Totale knieprothese VIB

ORTHOPEDIE

Totale knieprothese VIB (Verenigd In Bewegen)

BEHANDELING

Geachte heer/mevrouw, Binnenkort krijgt u een nieuwe knie. Uw operatie staat gepland op ______________________ dag _____________________

Opname U wordt één dag voor de operatie (dus op ____________________ ) verwacht bij: o St. Antonius Ziekenhuis Utrecht om 19.30 uur op verpleegafdeling 4A o St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein om 19.00 uur op verpleegafdeling H2

Voorlichtingsmiddag U wordt verwacht voor de voorlichtingsmiddag bij: St. Antonius Ziekenhuis Utrecht op ____________________________ dag _____________________ , van 13.00 – 15.00 uur bij Revalidatie/Fysiotherapie (onze baliemedewerker wijst u verder de weg).

2

3

Inhoudsopgave Totale knieprothese (VIB) 1 Een knieprothese 1 Totale knievervanging 1 Wat is VIB? 2 Voorbereidende gesprekken 2 Gesprek met orthopedisch chirurg 2 Gesprek met anesthesioloog 4 Gesprek met verpleegkundige 5

Groepsvoorlichtingsbijeenkomst 6 Ziekenhuisopname 6 Opname en operatie 6 Oefentherapie na operatie 6 Dagprogramma 6

Voorbereiding op operatie 7 Huishouden 7 Aanpassingen in huis 7 Hulpmiddelen 8 Telefoonnummers voorzieningen 8 Fysiotherapie 9 Andere voorbereidingen 9

Intussen: blijf in beweging 9 De dagprogramma’s 9 Programma: opnamedag 10 Programma: operatiedag 10 Programma: de dag na de operatie 11 Programma: dag 2 na de operatie 14 Programma: vanaf de derde dag na de operatie 14 Programma: de dag voor ontslag 14 Programma: de dag van ontslag 15

4

Instructies voor thuis 16 Bewegingen waar u voorzichtig mee moet zijn

16

Medicijnen 17 Activiteiten 17 Risico’s bij een knie-operatie 18 Vragen 19 Checklist: bent u er klaar voor?

20

5

Totale knieprothese (VIB) Binnenkort wordt u een aantal dagen opgenomen in het St. Antonius Ziekenhuis voor een knieoperatie. Daarbij vervangen we uw kniegewricht door een kunstknie (prothese). In deze folder vindt u algemene informatie over de operatie en de periode die u in het ziekenhuis doorbrengt. U kunt ook lezen welke zaken u het beste al vóór uw opname kunt regelen. Daarom is het belangrijk om deze folder helemaal door te nemen voordat u wordt opgenomen. Houd er rekening mee dat geen twee patiënten gelijk zijn. In deze folder beschrijven we de ‘gemiddelde patiënt’. Het kan dus gebeuren dat in uw geval bepaalde dingen iets anders gaan dan hier beschreven staat. Wij houden u daar zo veel mogelijk van op de hoogte. En u kunt natuurlijk altijd vragen stellen.

Een knieprothese

helemaal verdwijnt, spreken we van artrose van de knie (‘slijtage’).

De meest voorkomende reden voor het plaatsen van een nieuwe knie is artrose. Artrose is slijtage van het gewricht. Het kniegewricht bestaat uit twee botuiteinden (het boven- en onderbeen) die met elkaar scharnieren met de knieschijf aan de voorzijde. De uiteinden van het bot zijn bedekt met een laag kraakbeen. Dit kraakbeen is verend en schokdempend en zorgt ervoor dat de botdelen soepel over elkaar heen glijden. Als het kraakbeen is beschadigd, dunner wordt of op sommige plaatsen zelfs

Totale knievervanging Bij een totale knievervanging worden de versleten delen van de knie weggenomen samen met de restanten van de meniscus en de voorste kruisband. Bij het wegnemen van de versleten delen verwijderen we zo min mogelijk bot om een passende prothese te kunnen plaatsen. De verschillende prothesedelen worden met botcement vastgezet. 1

Voorbereidende gesprekken

Tussen de verschillende delen van de knieprothese bestaan geen vaste verbindingen. Zo blijft het kniegewricht het meest beweeglijk. De stevigheid wordt gegeven door de kniebanden aan de binnen en buitenzijde, de spieren en de vorm van de prothese. Daarom is het belangrijk dat bij de operatie de prothesedelen zeer nauwkeurig worden geplaatst. Voordat we de operatie beëindigen, test de orthopedisch chirurg de beweeglijkheid en de stevigheid van de nieuwe knie nauwkeurig.

Voorafgaand aan uw opname krijgt u voorbereidende gesprekken met: • de orthopedisch chirurg; • de anesthesioloog of anesthesiemedewerker; • de verpleegkundige. Als tijdens de intake blijkt dat u inderdaad in aanmerking komt voor het VIB-programma, dan krijgt u aansluitend een uitnodiging voor de groepsvoorlichting. Als u nog vragen hebt na de individuele gesprekken, kunt u die stellen tijdens deze groepsvoorlichtingsbijeenkomst.

