TINNITUS Hoortoestellen en maskering
TEKST RENÉ VAN DER WILK | BEELD ANNET SCHOLTEN
achtergrond earline
in uw praktijk komt u zeer frequent cliënten tegen die tinnitus ervaren. dat is niet zo verwonderlijk, want van alle slechthorenden geeft zo’n 70 procent aan daarmee te maken te hebben. andersom blijkt dat er bij zo’n 85 procent van de tinnituspatiënten ook enig bewijs te vinden is van gehoorschade. wellicht ligt dat percentage zelfs nog hoger, omdat het goed mogelijk is dat er wel reeds schade in cochlea is, maar dit nog niet te meten is met een drempelmeting via de audiometer. met een meting, die zogeheten de otoakoestische emissies meet, kan een gehoorverlies eerder worden aangetoond. gehoorverlies is dan ook de grootste risicofactor voor tinnitus. andere risicofactoren zijn leeftijd, een lage sociaal-economische status en blootstelling aan lawaai. Tussen de 10 en 15 procent van de bevolking ervaart chronische of aanhoudende tinnitusklachten. Gelukkig leert het merendeel van de tinnituspatiënten zelf hieraan te wennen. Tussen de 1 en 2 procent van de volwassenen ontwikkelt psychiatrische stoornissen ten gevolge van tinnitus en 39 procent van de volwassenen met tinnitus zoekt geen hulp voor hun gehoorprobleem, juist omdat zij tinnitus ervaren. Dit komt naar voren uit een groot onderzoek uitgevoerd door het Better Hearing Institute. De overtuiging, dat er niets aan tinnitus is te doen is, beïnvloedt hoogstwaarschijnlijk de beslissing om maar helemaal geen hulp te zoeken: noch voor de tinnitus, noch voor het gehoorverlies. De kwaliteit van leven van deze groep wordt zo op twee manieren aangetast: zowel door hun onbehandelde gehoorverlies, als hun onbehandelde tinnitus. De afgelopen decennia zijn er met regelmaat speciale tinnitustoestellen op de markt verschenen. Denk aan hoortoestellen met speciale opties, waarmee ruis of een specifieke toon gegenereerd wordt of toestellen die alleen ruis produceren. De resultaten zijn soms zeer positief; echter vinden niet alle cliënten met tinnitus er baat bij en soms (4 procent) wordt de tinnitus er zelfs erger door. Wanneer kan zo’n toestel ingezet worden? Hoe kan het worden ingezet en welk succespercentage is te verwachten? Dit artikel kijkt naar de achtergronden van tinnitus en de resultaten van onderzoek naar de bruikbaarheid van hoortoestellen en ruismaskeerders. Tevens wordt kort ingegaan op diverse therapieën en worden hoortoestellen besproken, die speciaal ontworpen zijn voor cliënten met tinnitus. ermee leren leven? Het gebeurt nog met regelmaat dat cliënten te horen krijgen dat ze maar met hun tinnitus moeten leren leven. Ook worden ze nogal eens verwezen naar internet of ze krijgen juist onrustmakende boodschappen mee waar ze over gaan piekeren. Het lezen van verontrustende informatie of dramatische verhalen van lotgenoten op internet heeft nogal eens een averechtse werking, omdat deze alles behalve geruststellend werken. Wat klopt is dat er geen genezing voor is, maar tegen de cliënt zeggen dat er niks aan te doen is, klopt zeker niet. Iedere professional in de hoorzorgketen moet op zijn minst informatie kunnen aanbieden over tinnitus en de cliënt de weg wijzen waar hij (verder) terecht kan met zijn problemen.
