Sustainability Report 2003

AA_fullcolourU.eps ABN AMRO full-c olour for uncoated paper Width shield: 20 mm Overlap: 0,05 mm

Sustainability Report 2003 ABN AMRO Holding N.V.

Profiel

Belangrijke feiten en cijfers

ABN AMRO Holding N.V. Gustav Mahlerlaan 10

ABN AMRO • is een vooraanstaande internationale bank met een rijke historie die teruggaat tot 1824; • is, gemeten naar kernvermogen, de elfde Europese bank en staat op een drieëntwintigste

2003

2002

1082 PP Amsterdam

18.793

18.280

Correspondentieadres:

Financieel Totaal baten (in miljoenen euro’s)

positie op de wereldranglijst;

Totaal belastingen (in miljoenen euro’s)

1.503

973

Postbus 600

• heeft ruim 3.700 vestigingen in meer dan 60 landen en gebiedsdelen en telt ongeveer

Netto winst (in miljoenen euro’s)

3.161

2.207

1000 AP Amsterdam

110.000 medewerkers. Ultimo 2003 bedroeg het balanstotaal EUR 560 miljard;

Aansprakelijk groepsvermogen (in miljoenen euro’s)

31.803

30.424

• staat genoteerd op onder meer Euronext Amsterdam en de beurzen van Londen en

BIS-ratio totaal vermogen (in %)

11,73

11,54

Telefoon:

New York.

Balanstotaal (in miljoenen euro’s)

560.437

556.018

+ 31 (0)20 628 93 93

Winst per aandeel

+ 31 (0)20 629 91 11

1,94

1,39

Onze concernstrategie berust op vijf pijlers:

Dividend per gewoon aandeel

0,95

0,90

1. Het creëren van waarde voor onze klanten door hen kwalitatief hoogwaardige financiële

Efficiencyratio (in %)

67,0

71,9

1

Internet: www.abnamro.com

oplossingen te bieden. Oplossingen die zo goed mogelijk aansluiten bij hun huidige behoeften en doelstellingen voor de lange termijn.

Sociaal

2. Een duidelijke focus op:

Gemiddeld aantal medewerkers (in FTE’s)

105.439

107.416

• particuliere en zakelijke klanten in onze thuismarkten (Nederland, het Midden-Westen van • de Verenigde Staten en Brazilië) en in bepaalde groeimarkten wereldwijd; • geselecteerde grote ondernemingen, met de nadruk op Europa, alsmede financiële

Instroom (in %)

16,4

–

ABN AMRO Holding N.V., gevestigd te Amsterdam, Handelsregister K.v.K. Amsterdam,

Uitstroom (in %)

17,3

–

nr. 33220369.

Vrouwen (in % )

52

–

instellingen;

Vrouwen in leidinggevende positie (in %)

21

–

De bank bestaat uit de ter beurze genoteerde onderneming ABN AMRO Holding N.V., die haar

• private banking klanten.

Totaal opleidingskosten (in miljoenen euro’s)

104,5

93,4

bedrijf nagenoeg geheel uitoefent via haar volledige dochteronderneming ABN AMRO Bank N.V.

3. Een optimale inzet van producten en medewerkers ten behoeve van onze klanten.

Vrijwilligerswerk tijdens kantooruren (aantal medewerkers)

12.330

–

dan wel via de talrijke dochterondernemingen van ABN AMRO Bank N.V.

4. Het concernbreed delen van kennis en ervaring en een optimale bedrijfsvoering.

Schenkingen en sponsoring (in miljoenen euro’s)

58.201

65.550

5. Het stimuleren van groei door de allocatie van kapitaal en talent volgens de Managing

Duurzaam beheerd vermogen (in miljoenen euro’s)

828

422

Met speciale dank aan alle medewerkers die zich binnen ABN AMRO met duurzaamheid bezighouden, voor hun inbreng, inspiratie en medewerking.

for Value principes, het door ons gehanteerde model voor waardecreërend management. Milieu

2

Onze doelstelling is duurzame groei creëren ten behoeve van alle belanghebbenden bij

Electriciteit (KWH/FTE per jaar)

6.556

–

De personen op de foto’s bij de ambities en actieplannen zijn ABN AMRO collega’s die

onze bank: klanten, aandeelhouders, medewerkers en de samenleving. Bij alles wat wij

Gemiddelde vliegreizen per FTE (in km)

6.013

–

eindverantwoordelijk zijn voor Business Units en/of verantwoordelijk zijn voor duurzame

als organisatie en als individu doen, laten wij ons leiden door de ABN AMRO Waarden en

Afval (ton per FTE)

0,2

–

ontwikkeling binnen de organisatie.

Business Principles. Colofon

Overig Wij voeren onze strategie uit via drie Strategische Business Units:

Aantal landen en gebiedsdelen

63

66

Ontwerp: Eden Design & Communication, Amsterdam

• Consumer & Commercial Clients (C&CC) – voor de bankzaken van onze ongeveer 16

Aantal medewerkers compliance en audit

933

950

Illustraties: Ron van Hengel, Hilversum

miljoen particuliere en zakelijke klanten, met name in Nederland, het Midden-Westen

Dow Jones Sustainability World Index

opgenomen

opgenomen

Druk: De Bussy Ellerman Harms BV, Amsterdam

van de Verenigde Staten en Brazilië. De Business Unit New Growth Markets streeft naar

Dow Jones Sustainability Stoxx Index

opgenomen

opgenomen

Productie: Group Risk Management en Corporate Communications

expansie in geselecteerde andere landen.

Oordeel: toonaangevend in Europese banksector

Projectbeheer en advies: Triple Value Strategy Consulting (www.triple-value.com)

• Wholesale Clients (WCS) – met ongeveer 10.000 klanten, meer dan 17.000 medewerkers

FTSE4Good Europe 50 and FTSE4Good World 100 Indices

opgenomen

opgenomen

en activiteiten in circa 50 landen behoort onze wholesale bank tot de grootste in Europa.

Innovest

AAA

AAA

• Private Clients & Asset Management (PC&AM) – voor vermogende particulieren en institutionele beleggers. Ultimo 2003 bedroegen het vermogen onder administratie en het beheerd vermogen respectievelijk EUR 102 miljard en EUR 156 miljard.

Gebaseerd op gemiddeld aantal uitstaande gewone aandelen en gecorrigeerd voor kapitaalsuitbreiding 2 Elektriciteit op basis van 55.000 FTE’s. Vliegreizen op basis van 85.000 FTE’s. Afval op basis van 40.000 FTE’s 1

Sparring-partner: ERM

Profiel



ABN AMRO

2003

2002

1082 PP Amsterdam

• is een vooraanstaande internationale bank met een rijke historie die teruggaat tot 1824; • is, gemeten naar kernvermogen, de elfde Europese bank en staat op een drieëntwintigste


18.793

18.280




1.503

973

Postbus 600



3.161

2.207

1000 AP Amsterdam



31.803

30.424



11,73

11,54

Telefoon:

New York.


560.437

556.018

+ 31 (0)20 628 93 93

Winst per aandeel

+ 31 (0)20 629 91 11

1,94

1,39



0,95

0,90



67,0

71,9

1



Sociaal



105.439

107.416


Instroom (in %)

16,4

–


Uitstroom (in %)

17,3

–

nr. 33220369.

Vrouwen (in % )

52

–

instellingen;


21

–




104,5

93,4




12.330

–




58,2

65,6



828

422



2



6.556

–




6.013

–



Afval (ton per FTE)

0,2

–


63

66







933

950




opgenomen

opgenomen




opgenomen

opgenomen






opgenomen

opgenomen


Innovest

AAA

AAA


• Private Clients & Asset Management (PC&AM) – voor vermogende particulieren en

Dit verslag is gedrukt op Biotop 3

institutionele beleggers. Ultimo 2003 bedroegen het vermogen onder administratie en het beheerd vermogen respectievelijk EUR 102 miljard en EUR 156 miljard.


1

Gebaseerd op gemiddeld aantal uitstaande gewone aandelen en gecorrigeerd voor kapitaalsuitbreiding 2 Elektriciteit op basis van 55.000 FTE’s. Vliegreizen op basis van 85.000 FTE’s. Afval op basis van 40.000 FTE’s

Colour your world De wereld van vandaag is een erfenis van vorige generaties. Zij hebben, in hun tijd, richtingen bepaald, beslissingen genomen en daarmee de wereld voor een deel ‘ingekleurd’. Op onze beurt, moeten wij nu ònze verantwoordelijkheden nemen. In dat proces maakt ieder mens en ook iedere organisatie zijn eigen keuzes. Die van ABN AMRO vinden hun fundament in onze Corporate Values en Business Principles. Voor het deel waarvoor wij als bank verantwoordelijk zijn en ons verantwoordelijk voelen, willen wij verantwoording afleggen. In het besef dat niet alleen het heden telt, maar ook de toekomst. Omdat wat wij nù ‘kleur geven’, de erfenis is voor de generaties van morgen.

Duurzaamheidsverslag 2003 ABN AMRO Holding N.V.

2

Inhoud

Inhoud Pagina Bericht van de voorzitter aan alle belanghebbenden 4 Waar wij voor staan

6

Governance

10

Onze principes in de praktijk

14

Transparant en aanspreekbaar zijn

15

Maatschappelijk verantwoorde financiële dienstverlening

19

Een aantrekkelijk werkgever zijn

45

Bijdragen aan de lokale gemeenschap

56

Onze directe impact op het milieu minimaliseren

62

Synopsis sectorbeleid

67

Verslaggevingsgrondslagen

68

Assurance-rapport

70

GRI-index

71

3

Bericht van de voorzitter

Bericht van de voorzitter aan alle belanghebbenden Het doet mij genoegen u het eerste Duurzaamheidsverslag van de ABN AMRO Groep aan te kunnen bieden. Naar onze mening heeft duurzame ontwikkeling alles te maken met een grotere betrokkenheid en transparantie over waar wij als onderneming voor staan, hoe wij waarde creëren op lange termijn voor onze aandeelhouders, klanten en medewerkers, en welke bijdrage wij leveren aan de maatschappij. In dit eerste Duurzaamheidsverslag over 2003 willen wij op al deze punten meer duidelijkheid verschaffen aan onze belanghebbenden. Wij erkennen dat wij in de samenleving een spilfunctie vervullen als intermediair bij kapitaalstromen en de internationale handel. Onze voornaamste bijdrage aan duurzame ontwikkeling betreft in de eerste plaats onze kernactiviteiten: het verlenen van maatschappelijk verantwoorde financiële diensten en het ontwikkelen en aanbieden van duurzame producten. De door ons geformuleerde waarden en Business Principles zijn ons belangrijkste kompas bij het streven te voorzien in de huidige behoeften van onze organisatie en onze belanghebbenden, en tegelijkertijd het menselijk kapitaal, de natuurlijke hulpbronnen en de financiële middelen die in de toekomst nodig zijn, te beschermen, in stand te houden en te versterken. In dit verband zetten wij ons actief in voor het bevorderen van maatschappelijk verantwoord ondernemen, zowel binnen de bancaire sector als daarbuiten. Naar onze mening zal dit bijdragen aan een verhoging van de normen en waarden in de internationale zakenwereld en het herstel van vertrouwen van belanghebbenden in de integriteit van bedrijven. Voorbeelden hiervan zijn onze rol als één van de initiatiefnemers van de Equator Principles, onze actieve deelname aan de World Business Council for Sustainable Development (WBCSD), de actieve betrokkenheid van onze Braziliaanse organisatie bij het vertalen van de Global Reporting Initiative (GRI) richtlijnen in het Portugees en onze inspanningen in het kader van Basel II om de stabiliteit van en het risicobeheer in het internationale bankwezen te verbeteren. Onze maatschappelijke verantwoordelijkheid en zakelijke doelstellingen dwingen ons, na zorgvuldige afweging, duidelijke keuzes te maken. Wij hebben de volgende vijf speerpunten geformuleerd voor duurzaamheid: • Transparant en aanspreekbaar zijn; • Maatschappelijk verantwoorde financiële dienstverlening; • Een aantrekkelijk werkgever zijn; • Bijdragen aan de lokale gemeenschap; en • Onze directe impact op het milieu minimaliseren. Onze benadering van deze thema’s vormt een afspiegeling van de manier waarop wij zaken doen; ons doel is het creëren van waarde door duurzaamheid in onze besluitvorming en in onze bedrijfsvoering te verankeren. Onze keus voor duurzame ontwikkeling plaatst ons onvermijdelijk voor lastige dilemma’s. Wij pretenderen niet op elke vraag een antwoord te hebben, en een antwoord van vandaag kan afwijken van dat van gisteren of dat van morgen. Netelige kwesties zullen wij echter niet uit de weg gaan en bovendien zullen wij steeds zoveel mogelijk openheid betrachten. Wij zijn ons ervan bewust dat er nog veel moet gebeuren en dat wij niet perfect zijn. U mag ons aanspreken op onze rol bij het ‘kleur geven’ aan de wereld waar u en wij deel van uitmaken. Het is een reis met ambitie, maar zonder vaste eindbestemming. Onderweg zullen wij regelmatig met u als belanghebbende in contact treden. Deze dialoog zal ons helpen onze koers bij te stellen. Maatschappelijk verantwoord ondernemen is volgens ons de juiste koers voor de toekomst. Wij zullen dit tastbaar maken door in alle geledingen van onze organisatie hiervoor middelen vrij te maken. 4

Bericht van de voorzitter

Dankzij de enorme inzet en energie van onze medewerkers hebben wij al een aantal belangrijke stappen gezet. Zij kwamen met uitstekende ideeën en hebben met klanten en andere belanghebbenden samengewerkt om duurzame ontwikkeling binnen onze organisatie vorm te geven. Dit heeft het vertrouwen in, en daarmee de waarde van onze bank verhoogd. Aan het opstellen van dit eerste Duurzaamheidsverslag op concernniveau hebben wereldwijd al onze Business Units bijgedragen. Bij het definiëren van de doelstellingen en de reikwijdte van onze verslaggeving zijn wij uitgegaan van de GRI-richtlijnen, vragenlijsten van instituten voor duurzaamheid en gesprekken met belanghebbenden. Wij stellen uw commentaar en terugkoppeling op dit verslag zeer op prijs ([email protected]). Met behulp van uw reacties kunnen wij in de toekomst beter richting geven aan onze inspanningen en onze prestaties op het gebied van duurzaamheid verder verbeteren. Rijkman Groenink Voorzitter van de Raad van Bestuur

