TIPS VOOR EEN POTTENBORDER In Great Dixter wordt alles in het werk gesteld om op een en dezelfde SION S E C plek een langdurige, opeenvolgende bloei te realiseren. Niet alleen in SUC TING N A L de volle grond, maar ook in potten. Met de meest uiteenlopende P planten worden kleurige pottenborders gecreëerd, die van het vroege voorjaar tot de late herfst mooi zijn.
3 l e e D
Student-tuinman Yannick is bezig met het opbouwen van een pottenborder. De agave (Agave mexicana ’Mediopicta Alba’) speelt een belangrijke rol, de opvallende bladeren markeren de hoeken. Deze wintergroene vetplant moet vorstvrij overwinteren.
P
ot displays’ ofwel pottenborders zijn kenmerkend voor Great Dixter. Aan weerszijden van de trap in de Blue Garden, bij de entree voor het huis (zie pag. 42) op het terras in de Wall Garden en bij de vijver in de Sunk Garden worden de mooiste planten uitgestald. In maart zijn de potten gevuld met krokussen, sneeuwklokjes, narcissen en schoenlappersplant. In de zomer worden ze beplant met eenjarigen en terrasplanten als Pelargonium en fuchsia’s. Als er geen kans meer is op nachtvorst, worden exotische bladplanten als Aeonium, Yucca en Agave uit de kassen gehaald, net als de potten met zomerbollen- en knollen, die tot in oktober voor kleur zorgen. Maar ook ’gewone’ winterharde vaste planten als hosta’s, sedums en siergrassen leveren een bijdrage aan de kleurige composities. De methode van ’succession planting’, waarbij alles erop is gericht om zoveel mogelijk uit de tuin te halen, is ook het leidende principe bij het samenstellen van de pottenborders. Alleen met dit verschil dat de uitgebloeide planten onmiddellijk kunnen worden vervangen door een andere plant in pot. Pottenborders zijn arbeidsintensief, maar geven wel heel veel voldoening. Ook in een kleine tuin. Omdat je geen rekening hoeft te houden met onderlinge concurrentie, kun je op een relatief klein oppervlak heel veel planten kwijt. Bijna alle tuinplanten doen het ook in potten en omdat je zo nodig per soort de grond, de vochtigheid en de standplaats kunt aanpassen, bieden potten zelfs vaak meer mogelijkheden dan de volle grond. Zo kun je als het gaat vriezen, matig winterharde soorten verhuizen naar een droge, beschutte plek. In een gewone border valt wel eens een ’gat’, maar bij een verzameling potten is dit probleem snel opgelost. In Great Dixter wordt een ’pot display’ van maart tot in oktober elke twee of drie weken ververst. Zo is de compositie altijd aantrekkelijk. Vaak wordt deze klus geklaard door studenten, die in Great Dixter het vak komen leren. Pas als ze een fraaie pottenborder kunnen samenstellen, mogen ze beslissingen nemen voor de gemengde borders.
Opbouwen Een van de student-tuinmannen die verantwoordelijk is voor de pottenborders in Great Dixter, is de Vlaamse Yannick Boulet. Als de pottenborder in de Sunk Garden moet worden ververst, loopt hij eerst naar de kwekerij om te kijken welke planten beschikbaar zijn. Het uitgangspunt is dat er steeds voldoende contrast moet worden gecreëerd. Daarom zet hij bijvoorbeeld een pot met een 2
Foto: GAP Photos
POTTENBORDER 1
Boven I Deze pottenborder in de Wall Garden is ’s zomers zeer kleurig, dankzij de hardroze kattenstaart (Lythrum) en verschillende eenjarigen. Bladplanten zoals hosta, zegge (Carex), dwergden (Pinus) en Canna zorgen voor extra contrast. Ook zijn verschillende soorten lelies toegepast. Door hun lange, slanke stengels nemen ze weinig ruimte in, maar ze produceren wel spectaculaire (geurende) bloemen. Lelies behoren tot de bolgewassen. In Great Dixter worden ze in het voorjaar in potten geplant, die vervolgens op een warme plek worden gezet om de bloei te vervroegen. VIER PLANTEN UIT DEZE BORDER:
1 Lilium ’Mrs. R.O. Backhouse’ komt uit de groep van turkse lelies (Martagon Groep) en heeft sierlijk gebogen bloemblaadjes. Deze lelie groeit het best in de halfschaduw en bloeit al in mei-juni. 2 Het mexicaanse madeliefje (Erigeron karvinskianus) is een perfecte potplant die in Great Dixter veel wordt toegepast. Hij is sterk en bloeit eindeloos door in een tint die overal bij past. Deze vaste plant is matig winterhard, maar zaait zich meestal rijkelijk uit, zodat er elk voorjaar weer nieuwe planten zijn.
