Neurologische aandoeningen
Thema
Wat zijn neurologische aandoeningen? Neurologische aandoeningen zijn aandoeningen van het zenuwstelsel. Het zenuwstelsel bestaat uit de hersenen, het ruggenmerg en de zenuwen. Voorbeelden van neurologische aandoeningen zijn epilepsie, multiple sclerose, dementie en verschillende spierziekten. Mensen met een neurologische aandoening kunnen last hebben van verschillende ziekteverschijnselen, zoals hoofdpijn, duizeligheid of dubbelzien, rugpijn of verlammingsverschijnselen. In dit nummer van Leef! worden de volgende neurologische aandoeningen nader belicht: dementie (ziekte van Alzheimer), de ziekte van Parkinson en migraine.
Mensen met dementie hebben hier ook last van, alleen veel vaker en ernstiger. Deze problemen zorgen ervoor dat iemand met dementie steeds meer hulp nodig heeft.
Wat is dementie?
Is dementie te genezen?
Dementie is een verzamelnaam voor verschillende aandoeningen die de hersenen aantasten. Bij dementie gaan de hersenen achteruit en krijgt iemand steeds meer moeite met het uitvoeren van gewone dagelijkse taken zoals rekenen, koken en zichzelf aankleden. In het begin heeft iemand vaak alleen last van geheugenproblemen. Nu gaat bij iedereen die ouder wordt het geheugen achteruit, en vergeet iedereen weleens een naam of afspraak, maar bij iemand met dementie zijn de geheugenproblemen veel ernstiger. In de loop van de tijd gaan de hersenen steeds meer achteruit, waardoor iemand steeds meer moeite krijgt om zelfstandig te functioneren.
Helaas is er op dit moment geen geneesmiddel dat dementie kan genezen. Wel zijn er geneesmiddelen die ervoor kunnen zorgen dat het geheugen minder snel achteruitgaat en zijn er middelen die kunnen helpen als iemand door de dementie erg angstig of somber is.
Welke soorten dementie zijn er? Er zijn meer dan vijftig ziekten die dementie kunnen veroorzaken. Voorbeelden zijn de ziekte van Alzheimer, vasculaire dementie en de ziekte van Korsakov. De meeste mensen met dementie lijden aan de ziekte van Alzheimer.
Wat zijn de signalen die wijzen op dementie? Soms weet je even niet meer welke dag het is. Of vergeet je de naam van je kleinkind. Dat zijn zaken die horen bij het ouder worden.
Migraine Wat is migraine? Migraine is een veelvoorkomende vorm van hoofdpijn. Het is een kloppende hoofdpijn die ontstaat doordat de bloedvaten in het hoofd plotseling wijder worden. De pijn kan optreden aan één zijde van het hoofd, maar ook aan beide zijden tegelijk.
Wat is eraan te doen? Er zijn verschillende geneesmiddelen die kunnen helpen om een migraineaanval te stoppen of te verminderen. Bij sommige mensen wordt de migraineaanval gestimuleerd door bepaalde voedingsmiddelen of door stress. Als u last hebt van migraine kunt u samen met uw arts op zoek gaan naar eventuele oorzaken en uitzoeken welke geneesmiddelen bij u het beste werken.
leef!
13
Neuroloog
Alzheimer is de ziekte van de toekomst In Nederland leven nu 250.000 mensen met de ziekte van Alzheimer. We verwachten dat dit aantal in 2040 zal zijn verdubbeld. Opa Mijn opa had Alzheimer. Hij kwam vaak bij ons langs. Ik was een jaar of acht toen ik merkte dat er iets niet klopte. Hij deed er steeds langer over om van zijn huis naar het onze te komen. Op een gegeven moment stond hij midden in de nacht op om zich te gaan scheren. Dat vond ik toen maar raar.
Ziekte van de toekomst Dementie wordt veroorzaakt door verschillende ziekten. De ziekte van Alzheimer is in de meeste gevallen de veroorzaker van dementie. Alzheimer komt vooral voor bij ouderen. Ik noem Alzheimer ook wel de ziekte van de toekomst. Er komen steeds meer ouderen bij en veel ziekten waar ouderen vroeger aan doodgingen, zijn tegenwoordig te genezen. De ouderen van tegenwoordig zijn dus veel gezonder en leven langer. Dit zal in de toekomst leiden tot een toename van het aantal mensen met dementie. In Nederland leven nu 250.000 mensen met de ziekte van Alzheimer. We verwachten dat dit aantal in 2040 zal zijn verdubbeld.