Foto: Ron Offermans

Amsterdam, 29 juli 2004

“Wij zijn vastbesloten onze prestaties op het gebied van duurzaamheid te verbeteren – niet in de laatste plaats omdat dit ten goede komt aan ons bedrijf. De uitdaging waarvoor wij staan is duurzaamheid een centrale plaats in onze onderneming te geven. Wij nodigen u uit hieraan een bijdrage te leveren door feedback te geven op onze prestaties.” Rijkman Groenink

5

Waar wij voor staan

Waar wij voor staan

Onze rol als financiële instelling

onze bank helpen wij hen hun doelstellingen

Als financiële instelling vervullen wij een

en ambities te verwezenlijken. Onze missie

centrale positie in de economische en

is immers onze klanten te helpen bij het

sociale infrastructuren van de maatschappij.

vervullen van hun behoeften van vandaag en

Wij zijn ons ervan bewust dat onze rol als

hun ambities voor morgen.

kapitaalverschaffer in het economisch verkeer ons verplicht tot verantwoord gedrag en

In de 180 jaar dat onze bank bestaat, zijn

betrokkenheid. Het vertrouwen van klanten,

wij er steeds in geslaagd te anticiperen op

medewerkers, aandeelhouders, overheden,

de veranderende behoeften, percepties

toezichthouders en de maatschappij is van

en ambities van onze klanten, onze

doorslaggevend belang voor ons functioneren

medewerkers, de kapitaalmarkten en de

als bankinstelling: aan dit vertrouwen ontleent

maatschappij. Met vestigingen in meer

onze bank haar bestaansrecht. Integriteit is

dan 60 landen is diversiteit een van de

onmisbaar om dit vertrouwen te winnen en te

karakteristieken van onze organisatie. Dit

behouden. Door een partnership te creëren

plaatst ons vanwege de uiteenlopende

met de verschillende belanghebbenden van

gewoontes en weten regelgeving voor uitdagingen en biedt tegelijk ook kansen.

ABN AMRO Waarden en Business Principles

In het afgelopen decennium hebben wij de normen en waarden die altijd al de leidraad

Onze waarden zijn:

voor ons handelen waren, concreet gestalte

Integriteit

gegeven. In eerste instantie door de

Teamwork

ABN AMRO Waarden en Business Principles

Respect

te formuleren en in de organisatie te

Professionaliteit

verankeren en recent door op basis hiervan

Onze Business Principles luiden: Voor onze medewerkers: Wij zijn het hart van onze organisatie Wij streven naar topkwaliteit

onze toewijding aan duurzame ontwikkeling expliciet inhoud te geven.

Waarden en Business Principles De vier ABN AMRO Waarden zijn Integriteit,

Voor onze aandeelhouders:

Teamwork, Respect en Professionaliteit. Met

Wij streven naar maximale aandeelhouderswaarde op lange termijn

de introductie van onze Business Principles

Wij managen risico’s gedegen en professioneel

in 2001 gaven wij verdere invulling aan deze

Voor onze klanten: Wij streven naar optimale dienstverlening Wij bouwen ons bedrijf op vertrouwelijkheid

waarden door ze te koppelen aan de rol en de verantwoordelijkheden die multinationale ondernemingen hebben in de hedendaagse maatschappij. Aan de ene kant brengen de

Voor onze zakenpartner:

Business Principles tot uitdrukking hoe onze

Wij beoordelen onze zakenpartners op hun normen en waarden

waarden onze relatie beïnvloeden met al

In de maatschappij: Wij zijn een verantwoordelijke organisatie en gedragen ons als een ‘good corporate citizen’ Wij respecteren de mensenrechten en het milieu

diegenen die bij onze bank betrokken zijn, aan de andere kant verdiepen en versterken zij die relatie. In onze waarden en Business Principles brengen wij tot uitdrukking waar wij voor

Compliance:

staan. Zij beschrijven hoe wij zaken willen

Wij zijn aanspreekbaar op ons handelen en zullen openheid betrachten

doen. Het is echter geen wetboek, maar een kompas dat ons de richting wijst bij het

6

verbeteren van onze prestaties en reputatie

Waar wij voor staan

in een dynamische omgeving. Elke Business “Bij waardecreatie op lange termijn gaat

Principles in specifieke doelstellingen,

het om meer dan alleen geld. Waardecreatie

strategieën en programma’s die een

heeft namelijk alles te maken met

afspiegeling vormen van de culturen en

duurzaamheid. Door nu reële waarde te

markten waarin de betreffende BU actief is.

creëren verwerven wij het recht ons bedrijf

Foto: Capital Photos

Unit (BU) vertaalt deze waarden en Business

Wat verstaan wij onder duurzame ontwikkeling?

in de toekomst verder te ontwikkelen. Duurzame waarde is dus de maatstaf waaraan wij onze vooruitgang afmeten.”

In onze definitie van duurzame ontwikkeling wordt een direct verband gelegd met de

Tom de Swaan, Chief Financial Officer

waarden en Business Principles van onze bank: Duurzame ontwikkeling betekent voor ABN AMRO dat wij handelen naar

en onze reputatie op het gebied van

onze waarden en Business Principles om in

verantwoordelijkheid, openheid en eerlijkheid

de huidige behoeften van onze organisatie

bevorderen wij onder onze medewerkers een

en onze belanghebbenden te voorzien en

wij-gevoel en willen wij hen inspireren.

tegelijkertijd het menselijk kapitaal, de natuurlijke hulpbronnen en de financiële

Een andere belangrijke competentie is

middelen die in de toekomst nodig zijn,

risicobeheer: het vermogen om goed

te beschermen, in stand te houden en te

geïnformeerd de juiste zaken met de juiste

versterken.

klanten te doen. Het Triple P concept – People, Planet en Profit – stelt ons in staat een breder

Openheid, flexibiliteit en een evenwichtige

perspectief te hebben, hetgeen de kwaliteit

benadering van de belangen van de

van de besluitvorming ten goede komt. In ons

verschillende partijen die bij onze bank

interne beleid betreffende de acceptatie van

zijn betrokken, zijn voor ons de sleutel tot

en de relatie met klanten is het belang dat wij

succesvol ondernemen. Wij richten het

hechten aan respect voor het milieu en de

vizier op de lange termijn, zonder daarbij

mensenrechten vastgelegd. Wij respecteren

overigens de kansen die zich op korte termijn

de mensenrechten conform de Universele

voordoen uit het oog te verliezen. Duurzame

Verklaring van de Rechten van de Mens zoals

ontwikkeling is van essentieel belang om

vastgesteld door de Verenigde Naties en de

onze klanten te bedienen en op de lange

arbeidsnormen van de International Labour

termijn voor alle belanghebbenden waarde

Organisation (ILO). Voorts zullen wij zelf iedere

te creëren. Het is nauw verbonden met onze

schijn van corruptie, fraude of omkoping

kerncompetenties als financiële instelling.

vermijden en niet bewust transacties aangaan met zakenpartners waarvan wij

Vertrouwen is fundamenteel voor onze

weten of vermoeden dat zij betrokken zijn

activiteiten. Het ondersteunt ons vermogen

bij kinderarbeid, dwangarbeid of andere als

om goed te luisteren en onze financiële

zodanig onderkende schendingen van de

kennis en ervaring in de praktijk toe te

mensenrechten.

passen, waardoor wij kunnen fungeren als een geëngageerde partner van onze klanten.

Ambitie

Ons vermogen zorgvuldig te luisteren is

Aandacht voor milieu-, sociale en ethische

sterk afhankelijk van de inzet, creativiteit

aspecten opent ook nieuwe commerciële

en vakkennis van onze medewerkers. Door

mogelijkheden. Wij hebben onze ambitie

onze aandacht voor duurzame ontwikkeling

ten aanzien van duurzaamheid als volgt

7

Waar wij voor staan

Een gerichte benadering

de verschillende belanghebbenden. Naast deze focus op onze kernactiviteiten

Onze aandachtsgebieden voor duurzame ontwikkeling zijn:

willen wij ook een optimale werkomgeving

• Transparant en aanspreekbaar zijn;

bieden, een verantwoordelijk werkgever

• Maatschappelijk verantwoorde financiële dienstverlening;

zijn en een positieve bijdrage leveren aan

• Een aantrekkelijk werkgever zijn;

de gemeenschappen waarin wij actief zijn.

• Bijdragen aan de lokale gemeenschap;

Wij zijn reeds lang actief in een groot aantal

• Onze directe impact op het milieu minimaliseren.

landen met een enorme verscheidenheid aan culturen en normen. Zorg voor het milieu en de verbetering van het functioneren van lokale

geformuleerd: Wij streven ernaar de

gemeenschappen zien wij niet alleen als onze

integratie van duurzame ontwikkeling in onze

plicht, wij hebben er ook zelf belang bij. In ons

werkomgeving en bedrijfsprocessen continu

milieubeleid richten wij ons vooral op terreinen

te verbeteren. Binnen onze invloedsfeer

die voor een organisatie als onze bank het

willen wij een proactieve bijdrage leveren aan

meest relevant zijn.

duurzame ontwikkeling. Wij zijn aanspreekbaar op onze duurzaamheidsprestaties en zullen

Grenzen

daarin openheid nastreven.

Duurzaamheid vormt een integraal onderdeel van de manier waarop wij zakendoen maar is

Uit de definitie van duurzame ontwikkeling,

op zichzelf geen kernactiviteit van onze bank.

in combinatie met onze ambitie op dit punt,

Onze doelstelling is namelijk het creëren van

kan worden afgeleid dat wij duurzame

aandeelhouderswaarde op lange termijn en

ontwikkeling niet zien als een reis waarvan

klanttevredenheid. Klanten, aandeelhouders

de eindbestemming vaststaat. Het is een

en medewerkers blijven onze belangrijkste

voortdurend leer- en verbeteringsproces door

belanghebbenden en vormen het fundament

middel van dialoog met alle belanghebbenden

van onze onderneming.

bij onze bank. De noodzaak om de uiteenlopende en soms

Focus

tegengestelde wensen van de diverse

Voor het succes van duurzaamheids-

belanghebbenden met elkaar in evenwicht

programma’s zijn een focus op belangrijke

te brengen, plaatst ons onvermijdelijk

zaken, een sterke verankering van dergelijke

voor dilemma’s. Door middel van dialoog

programma’s in onze bedrijfsprocessen en

krijgen wij inzicht in de meningen van onze

een transparante communicatie essentieel.

belanghebbenden. Als onderliggende

Wij concentreren ons derhalve op terreinen

spanningsvelden in alle openheid worden

met een hoge toegevoegde waarde en kijken

besproken, kan dit de noodzakelijke creativiteit

daarbij met name naar de voordelen, ook voor

vrijmaken om tot een evenwichtige oplossing

de maatschappij. Bij de allocatie van kapitaal

te komen. Dit betekent overigens niet dat wij

in het economisch verkeer vervullen wij een

altijd aan de wensen van alle belanghebbenden

spilfunctie. Reden voor ons om ook milieu-,

tegemoet kunnen komen. Soms zullen partijen

sociale en ethische aspecten te betrekken bij

moeten aanvaarden dat overeenstemming niet

de beoordeling van klantrelaties en transacties

haalbaar is. Wij streven echter in alle gevallen

en de ontwikkeling van producten met een

naar openheid en eerlijkheid.

duurzamer karakter. Cruciale aandachtspunten

8

voor ons zijn een solide corporate governance-

Deze openheid houdt in dat wij onze

structuur, transparante en effectieve

besluiten in ieder geval willen uitleggen

rapportages en een constructieve dialoog met

aan direct belanghebbenden. Het is echter

Waar wij voor staan

onvermijdelijk dat wij niet altijd op alle gebieden volledige openheid kunnen betrachten. Vertrouwelijkheid is inherent aan bankieren en wij dienen ons in dat opzicht te houden aan strenge wettelijke eisen. Wij kunnen dus niet van alle besluiten met betrekking tot klanten of projecten nadere bijzonderheden bekendmaken. Het gebeurt vaak dat wij zakelijke proposities afwijzen omdat zij niet in overeenstemming zijn met onze waarden en Business Principles. Wij kunnen immers uitsluitend zaken die tot het publiek domein behoren in de openbaarheid brengen. Buitenstaanders zullen mogelijk niet altijd begrip kunnen opbrengen voor deze beperking, maar op dit punt doen wij geen concessies. Daarom betreffen alle voorbeelden in dit verslag anonieme klanten, tenzij bepaalde zaken reeds algemeen bekend zijn. Wij verspreiden ook geen interne beleidsnotities en procedures. Dergelijke stukken zijn louter voor intern gebruik.

