VOORSCHRIFTEN EN RICHTLIJNEN TER UITVOERING EN INTERPRETATIE VAN DE LANDSVERORDENING IDENTIFICATIE BIJ DIENSTVERLENING EN DE LANDSVERORDENING MELDING ONGEBUIKELIJKE TRANSACTIES VOOR ADVOKATEN, NOTARISSEN, ACCOUNTANTS, BELASTINGADVISEURS EN ADMINISTRATIEKANTOREN
September 2010
INHOUDSOPGAVE Pagina 1 INLEIDING ............................................................................................................... 4 1.1 Geschiedenis........................................................................................................ 4 1.2 Witwassen ........................................................................................................... 4 1.3 Terrorisme financiering....................................................................................... 5 1.4 Risicogeoriënteerde benadering .......................................................................... 5 1.5 Voorschriften en richtlijnen ................................................................................ 6 1.6 Voor wie geldt de identificatie- en meldingsplicht? ........................................... 6 1.7 Activiteiten waarvoor de identificatie- en meldingsplicht geldt ......................... 6 1.8 Verkennend gesprek............................................................................................ 6 1.9 Werkzaamheden met het oog op een (mogelijk) rechtsgeding ........................... 7 CLIËNTENONDERZOEK: IDENTIFICATIE EN CUSTOMER 2 DUE DILIGENCE (CDD) ........................................................................................ 8 2.1 Inleiding ............................................................................................................. 8 2.2 Standaard cliëntenonderzoek.............................................................................. 8 2.2.1 Identificatie en verificatie................................................................................... 9 2.2.1.1 Eenmalige identificatie is hoofdregel................................................................. 9 2.2.1.2 Zorg dragen voor een geldig identiteitsdocument.............................................. 9 2.2.1.3 Vrijstelling van de verplichting tot identificatie ................................................ 9 2.2.1.4 CDD-maatregelen verricht door tussenpersonen of derden ............................. 10 2.2.1.5 Vastlegging van gegevens van het cliëntenonderzoek, waaronder identificatieen verificatiegegevens 11 2.2.1.6 Bewaartermijn van gegevens van het cliëntenonderzoek ................................ 12 2.2.2 Voortdurende controle van de zakelijke relatie ............................................... 12 2.3 Vereenvoudigd cliëntenonderzoek................................................................... 13 2.4 Verscherpt cliëntenonderzoek .......................................................................... 13 2.4.. Landelijke/geografische risico ......................................................................... 14 2.4.2 Cliënten-risico .................................................................................................. 14 2.4.3 Produkt-risico ................................................................................................... 16 3 DE MELDINGSPLICHT ....................................................................................... 18 3.1 Ongebruikelijke transacties ............................................................................... 18 3.2 Indicatoren......................................................................................................... 18 3.2.1 Objectieve indicatoren....................................................................................... 18 3.2.2 Subjectieve indicatoren ..................................................................................... 18 3.3 Het melden ........................................................................................................ 19 3.3.1 Termijn waarbinnen gemeld moet worden........................................................ 19 3.3.2 Te melden gegevens .......................................................................................... 20 3.3.3 Aansprakelijkheid bij melding voor de instelling en haar medewerkers .......... 20 3.3.4 Geheimhouding van de melding ....................................................................... 21 3.3.5 Aanbevelingen voor het voldoen aan de meldingsplicht .................................. 21
2
4
TOEZICHT EN HANDHAVING.......................................................................... 22 4.1 Toezicht bij een risicogeoriënteerde benadering............................................... 22 4.1.1 Toezicht binnen de organisatie van de dienstverlener ...................................... 22 4.2 Bevoegdheden ................................................................................................... 24 4.2.1 Algemeen .......................................................................................................... 24 4.2.2 Dossiers inzien .................................................................................................. 24 4.2.3 Melden............................................................................................................... 24 4.3 Sancties.............................................................................................................. 24 4.3.1 Bestuursrechtelijke sancties .............................................................................. 25 4.3.2 Strafrechtelijke sancties..................................................................................... 25
3
1
INLEIDING
1.1
Geschiedenis
In de Nederlandse Antillen zijn de Landsverordening identificatie bij financiële dienstverlening (LIF) en de Landsverordening melding ongebruikelijke transacties (Landsverordening MOT) respectievelijk op 1 november 1997 en 1 oktober 1997 inwerking getreden. Op grond van genoemde landsverordeningen bestaan er voor financiële instellingen regels op grond waarvan personen werkzaam in de financiële sector alert moeten zijn op het witwassen van uit misdaad verkregen gelden en terrorisme financiering. De verscherpte controle in de financiële sector heeft witwassers ertoe aangezet uit te kijken naar alternatieve methoden om de oorsprong van de opbrengsten van misdrijven te verhullen. De vrije beroepsbeoefenaren en de niet-financiële bedrijfstakken kunnen, al dan niet bewust, betrokken worden bij witwassen en de financiering van terrorisme. Dit heeft ertoe geleid dat de Financial Action Task Force (FATF)1 - waarvan het Koninkrijk der Nederlanden lid is - de 40 aanbevelingen in 2003 heeft herzien. Bij deze herziening vond er tevens een uitbreiding plaats van de anti-witwas maatregelen naar de vrije beroepsbeoefenaren (accountants, advocaten, notarissen, onafhankelijke juridische-, ficale- en administratieve deskundigen) en de niet-financiële bedrijfstakken (makelaars, handelaren in juwelen, edelmetalen en edelstenen) Om te verhinderen dat een vrije beroepsbeoefenaar misbruikt wordt voor witwasactiviteiten en terrorismefinanciering dient op grond van de laatste wijziging van de Landsverordening identificatie bij dienstverlening (LID) (P.B. 2009, no. 65) de vrije beroepsbeoefenaar voor bepaalde aangewezen diensten de cliënt en de uiteindelijk belanghebbende te identificeren voordat zij aan die cliënt en uiteindelijk belanghebbende een dienst verleent. Daarnaast dient ingevolge de laatste wijziging van de Landsverordening MOT (P.B. 2009, no. 66) een vrije beroepsbeoefenaar ongebruikelijke transacties te melden aan het MOT.
1.2
Witwassen
Bij landsverordening van 1993 is het witwassen strafbaar gesteld in de Nederlandse Antillen. Deze landsverordening is bij Landsverordening van 10 juni 2008, P.B. 2008, no. 46 ingetrokken. Sedert de inwerkingtreding van laatstgenoemde landsverordening maken de witwasbepalingen, in aangepaste vorm waarbij de laatste ontwikkelingen in de jurisprudentie zijn meegenomen, onderdeel uit van het Wetboek van Strafrecht van de 1
De FATF is in 1989 opgericht als internationaal samenwerkingsverband om de strijd tegen het witwassen te coördineren.
