bevolking op jaarbasis last van psychische klachten (Wittchen et al., 2011). - 24% van de Nederlandse bevolking heeft op jaarbasis last van psychische klachten (Delespaul et al., 2016). - Welzijn is meer dan de afwezigheid van klachten.
Nieuwe GGZ Focus Nieuwe GGZ: - Eerste speerpunt Nieuwe GGZ: een nieuwe kijk op psychisch lijden en gezondheid. - Positieve gezondheid: “Gezondheid als het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven (Huber et al., 2011)”. - Betekenisvolle doelen & ervaren zinvol bestaan. - Van klacht naar (veer)kracht. - Van Sick-care naar Health-care. Acceptance and Commitment Therapy (ACT): - “Lijden is een onlosmakelijk onderdeel menselijk leven”. Fabel: Gezonde Normaliteit (Hayes et al., 2011). - Klachten ontstaan door normale psychologische processen. - Acceptance: Leren omgaan met psychische klachten. - Commitment: Investeren in betekenisvolle doelen.
Programma
Acceptance
Acceptance - Omgaan met obstakels - Denken (defusie) - Voelen (acceptatie) - Zelfbeeld (zelf als context) - Aandacht (hier en nu) Commitment - Investeren - Oriënteren (waarden) - Investeren (toegewijd handelen) - Niet alleen leren door begrijpen, maar ook leren door ervaren. - Niet alleen als professional, maar ook als persoon.
Commitment
Introductie Acceptance and Commitment Therapy
Wat is ACT? - ACT = Acceptance and Commitment Therapy (‘ekt’) - Steven Hayes, Kelly Wilson & Kirk Strosahl (eind ‘80)
- Gestoeld op Relational Frame Theory (RFT) - Gedragstherapie (3e generatie) - Acceptance & Commitment - Doel: Verhogen Psychologische Flexibiliteit; Persoonlijke Veerkracht. - Zowel inzetbaar als therapie, bruikbaar in coaching alsook als training. - Ervaringsgericht leren: Werken met oefeningen en metaforen; ook in deze workshop!
ACT en Onderzoek - Op dit moment ruim 150 randomized controlled trials, met meer dan 10.000 deelnemers.
- In juli 2010 erkend door de NREPP als evidence based therapy (Depressie, OCD, Algemeen Welzijn).
- Erkend door de APA als research supported treatment voor: Depressie, Gemengde angst, OCD, Chronische Pijn & Psychose.
Acceptance Omgaan met obstakels.
Omgaan met moeilijke gedachten We nemen onze gedachten erg serieus. Gedachten gaan hun eigen leven leiden.
Fusie is het samenvallen met denken, reageren op je gedachten zonder hier zelf bewust voor te kiezen. Defusie is het afstand te nemen van je denken, zodat je minder wordt geleid door je verstand (observeren, en keuze). Defusie is niet om van vervelende gedachten af te komen. Defusie-oefeningen helpen je de vaardigheid te ontwikkelen om afstand te nemen van je denken.
Oefening: Gedachten op Postits (zie worksheet)
Omgaan met moeilijke gedachten Verschillende soorten Defusie-oefeningen: - Observeren (vb. Bladeren op de stroom). - Externaliseren (vb. Verstand een naam geven).
- Twist (vb. Herhalen / Gekke stem, Zingen) => Humor. Doel: afstand nemen; weer keuze krijgen.
Omgaan met moeilijke gevoelens - We reageren allergisch op onze negatieve gevoelens. - Poging te controleren, en er zo snel mogelijk vanaf te komen. - Je zult zien dat deze controlestrategieën op korte termijn meestal wel wat opleveren, maar op lange termijn niet effectief, en vaak zelfs contraproductief zijn.
Omgaan met moeilijke gevoelens Alternatief: Acceptatie Het actief uitnodigen en toelaten wat je niet wilt ervaren, én wat je niet kunt controleren.
Doel: Niet om van het gevoel af te komen, maar om er niet vast in te lopen, zodat je meer grip krijgt op je leven. Goed voelen, in plaats van je goed voelen. Hoe? In plaats van vermijden; opzoeken. Exploreren van de pijn, ruimte maken voor de pijn (geleideoefeningen).
Verander wat je kan veranderen, accepteer de rest!
Oefening: Stilstaan bij Obstakels Richt nu de aandacht op jezelf, op je eigen binnenwereld. Sta eens even stil bij de obstakels die jij afgelopen tijd bent tegengekomen. Welke gedachten heb je mee geworsteld? Welke gevoelens heb je mee geworsteld? Welke lichamelijke sensaties zaten je in de weg? Ben je bereid het verzet even te staken, en je obstakels de ruimte te geven? Probeer dan nu je vervelende gedachten, gevoelens, en lichamelijke gewaarwordingen te omarmen, het bij je te houden. Geef de obstakels komende minuut de ruimte om er te mogen zijn.
Verbreed tenslotte je aandacht weer, naar alles wat er in je
Omgaan met andere obstakels Zelfbeeld (negatief & positief) - Herkennen van je rollen en patronen. - Afstand nemen van je rollen en patronen. Aandacht (afwezigheid) - Aandacht leren richten op het Hier en Nu (mindfulness). - Met aandacht aanwezig zijn en activiteiten doen.
Verschillende oefeningen gratis te downloaden van de ACT in
Commitment Investeren in jezelf.