Wat is VIB? Bij een knieoperatie kennen we twee soorten opname: een individuele opname of een VIB-opname. VIB staat voor Verenigd In Bewegen. Dit houdt in dat u tegelijk met nog drie andere patiënten opgenomen wordt en dat u samen het hele proces doorloopt. Dit proces begint bij de opname en loopt verder tot het revalidatieproces en de dag van ontslag.

Hieronder leest u wat u tijdens deze gesprekken kunt verwachten.

Gesprek met de orthopedisch chirurg Tijdens het eerste polibezoek geeft de orthopedisch chirurg u informatie die speciaal geldt voor uw persoonlijke situatie. Onderwerpen die bijvoorbeeld aan de orde komen, zijn: • de behandeling; • de operatie; • het verwachte resultaat; • mogelijke complicaties; • stoppen met antistolling en sommige pijnmedicatie; • uw toestemming voor de operatie; • eventuele noodzakelijke bloedonderzoeken.

De operatie zelf is bij een VIB-opname niet anders dan bij een individuele opname. Het verschil zit hem vooral in het oefenprogramma na de operatie. Zo kunnen u en uw medepatiënten elkaar motiveren en enthousiasmeren.. Het verloop van de dagen staat, van dag tot dag, verderop in deze folder beschreven. De verpleegkundige op de afdeling Verpleegkundige Intake kan u meer over VIB vertellen. De arts bepaalt of u in aanmerking komt voor het VIB-programma. De anesthesioloog kan dit besluit eventueel nog veranderen als uw lichamelijke situatie verandert.

Tijdens de groepsvoorlichting (de groepsvoorlichting bespreken we ook verderop in deze folder) gaat de orthopedisch chirurg 2

Noteer hier alvast uw vragen voor de groepsvoorlichting

uitgebreid in op de volgende, meer algemene punten: • risico’s en complicaties; • infectie; • het materiaal van de prothese; • gang van zaken rond de operatie; • stoppen met antistolling en pijnmedicatie.

Zijn er nog onduidelijkheden na het gesprek met de orthopeed? Tijdens de groepsvoorlichting hebt u de gelegenheid uw vragen te stellen. Hieronder kunt u uw vragen noteren, zodat u ze niet vergeet:

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

3

Gesprek met de anesthesioloog of anesthesiemedewerker

• de inname van uw huidige medicatie op de dag van de operatie; • eventuele doorverwijzing naar een andere specialist (cardioloog of longarts).

In uw gesprek met de anesthesioloog krijgt u informatie over: • de verdoving (anesthesie) tijdens de operatie; • de wijze van anesthesie; • voor- en nadelen; • bijwerkingen; • risico’s en complicaties; • pijnbestrijding;

Noteer hier alvast uw vragen voor de anesthesioloog Hebt u vragen voor de anesthesioloog? Noteer ze alvast hieronder, zodat u ze niet vergeet tijdens het gesprek.

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

4

Gesprek met de verpleegkundige (Intake)

• de betrokken hulpverleners; • groepsgewijze revalidatie; • uitgifte van de benodigde informatiefolders.

Tijdens de verpleegkundige intake komen de volgende zaken aan de orde: • het verpleegkundig opnamegesprek; • inventarisatie van uw thuissituatie, benodigde hulpmiddelen en/of aanpassingen thuis (checklist); • de globale gang van zaken tijdens de opname op de verpleegafdeling; • de opnameduur;

Noteer hier alvast uw vragen voor de verpleegkundige Hebt u vragen voor de verpleegkundige? Noteer ze alvast hieronder, zodat u ze niet vergeet tijdens het gesprek.

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

5

Groepsvoorlichtingsbijeenkomst

tempo oefeningen uit te voeren, eventueel met hulp van de verpleegkundige. De dag na de operatie mag u uw knie al belasten en mag u lopen met behulp van een looprek of krukken. De dagen daarna komt u geleidelijk langer uit bed en brengt u een deel van de dag aangekleed door. U bent namelijk niet ziek! In deze periode kunt u het beste vrijetijdskleding dragen die niet knelt, zoals een jogging- of trainingspak. Door het natuurlijk herstel en het doen van de oefeningen wordt de wondpijn elke dag een beetje minder.

Tijdens de voorlichtingsbijeenkomst leggen de orthopedisch chirurg, de fysiotherapeut en de verpleegkundige gezamenlijk de globale gang van zaken rond de operatie uit. In de volgende samenvatting beschrijven we alvast de belangrijkste punten.

Ziekenhuisopname U hebt een versleten knie, maar dit betekent niet dat u ziek bent. Binnen een week na de operatie bent u weer dusdanig opgeknapt dat u naar huis toe kunt. Daarom proberen wij in het ziekenhuis de normale dagelijkse gang van zaken zoveel mogelijk na te bootsen. U brengt de dagen in het ziekenhuis zo min mogelijk in uw bed door. U neemt ook deel aan een revalidatieprogramma. De medepatiënten van uw VIB-groep doorlopen samen met u hetzelfde programma. Met deze mensen zult u in de week van de operatie revalideren. Dit gebeurt natuurlijk in nauwe samenwerking met de orthopedisch chirurg de fysiotherapeut en de verpleegkundigen. Samen met u worden altijd nog 3 andere patiënten voor een knie-operatie opgenomen.