9

Governance

Governance

Bankieren is bovenal een kwestie van

eisen van de Amerikaanse Sarbanes-Oxley Act

vertrouwen. Wij willen voldoen aan de hoogste

te voldoen.

zakelijke en ethische normen. Dit streven vormt niet alleen een afspiegeling van onze

In de afgelopen jaren hebben wij onder

waarden en Business Principles, maar getuigt

andere de volgende maatregelen genomen

ook van een sterke commerciële daadkracht;

om de rechten van onze aandeelhouders te

het ondersteunt onze licence to operate en

vergroten:

verhoogt de waarde van onze onderneming op

• De bevoegdheid tot het benoemen van

lange termijn. In dit hoofdstuk gaan wij nader

de leden van de Raad van Commissarissen

in op drie facetten die vertrouwen kweken:

en Raad van Bestuur is overgegaan naar de

corporate governance, een transparant

Algemene Vergadering van Aandeelhouders;

financieel stelsel en de wijze waarop wij

• De bevoegdheid om de jaarrekening

duurzame ontwikkeling in onze organisatie

vast te stellen is overgegaan van de Raad

verankeren.

van Commissarissen naar de Algemene Vergadering van Aandeelhouders;

Versterking van corporate governance

• Aandeelhouders die ten minste 1% van het

In de afgelopen jaren stond corporate

onderwerpen aandragen voor de agenda van

governance centraal in de brede

de aandeelhoudersvergadering, zoals het

maatschappelijke discussie over de aard

voorstel om leden van de Raad van Bestuur en

en het gedrag van ondernemingen. Wij

Raad van Commissarissen te benoemen of te

hebben actief deelgenomen aan initiatieven

ontslaan;

in binnen- en buitenland om corporate

• Het prioriteitsaandeel is als soort afgeschaft

governance te verbeteren. Zo zijn wij in 2003

en het enige uitstaande prioriteitsaandeel is

betrokken geweest bij de totstandkoming

geconverteerd in een gewoon aandeel; en

van de Corporate Governance Code van de

• Het mechanisme van preferente aandelen is

Commissie Tabaksblat. In de code wordt

in overeenstemming gebracht met de herziene

onder meer de bevoegdheid om bestuurders

Nederlandse Corporate Governance Code.

aandelenkapitaal vertegenwoordigen, kunnen

van grote ondernemingen te benoemen toegekend aan de aandeelhouders in plaats

Nadere informatie over het bestuursmodel

van de commissarissen. Voorts hebben wij

van onze bank, de onafhankelijkheid van de

passende maatregelen genomen om aan de

Raad van Commissarissen, de corporate governance structuur, de bezoldiging van het topkader en onze reactie op nieuwe regelgeving wereldwijd kunt u vinden in ons

De Wolfsberg Principles

jaarverslag 2003 en het corporate governance supplement, waarin wij een gedetailleerd

ABN AMRO werkt samen met 11 andere banken actief mee aan

overzicht geven hoe de Nederlandse

de ontwikkeling van de Wolfsberg Principles, een internationaal

Corporate Governance Code binnen onze bank

normatief kader voor commerciële banken inzake witwaspraktijken. De

wordt toegepast (www.abnamro.com/com/

Wolfsberg groep publiceerde in januari 2002 een verklaring betreffende

about/reports.asp).

de financiering van terrorisme en in november 2002 anti-witwas richtlijnen voor correspondentbanken. De meest recente verklaring van

Het beleid en de richtlijnen waarop corporate

de Wolfsberg groep (Monitoring, Screening and Searching) dateert van

governance binnen onze bank is gebaseerd,

september 2003 (www.wolfsberg-principles.com).

zijn vastgelegd in het ABN AMRO Instruction Manual (AIM). Dit belangrijke handboek is

10

Governance

geen openbaar document; het wordt via het

Met de implementatie van dit systeem

intranet van onze bank ter beschikking gesteld

is begin 2003 in de Verenigde Staten een

aan alle medewerkers. Tot de onderwerpen die

begin gemaakt. Gezien de grote diversiteit

in dit handboek aan de orde komen, behoren

van financiële producten en diensten

onder meer human resources, risicobeheer en

die wij via meerdere distributiekanalen

communicatie.

in een groot aantal landen aanbieden, is een gecoördineerde mondiale aanpak, in

Transparant financieel stelsel

overeenstemming met weten regelgeving

Bij de ontwikkeling van economieën en

op het gebied van privacybescherming

bedrijven spelen de internationale financiële

en vertrouwelijkheid, noodzakelijk om

markten een ondersteunende rol. Ondanks

witwaspraktijken efficiënter te kunnen

de controle door toezichthouders en strakke

opsporen. Wij zijn overtuigd van de

richtlijnen voor ondernemingsbestuur staat

voordelen en de effectiviteit van een

het internationaal financieel stelsel bloot

mondiale aanpak van dit soort internationale

aan het risico van oneigenlijk gebruik of

problemen.

misbruik. Voorkoming van oneigenlijk gebruik en misbruik staat bij onze bank hoog in het

Compliance

vaandel.

Als een wereldwijd opererende bank moeten wij voldoen aan alle relevante – vaak

Ken-je-klant

afwijkende en soms zelfs tegengestelde

Integriteit heeft zeker zoveel te maken met

– lokale en internationale bankwetten,

wie wij geen zaken doen als met wie wij wel

voorschriften en standaarden.

zaken doen. In beide gevallen staat onze discipline van Ken-je-klant centraal en wij

Wij hebben compliance gedefinieerd als het

zullen onze initiatieven op dit gebied verder

onafhankelijk toezicht ten behoeve van het

uitbouwen. Onze medewerkers hebben

senior management op de kernprocessen en

een kritische signaalfunctie, onder meer in

daarmee samenhangend beleid en procedures

het kader van witwaspraktijken. Om hen te

die ervoor moeten zorgen dat de bank zowel

helpen problemen te signaleren en aan te

algemene als sectorspecifieke weten

pakken hebben wij een wereldwijd Client

regelgeving naleeft. Dit is ook van belang voor

Acceptance & Anti-Money Laundering

het behoud van de reputatie van onze bank.

(CAAML) beleid ingevoerd, op basis van

Naast allerlei regels en voorschriften laten

Client Due Diligence zoals gedefinieerd door

wij ons in ons handelen ook leiden door onze

de Bank voor Internationale Betrekkingen

waarden en Business Principles.

(Bank of International Settlement/BIS). Dit beleid moet de naleving van nationale

De implementatie van het concernbeleid

en internationale standaarden inzake

voor compliance is een lijnverantwoordelijk-

witwaspraktijken waarborgen. Voorts hebben

heid. Daarnaast waren per 31 december

wij processen ontwikkeld om in het kader

2003 wereldwijd 356 FTE’s actief in

van klantacceptatie ook ethische, milieu- en

compliancefuncties. Een onafhankelijke

sociale factoren te beoordelen. Zo werken

auditfunctie versterkt voorts de bewaking

wij thans, aanvullend op de bestaande

van de operationele risico’s door middel

procedure voor het openen en filteren van

van onafhankelijke en professionele

rekeningen, aan de implementatie van een

controlewerkzaamheden. Met het oog op de

controlesysteem waarmee pogingen tot

onafhankelijkheid van Group Audit rapporteert

witwassen sneller worden gesignaleerd.

het hoofd van Group Audit aan de voorzitter 11

Governance

van de Raad van Bestuur en de voorzitter

1 Medewerkers die op redelijke gronden

van de Raad van Commissarissen/Audit

vermoeden dat onoorbare praktijken hebben

Committee. Group Audit is vertegenwoordigd

plaatsgevonden, plaatsvinden of waarschijnlijk

in alle grote landen waar wij actief zijn en telde

zullen plaatsvinden, dienen dit conform dit

per 31 december 2003 577 FTE’s. De bijdrage

beleid te melden;

van Group Audit aan duurzaamheid bestaat

2 Alle meldingen van vermoedelijk onoorbare

uit het beoordelen van naleving van de in AIM

praktijken zullen vertrouwelijk worden

vastgelegde standaarden.

behandeld; 3 Naar meldingen van vermoedelijk onoorbare

Klokkenluiderbeleid

praktijken die binnen het kader en de

Openheid is binnen onze organisatie het

toepasbaarheid van het klokkenluiderbeleid

kernbegrip als het gaat om het afleggen

vallen, zal tijdig een diepgaand en zorgvuldig

van verantwoording. Hoewel naar onze

onderzoek worden ingesteld; en

mening binnen de bank een cultuur heerst

4 Personen die een vermoeden van onoorbare

die medewerkers stimuleert hun eventuele

praktijken kenbaar maken, mogen hiervan

bezorgdheid over een bepaalde gang van

geen nadelige gevolgen ondervinden.

zaken kenbaar te maken, hebben wij niettemin die het gevoel hebben dat zij zich niet openlijk

Verankering van duurzame ontwikkeling in onze organisatie

kunnen uitspreken. Onze medewerkers

Duurzame ontwikkeling is een integraal

merken vaak als eerste dat er mogelijk iets niet

onderdeel van onze bedrijfsactiviteiten

in orde is. Ons klokkenluiderbeleid stelt hen

en de verantwoordelijkheid ervoor berust

in staat onoorbare praktijken te goeder trouw

dan ook in veel gevallen bij het reguliere

te melden en bevat richtlijnen hoe hiermee

lijnmanagement. Onze Strategische Business

moet worden omgegaan. Doelstelling van dit

Units (SBU’s) hebben derhalve elk hun eigen

beleid is ervoor te zorgen dat meldingen door

specifieke middelen en teams voor duurzame

medewerkers zorgvuldig worden behandeld

ontwikkeling.

mechanismen geïntroduceerd voor degenen

en dat het vereiste onderzoek wordt ingesteld. ABN AMRO heeft in dit kader de volgende

Op concernniveau is onder eindverantwoorde-

beleidsuitgangspunten geformuleerd:

lijkheid van Tom de Swaan, lid van de Raad van Bestuur en Chief Financial Officer, een speciale afdeling Sustainable Development

Organisatieschema Sustainable Developement

opgezet binnen Group Risk Management. De afdeling, die fungeert als kenniscentrum en

BU’s

Concern

Staven

katalysator voor initiatieven en de verankering van duurzame ontwikkeling in alle BU’s,

C&CC BU Nederland

Group Risk Management

C&CC BU Noord-Amerika

Group Human Resources

C&CC BU Brazilië

Development

Corporate Communications

Mulder, Directeur-Generaal Group Risk Management, en staat onder leiding van Madeleine Jacobs, Senior Vice President.

BU New Growth Markets

Group Legal & Compliance

SBU Wholesale Clients

Group Real Estate &

de formulering van onze concernstrategie

Facilities Management

inzake duurzame ontwikkeling, de

SBU Private Clients & Asset Management 12

Group Sustainable

behoort tot het aandachtsgebied van Herman

Global Procurement

De taken van deze concernafdeling omvatten

verslaggeving omtrent duurzaamheid, dialoog met belanghebbenden en de ontwikkeling

Governance

van intern inzicht en expertise. De afdeling

Ambities en actieplan

ondersteunt de Strategic Business Units

Group Sustainable Development

financiële producten en diensten en adviseert


omtrent ethiek en beleid. Het team werkt

en de diverse teams binnen BU’s en

nauw samen met andere afdelingen zoals

staven hebben de gezamenlijke missie

Corporate Communications, Group Human

om binnen de hele bank duurzame

Resources, Group Legal & Compliance, Group

ontwikkeling te integreren in de

Real Estate & Facilities Management en Global

werkomgeving en de bedrijfsprocessen.

Procurement.

Voor 2004 en 2005 staan de volgende initiatieven op de agenda:

Foto: NFP Photography

(SBU’s) bij de ontwikkeling van duurzame

De in dit verslag beschreven lokale

• Bankbrede campagne gericht op de

initiatieven zien wij als een hulpmiddel om

verdere vergroting van het bewustzijn

duurzame ontwikkeling zo dicht mogelijk

van medewerkers en de ontwikkeling

bij onze bedrijfsactiviteiten te brengen.

van vaardigheden met betrekking tot

Wij hebben bovendien een concernbreed

duurzaamheid;

Risk Management en

duurzaamheidsnetwerk opgezet, met als

• Verdere integratie van duurzaamheid in

Madeleine Jacobs, SVP,

doel het delen van kennis over duurzame

onze bedrijfsprocessen door middel van

Head Group Sustainable

ontwikkeling tussen (S)BU’s en geografische

de ontwikkeling en implementatie van

Development

gebieden te verbeteren. Hierdoor zijn wij ons

beleid voor specifieke sectoren;

sterker bewust geworden van onze ambities

• Intensivering van de ontwikkeling van

zowel op concernniveau

ten aanzien van duurzaamheid, kunnen wij

bankproducten waarbij ook milieu-,

als op BU-niveau, door

positieve ontwikkelingen delen en is het

sociale en ethische aspecten in

middel van een dialoog met

enthousiasme toegenomen.

aanmerking worden genomen; en

zowel interne als externe

• Verdere uitwerking en validatie van de

belanghebbenden.

Herman Mulder, SEVP Group

strategie voor duurzame ontwikkeling,

13



Succesvolle organisaties onderscheiden zich

ontwikkeling onderdeel is van onze dagelijkse

niet alleen in hun ambities en structuur, maar

activiteiten en het realiseren van duurzame

met name in hun vermogen om principes in de

waarde op lange termijn.

praktijk toe te passen. Ons klanttevredenheidsmodel en ons Aangezien wij onze prestaties voortdurend

commitment aan duurzame ontwikkeling

willen verbeteren, is het van cruciaal belang

bepalen onze koers en onze ambitie. Wij

dat al onze medewerkers inzicht hebben in

pretenderen niet op elke vraag een antwoord

onze strategie en ook dienovereenkomstig

te hebben. Wat wij wel weten is dat wij nog

handelen en dat er sprake is van

een lange weg te gaan hebben en voor lastige

persoonlijke betrokkenheid. Ons model voor

dilemma’s komen te staan in ons streven naar

klanttevredenheid is een belangrijk ijkpunt

voortdurende verbetering van onze prestaties.

voor het juiste gedrag dat nodig is voor duurzame ontwikkeling.

In de volgende hoofdstukken gaan wij nader in op zaken en dilemma’s die wij tegenkomen bij

Onze doelstelling is aan de verwachtingen

het in de praktijk toepassen van onze Business

van onze klanten te voldoen en zelfs meer dan

Principles, hoe wij onze resultaten meten

dat. Niet alleen willen wij hen leveren wat zij

en welke doelstellingen wij onszelf hebben

nu nodig hebben, wij streven tevens naar een

gesteld. Dit doen wij onder de noemer van de

sterke relatie die hen helpt hun dromen voor

volgende vijf hoofdthema’s:

morgen te verwezenlijken. Dit begint met

1 Transparant en aanspreekbaar zijn;

leiderschap. Basisvoorwaarden voor tevreden

2 Maatschappelijk verantwoorde financiële

klanten zijn onze geëngageerde medewerkers,

dienstverlening;

onze waarden en Business Principles, ons

3 Een aantrekkelijk werkgever zijn;

commitment aan Managing for Value en het

4 Bijdragen aan de lokale gemeenschap; en

benutten van interne synergievoordelen. Het

5 Onze directe impact op het milieu

bovenstaande model illustreert dat duurzame

minimaliseren.