Van dementie kun je behoorlijk onzeker worden Als je dement wordt, merk je in het begin wel dat er dingen misgaan of niet kloppen. Daar kun je behoorlijk onzeker van worden. Als de ziekte erger wordt, besef je vaak zelf niet meer wat er aan de hand is. Als een partner of kind de dingen die misgaan ter sprake brengt, dan zal diegene dat ontkennen. Dat doet iemand die dement wordt niet bewust; het maakt deel uit van het ziektebeeld.
14
leef!
Philip Scheltens, neuroloog VUmc Alzheimercentrum, Amsterdam
Er zijn steeds meer kleine dingen die gaan opvallen
familie lijdt eraan.” De zorg komt groten-
We zijn hard op zoek naar een medicijn. In
deels op de familie aan. Het kost familie-
het Alzheimercentrum waar ik werk, in het
De partner of familie merkt vaak als eerste
leden veel tijd en energie. En die hebben
VU Medisch Centrum in Amsterdam, doen
dat er iets aan de hand is en trekt aan de
bovendien vaak ook nog hun eigen leven,
we vooral onderzoek naar Alzheimer bij
bel. Er zijn steeds meer kleine dingen die
met een baan, hobby’s en een gezin.
jongere mensen vanaf veertig jaar, want al
misgaan: iemand vertelt een paar keer per
is het een ziekte die het meest bij ouderen
zegt afspraken steeds af, of kan niet meer
Alzheimer Nederland en geheugenpoli
met de telefoon of afstandsbediening
Er is veel hulp beschikbaar, maar ik hoor
omgaan.
vaak van mantelzorgers dat ze niet zo
dag hetzelfde verhaal, raakt de weg kwijt,
voorkomt, ook jongere mensen kunnen Alzheimer krijgen.
goed weten welke hulp hen het beste kan
Drankje om Alzheimer te verminderen
Als de dementie erger wordt, is het moei-
ondersteunen. Ik stuur mensen vaak door
Uit recent onderzoek is gebleken dat een
lijker om daar met die persoon over te
naar Alzheimer Nederland. Zij hebben een
drankje met belangrijke voedingsmidde-
praten. Op den duur verandert ook iemands
24-uurs hulplijn waar iedereen met vragen
len bij mensen met beginnende dementie
karakter en kan iemand heel anders gaan
terecht kan. Op de website van Alzheimer
ervoor kan zorgen dat het geheugen minder
reageren dan je gewend was. Iemand met
Nederland is veel goede informatie te
snel achteruitgaat. Dit medische drankje is
dementie wordt bijvoorbeeld heel stil of snel
vinden. Verder zijn er overal in Nederland
nu in ontwikkeling en ik verwacht dat het
boos.
geheugenpoli’s.
volgend jaar al verkrijgbaar zal zijn.
Als je ouder wordt, is een beetje vergeetachtigheid heel normaal. Je vergeet weleens een naam, of wie er precies op je verjaardag is langsgekomen. Het wordt anders als je niet meer weet dat je je verjaardag hebt gevierd. Of als je de weg naar huis niet meer kunt vinden. Of het gas laat aanstaan. Dan zou er weleens sprake kunnen zijn van dementie.
Kan ik er zelf iets aan doen? Alzheimer is een ziekte die je overkomt; je kunt er niets aan doen. Wel zijn er enkele tips die je ter harte kunt nemen en die ervoor kunnen zorgen dat je de ziekte later krijgt, of die de ziekte wat afremmen. Het is bijvoorbeeld belangrijk om gezond te leven. Probeer gezond en gevarieerd te eten en zorg voor voldoende beweging. Drink niet teveel alcohol en rook niet. Verder kun je proberen om zo lang mogelijk geestelijk actief te blijven. Daar bedoel ik mee: ga niet
Het helpt als je weet wat er aan de hand is
Dat zijn poli’s waar onderzocht wordt of
mogelijk leuke dingen, zoals mensen bezoe-
iemand dement is. Dat onderzoek wordt
ken, gesprekken voeren, lezen of puzzelen.
Wekelijks moet ik mensen vertellen dat ze
gedaan aan de hand van gesprekken, al-
Alzheimer hebben. Voor de meeste mensen
lerlei testjes en het maken van hersenfoto’s.
komt dit als een opluchting, zeker voor
Als de diagnose is gesteld, wordt gekeken
Ik doe er alles aan om een oplossing te vinden
de familie. Vaak waren er al zoveel dingen
welke mogelijkheden er zijn om de ziekte
Ik kom wekelijks in aanraking met mensen
misgegaan, dat de familie wel een vermoe-
af te remmen. Sommige mensen met de-
die dement zijn en zie hoeveel leed het ver-
den had. Ik merk dat het mensen helpt als
mentie zijn erg angstig of depressief. Op de
oorzaakt, vooral bij de familie. Als de ziekte
ze weten wat er aan de hand is. Als het
geheugenpoli kunnen deze verschijnselen
een gevorderd stadium bereikt, kunnen we
eenmaal bespreekbaar is kan degene die
behandeld worden. Je kunt via je huisarts
op dit moment eigenlijk niets doen.
de diagnose heeft gekregen samen met de
een doorverwijzing krijgen naar een geheu-
familie naar oplossingen zoeken en hulp
genpoli bij jou in de buurt.