Dagprogramma De verpleegkundige bespreekt iedere dag met u wat er op het programma staat. Bovendien komt er een zaalarts langs om te kijken hoe het met u gaat. U ontdekt al snel wat u wel en niet kunt na de operatie en u breidt uw activiteiten op een verantwoorde wijze uit. Door de intensieve begeleiding kunt u al na enkele dagen weer op een veilige manier zelfstandig lopen, traplopen, in en uit bed stappen, in een stoel gaan zitten en weer opstaan. Dan is het moment aangebroken dat u weer naar huis toe kunt. U en uw begeleider krijgen uitgebreide instructies mee naar huis. De fysiotherapeut bij u in de buurt zal u verder begeleiden.

Opname en operatie Enkele weken na uw bezoek aan de poli verwachten wij u en uw begeleider, op de dag vóór de operatie, op het afgesproken tijdstip in het ziekenhuis.

Oefentherapie na de operatie Elke dag oefent u met uw zaalgenoten onder begeleiding van de fysiotherapeut. Daarnaast moet u ook alléén en in uw eigen 6

Voorbereiding op de operatie

geplaatst en aangesloten. De werkwijze van Tafeltje-Dek-Je verschilt per regio. U kunt dus het beste van tevoren even contact opnemen met de Tafeltje-Dek-Je in uw buurt.

Na uw operatie moet u herstellen. U kunt niet meteen weer alles zelf doen. Het is verstandig om vóór uw opname allerlei zaken te regelen, zoals: • Wie doet het huishouden? • Wie doet de boodschappen? • Welke aanpassingen in huis zijn er nodig? • Welke hulpmiddelen hebt u nodig?

Aanpassingen in huis Voor uw gemak is het verstandig al voordat u geopereerd wordt wat aanpassingen in uw huis te doen. Tijdens de intake wordt dit onderwerp uitvoerig met u besproken. Hieronder zetten we de verschillende punten voor u op een rijtje, zodat u alles nog eens rustig na kunt lezen.

Hieronder ziet u waar u allemaal aan moet denken.

Toiletbeugels Hebt u eventueel beugels bij het toilet nodig om u omhoog te trekken? Beugels geven extra steun bij het gaan zitten en opstaan. U kunt beugels kopen bij de bouwmarkt of bij de thuiszorgwinkel. U moet ze zelf (laten) bevestigen.

Huishouden Boodschappen doen, stofzuigen en meer van dit soort huishoudelijke klussen kunt u de eerste tijd na de operatie nog niet zelf. Misschien is er iemand in uw omgeving die u kan helpen? Bijvoorbeeld uw buren, familieleden of vrienden. Bespreek dit ruime tijd voordat u wordt opgenomen.

Po-stoel Moet u ‘s nachts regelmatig naar het toilet en bevindt het toilet zich op een andere verdieping dan de verdieping van uw slaapkamer? Dan raden wij u aan een po-stoel te regelen voor op de slaapkamer. Ook deze is te leen bij de thuiszorgwinkel.

Koken kan in het begin wat lastig voor u zijn. De meeste mensen voelen zich onzeker als ze zonder kruk staan. Misschien kunt u tijdelijk gebruikmaken van een maaltijdvoorziening. In elke gemeente is dat anders geregeld. Ook de kosten variëren. Raadpleeg uw gemeentegids voor mogelijkheden en telefoonnummers.

Antislipmat in de douche Ligt er een antislipmat in de douche? Zo niet, koop een antislipmat. Dit vermindert het risico van uitglijden.

Een bekende organisatie is Tafeltje-Dek-Je. Tafeltje-Dek-Je brengt koelverse maaltijden bij u thuis. U moet ze zelf opwarmen in de magnetron. Als u geen magnetron hebt, kunt u er eentje huren bij Tafeltje-Dek-Je. De magnetron wordt dan bij u thuis

Bad Wij adviseren u de eerste zes weken na de operatie geen gebruik te maken van het bad. Douchen in bad kan eventueel alleen als u een badplankje hebt om op te zitten. 7

Woonkamer en tapijten/kleden

• een ‘helping hand’. Dit is een grijper aan een lichtgewicht stok, waarmee u makkelijk dingen kunt oprapen zonder te bukken.

Hebt u losliggende kleden in huis? Zo ja, verwijder deze. U kunt er op uitglijden.

Loopruimte kamers Telefoonnummers voorzieningen WMO-loket

Hebt u voldoende loopruimte in de huiskamer? Het lopen met krukken neemt extra ruimte in beslag. Oefen van tevoren alvast met krukken in de kamer. Eventueel kunt u tijdelijk iets verzetten of naar een andere kamer verplaatsen.

Hiervoor moet u bij uw eigen gemeente zijn. Raadpleeg uw gemeentegids.

Stade maaltijdservice Kromme Nieuwegracht 50 3512 BR Utrecht T 030 - 236 17 91 www.stichtingstade.nl

Hoge stoel Hebt u een hoge stoel met armleuningen waar u makkelijk op zit? Zo niet, plaats dan een hoge stoel in de kamer. Als u op een lage stoel gaat zitten, kunt u moeilijker uit de stoel opstaan.

