passiefhuis ENAME
Gecertifieerd passiefhuis
Virtueel BEZOEK aan PASSIEFHUIS: de Clippele – Blomme te ENAME - OUDNAARDE
Architect: Aannemers: Fundering: Houtskelet: Passieframen: Ventilatie: Isolatie: Blowerdoor: ……
Christophe Debrabander Dries 19, 9630 zwalm, GSM 0479/667640, www.archicd.be Steven Vanheulenberghe, Oudenaarde Bokken, bree, www.bokken.be Luc Martens, Gent, www.schrijnwerkerijmartensluc.be Stroomop, kuurne, www.stroomop.be Liparos, zottegem, www.liparos.be @home, gent
[email protected]
passiefhuis ENAME
Gecertifieerd passiefhuis Passiefhuis is een doorgedreven toepassing van de 3 sleutelbegrippen om comfortabel en energiezuinig te bouwen: Isolatie, luchtdichting en ventilatie 1.
isolatie:
Om het verlies van warmte door de buitenschil (vloer, muur, plafond, ramen,…) tegen te gaan dienen we deze zo goed mogelijk te isoleren. In een energiezuinige woning hanteren we een minimum dikte van 10cm in de vloer, 15cm in de muur en 20 of 25cm in het dak. Hiermee is het bij een compact ontwerp mogelijk om een “K30” of “LEW” (laagenergiewoning) te realiseren. Voor een passiefhuis zijn veel voorkomende isolatiediktes: 20 à 35cm in de vloer, 29 à 40cm in de muur en 40 à 50cm in het dak. 1.1. vloerisolatie: Een goede vloerisolatie dient aan de volgende voorwaarden te voldoen: - onder chape met drukvaste plaat, bijvoorbeeld EPS (isomo) - bij vloer op houten roostering met papiervlokken - waterafvoeren, elektrische leidingen én koudwater bij voorkeur in een egalisatielaag onder de isolatie - warmwaterleidingen en verwarmingsleidingen bij voorkeur in de isolatie (zodat de warmte goed behouden blijft in de leidingen). Dit kan door bijvoorbeeld als onderlaag 4cm isomo te nemen, daarop de warmwaterleidingen in een laag van 3cm isolatie uitgesneden en daarop een isolatielaag van 3cm dik
passiefhuis ENAME
Gecertifieerd passiefhuis -
in dit passiefhuis hebben we volgende vloeropbouw gebruikt (totale isolatiedikte: 34cm vloerisolatie): . 1,5 cm vloertegel of plankenvloer . draagvloer van OSB (voor parket) of fermacell (onder tegels) . 19 cm papiervlokken tussen houten roostering . 15 cm drukvaste EPS (beter gekend als isomo, wel met hoge densiteit: 35kg/m³) . 12cm gewapende betonplaat (op een plastic folie) 1.2. muurisolatie:
Een goede muurisolatie in metselwerkwoningen dient aan de volgende voorwaarden te voldoen: - goed aansluitend tegen de binnenmuur te plaatsen om circulatie van warme lucht achter de isolatie tegen te gaan - bij voorkeur met rotswol van hoge densiteit: door de hoge materiaaldichtheid is deze plaat redelijk stijf en kan deze niet zakken, maar ze blijft licht flexibel zodat ze goed aansluitend tegen de binnenmuur kan worden geplaatst en dat de voegen tussen de platen goed aansluiten. - 2 lagen plaatsen en schranken: eventuele kieren door een plaatsingsfout in de eerste laag worden dan opgevangen door de overlappende plaat in de 2de laag - bij volle spouwvulling oppassen dat de juiste materialen worden gebruikt om geen vochtinfiltratie in de muur nog bakelietvorming op de gevelsteen te krijgen Een goede muurisolatie in houtskelet woningen dient aan de volgende voorwaarden te voldoen: - de muren worden buiten bekleed met een winddichte houtvezel isolatieplaat van 2 à 10 cm dik; in het houtskelet wordt rotswol geplaatst of worden papiervlokken naadloos ingeblazen.
