Verwerkingsrichtlijnen van kalkzandsteen

Verwerkingsrichtlijnen van kalkzandsteen

2

verwerkingsrichtlijnen


Samen kunnen we elke bouwuitdaging aan Xella Nederland BV maakt deel uit van

productielocaties te Hillegom [ZH],

het internationale Xella concern. De

Huizen (NH], Liessel (NB) en

XELLA missie is helder: het bieden van

Koningsbosch (L). Het hoofdkantoor is

betrouwbare bouwproducten en diensten

gevestigd in Vuren (Gld).

Inhoud Hoofdstuk 1

Het metselen van SILKA metselstenen en metselblokken

4

Hoofdstuk 2

Het lijmen van SILKA lijmproducten

6

Hoofdstuk 3

Lengte van wanden en dilateren

10

Hoofdstuk 4

Wandafwerking

14

Hoofdstuk 5

Verankeren en kalkzandsteen

18

Hoofdstuk 6

Veilig bouwen met kalkzandsteen

20

Hoofdstuk 7

Het verwerken van kalkzandsteen in zomer en winter

22

die aansluiten bij de actuele eisen en wensen in de bouwwereld. Marktkennis, samenwerking, innovatie en service zijn hierbij sleutelwoorden. De synergie binnen het concern stelt XELLA in staat de behoeften in de bouwXella Nederland BV is een moderne,

wereld snel en flexibel te vertalen naar

ambitieuze onderneming die voortbouwt

concrete, efficiënte en kostenbesparende

op het stevige fundament dat in meer

bouwoplossingen. Met SILKA kalkzand-

dan 50 jaar is gelegd door de bouwmate-

steen als treffend voorbeeld. In

rialen kalkzandsteen en cellenbeton.

Nederland wordt SILKA vervaardigd in

3

4



Hoofdstuk 1

Het metselen van SILKA metselstenen en metselblokken SILKA kalkzandsteen is een enorm veelzijdig bouwmateriaal dat geschikt is voor de

Zomerwerk (in volumedelen)

meest uiteenlopende dragende en niet-dragende constructies. Het materiaal is

cement

luchtkalk

zand

1

2

9

bovendien vocht- en dampregulerend en geluidsisolerend. Naast de eigenschappen

binnenmuren

is echter ook de verwerking van SILKA kalkzandsteen doorslaggevend voor het

Winterwerk beneden +50C (in volumedelen)

eindresultaat. In dit hoofdstuk aandacht voor het metselen van SILKA metselstenen

binnenmuren

1

2

9

en metselblokken.

ven. Belangrijk gegeven hierbij is dat er

is toegestaan, mits die voldoet aan de in

verzand, terwijl tevens bepaalde witte

een verschil is tussen de volumes en

NEN-EN 998-2 gestelde eisen. Deze eis

pigmenten (titaanwit of lithofoon) kunnen

soortelijke massa’s van de toe te passen

dient gesteld te worden aan de leveran-

worden toegevoegd. Voor zwarte voegen

grondstoffen.

cier van de specie.

kan gebruik gemaakt worden van ijzeroxi-

Gebruik geen grondstoffen waarin zich

de zwart. Voor een voeg die qua kleur zo

hulpstoffen bevinden en voeg geen

goed mogelijk overeenkomt met de witte

hulpstof toe aan de specie, tenzij via

kalkzandsteen geldt een verhouding van

onderzoek is aangetoond dat de

1 witte cement : 2 licht gekleurd scherp

Aanvoer en opslag

beschadigd kunnen worden. Een vlonder

cie worden toegepast. De specie dient de

betreffende hulpstof geen nadelige

zand : 1 zilverzand. Voor zichtwerk in

SILKA metselstenen en metselblokken

van steigerdelen verdient de voorkeur.

in de tabel opgesomde samenstelling te

gevolgen heeft voor de kwaliteit van

kalkzandsteen wordt een witte voeg aan-

worden op twee manieren op de bouw-

De tas dient bij ongunstige weersom-

hebben (in volumedelen).

het metselwerk. In de praktijk blijkt

bevolen.

plaats aangeleverd: onverpakt of op

standigheden, zoals vorst of langdurige

bestelling verpakt in folie op pallets.

regenval, ventilerend afgedekt te woden.

Wanneer metselstenen en/of metsel-

dat hulpstoffen vaak in een overdosis Op het werk bereiden

worden bijgevoegd en daardoor scha-

Bij prefab voegmortels dient u een en

Bij het bereiden van metselmortel op het

de aan het metselwerk veroorzaken.

ander kort te sluiten met de leverancier van de voegmortel.

blokken onverpakt worden aangeleverd,

Metselspecie

werk dient u er rekening mee te houden

dienen ze op de bouwplaats zodanig te

Voor het metselen met SILKA metselste-

dat de verdeling van de toe te passen

‘Natte’ prefab metselspecie

worden opgeslagen dat ze niet vuil en

nen en metselblokken moet goede spe-

grondstoffen per volumedeel is aangege-

Het gebruik van prefab metselspecie

Hulpmaterieel Bij het verwerken van SILKA metselstenen wordt het gebruikelijke metselgereedschap gebruikt, eventueel aangevuld ‘Droge’ prefab specie

met een knipapparaat voor het op maat

Hieronder vallen de in zakken of in silo’s

knippen van de steen. Bij SILKA metsel-

aangevoerde mengsels die in principe

blokken zijn daarnaast ook een mortel-

dezelfde samenstelling kunnen krijgen

bak nodig om een gelijkmatige lintvoeg te

als door SILKA aanbevolen metselspe-

maken en een ‘klemboy’ voor het eenvou-

cie. Dit is dus inclusief luchtkalk en

dig plaatsen van de blokken.

meestal met een onder controle staand luchtgehalte.