Thuiszorgwinkel Vitaal Koekoekslaan 1 (St. Antonius Ziekenhuis) 3432 CM Nieuwegein 088 - 030 05 00 www.vitaalgroep.nl

Bed Ook bij het in en uit bed stappen is het handig als uw bed op kniehoogte is. Als uw bed te laag is, raden wij u aan bedklossen te lenen bij de thuiszorgwinkel.

Zamenhofdreef 95 3562JV Utrecht 088 - 030 05 00 www.vitaalgroep.nl

Hulpmiddelen Hierboven zijn al enkele hulpmiddelen ter sprake gekomen, zoals de antislipmat en het badplankje. Wij adviseren u dringend de benodigde hulpmiddelen te lenen of te kopen vóórdat u in ons ziekenhuis wordt opgenomen.

Thuiszorgwinkel Vitras Krijtwal 17-23 3432 ZT Nieuwegein 0900 – 82 123 82 [email protected]

We raden u ook aan om de volgende hulpmiddelen te lenen/kopen, duidelijk te voorzien van uw naam en mee te nemen als u wordt opgenomen: • een speciale (lange) schoenlepel; • krukken;

8

Fysiotherapie

• Gebruik eventueel een kousenaantrekker. Te koop bij de thuiszorgwinkel. • Gebruik een ‘helping hand’. Dit is een grijper aan een lichtgewicht stok, waarmee u makkelijk dingen kunt oprapen zonder te bukken. Te koop bij onder andere de thuiszorgwinkel.

Ook als u weer thuis bent, hebt u nog fysiotherapie nodig. Leg vóór uw opname contact met een fysiotherapeut die u bevalt. Vertel hem/haar wanneer u geopereerd wordt, zodat hij/zij al ruimte voor u kan reserveren in de planning.

Andere voorbereidingen Voorbereiding op het lopen

Intussen: blijf in beweging

Na de operatie hebt u krukken nodig. U kunt deze kopen/huren bij de thuiszorgwinkel. Doe dat een week voor de opname, zodat u het lopen met krukken thuis alvast kunt oefenen. Het lopen met krukken staat verderop in deze folder beschreven.

Tijdens de wachttijd kunt u het beste in beweging blijven. Dat is goed voor: het kniegewricht en zorgt er ook voor dat u in goede conditie blijft. Daardoor zult u na de operatie gemakkelijker herstellen.

Voorbereiding op wassen en aankleden

Tips: • Loop liever regelmatig een klein stukje dan in één keer een grote afstand. • U kunt uw pijnlijke knie ontlasten door een stok of onderarmkruk te gebruiken aan de kant van de gezonde knie. • Fietsen en/of zwemmen zijn goede manieren om in beweging te blijven. • Kou en vocht zijn niet goed voor uw knie .Warme kleding en een warm bad kunnen de pijn verlichten. • Bent u te zwaar? Probeer dan om, eventueel met hulp van een diëtist, af te vallen.

U mag na de operatie bukken, hoewel u daar voorzichtig mee moet zijn. De verpleegkundige of fysiotherapeut leert u dat. Na de operatie kunt u niet overal bij komen. Kousen en schoenen aantrekken kan bijvoorbeeld een probleem zijn. Kijk dus van tevoren in uw omgeving wie u kan helpen en/of welke hulpmiddelen u kunt gebruiken. Tips: • Gebruik instapschoenen of doe elastische schoenveters in uw veterschoenen. Elastische schoenveters zijn te koop bij de schoenmaker en thuiszorgwinkel. • Houd er rekening mee dat de voet van uw geopereerde been na de operatie wat dikker is. • Gebruik eventueel een lange schoenlepel. Te koop bij schoenwinkel, schoenmaker en thuiszorgwinkel.

De dagprogramma’s In de volgende hoofdstukjes leest u wat er vanaf de opnamedag voor u op het programma staat. Maar op alle dagen geldt: Wil u meer informatie of is iets niet duidelijk? Aarzel niet, en stel gerust uw vragen.

9

Hierna krijgt u de gelegenheid om uw koffer uit te pakken en kennis te maken met uw medepatiënten. U kunt in uw eigen kleding blijven rondlopen.

Het is de bedoeling dat u tijdens de opname uzelf leert te injecteren met een anti-trombosemiddel (Fraxiparine®). De verpleegkundige oefent dit iedere avond met u. Na uw ontslag moet u zichzelf nog ongeveer zes weken injecteren, behalve als uw arts iets anders met u heeft afgesproken.

Wat er op deze dag nog meer gebeurt: • U krijgt, als dat nodig is, een klysma om uw darmen te legen. • Een laborant komt bij u langs om bloed af te nemen voor een extra controle. • Wij raden u aan om ‘s avonds nog even lekker te douchen. U mag namelijk pas weer onder de douche als uw hechtingen verwijderd zijn.

U krijgt het recept voor Fraxiparine® eventueel al tijdens de groepsvoorlichting, maar in ieder geval ruim voordat u uit het ziekenhuis ontslagen wordt. Uw familie kan het middel dan alvast bij de apotheek voor u halen.