oorzaak Er wordt vanuit gegaan dat in het merendeel van de gevallen de oorzaak ligt bij een verstoorde auditieve input. In plaats dat er bij gehoorverlies door beschadigingen in de cochlea of bij verstoring van doorgifte naar de hersenen er minder activiteit in hersenen ontstaat, gebeurt het tegenovergestelde: er ontstaat meer activiteit in de hersenen. Andere medische oorzaken of triggers van tinnitus kunnen zijn: afwijkingen aan zenuwbanen, een klap tegen het hoofd, een hersenschudding en hersenletsel. Afwijkingen aan gebit en kaak, halswervels, bloedvaten in het hoofd en hoge bloeddruk kunnen ook de oorzaak zijn, net als erfelijke factoren en ziekten. Bij een hoogtonig gehoorverlies is het waargenomen tinnitus geluid meestal ook hoogtonig. Dit kan mogelijk komen doordat de inhiberende functie van het auditieve systeem verstoord is. Geluid, dat eigenlijk onderdrukt had moeten worden in de cochlea, wordt dat niet meer door het defect aan de buitenste haarcellen. Daarnaast zijn onze hersenen zeer flexibel. Delen van de hersenen, die niet meer hun oorspronkelijke taak uitvoeren, worden gebruikt voor andere taken. Wanneer we een gehoorverlies hebben, kan dit betekenen dat de delen, die bijvoorbeeld verantwoordelijk waren voor specifieke hoge tonen, zich gaan richten op de waarneming van de frequenties die nog wel worden doorgestuurd door de cochlea naar de hersenen. Er vindt in de hersenen een soort van herbedrading plaats, waardoor bepaalde tonen te veel worden benadrukt. Uit weer ander onderzoek blijkt dat de verminderde informatie uit de cochlea ook tot een aanzwengeling kan leiden van gevoelssignalen vanuit de nek en het gezicht. Overcompensatie van signalen uit andere zintuigmodaliteiten wordt zo waargenomen als geluid. Mogelijk verklaart dit ook waarom sommige patiënten meer last ervaren wanneer zij bijvoorbeeld ‘verkeerd’ liggen of bepaalde bewegingen maken met hun hoofd of gezichtspieren. Onderzoek waarbij stimulering plaatsvindt van dieper gelegen hersendelen (bijvoorbeeld om de effecten van stimulering op een bepaalde hersenziekte te onderzoeken) geeft aanwijzingen dat tinnitus ook kan worden veroorzaakt door factoren die niets te maken hebben met het horen zelf. Tinnitus heeft ook hier dan eerder te maken met de integratie van stimuli uit meerdere zintuiggebieden.
29
achtergrond earline
In het model van Olav Wagenaar, beschreven in het boek ‘Eerste hulp bij oorsuizen’, wordt ervan uitgegaan dat - op het moment onze hersenen minder auditieve informatie binnenkrijgen - bepaalde delen actiever aan het werk moeten om de ontbrekende informatie aan te vullen vanuit het geheugen. Op die manier helpen de hersengestuurde ‘top down’- processen de incomplete informatie van het perifere auditieve systeem dat naar de hersenen wordt gestuurd (‘bottom-up’ processen) te compenseren. Op grond van de context, onze kennis, verwachtingen en ervaringen wordt er bestaande informatie bij gezocht. Aannemelijk is dat deze processen een flinke extra portie inspanning kosten en ook verwerkingskracht in de hersenen met zich meenemen. Verondersteld wordt in het model van Wagenaar dat juist de extra belasting van het geheugen tot de waarneming van tinnitus leidt. stress en emotionele problemen Ook stress en emotionele problemen kunnen tinnitus veroorzaken of verergeren. Wanneer iemand reeds tinnitus heeft, en dit niet als problematisch en belangrijk ziet om aandacht aan te besteden, went hij er makkelijker aan. Maar als hij zich er juist druk over maakt, kan dit de tinnitus verergeren. En als hij zich over deze verergerde tinnitusklachten weer extra druk maakt, is de vicieuze cirkel rond. Voor cliënten is het veelal bijzonder om te horen dat er geen relatie is tussen de ernst van de klachten enerzijds, en hoe hard het geluid dat nodig is om de tinnitus te maskeren anderzijds. Voor tinnitus