Voorstellen Lezing Begeleide Zelfhulp Angst
Christine van Boeijen • psychiater crisisdienst GGNet ApeldoornZutphen, consulent POH-GGZ Apeldoorn, plaatsvervangend opleider en opleider huisarts. • Eigen bedrijf: Learn2Dare: Implementatie begeleide zelfhulp Angst
Christine van Boeijen Rotary 7-12-2011
Proefschrift
Indeling lezing • Angst(stoornissen) • Begeleide zelfhulp • Randomised Controlled Trial (RCT) • Implementatie I l t ti begeleide b l id zelfhulp lfh l • Afsluiting
Indeling lezing • Angst(stoornissen) • Begeleide zelfhulp • Randomised Controlled Trial (RCT) • Implementatie I l t ti begeleide b l id zelfhulp lfh l • Afsluiting
Prevalentie • Lifetime prevalentie 15% • Ontstaan 20-30 levensjaar • Meest prevalente (naast middelen misbruik/afhankelijkheid) psychiatrische stoornis
1
Diagnostiek angststoornissen • Anamnese • Differentiatie van ‘normale’ angst • Observatie: geen bijzonderheden
Paniekstoornis met of zonder agorafobie
Algemene kenmerken angststoornissen • Emotie – angst /boosheid/ irritatie • Somatische begeleidingsverschijnselen • Vermijdingsgedrag • Overmatig O ti zorgen maken k
Kenmerken paniekstoornis • Aanvallen van plotselinge angst • Lichamelijke klachten als hartkloppingen, zweten, tintelingen, benauwd, misselijkheid, misselijkheid duizeligheid • Angst de controle te verliezen of gek te worden • Angst flauw te vallen • Angst dood te gaan
Kenmerken agorafobie • Angst te zijn op een plaats of in een situatie waar geen uitweg mogelijk is, geen hulp aanwezig is • Deze plaats of situatie vermijden of doorstaan met grote angst • Voorbeelden: alleen zijn, in een rij staan/drukte, reizen met openbaar vervoer of auto
Gegeneraliseerde angststoornis • Overdreven zorgen maken • Piekeren
2
Kenmerken gegeneraliseerde angststoornis • Overdreven zorgen maken = piekeren • Over allerhande dagelijkse zaken • Piekeren moeilijk in de hand te houden • Allerlei bijkomende klachten als rusteloos, moe, concentratieprobleem, geïrriteerd, spierspanning, slaapproblemen • Vol dagprogramma • Geruststelling zoeken
Doel van begeleide zelfhulp
Indeling lezing • Angst(stoornissen) • Begeleide zelfhulp • Randomised Controlled Trial (RCT) • Implementatie I l t ti begeleide b l id zelfhulp lfh l • Afsluiting
Doel van begeleide zelfhulp
• Beter om leren gaan met angst • Leren herkennen en veranderen van gedachten die angst oproepen • Spanningsniveau verlagen • Activiteiten die men is gaan vermijden weer kunnen doen • Herwinnen van zelfvertrouwen
Begeleide zelfhulp inhoudelijk • Drieluik – Patiënt – Helper – Begeleider
Begeleiding • Training, coachende rol • 5 consulten in 12 weken • draaiboek – 1e consult lt uitgebreide itg b id uitleg itl g hoe h te t werken k met handleiding en belang helpers – 2e tot 5e coachende consulten voor voortgang met de zelfhulp
3
Draaiboek 1e consult
Handleiding begeleide zelfhulp
• Uitleg over diagnose • Uitleg over de begeleide zelfhulp – stap voor stap de handleiding doornemen – de handleiding ieder contact meenemen – regelmatig en vaak oefenen – bij vragen contact opnemen met begeleider
Handleiding • Effectieve behandelingselementen: – Psycho-educatie – Cognitieve therapie • Herkennen van angstgedachten • Alternatieve gedachten aanbieden
– Applied relaxation • Ontspannings CD • Ademhalingsoefeningen
– Gedragstherapie • Hiërarchie maken van exposure • Exposure in vivo
Belang van helpers • Uitleg belang van helpers • Brochure voor helpers – Informatie over angst – Informatie over begeleide zelfhulp – Do’s en don’ts
Hoe te werken met de handleiding • Naam op schrijven met de begindatum • Nu gaat het echt beginnen. • Indeling handleiding: – stukken theorie aan de oefeningen vooraf – herhaling – lezen en opschrijven: concluderen weer een stap verder is.