Voor de naderhand af te voegen wanden dienen de voegen na het metselen mini-

Voegspecie

maal 15 mm te worden uitgekrabd. Bij

Bij het toepassen van schoonwerk met-

schoonwerk toepassing (alleen éénzijdig)

selstenen en -blokken worden de voegen

de blokken desgewenst met een stoot-

meestal afgewerkt. Die kan bestaan uit:

voeg van 10 mm verwerken.

- doorstrijken; - afvoegen.

Tip

Afhankelijk van de toepassing en het

Teneinde verontreiniging van het metsel-

gevraagde kwaliteitsniveau van het werk,

werk door bouwvuil, cementwater van in

kunnen voegmortels op diverse manie-

het werk te storten bovenliggende beton-

ren worden samengesteld.

constructies en overmatige bevochtiging door regenval en dergelijke te vermijden,

De samenstelling van de voegspecie

wordt aanbevolen de daarvoor in aanmer-

dient te liggen tussen de grenzen 1

king komende wandvlakken tijdelijk af te

cement : 1-2 luchtkalk : 4 zand en 1

dekken met plastic folie.

cement : 1 luchtkalk : 6 zand in volumdelen. Nagenoeg witte voegen worden verkregen door het gebruik van witte cement en/of witte kalksoorten en/of zil-

5

6



Hoofdstuk 2

Het lijmen van SILKA lijmproducten SILKA kalkzandsteen is een enorm veelzijdig bouwmateriaal dat geschikt is voor

poedervormig mengsel van cement en

winterlijmmortel. Om te voorkomen

de meest uiteenlopende dragende en niet-dragende constructies. Het materiaal is

zand. Dit mengsel heeft een speciale

dat de relatief dunne lijmvoegen

bovendien vocht- en dampregulerend en geluids- en warmte-isolerend. Naast de

korrelopbouw waaraan een geringe

‘verbranden’, is aan de lijmmortel een

eigenschappen is echter ook de verwerking van SILKA kalkzandsteen doorslagge-

hoeveelheid organische hulpstof is

hulpstof toegevoegd. Bij het

vend voor het eindresultaat. In dit hoofdstuk aandacht voor het lijmen van SILKA

toegevoegd. De lijmmortel dient droog te

aanmaken van de lijmmortel dient

lijmen vellingblokken en Silka lijmen vellingelementen.

worden opgeslagen. De verwerkte

ca.6 liter water gemengd te worden

lijmmortel heeft na circa anderhalve dag

met 25 kg lijmmortel. Er dient

verharden een hechtsterkte die

gemengd te worden totdat er een

Aanvoer en opslag

weersomstandigheden, zoals vorst of

overeenkomt met die van een mortel (1

smeuiige massa ontstaat. Daarna nog

SILKA kalkzandsteen lijmproducten

langdurige regenval, ventilerend

cement : 1 luchtkalk : 6 zand) na 28

minstens 1 minuut doormengen. De

worden in principe onverpakt

afgedekt te worden.

dagen verharden.

lijmmortel is dan klaar voor gebruik.

dwarsrichting zuiver vlak stellen van de

XELLA adviseert uitsluitend door XELLA

Raadpleeg ook de gebruiksaanwijzing

kim;

op de verpakking.

aangeleverd. Deze onverpakte producten dienen op de bouwplaats zodanig te

Lijmmortel

goedgekeurde lijmmortel, Silkafix, te

worden opgeslagen dat ze niet vuil en

Er is voor SILKA kalkzandsteen een

verwerken. Deze lijmmortel wordt door

beschadigd kunnen worden. Een vlonder

speciale lijmmortel ontwikkeld, die in

de leverende XELLA kalkzandsteen-

Hulpmaterieel

van steigerdelen verdient de voorkeur.

zakken van 25 kg, wordt aangevoerd op

fabriek meegeleverd. We maken een

Bij het verwerken van SILKA

De tas dient bij ongunstige

de bouwplaats. Deze lijmmortel is een

onderscheid tussen zomer- en

lijmproducten wordt het volgende

- een korte waterpas voor het in de

- een knipmachine; - een klemboy voor het eenvoudig plaatsen van de blokken. Voor de verwerking van vellingproducten zijn naast de normaal toe te passen SILKA lijmbakken en -schepjes een vellingmes ontwikkeld ten behoeve van gereedschap gebruikt:

de lijmschepjes.

- een SILKA lijmbak per wanddikte waarmee de lijm op de lintvoeg

Blokkenstelmachine

gelijkmatig aangebracht wordt (bak af

Wanneer de blokken zwaarder zijn dan

te stellen op 4 mm teneinde een

14 kg dienen ze mechanisch verwerkt te

blijvende voeg van 2 mm te verkrijgen);

worden. Dit gebeurt met een

- een SILKA lijmschep per wanddikte

mechanische of hydraulische

waarmee de lijm op de stootvoeg

blokkenstelmachine (1 per stelploeg).

gelijkmatig aangebracht wordt;

Afhankelijk van het type is de machine

- een kunststof speciekuip en emmers;

voorzien van voldoende ballast. De

- een lijmmortelmixer (stukadoorsmixer)

machine gebruikt 380 Volt. Bij het stellen

of kuipmixer voor het mengen van de

van blokken met de blokkenstelmachine

lijmmortel;

wordt verder gebruik gemaakt van een

- een stukadoorstroffel voor het

klemtang.

omzetten van lijmmortel en het aansmeren van moeilijk bereikbare

Elementenstelmachine

plaatsen;

SILKA kalkzandsteen lijmelementen zijn

- een vuisthamer met rubber kop of een

ruim zwaarder dan 14 kg. Deze dienen

terugslagvrije hamer voor het

altijd mechanisch verwerkt te worden.

aandrijven van de blokken;

Dit gebeurt met een mechanische of

- een spackmes (stukadoorsmes) voor

hydraulische elementenstelmachine (1

het verwijderen van uitpuilende

per stelploeg). Afhankelijk van het type is

lijmresten en het eventueel dichtzetten

de machine voorzien van voldoende

van voegen;

ballast. De machine gebruikt 380 Volt.

