Vangst van vissen en dierenwelzijn: duurzaamheid Hans van de Vis
Bedwelmen en doden van gevangen vissen
Duurzaamheid en dierenwelzijn
Duurzaamheid
VN-commissie Brundtland (WECD, 1987): Een ontwikkeling die voorziet in de behoeften van de huidige generatie, zonder het vermogen van toekomstige generaties in gevaar te brengen om in hun eigen behoeften te voorzien (CBS, 2009).
Met deze definitie is duurzaamheid verbreed van een ecologisch begrip naar een meer sociaaleconomisch begrip.
Duurzaamheid Een model voor duurzame ontwikkeling (Triple P)
Duurzaamheid
Aan het eind van de 20ste eeuw werd het begrip duurzaamheid verder verbreed. In de agrarische sector werden zaken als arbeidsomstandigheden, winst voor boeren en dierenwelzijn ook eronder geschaard (Gamborg and Sandoe, 2004).
Bedwelmen en doden van gevangen vissen
Vissen en dierenwelzijn?
Welzijn van dieren
Objectivering van welzijn van vissen, kan dat?
Het is noodzakelijk om te vermijden dat we gedragingen, resultaten van fysiologische analyses naar antropomorfistische (dier aan de mens gelijkmakend) maatstaven interpreteren.
Welzijn van dieren
Dierenwelzijn is “een kruispunt” van disciplines: ethologie, endocrinologie, neurofysiologie, ontwerp en bouw van apparatuur, en onderzoek naar sociaaleconomische en ethische aspecten.
De staat waarin een dier zich bevindt kan dus niet vanuit 1 discipline worden beoordeeld.
Welzijn van dieren
Vijf Vrijheden van Brambell (1965) vormden de start voor aandacht voor dierenwelzijn in Europa.
Vrijheid van honger en dorst Vrijheid van ongerief Vrijheid van pijn, verwondingen en ziekte Vrijheid om normaal natuurlijk gedrag te uiten Vrijheid van angst en stress
FSBI (2002) heeft de Vijf Vrijheden van Brambell (1965) aangepast voor vis.
Welzijn van dieren
Beperkingen van de Vijf Vrijheden
Het concept behelst meer een ethische kijk dan een puur wetenschappelijke benadering van het vraagstuk.
Volledige vrijheid is nl. onwenselijk (Korte et al, 2007). Stel uzelf een volledig stress- en pijnvrij bestaan voor: de hele dag zittend in een stoel.
Welzijn van dieren
De laatste ontwikkelingen in de neurobiologie, gedrag en fysiologie maken het mogelijk om objectief te onderzoeken welke relatie een dier, dat een vorm van bewustzijn heeft, kan hebben met zijn omgeving (Korte et al., 2007).
Welzijn van dieren: bewustzijn bij vissen?
Diverse gedragstudies en fysiologische studies laten zien dat vissen pijn en angst kunnen ervaren (reviews van Huntingford, Braithwaite en Chandroo).
Afwezigheid bodemsubstraat beïnvloedt het welzijn van een mannetjes tilapia negatief (Galhardo et al., 2009).
Motivational studies zijn opgezet voor tilapia (Galhardo et al., 2010)
In kabeljauw is een expliciet geheugen aangetoond (Nilson et al, 2008).
Welzijn van dieren: hersenen
Motivational study bij tilapia
Galhardo et al., 2010
Welzijn van dieren
Allostase: stability through change. Het vermogen van een dier om zich aan te passen is essentieel.
Dierenwelzijn moet niet zijn gebaseerd op homeostasis, omdat niet onveranderbaarheid, maar juist stabiliteit door verandering en het vermogen tot verandering essentieel zijn.
Het wordt steeds duidelijker dat stresshormonen een essentiële rol spel bij gewenste adapatie van dieren.
Allostase
Allostase
Vissen en dierenwelzijn Factoren:
Vissoort Karakter van een individuele vis Levensstadium van een vis Fysiologisch stadium van een vis Aan boord brengen van de vissen Wachtperiode Bedwelmen en doden Naar deze factoren is in de visserij nagenoeg geen onderzoek gedaan.
Karakter van een individuele vis
(Koolhaas et al., 2010)
Bedwelmen en doden van gevangen vissen
Bedwelmen en doden van vissen
Bedwelmen en doden Proces van bedwelmen en doden bestaat uit 4 stappen
Vissen worden aan boord gebracht
Fixeren om het bedwelmen te vereenvoudigen
Bedwelmen van het dier (opwekken bewusteloosheid en gevoelloosheid zonder vermijdbaar lijden)
Doden (dier mag niet bijkomen)
Elektrisch bedwelmen
For example electrical stunning prior to killing in a slurry of ice and water. Two approaches- expose to electricity after dewatering (so-called “dry stunning” or expose to electricity in water.
Elektrisch bedwelmen: hersen- en hartfilm
Bedwelmen en doden door percussie
Bij zalm leidt het tot schade aan het product; de klap moet hard genoeg zijn.