1
2
3
4
3 De koningslelie (Lilium regale) geeft veel effect in een pottenborder door de grote, heerlijk geurende bloemen. Deze sterke lelie kan ruim een meter hoog worden en bloeit in juli-augustus. Voor volle zon. 4 Het bloemriet Canna (Indica Groep) ’Durban’ wordt vooral gebruikt vanwege het prachtige, donkergetinte blad. De oranje bloemen verschijnen van juli tot in september. De planten zijn niet bestand tegen (nacht)vorst. Je kunt de wortelstokken in april in een pot planten, die je eerst nog op een warme plek zet. Later in het seizoen zijn er ook bloeiende planten te koop. G ROE I&BLOE I–AUG USTUS–2014
00
Onder I Blikvangers in deze pottenborder zijn hoge, oranje afrikaantjes, de hardroze Pelargonium (uiterst rechts) en de violetblauwe Ageratum ’Old Grey’. Witbont blad van Agave, Pelargonium en Miscanthus sinensis ’Cosmopolitan’ maakt de compositie
fris. De achtergrond wordt gevormd door heesters en vaste planten in de volle grond. EEN PLANT UIT DEZE BORDER:
1 Ageratum ’Old Grey’ is een niet-winter-
hard halfstruikje. De plant wordt 40-60 cm hoog en heeft licht violetblauwe bloemen. Er zijn ook lagere cultivars, zoals ’Artist Basso Purple’ die maar 10-15 cm hoog wordt. Door de lange bloei een geschikte keuze voor de eerste rij van de border.
POTTENBORDER 2
1
POTTENBORDER 3
1
2
Boven I De drie complementaire kleuren rood, geel en blauw zorgen in deze pottenborder voor een kleurenspektakel. Het opvallend groengele blad van de zegge contrasteert sterk met het rood van de klaproos (Papaver commutatum) en het violetblauw van slangenkruid (Echium). In het midden staan lelies, op de voorste rij verschillende soorten vetkruid (Sedum).
38
G ROE I&BLOE I–AUG USTUS–2014
TWEE PLANTEN UIT DEZE BORDER:
1 De rode, eenjarige Papaver commutatum heeft vier zwarte vlekken in het hart. De planten worden in het voorjaar direct in grote potten gezaaid. Omdat ze een penwortel vormen, kun je de zaailingen niet verplanten. P. commutatum houdt van goed doorlatende grond en een zon-
nige plek, wordt 25 tot 50 cm hoog, zaait zich gemakkelijk uit en is aantrekkelijk voor bijen.
2 Het wintergroene siergras Carex elata ’Aurea’ is een sterke vaste plant, die het in de volle zon en in de halfschaduw doet. Laat de potgrond niet uitdrogen. Een interessante plant voor het creëren van kleur- en vormcontrast.