- een verhoogde stukadoorstrap of schragensteiger; - degelijk metalen schoormateriaal voor het schoren van de wanden;

Bij het stellen van elementen met de elementenstelmachine wordt verder gebruik gemaakt van een klemtang. Ten behoeve van het verlijmen van

7

8



elementen is, tegen een vast tarief per

Tip

Het opperen van metselstenen,

kalenderweek, bij de leverende fabriek

Bij het bestellen van vellingblokken

metselblokken, lijmen vellingblokken

hulpmaterieel te huur, te weten een:

en bijbehorende standaard

vindt plaats met een ‘combi-

Kwalitet kimwortel

- elementengrijper;

pasblokken dient u aan te geven dat u

kantelgrijper’ of mechanische

Wanden van SILKA lijmblokken CS12

- elementenstelmachine;

ze van een en dezelfde fabriek voor

Prefab mortel* >M7,5

schaarklem. De stenen, metselblokken



Prefab mortel* >M10

Prefab mortel* >M20

1 cement : 1 kalk : 9 zand

- elementenklemtang;

dat bouwproject wil ontvangen, in

en lijmblokken wordt geplaatst op de

- universeelklemtang;

verband met kleurverschillen.

ruwe vloer. Wanneer de blokken op

1 cement : 3 zand + eventueel 10%

pallets worden aangevoerd, dient een

lijmmortel (samengesteld op het werk)*

pallethaak te worden gebruikt.

*Eigenschappen alle mortels conform NEN -EN 998-2

- dubbele klemtang.

(samengesteld op het werk)*

Vellingblokken afkomstig uit verschillende pakketten dienen door elkaar

Het maken van passtukken kan door te

De kim van wanden, te realiseren in

zich aan de vloer hecht. Dit wordt

elastisch blijvend materiaal. Bij deze

verwerkt te worden. Ze kunnen zonder

knippen of zagen. Knippen gebeurt met

SILKA lijmelementen of velling-

opgelost door alleen de eerste en laatste

uitvoering worden zowel aan de

lijmmortel in de stootvoegen

een knipmachine met onder- en

elementen, wordt samengesteld uit

40 cm van de wand op de vloer te

aangrenzende wand als aan

(stootvoegloos) worden verwerkt. Hier is

bovenmes. Er zijn speciale knipmachines

meegeleverde speciale kimblokken of -

hechten, alsmede bij hoeken en

bovenliggende vloer veerankers

een belangrijke uitzondering op: het kan

voor kalkzandsteen in de handel. Zagen

stroken. Deze kimblokken of –stroken

kozijnen. Hechting van de rest van de

bevestigd die in de wand worden

zijn dat de verticale v-naden om redenen

gebeurt met een diamantzaag of haakse

dienen te worden gesteld in een

wand wordt voorkomen door te bouwen

opgenomen. Van belang is dat de wand

van geluidsisolatie éénzijdig minimaal 3

slijpschijf.

kimmortel zoals is beschreven hierna is

op een kunststofprofiel of folie.

goed vol en zat wordt gelijmd.

mm dienen te worden afgedicht of dat de

Voor vellingblokken zijn in diverse maten

beschreven.

De aansluiting op constructieve wanden

blokken om dezelfde reden met gelijmde

pasblokken leverbaar.

Afhankelijk van de toe te passen

en bovenliggende vloeren vindt plaats

kwaliteit van de SILKA lijmproducten in

door een kunststof U-profiel op de wand

Wanneer het verlijmen gereed is, dient

stootvoegen dienen te worden verwerkt.

de afnemer de fabriek in kennis te

Bij binnenspouwbladen van

Kimconstructie

de beschouwde wand en de afmetingen

en/of aan de bovenliggende vloer te

stellen dat genoemd hulpmaterieel

vellingblokken dienen de stootvoegen

De kim van wanden, te realiseren met

van de wand, dient de kwaliteit van de

bevestigen, waarna de wand hiertussen

afgevoerd kan worden (dit tijdstip geldt

met lijmmortel gevuld te zijn in verband

SILKA lijm- /of vellingblokken,wordt

kimmortel te worden bepaald.

geklemd wordt. Indien hierbij in verband

als beëindiging van de huurtijd).

met het luchtdicht dienen te zijn van het

uitgevoerd met in diverse

Hulpmaterieel en pallets moeten bij

binnenspouwblad

standaardhoogten verkrijgbare

XELLA levert SILKA kimmortel in zakken

toegepast, dient dit cellenband met een

elkaar langs de verharde weg worden

Vraag XELLA om advies. De

kimblokken. Ook kunnen op het werk

van 25 kg. Deze droge prefabmortel

gesloten structuur te zijn. Ook kan

geplaatst. De giek van de

vellingblokken worden in verband

geknipte of gezaagde blokken of

voldoet aan de in de tabel genoemde

gebruik worden gemaakt van een open

elementenstelmachine dient zoveel

gestapeld en met een lijmmortel

kleinformaten worden toegepast. U dient

randvoorwaarden. Geen natte prefab

voeg die later wordt gevuld met XELLA

mogelijk horizontaal te worden gesteld

verbonden. De (blijvende) lintvoegdikte is

de blokken zuiver vlak, waterpas en op

specie gebruiken: met nat weer en dikke

ElasticFoam, of een gelijkwaardig

in verband met het vervoer.

2 mm.

hoogte aan de draad te stellen in een

voegen geeft dit een slechte verharding.