4
Nederlandse Antillen. Bij witwassen van geld wordt getracht de bron van crimineel vermogen te verhullen zodat het crimineelvermogen in de legale economie wordt geïntegreerd en hierdoor een semi-legale status verkrijgt. De oorsprong van het vermogen moet dus ogenschijnlijk legitiem worden. Hierbij kan het gaan om het witwassen van de opbrengsten van drugshandel, wapenhandel, overvallen, ontvoeringen, diefstallen, diverse vormen van fraude etc. Bij het witwassen gaat het om 3 fases - “Placement”: het in het girale geldverkeer brengen van door misdrijf verkregen geld. - “layering”: het versluieren van de herkomst van het geld door het bijeen brengen van alle chartale en girale transacties in het betalingsverkeer. - “integration”: het integreren van het vermogen in de legale economie. Overigens bestaan alle vormen van witwassen uit drie basispatronen: 1) Het fingeren van (legale) winst; 2) Het aan jezelf lenen van geld; 3) Consumptie: a.Stereotype: dure kleding, auto, juwelen, vaak samenloop met investeringen (bedrijven en onroerend goed) in legale economie; b.Verhullen van eigendommen (gebruik van stromannen). Criminelen liften graag mee op bestaande geld- en goederenstromen. Facilitators zoals de vrije beroepsbeoefenaren zijn daarbij belangrijk i.v.m. de exclusiviteit van hun dienstverlening.
1.3
Terrorisme financiering
Bij landsverordening van 10 juni 2008 is terrorisme en terrorisme financiering strafbaar gesteld in de Nederlandse Antillen. Bij het financieren van terrorisme hoeft het geld niet altijd afkomstig te zijn uit enig misdrijf, maar wordt het geld juist aangewend om terroristische bewegingen financieel te ondersteunen.Witwassen en financiering van terrorisme hebben een gezamenlijk raakvlak, namelijk misbruik van het financiële stelsel.
1.4
Risicogeoriënteerde benadering
Op grond van het bepaalde in artikel 2, vijfde lid is een mogelijkheid gecreëerd voor het toepassen van een risicogeoriënteerde benadering. Dit houdt in dat de dienstverlener bij de identificatie van een cliënt rekening dient te houden met het risico dat een bepaalde cliënt, relatie, product of transactie met zich meebrengt. Deze risico-inschatting geschiedt door de dienstverlener zelf. De risico-inschatting is geformaliseerd in het
5
cliëntenonderzoek dat, afhankelijk van het risico, vereenvoudigd, standaard of verscherpt dient te worden uitgevoerd.
1.5
Voorschriften en richtlijnen
Het Meldpunt geeft met deze voorschriften en richtlijnen invulling aan zijn bevoegdheid welke voortvloeit uit de artikelen 2 lid 5 juncto 11 lid 3 LID. Voor wat betreft de Landsverordening MOT, berust de bevoegdheid van het Meldpunt voor het geven van richtlijnen op artikel 22h, derde lid van die landsverordening. Deze voorschriften geven o.a. een nadere invulling aan het begrip ‘vast stellen van de identiteit van een cliënt’ ex artikel 2 lid 1 LID. Daarnaast zijn deze richtlijnen expliciterend en ter bevordering van de naleving van de landsverordening.
1.6
Voor wie geldt de identificatie- en meldingsplicht?
De identificatie- en meldingsplicht geldt voor accountants, advocaten, notarissen en onafhankelijke juridische en administratieve dienstverleners.
1.7
Activiteiten waarvoor de identificatie- en meldingsplicht geldt
De identificatie- en meldingsplicht geldt slechts voor de volgende aangewezen diensten: Het geven van advies danwel het verlenen van bijstand aan: a. het aan- of verkopen van onroerende zaken; b. het beheren van geld, effecten, munten, muntbiljetten, edele metalen, edelstenen of andere waarden; c. het oprichten of beheren van vennootschappen, rechtspersonen of soortgelijke lichamen; d. het aan- of verkopen dan wel overnemen van ondernemingen.
1.8
Verkennend gesprek
Teneinde te kunnen vaststellen om welke dienstverlening de cliënt verzoekt is er het verkennend gesprek. Dit gesprek is onder alle omstandigheden vertrouwelijk. Dit gesprek zal voldoende zijn om inzicht te krijgen in de beweegredenen van de cliënt. Al hetgeen in het verkennend gesprek naar voren komt, is vrijgesteld van de LID en de Landsverordening MOT. De identificatie- en meldingsplicht geldt wel indien de dienstverlener tijdens het verkennende gesprek reeds overgaat tot (mondelinge) dienstverlening, de oriënterende fase is in dat geval beëindigd.
6
Het verdient aanbeveling bij aanvang van het eerste gesprek de cliënt in algemene termen te wijzen op de verplichtingen van de vrije beroepsbeoefenaar voortvloeiend uit de LID en de Landsverordening MOT.
1.9
Werkzaamheden met het oog op een (mogelijk) rechtsgeding
Werkzaamheden die betrekking hebben op de vertegenwoordiging en verdediging van de cliënt in rechte, het geven van advies voor, tijdens en na een rechtsgeding of het geven van advies over het instellen of vermijden van een rechtsgeding zijn vrijgesteld van de LID en de Landsverordening MOT.
7
2
CLIËNTENONDERZOEK: IDENTIFICATIE EN CUSTOMER DUE DILIGENCE (CDD)
2.1.
Inleiding
Het cliëntenonderzoek dient ter herkenning en beheersing van risico’s van het witwassen of financiering van terrorisme. De dienstverlener dient door middel van het cliëntenonderzoek inzicht te krijgen wie de cliënt is met wie hij zaken doet. Het cliënten onderzoek omvat de identificatie van de cliënt en de UBO, indien die er is, en het treffen van CDD maatregelen. Het cliëntenonderzoek is terug te voeren op Aanbeveling 12 juncto Aanbeveling 5 van de FATF. Ingevolge genoemde aanbevelingen dienen ook de aangewezen niet financiële instellingen en beroepen maatregelen te nemen. Er zijn drie soorten cliëntenonderzoek t.w.: 1. standaard onderzoek; 2. vereenvoudigd onderzoek; 3. verscherpt onderzoek. In de volgende paragrafen cliëntenonderzoeken inhouden.
2.2.
wordt
aangegeven
wat
deze
verschillende
Standaard cliëntenonderzoek
Het standaard cliëntenonderzoek houdt in dat de dienstverlener wordt geacht: 1. 2.
3.
4.
zich naar tevredenheid te hebben overtuigd van de identiteit van de cliënt of de UBO, indien die er is. Dit omvat het identificeren en verifiëren van de identiteit. indien de cliënt een rechtspersoon is, redelijke maatregelen te nemen om inzicht te verkrijgen in de eigendoms- en zeggenschapsstructuur van de cliënt. Hierbij dient de dienstverlener tevens de identiteit van de natuurlijke personen met een controlerend belang en die van de natuurlijke personen die deel uitmaken van het bestuur en beheer achter en de leiding van de rechtspersoon of regeling vast te stellen. het doel en beoogde aard van de zakelijke relatie vast te stellen. Hieronder valt o.m. onderzoek naar de aard, herkomst, bestemming van de bij de dienstverlening betrokken zaken, en een voortdurende controle op de zakelijke relatie en de verrichte transacties uit te voeren teneinde te toetsen of de cliëntengegevens nog aan het gemaakte risicoprofiel voldoen.