Ik moet toezien hoe iemand achteruitgaat en uiteindelijk zelfs niet meer thuis kan
regelen. Ook het praten met lotgenoten kan
blijven wonen. Op dat soort momenten voel
ervoor dat je niet alleen blijft aanmodderen.
We begrijpen steeds beter wat er bij Alzheimer aan de hand is
Daardoor heb je niet meer het gevoel dat je
We begrijpen steeds beter wat er bij
ontzettend positief ingesteld en weet zeker
er alleen voor staat.
Alzheimer met de hersenen gebeurt. Maar
dat er een oplossing voor deze ziekte te vin-
we kunnen nog niets doen om de ziekte te
den is. Ik ga er de komende vijftien jaar alles
Voor de familie is het zwaar
genezen. In Nederland zijn er op dit moment
aan doen om die oplossing te vinden.
Zorgen voor iemand die dementie heeft is
vier Alzheimercentra. In die centra doen we
ontzettend zwaar. Ik zeg weleens: “Demen-
veel onderzoek om meer over de ziekte te
tie is een ziekte die iemand heeft, maar de
weten te komen.
erg helpen. Dat geeft veel steun en zorgt
ik me behoorlijk machteloos. Maar ik ben
Meer informatie: www.alzheimer-nederland.nl
leef!
15
tekst: Klazien Roozeboom fotografie: Marjolein Annegarn
achter de geraniums zitten, maar doe zoveel
Wist u dat? Migraine is geen zeldzame aandoening. Zeker zo’n 2 miljoen Nederlanders hebben er last van. Hiervan is meer dan de helft nog nooit naar de dokter geweest. Sommigen hebben een of enkele aanvallen per jaar, anderen liggen bijna wekelijks een tijdje plat. Gelukkig is migraine goed te behandelen.
Leef! zet een aantal fabels en feiten op een rij. Fabel:
Migraine is gewoon hoofdpijn Migraine is, anders dan gewone hoofdpijn, een chronische hersenziekte. De migraine komt in aanvallen. Een aanval duurt enkele uren tot enkele dagen. Naast de hoofdpijn hebben mensen met een migraineaanval vaak last van misselijkheid en braken. De bonzende of kloppende pijn komt vaak voor aan een kant van het hoofd en gaat gepaard met overgevoeligheid voor licht en geluid.
Fabel:
Aan migraine is niets te doen Gelukkig is er wel wat aan migraine te doen. Het is belangrijk om naar de huisarts te gaan met hoofdpijnklachten. Die zal in eerste instantie paracetamol, vaak gecombineerd met een middel tegen misselijkheid, voorschrijven. Als dat niet werkt is de tweede keuze een NSAID, bijv. ibuprofen. Als ook dat niet werkt zijn er goede geneesmiddelen tegen migraine, de zogenaamde triptanen, die bij de meeste mensen de migraineaanval kunnen afbreken. Er zijn zeven verschillende soorten triptanen die allemaal net een beetje anders werken. Vraag advies bij uw Service Apotheek. Mochten de problemen toch aanhouden, dan zijn er dertig gespecialiseerde hoofdpijncentra in Nederland die u verder kunnen helpen. Kijk hiervoor op www.hoofdpijncentra.nl.
16
leef!
Feit:
Een migraineaanval bestaat vaak uit meerdere fasen Een migraineaanval kan uit verschillende fasen bestaan, beginnende met de waarschuwingsfase. Vervolgens komt de aurafase (schitteringen, flitsen of golvende beelden), dan de hoofdpijnfase, gevolgd door de herstelfase.
De waarschuwingsfase wordt slechts door een op de vijf patiënten opgemerkt. De aurafase treedt bij ongeveer 15 procent van de migrainepatiënten op. De hoofdpijnfase gaat vaak samen met misselijkheid en braken en duurt 4 tot 72 uur. Tijdens de herstelfase verdwijnt de hoofdpijn, maar is de patiënt nog wat sneller vermoeid. Deze fase duurt een of twee dagen.
