WELKOM
Acceptance and Commitment Therapy (ACT) in de oncologie Preventie van angst en depressie.
Donderdag 18 september 2014 Symposium PSST ism VLK
Eline Seeuws en Annelies De Booser
rouw
verdriet
pijn
nevenwerkingen
gezwel familie
angst
toekomst
chemo
boosheid
waarom?
Kanker
vermoeidheid eenzaamheid
depressie
Deel 1: Kanker en zijn psychische impact
Unieke persoon met eigen levensgeschiedenis, ervaringen, karakter en temperament
Onderzoeken en behandelingen
Lichamelijke klachten SPANNING EN ANGST
Vermoeidheid
KANKER Daling QoL Context waarbinnen hij leeft: familie – werk – sociaal netwerk
DYSREGULATIE van het normale
Minder positieve gemoedstoestand Distress
Risico op angst en depressie • Iedereen reageert anders op het horen van de diagnose kanker, toch kunnen we stellen dat 35 % gevoelens ervaren van verdriet, angst en boosheid (Feros, et al., 2011)
• Tussen de 13 à 30 % ervaart depressie en 5 à 10 % ervaart angst of geven zichzelf de schuld (Feros, et al., 2011 & Ciarrochi, et al., 2011)
.
• Daarnaast ervaren velen (ongeveer 30%) ‘angst voor terugkeer’ van kanker – risico op PTSS (Völker, et al., 2011)
Voorkomen? Hoe kunnen we voorkomen dat intense emoties (emotionele distress) van verdriet, angst en boosheid bij confrontatie met kanker leiden tot angst en depressie als psychopathologie?
Waarom werkt ‘positief denken’ niet?
Iets doen vanuit schuld of schaamte (verwachtingen van de ander) leidt tot minder welbevinden, meer vermijdende coping en meer distress => blijf positief, we vechten samen, …
De inbreker Iedereen in wiens huis ooit is ingebroken weet hoe akelig dit voelt. Je gevoel van veiligheid lijkt samen met de inboedel te zijn meegepikt door de dief. Met de tijd neemt het basisvertrouwen achter weer toe en voel je je meer en meer ontspannen in eigen huis. Bij mensen met kanker is ook ingebroken, maar ditmaal weten we nooit 100% zeker of de dief het huis al uit is of dat hij nog zal terugkeren. Leren leven met kanker is ook leren leven met die dreiging …
Deel 2: Wat is ACT?
Metafoor
6 kernprocessen • Gebaseerd op 6 kernprocessen: − − − − − −
Bereidheid Kijken naar je denken Het observerende zelf Contact met hier en nu Waarden Toegewijde actie
Achterliggende theorieën • ACT is gefundeerd op de Relational Frame Therapy • ACT behoort tot de derde generatie gedragstherapie en is sterk verwant met andere vormen zoals gedragsactivatie, omgaan met gedachten, dialectische gedragstherapie, aandachtgerichte cognitieve therapie en functionele analytische therapie.
Post-its
Wie? Wat? Waar? Wanneer? Hoe?
DEEL 3: Werkt ACT?
Effectiviteit: algemeen • De diagnose kanker roept allerlei belangrijke existentiële thema’s op • ACT leidt tot positieve resultaten voor kankerpatiënten: (Ciarrochi, et al., 2011)
₋ Vermindert risico op distress, angst en depressie ₋ Betere QoL door bewust stilstaan en keuzes maken ₋ Meer energie en beter fysiek functioneren door waardegericht ACTie te ondernemen ₋ Beter vermogen om met onzekerheid om te gaan
Effectiviteit: belang waardengerichte ACTie • Onderzoek suggereert dat een “eigen-waardengëoriënteerd- leven” de QoL kan doen toenemen en de fysieke en psychische pijn kan doen afnemen: ₋ ₋
₋ ₋
Minder motivatie voor gezondheid gerelateerde waarden zijn gelinkt aan slechter algemeen gevoel van welbevinden (Ciarrochi, et al., 2011) Succeservaringen om te leven volgens je waarden zijn gelinkt aan verbetering van algemeen welbevinden en met minder ervaren van distress. Succeservervaringen met waarden omtrent vriendschap zijn gerelateerd aan minder kanker gerelateerde distress bij vrouwen. Succeservaringen met waarden omtrent (romantische) relaties zijn gelinkt aan minder distress bij mannen.
Effectiviteit: eigen ervaring • Vrij uniek project binnen groep en setting in Vlaanderen
• nood aan verder onderzoek omtrent ACT als interventie bij het ervaren van distress tgv de confrontatie met kanker
Wat is mijn rol als hulpverlener?
Wat kan uw rol zijn als hulpverlener? • Op tijd doorverwijzen • Op lange termijn speelt de extramurale zorg een cruciale rol in het screenen naar psychologische problemen na kanker en het doorverwijzen naar de verschillende en mogelijke interventies • www.minderangstbijkanker.nl • http://www.azsintmaarten.be/Algemeneziekenhuizen/Lotgenotencontact
Referenties •
•
• •
•
Angiola, J.E. & Bowen, A.M. (2013). Quality of Life in Advances Cancer: An Acceptance and Commitment Therapy View. The counseling Psychologist, 41, 313335. Bardeen, J. & Fergus, T.A. (2014). An examination of the incremental contribution of emotion regulation difficulties to health anxiety beyond specific emotion regulation strategies. Journal of Anxiety Disorders, 28, 394-401. Chambers, R., Gullone, E. & Allen, N.B. (2009). Mindful emotion regulation: an integrative review. Clinical Psychology Review, 29, 560-572. Ciarrochi, J., Fisher, D. & Lane, L. (2011). The link between value motives, value success, and well-being among peolpe diagnosed with cancer. Psycho-Oncology, 20, 1184-1192. Feros, D.F., Lane, L., Ciarrochi, J. & Blackledge, J.T. (2011). Acceptance and Commitment Therapy (ACT) for improving the lives of cancer patients: a preliminary study. Psycho-Oncology, 22, 459-464.
Referenties •
• • • • •
Lengacher, C.A., Johnson-Mallard, V., Post-White, J., Moscoso, M.S., Jacobsen, P.B., Klein, T.W., Widen, R.H., Fitzgerald, S.G., Shelton, M.M., Barta, M., Goodman, M., Cox, C.E., Kip, K.E. (2009). Randomized controlled trial of mindfulness-based stress reduction (MBSR) for survivors of breast cancer. Psycho-Oncology, 18, 1261-1272. Low, J., Davis, S., Drake, R., King, M., Tookman, A. et all. (2012). The Role of Acceptance in Rehabilitation in Life-Threatening Illness. Journal of Pain and Symptom Managment, 43, 20-28. Shennan, C., Payne, S. & Fenlon, D. (2011). What is the evidence for the use of mindfulness-based interventions in cancer care? A review. Psycho-Oncology, 20, 681-697. Spiegel, D. & Classen, C. (2000). Group Therapy for Cancer Patients. Basic Books: New York. Völker, C., van der Lee, M. & Pet, A. (2011). De angst voor terugkeer van kanker. Gezondheidspsychologie, 3, 30-38. Wolgast, M., Lundh, L. & Viborg, G. (2011). Cognitive reappraisal and acceptance: An experimental comparison of two emotion regulation strategies. Behaviour Research and Therapy, 49, 858-866.
BEDANKT VOOR UW AANDACHT