Nacht en volgende ochtend

De eerste twee weken na de operatie mag u niet douchen, in verband met de kans op een infectie via de operatiewond. Na het verwijderen van de hechtingen mag u wel weer douchen.

• Als u niet goed slaapt, kunt u een slaapmiddel krijgen. Een goede nachtrust bevordert namelijk het herstel. • Wordt u ‘s morgens geopereerd? Dan moet u vanaf 24.00 uur op de dag ervoor nuchter blijven. U mag dan dus niets meer eten of drinken.

Programma: opnamedag Op de opnamedag meldt u zich op het afgesproken tijdstip bij de verpleegafdeling. Op de eerste pagina van deze folder ziet u waar u precies moet zijn.

Programma: operatiedag Op de dag van de operatie wordt u op tijd gewekt. • Als u ‘s middags geopereerd wordt, krijgt u om 07.00 uur in de ochtend nog een licht ontbijt. Daarna moet u nuchter blijven. • De verpleegkundige meet uw bloeddruk en temperatuur en voelt uw pols. • Daarna mag u zich aan de wastafel verzorgen. • U krijgt van de verpleegkundige een operatiehemd. U laat uw ondergoed uit als u naar de operatiekamer wordt gereden.

Aankomst De verpleegkundige ontvangt u en: • controleert of de gegevens in uw dossier nog juist zijn; • neemt uw temperatuur op en meet uw hartslag en bloeddruk; • bespreekt het programma van de komende dagen met u en uw familie; • geeft u een rondleiding over de verpleegafdelingen; • controleert uw medicatie.

10

• de drain; • uw algemene gesteldheid.

• De verpleegkundige zorgt dat u de medicatie krijgt zoals afgesproken met de anesthesioloog.

Als u niet misselijk bent, mag u eten en drinken. Wij raden u aan eerst voorzichtig te beginnen met drinken. Pas daarna kunt u ook iets gaan eten.

Daarna wacht u op het moment dat u naar de operatiekamer gaat. U hebt op de poli en tijdens de groepsvoorlichting al kennis gemaakt met een orthopedisch chirurg, maar het kan best zijn dat u door een andere orthopedisch chirurg wordt geopereerd. Dit bespreken we met u.

De eerste nacht mag u alleen op uw rug liggen..

Programma: de dag na de operatie

De operatie duurt ongeveer anderhalf uur. Na de operatie gaat u naar de uitslaapkamer. Hier blijft u ongeveer een uur, tot alle controles laten zien dat u lichamelijk weer fit genoeg bent om naar de verpleegafdeling terug te gaan.

Wat gebeurt er op de dag na de operatie? • De verpleegkundige helpt u met de lichamelijke verzorging op bed. U wordt aangemoedigd u van boven zelf te wassen. • Een laborant neemt bloed bij u af. • Een van de zaalartsen komt vandaag bij u langs. • De stoffen spalk wordt verwijderd. • De verpleegkundige verwijdert 24 uur na de operatie het drukverband en de drain. • De operatiewond wordt beoordeeld. • Zolang u het lijntje in uw rug hebt voor de verdoving (epiduraal katheter) houdt u een infuus en een blaaskatheter.

Als u op de verpleegafdeling terugkomt, hebt u: • een infuus, voor de toevoer van vocht; • een blaaskatheter (een slangetje in de blaas voor de afvoer van urine); • een drain, een slangetje in het wondgebied voor de afvoer van wondvocht; • een drukverband op de wond; • een lijntje in uw rug (epiduraal katheter) waardoor u verdoving krijgt toegediend en • uw been ligt in een stoffen spalk. De verpleegkundige controleert: • uw hartslag; • uw bloeddruk; • het infuus; • de katheter; • de wond;

11

oefening mag beginnen, en hoe vaak u elke oefening moet herhalen. Tijdens het oefenen moet u altijd de volgende regels in gedachten houden: • Gebruik voldoende pijnmedicatie, dat maakt het oefenen mogelijk. • Ga bij het oefenen wel tot de pijngrens en probeer deze langzaam te verleggen. De pijn mag goed voelbaar zijn maar moet ook goed houdbaar zijn. Na het stoppen van de oefeningen moet de pijn weer afnemen. • Naast het oefenen moet u ook regelmatig rusten • Realiseert u zich dat het lichaam energie en tijd nodig heeft om te herstellen van een operatie.

Ter controle wordt er altijd een röntgenfoto gemaakt van uw nieuwe knie. Dit gebeurt op de eerste of de tweede dag na de operatie. De uitslag van deze foto krijgt u in de loop van de week.

Groepstherapie met de fysiotherapeut U begint de dag na de operatie met de groepstherapie, onder begeleiding van de fysiotherapeut. Door met elkaar te oefenen, stimuleren de leden van uw VIB-groepje elkaar. Pas wel op dat die stimulans niet overslaat naar overmoed! Iedereen herstelt in zijn/haar eigen tempo.

Liggend op bed Buig en strek de knie van het geopereerde been

Zittend op bed

Houd u steeds zo goed mogelijk aan de leefregels die de fysiotherapeut u geadviseerd heeft.

Span de bovenbeenspieren van het geopereerde been zo krachtig mogelijk aan en duw de knieholte richting de onderlaag .Om de strekking van de knie te bevorderen is het belangrijk om de knie regelmatig zo plat mogelijk te laten liggen.