moeten , de handleiding • Planning: een richtlijn, geen “moeten”, chronologisch door te werken. • Registratie tijdsbesteding • Bijlagen handleiding – antwoorden op de vragen ter samenvatting – verslagen van het oefenen met de doelenlijst – tekst van de brochure voor helpers
• Bijgevoegd – boekenlegger planning – brochure helpers – ontspannings CD
Draaiboek 2e tot en met 5e consult • Hoe gaat het? • Bespreken vragen/problemen. • Complimenteren met wat gelukt is! • Registratie R i t ti gelukt l kt • Opdrachten en oefeningen uitgevoerd • Tijdsplanning nagaan
4
Indeling lezing
Randomised Controlled Trial
• Angst(stoornissen) • Begeleide zelfhulp • Randomised Controlled Trial (RCT) • Implementatie I l t ti begeleide b l id zelfhulp lfh l • Afsluiting
Twee standaard behandelingen • Cognitieve gedragstherapie ”Gouden Standaard” – door ervaren d gedragstherapeut op de polikliniek – 12 zittingen van 45 minuten – huiswerk
• vergelijking van de effecten werd gemaakt tussen: – Begeleide zelfhulp – Standaard behandeling huisarts (NHG) – Standaard behandeling GGZ (CGT)
• 12 weken behandeling door huisarts en cognitief gedragstherapeuten • 3 en 9 maand vervolgbezoek
Randomisatie
• NHG-standaard – – – – –
door de huisarts psycho educatie exposure medicatie doorverwijzing (fysiotherapie, maatschappelijk werk,psychotherapie,me dicatie)
BZH Huisarts 23
Begeleide Zelfhulp
NHG Huisarts 23
Cognitieve Gedrags Therapie
NHG Standaard Behandeling
– aantal consulten facultatief
In- en exclusiecriteria
Patiënten aantallen
• Inclusie: – PD en/of GAD – 18 jaar en ouder – goede beheersing Nederlandse taal
• Exclusie – Andere hoofddiagnose – gebruik van meer dan 30 mg oxazepam of antidepressiva – CGT gehad
BZH huisarts
NHG huisarts
101
41
Begeleide Zelfhulp
Cognitieve Gedrags Therapie
NHG Standaard Behandeling
53
63
26
5
Bevindingen
Grafiek effect
• Alle drie behandelingen effectief na 12 weken • Na 3 en 9 maand effect behouden • Geen verschil in effect tussen de behandelingen • Toepasbaarheid begeleide zelfhulp groter dan NHG-standaard
60
50
40
begeleide zelfhulp standaard huisarts (NHG) standaard GGZ (CGT)
30
20
10
0 pretest
Resultaten STAI-state ‘effect sizes’ (d)
Behandeling
RCT
CGT
0 51 0.51
.89 89 – 1.3 13
NHG
1.11
onbekend
BZH
0.37
.18 – .88
• STAI-state • Genezing werd gemeten (score < 34) • 3 groepen: – 1 angststoornis – meerdere angststoornissen – angst en depressie
6 maand
12 maand
Inleiding comorbiditeit
Meta-analyses
Vervolg inleiding
3 maand
• Comorbiditeit tussen angststoornissen en angststoornis met depressie veel voorkomend • Effect van comorbide depressie of comorbide angststoornis op uitkomst van behandeling weinig onderzocht • Mogelijk dit te onderzoeken in RCT paniekstoornis/GAD met CGT in 1e en 2e lijn
Uitkomsten comorbide depressie • In depressie groep genazen minder patiënten • Er was geen verschil tussen de andere twee groepen • Een bijkomende depressie zorgt voor een mindere verbetering van de angststoornis • CGT is mogelijk niet de eerst aangewezen behandeling als depressie aanwezig is
6
Comorbide depressie
Conclusie
60%
% remission
50% 40% 30% 20% 10% 0% 3 months
6 months
12 months
No comorbidity n=65 Comorbidity among anxiety disorders n=56 Comorbidity with mood disorders n=18
Indeling lezing • Angst(stoornissen) • Begeleide zelfhulp • Randomised Controlled Trial (RCT) • Implementatie I l t ti begeleide b l id zelfhulp lfh l • Afsluiting
• Huisarts kan zelf een interventie voor paniekstoornis en gegeneraliseerde angststoornis doen • CGT in tweede lijn geeft geen beter resultaat voor patiënten in de eerste lijn • Begeleide zelfhulp is gemakkelijker toepasbaar voor de huisarts dan NHG-standaard • Let op bij comorbide depressie!
Verspreiding van deze effectieve interventie • Brochure voor patiënten • Posters op publieke plaatsen • Brieven naar huisartsen, eerstelijnsmedewerkers • Lezingen, presentaties, workshops, cursussen, trainingen voor hulpverleners
Informatie over – Angststoornissen – Begeleide zelfhulp
Implementatie begeleide zelfhulp-1 • Toepassing in Nulde lijn (Preventie) • Uitvoering naast huisarts door andere medewerkers in de eerste lijn (maatschappelijk werk/ spv-er) • Toepassing in de tweede lijn (in groep) • Opgenomen in NHG-standaard • Opgenomen in herziene richtlijn angststoornissen
Implementatie begeleide zelfhulp-2
• Onderzoek Trimbos collaborative care eerste lijn angststoornissen: CC PAD • Implementatie in Turkije en Amerika • Ontwikkeling, Ontwikkeling implementatie en onderzoek online applicatie
7
Conclusie
Afsluiting • Meer informatie over:
Begeleide zelfhulp een effectieve en goed toepasbare interventie bij het overwinnen van angstklachten
– Inhoud begeleide zelfhulp – Training – Bestelling boeken – Gecertificeerde hulpverleners – Eerder gegeven workshops/lezingen/publicaties
Afsluiting-2
www.learn2dare.nl www.angstklachten.nl
8