zijn wel meer dan 200 potentiele oorzaken. Het merendeel van de gevallen de oorzaak bij een verstoorde auditieve input, maar ook andere oorzaken doen zich voor. Het is daarom belangrijk ervan uit te gaan dat geen enkele tinnituspatiënt gelijk is en dat één en dezelfde aanpak nooit succesvol is voor alle tinnituspatiënten. De behandeling van tinnitus is maatwerk, zeker als andere ziekten of problemen als depressie of angst een rol spelen, hetzij als oorzaak, hetzij als gevolg. Door de vele oorzaken en bijkomende problemen zijn waarschijnlijk de resultaten van veel behandelingen zo wisselend en niet voor iedereen werkzaam. Opvallend is ook dat, ondanks dat behandelingen en aanpakken van tinnitus soms tegenstrijdig zijn, ze toch een positief effect kunnen hebben bij bepaalde patiënten. Ook de inzet van speciale hoortoestellen werkt voor sommige patiënten goed, terwijl anderen er geen baat bij lijken te hebben. nut van hoortoestellen en maskeerders Een deel van de slechthorende tinnituspatiënten vindt hoortoestellen en maskering een goede methode om de nadelige effecten van tinnitus te reduceren. In het verleden zijn flink wat studies gedaan naar de effectiviteit van maskering. Over het algemeen lieten deze studies (zoals beschreven in het boek ‘The psychological management of chronic tinnitus’) een positief effect zien; er zaten wel wat haken en ogen aan de onderzoeksopzet, zoals het gebruik van controlegroepen. In hetzelfde boek wordt een onderzoek van Wedel (1998) genoemd met 792 patiënten die een korte proef deden van twee tot vier weken met hoortoestellen of maskeerders. Van de groep, die werd aanbe-
volen een van de twee aan te schaffen, kocht uiteindelijk slechts 19 procent het hoortoestel en 6 procent de maskeerder. Als aanschaf gezien wordt als indicator voor tevredenheid zijn de cijfers niet bemoedigend hoog. Wanneer de keuze echter niet voortkomt uit wanhoop of vanwege het niet in de wind willen slaan van het gegeven advies, is de voorzichtige conclusie te trekken dat een deel van de cliënten met tinnitus baat bij speciale tinnitustoestellen kunnen hebben. Met betrekking tot maskeerders is het goed te vermelden dat bij veel gedane onderzoeken de maskeerruis op of boven het niveau van de tinnitus is gezet (volledige maskering). Vaak wordt dit door cliënten als te hard ervaren en leidt de ruis daardoor teveel af, waardoor de patiënt zich niet meer goed kan concentreren. Sommige cliënten hebben ook het idee dat met deze vorm van maskering het ene hinderlijke geluid is vervangen door een ander hinderlijk geluid. In de praktijk worden vaak goede resultaten behaald met juist lagere niveaus, zoals ook wordt toegepast bij de Tinnitus Retraining Therapie. Dit kan tegelijkertijd ook de kans op ‘verslaving’ aan maskering voorkomen. Bij de maskeeroptie in de huidige hoortoestellen kan de maskeerruis vaak aangepast worden aan het verloop van het audiogram. Bij maskeerders, zoals deze in het verleden werden toegepast, was dit niet altijd het geval. Hierdoor was het mogelijk dat de aangeboden maskeerruis niet overal voldoende maskeerde, omdat de maskeerder werd ingesteld voor het frequentiegebied waar het gehoor nog goed was. Een recente veldstudie van Phonak met de Audeo Q onder 54 patiënten met tinnitus in vijf verschillende klinieken liet zien dat 16 van de patiënten (30 procent) volmondig ‘ja’ antwoordde op de vraag of ze tevreden waren met hun nieuwe tinnitus hoortoestel. Bij alle patiënten stond de ruisgenerator aan. Ook de score op de Tinnitus Handicap Inventory nam duidelijk af. Wat niet duidelijk werd uit het onderzoek of het dragen van de Audeo als hoortoestel het positieve effect en de winst op de score bracht, of juist de combinatie met de ruisgenerator. Bij de Tinnitus Retraining Therapie doet de maskeerder dienst als ‘bliksemafleider’. In plaats van te maskeren