De therapie bestaat op deze dag uit: • als dit mogelijk is, starten met lopen met behulp van een looprek of krukken; • oefenen op een beweegbare beenspalk (CPM); • we bespreken de oefeningen en leefregels met u en beantwoorden uw vragen; • het kan zijn dat uw knie iets gezwollen is en pijnlijk is. De eventueel meegekregen cold-packs geven dan verlichting.

Oefeningen algemene regels U krijgt oefeningen van uw fysiotherapeut. Hieronder ziet u enkele voorbeelden. Uw fysiotherapeut vertelt u wanneer u met welke 12

1: Figuur 1

3: Figuur 3

Zittend op de stoel 1

Zittend op de stoel 3

Leg eventueel een handdoek op de grond onder de voet en schuif de voet zo ver mogelijk naar achteren zo dat de knie goed buigt. Zie figuur 2.

Zet de knieholte goed tegen de stoelrand. Strek actief de knie.

4: Figuur 4

U leert zelfstandig met een loophulpmiddel lopen. Als de fysiotherapeut toestemming geeft, kunt u zelf oefenen. Anders kunt u oefenen onder begeleiding van de verpleegkundige.

2: Figuur 2

Zittend op de stoel 2 Buig beide knieën en duw met hiel van het gezonde been tegen de wreef van het geopereerde been en probeer de knie zo nog verder te buigen. Zie figuur 3.

13

Programma: dag 2 na de operatie. • De rugge-verdoving wordt stopgezet en de epidurale katheter wordt uit de rug verwijderd. U krijgt tabletten tegen de pijn. • Enige uren na het stoppen van de rugge-verdoving wordt uw blaaskatheter verwijderd.

Het ontslag uit het ziekenhuis komt steeds dichterbij. Als u daar nog vragen over hebt, stel ze dan gerust.

Fysiotherapie

Fysiotherapie

• U brengt een groter gedeelte van uw tijd buiten het bed door. • Als u nog loopt met een looprek, gaat u over op krukken. • De loopafstand wordt vergroot. • De beweegbare beenspalk (CPM) wordt afgebouwd. • U blijft de knie zelf goed oefenen; de knie moet iedere dag een stukje verder buigen.

• U brengt een gedeelte van de tijd buiten uw bed door. • We voeren de buigingen op de beenspalk (CPM) op. • We breiden oefeningen voor het buigen en strekken van uw knie uit. • We vergroten de loopafstand.

Programma: vanaf de derde dag na de operatie

U neemt natuurlijk weer deel aan de groepstherapie. U drinkt met de anderen van uw VIB-groepje koffie en u gebruikt de middag- en avondmaaltijd samen aan tafel.

U zult merken dat uw conditie elke dag vooruitgaat. Het vertrouwen in uw nieuwe knie wordt steeds groter. • U kunt vandaag ruim zittende vrijetijdskleding dragen. • ‘s Avonds kunt u uw eigen nachtkleding weer aan. • Als u problemen hebt met de stoelgang, krijgt u daar een medicijn voor. • De zaalarts komt bij u langs. Hebt u vragen? Vergeet ze niet te stellen.

Programma: de dag vóór ontslag • Wij nemen alles met u door wat voor u thuis belangrijk is. • U kunt de Fraxiparine® vanaf nu zelfstandig injecteren. • De zaalarts bezoekt u voor het laatst. • Hij/zij neemt met u door welke medicatie u thuis (weer) gaat gebruiken, zoals eventuele pijnstilling.

14

douchen); • een afspraak voor controle bij de orthopedisch chirurg.

• Hij/zij kijkt of de wond droog is; dit is een voorwaarde voor ontslag. • Als u nog vragen hebt, stel ze dan gerust.

En verder: • De verpleegkundige geeft u een recept mee voor (eventueel) pijnstilling. • De verpleegkundige neemt nogmaals het gebruik van Fraxiparine® met u door. U moet dit middel nog 6 weken gebruiken, tenzij uw arts anders heeft afgesproken. • U krijgt een medisch paspoort. Daar staat in dat u een knieprothese hebt en waar deze van gemaakt is. Bewaar dit document altijd bij uw gewone paspoort. Het kan namelijk gebeuren dat uw nieuwe knie detectiepoortjes (bijvoorbeeld op een vliegveld) activeert. Met uw medisch paspoort kunt u dan laten zien hoe dat komt. • De verpleegkundige neemt de leefregels voor thuis met u door en geeft u een boekje waar deze leefregels in staan.

Vraag of uw bezoek kleding voor u meeneemt, voor als u naar huis gaat. Regel ook alvast uw vervoer naar huis. U mag de volgende dag vanaf 10.00 uur opgehaald worden.

Fysiotherapie De therapie bestaat op deze dag uit: • oefenen van het traplopen; • oefenen van het buigen en strekken van de knie; • het nogmaals doornemen van de oefeningen voor thuis en de leefregels.