Oriënteren: Waarden - Normen, regels, verwachtingen, automatismen, angst, etc. - Moeten => Mogen => Willen
- Waarden: Wat vind JIJ belangrijk? - Waarden geven richting, geen einddoel. (vb eerlijkheid, liefde, uitdaging, etc) - Betekenisverlening / zingeving.
- Metafoor: Kompas
Oriënteren: Waarden - Waardenexploratie middels ervaringsgerichte oefeningen. - Thema’s: Loterij, Dromen, Dood, Inspiratie. (boeken, films, personen, uitspraken)
- Balans opmaken. (waardengebieden / levensgebieden => specifieke waarden)
Oefening: Levenskompas (zie worksheet)
Voorbeeldwaarden Afwisseling Ambitieus Assertief Autonomie Avontuur Betrouwbaar Betrokkenheid Creatief Eerlijk Flexibiliteit Geduldig Humoristisch Ijverig Innovatief
Liefde Loyaliteit Macht Milieubewust Ontwikkeling Openheid Orde Originaliteit Plezier Praktisch Rechtvaardig Respect Sociaal Solidariteit
Speels Spontaan Stabiliteit Stimulerend Teamgeest Trouw Uitdaging Vaardig Veilig Vitaliteit Vrijheid Warmte Waardering Wederkerig
Investeren: Toegewijd Handelen Handelen op basis van je Waarden. Concrete, Haalbare, Tijdgebonden Acties.
Starten met kleine stap, daarna vervolgstappen gaan maken (weekplan, maandplan, jaarplan). Acties om Waarden in je leven te brengen, de acties zelf zijn geen einddoel.
Oefening: Kleinste Stap (24 uur) (zie worksheet)
Alles bijelkaar laten komen Acceptance: Omgang met problemen - Afstand nemen van moeilijke gedachten. - Ruimte maken voor vervelende gevoelens. Commitment: Investeren in jezelf - Stilstaan bij wat jij belangrijk vindt. - Investeren in de dingen die jij belangrijk vindt. Doel: Psychologische Flexibiliteit / Veerkracht
Gratis ACT-materiaal! www.actinactie.nl (meer dan 35 gratis oefeningen en metaforen, alsook 6 online ACT-vragenlijsten) www.timetoact-boek.nl (meer dan 50 gratis oefeningen en metaforen, en ruim 50 ACTillustraties) www.hoeflexibelbenjij.nl (gratis online ACT-vragenlijst, ook vrij te downloaden)
ACT-organisaties ACBS (http://contextualscience.org/) ACBS-BeNe (http://www.acbsbene.com/)
Van Klacht… …naar Veerkracht
Een kleine toegift…
Oefening: ACT in Daily Life 1. Welke waarde ga je vandaag extra aandacht aan geven? 2. Probeer vandaag meer ruimte geven aan deze waarde, middels concrete acties.
3. Probeer drie keer per dag een korte ACT-oefening te doen (ochtend, middag, avond). Wissel hierin af tussen acceptatie, defusie, zelf, en mindfulness oefeningen. 4. Heb je vandaag last van vervelende gedachten, gevoelens of sensaties? Probeer hier dan op een ACT-manier mee om te gaan? 5. Een illustratie van een pakkende ACT-metafoor kan je helpen even stil te staan bij voor jou belangrijke ACT-principes; neem deze op zakformaat mee. 6. Evalueer elke avond in hoeverre je vandaag hebt geïnvesteerd in de waarde die je in de ochtend hebt geselecteerd? Gebaseerd op onderzoek naar de mHealth interventie “ACT in Daily Life Training.”
ACT-vragenlijst: FIT-60 De Flexibiliteits Index Test (FIT-60) is ontwikkeld met als doel een overzicht te kunnen geven op de zes kerncomponenten van ACT, alsook uitspraken te kunnen doen over de Psychologische Flexibiliteit van een persoon (Batink, Jansen & De Mey, 2012). Beschrijving: - Zelfrapportagevragenlijst bestaande uit 60 stellingen. - Likert-schaal: 0=helemaal oneens, 6=helemaal eens. - 1 totaalscore: Psychologische flexibiliteit. - 6 subschaalscores: Acceptatie, Defusie, Zelf als Context, Hier en nu, Waarden & Toegewijd Handelen. - Hoe hoger de score, hoe vaardiger iemand is. Doelgroep: Volwassenen (18-75 jaar)
Normgroepen: Algemene populatie (N=1087), Student populatie (N=529), Ambulante populatie (N=674), & Klinische populatie (N=414). Afname: Invullen duurt 10 - 15 minuten, analoog & digitaal. Gratis te downloaden op www.hoeflexibelbenjij.nl!
Time to ACT! Gijs Jansen & Tim Batink - Praktisch basisboek voor professionals. - Op basis van het laatste wetenschappelijk onderzoek. - Stap voor Stap programma. - Meer dan 150 oefeningen en metaforen (waarvan ruim 50 geïllustreerd). - Volledige ACT-vragenlijst beschikbaar. - DVD met illustratie materiaal. - Begeleidende website met meer dan 50 gratis oefeningen en hand-outs. - Met voorwoord van Steven Hayes, grondlegger van ACT. - Meer info: www.timetoact-boek.nl
Wordt Lid van de ACBS BeNe!
… en krijg toegang tot een gratis Nederlandstalige e-course ACT van 33 weken!