De elementen, passtukken en

vlijlaag van zand/cement-specie of

LET OP: Bij Massa+ elementen is het

kimblokken dienen volgens een

SILKA kimmortel. De kim dient volledig

Niet-dragende wanden

noodzakelijk zwaardere elementen-

opperplan te worden voorgeopperd. De

te dragen op de ondergrond. Een

Niet-dragende wanden van SILKA

klemmen en passtukken klemmen te

elementen worden, volgens de door de

kimhoogte tot 2 à 3 cm kan worden

lijmproducten dienen altijd flexibel te

gebruiken, in verband met de veiligheid.

fabriek aangeleverde wanduitslagen,

uitgevoerd als smeerkim (mortelstrook).

worden aangesloten. Wanneer deze op

met geluidseisen cellenband wordt

mechanisch gestapeld met een

De stootvoegen worden met lijmmortel

een tweezijdig opgelegde vloer geplaatst.

Verwerking

(blijvende) lintvoegdikte van 2 mm en

aangezet, dan wel met specie gevuld. De

Deze vloer is aan doorbuiging

Lijmblokken worden, in verband, vol en

een stootvoegbreedte van 3 mm

kimconstructie dient voldoende

onderhevig waardoor star aangebrachte

zat gestapeld met Silkafix lijmmortel. De

kalkzandsteen lijmmortel. De stoot- en

uitgehard te zijn voordat met het stellen

wanden kunnen scheuren. Om die reden

(blijvende) lintvoegdikte is 2 mm, de

lintvoegen moeten vol en zat worden

van de blokken kan worden

moet worden voorkomen dat de wand

stootvoegbreedte 3 mm.

uitgevoerd.

aangevangen.

9

10



Hoofdstuk 3

Lengte van wanden en dilateren Kitvoeg ‘Lange wanden’ moeten worden

Enige ‘vuistregels’ voor de lengte van

SILKA metselstenen en metselblokken

gedilateerd om scheurvorming te

ononderbroken wanden van lijmblokken

Wordt de aanbevolen wandlengte

voorkomen. De maximale verantwoorde

zijn:

overschreden, dan zullen één of

lengte is onder andere afhankelijk van

- niet-dragende ‘blinde’

meerdere dilatatievoegen moeten

de dikte van de wand. Doordat een dikkere wand langzamer uitdroogt dan een dunnere, zal de wand meer

scheidingswanden (67 mm): maximaal

worden aangebracht. Dilatatievoegen zijn

350 à 400 cm;

technisch eenvoudig aan te brengen.

- dragende ‘blinde’ binnenwanden (100,

metselwerk gaat het om:

cm;

- een verticale voeg van 1 à 2 mm

t/m 300 mm): maximaal 700 à 800 cm.

producent van het afwerkmateriaal. Uitvoering met een gevulde voeg ter

Knipvoeg

breedte van circa 10 mm met een Deze voeg wordt aan de zichtzijde

120 en 150 mm): maximaal 600 à 700 - dragende ‘blinde’ binnenwanden (214

250 mm, volgens voorschrift van de

elastische en luchtdichte rugvulling.

zetten, met het gevolg dat een dikkere scheurvorming.

spanningverdelende laag van minimaal rugvulling thiokolkit hechtprimer

Voor wanden uit te voeren als schoon

gelegenheid hebben zich geleidelijker te wand minder gevoelig is voor

rechtstreeks aanbrengen van een

afgewerkt met een elastisch blijvende tijdens metselen strook aluminium van 2 mm mee optrekken

breedte, zonder enig vulmateriaal of afwerking; ter formering van zo’n ‘knipvoeg’ kan tijdens het metselen van

overschilderbare kit ter breedte van 3 mm, tussen twee stucstopprofielen.

Knipvoeg

Bij meerzijdige belemmeringen of

een wand die als schoonwerk wordt

SILKA lijmblokken en vellingblokken

wanden met openingen moet deze maat

uitgevoerd, bijvoorbeeld een strip

Halfsteenswanden van SILKA

aangepast worden

aluminium dienen. Na het

vellingblokken, zonder openingen en met aluminium of kunststof profiel

éénzijdige belemmering, moeten in het algemeen om de 6 m gedilateerd worden. Bij meerzijdige belemmeringen of wanden met openingen moet deze

gereedkomen van de wand dient dit

maat aangepast worden. V 67 blokken

profiel te worden verwijderd.

moeten in het algemeen bij ‘blinde’

- een verticale voeg die later wordt afgewerkt met een aluminium of

wanden om de 3,5 à 4 m worden gedilateerd.

kunststof profiel. De voegbreedte is dan afhankelijk van het gekozen

Dilatatievoegen in wanden van SILKA

profiel;

vellingblokken kunnen worden

- een verticale voeg afgewerkt met een

uitgevoerd als weergegeven in figuur

elastisch blijvende kit (bijv. een acrylaatkit of een thiokolkit); het gaat dan om een voegbreedte van 8 à 12

DILATATIEMOGELIJKHEID folie

mm met een diepte van 10 à 15 mm. N.B. Vanzelfsprekend kan een dilatatievoeg niet worden afgewerkt met normale voegspecie, aangezien deze door de werking van de voeg, hoe gering ook, zal gaan scheuren. Voor een dilatatie in een wand van vellingblokken een strook folie in de lintvoegen opnemen.

In te pleisteren wanden worden

dilatatie toepasbaar bij niet-

dilatatievoegen uitgevoerd zoals op de

dragende wanden en een wan-

tekeningen is aangegeven. Begin met

dhoogte kleiner dan 3000 mm

het metselen van de wand zoveel mogelijk vanuit de dilatatievoeg, zodat

Tip:

een strakke naad ontstaat.

Bij twijfel, of indien geen dilatatievoegen

Uitvoering met een koude dilatatievoeg

zijn aangegeven, neem contact op met

met een breedte van circa 1 mm en

XELLA Bouwadvies, die u kosteloos

luchtdicht afgesloten door het

adviseert.