Programma: de dag van ontslag U hebt tijdens de afgelopen week heel veel gedaan. Dat heeft ook een goed resultaat opgeleverd. U kunt weer zelfstandig lopen, traplopen, in en uit bed stappen en gaan zitten en opstaan in/uit een normale stoel. De functie van de knie is duidelijk toegenomen en u kunt deze 90 graden buigen.

Voor uw vertrek kunt u samen met de persoon die u ophaalt koffie of thee drinken.

Fysiotherapie Bij uw ontslagpapieren vindt u een brief voor uw fysiotherapeut thuis. U moet zelf een afspraak met hem of haar maken. Het is aan te raden de fysiotherapeutische be-

U krijgt twee afspraken van de verpleegkundige: • een afspraak voor het verwijderen van de hechtingen (tot die tijd mag u niet 15

Lopen met 2 elleboogkrukken

handeling te starten de dag na ontslag uit het ziekenhuis en deze in eerste instantie minimaal 2 keer per week te plannen.

Na de operatie moet u enige tijd met krukken lopen om de genezing van de knie te bevorderen. Hoe doet u dat het beste? • Zet de twee krukken naar voren. • Zet het geopereerde been tussen de krukken. Strek de heup en de knie goed. • Steun op de krukken en trek het andere been bij. Zie figuur 5.

Blijf thuis oefenen en herhalen, zoals de fysiotherapeut u heeft geadviseerd. Zo krijgt u het beste resultaat voor uw nieuwe knie!

Instructies voor thuis Thuis moet u (enige tijd) bepaalde medicijnen gebruiken. Bovendien is het belangrijk dat u langzaamaan uw activiteiten uitbreidt. Al deze onderwerpen komen in de volgende hoofdstukken aan de orde.

Fguur 5

Op den duur kunt u doorstappen in plaats van bijtrekken.

Bewegingen waar u voorzichtig mee moet zijn

Lopen met 1 elleboogkruk Houd de elleboogkruk aan de ‘gezonde kant’, dus in de hand tegenover de geopereerde knie

Vermijd bewegingen zoals hurken en de benen over elkaar slaan. Verder moet u op het volgende letten:

Traplopen Bij het traplopen houdt u met 1 hand de leuning vast, met de andere hand de kruk.

Liggen in bed Om de strekking van de nieuwe knie te bevorderen is het belangrijk dat u geen kussentje onder uw knie legt tijdens het slapen. U mag op uw zij liggen.

Trap op Verplaats eerst het niet-geopereerde been. Trek daarna het geopereerde been en de kruk bij. Zie figuur 6.

16

Als dit (nog) niet lukt, kunt u een ‘helping hand’ gebruiken.

Zitten Zit bij voorkeur op een hoge stoel met armleuningen. Sla uw benen niet over elkaar. Let op dat u niet indut als u in de stoel zit.

Medicijnen Figuur 6

Bloedverdunners Als u al Sintrom® of Marcoumar® gebruikt, dan blijft u deze slikken na de operatie. Deze medicatie is soms zo ingesteld dat u thuis geen Fraxiparine® hoeft te spuiten. Maar meestal moet u na de operatie wel enige tijd Fraxiparine® gebruiken. Dit bespreken we met u.

Trap af Verplaats eerst de kruk. Sluit dan aan met het geopereerde been en daarna met het niet-geopereerde been. Zie figuur 7.

Activiteiten Bouw uw activiteiten rustig op. Loop en oefen liever wat vaker een korte tijd, dan lang achtereen. Gebruik de eerste periode een loophulpmiddel om overbelasting van uw spieren te vermijden. Uw fysiotherapeut zal u hier advies over geven. Voorkom overgewicht of (als u te zwaar bent) probeer af te vallen.

Figuur 7

Misschien kan het volgende ezelsbruggetje u helpen om dit te onthouden: Trap op = stijgen: sterke been eerst Trap af = zakken: zwakke been eerst

Er is sprake van overbelasting als uw spieren stijf en gevoelig zijn en deze klachten niet overgaan met rust, of als u een pijnstiller nodig hebt.

Bukken Wilt u iets van de grond pakken of juist neerzetten? Doe dat dan als volgt: strek het geopereerde been naar achteren en buig de knie van het voorste been. Maak hierbij gebruik van een steunpunt.

Uit veiligheidsoogpunt wordt geadviseerd de eerste zes weken niet te fietsen, te zwemmen of zelf auto te rijden. Meerijden in een auto mag wel,. Na zes weken mag u weer fietsen, zwemmen en autorijden. 17

Ook een infectie die elders in het lichaam zit, kan uw nieuwe knie aantasten. Probeer daarom iedere infectie te voorkomen. Als u toch een infectie krijgt, is het van belang dat die snel en gericht wordt bestreden. Bij een infectie moet u dus altijd uw arts melden dat u een nieuwe knie hebt.

Fietsen op de hometrainer mag, in overleg met uw fysiotherapeut,.

Zorg dat u in beweging blijft! Neem direct contact op met uw huisarts als u een ontsteking hebt, zoals: • steenpuist(en); • ingegroeide teennagel; • longontsteking; • blaasontsteking; • keelontsteking.