passiefhuis ENAME
Gecertifieerd passiefhuis -
in dit passiefhuis hebben we volgende muuropbouw gebruikt (totale isolatiedikte: 29 cm muurisolatie): . 1,25 cm fermacell (gipsvezelplaat) . 4 cm leidingenspouw (waarin elektriciteit, waterleiding, afvoer,… zit), geïsoleerd met pluimenisolatie (vochtregulerend) . 1,5 cm OSB uitstijvingsplaat = luchtdichte schil (alle naden zijn hier afgekleefd) . 23 cm papiervlokken in een houtskelet van 19*3,6 uitgedikt met 4cm dikke stroken houtvezelisolatie voor koudebrugonderbreking . 2 cm houtvezelisolatie, als winddichting . 3 cm luchtspouw . 9 cm gevelsteen 1.3. dakisolatie:
Een goede dakisolatie dient aan de volgende voorwaarden te voldoen: - ook hier bij voorkeur met licht vervormbare materialen (zoals rotswol) of met ingespoten isolatie (zoals papiervlokken) om een volledig kierdichte aansluiting te verkrijgen. - isolerende houtvezelplaten voorzien van tand en groef zorgen voor een naadloos winddicht onderdak, beschermen de houten kepers tegen condensatievocht en zorgen voor een betere bescherming tegen zomerhitte. - in dit passiefhuis hebben we volgende dakopbouw gebruikt (totale isolatiedikte: 44 cm dakisolatie): . 1,25 cm fermacell (gipsvezelplaat) . 2 cm plafondlatten = leidingenspouw (waarin elektriciteit naar lichtpunten zit) . damprem = luchtdichte schil (alle naden zijn hier afgekleefd)
passiefhuis ENAME
Gecertifieerd passiefhuis . 42 cm papiervlokken tussen FJI-liggers van 40cm (I-vormige houten liggers) uitgedikt met 2cm dikke stroken houtvezelisolatie voor koudebrugonderbreking . 2 cm houtvezelisolatie, als koudebrugonderbreking . keramische dakpannen op panlatten en verluchtingslatten 1.4. beglazing: Een goede beglazing dient aan de volgende voorwaarden te voldoen: - voor laagenergiewoning een U-waarde van 1,1 W/m²K of beter. - dakoversteken aan glaspartijen op het zuiden; - weinig glas op noorden - glas op oost en west beperken tenzij je zonnewering kan aanbrengen - in dit passiefhuis hebben we volgende buitenschrijnwerk gebruikt: . passiefhuis ramen en deuren van hout met polyurethaan . beglazing met U-waarde 0,6 W/m²K . zonnetoetredingsfactor 52% (zo kan de winterzon goed binnen, meer winst dan verlies) . Warmedge: de randen van het glas zijn van een isolerend materiaal. . U-waarde raamgeheel: lager dan 0,8 W/m²K
passiefhuis ENAME
Gecertifieerd passiefhuis 1.5. koudebrugvrij, door volgende detaillering: - geen contact tussen venstertablet en arduin - … Een goede koudebrugonderbreking in metselwerkwoningen dient ook aan de volgende voorwaarden te voldoen: - isolerende steen (perinsul) onderaan de muren voor een aansluiting van vloerisolatie op muurisolatie - strekken boven de ramen opvangen met L-ijzers of murfor lateien, maar NIET aangieten - tussen binnenmuren in tipgevels en het onderdak isolatie plaatsen, dus de binnenmuren NIET opmetsen tot tegen het onderdak - ... 2.
luchtdicht bouwen:
De koude lucht die binnenkomt langs kieren, onder de deuren, aan de rolluikkast, … brengt ons naar het tweede sleutelbegrip: luchtdicht bouwen: Door de woning volledig luchtdicht af te werken en kieren en doorboringen te vermijden kunnen we voorkomen dat warme binnenlucht ontsnapt (een goede luchtdichting kan tot 25% energiebesparing opleveren). Door kieren en spleten gaat niet alleen warmte verloren maar krijgen we ook vaak hinderlijke koude tocht, een goede luchtdichting zorgt dus ook voor een comfortabele woning.
passiefhuis ENAME
Gecertifieerd passiefhuis In de nieuwe isolatieregelgeving “E-peil” (die vanaf 1/1/2006 van kracht wordt) zal het verbeteren van de luchtdichtheid je E-peil tot 11% kunnen doen dalen! Het E-peil is rechtstreeks gekoppeld aan je energieverbruik, een goede luchtdichting betekend dus ook een lagere energiefactuur. belangrijke details zijn: - aansluiting buitenschrijnwerk/muur - goed luchtdicht afkleven van dampscherm of damprem onder de dakisolatie - bij houtskelet: luchtdicht inwerken van stopcontacten en leidingen met leidingenspouw - ... Om aan de passiefhuis voorwaarden te voldoen dient men met een luchtdichtheid van minimaal 0,6 h-1 bij 50 pascal te behalen. Deze woning voldeed ruimschoots aan de test: na intensief kleefwerk en lekopsporingen behaalden we een luchtdichtheid van 0,47 h-1 ! 3.