Feiten en fabels over migraine
Feit:
Onweer in de lucht kan een migraineaanval uitlokken Een migraineaanval begint met een soort kortsluiting in de hersenen. Die kortsluiting kan ontstaan door sterke prikkels. Tijdens vermoeidheid of menstruatie is de prikkeldrempel vaak lager, waardoor lichte prikkels al voldoende zijn om een aanval uit te lokken. Prikkels kunnen bijvoorbeeld fel licht tijdens een autorit zijn, of stress. Onweer op komst kan ook een prikkel zijn. En grote lichamelijke inspanning kan een migraineaanval uitlokken bij mensen die er gevoelig voor zijn.
Fabel:
Het wordt vaak geroepen, maar blijkt niet waar te zijn: van chocolade krijg je geen migraine. Wel is het zo dat mensen vaak in de eerste fase van een migraineaanval, als ze nog niet voelen dat de aanval er aan komt, vreselijk trek hebben in chocolade of andere lekkere tussendoortjes. Ze denken daarom dat de chocolade de aanval veroorzaakt. Dat is echter niet waar. Het voorstadium van de migraine veroorzaakt de trek. Oorzaak en gevolg worden omgekeerd.
Feit:
Een migraineaanval kan leiden tot hersenbeschadiging Uit Leids onderzoek is gebleken dat een klein aantal migrainepatiënten microinfarcten, ofwel beschadigingen, in de kleine hersenen hebben. Dit komt vaker voor bij patiënten die last hebben van migraine met aura. Ook de frequentie van de aanvallen speelt hierbij een grote rol. Behalve beschadigingen in de kleine hersenen, waren er witte stof afwijkingen, ofwel beschadigingen, in de grote hersenen te zien. Dit kwam vaker voor bij vrouwen met migraine en bij patiënten met meer aanvallen. Het is niet duidelijk hoe ernstig de hersenschade is.
Waarschijnlijk zijn de gevolgen niet zo heel zwaar, omdat alle proefpersonen ondanks de hersenschade helemaal normaal functioneerden.
Feit:
Tijdens een slechte week is het best mogelijk om meer geneesmiddelen te gebruiken, maar dit mag geen vaste gewoonte worden. Medicatieafhankelijke hoofdpijn ontstaat heel geleidelijk. Het begint met het innemen van paracetamol of een andere pijnstiller
Migraine komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen
tegen hoofdpijn. Soms blijft de hoofdpijn
Voor de puberteit hebben evenveel jongens als meisjes last van migraine. Na de puberteit verandert dit en hebben drie keer zoveel vrouwen als mannen last van migraine. Dat heeft vooral te maken met hormonale verschillen. Vooral schommelingen in de hormooncyclus, vlak voor en tijdens de menstruatie, zorgen voor veel migraineklachten. Migraine is niet psychisch, zoals wel eens wordt gedacht. Het is een ziekte van de hersenen. Hoe de ziekte precies ontstaat, is nog niet bekend. Migraine is een erfelijke aandoening en komt daarom veel in families voor.
met steeds meer hoofdpijn en steeds meer
Fabel:
Drie paracetamol per week kan geen kwaad Mensen met hoofdpijnklachten kunnen last krijgen van medicatieafhankelijke hoofdpijn, juist als ze met regelmaat pijnstillers gebruiken tegen die hoofdpijn.
aanhouden en worden er meer pijnstillers gebruikt, eventueel ook uit voorzorg. De patiënt komt in een vicieuze cirkel terecht pijnstillers, net zo lang tot de hoofdpijn chronisch is en er met grote regelmaat pijnstillers worden gebruikt.
Feit:
Ook kinderen kunnen last hebben van migraine Iets meer dan tien procent van de kinderen van 10 jaar oud heeft last van migraine. 250.000 kinderen onder de zestien jaar hebben er regelmatig last van. Migraine is bij kinderen lastig te herkennen, kinderen kunnen nog niet zo goed aangeven wat er met ze aan de hand is en de symptomen zijn vaak anders dan bij volwassenen. Kinderen hebben veel last van misselijkheid en braken en minder van hoofdpijn. Een aanval duurt vaak korter dan bij volwassenen. Meer informatie: www.hoofdpijnpatienten.nl
leef!
17
tekst: Arwen Kleyngeld
Van chocolade krijg je migraine
Op bezoek Wilma Denneboom, apotheker Service Apotheek Meindersma in Deventer
Bij gebruikers van geneesmiddelen tegen migraine letten we extra op hebben we een interne telefoonlijn. Bij vragen over de recepten bellen we via een intern nummer met de desbetreffende doktersassistente of huisarts.
Als iemand meer hulp nodig heeft kan de thuiszorg hierbij helpen.
Dat doosje ziet er anders uit...