wordt de ruis zachter aangeboden dan het eigen tinnitus geluid. Het toepassen van een maskeerder maakt dan wel deel uit van een langdurige therapie. In het Marke Trak VIII onderzoek (november 2011) wordt een onderzoek beschreven, waarin aan 230 professionals in de hoorbranche werd gevraagd om een inschatting te maken welk effect hoortoestellen hebben op tinnitus van hun patiënten. In 20 procent van de gevallen werd een flinke vermindering gerapporteerd en in 60 procent van de gevallen enige vermindering. In hetzelfde rapport werden ook de resultaten van onderzoek naar de effectiviteit van diverse behandelopties bij patiënten gepresenteerd. Wanneer gekeken werd naar substantiële tot volledige verbetering van de tinnitusklachten kwamen hoortoestellen als beste naar voren (27 procent), gevolgd door muziek (20 procent). In dit onderzoek zijn overigens geen therapieën meegenomen en ook niet de verschillende soorten hoortoestellen 31
die beschikken over bijzondere geluidsverrijkingsopties. Wanneer specifiek alleen naar de verbetering met hoortoestellen werd gevraagd, gaf meer dan de helft (52 procent) aan dat hoortoestellen geen effect hebben, terwijl slechts 4 procent aangaf dat hoortoestellen de tinnitus erger maakten. Ongeveer 3 op de 10 (27 procent) gaf aan gemiddeld tot substantiële reductie van de tinnitus te ervaren en 16 procent een milde reductie. Uit het onderzoek bleek verder dat vooral mensen met een milde vorm van tinnitus een grotere kans maken op verlichting van hun klachten. Ook wordt in het onderzoek naar voren gebracht dat er ‘best practices’ zijn die de kans op een geslaagde inzet van hoortoestellen bij tinnitus vergroten. Hieronder vallen: real-ear measurements, objectivering van de voordelen met behulp van een meting, klanttevredenheidsmeting, luidheidstest en ook een meting van de ervaren geluidskwaliteit. Prof. Pim van Dijk, verbonden aan de Faculteit Medische Wetenschappen van de Universiteit van Groningen, voerde met zijn onderzoeksgroep recent een onderzoek uit naar de effecten van breedbandige hoortoestellen op tinnitus bij mensen met licht gehoorverlies (beter dan 35 dB bij 1-2-4 kHz). Na zes weken bleek dit een positief effect te hebben op tinnitus bij 41 procent van de patiënten. Na zes maanden was dit percentage helaas gedaald tot 23 procent. Pim van Dijk: “Hoortoestellen hebben een positief effect op een bescheiden, maar zeker relevant deel van de patiënten. Ons onderzoek laat ook zien dat een uitgebreide proefperiode van belang is”. Wanneer gekeken wordt naar de bovenstaande onderzoeken, is te zien dat het succespercentage (meer dan gemiddelde verbetering) met hoortoestellen tussen de 20 en 30 procent ligt. Opvallend is dat uit het Markte Trak VIII onderzoek naar voren komt dat van alle tinnituspatiënten slechts 6 procent hoortoestellen heeft uitgetest. Aangezien toch een flink percentage een gemiddelde tot substantiële reductie ervaart, is het zeker van belang om hoortoestellen in te zetten en uit te testen om te onderzoeken of een reductie van tinnitusklachten is te bewerkstelligen. Hiermee voorkom je dat deze groep verminderde kwaliteit van leven ervaart door zowel hun gehoorverlies, als door hun tinnitus. Ruisgeneratoren in hoortoestellen, die de ruis aanpassen aan het verloop van het audiogram, hebben mogelijk een hoger slagingspercentage dan de in het verleden toegepaste ruismaskeerders. verklaringen voor positieve effecten van hoortoestellen Allereerst zijn geluiden en spraak beter hoorbaar, waardoor er minder geheugeninspanning (top down processen) nodig is om spraak te verstaan. Doordat de hersenen gestimuleerd blijven, kan het optreden van achteruitgang van de hersenen (atrofiering) worden voorkomen. Wellicht kunnen hoortoestellen er ook voor zorgen dat het ‘herbedraden’ niet plaatsvindt. De eventuele nadruk die de niet gestimuleerde delen van de hersenen geven aan de omliggende wel doorgegeven (hoorbare) frequenties kan zo verder worden voorkomen. Ook maskeren hoortoestellen deels de tinnitus op een natuurlijke manier. 32