11

12



900 A B C

in langsgevels).

Dilatatie

10 mm elastische luchtdichte rugvulling

kitvoeg min. 3 mm breed 2 x stucstopprofiel

Koude dilatatievoeg in dragende wand (bijv. in woningscheidende wand) doorsnede B

doorsnede A

doorsnede C

0 of 1 mm

zaagsnede niet verlijmen

niet verlijmen

Koude dilatatievoeg in dragende wand (bijv. in woningscheidende wand) 0 of 1 mm

min. 150 mm

verlijmen

kitvoeg

geperforeerd weefsel

2 maal stucstopprofiel

spanningverdelende laag opnemen in dunpleister

Dilatatievoegen

geleverd voor het realiseren van schoon-

Uitvoering dilatatievoegen

Afwerking dilatatievoegen

Gevulde dilatatievoegen kunnen in de

Koude dilatatievoegen in een wand met

De op de wanduitslagen van SILKA ele-

werk-wanden. Toch komt het regelmatig

Dilatatievoegen zijn er in twee

Koude dilatatievoegen kunnen worden

wandafwerking strak in het zicht blijven

pleisterlaag, waarover een

menten aangegeven dilatatievoegen heb-

voor dat brandscheidende wanden in

uitvoeringen:

afgewerkt door het rechtstreeks aanbren-

door de pleisterlaag aan beide zijden

niet-elastische verflaag wordt aange-

ben betrekking op de verkorting van

SILKA elementen worden uitgevoerd zon-

- koude dilatatievoeg met een voegdikte

gen van een minimaal 150 mm breed zelf-

met een zgn. stucstopprofiel op de dila-

bracht, kunnen worden afgewerkt met

kalkzandsteen door eventuele drogings-

der dat deze wanden worden voorzien van

van circa 1 mm, zonder vulling. Voor

klevend glasvliesband, dat in het midden

tatie te beëindigen. Het is noodzakelijk

2 maal een stucstopprofiel met

krimp. Gezien de geringe wandlengten

het gebruikelijke dunpleisterwerk. Hierbij

krimpnaden in wanden uitsluitend op

is voorzien van een geperforeerd weefsel

om de stucstopprofielen ten minste

1 à 2 mm tussenruimte, waarachter een

zal de wand slechts enige tienden van

dient men er rekening mee te houden, dat

niet-doorbuigende ondergronden, waar-

met een breedte van 50 mm (fabrikaat

3 mm van elkaar vrij te houden en de

elastisch blijvende kit.

millimeters korter kunnen worden.

de vereiste brandwerendheid voor de

voor geen extra stelruimte noodzakelijk

Technotape/Dilatape of gelijkwaardig).

opening luchtdicht vol te zetten met een

Bij wanden op doorbuigende ondergron-

gehele wand geldt, dus inclusief alle voe-

is (bijvoorbeeld woningscheidende wan-

Indien de wandgedeelten aan weerszijden

elastisch blijvende overschilderbare kit.

den zal de doorbuiging van de vloer

gen. Dit betekent dat ook de dilatatievoe-

den);

van de dilatatievoeg ten opzichte van

mede van invloed kunnen zijn op de

gen brandwerend dienen te worden uitge-

beweging in de dilatatievoeg.

voerd.

- gevulde dilatatievoeg met een voegdik-

elkaar wisselen, dan dient de dilatatievoeg

te van circa 10 mm en een elastische

vooraf te worden uitgevlakt met een dun-

Constructief noodzakelijke dilataties

en luchtdichte voegvulling. Voor wan-

pleister. Deze dunpleister moet zijn uitge-

moeten door de constructeur van het

den waarin een echte constructieve

hard, voordat het zelfklevend glasvlies-

werk worden aangegeven. SILKA ele-

dilatatie moet worden aangebracht en

band wordt aangebracht.

menten worden niet geproduceerd en

wanden waarin stelruimte vereist is (bijvoorbeeld niet-dragende scheidingswanden en binnenspouwbladen

13

14



15

Hoofdstuk 4

Wandafwerking

Uitvoeringsrichtlijn lijmwerkconstructies

Wanden van metselstenen en

Schoonwerk wordt extra fraai door de

metselblokken

wanden af te voegen of door te strijken

SILKA metselstenen en-blokken worden

en te sausen met een veegvaste of

toegepast als tweezijdig vuilwerk.

kwartsverf. Het is dan wel raadzaam de

Eénzijdig schoonwerk is realiseerbaar

wanden vooraf te behandelen met een

met de kwaliteit ‘speciaal’. Eventueel

voorstrijkmiddel.

aan te brengen afwerkingen kunnen

Ten behoeve van tegelwerk dient de

bestaan uit traditionele pleistersyste-

wand eerst te worden uitgevlakt met een

men. Deze traditionele systemen

cementgebonden product waar de tegels

bestaan uit onder andere een blauw-

op gelijmd kunnen worden. Een ander

pleisterwerk op basis van kalk, zand en

werkmethode is de tegels te zetten in

cement of gipsmortels die in een dikke

specie.

Criteria oppervlaktebeoordeling kalkzandsteen lijmwerk Beoordelingsaspect

Groep 1 elementen

Groep 2 lijmblokken

Groep 3 vellingblokken

Stootvoegen (ten opzichte van de voorgeschreven voegbreedte)

geen eisen

geen eisen

toegestane afwijking

Lintvoegen (ten opzichte van de voorgeschreven voegdikte)

geen eisen

geen eisen


Lintvoegen (lengterichting; gemeten over de bovenkant

geen eisen

geen eisen


ten hoogste ± 1 mm ten hoogste ± 1 mm blok/element)

2 mm/m

Vlakheid: maximaal toelaatbare maatafwijking bij

1m

2 mm

3 mm

een onderlinge afstand tussen de meetpunten van:

4m

3 mm

4 mm

2 mm 3 mm

9m

5 mm

5 mm

5 mm

Omschrijving groepen:

laag van ca. 10 mm dienen te worden

Groep 1:

Groep 2:

Groep 3:

aangebracht.

wanden van lijmelementen

wanden van lijmblokken die naderhand

wanden van vellingblokken die niet wor-

die naderhand kunnen worden afgewerkt

kunnen worden afgewerkt met

den afgewerkt (één- of tweezijdig

met een pleistersysteem tot maximaal

een pleistersysteem vanaf 3 mm dikte.

schoonwerk).