Foto: MMGI/Marianne Majerus
POTTENBORDER 4
Boven I De grote pottenborder in de Wall Garden heeft als achtergrond diverse heesters en vaste planten in de volle grond. De afwisseling van planten met bloemen in koude en warme kleuren zorgt voor een sprekend geheel. De statige kaarsen van verschillende lupinen sorteren veel effect. Gunnera, een varen en verschillende hosta’s zorgen voor bladcontrast. Op de voorgrond lage potten met huislook en vuurrode Bellis perennis. TWEE PLANTEN UIT DEZE BORDER:
1 Huislook (Sempervivum) is een vetplant die met zeer weinig genoegen neemt, hij groeit zelfs op het dak. Een prima keuze voor een lage terracotta schaal op de eerste rij van een pottenborder. Als de rozetten wat ouder worden gaan ze bloeien, daarna sterven ze af. Er zijn dan echter altijd weer genoeg jonge rozetjes gevormd. In deze pot de fraaie rozetten van Sempervivum calcarum ’Greenii’. 2 Lupine doet het niet altijd goed in een gemengde border, maar in een pot geeft deze rijke bloeier vaak een prima resultaat. De plant is in veel kleuren verkrijgbaar (op de foto Lupinus ’Minarette’). Zorg dat de potgrond niet uitdroogt en knip uitgebloeide bloemen weg. Bloei in mei-juni. 2
1
2 G ROE I&BLOE I–AUG USTUS–2014
39
1 2
POTTENBORDER 5
Foto: GAP Photos
Boven I Een pottenborder op een half
TWEE PLANTEN UIT DEZE BORDER:
beschaduwde plek in gele, oranje en rode tinten. Donkergetint blad blust deze warme kleuren enigszins. Links de geelbladige bellenplant Fuchsia magellanica ’Aurea’, in het midden Pennisetum setaceum ’Rubrum’ en rechts de groene rozetten van Aeonium en gele bloemen van eenjarige Rudbeckia hirta. Als achtergrond een paar potten met hoge dahlia’s.
1 Dahlia’s zijn ideaal voor potten en geven van juli tot oktober veel kleur. Kies het liefst wat lagere dahlia’s of soorten met kleinere bloemen. Op de foto Dahlia ’Bretagne’ uit de serie Dahlinova. Dit zijn gestekte dahlia’s, die compact groeien en zeer rijk bloeien. Verwijder uitgebloeide bloemen.
breedbladige, witbonte hosta naast een groengele zegge (Carex) en wordt het grote, donkere blad van Canna gecombineerd met het frisgroene, ingesneden blad van een varen. Met de complementaire kleurenparen geel-violet, rood-blauw en magenta-groen creëert hij extra kleurcontrast. Ook worden warme en koude kleuren afgewisseld, zoals bij de combinatie van de aarvormige, rozerode lupine en het slangenkruid met kleine, blauwe bloemen. In elke pottenborder fungeren een paar planten als blikvanger vanwege hun felgekleurde bloemen of opvallende blad. Yannick kiest hoge, oranje afrikaantjes (Tagetes) en combineert ze met een hardroze Pelargonium en een violetblauwe Ageratum. De planten worden herhaald, het liefst in iets grotere groepen van een paar potten bij elkaar.
TIP
Je kunt een pottenborder ook voor een bestaande border maken, als uitbreiding van de beplanting. Of voor een muur, vrijstaand op het terras, op een daktuin of een balkon. Kleurige zomerbloeiers staan het liefst in de volle zon, maar ook in de (half)schaduw kun je een fraaie pottenborder creëren.
Kies een ruime pot en laat de knollen vorstvrij overwinteren. Volle zon.
2 Pennisetum setaceum ’Rubrum’ heeft fijn blad en overhangende halmen. De roodbruine pluimen verschijnen van juli tot in oktober, het blad is heel donker roodbruin en past bij alle bloemkleuren. De plant is matig winterhard. Volle zon of halfschaduw.
”Als je ergens één fijn siergrasje tussen zet, wordt het te priegelig.” Bij het opbouwen van het arrangement kijkt hij ook naar de vorm van de hele border. ”De planten op de hoek spelen een belangrijke rol. Heb je op de hoeken geen goede planten, dan is het moeilijk om van daaruit verder te bouwen. Zet op de hoek het liefst een karaktervolle structuurplant, zoals hier de bonte Agave. Zo wordt de vorm van de pottenborder krachtiger.” Yannick heeft veel aandacht voor details. Elke keuze wordt zorgvuldig afgewogen. Als het nodig is, loopt hij nog eens naar de kwekerij voor bloemen in een bepaalde kleur.