ventilatie met warmterecuperatie:
Bij het luchtdicht bouwen moeten we uiteraard verluchten. Dit brengt ons naar het derde sleutelbegrip ventilatie: Als we gewoon een raam openzetten, dan gaat er weer veel warmte verloren. Er bestaan ook ventilatietoestellen waarmee we de warmte uit de ventilatielucht kunnen recupereren. Deze toestellen zorgen er voor dat de koude lucht die van buiten naar binnen komt wordt opgewarmd door de warme lucht die van binnen naar buiten wordt gezogen. Zo gaat er slechts een zeer klein percentage warmte verloren.
passiefhuis ENAME
Gecertifieerd passiefhuis Bij een goede isolatie en goede luchtdichting kan ook hier een forse besparing op de verwarmingsfactuur worden gerealiseerd: - een zuinig ventilatietoestel binnen dit gamma vraagt 70W gemiddeld, maal 24h maal 365 dagen = 613 kWh per jaar = 91,95 euro elektriciteitskost per jaar - ventilatie met raamroosters of met open ramen: 350 à 500 m3 x 0,5 ventilatievoud x 0,34 Wh/m³K x 84 kKh (graaduren x 1000) per jaar = 4998 à 7140 kWh of 500 à 714 L mazout of m³ gas verlies bij een normaal huis à 0,6 euro/L = 300 à 428,4 euro. - goede warmterecuperatie (met een toestel met 90% rendement) kan dit reduceren tot 25%, dus tot 1250 à 1785 kWh per jaar - deze winst van 3750 à 5355 kWh per jaar minder verbruik = 225 à 320 euro minder mazout per jaar - besparing: 225 à 320 – 91.95 = 133,05 à 228,05 euro/jaar met een gezonder binnenklimaat kado! Belangrijke eisen om dit te kunnen toepassen: - luchtdichte woning (zodat de koude lucht van buiten niet wordt binnengezogen) - goede isolatie, zodat de niet-verwarmde ruimtes waaruit lucht wordt gerecycleerd een aanvaardbare temperatuur behouden - mogelijkheid tot plaatsing kanalen van 12,5 en 16 cm diameter om alle kamers te verluchten: afzuig in badkamer, toilet en keuken; inblaas in leefruimtes en slaapkamers. Voor een aangenaam zomercomfort is de plaatsing van een aardwarmtewisselaar aangewezen: deze kan in de zomer net voldoende (door de grond) gekoelde lucht in de woning binnenbrengen om de interne warmtewinsten af te koelen. Door gecontroleerde ventilatie hou je ook vocht uit de woning waardoor risico op condens kleiner wordt.
passiefhuis ENAME
Gecertifieerd passiefhuis 4.
compact bouwen:
Naast deze drie sleutelbegrippen (isolatie, luchtdicht bouwen en ventilatie met warmterecuperatie) is ook compact bouwen belangrijk: het beste wat de energiefactuur kan doen dalen, is zo weinig mogelijk ruimte moeten verwarmen. Een huis moet zodanig ontworpen worden dat alle ruimtes op maat zijn van wat je nodig hebt, zonder te gaan overdimensioneren. Dit is ook waar we hebben naar gestreefd bij het ontwerp van dit passiefhuis: door het compacte volume hebben we weinig buitenwanden waarlangs we warmte kunnen verliezen. Dit verklaart waarom we met een relatief geringe isolatiedikte toch ruimschoots de passiefhuisnorm behalen. Om de woning binnenin zo ruim en flexibel mogelijk te laten werden er zo weinig mogelijk dragende wanden ingebracht. 5.