Klanttevredenheidsmodel

14




Financiële resultaten

stringente kostenbeheersing behaalde

Door te voorzien in de behoeften van

ABN AMRO in 2003 voor het eerst een

klanten, medewerkers en de maatschappij

bedrijfsresultaat van meer dan EUR 6 miljard.

als geheel creëren wij uiteindelijk aandeelhouderswaarde. Daarom streven wij naar

Transparantie tegenover beleggers

transparantie jegens alle belanghebbenden en

Ons Investor Relations Team streeft ernaar

gaan wij geregeld de dialoog met hen aan.

de waardering voor onze onderneming

Wij leggen daarbij in eerste instantie

in beleggerskringen te verbeteren.

verantwoording af aan onze aandeelhouders.

Zij doen dit door onze doelstellingen,

Met de recente veranderingen in onze

onze strategie om die doelstellingen te

corporate governance-structuur hebben

bereiken en onze manier van werken uit te

wij aan deze verantwoordingsplicht verder

leggen. Zo worden de verwachtingen van

invulling gegeven. De gekozen maatstaf voor

beleggers in overeenstemming gebracht

aandeelhouders om onze performance te

met de verwachtingen en ambities

toetsen is het gerealiseerde totaalrendement

van de bank zelf. Beleggers met een

voor aandeelhouders (Total Return for

specifieke duurzaamheidsoptiek vormen

Shareholders/TRS) in verhouding tot een peer

tot dusver een relatief klein deel van ons

group van twintig andere banken. Het doel dat

aandeelhouderbestand, maar wij hopen dat

wij ons in 2000 hebben gesteld, is een positie

hun percentage aanzienlijk zal stijgen.

in de top 5 van deze peer group. Eind 2003 stonden wij op de dertiende plaats.

ABN AMRO past een transparant rapportagebeleid toe. Dit betekent dat alle

Wij hebben onze verantwoording tegenover

beleggers toegang hebben tot dezelfde

aandeelhouders ook versterkt door de

informatie. Naast het financieel jaarverslag,

toepassing van Managing for Value, ons

de jaarrekening en het 20-F rapport (zoals

model voor waardecreërend management. Dit

voorgeschreven in de Verenigde Staten door

houdt in dat wij geen belangrijke beslissingen

de Securities and Exchange Commission, de

nemen voordat wij de gevolgen daarvan voor

Amerikaanse beursautoriteit), publiceren wij

onze aandeelhouders hebben geanalyseerd

twee keer per jaar een aandeelhoudersbulletin.

en geraamd. Dankzij hogere baten en een

Een andere belangrijke publicatie is de brochure ‘In een oogopslag’ , die een beeld

Credit ratings

schetst van ons profiel, onze activiteiten, onze Lang

Kort

Moody’s

Aa3

P1

Standard & Poor’s

AA-

A1+

Fitch

AA-

F1+

Per 31 december 2003 had ABN AMRO de volgende credit ratings:

resultaten en onze peer group. Sommige van deze publicaties alsmede persberichten en presentaties aan analisten staan ook op onze internetsite (www.abnamro.com).

Per 31 december 2003 was ABN AMRO opgenomen in diverse duurzaamheidsindices,

Actieve betrokkenheid bij belanghebbenden

waaronder:

Veel mensen en organisaties worden door

Dow Jones Sustainability World Index,

onze activiteiten beïnvloed of beïnvloeden

Dow Jones Sustainability Stoxx Index (toonaangevend in Europese banksector),

op hun beurt onze bank. Zij zijn onze

FTSE4Good Europe 50 en FTSE4Good World 100 Indices.

belanghebbenden: aandeelhouders,

Innovest Strategic Value Advisor: AAA (op een schaal van AAA tot CCC),

medewerkers, klanten, strategische

Oekom Research: in de top tien van mondiale banken en financiële dienstverleners

zakenpartners, leveranciers, toezichthouders, overheden, ratinginstituten, NGO’s en

16

anderen. Om ons als een good corporate


citizen te gedragen moeten wij bekend zijn

• Beleidsontwikkeling en jaarlijkse toetsing –

met de internationale maatschappelijke

in overleg met een aantal internationaal

ontwikkelingen en de veranderingen

erkende NGO’s hebben wij onze ideeën over

in de belangen en percepties van onze

milieu, maatschappij en mensenrechten

belanghebbenden.

uitgewerkt, alsmede beleid voor specifieke

Wij erkennen dat verschil van inzicht op

sectoren als bosbouw en houtplantages,

bepaalde punten onvermijdelijk is, maar

mijnbouw en olie- en gaswinning. In alle

weten ook dat wij, door te luisteren naar alle

gevallen zijn daartoe rondetafelconferenties

belanghebbenden en door te begrijpen wat hun

met NGO’s georganiseerd waar ons beleid in

wensen en zorgen zijn en daarop in te spelen, ons besluitvormingsproces kunnen versterken en onszelf kunnen verbeteren. Hiermee

NGO’s betrekken bij beleidsontwikkeling

bouwen we onze reputatie op het gebied van openheid en aanspreekbaarheid verder op.

Na de invoering van ons bos- en mijnbouwbeleid, hebben wij vervolgens beleid ontwikkeld ten aanzien van de sociale en milieurisico’s van olie- en

Samenwerking met NGO’s

gaswinning. Energie is onontbeerlijk voor economische groei en verhoging

Onder de term Niet-Gouvernementele

van de levensstandaard. Met name olie en gas zijn een belangrijke factor voor

Organisatie (NGO) valt een breed scala aan

de economische ontwikkeling van veel landen; zowel direct via olie-inkomsten

instellingen, van algemeen bekende als

en toegang tot energie als indirect via het scheppen van werkgelegenheid, de

Amnesty International, Milieudefensie, de

vergroting van vaardigheden en een betere infrastructuur.

Novib, het Wereldnatuurfonds en het World

Wij onderkennen dat het uitermate lastig is om in de stijgende vraag naar

Resources Institute, tot organisaties die

energie te voorzien en tegelijkertijd de belasting van het milieu zoveel

zich inzetten voor plaatselijke of specifieke

mogelijk te beperken en het welzijn van de bevolking te vergroten. Dit vergt

thema’s, zoals de American Heart Association

een zorgvuldige afweging van de sociale en milieueffecten van olie- en

in de Verenigde Staten. NGO’s behartigen de

gaswinning, met name in maatschappelijk of landschappelijk kwetsbare

belangen van bepaalde groeperingen in de

gebieden. Hierbij is het onder andere van belang dat transparantie,

burgermaatschappij, maar zijn niet hun enige

mensenrechten en de bescherming van belangrijke natuurlijke leefgebieden

vertegenwoordiger. Door samen te werken

worden gewaarborgd, en dat een redelijk deel van de voordelen ook

met bedrijven, deel te nemen aan openbare

daadwerkelijk ten goede komt aan de betrokken lokale gemeenschappen.

beleidsvorming en de media te benaderen oefenen maatschappelijke en milieugroepen

Ons beleid is ontwikkeld in nauw overleg met een groep van internationale

een steeds grotere invloed uit op de agenda

NGO’s in twee opeenvolgende discussiebijeenkomsten. Ook is er met meer

van de politiek en het bedrijfsleven.

dan tien klanten van onze BU Integrated Energy verspreid over de hele wereld intensief overleg geweest over de best practice op dit terrein en hebben wij

Wij hechten er sterk aan de dialoog met

terugkoppeling gevraagd op ons conceptbeleid.

onze belanghebbenden te intensiveren. De uiteenlopende belangen van alle betrokken

In ons uiteindelijke beleid zijn ook de Equator Principles opgenomen, die

partijen stellen ons overigens soms voor

in de loop van 2003 zijn ontwikkeld. Ons beleid gaat echter verder dan

dilemma’s. Wij hebben echter ervaren dat

projectfinanciering alleen en omvat tevens corporate financieringsvormen en

actieve samenwerking een vruchtbare bron

hybride projecten voor olie- en gasbedrijven. Dankzij het olie- en gasbeleid

van informatie en voedingsbodem voor

kunnen wij beter onderbouwde beslissingen nemen. Cruciaal is ook dat het

wederzijds begrip is. Door latente spanningen

beleid in overeenstemming is met onze waarden en Business Principles en,

bespreekbaar te maken stimuleren wij

meer in het algemeen, met ons commitment aan duurzame ontwikkeling.

de noodzakelijke creativiteit om betere, evenwichtige oplossingen te vinden voor alle

Voor meer informatie over het olie- en gasbeleid, zie pagina 67.

belanghebbenden. Deze samenwerking met NGO’s kent verschillende vormen.

17


Samenwerken met NGO’s

op het gebied van maatschappij, milieu en cultuur als wij zelf de nodige kennis of

In onze samenwerking met NGO’s hanteren wij de volgende algemene principes:

ervaring ontberen. Zo hebben wij in Brazilië

• Openheid en wederzijds vertrouwen;

met Friends of the Earth samengewerkt

• Een productieve en coöperatieve relatie;

om onze medewerkers op te leiden in het

• Respect voor vertrouwelijkheid ten aanzien van onze klanten;

beoordelen van sociale en milieurisico’s,

• Respect voor elkaars taken en verantwoordelijkheden, mogelijkheden en

en met ACCION bij het opzetten van

beperkingen; en

Real Microcrédito. Onze maatschappelijk

• Een constructieve uitwisseling van gedachten en ideeën als basis voor

verantwoorde beleggingsfondsen (SRI-

wederzijds begrip.

fondsen) in Zweden en Brazilië hebben een ethische adviesraad waarin ook vertegenwoordigers van NGO’s, juristen conceptvorm werd besproken en verbeterd.

en academici zitting hebben. In Nederland

Pas daarna is het beleid vastgesteld en

nemen wij deel aan de rondetafelgesprekken

geïmplementeerd.

van Amnesty International over ondernemen

• Samen zoeken naar oplossingen – wij

en mensenrechten. In de Verenigde Staten

werken samen met NGO’s aan vraagstukken

hebben wij met de Metropolitan Planning Council samengewerkt bij de voorlichting aan het publiek over duurzaamheidaspecten,


waaronder de financiering van groene


projecten. • Publieke zorg en opkomende problemen –

Wij werken bij de ontwikkeling van onze

wij hebben regelmatig contact met NGO’s,

duurzaamheidsinitiatieven actief samen

die groepen vertegenwoordigen die gevolgen

met belanghebbenden. Daarbij wegen wij

(zouden kunnen) ondervinden van door ons

uiteenlopende standpunten tegen elkaar

gefinancierde projecten. Zo hebben wij in

af, maar nemen wij uiteindelijk zelf een

Indonesië overleg gevoerd met lokale klanten,

beslissing.

NGO’s en andere belanghebbenden over ons bosbouw- en houtplantagebeleid.

Wij zullen daarom: • Actief samenwerken met onze

Foto: Ron Offermans

belanghebbenden en andere ondernemingen bij de verdere uitwerking van het duurzaamheidsconcept, voor onszelf en voor de financiële sector als geheel; • Bijdragen aan de verdere ontwikkeling

Sandrijn Weites (links) en

van de richtlijnen van het Global Reporting

Paul Mudde, beiden SVP Group

Initiative (GRI), aangezien deze de basis

Sustainable Development

vormen voor uniforme verslaggevingsgrondslagen; en • De terugkoppeling van belanghebbenden op dit Duurzaamheidsverslag 2003 gebruiken om de editie over 2004 verder te verbeteren, zowel inhoudelijk als qua transparantie en tijdigheid (publicatiedatum).

18

Maatschappelijk verantwoorde financiële dienstverlening



Wat betekent dit voor ons?

deze SBU’s. Maar omdat risicobeheer over de

Naarmate de aandacht voor de bijdrage van

grenzen van de SBU’s heen reikt, schetsen wij

het bedrijfsleven aan duurzame ontwikkeling

hieronder eerst het algemene kader.

toeneemt, groeit het besef dat ook voor weggelegd. Het gaat daarbij niet zozeer

Risicobeheer: een holistisch perspectief

om de directe milieueffecten van financiële

Wij kiezen voor een degelijke, holistische en

instellingen, maar om hun vermogen sociale,

professionele benadering van risicobeheer.

ethische en milieuaspecten indirect te

Hieronder vallen kredietrisico’s, sociale,

beïnvloeden via de keuze van zakenpartners

ethische en milieurisico’s, landenrisico’s,

en de voorwaarden waaronder met hen wordt

marktrisico’s, operationele risico’s en

samengewerkt.

reputatierisico’s. In het kader van ons degelijke

Wij gaan bij dergelijke besluiten na of de

risicobeleid hebben wij het risicobeheer

betreffende klantrelaties en transacties in

onafhankelijk gemaakt van de commerciële

overstemming zijn met onze waarden en

organisatie. Op deze manier is een

Business Principles. Kennis van onze klanten

afgewogen en onafhankelijke besluitvorming

is een fundamenteel onderdeel van ons

gewaarborgd. In deze paragraaf gaan wij met

streven naar maatschappelijk verantwoorde

name in op het beheer van sociale, ethische en

financiële dienstverlening. Daarnaast

milieurisico’s. Voor nadere informatie over de

concentreren wij ons op mogelijkheden om

wijze waarop wij de overige risico’s beheren,

duurzame producten en diensten aan te

wordt verwezen naar het Jaarverslag 2003.

de financiële sector hier een sleutelrol is

bieden aan klanten die daarvoor openstaan. Dit hoofdstuk gaat over de manier waarop wij

Geïntegreerde afweging van sociale,

omgaan met onze klanten. Dit is het gebied

ethische en milieukwesties

waar onze kernactiviteiten het grootste

Wij willen maatschappelijk verantwoord

duurzaamheidseffect hebben. De bank heeft

ondernemen. Daarom maken ook sociale,

drie Strategic Business Units (SBU’s), elk met

ethische en milieufactoren integraal onderdeel

zijn eigen specifieke kenmerken en problemen.

uit van onze risicoanalyse bij kredietaanvragen.

In afzonderlijke paragrafen van dit hoofdstuk

Deze werkwijze resulteert in een portefeuille

gaan wij nader in op de gang van zaken binnen

van klanten en transacties met een geringer

“Milieudefensie, een van de leden van de NGO BankTrack, beseft terdege dat de Equator Principles kunnen uitgroeien tot een nieuwe, mondiale standaard voor sociale en milieuaspecten van projectfinanciering.

Maar wil het werkelijk zo ver komen, dan is het essentieel dat de implementatie in de operationele processen van banken en de toepassing bij specifieke investeringsbeslissingen op transparante wijze plaatsvinden en door derden worden geverifieerd. Bovendien dient er een mechanisme voor onafhankelijk

Foto: Rick Keus

toezicht te komen. Beloften en goede bedoelingen alléén zijn niet voldoende!