Veel slechthorenden klagen aan het eind van de dag moe te zijn en geven aan dat horen en verstaan gedurende de dag extra stress met zich meeneemt (wie zegt er wat, heb ik het wel goed verstaan). Door hoortoestellen te dragen zijn de luistertaken minder inspannend en daarmee stress reduceren, wat een mogelijk positief effect heeft op tinnitus. maskeerders, tinnitushoortoestellen en therapie Op dit moment zijn in Nederland alleen nog hoortoestellen leverbaar met speciale opties zoals een ruis of andere vorm van geluidsverrijking. Pure ruismaskeerders zijn, zover bekend, niet meer leverbaar. Deze maskeer- of ruisfunctie kan worden overgenomen door de speciale tinnitushoortoestellen. Het is aan te raden geluidsverrijking door middel van ruis of andere geluiden dan pas te gebruiken wanneer psychoeducatie en psychologische behandelmethoden, zoals cognitieve gedragstherapie, mindfulness, ontspannings-oefeningen, aanleren van coping strategieën of een combinatie daarvan onvoldoende zoden aan de dijk zetten. Bij de Tinnitus Retraining Therapie (TRT) maakt een ruisgenerator veelal een vast onderdeel uit van de therapie. Deze therapie mist, ondanks de vele positieve elementen waaronder een begrijpelijk (en geruststellend) model, de identificatie van specifieke angsten en het weerleggen van overtuigingen en denkbeelden, een aantal essentiële onderdelen bij de aanpak van tinnitus. Wat mist in de TRT is het aanleren van copingstrategieën en behandeling van depressieve klachten. Ook krijgt de TRT therapie kritiek op de aard van directieve counseling en effectiviteit daarvan om overtuigingen te veranderen. Cognitieve therapie zou volgens de critici meer een vorm moeten hebben van een samenwerking tussen cliënt en therapeut; en de intensiteit van de sessies moet intensiever zijn om adequaat om te leren gaan met vastgeroeste overtuigingen ten aanzien van tinnitus. Ook de inzet van bijvoorbeeld mindfulness of ontspanningsoefeningen maken geen vast onderdeel uit van de therapie. Onderzoekers van Adelante en de Universiteit van Maastricht hebben onder leiding van dr. Rilana Cima twee jaar geleden een nieuw multidisciplinair protocol ontwikkeld waarin juist een combinatie van audiologische en psychologische onderdelen, afgestemd op de individuele tinnituspatiënt, als het meest succesvol naar voren kwam. Het gebruik van ruismaskeerders maakte geen standaard deel uit van het protocol en werd enkel ingezet indien de patient daar zelf om vroeg. In het boek ‘Eerste Hulp Bij Oorsuizen’ van Olav Wagenaar komen deze verschillende onderdelen aan de orde. Het door hem gepresenteerde model kent veel gelijkenissen met dat van de TRT-therapie en is voor cliënten zeer begrijpelijk en daarmee ook zeer goed bruikbaar voor educatieve doeleinden. De inzet van hoortoestellen bij tinnituspatiënten is zeker de moeite waard en blijkt soms afdoende. Houd echter wel in gedachte, dat het succespercentage van de inzet van hoortoestellen voor een aanzienlijke vermindering van tinnitusklachten zo rond de 25 procent ligt; en dat dus de inzet ervan niet voor iedere tinnituspatiënt werkt of voldoende werkt. De inzet van ruis kan op individueel niveau positief zijn en is zoals aangegeven aan te raden pas dan wanneer andere interventies onvoldoende werkzaam zijn. Een ruisgenerator is immers niet bedoeld om ‘problemen’ te maskeren.
waarbij de luidspreker in het oor bevindt, hebben een grotere bandbreedte en ook de ruis die zij eventueel genereren is breedbandiger. Mogelijk werkt dit positief bij het verminderen van de tinnitusklachten. In het onderstaande overzicht zijn merken die dezelfde ‘moedermaatschappij’ hebben samengenomen.