8
2.2.1. Identificatie en verificatie Ingevolge artikel 2, eerste lid, LID is de dienstverlener verplicht de identiteit van een cliënt en de UBO indien die er is, vast te stellen voordat hij aan de cliënt een dienst verleent. Identificatie houdt in dat de cliënt een opgave doet van zijn identiteit. Ingevolge Aanbeveling 5 van de FATF is het verlenen van diensten aan anonieme cliënten niet toegestaan. De wijze van identificatie van een cliënt en UBO zijnde een natuurlijk persoon of (publiekrechtelijk) rechtspersoon is neergelegd in artikel 3, eerste lid tot en met vijfde lid, LID (zie bijlage 1).Vervolgens dient de dienstverlener te verifiëren dat de opgegeven identiteit overeenkomt met de werkelijke identiteit. Ingevolge artikel 3, vijfde lid, van de LID geschiedt de verificatie met gebruikmaking van betrouwbare en onafhankelijke bronnen.
2.2.1.1 Eenmalige identificatie is hoofdregel Indien een cliënt en UBO overeenkomstig de bepalingen van de LID is geïdentificeerd, hoeft niet voor elke nieuwe dienst opnieuw weer identificatie plaats te vinden. Eenmalige identificatie conform de LID is voldoende. De dienstverlener mag vertrouwen op de reeds door hem uitgevoerde maatregelen tot vaststelling van de identiteit, tenzij er twijfel bestaat over de juistheid van de gegevens. In dit kader wordt verwezen naar het bepaalde in artikel 3, zesde lid, van de LID. Dit artikellid bepaalt dat de dienstverlener zorg draagt voor de juiste identiteitsgegevens. Vervolgens wordt bepaalt dat wanneer blijkt dat deze gegevens niet meer overeenstemmen met de werkelijkheid, de dienstverlener verplicht is de gewijzigde identiteitsgegevens aan te passen. Indien er reeds een zakelijke relatie met de cliënt bestaat, dan is de dienstverlener verplicht deze te beëindigen, indien de dienstverlener niet in staat blijkt te zijn om de onderdelen 1 t/m 3 van het standaard cliëntenonderzoek (zie 2.2) uit te voeren. Naast het beëindigen van de zakelijke relatie dient de dienstverlener af te wegen of er in een bepaald geval sprake is van een (voorgenomen) ongebruikelijke transactie die op grond van de subjectieve indicator gemeld dient te worden aan het Meldpunt.
2.2.1.2
Zorg dragen voor een geldig identiteitsdocument
Op het moment dat een bestaande cliënt en UBO bij de dienstverlener een dienst afneemt en de dienstverlener niet beschikt over een geldig identiteitsdocument in zijn file dan dient de dienstverlener voorafgaand aan de dienstverlening, een geldig identiteitsdocument van de bestaande cliënt op te vragen.
2.2.1.3
Vrijstelling van de verplichting tot identificatie
Op grond van artikel 2, vierde lid, van de LID kan door de Minister van Financiën vrijstelling van de verplichting tot identificatie worden verleend in de volgende gevallen:
9
•
•
indien kredietinstellingen, verzekeringsbedrijven, administrateurs, trustkantoren en assurantiebemiddelaars als cliënt optreden. Deze ondernemingen of instellingen zijn onder de vrijstellingsmogelijkheid gebracht omdat zij op grond van de betreffende wet- en regelgeving (zie voor welke wet- en regelgeving het bepaalde in genoemd artikellid) in het bezit zijn van een vergunning van de Bank van de Nederlandse Antillen en zij aldus reeds zijn geïdentificeerd door de Bank van de Nederlandse Antillen indien als cliënt optreedt een onderneming of instelling die behoort tot een door de Minister van Financiën aan te wijzen categorie. In artikel 7 van de Ministeriële Beschikking, met algemene werking, van de 15de maart 2010 ter uitvoering van de Landsverordening identificatie bij dienstverlening (P.B. 2010, no. 11) zijn de ondernemingen en instellingen opgenomen die vrijgesteld zijn van de verplichting tot identificatie. Ingevolge voornoemd artikel wordt vrijstelling verleend indien als cliënt optreedt: a. een onderneming of instelling als bedoeld in artikel 2, vierde lid, onder a, van de Landsverordening identificatie bij dienstverlening; b. een natuurlijke persoon of rechtspersoon die is aangesloten bij een effectenbeurs die lid is van de Fédération Internationale des Bourses de Valeurs en die niet gevestigd is in een land dat niet voldoet aan tenminste 10 van de door de Financial Action Task Force voorgestelde kernaanbevelingen.
2.2.1.4
CDD-maatregelen verricht door tussenpersonen of derden
De LID heeft als uitgangspunt identificatie en verificatie in persoon door degene die de dienst verricht. Het Meldpunt zal onder de volgende voorwaarden toestaan dat een dienstverlener mag vertrouwen op CDD- maatregelen welke zijn uitgevoerd door een tussenpersoon of derde: •
• • •
de dienstverlener zal zich ervan moeten vergewissen dat de tussenpersoon of derde die de eerste identificatie heeft uitgevoerd onder toezicht van gelijke strekking staat ten aanzien van het identificeren; de dienstverlener zal zich ervan moeten vergewissen dat het toezicht op deze regelgeving in het betreffende land ook effectief is2; de dienstverlener dient onmiddellijk de nodige informatie van de tussenpersoon of derde te verwerven met betrekking tot de uitgevoerde CDD-maatregelen; de dienstverlener dient kopieën van de originele identiteitsgegevens en andere relevante documentatie met betrekking tot de CDD-vereisten in zijn dossier te hebben.
2
De dienstverlener dient zich goed te informeren welke jurisdicties als geschikt bevonden worden, rekening houdend met de informatie die beschikbaar is of die jurisdictie de FATF aanbevelingen voldoende naleven.
10
De dienstverlener dient zelf de identificatie en verificatie van de cliënt uit te voeren en te volbrengen indien er twijfels zijn gerezen over de uitgevoerde CDD-maatregelen door de tussenpersoon of derde.