Milieudefensie is vooral benieuwd naar de invloed van de Equator Principles op de financieringsportefeuille van ABN AMRO. Worden niet-duurzame projecten in de toekomst niet langer gefinancierd? Naar onze mening is het financieren van projecten als BTC en Chad Cameroon niet verenigbaar met de Principles.”

Paul de Clerck, Milieudefensie

20


“Wij stellen het zeer op prijs dat ABN AMRO een voortrekkersrol heeft gespeeld bij de ontwikkeling van de Equator Principles, samen met het IFC en andere banken die actief zijn in projectfinanciering. Wij realiseren ons dat dit slechts een eerste stap is op de nog lange weg naar een oplossing voor de problemen waarmee wij worden geconfronteerd, maar het is wel een belangrijke stap.”

Peter Woicke, Executive Vice President van de International Finance Corporation

onderliggend risico, en aldus in relaties die op

Het dilemma

lange termijn duurzamer en winstgevender zijn. De besluitvorming over transacties

De bank overwoog om een grote kapitaalgoederentrans-

waarbij sociale, ethische of milieufactoren

actie met betrekking tot defensiematerieel te financieren

mogelijk een aanzienlijke rol spelen, vindt

voor één van de opkomende economieën. De overheid van

plaats in het Group Risk Committee (GRC),

het exporterende land had daarvoor een exportvergunning

het hoogste beleidsbepalende en transacties-

verleend.

fiatterende orgaan van de bank op het gebied van risicobeheer onder leiding van Tom de

Onze overwegingen

Swaan (lid Raad van Bestuur en CFO).

Ten aanzien van defensietransacties voeren wij een restrictief beleid. Wij erkennen het recht van democratische

Duurzaamheidsbeleid

landen om zich met gerechtvaardigde middelen te

Door duurzaamheidsbeleid te ontwikkelen

verdedigen en de vrede, stabiliteit en veiligheid in de regio

kunnen wij bij alle relaties die wij aangaan ook

te handhaven. Wij zijn ons echter eveneens bewust van het

sociale, ethische en milieuaspecten betrekken,

risico dat militair materieel in verkeerde handen kan vallen

de belangen van onze belanghebbenden

en voor onderdrukking kan worden gebruikt.

beschermen, best practices voor bepaalde sectoren vaststellen en duurzame

Het ondernemingsbestuur en het track record van

ontwikkeling in het algemeen bevorderen.

zowel de fabrikant als de koper van de wapenuitrusting onderwerpen wij dan ook aan een grondig onderzoek,

Onze beleidsrichtlijnen worden goedgekeurd

conform internationale verdragen en de EU-gedragscode

door het zogenaamde Policy GRC, dat daarbij

voor wapenexport. Ook beoordelen wij om welk type

rekening houdt met relevante nationale

product het gaat, waarvoor het gebruikt gaat worden en

en internationale wetten en verdragen,

hoe de situatie – inclusief de mensenrechtensituatie –

terugkoppeling van SBU’s en klanten en de

in het ontvangende land is. Het feit dat de betreffende

dialoog met belanghebbenden en andere

overheid een exportvergunning afgeeft, is voor ons een

financiële instellingen. Bij de ontwikkeling van

noodzakelijke, maar op zich niet voldoende voorwaarde

de Equator Principles en het olie- en gasbeleid

voor goedkeuring.

en het mijnbouwbeleid in 2003 hebben wij ook NGO’s geconsulteerd. Op pagina 67 van

Ons besluit

dit verslag staat een beknopte samenvatting

Onze analyse bevestigde dat er weliswaar legitieme

van ons beleid betreffende defensie, bosbouw,

redenen waren voor de aanschaf van het materieel om

tabak, mijnbouw en olie en gas.

de lokale vrede, stabiliteit en veiligheid te bewaren, maar met het oog op zorgen omtrent schendingen van de

Equator Principles

mensenrechten hebben wij desondanks besloten van de

ABN AMRO was een van de initiatiefnemers

transactie af te zien.

van de Equator Principles in 2002. Dit zijn vrijwillige richtlijnen voor het analyseren,

21


Tabel 1 beschrijft de activiteiten uitgevoerd door de verschillende teams.

Tabel 1: Milieu-, sociale en ethische screening ESRMU: Wholesale Clients (incl. C&CC BU Nederland)

C&CC BU Brazilië en Wholesale Brazilië


Focus

Milieu, sociaal en ethisch



Aantal medewerkers

4

2

6

Gebruik screening- en

Filter voor sociale, ethische en

Vragenlijst sociale en

Milieu-diagnose

informatietools

milieu-risico’s

milieu-aspecten

Amerikaanse weten regelgeving

Client sustainability rating tool

Ondersteuning via het internet

Ondersteuning via het internet

Portugese vertaling van

Ratingrapporten Innovest

Beoordeling door kredietcommissie

richtlijnen IFC/WB

Tabel 2 geeft een overzicht van de door de teams gegeven trainingen.

Tabel 2: Training in milieu-, sociale en ethische aspecten

Algemene bewustwording

ESRMU: Wholesale Clients (incl. C&CC BU Nederland)

C&CC BU Brazilië en Wholesale Brazilië


Medewerkers

Partners

Medewerkers

Partners

Medewerkers

Partners

692

WRI en IFC

1300

Milieu-

–

Interne des-

defensie, IFC Beleid/Equator Principles

75

IFC

200

Milieu-

kundigheid –

Interne des-

defensie

Grafiek A: Adviezen

kundigheid

Tabel 3: Resultaten van screening op milieu-, sociale en ethische aspecten

ESRMU per sector

advises by industry (tweede halfjaar 2003) Second Half 2003

(2003)

ESRMU

Totaal aantal adviezen

22

Brazilië (WCS)

Brazilië (MKB)

VS

150

61

2051

1195

• Goedgekeurd

64

60

2039

–

• Voorwaardelijk goedgekeurd

55

0

2

–

• Afgekeurd

31

1

10

–

Grafiek A geeft aan naar welke sectoren de

In tabel 3 zijn de adviezen van ESRMU (in

Olie & gas: 26%

aandacht van ESRMU in de tweede helft van

Amsterdam en Azië Pacific), Brazilië en de Verenigde

Mijnbouw: 8%

2003 is uitgegaan. Een derde van alle

Staten uitgesplitst. Op het moment van schrijven

Defensie: 30%

adviezen had betrekking op de winning van

van dit verslag werd in de Amerikaanse gegevens

Energie: 4%

delfstoffen – olie en gas en mijnbouw – gevolgd

geen onderscheid gemaakt tussen onvoorwaardelijk

FIPS: 6%

door defensie met 30%. Deze cijfers tonen aan

goedgekeurde, voorwaardelijk goedgekeurde

Overig: 26%

dat het besluit om ons risicobeleid vooral op

en afgewezen voorstellen. Omdat door ESRMU

Other: 2.3%

deze sectoren te richten, juist is. Onder ‘Overig’

de grootste en meest complexe voorstellen

vallen diverse sectoren, variërend van bosbouw

worden behandeld, is het aantal afwijzingen en

tot tabak.

voorwaardelijke goedkeuringen relatief groot.


beoordelen en beheersen van sociale en

Voor bepaalde sectoren hebben wij een

milieurisico’s bij projectfinanciering. De richtlijnen

specifieke analysemethodiek (Client

zijn gebaseerd op beleid en standaarden van de

Diagnostic Tool) ontwikkeld waarmee voor

Wereldbank en International Finance Corporation (IFC). Drieëntwintig banken, samen goed voor

Het dilemma

78% van de projectfinanciering in 2003, zijn overeengekomen deze principes wereldwijd toe

Wij overwegen opnieuw een relatie aan

te passen op projectfinanciering in alle sectoren,

te gaan met een voormalige klant in

waaronder mijnbouw, olie en gas en bosbouw. De

een opkomende markt. De relatie was

Equator Principles zijn het eerste grootschalige

beëindigd vanwege bezorgdheid omtrent

private sector initiatief in hun soort.

de ernstige gevolgen van de activiteiten van het bedrijf voor het milieu. Het

Op 4 juni 2003 heeft ABN AMRO als een van de

vermoeden bestond dat daardoor de

eerste banken de Equator Principles ingevoerd.

groei van bossen nadelig was beïnvloed

Vervolgens zijn workshops gehouden in Londen,

en de levensverwachting van de lokale

Chicago en Sydney om onze medewerkers

bevolking was afgenomen tot significant

projectfinanciering met deze principes vertrouwd

onder het landelijk gemiddelde. Het bedrijf

te maken. De kwaliteit van de projectvoorstellen

lijkt nu bereid te zijn om de uitstoot van

die door de commerciële units ter goedkeuring

schadelijke stoffen te verminderen door

worden ingediend, is dusdanig verbeterd dat

middel van technologische en procesmatige

sinds de invoering van de Equator Principles

veranderingen. Daarvoor is echter geld

geen enkel project meer is afgewezen; twee

nodig. De concrete resultaten op dit gebied

projecten zijn onvoorwaardelijk goedgekeurd en

zijn echter nog niet zichtbaar, terwijl de

vijf onder bepaalde voorwaarden.

lokale weten regelgeving evenmin solide is.

Wij stimuleren de toepassing van de Equator

Onze overwegingen

Principles niet alleen intern, maar organiseren

Als wij ons opnieuw inlaten met een bedrijf

ook presentaties en conferenties en nemen deel

dat eerder ernstige milieuschade heeft

aan workshops om andere banken te stimuleren

veroorzaakt, kan bij het publiek de indruk

de principes eveneens te onderschrijven en

ontstaan dat wij ons niet houden aan

toe te passen. De Equator Principles vindt u op

onze waarden en Business Principles. Ons

www.equator-principles.com

uitgangspunt is echter dat wij in principe geen kans voorbij mogen laten gaan om een

Screening: proces en hulpmiddelen

klant te helpen zich te verbeteren, zelfs als

Naast sectorspecifiek risicobeleid hebben

dat mogelijk vragen oproept bij het publiek.

wij speciale tools ontwikkeld voor het

Een voorwaarde is wel dat de relatie met de

toetsen van projecten op sociale, ethische en

klant moet zijn gebaseerd op vertrouwen

milieuaspecten. Deze screening maakt het

en dialoog en dat wij ervan overtuigd

mogelijk knelpunten te signaleren en wordt

moeten zijn dat de klant daadwerkelijk tot

toepast zowel op sectoren waar wij al beleid

verbetering bereid is.

voor hebben ontwikkeld als op sectoren waar deze aspecten tot nu toe geen belangrijk

Ons besluit

aandachtspunt zijn geweest. Gebruikers van

Wij hebben besloten voorlopig niet opnieuw

de beschikbare screening tools worden ofwel

met dit bedrijf een relatie aan te gaan, omdat

gewezen op de relevante beleidsrichtlijnen of

het nog niet afdoende kon aantonen zich tot

verzocht de kwestie voor te leggen aan het

verbetering verplicht te hebben.

betreffende risicoteam.

23


klanten een duurzaamheidsprofiel en een

Staten) eigen teams die klanten en projecten

score kunnen worden bepaald. Zo kunnen wij

screenen op sociale en milieuaspecten.

vaststellen bij welke klanten het commitment aan duurzaamheid of het vermogen om

Het dilemma

duurzaamheidskwesties aan te pakken achterblijft bij vergelijkbare ondernemingen. In

De bank heeft een relatie met een klant

plaats van deze klanten op grond van dit profiel

die zich bezighoudt met dierproeven voor

uit te sluiten, willen wij proberen met hen samen

uitsluitend medische doeleinden. De client,

te werken, ofwel door onze kennis en inzichten

en ook de bank, worden geconfronteerd

met hen te delen ofwel door hen financieel

met acties van een groep radicale dieren

advies of ondersteuning te bieden bij de

activisten.

ontwikkeling van hun duurzaamheidspotentieel. In Brazilië waren wij de eerste bank die speciaal

Onze overwegingen

beleid voor sociale en milieurisico’s invoerde. Dit

Dierproeven zijn een uiterst gevoelig

beleid vervult een voorbeeldfunctie in het land en

onderwerp dat veel vragen opwerpt. In

heeft andere banken ertoe gebracht vergelijkbaar

hoeverre mogen wij ten bate van de mensheid

beleid te formuleren.

in het leven van dieren ingrijpen? Kunnen

Voor de beoordeling van het landenrisico

dierproeven worden vermeden of verminderd?

werken wij, in aanvulling op de gebruikelijke

Is de biomedische aanleiding urgent genoeg

politieke en economische factoren, aan een

om dierproeven te rechtvaardigen? Zijn de

kader voor de toetsing van het reputatierisico

leefomstandigheden van de dieren optimaal?

op basis van niet-economische criteria die voor

En is er voldoende regelgeving, betrokkenheid

de bank relevant zijn. Deze criteria betreffen

van de overheid en transparantie?

onder andere de mensenrechtensituatie en de

Buiten deze morele overwegingen spelen

omvang van corruptie. Het kader is bedoeld om

ook nog andere zaken een rol. Dierproeven

landen met een verhoogd risico te signaleren,

geven vaak aanleiding tot sterke emoties – zo

zodat een extra due diligence wordt uitgevoerd

zeer zelfs, dat sommige mensen soms de

voor alle transacties in dergelijke landen.

voorkeur geven aan geweld boven dialoog.

Wij zijn van mening dat deze benadering,

Wij moeten daarom de veiligheid van onze

naast onze bestaande beoordeling van het

eigen medewerkers en onze klanten kunnen

landenrisico op politieke en economische

garanderen en mogelijke reputatieschade

factoren, een evenwichtiger en consistenter

voorkomen. Andere punten in de afweging zijn

besluitvorming mogelijk zal maken, waarbij een

of wij moeten buigen voor geweld en wat de

reeks landspecifieke risico’s voor de bank in

rol van de overheid is.

aanmerking wordt genomen.