verwarming:
De verwarming van een passiefhuis gebeurt hoofdzakelijk door de zon: 5.1. rechtstreeks instraling In de tussenseizoenen en zelfs op strenge winterdagen (want bij strenge vorst schijnt de zon per definitie! Skiërs kunnen dat zeker beamen) zorgt de rechtstreekse instraling van de zon door de grote glaspartijen voor de opwarming van het passiefhuis. Dit is mogelijk dankzij: - de kleine warmtevraag: na de zonnewinsten en de interne warmtewinsten is er een maximale warmtevraag van 1,3 kW (=1300 watt! = minder dan de warmteproductie van een
passiefhuis ENAME
Gecertifieerd passiefhuis strijkijzer!), dit resultaat bekomen we dankzij de goede isolatie/luchtdichting/ventilatie én een ruime goed georiënteerde zuidbeglazing. (een doorsnee belgische woning heeft een warmteverlies van 24 à 32 kW!) - de goed isolerende drievoudige passiefhuisbeglazing met hoge zonnetoetreding waardoor zelfs bij vriestemperaturen dit glas MEER warmte door zonnestralen binnenlaat dan dat er warmte door verloren gaat! (isolatiewaarde 0,7 W/m²K; een ZTA van 60%) (in de zomer zorgt een luifel over de zuidelijke glaspartij dat de zon hier niet rechtstreeks kan binnenschijnen, zo voorkomen we oververhitting door gebruik van te veel glas op het zuiden) 5.2. zonnepanelen Op zonnige dagen wordt dankzij de 8m² zonnepanelen op het dak ook onze zonneboiler van 500 liter opgewarmd. Uit deze boiler nemen we dan warmte voor: - sanitair (douche, afwas, bad,…) - verwarming: de maximale 1,3 kW die nodig is voor verwarming wordt verspreid via de balansventilatie: in de vertrekleiding van de balansventilatie zit een warmtebatterij die rechtstreeks op de zonneboiler is aangesloten. Als het dus na een zonnige dag een paar dagen koud en mistig blijft dan kan de zonneboiler door zijn middelgrote omvang ons sanitair warm water én onze verwarming op temperatuur houden. Indien de zon echter te lang weg blijft is het ook voor ons gedaan met de gratis warmte en dienen we de boiler bij te verwarmen:
passiefhuis ENAME
Gecertifieerd passiefhuis 5.3. pelletkachel Om de boiler bij te stoken gebruiken we een modulerende pelletkachel: - de kachel moduleert tussen een vermogen van 3 tot 10 kW - 80% van de geproduceerde warmte gaat via een waterleiding naar de boiler; 20% gaat door straling (door het raampje) en ventilatie (door roostertjes rond de kachelmantel) in de ruimte “verloren” - de verbrandingskamer is gesloten, met een luchtaanvoer én afvoer rechtstreeks van buitenaf, er is dus geen kans op CO in de ruimte. - Wij hebben gekozen voor deze kachel omdat we sowieso een zichtbare vlam in de ruimte willen, “voor de gezelligheid”, en nu gaat de energie die geproduceerd wordt door deze gezellige vlam niet verloren, maar wordt ze nuttig naar de boiler gebracht. Met het budget van een goede gasketel + een goede inbouwcassette hebben wij nu een goede pelletkachel die een veel beter rendement zal hebben dan een inbouwcassette. Bijkomend mooi voordeel is dat ons warmwater nu zuiver met hernieuwbare brandstof wordt opgewekt. 6.
regenwater:
Onze dakoppervlakte is in totaal 72 m², bedekt met vlakke keramische dakpan (zo weinig mogelijk reliëf om zo weinig mogelijk ophoping van vuil te krijgen) Dit regenwater wordt via een inline filter naar de regenwaterput geleid. In de filter wordt het vuil (bladeren, zand, …) samen met gemiddeld 10% van het regenwater naar de riolering afgevoerd; enkel het zuivere water gaat naar de regenwaterput van 7500 liter, waar het onderaan via een rustige toevoer inloopt: het water komt dus rechtstreeks in de middenzone van de put terecht, zonder het
passiefhuis ENAME
Gecertifieerd passiefhuis bezinksel in beweging te brengen en zonder eventueel drijvend vuil in de put te vermengen. Aanzuig gebeurt met een drijvende aanzuiging, zodat ook hier het bezinksel én het drijvende vuil onaangeroerd blijven: enkel het zuivere water in het midden van de put wordt aangezogen. 7.
materialen:
Zoals reeds aangehaald in het hoofdstuk rond isolatie hebben we zoveel mogelijk natuurlijke bouwmaterialen gebruikt: . fermacell (gipsvezelplaat) . damprem op basis van papier . isolatie van papiervlokken en pluimen . houtvezel onderdak en gevelisolatie . FSC gelabeld hout en plankenvloer .… 8.
electriciteit:
Om onze energiefactuur in zijn totaal te doen dalen is er voor de nieuwe elektrische toestellen sterk gelet op het energielabel. De weinige benodigde electriciteit wordt geleverd door ecopower: dit is zuiver groene (windmolen)stroom Foto’s over de opbouw van onze woning kan je bekijken op: http://passiefhuisename.archicd.be