2.2.1.5 Vastlegging van gegevens van het cliëntenonderzoek, waaronder identificatie en verificatiegegevens De dienstverlener is verplicht de volgende gegevens vast te leggen: Van een cliënt/natuurlijke persoon, UBO en diens eventuele vertegenwoordiger(s): Ter identificatie • achternaam; • voornamen; • adres en woonplaats cq plaats van vestiging van de cliënt, UBO en diens eventuele vertegenwoordiger(s). Ter verificatie • de aard, het nummer, de datum en de plaats van uitgifte van het document met behulp waarvan de identiteitsvaststelling heeft plaatsgevonden; De dienstverlener wordt in overweging gegeven om uit praktische overwegingen zelf een kopie te maken van het identiteitsbewijs omdat deze de meeste bovenstaande gegevens omvat. De instelling dient zich ervan te overtuigen dat de cliënt zich legitimeert aan de hand van een geldig identiteitsbewijs. Op de kopie van het identiteitsbewijs dient door de dienstverlener aangetekend te worden door wie en wanneer identificatie heeft plaatsgevonden. In dit geval kan men vaststellen dat de identificatie heeft plaatsgevonden voor dienstverlening. • •
•
•
•
de aard van de dienst; indien de dienst samenhangt met het aan- of verkopen van onroerende zaken en rechten waaraan onroerende zaken onderworpen zijn: de aard en andere unieke kenmerken van de betrokken onroerende zaken alsmede het met de transactie gemoeide bedrag (vaak al vastgelegd in leveringsakte); indien de dienst samenhangt met het beheren van geld, effecten, munten, muntbiljetten, edele metalen, edelstenen en of andere waarden: de aard, herkomst, omvang en andere unieke kenmerken van de betrokken waarden of zaken; indien de dienst samenhangt met het oprichten of beheren van vennootschappen, rechtspersonen of soortgelijke lichamen: de identiteit van de betrokken vennootschappen, rechtspersonen of soortgelijke lichamen; Indien de dienst samenhangt met het aan- of verkopen dan wel overnemen van ondernemingen: de identiteit van de betrokken vennootschappen, rechtspersonen of soortgelijke lichamen;
11
Van een cliënt/rechtspersoon en diens eventuele vertegenwoordiger(s): • • • • • • •
rechtsvorm statutaire naam handelsnaam (indien aanwezig) adres plaats van vestiging land van statutaire zetel registratienummer bij een Kamer van Koophandel of soortgelijke instantie en plaats van vestiging van de Kamer van Koophandel of soortgelijke instantie
Ingevolge artikel 3, derde lid, LID wordt de identiteit van een rechtspersoon o.m. vastgesteld met behulp van een gewaarmerkt uittreksel uit het register van de Kamer van Koophandel en Nijverheid of een soortgelijke instelling, in het land van vestiging. De dienstverlener dient zelf een kopie te maken van het originele gewaarmerkt uittreksel en deze vervolgens in zijn file bewaren. Op de kopie van het gewaarmerkt uittreksel dient door de dienstverlener aangetekend te worden door wie en wanneer identificatie heeft plaatsgevonden. In dit geval kan men vaststellen dat de identificatie heeft plaatsgevonden voor dienstverlening.
Van de gemachtigde(n) en vertegenwoordiger(s) van de rechtspersoon: • achternaam • voornamen • geboortedatum • document aan de hand waarvan identificatie heeft plaatsgevonden • adres en woonplaats cq plaats van vestiging van de cliënt
2.2.1.6 Bewaartermijn van gegevens van het cliëntenonderzoek De dienstverlener dient de gegevens van het cliëntenonderzoek op toegankelijke wijze te bewaren voor een periode van vijf jaren na het moment van beëindiging van de zakelijke relatie of overeenkomst op grond waarvan de dienst is verleend. Deze gegevens dienen zodanig gearchiveerd te worden dat zij op elk moment beschikbaar zijn voor de Toezichthouder.
2.2.2
Voortdurende controle van de zakelijke relatie
De dienstverlener dient gedurende de zakelijke relatie met zijn cliënt, op deze zakelijke relatie toezicht te houden (monitoren) en te toetsen of de cliënt nog steeds aan het risico profiel voldoet, waarin de cliënt destijds is ingedeeld. Het gaat hierbij om wijzigingen die het risico op witwassen en terrorismefinanciering doen toenemen.
12
Dit voortdurend monitoren van de zakelijke relatie houdt in dat de dienstverlener zich bij iedere door de cliënt gevraagde dienst afvraagt of deze dienst past bij het profiel van de cliënt. Daarnaast dient de dienstverlener wijzigingen betreffende de hoedanigheid van de cliënt of diens omstandigheden en zijn vermogen te beoordelen op het risico van witwassen.
2.3
Vereenvoudigd cliëntenonderzoek
De hoofdregel is dat cliënten moeten worden onderworpen aan een standaard cliëntenonderzoek. Er zijn evenwel omstandigheden waarin het risico van witwassen of de financiering van terrorisme beperkt is, de informatie over de identiteit van de cliënt en de uiteindelijk belanghebbende van een cliënt openbaar is of elders in het nationale systeem voldoende controle plaatsvindt. In dergelijke omstandigheden is het de dienstverlener toegestaan te volstaan met een vereenvoudigd CDD onderzoek. Het is de dienstverlener toegestaan een vereenvoudigd cliëntenonderzoek toe te passen in de volgende gevallen: Antilliaanse overheidsinstellingen of staatsbedrijven; Beursgenoteerde vennootschappen, inclusief 100% dochterondernemingen.
• •
Bij het verrichten van een vereenvoudigd onderzoek dient de dienstverlener gegevens te verzamelen en vast te leggen dat de cliënt tot de categorie van lage risico cliënten behoort. De dienstverlener wordt in overweging gegeven op het moment van cliëntacceptatie in de administratie vast te leggen op basis waarvan tot het vereenvoudigd onderzoek geconcludeerd werd. Een vereenvoudigd cliëntenonderzoek is niet toegestaan in geval van verdenking van witwassen of financiering van terrorisme of waar specifieke grotere risico’s in het spel zijn3. 2.4
Verscherpt cliëntenonderzoek
Indien er sprake is van een verhoogd risico op witwassen en terrorismefinanciering is de dienstverlener gehouden een verscherpt c.q. aanvullend cliëntenonderzoek toe te passen. De dienstverlener dient gelet op zijn individuele ervaring en redelijk oordeel zelf onafhankelijk te bepalen in welke gevallen er sprake is van een verhoogd risico op witwassen en terrorismefinanciering. Risico’s van witwassen kunnen worden ingeschat door gebruik te maken van verschillende risico categorieën. De meest gebruikte risico criteria zijn: Landelijke of geografische risico, cliënten risico, risico gerelateerd aan specifieke aangeboden diensten. Deze risico-criteria zijn slechts voorbeelden, er kunnen met andere woorden ook andere risico-categorieën zijn.
3
Toelichting bij Aanbeveling 5 van de FATF.
13
2.4.1
Landelijke/geografische risico
Landelijke/geografische risico verschaft een dienstverlener bruikbare informatie over potentiële witwasrisico’s. Een land of geografisch gebied behoort tot een hoger risico categorie in de volgende gevallen (uitputtende opsomming): • •
•
landen die onderworpen zijn aan sancties, embargo’s of soortgelijke maatregelen die opgelegd worden door bijvoorbeeld de Verenigde Naties. landen die door de FATF worden aangemerkt als landen die onvoldoende actie nemen tegen het witwassen van gelden en daarmee naar het oordeel van de FATF de integriteit van het financiële stelsel in diskrediet brengen; in het bijzonder landen en gebieden die op de Non-cooperative countries and territories lijst van de FATF staan. De dienstverlener dient bijzondere aandacht te schenken aan zakelijke relaties en transacties met natuurlijke personen en rechtspersonen uit de NCCT-landen en overige hoge risico-landen. Op dit moment zijn er geen landen die op NCCT lijst van de FATF staan. landen die door betrouwbare bronnen worden aangemerkt als landen die kwetsbaar zijn voor corruptie of andere criminele activiteiten (mensenhandel, drugshandel, prostitutie e.d.).