24

Klanten en projecten worden op verschillende

Ons besluit

plaatsen binnen onze organisatie getoetst op

Ondanks de risico’s en de gevoeligheden

sociale, ethische en milieuaspecten. De algehele

hebben wij om diverse redenen besloten

verantwoordelijkheid voor internationale

de relatie met de klant voort te zetten;

beleidsontwikkeling en consistente toepassing

onze analyse bevestigde dat er een urgente

van vastgesteld beleid op deze gebieden ligt bij

biomedische reden voor de dierproeven

de Environmental and Social Risk Management

was, dat de klant veel was gelegen aan het

Unit (ESRMU) in Amsterdam. De ESRMU Asia

verbeteren van de leefomstandigheden

Pacific in Singapore doet hetzelfde voor de

van de dieren, dat de overheid sterk

regio Azië en Pacific. Van onze dochterbedrijven

bij het project betrokken was en dat er

hebben ABN AMRO Real (Brazilië) en LaSalle

adequate regels waren en voldoende

Bank en Standard Federal Bank (Verenigde

transparantie. Ook al onderkennen wij onze


verantwoordelijkheid om onze klanten

maatschappelijke en milieueffecten als de

terzijde te staan als hun gedrag strookt met

olieopbrengsten voor de betrokken landen.

onze Business Principles, in dit specifieke

Voor de volledige duur van het project zijn

geval is de verantwoordelijkheid die wij

uitgebreide, onafhankelijke toezichts- en

hebben ten aanzien van het behouden van

klachtenprocedures ingesteld. Regionale en

de veiligheid van onze medewerkers en

lokale ontwikkelingsplannen zorgen ervoor

klanten in deze specifieke situatie ook een

dat de lokale gemeenschappen een eerlijk

belangrijke overweging geweest. Vandaar

aandeel in de opbrengst zullen ontvangen.

dat wij vinden dat er ook grenzen zijn aan

Op de naleving wordt streng toegezien.

de rol die bedrijven kunnen spelen. Dit

Ondanks de uitgebreide en transparante

onderstreept tevens het belang van de rol

due diligence en projectstructuur hebben

die de overheid in dezen kan en moet spelen.

bepaalde internationale NGO’s hun ernstige bezorgdheid uitgesproken over de risico’s voor het milieu en de lokale

Het dilemma

gemeenschappen en betwijfelen zij of

BTC-pijpleiding

het project voldoet aan de Equator Principles.

Door Azerbeidzjan, Georgië en Turkije wordt momenteel een 1.760 kilometer lange

Onze overwegingen

oliepijpleiding aangelegd. Via deze BTC-

De lengte van de pijpleiding, de

pijpleiding moet maximaal één miljoen

milieuproblemen en de politieke, sociale

vaten olie per dag getransporteerd worden

en culturele diversiteit van de regio maken

van de olievelden in de Kaspische Zee naar

het BTC-project uniek. Bij een pijpleiding

een terminal aan de Turkse Middellandse-

van deze omvang kunnen milieu-effecten

Zeekust. Bij de financiering van het project

langs het traject nooit volledig worden

zijn diverse ontwikkelingsbanken betrokken,

uitgesloten. Wij moesten beslissen of

namelijk het International Finance

de sociale en milieumaatregelen en de

Corporation (IFC), de Europese Bank voor

economische en maatschappelijke voordelen

Wederopbouw en Ontwikkeling (European

van het project opwogen tegen de risico’s en

Bank for Reconstruction and Development/

eventuele nadelige effecten.

EBRD) en de Overseas Private Investments

In 2003 hebben wij in nauw overleg

Corporation (OPIC), alsmede zeven nationale

met klanten en NGO’s een sociaal en

kredietverzekeringsmaatschappijen

milieubeleid voor de olie- en gassector

(Export Credit Agencies/ECA’s) en vijftien

ontwikkeld, waarin de Equator Principles zijn

commerciële banken, waarvan er negen de

verwerkt. Dit beleid formuleert duidelijke

Equator Principles hebben onderschreven.

criteria voor onze besluitvorming. Voor

De hoofdsponsor (British Petroleum/BP),

zogenaamde Categorie-A-projecten als de

IFC en de EBRD hebben gedurende een

BTC-pijpleiding - met mogelijk ingrijpende

aantal jaren de maatschappelijke en

gevolgen voor mens en milieu - dient een

milieueffecten onderzocht om te waarborgen

uitgebreid onderzoek te worden uitgevoerd,

dat het project in overeenstemming

dit omvat tevens maatschappelijke en

is met internationale best practices

milieugevolgen - inclusief inspraak van

en de eigen interne beleidslijnen. Ook

groepen belanghebbenden, zoals inheemse

hebben zij diepgaande gesprekken

volkeren en lokale NGO’s. Tevens dient er

gevoerd met lokale leiders en NGO’s. Het

een milieuplan te worden opgesteld om

project vereist een grote transparantie,

de geconstateerde mogelijke risico’s te

zowel wat betreft het onderzoek naar

voorkomen, verkleinen en beheersen.

25


Het beleid houdt rekening met het feit dat

echter van mening dat het project op essentiële

projecten in zeer arme streken en landen,

punten in overeenstemming was met ons

die worden gekenmerkt door corruptie en

beleid en de Equator Principles. Belangrijke

een gebrekkig wettelijk kader, een verhoogd

afwegingen die ons ten gunste van het project

risico met zich meebrengen. In dergelijke

hebben doen besluiten, waren de industry

omstandigheden moeten extra eisen

best practices die binnen het project worden

worden gesteld om te waarborgen dat

toegepast, de goede operationele staat van

het project per saldo in afdoende mate

dienst en het commitment aan duurzaamheid

ten goede komt aan de betrokken lokale

van sponsor en hoofduitvoerder BP, de grote

gemeenschappen en het gastland. Dit

mate van transparantie met betrekking tot de

vereist doorgaans de nauwe betrokkenheid

projectopbrengsten, de sterke betrokkenheid

van een multilaterale organisatie of

van IFC en de EBRD bij het toezicht op het

kredietverzekeraar, een dialoog met

project en de onafhankelijke toetsing van

lokale gemeenschappen, een goed

het maatschappelijk en milieuadvies van de

ontwikkelingsplan, voldoende transparantie

financiers.

en controle op betalingsstromen. Zowel voor als na het besluit om het Ons besluit

project te steunen hebben wij ons

Naast de uitgebreide due diligence door

beoordelingsproces en onze overwegingen

de sponsoren en andere financiers hebben

toegelicht tegenover de pers en diverse

wij ook zelf het project getoetst aan onze

NGO’s. Door middel van een voortdurende

waarden en Business Principles, ons eigen

dialoog met klanten, NGO’s en andere

beleid en de Equator Principles.

financiële instellingen blijven wij controleren

De toetsing was een diepgaand en complex

of het project voldoet aan de afgesproken

proces. Zo zijn met diverse NGO’s, IFC en de

voorwaarden en normen. Wij zullen ernaar

EBRD gesprekken gevoerd.

blijven streven een bijdrage te leveren aan

Het is geen gemakkelijke beslissing geweest.

constructieve oplossingen voor eventuele

Hoewel aan het project aanzienlijke milieu-

toekomstige problemen.

effecten en risico’s zijn verbonden, waren wij

“BTC vormde de eerste test voor de Equator Principles en het is een enorme teleurstelling dat deze principes onder de druk zijn bezweken. Dat het BTC-project is goedgekeurd, toont aan dat de normen voor projectfinanciering nog steeds tekortschieten. ABN AMRO was niet in staat om op transparante wijze onafhankelijke en objectieve processen op de BTC toe te passen. Het Wereld Natuur Fonds (WNF) zal dit project blijven volgen om te zien hoe de grote risico’s van dit project zich vertalen in aanzienlijke gevolgen, en wij zullen de financiers om rekenschap vragen. Het feit dat een verkeerde coating op de pijpleiding is aangebracht, duidt er alleen maar op dat de nadruk bij dit project nog steeds meer op de perceptie dan op de performance ligt. Het WNF maakt zich onverminderd zorgen over kwetsbare ecosystemen en gemeenschappen die worden blootgesteld aan risico’s en milieubelasting die niet volledig onderkend worden. De opvatting van ABN AMRO dat het verlies van een beschermd natuurgebied bij Qtsia Tabatskuri, nota bene voorgedragen voor IUCN-categorie IV, past binnen haar milieubeleid, is onaanvaardbaar.” Robert Napier, Chief Executive, Wereld Natuur Fonds Verenigd Koninkrijk

26


ABN AMRO’s redactionele commentaar • De pijplijn-coating: Het aanbrengen van

een dergelijke clasificatie vereisen dat

de coating wordt regelmatig gecontroleerd

risico’s voor het milieu en de biodiversiviteit

en de projectsponsor heeft bevestigd

effectief voorkomen, beperkt en beheerd

dat geconstateerde gebreken volgens

worden.

standaardprocedures worden verholpen.

BTC komt hieraan tegemoet door de

De technisch adviseurs van de financiers

mogelijke nadelige effecten van de pijplijn

hebben onlangs aangegeven dat er geen

te managen volgens eens vastgesteld plan.

sprake is van ernstige defecten aan de

In dit kader van een actief risicobeheer is

pijpleiding en dat er evenmin een verhoogd

onder meer het traject van de pijpleiding

risico op lekkage bestaat;

gedeeltelijk aangepast, is de bouwactiviteit

• Qtsia Tabatskuri: Hoewel Qtsia Tabatskuri

in bepaalde seizoenen beperkt, wordt de

nog niet officieel is aangewezen als

vogeltrek zorgvuldig gevolgd en worden

beschermd gebied in IUCN-categorie IV, zou

andere beheersplannen uitgevoerd.

Ambities en actieplan Environmental and Social Risk

Bij de besluitvorming over transacties

en gasbeleid- verder uitdragen buiten de

met klanten betrekken wij ook sociale

SBU Wholesale Clients;

en milieurisico’s. Dit bevordert het

• Onze ondersteunende processen en

opbouwen van duurzame zakelijke

IT-infrastructuur verder ontwikkelen om

relaties. Intern gaat onze aandacht

te waarborgen dat het beleid bankbreed

vooral uit naar de ontwikkeling en

wordt toegepast;

implementatie van beleid, verbetering

• Andere banken ondersteunen die

van de kennis en vaardigheden van

volgens de Equator Principles willen

onze medewerkers en (controle op) de

werken, en best practices uitwisselen

naleving van beleidsvoorschriften.

met banken die dat al doen; en • Doorgaan met onze trainingen voor


Management Unit

Wij zullen daarom:

specifieke doelgroepen, met name op het

• In nauw overleg met klanten en

gebied van versterkte bewustwording en

NGO’s ons beleid inzake mijnbouw en

effectuering. Omvang en kwaliteit van de

olie en gas evalueren en actualiseren

opleidingsprogramma’s worden in 2004

Monika Veric, AVP ESRMU en

en nieuw sectorbeleid ontwikkelen

vergroot, terwijl op groepsniveau een

André Abadie, Group VP, Head

voor mensenrechten en stuwdammen

speciaal intern team zal worden opgezet

ESRMU

(respectievelijk 2004 en 2005);

dat het bewustwordingsproces moet

• Vóór eind 2004 de kennis en toepassing

stimuleren.

van ons sectorbeleid -met name het olie-

27


SBU Consumer & Commercial Clients (C&CC)

De SBU C&CC bedient ongeveer 16 miljoen

Om te illustreren wat deze benadering in de

particuliere klanten en relaties in het midden-

praktijk betekent, staan op de volgende pagina’s

en kleinbedrijf (MKB). Onze drie thuismarkten

voorbeelden uit Nederland, Brazilië, de Verenigde

zijn Nederland, Verenigde Staten (Midwest)

Staten en India (BU NGM). In september

en Brazilië. Daarnaast zijn wij aanwezig in

2003 heeft ABN AMRO Real een rapport over

een groot aantal andere landen, die zijn

duurzaamheid uitgegeven met de titel: Human

gegroepeerd onder de noemer New Growth

and Economic Values, Together. Hierin wordt

Markets (NGM).

een verder overzicht gegeven van de relevante initiatieven die zijn genomen in Brazilië.

In elk van onze drie thuismarkten en binnen de BU NGM wordt specifiek invulling gegeven aan

Business Unit Nederland (BU NL)

duurzame ontwikkeling. Wat al deze markten

In Nederland hebben wij een stafafdeling

gemeen hebben, is het streven om op een

Sustainability, met als taak duurzaamheid te

eerlijke en toegankelijke manier bankdiensten te

verankeren in de systemen en processen van

verlenen waar onze klanten behoefte aan hebben

de BU NL en de medewerkers van het belang

en om bij te dragen aan de lokale gemeenschap.

ervan te doordringen. Dit team stimuleert de

Dit versterkt de klantenbinding en verhoogt

ontwikkeling van producten met specifieke

de omzet. Immers, betrokken klanten nemen

duurzaamheidskenmerken voor Nederlandse

doorgaans meer bankdiensten af.

klanten.

Dit betekent dat elementaire zaken heel goed geregeld moeten zijn: wij moeten alert zijn

Groen krediet

op (de) veranderende behoeften van klanten,

Via de ABN AMRO Groenbank financieren

klachten snel en correct afhandelen en

wij projecten die in het kader van de fiscale

openheid betrachten over onze tarifering. Het

Groenregeling door de Nederlandse overheid

betekent ook dat wij nieuwe milieuvriendelijke

zijn gecertificeerd. De Groenbank trekt geld aan

en maatschappelijk verantwoorde diensten

door bankbrieven uit te geven. Omdat groen

en producten moeten ontwikkelen, dat wij

beleggen fiscale voordelen voor de belegger

maatschappelijk verantwoord ondernemen

biedt, kunnen kredieten tegen een lager tarief

stimuleren door ervoor te zorgen dat onze

dan de marktrente worden verstrekt.

diensten toegankelijk zijn voor alle klanten, en dat wij klanten helpen vast te stellen of bepaalde

Ultimo 2003 had ABN AMRO Groenbank

risico’s binnen hun financiële draagkracht vallen.

voor EUR 212,8 miljoen geïnvesteerd in

“Optimale toegankelijkheid van gebouwen, producten en voorzieningen is voor mensen een eerste voorwaarde om aan het maatschappelijk verkeer deel te nemen. ABN AMRO neemt dit gegeven serieus. Dat blijkt uit het instellen en laten toetsen van de Servicebus en het door het Landelijk Bureau Toegankelijkheid laten becommentariëren van grote en kleine zaken. De internetsite en de geldautomaten; de bankkantoren en de overschrijfformulieren. Na de adviesfase volgt de uitvoering. Gezien eerdere ervaringen heb ik er het volste vertrouwen in dat ook die ambitie wordt waargemaakt en ABN AMRO als eerste Nederlandse bank op alle fronten, voor iedereen, een toegankelijke bank is.” Koos Pelsser, Directeur Landelijk Bureau Toegankelijkheid

28


duurzame projecten. De belangrijkste


categorieën waaraan groenleningen worden

BU Nederland

verstrekt, zijn Groen Label Kassen, biologische landbouw en veeteelt, duurzame energie en

Wij zijn van mening dat onze

natuurontwikkeling.

klanten het waarderen dat wij in duurzaamheidskwesties een duidelijk standpunt innemen en daar open over zijn.