Risico’s bij een knieoperatie Uw arts vertelde het u al: aan iedere operatie zijn enige risico’s verbonden. Om te kijken of u lichamelijk in staat bent een knieoperatie te ondergaan, bent u gescreend. Maar een screening biedt geen garantie op een operatie en herstelperiode zonder complicaties. Daarom werken we er hard aan om complicaties te voorkomen. Wat het allerbeste helpt is: u zo snel mogelijk uit bed te laten komen en weer te leren lopen.

Vertel, bij een bezoek aan arts, tandarts of therapeut, duidelijk dat u een totale knieprothese hebt. De behandeling kan hier zo nodig op aangepast worden.

Hieronder ziet u de belangrijkste complicaties op een rij.

Trombose Infectie

Een andere complicatie die na een knie operatie kan optreden, is stolling van het bloed (trombose).

Als u een nieuwe knie krijgt, blijft de kans op een infectie - ook in de toekomst - bestaan. Daarom krijgt u tijdens en soms na de operatie een antibioticum. Als uw knie geïnfecteerd is, krijgt u koorts en kan uw knie wond wat dikker en roder worden. De wond kan gaan lekken. De infectie wordt behandeld met antibiotica via het infuus en het kan zijn dat u opnieuw geopereerd moet worden.

18

Vragen Hebt u nog vragen? Neem dan gerust contact op met onze poli Orthopedie. U vindt onze contactgegevens in het grijze adreskader achterin deze folder.

Bij trombose hebt u een dik, glanzend been en vaak een pijnlijke kuit. U kunt bovendien wat koorts hebben. Opname kan noodzakelijk zijn. Via een infuus met medicatie wordt getracht het stolsel op te lossen. Trombose kan ontstaan doordat u minder in beweging bent. Daarom start u voor de operatie met Fraxiparine®. Dit is een antistollingsmiddel (bloedverdunner). Fraxiparine® moet eenmaal per dag vlak onder de huid ingespoten worden. Tijdens uw verblijf in het ziekenhuis leert de verpleegkundige hoe u dat zelf kunt doen. Als u voor de opname al Sintrom®/Marcoumar® gebruikte, gaat u hier na de operatie gewoon mee door. Bovendien is het belangrijk dat u in beweging blijft.

Nabloeding Door het gebruik van antistollingsmedicijnen hebt u kans op een nabloeding. Een nabloeding merkt u op doordat de wond gaat lekken. Meestal stopt de bloeding spontaan. Soms is het nodig een nabloeding operatief te behandelen. Om de kans op complicaties zo klein mogelijk te maken, is het belangrijk dat u zich houdt aan de instructies die u hebt gekregen.

19

Checklist: bent u er klaar voor? Hieronder ziet u een lijst met zaken die u vóór uw opname (eventueel) moet regelen. Misschien zijn niet alle items voor u van toepassing. Zo kunt u bijvoorbeeld uw bed verhogen met klossen óf een extra matras, maar het kan ook zijn dat uw bed al hoog genoeg is. De intakeverpleegkundige neemt de checklist met u door en vinkt aan wat voor u van toepassing is. Zo weet u zeker dat u niets vergeet.

Omschrijving geregeld n.v.t. Traplopen Trapleuning

o o

Bedhoogte Klossen o Extra matras o

o o

Zitten Hoge stoel met Armleuningen

o o o o

Vloeren Geen losliggende kleden

o o

Toilet Toiletverhoger(s) Postoel/urinaal op slaapverdieping Handgrepen Deurkruk/ fonteintje

o o o o o o o o

Douche Antisliptegel of –matje Handgrepen/douchestang Badplank (gebruiken onder begeleiding!)

o o o o o o

Alarmering Alarmsysteem aanwezig

o o

20

Maaltijden Maaltijdvoorziening

o o

Mantelzorg Mantelzorg voor huishouden/ boodschappen

o o

Fysiotherapie Fysiotherapeut operatiedatum meedelen

o o

Meenemen ; (eventueel voorzien van uw naam) Nachtkleding o Ochtendjas o Toilletartikelen o Makkelijk zittende kleding o Medicatie (in originele verpakking) o Krukken o Instapschoenen of elastische veters o Badstof sokken o Kousenaantrekker o Lange schoenlepel o Helping hand o Linnen tas met lang hengsel o

Folders Het meten van pijn Afdelingsfolder Fraxiparinefolder Decubitusfolder Kniefolder (meenemen bij opname)

o o o o o

21

St. Antonius Ziekenhuis T 088 - 320 30 00 E [email protected] www.antoniusziekenhuis.nl

Spoedeisende Hulp 088 - 320 33 00 Orthopedie 088 - 320 23 00

Locaties en bezoekadressen

Ziekenhuizen

Poliklinieken

St. Antonius Ziekenhuis Utrecht Soestwetering 1, Utrecht (Leidsche Rijn)

St. Antonius Polikliniek Utrecht Overvecht Neckardreef 6, Utrecht

St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein Koekoekslaan 1, Nieuwegein

St. Antonius Polikliniek Houten Hofspoor 2, Houten St. Antonius Spatadercentrum Utrecht-De Meern Van Lawick van Pabstlaan 12, De Meern

Meer weten? Ga naar www.antoniusziekenhuis.nl

ORT 13/07-’13

Dit is een uitgave van St. Antonius Ziekenhuis