De volgende bronnen kunnen worden geraadpleegd voor het verkrijgen van informatie over landen die als hoog risico landen (w.o. NCCT-landen) worden aangemerkt : www. fatf- gafi.org; the Office of Foreign Asset Control (OFAC) www. treas.gov/ofac voor informatie inzake het het buitenlands beleid van de Verenigde Staten en nationale veiligheid, en Transparancy International, www. transparancy.org, voor informatie over welke landen kwetsbaar zijn voor corruptie. Daarnaast kan ook de Corruption Perceptions Index op het internet center for corruption research worden geraadpleegd (www.icgg.org).
2.4.2
Cliënten-risico
Een dienstverlener kan het cliëntenonderzoek afstemmen op de risicogevoeligheid voor witwassen of terrorisme financiering van het type cliënt. Voorbeelden (niet uitputtend) van type cliënten wiens activiteiten een hoger witwasrisico met zich meebrengen: •
dienstverlening aan cliënten die aangemerkt worden als Politically Exposed Persons (PEPs). Een PEP is een persoon die lokaal dan wel in het buitenland een prominente publieke functie vervult (of heeft vervuld). De volgende personen worden als PEP aangemerkt: a. staatshoofden, regeringsleiders, gezaghebbers; b. ministers, staatssecretarissen en gedeputeerden; c. parlementsleden, eilandsraadsleden; d. leden van gerechtshoven; e. directies van centrale banken; f. ambassadeurs; g. hoge legerofficieren; 14
h. directeuren van overheidsbedrijven; i. hooggeplaatste ambtenaren en met ambtenaren gelijkgestelden; j. zaakgelastigden van de onder a t/m i. genoemde personen; en k. de directe familieleden van de onder a. t/m i. genoemde personen. Als directe familieleden worden aangemerkt: de echtgenoot of echtgenote, een partner die naar nationaal recht als gelijkwaardig met een echtgenoot of echtgenote wordt aangemerkt, de kinderen en hun echtgenoten of partners en de ouders. Er zijn verschillende methoden om te bepalen of iemand een PEP is, zoals het raadplegen van openbare bronnen (Google e.d.) en betaalde bronnen (bijvoorbeeld www.transparency.org en www.world-check.com). In veel gevallen zal echter de informatie die de cliënt verstrekt in antwoord op vragen die doorgaans worden gesteld voorafgaand aan het vestigen van een zakelijke relatie, een indicatie moeten geven. Indien een PEP een buitenlands persoon betreft, dient de dienstverlener zich altijd af te vragen waarom deze persoon juist bij deze organisatie de producten komt afnemen. Het kan voorkomen dat destijds bij acceptatie van een cliënt of UBO een standaard cliëntenonderzoek heeft plaatsgevonden en dat gedurende de zakelijke relatie de desbetreffende cliënt of uiteindelijk belanghebbende een PEP status verkrijgt. In zulks een geval, verandert het risico profiel van de cliënt. De cliënt wiens PEP status een hoger dan gemiddeld risico met zich meebrengt, dient vervolgens door de dienstverlener aan een verscherpt cliëntenonderzoek te worden onderworpen. •
dienstverlening aan cliënten die niet fysiek voor de identificatie aanwezig zijn en ook niet in persoon kunnen worden geïdentificeerd door een derde. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan het gebruik van het internet waar er diensten kunnen worden aangeboden waarbij geen fysiek cliëntencontact bestaat. Ingevolge Aanbeveling 8 van de FATF juncto Aanbeveling 12 FATF dienen de aangewezen niet-financiële instellingen en beroepen te beschikken over beleid en procedures teneinde de specifieke risico’s aan te pakken die samenhangen met zakenrelaties of transacties zonder persoonlijk contact. Indien een cliënt fysiek niet aanwezig is dan dient de diensterlener een aantal specifieke maatregelen te nemen teneinde zekerheid te verkrijgen omtrent de identiteit van de cliënt. Deze maatregelen zijn: a. verificatie van de identiteit aan de hand van aanvullende documenten, gegevens of informatie, waarbij de overgelegde documenten worden beoordeeld op echtheid4; of b. een eerste betaling door de cliënt vanaf een bankrekening in een staat waarvan de dienstverlener zich ervan heeft vergewist dat het de FATF aanbevelingen naleeft en de bancaire instelling onder toezicht van gelijke strekking staat ten aanzien van het identificeren.
4
Bij verificatie aan de hand van aanvullende documenten, gegevens of inlichtingen is het vragen van een gewaarmerkte kopie paspoort de meest voor de hand liggende oplossing. Daarnaast zou men ook gebruik kunnen maken van een energierekening. Deze documenten dienen op echtheid te worden beoordeeld.
15
Naast bovengenoemde maatregelen is de dienstverlener tevens gehouden de overige maatregelen van het verscherpt cliëntenonderzoek, zoals is omschreven in paragraaf 2.4.3., in acht te nemen. Ingevolge Aanbeveling 8 juncto Aanbeveling 12 FATF dient de dienstverlener ook een beleid uit te stippelen dan wel over te gaan tot het nemen van maatregelen, teneinde misbruik van nieuwe of bestaande technologieën die anonimiteit zouden kunnen bevorderen bij witwas- en terrorismefinancieringspraktijken, te voorkomen. • • • •
•
•
er is een substantiële en onverklaarbare geografische afstand tussen de dienstverlener en de locatie van de cliënt terwijl hiervoor geen verklaarbare reden is. cliënten waarbij de structuur of aard van de entiteit of relatie het moeilijk maakt om de uiteindelijke belanghebbende te identificeren. cliënten die geen adres opgeven of verschillende adressen opgeven zonder dat hiervoor een verklaarbare reden aan ten grondslag ligt. cliënten die gebruik maken van rechtspersonen en overige arrangementen (overeenkomsten) die geen klaarblijkelijk economisch (of zakelijk) rechtmatig doel hebben. cliënten die transacties verrichten die door hun aard, omvang, frequentie ongebruikelijk zijn zonder dat hiervoor een economisch of duidelijk rechtmatig doel aanwezig is of lijkt te zijn. Ingevolge Aanbeveling 11 FATF juncto Aanbeveling 12 FATF dienen de aangewezen niet-financiële instellingen en beroepen bijzondere aandacht te schenken aan alle complexe, ongebruikelijke grote transacties en alle ongebruikelijke transactiepatronen zonder dat hiervoor een economisch of duidelijk rechtmatig doel. De achtergrond en het doel van dergelijke transacties dienen voor zover mogelijk, te worden onderzocht, de bevindingen dienen schriftelijk te worden vastgelegd en beschikbaar te zijn ter ondersteuning van de bevoegde autoriteiten en accountants. cliënten met bedrijven waarin veel cash geld om gaat en waar de aard van de gevraagde diensten de vrije beroepsbeoefenaar blootstelt aan het risico om illegale transacties te vergemakkelijken. Deze bedrijven zijn onder meer casino’s en overige bedrijven met aan kansspelen verwante activiteiten, belwinkels etc.