beltone
soorten tinnitustoestellen Op het gebied van tinnitushoortoestellen is er inmiddels een flinke keuze. Bijna elk merk heeft zo zijn eigen mogelijkheden en extra opties, al dan niet in samenwerking met een smartphone. De meeste merken hebben toestellen die samenwerken met een
streamer, waardoor de tinnituspatiënt de mogelijkheid heeft geluiden vanaf zijn smartphone, MP3- speler of geluidsinstallatie over zijn hoortoestellen af te spelen. Hieronder worden de diverse merken met hun speciale tinnitus toestellen in alfabetische volgorde gepresenteerd. Hoortoestellen
Wij laten
graag van ons horen
De specialist voor alle hooroplossingen
• Hoorondersteuning
• Audiotransmissie systemen
• Telefonie
• Afdrukmateriaal
• Signalering systemen
• Reiniging
• Wekkers
• Werkplek aanpassingen
• TV & HiFi systemen
• Audiologische installaties
www.hoorexpert.nl Gildenstraat 30
4143 HS Leerdam
Telefoon 0345 - 63 23 93
beltone en resound Beltone heeft alweer een flinke tijd toestellen op de markt onder de naam Tinnitus Breaker. Op dit moment zijn het de toestellen uit de True en Promis serie, die deze speciale optie voor tinnitus hebben. Beltone deed onderzoek naar de voorkeuren van tinnituspatiënten voor de diverse opties. Bij de Beltone True en Promis is het mogelijk om een ruis al dan niet gemoduleerd aan te bieden. Dit geeft een zeegolf-achtig geluid. De snelheid van de modulatie kan ook worden ingesteld. Uit onderzoek naar de Tinnitus Breaker in de Beltone True is gebleken dat 73 procent de continue ruis prefereerde boven de gemoduleerde ruis. Mogelijk komt dit doordat de modulatie tussen het linker- en rechterhoortoestel niet synchroon liep. De nieuwere Beltone Promis heeft de mogelijkheid om deze gemoduleerde ruis tussen de toestellen te synchroniseren, zodat deze aan beide zijden gelijk loopt. Het bereik van de ruis ligt over de gehele bandbreedte van het toestel (bij de luidspreker in het oor toestellen tot en met 10.000 Hz). Het ruisbereik (onder- en bovenfrequentie) kan indien gewenst worden ingesteld. Het merendeel (82 procent) van de onderzochte proefpersonen gaf overigens de voorkeur aan breedbandige ruis, in plaats van ruis die beperkte was in bandbreedte. Ook is het mogelijk de toestellen zelf het volume van de ruis te laten bepalen aan de hand van het omgevingslawaai. Uit onderzoek is gebleken dat 68 procent van de personen de handmatige controle over het volume van de ruis prefereerden. Ook bij ReSound is de Tinnitus Breaker verkrijgbaar. Hiervoor dient dan speciaal de Alera-T te worden besteld.
achtergrond earline
Phonak
phonak en unitron Phonak heeft in de Audéo Q hoortoestellen recent een zogenoemde Tinnitus Balance Generator geïmplementeerd. Deze generator produceert een breedbandige ruis om de hinder van tinnitus te verminderen. De ruis kan zo worden ingesteld dat deze de vorm van het audiogram volgt en loopt door tot voorbij de 10.000 Hz. De generator kan worden geactiveerd in alle luisterprogramma’s, maar het is ook mogelijk een specifiek ruisprogramma te activeren. Wanneer de ruis in een luisterprogramma wordt geactiveerd staat zowel de microfoon, als de ruis aan. Wat de tinnituspatiënt hoort, is de ruisgenerator en de omgevingsgeluiden. De Phonak Audeo-Q kent drie verschillende standaard ruisvormen. Het niveau van de ruis kan desgewenst door de patiënt zelf ingesteld worden. Welke ruis en hoe deze ruis wordt ingezet is aan de behandelaar.
Het ruisniveau kan in de programmatuur aan de hand van het audiogram bepaald worden. Ook kan de aanpasser de meest problematische tinnitusfrequentie en het dB niveau ingeven voor een nog nauwkeurigere aanpassing van de ruis. Naast deze aan het audiogram gekoppelde ruis, kan er ook gekozen worden voor zogeheten ‘witte ruis’ of ‘roze ruis’. De ruis kan naar wens in elk kanaal worden fijn afgesteld. Daarmee kan ook de bandbreedte van de ruis ingesteld worden. Het outputniveau van de ruis wordt gelimiteerd op 85 dB (A), terwijl bij 80 dB (A) er een waarschuwing wordt gegeven in de programmatuur. Phonak levert ook een speciale smartphone App, de zogeheten Tinnitus Balance App. De smartphone wordt via Bluetooth verbonden met de, om de hals gedragen, afstandsbediening ‘Compilot’. Deze stuurt het gekozen speciale geluidsfragment door naar de hoortoestellen. Standaard zitten er geluiden in de App van vogels, krekels, klokken-
35
unitron
spel, de zee, een haven, regen, een kampvuur, een boerderij, zeilen en een station. Uw cliënt kan ook zelf eigen geluidsfragmenten of muziek selecteren en in een oneindige loop afspelen. De tweede generatie Quantum en Moxi toestellen van Unitron hebben in alle hoortoestellen een ruisgenerator. In de E-10-16-20 van zowel de Quantum2 als Moxi2 toestellen kan worden gekozen voor een witte of roze ruis of een op het audiogram gebaseerde ruis. Per programma bestaat de optie de ruis aan of uit te zetten en ook kan gekozen worden of het omgevingsgeluid via de microfoon doorgelaten wordt of juist niet. De ruis is per frequentieband volledig instelbaar en dus ook zeer smalbandig te maken indien gewenst. Er kan zo dus een programma gecreëerd worden met alleen ruis, ruis met versterking of alleen versterking. De gebruiker heeft de mogelijkheid wanneer de maskeerruis aanstaat deze zelf harder of zachter te zetten. De eerder besproken Phonak App is ook bruikbaar met de Unitron Quantum en Moxi toestellen die met een streamer werken.
