Traumatisch hersenletsel: een chronische aandoening Dr. Gerard M Ribbers Rijndam revalidatiecentrum & Erasmus MC Rotterdam
Phineas P Gage
THL IS GEEN INCIDENT MAAR EEN CHRONISCHE AANDOENING
de verborgen epidemie Goldstein; 1990 Ann Neurol
We are all aware of the problem; our descriptions vary with the direction of the approach. A.E. Hirsch, 1966
?
THL Borstkanker HIV/aids Dwarslesie MS
? MS
THL Borstkanker HIV/aids Dwarslesie
? Dwarslesie
THL Borstkanker HIV/aids MS
? HIV/aids
THL Borstkanker HIV/aids Dwarslesie MS
THL Borstkanker HIV/aids Dwarslesie MS
? Borstkanker
1 per 23 seconden in de VS
40
Frequency (%)
35 30 25 20 15 10 5 0
0-10
11-19
20-29
30-39
40-49
50-59
>60
Benvenga S et al. J Clin Endocrinol Metab. 2000;85:1353.
1 per 21 seconden (VS)
1.5-2 miljoen per jaar (80%-10%-10%) 50-75% door verkeersongeval 50.000 doden per jaar 500.000 opnames directe kosten: 10 miljard per jaar Life time costs p.c. $ 600.000 – $2 miljoen
NIH Consensus Statement. 1998;16:1.
5 per uur (NL)
Stulemijer
van Beeck: thesis Erasmus MC, 1998 Prismant: Op hoofdlijnen verbonden, 2004 Ribbers GM: J Head Trauma Rehab 2007;4:234-8
Een deur verder (1997 IGZ)
“Het zorgveld ziet er uit als een lappendeken, is verbrokkeld en nog zonder duidelijke samenhang.” “Het is duidelijk, dat bij een veld van dergelijke omvang en de complexiteit van de zorg coördinatie en afstemming relevant is”
WHO-ICF
ziekte / aandoening
functies / anatomische eigenschappen
externe factoren
Activiteiten
participatie
persoonlijke factoren
WHO-ICF
ziekte / aandoening
functies / anatomische eigenschappen
externe factoren
Activiteiten
participatie
persoonlijke factoren
Medische Complicaties na THL
Neurologisch: 56%
Musculoskeletaal: 21%
Gastrointestinaal: 50% Endocrien: 50% (?) Genitouritaal: 45%
Anderzins:
Respiratoir: 34%
Sepsis: 5%
Cardiovasculair: 32%
Anemie: 2%
Dermatologisch: 21% Traumatic Brain Injury – Fact Sheet. Available at: http://www.cdc.gov/Migrated_Content/Fact_Sheet/Freeform_Fact_She et_(General)/Traumatic_Brain_Injury_updated_May_2004.pdf.
Contracturen
Heterotope ossificatie
decubitus
Hypofysaire uitval Hormoon
• GH
Deficientie
• Abnormale lichaamssamenstelling (verminderde lean body mass, toegenomen abdominale vetopbouw), dyslipidemie, verminderde kracht en uithoudingsvermogen, verminderd welbevinden,, vermoeidheid, osteoporose
• TSH
ACTH/cortisol
• Vermoeidheid, myopathie, verminderde kracht, afgenomen cognitieve functies, afgenomen libido, depressiviteit, geirriteerdheid, onregelmatige menstruele cyclus
• Hypotensie, vermoeidheid, krachtafname, gewichtverlies, anorexie, afgenomen stress respons, stemmingsstoornissen, geheugenklachten
FSH/LH
• Onregelmatige menstruatie, verminderd libido,
ADH
• Dehydratie, polyurie
impotentie, infertiliteit, spieratrofie, vermoeidheid, depressie Elovic E. J Head Trauma Rehabil. 2003;18:541-543. Ghigo E, et al. Brain Inj. 2005;19:711-724.
Hypofysaire uitval Hormoon
• GH
Deficientie
• Abnormale lichaamssamenstelling (verminderde lean body mass, toegenomen abdominale vetopbouw), dyslipidemie, verminderde kracht en uithoudingsvermogen, verminderd welbevinden, vermoeidheid, osteoporose
• TSH
ACTH/cortisol
• Vermoeidheid, myopathie, verminderde kracht, afgenomen cognitieve functies, afgenomen libido, depressiviteit, geirriteerdheid, onregelmatige menstruele cyclus
• Hypotensie, vermoeidheid, krachtafname, gewichtverlies, anorexie, afgenomen stress respons, stemmingsstoornissen, geheugenklachten
FSH/LH
• Onregelmatige menstruatie, verminderd libido,
ADH
• Dehydratie, polyurie
impotentie, infertiliteit, spieratrofie, vermoeidheid, depressie Elovic E. J Head Trauma Rehabil. 2003;18:541-543. Ghigo E, et al. Brain Inj. 2005;19:711-724.
Cognitieve stoornissen na THL
70
Patients (%)
60
Moderate (n=43) Severe (n=53)
50 40 30 20 10 0
Leon-Carrion J et al. Brain Inj. 2001;15:175.
verklaringsmodellen
Neurologisch aantoonbare schade (beeldvormend of NPO)
Gezondheidpsychologisch zelfregulatiemodel i.
interpretatie van het probleem
ii.
representatie / attributie & emotionele respons
iii. copingstijl iv. evaluatie / zelfeffectiviteit Stulemijer M; T v Neuropsych 2008;3:2-9
Predictie van outcome
Prognostic factors of long-term functioning and productivity after traumatic brain injury: a systematic review of prospective cohort studies. Willemse-van Son AHP, Ribbers GM, Verhagen AP, Stam HJ. Clinical Rehabilitation, 2007; 21: 1024-1037.
Prognosis of 6 month functioning after moderate and severe traumatic brain injury: a systematic review. Husson EC, Ribbers GM, Willemse-van Son AHP, Verhagen AP, Stam HJ. Submitted
Predictie van outcome
Verschillende determinanten voorspellen uitkomst >1 jaar en minder dan 6 maanden >1 jaar : sociodemographische determinanten 6 maanden: neurologische en andere medische determinanten Participatie wordt nauwelijks gemeten
SF-36 en FIMFAM 3 jaar p.o.
SF-36 en FIMFAM 3 jaar p.o.
SF-36 en FIMFAM 3 jaar p.o.
Sociale participatie is het einddoel van revalidatie We praten er niet genoeg over We vragen er niet genoeg naar We meten het niet genoeg We gebruiken het onvoldoende als behandeldoel Medische determinanten spelen niet de hoofdrol
[email protected]