3 mm dikte.

Bron: BV Kwaliteitsverklaringen Bouw, BKB

Wanden van lijmblokken en

De uiteindelijke keuze van de wandaf-

lijmelementen

werking zal veelal afhangen van de

Dunpleisteren

werkmethode van het uitvoerende

Wanden van SILKA elementen kunnen

stukadoorsbedrijf.

zowel met de hand als mechanisch worden afgewerkt met dunpleister of spuit-

Tegelwerk

pleister. Vóór de afwerking van de wand

Tegelwerk kan rechtstreeks worden aan-

zullen oneffen naadaansluitingen en

gebracht op kalkzandsteen met een

eventuele beschadigingen moeten wor-

tegellijm op cement- of kunststofbasis,

den uitgevlakt met een geschikt vulmid-

een en ander volgens voorschrift van de

del. Vervolgens kan dun worden afge-

leverancier van de tegellijm. Mocht door

pleisterd met een hechtgips of een

omstandigheden de wand onvoldoende

spuitpleister, een en ander volgens voor-

vlak blijken te zijn, dan zal de wand eerst

schrift van de leverancier.

uitgevlakt dienen te worden met een

Bepaalde afwerkmaterialen hebben een

cementgebonden product. Vervolgens

groter vullend vermogen, waardoor in

kan de wand met een tegellijm op

twee lagen kan worden afgewerkt zon-

cement- of kunststofbasis worden bete-

der dat vooraf de oneffen naadaanslui-

geld. Het aanbrengen van tegels op een

tingen en dergelijke hoeven te worden

wandafwerking van gips moet ten stel-

uitgevlakt. Raadpleeg hiervoor de

ligste worden afgeraden, omdat dit vaak

leverancier van het afwerkmateriaal.

leidt tot schadegevallen.

Bij toepassing van een spuitpleister zal de totale pleisterdikte in de praktijk circa 2 mm bedragen.

16



Hoofdstuk 5

Verankeringen en kalkzandsteen In wanden van SILKA metselen

kwaliteit te leveren.

Lijmankers

Lijmkoppelstrippen

Lijmkozijnankers

lijmproducten kan het noodzakelijk zijn

Spouwankers kunnen onder andere

Vanwege de dunne lintvoegen (± 2 mm)

Dit zijn geperforeerde platte stripankers

Voor kozijnen die gesteld worden vóór de

dat er verankeringen dienen te worden

geleverd worden in zowel een A2 als een

is voor wanden van SILKA elementen en

voor het koppelen van loodvoeg-

verlijming, worden lijmkozijnankers toe-

aangebracht. Een spouwanker is zo’n

A4 kwaliteit.

SILKA lijmblokken een compleet

verbindingen van op elkaar aansluitende

gepast. Deze zijn er in linkse en rechtse

anker evenals kozijnankers en

A2 kwaliteit komt overeen met een

verankeringsprogramma ontwikkeld.

wanden. Per laag wordt een stripanker

uitvoeringen. De ankers worden met

lijmkoppelstrippen. De duurzaamheid

corrosievast staal AISI 304 volgens NEN-

Het werken met lijmvoegen is daardoor

toegepast.1 à 2 ankers per 600 á 645

gripankernagels aan het kozijn

van de toe te passen ankers is

EN 10088-1

zeer eenvoudig geworden. Bij de SILKA

mm in overleg met de constructeur.

bevestigd. Voor nastelkozijnen worden

afhankelijk van de plaats waar ze binnen

A4 kwaliteit komt overeen met een

elementen worden de volgende

het gebouw worden toegepast. Ankers in

corrosievast staal AISI 316 volgens NEN-

lijmankers toegepast:

de buitenste schil van het gebouw en

EN 10088-1

spouw (spouwankers) dienen aan de hoogste kwaliteit te voldoen. Derhalve

Raadpleeg uw constructeur om de juiste,

hanteert Xella Nederland BV het

toe te passen, kwaliteit te bepalen.

uitgangspunt om alleen de beste

hoekankers toegepast. De kozijnen zijn Gripankernagel

hierdoor zowel in de lengte als in de

In combinatie met hoekanker 50 x 90

breedte na te stellen.

mm, 5 stuks per hoekanker t.b.v.

Bij aansluitingen met houten kozijnen

bevestiging aan houten kozijn

dient 1 anker per 600 mm h.o.h. te worden toegepast.

Slagschroefnagel met kraagplug 8 x 50 mm In combinatie met hoekanker 50 x 90 mm 1 per hoekanker t.b.v. bevestiging aan kalksteenwand.

Lijmkoppelstrip

Ankers

Lijmkoppelstrip 300 mm

Lijmkozijnanker

Wandanker star Gripankernagel

Slagschroefnagel met kraagplug 8 x 50 mm

17

18



Wandankers

RB- Beugel

Lijm- spouwankers

Gordingen

Deze ankers zijn er voor starre en dilate-

Bij randbeveiligingssysteem toepassen,

Deze ankers hebben aan één zijde een

Gordingen kunnen worden opgelegd in

rende aansluitingen van gelijmde schei-

aantal volgens opgaaf aannemer.

platte strip. Ze worden met de gesloten

dingswanden aan gelijmde dragende wanden. Dilaterende wandankers kunnen

RB- Spijkerplaat incl. hulsnagel

speciale gordingschoenen die in de han-

Balkdrager

kant boven tot aan de aanslag in de volle

del verkrijgbaar zijn. Deze gordingschoe-

lijmvoeg gelegd. Tot 10 meter bouw-

nen dienen via een kantplank tegen de

2

ook worden toegepast bij ontkoppelde

Bij randbeveiligingssysteem toepassen;

hoogte worden 4 ankers per m aange-

schuine wandgedeelten te worden

plafondaansluitingen.

t.b.v.bevestiging RB- Beugel per beugel

bracht; dat wil zeggen in elke lintvoeg

bevestigd.

