columbus brengt het beste uit twee werelden samen
lesbrief
HAVO/V
Foto: Paolo Woods / Anzenberger / Hollandse Hoogte
WO
Onrust in Iran: het begin van het einde of het einde van het begin?
columbus Inleiding
Er gaat geen dag voorbij zonder dat Iran in het nieuws is. Sinds de verkiezing van premier Mahmoud Ahmadinejad in 2005 wordt het land door de rest van de wereld als een bedreiging voor de vrede gezien. Het Westen verdenkt Iran namelijk ervan bezig te zijn met de ontwikkeling van een atoomwapen.
Ahmadinejad op zijn beurt schildert het Westen vaak af als de grote vijand. Door economische sancties tegen Iran, werkloosheid, de strenge regels en het imago van het eigen land in de wereld zijn veel Iraniërs ontevreden. In 2009 leek Ahmadinejad dan ook de verkiezingen te gaan verliezen van Mir-Hossein Mousavi, maar kwam hij uiteindelijk toch als winnaar uit de bus. Zijn tegenstanders beschuldigen Ahmadinejad sindsdien van verkiezingsfraude. Met name de jongeren komen daadwerkelijk in actie tegen de verkiezingsuitslag en het regime. Dat wil zeggen premier Ahmadinejad en de ware
Het Perzische Rijk, 490 jaar voor Christus Foto: Dreamstime
machthebbers van Iran, de ayatollahs. Zij proberen het volk namelijk onder de duim te houden. Maar via het internet bereiken ons veel berichten dat de ontevredenheid nog altijd onder de mensen heerst. Hoe zal dit aflopen? Het is niet voor het eerst dat het onrustig is in Iran. Het land kent een lange, chaotische geschiedenis vol machtsspelletjes en revoluties. Door middel van deze lesbrief kom je meer te weten over de geschiedenis van Iran, het vroegere Perzië en één van de oudste landen ter wereld.
Vragen Tijdsbesteding: 1 uur 1 a Zoek in een atlas op waar Iran precies ligt. Noteer wat de buurlanden van Iran zijn. Probeer vervolgens te bedenken waarom het Westen Iran goed in de gaten wil houden. b Het Midden-Oosten is de geboortegrond van vele oude culturen, zoals die van de Egyptenaren, de joden en de Perzen. Dit laatste volk wist het eerste grote rijk ter wereld te stichten. Onder leiding van het Perzische stamhoofd Cyrus en diens zoon Cambyses werd tussen 550 en 525 voor Christus een enorm gebied veroverd. Koning Darius I (522-486 voor Christus) kwam vervolgens aan het hoofd van dit rijk te staan. Op het hoogtepunt van zijn macht bouwde hij een fabelachtig paleis in de beroemde stad Persepolis.
Bekijk de foto van de overblijfselen van het paleis. Was het Perzische rijk een machtig rijk? Licht je antwoord toe.
c Darius I werd ook wel de ‘koning der koningen’ genoemd, ofwel ‘sjah’. Pas in 1979 werd de laatste sjah, de pro-westerse sjah Mohammed Reza Pahlavi verdreven. Hij was sinds 1941 aan de macht. In 1971 koos de onpopulaire sjah de ruïnes van Persepolis als locatie voor de viering van het 2500-jarig bestaan van Iran.
Waarom denk je dat sjah Reza Pahlavi voor deze locatie koos?
2 Net als veel landen in het Midden-Oosten beschikt Iran over grote olievoorraden. De oliewinning was vroeger in handen van de Groot-Brittannië. Iran ontving voor de eigen olie maar weinig geld. In 1951 besloot de Iraanse premier Mohammed Mossadeq de olie-industrie te nationaliseren.
Wat wordt er met ‘nationaliseren’ bedoeld? Schrijf het antwoord in je eigen woorden op.
3 Sjah Reza Pahlavi wilde Iran moderniseren. In 1963 kondigde hij daarom de ‘Witte Revolutie’ aan, bestaande uit hervormingen en modernisering. Landhervorming moest boeren van hun eigen lapjes grond voorzien, er kwam moderne industrie, en vrouwen kregen gelijke rechten. Het meeste geld en aandacht ging echter naar het leger. Uiteindelijk mislukte de Witte Revolutie. Waar kwam dat door, denk je? Kruis het juiste antwoord aan. A Het leger verbruikte veel olie, waardoor er minder overbleef voor de export en er minder geld binnen kwam dat gebruikt kon worden voor hervormingsplannen. B Door de grote groei van het leger waren er niet voldoende mensen over die in de fabrieken aan de slag konden. Daardoor kon het land niet moderniseren. C Het land werd overspoeld door westerse adviseurs die de sjah moesten helpen met de modernisering en de opbouw van het leger. De Iraanse bevolking profiteerde nauwelijks. 4 a Eind jaren zeventig bereikte de onvrede van de Iraanse bevolking haar hoogtepunt. Vrijwel iedereen, van studenten tot streng gelovige moslims, kwam in opstand tegen het regime van de sjah. Eind 1978 protesteerden er meer dan twee miljoen mensen, waarna de sjah begin 1979 vluchtte. Helaas voor veel demonstranten
Overblijfselen van het paleis in Persepolis Foto: Dreamstime
Vragen
Aanhangers van presidentskandiaat Mir-Hossein Moussavi Foto: Newsha Tavakolian / Polaris
werd de revolutie een islamitische revolutie, met strenge regels als gevolg. Tot overmaat van ramp besloot buurland Irak in 1980 tot een aanval op Iran.