Klanten die meer dan vijf soorten geneesmiddelen gebruiken krijgen van ons een uitnodiging om bij de apotheek langs te komen voor
Tegenwoordig gebeurt het vaak dat iemand bij het afhalen van een herhaalrecept een Onze apotheek bestaat al meer dan honderd jaar. Ik spreek soms klanten die al zestig jaar bij onze apotheek komen. Onze apotheek ligt aan de rand van het centrum. De mensen die hier komen zijn heel verschillend. We krijgen zowel studenten als jonge gezinnen als ouderen aan de balie. Van de ene klant weet ik meer dan van de ander. Sommige mensen komen hier regelmatig en maken dan even een praatje.
Eén computersysteem Met de dienstapotheek in het Deventer Ziekenhuis en de apotheken in Deventer, Twello, Bathmen, Markelo, Raalte en Holten delen we één computersysteem. Ook de huisartspost in het Deventer Ziekenhuis en de huisartspraktijken zijn op dit systeem aangesloten. Dat is erg handig. Als je in het weekend bij de huisartspost of de dienstapotheek komt kunnen ze daar in de computer zien welke geneesmiddelen door de eigen apotheek geleverd worden.
Samenwerking met huisartsen We vinden samenwerking heel belangrijk. We werken met een vast team. Ons team bestaat bijna alleen uit vrouwen. De mannen in onze praktijk zijn mijn collega apotheker(s) en de apotheekbezorgers. Ons team is goed op elkaar ingespeeld. De assistentes voeren de geneesmiddelen in in de computer, maken ze klaar en geven ze, met de juiste informatie en advies, mee aan de klanten. Als de assistentes ergens over twijfelen, overleggen ze met mij of mijn collega apothekers. Verder werken we veel samen met huisartsen in de buurt. Met de vier huisartsen van het Noorderplein
18
leef!
geneesmiddel meekrijgt dat er heel anders uitziet dan de vorige keer. Ik merk dat dat voor veel mensen verwarrend is. Dit heeft te maken met de zorgverzekeraars, die willen dat we bepaalde geneesmiddelen afleveren. Vaak gaat het dan om het goedkoopste geneesmiddel. Welk geneesmiddel het goedkoopst is, kan van maand tot maand verschillen. Het is goed om te weten dat de kwaliteit van alle geneesmiddelen in Nederland heel streng gecontroleerd wordt. Ook al is de kleur van de pil of het doosje anders, de kwaliteit is altijd goed.
Extra alert bij mensen met migraine Mensen met migraine gebruiken vaak veel geneesmiddelen, vooral pijnstillers. Bij gebruikers van geneesmiddelen tegen migraine letten we extra op, want als je teveel van deze pijnstillers gebruikt, kan dit juist weer hoofdpijn veroorzaken.
Verwarde mensen houd ik in de gaten We krijgen in onze apotheek weleens te maken met mensen die in de war zijn. Ik merk dat bijvoorbeeld doordat ze opeens heel vaak bellen of doordat ze hun herhaalrecepten veel later komen ophalen dan normaal. Ik houd het dan een tijdje in de gaten en als ik vermoed dat iemand hulp nodig heeft bij het innemen van zijn medicijnen, neem ik contact op met de huisarts. Mensen die moeite hebben met het juist innemen van hun geneesmiddelen kunnen we helpen door de middelen aan te leveren in een weekrol. De pillen zitten in een zakje waarop de dag en het tijdstip van inname vermeld staan.
Wilt u dat ik even naar uw pillen kijk?
een soort pillen-apk. Mensen nemen dan al hun geneesmiddelen mee, en dan gaan we even apart zitten om alles te bekijken. Ik vraag dan of iemand last heeft van bijwerkingen. Ik neem alle medicijnen met ze door, ook de medicijnen die iemand zonder recept gekocht heeft bij de drogisterij. Ik kijk dan of die middelen goed samen gebruikt kunnen worden. Ik vraag ook altijd op welke momenten iemand zijn medicijnen inneemt en of dit allemaal nog goed lukt. Bij de meeste mensen gaat dit goed, maar het gebeurt soms ook wel eens dat iemand het ingewikkelder maakt dan nodig is. Mensen denken vaak dat je verschillende geneesmiddelen niet op hetzelfde moment mag innemen. Soms is dat zo, maar vaak ook niet. Ze nemen dan een pilletje bij het ontbijt, een andere pil bij de koffie en weer een andere bij de lunch. Zo ben je de hele dag bezig met het innemen van je pillen, terwijl je ze misschien net zo goed ’s ochtends in een keer kan innemen. Dat is veel makkelijker en je hoeft dan niet de hele dag aan je pillen te denken. Na het gesprek met de klant heb ik nog een gesprek met de huisarts, om te zien of alle voorgeschreven medicijnen echt nodig zijn, en of er misschien nog geneesmiddelen ontbreken. Ik hoop dat we met deze service veel mensen kunnen geruststellen. Want als je zoveel geneesmiddelen gebruikt, heb je vaak al genoeg aan je hoofd. Dat je je dan geen zorgen meer hoeft te maken over hoe je die geneesmiddelen gebruikt, is dan mooi meegenomen.