2.4.3
Produkt-risico
Een dienstverlener kan risico’s van witwassen of de financiering van terrorisme ook inschatten door te bepalen welke diensten/produkten die worden aangeboden door een cliënt gebruikt kan worden voor het witwassen van geld. Enkele voorbeelden (m.a.w. niet uitputtend): •
diensten waarbij de vrije beroepsbeoefenaar als een tussenpersoon optreedt waarbij de dienstverlener zorg draagt voor de ontvangst en overboeking van gelden (door gebruik te maken van) derdengelden rekeningen die zij beheren. Een
16
• • •
voorbeeld hiervan is een advocaat die een girale overboeking naar het buitenland verricht ten behoeve van zijn cliënt5. diensten die door de cliënt worden gevraagd passen niet in de normale bedrijfsuitoefening van de cliënt. cliënten die betalingen voor verleende diensten aanbieden die excessief hoog zijn in relatie tot de verleende diensten. diensten die worden gevraagd om de identiteit van de achterliggende belanghebbende te verhullen voor de autoriteiten.
Het verscherpt cliëntenonderzoek omvat naast hetgeen is omschreven in de paragrafen 2.2.1. tot en met 2.2.2., het volgende: 1. diepgaandere verificatie van identiteitsgegevens, beoordeling van de overgelegde documenten op echtheid; 2. nadere kritische vragen stellen ten aanzien van de achtergrond, de business en de branche van de cliënt; 3. doorlopend extra toezicht uitoefenen op de zakelijke relatie; 4. diepgaander de herkomst van het geldverkeer of betrokken geldstromen onderzoeken; 5. beslissing tot het aangaan van de zakelijke relatie of transactie voorbehouden aan senior management. Met ‘senior management’ wordt bedoeld personen aangewezen door de instelling, die zijn gemachtigd om dergelijke relaties aan te gaan. Het feit dat een cliënt valt binnen een van bovengenoemde risico categorieën, betekent niet dat er sprake is van witwassen of terrorsime financiering. De dienstverlener dient er zorg voor te dragen dat de instelling beschikt o ver interne procedures met betrekking tot het cliëntenonderzoek en of de controle hierop adequaat is geregeld.
5
Girale overmakingen worden door criminelen veelvuldig gebruikt om ongehinderd geld te verplaatsen. Als gevolg hiervan is door de FATF speciale Aanbeveling VII geintroduceerd. Het doel van Aanbeveling VII is onmiddellijk over basisinformatie te kunnen beschikken over degene die de opdracht geeft voor de geldelijke overmaking. In het geval de dienstverlener wordt verzocht een girale overmaking tbv van zijn cliënt uit te voeren, dan is hij verplicht de afzendersinformatie vast te leggen. Deze informatie dient te bestaan uit: naam, adres en rekeningnummer. Zie ook hoofdstuk 3.2.2. 17
3
DE MELDINGSPLICHT
3.1
Ongebruikelijke transacties
De Landsverordening MOT geeft aan dat een ieder die beroeps- of bedrijfsmatig in of vanuit de Nederlandse Antillen een dienst verleent, zoals omschreven in artikel 1, eerste lid onderdeel a, verplicht is om een daarbij verrichte of voorgenomen ongebruikelijke transactie onverwijld te melden aan het Meldpunt. Tevens wordt in de bovengenoemde landsverordening bepaald dat aan de hand van indicatoren moet worden beoordeeld of een transactie als ongebruikelijk moet worden aangemeld. Een verplichting tot melden ontstaat indien een objectieve of een subjectieve indicator aanwezig is.
3.2
Indicatoren
Er zijn voor vrije beroepsbeoefenaars 3 indicatieve indicatoren vastgesteld. De indicatoren worden onderscheiden in objectieve en subjectieve indicatoren. De indicatoren nodig voor het melden zijn bij Beschikking indicatoren ongebruikelijke transacties (P.B. 2010, no. 27) vastgesteld.
3.2.1
Objectieve indicatoren
Bij de objectieve indicatoren is uitsluitend de transactie bepalend bij de vraag of er gemeld dient te worden. Indien op een transactie de objectieve indicator van toepassing is, móét de transactie zonder meer gemeld worden. Er is geen ruimte voor een eigen beoordeling van de transactie en de situatie waarin deze plaatsvindt door de dienstverlener. Voor de vrije beroepsbeoefenaar zijn 2 objectieve indicatoren vastgesteld zijnde: -
Alle transacties die in verband met witwassen of de financiering van terrorisme aan de politie of justitie worden gemeld.
-
Contante transacties boven een bedrag van Naƒ.20.000,--. Hieronder vallen ook cheques aan toonder en soortgelijke betaalmiddelen.
3.2.2
Subjectieve indicatoren
Voor vrije beroepsbeoefenaren geldt één subjectieve indicator. Bij de subjectieve indicator is daarentegen het bestaan van een meldingsplicht in een concrete situatie afhankelijk van het eigen oordeel van de dienstverlener. De subjectieve indicator houdt in dat een transactie als ongebruikelijk moet worden aangemerkt indien er aanleiding is om te veronderstellen dat de transactie verband kan 18
houden met witwassen of de financiering van terrorisme. Bij de subjectieve indicator dient de dienstverlener aan de hand van concrete omstandigheden een afweging te maken. In bijlage 2 behorende bij deze voorschriften en richtlijnen is een lijst van aandachtsgebieden (richtsnoeren) met voorbeelden opgenomen aan de hand waarvan kan worden beoordeeld of een transactie als ongebruikelijk moet worden aangemerkt. Deze aandachtsgebieden met voorbeelden dragen geen uitputtend karakter. In de praktijk kunnen zich dan ook andere situaties voordoen. Indien één van deze situaties zich voordoet, leidt dat niet automatisch tot de verplichting tot melding. De dienstverlener dient evenwel alert te zijn indien zich een van de gevallen voordoet genoemd in deze bijlage. De vrije beroepsbeoefenaar dient aan de hand van de op dat moment bekende feiten en omstandigheden te bekijken of er aanleiding is om te veronderstellen dat de (voorgenomen) transactie verband kan houden met witwassen of terrorismefinanciering.
3.3
Het melden
Een ieder die beroeps- of bedrijfsmatig een daartoe aangewezen dienst verleent, is verplicht een ongebruikelijke transactie onverwijld te melden aan het Meldpunt (artikel 11 Landsverordening MOT). In de praktijk zal de melding doorgaans geschieden door de instelling waarbinnen de vrije beroepsbeoefenaar werkzaam is. Binnen een dergelijke organisatie zal vaak een persoon zijn aangewezen die de meldingen zal verzorgen. De dienstverlener is ervoor verantwoordelijk dat haar medewerkers correct met de regelgeving omgaan en dat ongebruikelijke transacties tijdig en juist aan het Meldpunt worden gemeld. De meldingsplicht heeft niet alleen betrekking op verrichte maar ook op voorgenomen ongebruikelijke transacties. Onder voorgenomen transacties worden transacties verstaan waarover de besluitvorming bij de cliënt heeft plaatsgevonden en is afgerond, terwijl de uitvoering (nog) niet heeft plaatsgevonden. Voorbeeld: Het kan bij een instelling een beleid zijn om geen contante betaling te accepteren. Indien een cliënt toch aandringt op een dergelijke betaling dan dient de beroepsbeoefenaar dit als voorgenomen ongebruikelijke transactie te melden, ook al accepteert de beroepsbeoefenaar de contante betaling niet. 3.3.1 Termijn waarbinnen gemeld moet worden Op grond van artikel 11, eerste lid, van de Landsverordening MOT dient een (voorgenomen) ongebruikelijke transactie onverwijld te worden gemeld. De term “onverwijld” houdt in het kader van de meldingsplicht in, dat de transactie zo spoedig mogelijk - nadat de dienstverlener tot het oordeel komt dat er sprake is van een ongebruikelijke transactie - moet worden gemeld bij het Meldpunt. Het Meldpunt zal als volgt invulling geven aan de term “onverwijld”.