unitron 36
achtergrond earline
siemens en audioservice Bij Siemens zijn alle hoortoestellen, behalve de Sirion in te zetten als tinnitustoestel. Dit geldt voor de CIC’s, ITE’s, RIC’s, AHO en Superpower toestellen. Hierdoor is voor iedere tinnituspatiënt (ongeacht zijn budget) een tinnitushoortoestel beschikbaar. In Amerika blijkt de vraag onder veteranen naar tinnitusmaskeerders groot en Siemens scoort met dit brede aanbod daar dan ook goed. Bij de Siemens toestellen is het mogelijk vier verschillende therapiesignalen te selecteren: witte ruis, roze ruis, spraakruis en hoge tonenruis. Het signaal wordt aan de hand van het audiogram ingesteld en is daarna per kanaal fijn af te stellen. De bandbreedte van de ruis is hiermee ook instelbaar. Er kan gekozen worden voor alleen ruis in een programma, maar tevens is het mogelijk om de ruis te combineren met het luisterprogramma. 37
In de software kunnen de schakelaars worden toegekend als instelregelaar voor de ruis. De hoortoestelgebruiker kan zo zelf het niveau van de ruis instellen. Hiermee heeft de patiënt een extra stuk controle over zijn tinnitus. Ook een aantal Audio Service hoortoestellen beschikt over een tinnitusfunctie. Dit zijn de XS 12 G2 (16 sliders instelbaar in de software) en de XS 6 G2 (8 sliders instelbaar in de software). Dit zijn mini AHO toestellen met een 312 batterij. Ook bij Audioservice is de ruis door de gebruiker hard en zachter te maken. Het is raadzaam daarvoor een afstandsbediening te gebruiken in verband met de beperking van de regelaars op het toestel. widex Widex levert in de Mind, Clear en Dream serie Zen klanken. Hiermee wordt met behulp van twaalf toongeneratoren zogeheten geluidsfractals gegenereerd. Deze randomgegeneerde Zen-fractals klinken als een soort klokkenspel. De klanken hebben eenzelfde stijl maar herhalen zich niet. Widex ontwikkelde de Zen-programma’s om mensen die last hebben van tinnitus te helpen ontspannen, zodat hun tinnitus minder bepalend wordt. Natuurlijk zorgen deze fractal geluiden ook voor geluidsverrijking. Elk Zen-programma kan ingesteld worden conform de voorkeuren van de cliënt voor wat betreft toonhoogte, tempo en volume. In de hoortoestellen kunnen
38
meerdere Zen-programma’s ingesteld worden. Ook is het mogelijk voor zo’n Zen-programma een bepaalde tijdsduur in te stellen. Dit is bijvoorbeeld handig voor het slapen gaan. Daarnaast is bij de Mind, Clear en Dream serie ook een breedbandige ruis aan te zetten die op grond van het audiogram ingesteld wordt. Alleen bij de Dream 440 is het ook mogelijkheid een smalbandige ruis te kiezen. Bij de Widex Clear en de Dream is via de streamer mogelijk geluiden vanaf een smartphone of MP3-speler naar de hoortoestellen te sturen. Ook bij deze Widex toestellen kan desgewenst het volume van Zen-fractals of ruis met behulp van de volumeregelaar of afstandbediening geregeld worden. conclusie Tinnitus is een veel voorkomend probleem. Het is goed dat elke professional in de hoorzorgketen de nodige bagage heeft dat hij zijn cliënt of patiënt van voldoende informatie kan voorzien en tevens de weg wijst naar waar hij verder terecht kan met zijn problemen. De aanpak van tinnitus kan het beste aan de hand van een breed scala aan interventies worden aangepakt. Hiertoe behoren educatie aan de hand van een model dat laat zien wat tinnitus is en welke factoren daar invloed op hebben,
achtergrond earline