Om mogelijke negatieve gevolgen van de

Dat creëert namelijk meer transparantie.

inkrimping van ons kantorennet te ondervangen

Wij willen een actieve dialoog

hebben wij meerdere distributiekanalen

aangaan met onze klanten en andere

opgezet. Klanten zijn welkom op een van onze

belanghebbenden over zaken die voor hen

580 bankshops en 80 advieskantoren, maar

van belang zijn. Dit draagt tevens bij aan

kunnen ons ook 24 uur per dag, zeven dagen per

een grotere klantbetrokkenheid. Wij zullen

week bereiken via de telefoon en het internet.

daarom in 2004:

Voor sommige klanten, zoals ouderen en

• Intern de bekendheid met en het

gehandicapten, zijn deze opties echter minder

bewustzijn van maatschappelijk

vanzelfsprekend. Daarom is de BU NL samen

verantwoord ondernemen vergroten;

met de Algemene Nederlandse Bond voor

• De productvoorwaarden transparanter

Ouderen (ANBO), de grootste ouderenbond, de

maken;

servicebus gestart. Deze bus komt zes dagen

• Bij kredietverlening - de kernactiviteit

Wietze Reehoorn, EVP

per week op elf locaties en is de eerste die door

van onze bank - maatschappelijk

Corporate Clients en Sandra

het Landelijk Bureau Toegankelijkheid (LBT) is

verantwoord ondernemen een

Kingma, Hoofd Duurzame

goedgekeurd.

zwaarder gewicht toekennen in het

Ontwikkeling BU NL

Wij proberen voortdurend onze dienstverlening

fiatteringsproces; en

aan ouderen en gehandicapte klanten te

• Onverminderd een bijdrage leveren aan

verbeteren. In samenwerking met het LBT

de lokale gemeenschappen waarin wij

toetsen wij de toegankelijkheid van onze

actief zijn.

Foto: Ron Offermans

Toegankelijkheid

bankshops en diensten om te waarborgen dat al onze gebouwen en geldautomaten ook goed toegankelijk zijn voor mensen met een handicap. Wij onderzoeken verder of wij spraaktechnologie kunnen inzetten als hulpmiddel bij het pinnen voor blinde en slechtziende klanten. Ook hebben wij het convenant Drempels weg! ondertekend, dat tot doel heeft de toegang tot het internet te verbreden en te optimaliseren.

Klanttevredenheid BU Nederland Klanttevredenheid BU Netherlands 0,93 0,90 0,87 0,84 0,81

Als ondertekenaar en actief promotor van het convenant van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) helpen wij mensen zonder vaste woon- of verblijfplaats met een pakket primaire betaaldiensten, zodat ze gemakkelijker toegang

0,78 0,75 Q4 - 2002

Q1 - 2003 MKB

Q2 - 2003

Q3 - 2003

Q4 - 2003

Retail

tot de sociale zekerheid kunnen krijgen. Wij voeren ook met een breed scala van organisaties overleg over toegankelijkheid.

29


Via Structureel Overleg Belangenorganisaties

streven ernaar dat 95% van de klachten binnen

zijn wij in gesprek met organisaties als de

de aan hen gecommuniceerde doorlooptijd

Federatie Slechtzienden- en Blindenbelang, de

wordt afgehandeld.

Chronische Zieken- en Gehandicaptenraad, de zijn wij lid van de werkgroep Maatschappelijk

Business Unit Noord-Amerika (BU NA)

Overleg Betalingsverkeer (MOB).

De thuisbasis van de BU NA ligt in de Midwest,

Consumentenbond en MKB Nederland. Verder

waar wij opereren onder twee merknamen:

Klanttevredenheid

LaSalle Bank in Illinois en Standard Federal

De reorganisatie – Zonder Omwegen – van

Bank in Michigan. LaSalle Bank peilt elke

het Nederlandse kantorennet in 2001 heeft

maand de stemming onder haar klanten. De

een groot effect gehad op onze relatie met

afgelopen jaren laat onze prestatiecurve een

klanten. Wij werken dan ook aan verbetering

licht stijgende lijn zien, met een score oplopend

van onze klanttevredenheidscijfers, die in 2003

tot 94% per jaareinde 2003.

daadwerkelijk zijn gestegen. Vergroting van de algehele klanttevredenheid is een belangrijk

Grootste kredietverstrekker

aandachtspunt. Wij houden elke drie maanden

voor ontwikkeling van lokale

een uitgebreide enquête onder particuliere en

gemeenschappen

Midden- en Kleinbedrijf (MKB)-klanten.

LaSalle Bank en Standard Federal Bank willen via hun kredieten beleggingsstrategie

Klachtafhandeling

bijdragen aan de opbouw van sterke

Klachten zijn een waardevolle bron van

gemeenschappen en bloeiende

informatie en helpen ons de gebieden in kaart

ondernemingen. Wij financieren uiteenlopende

te brengen waar de klanttevredenheid kan

projecten, van de ontwikkeling van betaalbare

worden vergroot of kosten kunnen worden

woon- en winkelruimte tot het scheppen van

bespaard. Het beleid van de BU NL, dat op het

banen en het opknappen van wijken. Met

concernbeleid klachtafhandeling is gebaseerd,

dergelijke leningen en investeringen leveren wij

is om alle klachten in principe binnen één dag

niet alleen een positieve bijdrage aan de lokale

af te handelen. Waar nodig worden specialisten

gemeenschap, ze zijn commercieel gezien ook

ingeschakeld op het gebied van bijvoorbeeld

een succes voor de bank.

hypotheken, effecten of betalingsverkeer. Wij In de Midwest van de Verenigde Staten verstrekken wij krediet en technische of

Klanttevredenheid BU Noord-Amerika

organisatorische ondersteuning aan Community

Klanttevredenheid

Associations (waaronder maatschappelijke organisaties zonder winstoogmerk en lokale

96,0%

ondernemers), zodat zij kunnen zorgen voor huisvesting, werkgelegenheid en

94,0%

dienstverlening in achterstandswijken. In 2003 hebben wij voor USD 59,9 miljoen aan leningen voor betaalbare woonruimte en economische

92,0%

ontwikkeling verstrekt. LaSalle Bank was de belangrijkste financierder van het eerste New

90,0% Q1 - 2003

Q2 - 2003

Q3 - 2003

Q4 - 2003

Beginnings-project in Chicago. Dit project biedt veilige en betaalbare woonruimte aan dakloze vrouwen en hun kinderen. In het kader van dit

30

project heeft de bank ook financiële training en


begeleiding gegeven. Standard Federal Bank is

van federale en nationale overheden

in Indiana en Michigan de belangrijkste sponsor

ontwikkelingsgelden, belastingfaciliteiten

van het programma voor betaalbare huisvesting.

en kredieten beschikbaar voor de sanering

Inmiddels zijn via het programma ruim 2.300

en ontwikkeling van onderbenutte en

betaalbare woningen gerealiseerd. LaSalle Bank

vervuilde locaties (brownfields). Dit heeft de

is in Illinois de grootste hypotheekverstrekker

investeringen in binnensteden bevorderd,

aan mensen met een laag tot modaal inkomen.

waardoor veel locaties nu een efficiënter herbestemming hebben gekregen. Zowel

In 2003 ontving LaSalle Bank het predikaat

LaSalle Bank als Standard Federal Bank heeft

‘uitstekend’ van het Office of the Comptroller

ervaring met risicobeheer ten aanzien van

of Currency. Dit predikaat is toegekend in

de herinrichting van gesaneerde locaties,

het kader van de Community Reinvestment

zodat zij dergelijke initiatieven kunnen helpen

Act (CRA), die banken verplicht zich in

financieren zonder de kwaliteit van de totale

hun dienstverlening ook op economisch

kredietportefeuille van de bank in gevaar te

achtergebleven gebieden en wijken te richten.

brengen. Veel andere financiële instellingen

Minder dan 9% van de Amerikaanse banken

mijden dit soort milieu-investeringen. Wij lopen

krijgt dit predikaat.

dan ook voorop bij de financiering van projecten voor de sanering en herinrichting

Bovendien zijn er via allerlei

van vervuilde locaties die anders onderbenut

financieringsprogramma’s en initiatieven

zouden blijven.

Ambities en actieplan BU Noord-Amerika Wij zullen daarom:

ontwikkeling van duurzame producten

• Ons assortiment duurzame

en werkwijzen, zowel voor commerciële

beleggingsproducten uitbouwen;

doeleinden als bij de ondersteuning

• Het recyclingprogramma voor

van de lokale gemeenschappen. Voor

medewerkers uitbreiden;

LaSalle Bank en Standard Federal

• Het voortouw blijven nemen bij

Bank is volgens ons een belangrijke

de herontwikkeling van vervuilde

rol weggelegd bij de bevordering van

stedelijke locaties en de voorlichting

duurzaamheid in de samenleving, met

en communicatie over dit belangrijke

name op terreinen als de sanering en

onderwerp verbeteren;

herinrichting van vervuilde locaties,

• Onze samenwerking met NGO’s

microkrediet en de voortdurende

voortzetten, met name op het gebied

vergroting van de diversiteit, zowel

van de ontwikkeling van lokale

intern als onder leveranciers. Onze

gemeenschappen, milieuvriendelijk

Mary Laraia, Group SVP Civic

grootste uitdaging is het bewustzijn van

bouwen en diversificatie van

& Community Development

duurzaamheidsaspecten zowel intern

leveranciers; en

en Norman R. Bobins, CEO BU

als extern te vergroten en duurzame

• Een campagne opzetten om onze

North America

producten te promoten zonder dat

medewerkers, klanten en de markt

dit ten koste gaat van onze

voor te lichten over maatschappelijk

concurrentiepositie.

verantwoord ondernemen.

Photo: Brett Kramer

Wij zien kansen in de verdere

31


Brazilië

25%

74%

20%

72%

15%

70%

10%

68%

5%

66%

0%

64% Mrt ‘02

Juli ‘02

Nov. ‘02

Loyaltiteit

Juni ‘03

op strategische locaties om ook gebieden te bereiken die van oudsher weinig of niet door banken worden bediend, en samen met buurtgroepen verzorgen wij de Tevredenheid

Loyaltiteit

Klanttevredenheid en loyaliteit BU Brazilië Klanttevredenheid en loyaliteit BU

Nov. ‘03

Tevredenheid

noodzakelijke financiële basistraining. Dit opleidingsprogramma omvat inmiddels meer dan 115 cursussen per jaar. Onderwerpen die aan bod komen, zijn onder meer het aanvragen van een overheidslening, het beheren van het huishoudbudget en de aankoop van een eerste eigen woning.

Business Unit Brazilië In Brazilië zetten wij ons vanaf 2000 actief

Actieve aanpak van financiële uitsluiting

in voor maatschappelijk verantwoord

en toegankelijkheid van financiële

ondernemen. Daarmee wordt invulling gegeven

diensten

aan eerdere discussies over hoe wij onze missie

In de Verenigde Staten hebben veel mensen

en ons model in de praktijk kunnen brengen.

nog geen bankrekening, terwijl juist deze

In het begin kwam het management wekelijks

groep blootstaat aan onoorbare praktijken. Wij

bijeen om te discussiëren over het dilemma

hebben het voortouw genomen in de strijd

van een relatiegerichte bank tussen enerzijds

tegen woekerleningen, bijvoorbeeld door de

de focus op klanttevredenheid en anderzijds

nieuwe maatregelen te steunen die de staat

de creatie van waarde voor aandeelhouders,

Illinois heeft genomen ter bescherming van

medewerkers en de samenleving. Uit deze

woningbezitters en door gezinnen in Michigan

discussies kwamen verschillende initiatieven

via advertenties, speciale telefoonlijnen en

voort die inmiddels in onze kernactiviteiten

consumentenorganisaties te wijzen op de

zijn geïntegreerd. In 2001 is een afdeling

gevaren van woekerleningen.

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen opgezet. Na de samenvoeging in 2003 met

Met bijna 400 kantoren beschikken LaSalle

onze lokale Academy heet de afdeling thans

Bank en Standard Federal Bank gezamenlijk

Opleiding en Duurzame Ontwikkeling. De BU

over een van de grootste netwerken in

Brazilië heeft onder andere de volgende

de Midwest, dat bovendien nog steeds

duurzaamheidsinitiatieven genomen; de

wordt uitgebreid. Wij openen vestigingen

ontwikkeling en implementatie van beleid voor het beheer van sociale en milieurisico’s, de introductie van het eerste ethische

“Tot voor kort wist ik niet dat ABN AMRO Real aan projecten deelneemt

beleggingsfonds in Latijns Amerika, de

met een maatschappelijk doel en zich inzet voor het milieu. Om die

verlening van microkredieten, de ontwikkeling

reden ben ik van plan mijn saldi bij andere financiële instellingen naar

van elf sociale en milieuvriendelijke producten,

uw bank over te hevelen. Behalve bestuurslid van een van de grootste

een nauwere samenwerking met leveranciers,

reclamebureaus in Zuid-Brazilië, ben ik ook directeur van twee NGO’s. Ik

een sociaal diversiteitsprogramma,

ben van mening dat dergelijke kleine stappen een goede aanzet vormen om

trainingen en workshops om het duurzaam-

de wereld waarin wij leven te veranderen.”

heidsbewustzijn te vergroten en de publicatie van een duurzaamheidsverslag in 2003. Ons

Alfredo Fedrizzi, klant en ondernemer, Directeur van Escala Company

duidelijk commitment aan maatschappelijk verantwoord ondernemen blijkt, getuige de

32

aanwas van nieuwe klanten, rendabel te zijn.