19
Indien op een transactie de objectieve indicator van toepassing is moet deze transactie in beginsel binnen vijf werkdagen aan het Meldpunt te worden gemeld. Een transactie met een subjectieve indicator dient, in beginsel, binnen twee werkdagen te worden gemeld na het moment dat de ongebruikelijke aard van de transactie kenbaar is geworden en dat duidelijk is dat een subjectieve indicator van toepassing is.
3.3.2
Te melden gegevens
Op grond van artikel 11, tweede lid, van de Landsverordening MOT bevat een melding, voor zover mogelijk, de volgende gegevens: a. b. c. d.
de identiteit van de cliënt; de aard en het nummer van het identiteitsbewijs van de cliënt; de aard, het tijdstip en de plaats van de transacties; de omvang, bestemming en herkomst van de bij de transactie betrokken gelden, effecten, edele metalen of andere waarden; e. de omstandigheden op grond waarvan de transactie als ongebruikelijk wordt aangemerkt.
3.3.3
Aansprakelijkheid bij melding voor de instelling en haar medewerkers
De instelling die op grond van artikel 11 van de Landsverordening MOT een melding heeft gedaan is niet aansprakelijk voor eventuele schade die een cliënt of een derde als gevolg van deze melding heeft geleden, tenzij er sprake is van bewuste roekeloosheid bij de melder. Hetzelfde geldt ook voor een persoon die werkzaam is bij de meldplichtige instelling. De instelling dient de gegevens met betrekking tot de ongebruikelijke transactie, evenals de in het kader van het cliëntenonderzoek verkregen gegevens, op een toegankelijke wijze te bewaren voor een periode van vijf jaar na het tijdstip van het doen van de melding. De gegevens met betrekking tot de ongebruikelijke transactie dienen zodanig gearchiveerd te worden dat de Toezichthouder op elk moment inzage kan krijgen. De wijze van vastlegging dient zodanig te zijn ingericht dat kan worden nagegaan welke functionaris op grond van welke overwegingen en welke documenten / feiten tot zijn besluit is gekomen. Indien een binnen de instelling door een medewerker aangekaarte ongebruikelijke transactie niet gemeld wordt aan het Meldpunt dan dienen de beweegredenen voor het niet melden te worden vastgelegd en ondertekend te worden door de “compliance officer” dan wel de persoon die binnen de afdeling belast is met de “compliance” functie, en/of het management. De Landsverordening MOT vereist niet dat de instelling de dienstverlening dient te beëindigen als gevolg van een melding. Wel zal de dienstverlener de feiten en omstandigheden betrekken bij zijn beoordeling of de relatie met de cliënt gecontinueerd kan worden. 20
3.3.4
Geheimhouding van de melding
Alle gegevens en inlichtingen die krachtens de Landsverordening MOT worden verstrekt of ontvangen zijn geheim. Degene die een melding doet is verplicht tot geheimhouding daarvan. Het zogenaamde “tipping off” verbod. De instelling mag niet aan de cliënt mededelen dat een melding is of zal worden gedaan of is gedaan. Het is wel toegestaan om met de cliënt de feiten en omstandigheden te bespreken teneinde zorgvuldig na te gaan of een melding verplicht is. Daarbij mag echter niet aan de cliënt worden meegedeeld dat dit geschiedt in het kader van een beoordeling van de situatie voor doeleinden van een eventuele melding onder de Landsverordening MOT.
3.3.5
Aanbevelingen voor het voldoen aan de meldingsplicht
Het verdient aanbeveling dat elke instelling een interne meldingsprocedure opstelt en bekend maakt aan al haar werknemers. Meldingen worden dan eerst intern gedaan aan een centraal meldpunt binnen de instelling en kunnen dan centraal worden beoordeeld. Dit zal doorgaans de compliance officer zijn of de persoon die belast is met “compliance”. Voor de centrale beoordeling van een door een medewerker van de instelling gedane interne melding dient alle binnen de instelling aanwezige informatie betrokken te worden, voor zover zulks redelijkerwijs mogelijk is.
21
4
TOEZICHT EN HANDHAVING
Het Meldpunt is aangewezen als toezichthouder op de naleving van de LID en de Landsverordening MOT door vrije beroepsbeoefenaren. Het Meldpunt kan (op elk moment) een onderzoek bij de dienstverlener instellen. Het Meldpunt controleert of de dienstverlener aan de verplichtingen ingevolge de landsverordeningen heeft voldaan. Hierbij wordt nagegaan of de instelling beschikt over interne procedures met betrekking tot het cliëntenonderzoek en de meldingsplicht en of de controle hierop adequaat is geregeld. Daarnaast wordt nagegaan of de procedures in de praktijk worden toegepast, het Meldpunt zal hiertoe een aantal dossiers controleren.
4.1
Toezicht bij een risicogeoriënteerde benadering
Het risicogeoriënteerde cliëntenonderzoek verschaft de dienstverleners de nodige ruimte. Deze benadering houdt in dat dienstverleners zelf een inschatting maken van de risico’s die bepaalde cliënten en/of type dienstverlening meebrengen en dat dienstverleners hun inspanningen met betrekking tot het cliëntenonderzoek hierop afstemmen. Het Meldpunt zal bij zijn onderzoeken toetsen of het risicobeleid ten aanzien van het accepteren van cliënten, de interne organisatie van de dienstverlener ten aanzien van het signaleren en doormelden van ongebruikelijke transacties en de maatregelen die de dienstverlener heeft genomen om dit te waarborgen worden nageleefd. De dienstverlener dient daarom de interne organisatie betreffende de landsverordeningen vast te leggen in interne instructies en richtlijnen en een goede registratie bij te houden van interne meldingen en de resultaten van onderzoek naar dergelijke meldingen. Het Meldpunt zal bij een onderzoek tevens nagaan of de dienstverlener er zorg voor draagt dat haar medewerkers bekend zijn met de verplichtingen voortvloeiende uit de LID, de Landsverordening MOT, de onderhavige richtsnoeren en het (interne) beleid en de geldende procedures op het gebied van het bestrijden van witwassen en terrorismefinanciering. Hierbij zal het Meldpunt nagaan of de instelling maatregelen (dmv het opstellen van doorlopende trainingsprogrammas) heeft genomen om er voor te zorgen dat haar medewerkers op de hoogte worden gehouden van de (internationale en nationale) ontwikkelingen op het gebied van het bestrijden van witwassen en terrorismefinanciering, alsmede in staat zijn een ongebruikelijke transactie te herkennen. Een trainingsprogramma moet mede gericht zijn op het herkennen van wijzigingen in het risicoprofiel van de cliënt. Het gaat daarbij uiteraard om wijzigingen die het risico op witwassen en terrorisme financiering doen toenemen.