psycho-educatie en psychologische behandelmethoden zoals cognitieve gedragstherapie en het aanleren van coping strategieën. Ook mindfulness en/of ontspanningsoefeningen lijken hun waarde in het behandeltraject te hebben. Hoortoestellen blijken bij zo’n 1 op de 4 patiënten, die ook slechthorend zijn, een meer dan gemiddelde vermindering van de klachten te geven. Het inzetten van hoortoestellen is dan ook zeker aan te raden bij tinnitus. Ook met het inzetten van ruis en andere vormen van geluidsverrijking zijn positieve resultaten te behalen. Toch is het raadzaam ruismaskeerders en geluidsverrijking pas dan toe te passen, nadat eerdere genoemde interventies zijn ingezet. Momenteel zijn er geen toestellen meer verkrijgbaar die alleen als ruismaskeerder fungeren. Wel is er een ruime keuze aan hoortoestellen op de markt die de optie van een ruis of andere vorm geluidsverrijking in zich hebben. De ruis kan worden aangepast aan het verloop van het audiogram en daarmee kunnen deze toestellen meerwaarde hebben boven de traditionele ruismaskeerders. De instelmogelijkheden van de meeste tinnitustoestellen zijn uitgebreid en er zijn toestellen met bijzondere opties. Wanneer tinnituspatiënten een hoortoestel met een streamer hebben, kunnen zij zelf ook muziek of andere (ontspannende) geluiden via hun smartphone, MP3-speler of installatie op hun hoortoestellen afspelen. Omdat speciale opties voor tinnitus in steeds meer hoortoestellen aanwezig zijn, ook in de
lagere prijscategorieën, kun je standaard voor zo’n toestel kiezen bij patiënten die daadwerkelijk last hebben van hun tinnitus. Als het toestel als hoortoestel afdoende is of de therapeutische behandeling van tinnitus voldoende zoden aan de dijk heeft gezet, kan de ruisoptie uitgelaten worden. Is het voor de individuele cliënt wel nodig ruis in te zetten als onderdeel van de behandeling, dan is de optie in ieder geval aanwezig.
bronnen The Psychological Management of Tinnitus, Jane L. Henry en Peter H. Wilson Tinnitus Retraining Therapie, Pawel J. Jastreboff en Jonathan W.P. Hazell Mare Trak VIII: The prevalence of Tinnitus in the United States and the Self-reported Efficacy of Various Treatments An Integrated Approach to Tinnitus Management, lezing van Robert W. Sweetow, PhD (Audiologyonline.com) Eerste Hulp Bij Oorsuizen, Olav Wagenaar Beltone Tinnitus Breaker Pro: Breaking the tinnitus cycle Phonak Aanpashulp, Tinnitus Balance-ruisgenerator Phonak, Tinnitus Balance and Phoak Audéo Q, Field study News, maart 2014 Siemens, Backgrounder: Micon tinnitus Management Widex Zen Therapy, Managing the effect of tinnitus
SeboTek -
Live worth living SeboTek heeft de hoormarkt wereldwijd veranderd met een absoluut revolutionaire uitvinding: Receiver In Canal technologie. Door het toepassen van geavanceerde akoestische principes bereikt SeboTek nieuwe hoogtepunten in hifiaudiosignaalverwerking, met geavanceerde digitale eigenschappen ontworpen om een realistischere weergave en versterking van geluid te garanderen. De laatste ontwikkeling is de HD2 serie die bestaat uit hoogwaardige, uitstekend aan te passen toestellen. Echt voortbouwend op haar reputatie van de best klinkende toestellen in de industrie, beschikt het toptoestel van deze nieuwe lijn toestellen over een toonaangevende bandbreedte van 14kHz met 111 kanalen. Standaard geleverd met onze uitgebreide service, gunstige inkoop- en consignatie voorwaarden en vijf jaar garantie. En bent u HoorProfs deelnemer? SeboTek hoortoestellen worden geleverd in de HoorProfs raamovereenkomst, garantie voor de beste condities in de markt.
SeboTek hoortoestellen worden ontworpen en gefabriceerd in Tulsa (Oklahoma, V.S.) en geleverd door KIND HOREN (LIZZEN)| Laan van de Leeuw 50 | 7324 BD Apeldoorn | 055-360 21 11 |
[email protected]. U vindt bij KIND HOREN naast SeboTek de merken audifon en Starkey.
www.sebotek.com
R