De Iraanse Marjane Satrapi schreef een boek over deze periode, Persepolis. Hier is ook een film van gemaakt. Bekijk hier* de trailer. Welke van de bovengenoemde historische gebeurtenissen zie je in de verschillende fragmenten terug? b Bekijk de trailer nogmaals. Hoe vind je dat de filmmaakster terugkijkt op deze tijd? Geef je eigen mening. c De Nederlandse schrijfster Eefje Blankevoort heeft een boek over Iran geschreven, ‘Stiekem kan hier alles’. Ze schrijft dat er in Iran strenge regels gelden, maar dat er stiekem toch best veel kan. Ook in de trailer van Persepolis kon je dit te zien. Bekijk de trailer voor de laatste keer. In welk stukje van de trailer zie je dat terug en wat doen de Iraniërs stiekem? 5 a In 2005, toen de conservatieve Mahmoud Ahmadinejad gekozen werd, veranderde de sfeer in het land. Er werd streng geregeerd. Veel mensen, met name de jongeren, waren hier zeer ontevreden over. Toen de verkiezingen van 2009 in zicht kwamen, gingen zij dan ook massaal de straat op om hun kandidaat te steunen, MirHossein Mousavi. Vooral de vrouwelijke demonstranten zochten tijdens de demonstraties voor Iraanse begrippen de zogenaamde ‘grenzen van het toelaatbare’ op.
Bekijk de bovenstaande foto. Op welke manier maken de jonge vrouwen duidelijk het niet eens te zijn met de strenge regels?
b Demonstreren tegen het regime is in Iran verboden. Toch zijn er vorig jaar de nodige demonstraties geweest. Bij de organisatie van de demonstraties is er door de jonge Iraniërs veel gebruik gemaakt van het internet, zoals bijvoorbeeld Twitter en Facebook.
Waarom denk je dat jongeren vooral van Twitter en Facebook gebruik maakten? Kruis het juiste antwoord aan. A Door gebruik te maken van Twitter en Facebook bereik je een groot publiek. Daardoor is het makkelijker veel mensen op de been te krijgen. B Televisie, kranten en tijdschriften worden streng gecontroleerd door het regime, waardoor oproepen tot een demonstratie via het internet moet. C Jonge Iraniërs maken meer gebruik van internet, Twitter en Facebook dan jongeren in andere landen. c Sommige mensen zijn van mening dat de protesten in Iran het begin van het einde van premier Ahmadinejad en de macht van de ayatollahs betekent. Anderen zijn minder optimistisch en denken dat Ahmadinejad en de ayatollahs de Iraanse bevolking nog meer zullen onderdrukken.
Wat denk jij? Discussieer met een klasgenoot over de volgende stelling: “Onrust in Iran: het begin van het einde of het einde van het begin?”
*www.youtube.com/watch?v=3PXHeKuBzPY&feature=related
Taak Tijdsbesteding: 2 uur A Tijdens het maken van de vragen ben je veel namen en jaartallen tegengekomen. Nu ga je in tweetallen een tijdbalk maken van de Iraanse geschiedenis. Omdat Iran zo’n lange geschiedenis heeft, begint de tijdbalk in het jaar 1941. Je kunt de informatie van deze lesbrief gebruiken, maar zoek waar nodig ook op internet naar extra informatie.
Pak nu een groot vel papier en een paar zwarte stiften of potloden. Kies vervolgens een historische gebeurtenis uit de Iraanse geschiedenis waarover je door deze lesbrief iets te weten bent gekomen. Beeld deze gebeurtenis uit door middel van een kort stripverhaal.
B Zoals gezegd wordt er in Iran door jongeren veel gebruik gemaakt van Twitter. Plaats daarom bij elke gebeurtenis van de tijdbalk een eigen tweet over datgene er plaatsvond op dat moment. Een tweet is een kort berichtje van maximaal 140 tekens, vergelijkbaar met een sms. C De film Persepolis is een verfilming van een zogenaamde ‘graphic novel’. Een graphic novel is vergelijkbaar met een stripboek, maar dan een stuk dikker. Hieronder zie je een voorbeeld van een fragment uit het boek Persepolis. Een fragment uit de film ‘Persepolis’.
Bron: screen www.sonypictures.com
Tekst: Nick Augusteijn