4.1.1
Toezicht binnen de organisatie van de dienstverlener
Voor wat betreft het houden van toezicht op de naleving van de geldende wet- en regelgeving, de onderhavige richtsnoeren, het (interne) beleid en geldende procedures 22
binnen de instelling, is een belangrijke rol weggelegd voor de compliance officer danwel de functionaris die belast is met de compliance functie6. De (hoofd) taak van een compliance officer dan wel de functionaris die belast is met de compliance functie, is er voor zorg te dragen dat de instelling de wet- en regelgeving waaraan zij is onderworpen alsmede het beleid en procedures van de instelling op de juiste wijze naleeft. De compliance officer bereikt dit onder meer door middel van het verschaffen van advies en geven van richting aan werknemers op het terrein van terrorismefinanciering en witwassen en het verkrijgen van kennis en vaardigheden die benodigd zijn om de interne procedures binnen de instelling te verbeteren. Deze functionaris zal ook degene moeten zijn die de intern ongebruikelijke transacties op hun volledigheid en nauwkeurigheid beoordeelt en een register bijhoudt van de intern en extern gemelde ongebruikelijke transacties. Daarnaast vervult de compliance officer danwel de functionaris belast met de compliance functie binnen de onderneming een belangrijke rol bij de screening van nieuwe medewerkers. De Toezichthouder zal nagaan of er beleid en procedures ontwikkeld zijn met betrekking tot de screening van nieuwe medewerkers. Het is van belang dat de rol en de verantwoordelijkheden van de functionaris belast met de compliance functie schriftelijk worden vastgelegd. Het zij hierbij aangetekend, dat niet de compliance officer c.q. de functionaris belast met de compliance functie, doch het management van de instelling verantwoordelijk is voor de naleving van de diverse regels binnen de instelling. Een dergelijke functionaris dient zo veel mogelijk zelfstandig te kunnen opereren ten opzichte van de organisatie teneinde zijn compliance functie te kunnen vervullen. Het vorenstaande houdt o.m. in dat de compliance officer ter uitvoering van zijn taken vrije toegang dient te hebben tot relevante informatie (bijv. de centrale cliëntenadministratie waarin gegevens van het uitgevoerde cliëntenonderzoek zijn opgeslagen, de bevindingen van het cliëntenonderzoek, de verrichte transacties). Het Meldpunt adviseert voor grotere organisaties een dergelijke functionaris aan te stellen die tevens zal moeten gaan fungeren als aanspreekpunt voor de Toezichthouder. Daarnaast dient de instelling er ook voor zorg te dragen dat er een jaarlijkse evaluatie plaatsvindt van het beleid en procedures binnen de instelling. Tijdens een dergelijke audit dient geverifieerd te worden of in de praktijk wordt gewerkt, conform het beleid en procedures. Daarnaast kan een audit uitsluitsel geven of er kwaliteitsverbeteringen in gang dienen te worden gezet. De resultaten van een audit waarin eventueel tekortkomingen worden geconcludeerd dienen schriftelijk te worden vastgelegd en aan het management van de instelling te worden voorgelegd met het verzoek om binnen een kort tijdsbestek corrigerende maatregelen te nemen.
6
Van kleine organisaties kan niet verwacht worden dat zij over de geldelijke middelen beschikken een persoon full time in deze functie benoemen.
23
4.2
Bevoegdheden
4.2.1
Algemeen
Het Meldpunt is bevoegd bindende richtlijnen en voorschriften te geven aan de dienstverleners ter bevordering van de naleving van de landsverordeningen. De door het Meldpunt aangewezen functionarissen kunnen alle inlichtingen vragen en inzage vorderen in zakelijke gegevens en bescheiden van dienstverleners en daarvan kopieën maken. Zij kunnen elke plaats betreden met uitzondering van een woning zonder toestemming van de bewoner. Zo nodig verschaft het Meldpunt zich toegang met behulp van de sterke arm. Een ieder, dus ook personen die niet onder de werking van deze landsverordeningen vallen, zijn verplicht de aangewezen functionarissen van het Meldpunt alle medewerking te verlenen. Dit kan bijvoorbeeld van belang zijn in het kader van derdenonderzoeken.
4.2.2
Dossiers inzien
Het Meldpunt kan inzage van dossiers vorderen. Ten einde te bepalen of er sprake is van een dossier waarin een aangewezen dienst is verricht of dat er sprake is van een uitzondering op de identificatie- en meldingsplicht heeft het Meldpunt het recht van marginale toetsing bij elk dossier.
4.2.3
Melden
De toezichthoudende functionarissen van het Meldpunt kunnen, indien bij hun taakuitoefening feiten aan het licht komen die mogelijk zouden kunnen duiden op witwassen of het financieren van terrorisme, zelf het Meldpunt inlichten.
4.3
Sancties
De landsverordeningen kennen verschillende mogelijkheden van handhaving en sanctionering: bestuursrechtelijke en strafrechtelijke. Deze keuze voor bestuursrechtelijke sanctionering is afhankelijk van de aard, ernst en omvang van de overtreding en zal slechts dan plaatsvinden als er sprake is van zodanig geringe normoverschrijding dat strafrechtelijke sanctionering niet op zijn plaats is. Wanneer gekozen is voor een bestuurlijke boete is de weg naar de strafrechter afgesloten en andersom. 24
4.3.1
Bestuursrechtelijke sancties
Het Meldpunt is bevoegd bij het constateren van overtredingen gesteld in artikel 9 en 9a van de LID en overtredingen van artikel 22a en 22b van de Landsverordening MOT een last onder dwangsom dan wel een boete op te leggen. Het Meldpunt zal overgaan tot het opleggen van een last onder dwangsom als er sprake is van een voortdurende overtreding welke nog door de dienstverlener hersteld kan worden. De dienstverlener krijgt een last opgelegd welke hij binnen een gestelde termijn, de begunstigingstermijn, dient te vervullen. De hoogte van de dwangsom zal bij landsbesluit worden bepaald. Het Meldpunt zal overgaan tot het opleggen van een boete als er sprake is van een overtreding welke niet meer door de dienstverlener hersteld kan worden. De hoogte van de boete zal bij landsbesluit worden bepaald. Het Meldpunt kan, ten einde de naleving van deze landsverordeningen te bevorderen, het feit ter zake waarvan een last onder dwangsom of een boete is opgelegd ter openbare kennis brengen. 4.3.2
Strafrechtelijke sancties
Opzettelijke overtreding van het gestelde in de artikelen 10 LID en artikel 23 Landsverordening MOT kwalificeert als misdrijf. Niet opzettelijke overtreding van het gestelde in de artikelen 10 LID en artikel 23 Landsverordening MOT kwalificeert als overtreding.
25