1 spijkerplaat gebruiken. Bevestigen

tussen de elementen om de 40 cm

Leuningankers

middels hulsnagels op bovenzijde van

(2 per element). Bij meer dan 10 meter

Leuningankers zijn speciaal ontwikkeld

kalkzandsteenwand. Niet voor toepas-

bouwhoogte dienen 6 ankers per m2 te

met het oog op de veiligheids-

sing bij kanaalplaatvloeren.

worden aangebracht.

voorschriften. Aan deze ankers, die in

Gordingen

Raadpleeg uw constructeur bij een uit-

de lintvoegen van het binnenspouwblad

RB- Lijmplaat

worden opgenomen, kan door middel

Bij randbeveiligingssysteem toepassen;

van steigerpijpconstructies een rand-

t.b.v. bevestiging RB-Beugel per beugel

beveiliging worden bevestigd.

1 lijmplaat gebruiken.

zonderlijke gevelopbouw

Raveeldrager zwaar

Bevestigen in lijmnaad tussen bovenste 2 lagen elementen.

Prik-spouwanker RVS

Randbeveiligingssysteem

130 +/- 15 mm 160 +/- 15 mm RB- Beugel

Smeltankers

Ankers

Dilatatie- anker RB- Spijkerplaat incl. hulsnagel 8 x 50 mm

Isolatieschotel LIPCLIP Artikel

Smeltanker kunststof

Wandanker dilaterend RB- Lijmplaat

Kombiclip Wandanker star Smeltanker staal

Veeranker

19



Hoofdstuk 6

Veilig bouwen met kalkzandsteen

Universeelklemtang

Vloerrandbeveiliging

SCHOREN VAN WANDEN

Hang deze met een musketonhaak

Hiervoor zijn enkele systemen in de

Wanden van kalkzandsteen dienen tijdens

rechtstreeks aan de hijskabel.

handel. Meer informatie kan verstrekt

en na de montage voor omvallen te

Controleer of er nog voldoende ‘grip’ is.

worden door Aboma+Keboma en de

worden behoed. Het omvallen of

Arbeidsinspectie.

afschuiven van wanden vanaf de kim kan veroorzaakt worden door windbelasting

Xella Nederland BV hanteert een strikt

Frezen

Gebroken elementen/blokken

Elementenklem

Let op: Tussen de vloer en de

veiligheidsbeleid. Ook bij het werken

Bij freeswerk moet een machine met

Een gebroken element of blok mag nooit

De elementenklem dient met de twee

kalkzandsteen mag GEEN bevestiging

(druk + zuiging) of door stootbelasting

met en het verwerken van SILKA kalk-

stofafzuiging gebruikt worden. Ook dient

gehesen worden.

pennen volledig op het element te

ten behoeve van de vloerrandbeveiliging

bijvoorbeeld door montage van de

zandsteen gelden specifieke veilig-

een stofkapje te worden gedragen en

rusten, voordat men met hijsen begint

worden aangebracht.

vloerplaten.

heidseisen. In dit hoofdstuk sommen

dienen de oren beschermd te worden.

Blokken- en elementenstelmachine

Vloersparingen

Uit berekeningen volgens de

Dek kruipopeningen en trapgaten af.

NEN6790:TGB Steenconstructies en

wij ze op.

VEILIG MATERIEEL

Schoonmaken van metselwerk

Volg de eisen en tips, vermeld op de

PERSOONLIJKE BESCHERMING

Doe handschoenen aan en zet een

veiligheidssticker, aangebracht op de

Schoeisel en helmen

veiligheidsbril op.

blokken- of elementenstelmachine,

Spouwankers

bij een hoogte van 2,60 m en een dikte t/m

nauwkeurig op.

Spouwankers hebben uiterst scherpe

21,4 cm elke 5 m deugdelijk moet worden

punten (pas op voor oogletsel). Buig ze

geschoord tot het moment dat de boven

naar beneden.

op deze wanden liggende vloer (resp. de

Draag veiligheidsschoenen met een

proefnemingen is gebleken dat een wand

stalen neus en een stalen zool. Ook bij

Handverwerking

het opperen en stellen van elementen en

Producten die lichter zijn dan 14 kg

Passtukken stellen

blokken is het dragen van een helm

worden met de hand verwerkt.

Gebruik hiervoor een universeelklem-

verplicht.

Producten zwaarder dan 14 kg moeten

tang en hijs nooit met één pen van de

Rolsteigers

In kustgebieden geldt vanwege de hogere

mechanisch worden verwerkt.

elementen klemtang. Passtukken van

Nooit verrijden met personen op de

windbelasting een maximum

Massa+ elementen zijn zwaarder dan

steiger.

schoorafstand van 4 m.

Doorstempelen

Als schoren kunnen worden aangemerkt:

Bij mogelijk te hoge vloerbelasting ten

- dwarswanden met een lengte van

dakconstructie) volledig is aangebracht.

normale passtukken. Gebruik een aangepaste klem.

gevolge van het vooropperen van blokken

minimaal 2 m, die constructief

Opperklem

of elementen zal de vloer tijdelijk

deugdelijk aan de wand zijn bevestigd;

Gebruik een opperklem met

onderstempeld moeten worden. Zie ook

uitvalbeveiliging.

de info van de vloeren leverancier.