Bij een aantal vissoorten is het niet mogelijk: paling, yellowtail kingfish, A. meerval.
Arbeidsomstandigheden: als het handmatig gebeurt.
Bedwelmen door gassen
Vissen kunnen ook worden bedwelmd door gassen, maar dit is onvoldoende onderzocht.
Chemische middelen zijn voor consumptievisssen binnen de EU niet toegelaten.
Koelen van vis bij bewustzijn
Doden van elektrisch bedwelmde vissen De bedwelmde vissen komen niet meer bij A. meerval: ontkoppen of koelen in ijswater Paling: ijswater en zout of warme zoutoplossing De bedwelmde vissen komen bij Strippen Doorsnijden kieuwbogen
Bedwelmen en doden van gevangen vissen
Noors en Nederlands onderzoek
Doden van gevangen zeevis Platvissen: schol, tong en schar (Van de Vis et al., 2003) Gevoelig Reageert (%) (%)
verstikken strippen verstikken en daarna strippen
100 80 60 40 20 0
0
40
80
120 Tijd (min)
160
200
240
Bedwelmen van zeevis: Noors project
Kabeljauw en schelvis: staat van het dier aan boord
EEG and ECG of a cod and a haddock stored “dry”.
< 0.5 h
<1h
< 1.5 h
=2h
Evaluatie bedwelmings-/dodingsmethoden Killing method
Time to loss of consciousness (EEG)
Time to loss of self-initiated behaviour
Asphyxia
5.5 min (seabream)
4.0 min
Gutting
Electrical stunned plaice and sole recover
Not determined
Freezing
>> 0.5 min (eel)
Not determined
Chilling on ice
5.0 min (seabream)
5.0 min
Bleeding
Decapitated eel:13 min
Not determined
Gill-cutting after electrical stunning: A. salmon recovered 3 min post-stun Nile tilapia recovered 10 min post-stun. Throat cutting
Not determined
VORs absent After 10 min not lost Not determined
Bedwelmen van kabeljauw en schelvis
For cod and haddock we established that by exposure to 52 Vrms sufficient current (0.34 + 0.09 and 0.36 + 0.12 Arms, respectively) was passed through individual cod and haddock for an instantaneous stun.
When these fish species are exposed to electricity for at least 3 s recovery can be prevented by applying throat cutting as killing method.
Bedwelmen van schar en schol: Nl project
Dab: 106 Vrms for 1 s to pass sufficient current through the fish. Exposure for 15 s followed by killing by bleeding (cutting the artery along the spinal cord behind the head) avoided recovery.
Plaice: 106 Vrms for 1 s to pass sufficient current through the fish. Exposure for 15 s combined with killing in icewater avoided recovery.
Conditions for stunning and killing of turbot (106 Vrms) and sole (106 Vrms) are available.
Bedwelmen op zee: VIP Palsed Ekofish Installation of first prototype on board
First prototype being installed on board.
Fish between the electrodes
Preliminary trials revealed that the first prototype needs to be adapted with respect the dosing system.
Dierenwelzijn en visserij
Perspectieven om dierenwelzijn in te passen in de bedrijfsvoering: zoeken naar een win-win situatie
Perspectieven: bedwelmen en doden
Vissers in Noorwegen hebben Sintef benaderd om het bedwelmen van vissen aan boord te onderzoeken. IMARES en Livestock Research zijn hierbij betrokken.
Ook in Nederland is dit najaar onderzoek uitgevoerd naar elektrisch bedwelmen van vissen gevangen op zee.
In Noorwegen is gebleken dat bedwelmde vissen veel makkelijker te hanteren zijn tijdens het uitsnijden van de organen (strippen).
Perspectieven bedwelmen en doden
Ekofish ziet mogelijkheden om de procesvoering aan boord te verbeteren; vis sneller koelen en de vissen zijn bewegingsloos tijdens strippen.
Tot besluit
Het welzijn van vissen in de visserij is een onderwerp dat steeds meer aandacht vraagt.
Hoe maak je de afweging tussen een aantasting van het welzijn en menselijk handelen?
Degene die het welzijn kan verbeteren is uiteindelijk de sector: onderzoekers leveren kennis aan.
Het verbeteren van het welzijn draagt bij aan een betere (ethische) kwaliteit en kan de bedrijfsvoering verbeteren en die bedrijfsvoering kan worden beheerst.
Dankwoord
IJsbrand Velzeboer, Scienta Nova, Raalte, The Netherlands. Louwe de Boer, Ekofish, Urk, The Neterlands Frode Kjølås, SeaSide, Stranda, Norway Bob van Marlen, Dirk Burggraaf and Wout Abbink, IMARES, Wageningen UR, IJmuiden, The Netherlands Bert Lambooij, Marc Bracke en Henny Reimert Livestock Research, Lelystad, The Netherlands The crew of the research vessel Jan Mayen.
.
Afsluiting Motivering voor zelf doen van onderzoek
To read about is one thing but to feel, see, hear and smell is a competely different thing in order to understand (ontleend aan A. Kiessling, 2010). © Wageningen UR