apotheker en klant aan het woord
Meneer Ploeger (85)
Ik ga elke dag bij mijn vrouw langs
Ik kom regelmatig bij de apotheek. Toen mijn vrouw nog thuis woonde, haalde ik ook haar medicijnen op. Ze gebruikte vooral pijnstillers, en Movicolon om makkelijker naar het toilet te gaan. Zelf ben ik een grootverbruiker van medicijnen. Ik zeg altijd: “Ik kan niet meer doodgaan, want ik heb voor elke kwaal wel een pil.” Ik heb diabetes en gebruik daar medicijnen voor. Verder slik ik pillen voor mijn hoge bloeddruk en om makkelijker te kunnen plassen. Ik heb zo’n torentje, waar per dag al mijn pillen in zitten. Elke zondagavond vul ik die toren voor de week die komen gaat. Daar ben ik altijd wel even zoet mee.
Dementie Mijn vrouw heeft dementie en woont al zes jaar in een verpleeghuis. We hebben een fijn leven gehad samen, mijn vrouw en ik. We hebben veel gereisd. We zijn een keer drie maanden door Europa getrokken. Helemaal langs de Baltische kust en naar Griekenland en Italië. Prachtig was dat.
Binnensluipen Ik had lang niet in de gaten dat er iets met mijn vrouw aan de hand was. Dementie is een ziekte die langzaam komt binnensluipen. Wat mij wel opviel was dat ze op een gegeven moment dingen zei of deed die nergens op sloegen. Ze zei dan bijvoorbeeld dat ze naar de wc ging en dan vond ik haar liggend in bed. Ze gaf niet toe dat het niet goed ging. Ze zei dan alleen maar: “Ik was het even kwijt.”
Ik woon nog zelfstandig. Als ik thuis ben doe ik spelletjes op de computer of lees de krant. Ik woon dicht bij het verpleeghuis. Elke dag ga ik bij mijn vrouw langs. Het geheugen van mijn vrouw wordt elke keer slechter. Ze weet nog goed wie ik ben, maar als ik haar iets vertel en ik vraag er vijf minuten later naar, dan weet ze het al niet meer. Als ik haar kamer binnenkom is ze altijd heel blij en vraagt ze: “Hoe heb je mij gevonden?”
Dochter NijhuisPloeger (57) Mijn moeder was altijd erg actief en ze was een goede gastvrouw die voor iedereen klaarstond. Als we elkaar zagen was dat vaak op drukke momenten. We waren dan met het hele gezin en druk in de weer met de kinderen. Het viel mij in het begin nog helemaal niet op dat er iets met haar aan de hand was.
Pijntje of kwaaltje In de jaren voordat ze werd opgenomen, merkten we dat mijn moeder steeds meer dingen uit de weg ging. Ze ging niet meer naar drukke verjaardagen en nodigde geen bezoek uit. Ze had altijd wel een pijntje of een kwaaltje en kwam alleen langs als we met de familie bij elkaar kwamen. Ik vond haar steeds vaker afwezig en ze nam niet echt meer deel aan gesprekken. Als we bij haar thuis waren, sloot ze zich af en ging ze haar eigen gang in de keuken. Maar dat mijn moeder dement werd, had ik toen nog niet door.
Badjas De echte ommekeer kwam zo’n tien jaar geleden. Mijn moeder lag steeds vaker in bed en op het laatst ging ze bijna de deur
niet meer uit. Boodschappen doen en koken liet ze over aan mijn vader. Als ik langskwam had ze vaak haar badjas nog aan. Ik zei daar weleens wat van. Mijn vader had dan zoiets van: maak je geen zorgen, we regelen het leven wel met z’n tweeën.
Signalen Achteraf denk ik: hadden we misschien eerder de signalen moeten zien dat het met mijn moeder niet goed ging? Mijn vader was toen nog erg fit en heeft veel taken van haar overgenomen. Dat was aan de ene kant fijn, maar daarmee verbloemde hij wel dat er iets met mijn moeder aan de hand was.
Onrust Op het laatst lag mijn moeder veel in bed en werd ze erg onrustig. Ze peuterde veel in haar neus. Ze wisselde voortdurend tussen naar bed gaan en weer opstaan. Soms zei ze: “Ik weet ook niet hoe het moet, neem me maar op.” Toen ze op een gegeven moment in de wasmachineruimte op zoek ging naar het toilet, hadden we door dat mijn moeder echt in de war was. Hierdoor voelden we ons radeloos. Mijn vader was inmiddels slecht ter been en kon de zorg voor mijn moeder niet meer aan. Na twee weken is mijn moeder opgenomen in een verpleeghuis.