Verzorging Planten die in potten groeien hebben regelmatig (regen)water nodig, op droge dagen soms zelfs twee keer per dag. In Great Dixter gebeurt dat gewoon met een gieter, maar een tuinslang met een handsproeier (met verlengstuk) werkt meestal praktischer. Twee keer per week wordt er plantenvoeding toegevoegd aan het gietwater. Het is belangrijk dat er in de potten voldoende ruimte is om water te geven, daarom worden ze nooit helemaal tot de rand gevuld met potgrond. Omdat het gietwater goed moet kunnen weglopen, staan er geen schotels onder de potten. Om de bloei te bevorderen worden de uitgebloeide bloemen van eenjarigen steeds verwijderd. 2 G ROE I&BLOE I–AUG USTUS–2014
41
Omdat bijna elke plant in een pot kan groeien, is de keuze voor pottenborders enorm. In Great Dixter zijn eenjarigen, soorten die lang bloeien en opvallende, exotische bladplanten favoriet. Maar je kunt een pottenborder ook samenstellen met alleen maar sterke vaste planten zoals hosta, huislook (Sempervivum), lupine, Heuchera, Sedum en zegge (Carex), waaraan je weinig hoeft te doen en die zomer en winter (in
vorstbestendige potten) buiten kunnen blijven staan. Anderzijds is het ook leuk om te experimenteren met exotische planten of zomerbollen ] die je normaal niet in de border zet. Tekst Modeste Herwig Beeld MHGP/Modeste Herwig e.a.
2
1
POTTENBORDER 6
3 42
G ROE I&BLOE I–AUG USTUS–2014
4
Foto: GAP Photos
Foto: GAP Photos
Pottenborder 6 ligt bij de entree van het huis. Voor de oude, houten pilaren van de 15e eeuwse ’porch’ is een indrukwekkende dubbele pottenborder gemaakt. Aan weerszijden fungeren strak geschoren buxusvormen als rustige achtergrond van de kleurige compositie. In mei (foto 3, 5 en 8) is er kleur van Pelargonium, blauw vlas (Linum), bieslook, Geranium maderense en leeuwenbek (Antirrhinum). Bladplanten als Hosta, Echeveria, Sedum, Rodgersia, een duivelswandelstok op stam (Aralia) en de groengele zegge (Carex elata ’Aurea’) vormen de basis van deze border. Een eyecatcher is de exotische Yucca. In de zomer (foto 1, 4 en 7) ziet de pottenborder er heel anders uit, met eenjarige rode salvia’s, de donkere rozetten van Aeonium, fuchsia’s, afrikaantjes (Tagetes), siergrassen en op de voorste rij een dwergconifeer. Het grote blad van Canna en een banaan (Musa) zorgt voor extra vormcontrast. De potten staan dicht op elkaar en zijn geleidelijk van laag naar hoog gegroepeerd. Aan de voorkant van de border, in het zicht, staan uitsluitend terracotta potten. (Terracotta potten kun je natuurlijk vervangen door potten van een ander materiaal, probeer echter wel één stijl aan te houden.) Daarachter kunnen ook zwarte plastic containers staan, ze worden gecamoufleerd door de eerste rij potten en overhangend blad. Hoge planten komen achteraan, maar af en toe kan er ook een wat hogere, transparante plant in het midden staan, zoals een lelie. Helemaal vooraan staan zoveel mogelijk kleinere potten (o.a. met bladplanten), die wat kleur betreft aansluiten bij de tegels. TWEE PLANTEN UIT DEZE BORDER:
2 De vetplant Aeonium arboreum is wel bekend als kamerplant, heel bijzonder om in een pottenborder toe te passen. De grote rozetten hebben een opvallende structuur, ze zijn er in het groen of in heel donkerrood, bijna zwart. 6 De bellenplant (Fuchsia) bloeit de hele zomer door. Er is een enorme keuze in cultivars, met witte, rode, roze en paarse bloemen. De fuchsia is er ook als stamboompje, voor als je meer hoogte wilt. Een goede keuze voor een pottenborder in de halfschaduw. Niet winterhard.
5
6
7
8 G ROE I&BLOE I–AUG USTUS–2014
43