- schoren zoals afgebeeld op de tekening. Als handleiding voor gesloten wanden en toppen kunnen de schema’s worden aangehouden.

Gesloten toppen

Gesloten wanden

3m

2m

schoor max. 5m

max. 5m

schoor schoren Zo nodig langere middenschoor.

schoren

max. 5m > 2m

> 3m

20

max. 5m

schoren max. 2m

max. 5m

max. 2m

/ L of max. 5m

13

L

Wanden met een hoogte van 2,60 m en dikten t/m 214 mm

Deze schema’s zijn bestemd voor het binnenland; in kustgebieden geldt een maximale schoorafstand van 4 m.

21

22



Hoofdstuk 7

Werken in zomer en winter Verwerking SILKA

Wel zullen maatregelen ter voorkoming

Bij vragen over deze brochure, SILKA

kalkzandsteenproducten

van bevriezing moeten worden genomen.

kalkzandsteenproducten en/of de juiste

De SILKA kalkzandsteenproducten dienen

Deze bestaan onder meer uit:

toepassing en verwerking hiervan dient u

voor het verwerken voldoende vochtig zijn

- bescherming van materiaal en

contact op te nemen met Xella

(5-8 gewichtsprocenten). Afhankelijk van

materieel door bijvoorbeeld afdekking,

de weersomstandigheden kan het

verwarming en opslag in vorstvrije

noodzakelijk zijn de stenen voorafgaand

loodsen;

Nederland BV te Vuren. Hoewel door XELLA aan de inhoud en

aan de verwerking te bevochtigen.

- beschutting van de bouwplaats;

samenstelling van deze brochure de

Het kan in een enkel geval voorkomen dat

- vrijwaring van vers metsel en lijmwerk

grootst mogelijke zorg is besteed,

nog warme kalkzandsteen wordt aangevoerd. Deze steen is echter reeds

tegen vorst door afdekking of

kunnen hieraan door derden geen

verwarming.

rechten worden ontleend. Raadpleeg

na een periode van 2 x 24 uur voldoende

Om een en ander eenvoudiger te

altijd de actuele verwerkingsrichtlijnen

afgekoeld. Kalkzandsteen mag niet met

realiseren heeft Xella Nederland BV

en productinformatie. XELLA behoudt

water worden afgekoeld, omdat warme

SILKA doorwerkhoezen en

zich het recht voor te allen tijde zonder

steen snel te veel water opneemt en

kimisolatiestroken ontwikkeld.

voorafgaande kennisgeving productspecificaties aan te passen.

daardoor later bij drogen extra krimpt. Het is daarom van belang kalkzandsteen

Ook dient aandacht geschonken te

tijdig aan te voeren.

worden aan de volgende punten:

Dit geldt voor de metselproducten als ook

- draag er zorg voor dat ten gevolge van

voor de lijmproducten. Bij het lijmen van

regenval, geen plasvorming op de vloer

de lintvoegen de lijm niet verder dan 2 m

ontstaat. Het voordeel is dat gladheid

vooruit na het laatst geplaatste blok

bij vorst en het optrekken van water in

aanbrengen, teneinde ‘verbranden’ van de

de kim wordt voorkomen.

mortel te voorkomen. De kuip met aangemaakte lijmmortel, tenzij goed afgedekt, niet in de volle zon plaatsen.

- er mogen geen bevroren of beijzelde blokken worden verwerkt; - geen pekel of keukenzout strooien in de nabijheid van kalkzandsteen; dit kan

Bij lichte vorst kan doorgelijmd worden. De snelle sterkteontwikkeling van Silkafix

schade veroorzaken aan het metselen lijmwerk.

lijmmortel maakt vers lijmwerk minder

Indien gladheidsbestrijding noodzakelijk

gevoelig voor de gevolgen van invallende

is, dient men grof (breker)zand te

vorst dan bij gebruik van traditionele

gebruiken.

mortels. De door SILKA geleverde

Bij zorgvuldig genomen maatregelen kan

winterlijmmortels kunnen verwerkt

met de verwerking van lijmblokken of

worden tot -3,0°C.

elementen worden doorgegaan tot het moment dat de vorstverletregeling in

Tip: Bij te verwachten nachtvorst is het raadzaam tijdig met het lijmen te stoppen zodat het lijmwerk zijn aanvangsverharding heeft voordat, ten gevolge van de vorst het vocht in de lijmmortel bevriest. Wij adviseren de doorwerkadviezen van het Risicofonds voor het Bouwbedrijf te hanteren.

werking treedt.

23

5

Xella Kalkzandsteenfabriek Van Herwaarden BV Postbus 72, 2180 AB HILLEGOM Leidsestraat 244, 2182 DW HILLEGOM Telefoon: 0252-578600 Telefax: 0252-523481

4

5

Xella Kalkzandsteenfabriek

4

Rijsbergen BV Postbus 453, 1270 AL HUIZEN Blaricummerstraat 119, 1272 JG HUIZEN

1

Telefoon: 035-5258858 Telefax: 035-5264525

3

3

Xella Kalkzandsteenfabriek 2

Hoogdonk BV Hoogdonkseweg 15, 5757 PL LIESSEL Telefoon: 0493-342135 Telefax: 0493-342518

2

Xella Kalkzandsteenfabriek De Hazelaar BV Postbus 128, 6100 AC ECHT Saeffelderstraat 10, 6104 RA KONINGSBOSCH Telefoon: 0475-308208 Telefax: 0475-308209 014 02 07

1

Xella Nederland BV Postbus 23, 4200 AA GORINCHEM Mildijk 141, 4214 DR VUREN Telefoon: 0183-671234 Telefax: 0183-671368 www.xella.nl [email protected]

Verwerkingsrichtlijnen van kalkzandsteen

Recommend Documents