Dichtbij Mijn moeder is niet meer de moeder die ze was. Dat vond ik in het begin erg moeilijk, maar ik heb me er nu bij neergelegd. Ik ben blij met al die jaren dat ze goed was en met wat ze allemaal voor ons heeft gedaan. Dat mijn ouders nu niet meer samen kunnen wonen, maakt me het meest verdrietig. Gelukkig woont mijn vader heel dicht bij het verpleeghuis, zodat hij makkelijk bij haar langs kan gaan.
leef!
19
tekst: FKlazien Roozeboom fotografie: Marjolein Annegarn
Geheugen
advertentie
Druk, druk, druk?
Loop voor ons een rondje door je buurt
Geef je op als collectant voor de Hersenstichting in februari 2013. Meld je aan op www.hoofdpijnpatienten.nl Dan gaat volgend jaar 25% van jouw collecteopbrengst naar voorlichting over migraine.
Service Apotheek steunt het werk van de Hersenstichting en in het bijzonder van de Nederlandse vereniging van Hoofdpijnpatiënten.
Een speerpunt van de Hersenstichting.
Collecteer mee en ga migraine te lijf met een collectebus. Collecteer je al voor de Hersenstichting? Meld je toch aan, zodat ook jouw deel naar voorlichting over migraine gaat.
www.hoofdpijnpatienten.nl
Als hoofdpijn of migraine uw leven ontregelt... Wordt uw dag regelmatig verpest door hoofdpijn? En werken de pijnstillers van de apotheker of drogist niet? Misschien hebt u migraine. Daarom organiseert uw Service Apotheek hierover voor hoofdpijn of migraine patiënten en belangstellenden een gratis informatiebijeenkomst. Hierbij worden de mogelijke oorzaken, gevolgen, behandeling en opsporing van migraine besproken. Kijk op www.serviceapotheek.nl voor de data en locaties.
20
leef!
Praat ook mee over uw migraine op www.facebook.com/stophoofdpijn
Informatiebijeenkomst Als hoofdpijn of migraine uw leven ontregelt...
Thema
ParkinsonNet
Als je de ziekte van Parkinson hebt, krijg je met veel verschillende zorgverleners te maken Marten Munneke, directeur van ParkinsonNet
Enkele jaren geleden richtte Marten Munneke samen met collega’s ParkinsonNet op. ParkinsonNet is een netwerk van zorgverleners die zijn gespecialiseerd in de ziekte van Parkinson en via dit netwerk makkelijk met elkaar kunnen samenwerken.
Omdat parkinson een complexe ziekte is, die per persoon ook weer heel verschillend kan zijn, deden zorgverleners onvoldoende ervaring op met de behandeling en begeleiding van parkinsonpatiënten en hun familie. Daarnaast was er dus het probleem van de vele verschillende zorgverleners, die normaal gesproken weinig onderling contact met elkaar hadden en dus niet goed konden samenwerken. Om die reden hebben we ‘ParkinsonNet’ opgezet. De zorgverleners die zich bij het netwerk aansluiten, krijgen eerst een opleiding. Via het netwerk krijgen ze veel meer mensen met parkinson te zien dan vroeger. Zo doen ze dus veel meer kennis en ervaring op. We zijn begonnen met het opzetten van een regionaal netwerk in Nijmegen. Nu is er in elke regio in Nederland zo’n netwerk te vinden. De verschillende zorgverleners kunnen via het netwerk makkelijk met elkaar in contact komen en daardoor goed samenwerken. We zouden graag zien dat alle zorgverleners die betrokken zijn bij de ziekte van Parkinson zich bij het netwerk aansluiten. Daarom werken we sinds kort ook samen met Service Apotheek.
Zorgverlener zoeken Hebt u parkinson of ondersteunt u iemand met deze ziekte? Via www.parkinsonnet.nl/zorgzoeker kunt u een zorgverlener zoeken bij u in de buurt, die veel weet over de ziekte van Parkinson en veel ervaring heeft met het behandelen en begeleiden van mensen met deze ziekte.
Samenwerken De zorgverleners kunnen via een speciale internettool (mijnzorgnet. nl) met elkaar overleggen over uw behandeling. Zo worden de verschillende aspecten van de zorg goed op elkaar afgestemd. In de toekomst kunt u via het internet een vergadering met uw zorgverleners organiseren om uw behandeling of dat van uw familielid te bespreken.
Spark Magazine ParkinsonNet heeft, in samenwerking met de Parkinson Vereniging, het initiatief genomen tot het tijdschrift Spark Magazine. In dit magazine vertellen mensen met parkinson hoe het is om te leven met deze ziekte, en hoe het hen lukt, ondanks de beperkingen die zij ervaren, om positief in het leven te staan. Naast informatie over de ziekte van Parkinson staan er in dit magazine ook reisrapportages, culinaire tips en kledingadviezen. U kunt het magazine aanvragen of inzien via www.sparkmagazine.nl.
Meer informatie over ParkinsonNet en de ziekte van Parkinson? Kijk op: www. parkinsonnet.nl www. parkinsonvereniging.nl
leef!
21
tekst: Klazien Roozeboom fotografie: Marjolein Annegarn
Munneke: Als je de ziekte van Parkinson hebt, krijg je met veel verschillende zorgverleners te maken. Denk bijvoorbeeld aan de huisarts, de parkinsonverpleegkundige, de neuroloog, de fysiotherapeut, de ergotherapeut, de diëtist, de seksuoloog, enz. Het viel ons op dat veel van die zorgverleners maar af en toe iemand met parkinson in hun praktijk kregen.
Thema
Wat kan Service Apoth • Hoofdpijn … of toch migraine? • Ligt het aan mijn leeftijd of ben ik de laatste tijd vergeetachtiger? • Al die verschillende geneesmiddelen … ik zie door de bomen het bos niet meer! Hoofdpijn en pijnstillers Herkent u dat? U hebt wel eens hoofdpijn en pakt dan een pijnstiller. Niets aan de hand zou u zeggen. Maar wat als u regelmatig een pijnstiller nodig hebt? Wist u bijvoorbeeld dat pijnstillers ook juist hoofdpijn kunnen veroorzaken of verergeren? In zo’n geval spreken wij van medicatieafhankelijke hoofdpijn. Dit kan al optreden als u meer dan drie dagen per week een pijnstiller gebruikt. Door te stoppen met de pijnstiller kunt u helemaal van uw hoofdpijn afkomen. De medewerkers van uw Service Apotheek en uw huisarts kunnen u hier bij helpen. Ook voor vragen over het gebruik van pijnstillers kunt u bij ons terecht. Wist u bijvoorbeeld dat niet alle pijnstillers zo maar gebruikt mogen worden in combinatie met bloedverdunners of bij maagklachten? Of dat te veel paracetamol problemen met de lever kan geven? Allemaal vragen die u ons kunt stellen. Bovendien controleren wij ook of de door u zelf gekochte geneesmiddelen veilig gebruikt kunnen worden in combinatie met de geneesmiddelen die uw arts heeft voorgeschreven. Een gerust idee toch?
22
leef!
Vergeetachtig. Is het de ouderdom of is er meer aan de hand? Wij kennen het allemaal wel eens. Je wilt boodschappen doen, maar tegen de tijd dat je in de winkel bent ben je vergeten wat je ook weer moest hebben. Of je wilt wat opzoeken, maar tegen de tijd dat je de computer hebt opgestart ben je vergeten wat ook weer. Allemaal zaken waar iedereen wel eens tegen aan loopt. Of je nu jong of oud bent. Maar wat als dagelijkse dingen moeilijker worden? Dat je vergeet hoe je thee moet zetten. Of dat je niet meer weet hoe en welke geneesmiddelen je wanneer in moet nemen. In het laatste geval kan uw Service Apotheek behulpzaam zijn. Samen met u of uw verzorger komen wij tot de juiste oplossing om met name het geneesmiddelengebruik in goede banen te leiden. Praat er eens over.
Medicatiecontrole Wist u trouwens dat steeds meer apotheken uitgebreide medicatiebeoordelingen doen. In een persoonlijk gesprek neemt de apotheker samen met u het geneesmiddelengebruik door. • • • •
Hoe gebruikt u het? Wat zijn uw ervaringen? Voldoet het aan de verwachtingen? Ervaart u problemen?
Kortom, allerlei zaken die betrekking hebben op uw gevoel bij uw geneesmiddelen. Hierna bekijkt de apotheker of uw geneesmiddelengebruik nog steeds past bij de klachten of ziektes die u hebt of dat de keuze van het geneesmiddel nog steeds past bij de meest recente inzichten. Dit legt de apotheker, in overleg met u, voor aan uw
Neurologische aandoeningen
eek voor u betekenen?
arts. Samen kijken zij of en hoe dit eventueel beter kan. Een medicatiecontrole op maat dus! Waarbij het er niet omgaat om altijd maar wijzigingen door te voeren, want zoals de uitdrukking is ‘never change a winning team’. Steeds meer verzekeraars hebben hier al afspraken over gemaakt met uw Service Apotheek.
Medicatie-afhankelijke hoofdpijn kan al optreden als u meer dan drie dagen per week een pijnstiller gebruikt.
leef!
23