Microkrediet begint te lonen

Microcrédito, een joint venture waarin wij voor

Microkrediet is een van de vele initiatieven

80% deelnemen en ACCION voor 20%, heeft

die ABN AMRO Real in het kader van

inmiddels een kleine 800 leningen verstrekt.

maatschappelijk verantwoord ondernemen

Het gemiddelde kredietbedrag is ongeveer BRL

heeft opgezet. Het illustreert onze

1.300 (EUR 370), tegen een rente van 2% tot

betrokkenheid bij de lokale gemeenschap.

3,5% per maand, overeenkomstig de richtlijnen

Microkrediet is een middel om banen

voor microkrediet in Brazilië. Ons streven om

te scheppen, inkomsten voor klanten te

dit initiatief uit te breiden naar een grotere

genereren, armoede te bestrijden en het

groep en nieuwe gebieden stuit op een aantal

zelfrespect van mensen te vergroten. In

problemen, zoals de geringe bekendheid met

Latijns Amerika heeft Brazilië de grootste

het concept microkrediet en de concurrentie

concentratie van microbedrijven. De doelgroep

van niet-gespecialiseerde kredietverstrekkers.

van microkrediet bestaat uit zelfstandigen

Maar de tot nu toe geboekte vooruitgang duidt

of kleine bedrijfjes, die vaak actief zijn in de

erop dat ons groeiende microkredietbedrijf

informele sector en geen toegang hebben

steeds belangrijker zal worden voor de armere

tot zakelijk krediet. Een hoog percentage van

buurten. Zodra voldoende kritische massa

deze microbedrijven (ambachtelijke producten,

is bereikt, zullen deze activiteiten voor ons

kleine bakkerijen, levensmiddelenwinkels,

ook commercieel aantrekkelijk worden. Onze

schoonheidssalons en kinderen dameskleding)

doelstelling is om binnen twee jaar 4.500

wordt geleid door vrouwen.

actieve micro-klanten te hebben.

In samenwerking met ACCION, een

Toegankelijkheid van gebouwen

internationale NGO gespecialiseerd in

Wij hebben verschillende maatregelen

microkredietprojecten, hebben wij extra

genomen om de toegankelijkheid van onze

mensen aangetrokken en opgeleid om kleine

panden zowel fysiek als virtueel te verbeteren.

bedrijfjes in de sloppenwijken (favelas) van

Van onze kantoren is 92% aangepast voor

São Paulo te beoordelen en te adviseren. Real

gehandicapten; dit betreft toegangshellingen


Ons doel is duurzame ontwikkeling

sociale en milieueffecten of

verder in onze organisatie te

gebaseerd op sociale en milieucriteria

integreren en tegelijkertijd een

uitbreiden;

inspirerende aanpak te handhaven.

• Het beheerd vermogen van SRI- en

De verdere integratie van duurzame

ethische beleggingsfondsen verhogen;

ontwikkeling in onze kernactiviteiten

• In onze kantoorgebouwen het

Photo: Nicola Labate

BU Brazilië

willen wij realiseren zowel door

waterverbruik (liter/m²) terugbrengen

middel van vernieuwing van

en het stroomverbruik (kWh/m²);

beleid, processen en producten

• Het percentage vrouwen in

Maria Luiza Pinto, EVP,

als via initiatieven die onze positie

managementfuncties verhogen, en

Education & Sustainable

versterken.

• Duurzame ontwikkeling verder

Development en Fabio

integreren in onze voorlichting en in

C. Barbosa, CEO BU Brazil

Wij zullen daarom:

onze programma’s voor medewerkers

• Het aantal producten met gunstige

en andere belanghebbenden. 33


en toiletten. Verder hebben wij het handboek

– is gestegen van 68% in juli 2002 tot 73%

‘De toegankelijkheid van het modelkantoor’

in november 2003. De loyaliteitsindex – een

samengesteld. Hierin staan allerlei ideeën

combinatie van drie factoren: de algehele

voor de algemene toegankelijkheid en

tevredenheid over de bank, de zekerheid dat de

richtlijnen voor de installatie of aanpassing

klant bij ons blijft bankieren en de zekerheid dat

van verkooppunten. De internetsite van de

de klant ons bij anderen zal aanbevelen – steeg

bank is ook beter toegankelijk gemaakt voor

van 12% bij de eerste meting in maart 2001 tot

slechtzienden, die bovendien gratis Virtual

21% in juni 2003. Gezien deze resultaten lijken

Vision software kunnen krijgen. Deze software

wij op de goede weg te zijn om ons doel te

geeft via een spraaksynthesizer toegang tot het

bereiken; klanttevredenheid door een sterkere

internet.

klantfocus.

Krediet voor maatschappelijke en

Naast de gebruikelijke onderzoeken zijn nog

milieuprojecten

twee andere enquêtes gehouden. De eerste

Wij financieren ook sociale en milieuprojecten

was bedoeld om inzicht te krijgen in het profiel

in Brazilië. Een groot succes is onze speciale

en de behoeften van senioren. Het tweede

lening voor het inbouwen van een LPG-

was een kwalitatief onderzoek naar diversiteit

installatie in auto’s. Met deze lening, die is

onder vier groepen: gehandicapten, mensen

ontwikkeld in samenwerking met een fabrikant,

van Afrikaanse herkomst, homoseksuelen en

kunnen automobilisten overschakelen op een

vrouwen in hogere functies. Dankzij deze twee

schonere en goedkopere brandstof.

enquêtes hebben wij thans een beter inzicht in de specifieke eisen en wensen van deze

Een ander speciaal krediet betreft de

groepen ten aanzien van producten, diensten

faciliteit voor tankstations die de volgens

en relatiebeheer.

de nieuwe wetgeving voorgeschreven tanks en andere apparatuur installeren. Wij

Customer Care Centre

bieden ook specifieke financiële producten

Klachten en suggesties van klanten komen

voor de reorganisatie van ziekenhuizen en

bij ABN AMRO Real vooral binnen via de

opleidingscentra en voor de financiering

internetsite en het callcenter. Zowel positief als

van rolstoelen, auto’s en sportuitrustingen

negatief commentaar wordt afgehandeld door

met speciale voorzieningen voor

de afdeling Klachten & Suggesties. Een klacht

gehandicapten. Zakelijk krediet voor dergelijke

is altijd een kans om betere service te bieden.

maatschappelijke en milieuprojecten worden

Formeel moet de klant binnen 72 uur een

gefinancierd door de BNDES (Nationale Bank

reactie hebben, maar ons team streeft naar een

voor Sociaal-economische Ontwikkeling)

snellere responstijd. Momenteel wordt 80%

en particulier krediet door ABN AMRO Real.

van de vragen binnen 72 uur beantwoord.

In 2003 hebben wij voor meer dan EUR 1,2 klanten en voor ruim EUR 14,6 miljoen aan

Business Unit New Growth Markets (BU NGM)

zakelijke relaties.

Het werkterrein van de BU NGM strekt zich

miljoen aan leningen verstrekt aan particuliere

uit tot Europa en Azië. NGM is in Europa

34

Klanttevredenheid en loyaliteit

actief in België en Frankrijk en richt zich in

Elk kwartaal doen wij kwantitatief onderzoek

Azië op consumer banking in India, Indonesië,

naar de tevredenheid en loyaliteit van onze

Singapore, Pakistan, de Verenigde Arabische

particuliere en zakelijke klanten. Hieruit blijkt

Emiraten en de Volksrepubliek China, Hong

dat het percentage tevreden klanten – klanten

Kong en Taiwan. Voorts hebben wij een

met een score van 4 of 5 op een 5-puntsschaal

minderheidsbelang in de Saudi Hollandi Bank.


De meeste van deze organisaties ontplooien

en adviesdiensten verlenen aan lokale,

initiatieven voor maatschappelijk verantwoord

gereguleerde financiële instellingen die krediet

ondernemen. In dit verslag concentreren wij

verstrekken aan het klein- en microbedrijf

ons op de activiteiten in India.

in opkomende economieën. Een van onze directeuren heeft zitting in de directie van

Microkrediet in India

ShoreCap. In India werken wij nauw samen

In september 2003 zijn wij in India met de

met ShoreCap om meer fondsen beschikbaar

verlening van microkrediet gestart.

te stellen aan de lokale MFI’s waarmee

Wij verstrekken leningen aan

zij samenwerken. Wij voorzien ShoreCap

microkredietinstellingen (Micro Financing

van kennis van de lokale markt, zodat het

Institutions / MFI’s), die vervolgens geld

betere investeringsbeslissingen kan nemen.

uitlenen aan zelfhulpgroepen van arme vrouwen

LaSalle Bank investeert in Shore Bank in haar

op het Indiase platteland. De praktijk wijst

thuismarkt Chicago.

uit dat het concept werkt; er wordt maximaal gespaard, de aflossingspercentages zijn hoog

Creditcards in India

en gezinnen hebben profijt van de regeling.

In het kader van een partnerschap met

Wij streven ernaar binnen vijf jaar één miljoen

Sanctuary Magazine, het grootste natuur- en

arme vrouwen te bereiken op een commerciële,

milieutijdschrift van India, wordt 0,01% van de

winstgevende en duurzame manier. Daartoe

uitgaven met duurzame goldcards en gewone

zijn wij met drie lokale MFI’s in zee gegaan en

creditcards van ABN AMRO India jaarlijks in de

hebben wij EUR 1,8 miljoen gereserveerd voor

vorm van een prijs toegekend aan personen die

de verstrekking van kredietfaciliteiten. Hiervan

hun leven wijden aan de bescherming en het

is inmiddels EUR 1,1 miljoen verstrekt aan

behoud van de natuur.

36.000 onderbemiddelde vrouwen. Onze betrokkenheid blijft niet beperkt tot

International Diamond & Jewellery Group (ID&JG)

kredietverlening. Wij verstrekken ook advies

ABN AMRO ID&JG, onderdeel van NGM, heeft

aan de lokale MFI’s om hun bedrijfsvoering te

zijn hoofdvestiging in Antwerpen en daarnaast

versterken. Dit advies heeft vooral betrekking

twaalf kantoren elders in de wereld. De

op drie aspecten: informatietechnologie,

belangrijkste daarvan zijn Mumbai, New York

governance en kredietdiscipline. Met deze

en Hongkong. Onze klanten zijn werkzaam in

adviesdiensten aan lokale MFI’s leveren wij

alle onderdelen van de diamantindustrie: van

een proactieve bijdrage aan hun vermogen

mijnbouw, de handel in ruwe diamanten en het

twee belangrijke doelen te verwezenlijken;

slijpproces tot de vervaardiging van sieraden en

de doelgroep beter bereiken en financieel

de verkoop.

levensvatbaar blijven. Zo hebben wij een softwareapplicatie ontwikkeld voor de

Wij zijn de grootste financierder van de

Simputer – een handheld computer – waarmee

diamanthandel ter wereld en staan wereldwijd

overal gegevens real time kunnen worden

bekend om onze kennis van de branche. Toen

vastgelegd en die spraak en tekst in de

halverwege het jaar 2000 de controverse

plaatselijke talen ondersteunt. Met deze

rond de zogenaamde ‘conflictdiamanten’

applicatie kunnen de transactiekosten

losbarstte, hebben wij dan ook onmiddellijk

aanzienlijk worden verlaagd.

meegewerkt aan de totstandkoming van de World Diamond Council, teneinde de illegale

In 2003 hebben wij samen met andere

handel in diamanten uit oorlogsgebieden een

investeerders, waaronder het IFC, ShoreCap

halt toe te roepen. Net als andere banken die

International opgezet. ShoreCap gaat kapitaal-

de diamanthandel financieren, hebben wij al

35


onze klanten een schrijven gestuurd waarin wij verklaarden onmiddellijk de relatie te zullen beëindigen als zij bij de illegale handel betrokken zouden blijken te zijn. Dankzij het werk van de World Diamond Council is het Kimberley-certificeringsproces ingevoerd. Dit proces zorgt ervoor dat alleen ruwe diamanten van legitieme herkomst in de handel komen. Wij zijn ook actief in de strijd tegen het witwassen van geld. De naleving van internationale wetten en regels is immers van essentieel belang voor de legitimiteit en integriteit van de diamantindustrie.

Ambities en actieplan Business Unit New Growth Markets Wij zijn van mening dat duurzame ontwikkeling van cruciaal belang is voor onze activiteiten en centraal moet staan in de relatie met al onze belanghebbenden. Wij zullen: • De kennis en het bewustzijn van duurzame ontwikkeling onder medewerkers vergroten; • Een programma voor duurzame ontwikkeling implementeren dat bestaat

Foto: Ron Offermans

uit een speciaal managementinformatiesysteem en een actieplan op basis van onze Business Principles; • Een programma voor klantbetrokkenheid uitvoeren; en

Pauline van Esterik, SVP

• Initiatieven voor duurzame ontwikkeling

New Growth Markets en

opzetten en uitbouwen door middel van

Lex Kloosterman, CEO Private

een Community of Practice on Sustainable

Clients/New Growth Markets

Development.

36


SBU Wholesale Clients (WCS)

De SBU WCS verleent corporate en

leveren wij een belangrijke bijdrage aan

investment banking diensten aan bedrijven,

duurzame ontwikkeling.

financiële instellingen en overheden wereldwijd. De strategische focus is

Alle door ontwikkelingsbanken gefinancierde

klantgericht; de Klant BU’s bedienen de

projecten worden getoetst aan criteria die zijn

geselecteerde sectoren, daarbij ondersteund

afgeleid van diepgaande maatschappelijke en

door de Product BU’s.

milieu-effectrapportages. Er is een duidelijke trend waarneembaar dat andere officiële

Om goed inzicht te hebben in wat er

instellingen, zoals kredietverzekeraars, meer

bij belanghebbenden leeft, onderhoudt

oog krijgen voor sociale en milieuaspecten,

WCS een actieve relatie met klanten,

in lijn met de door ontwikkelingsbanken

financieringspartners en branchegenoten.

gestelde normen. Wij zijn actief betrokken bij

Dit stelt ons in staat het voortouw te nemen

exportfinanciering met kredietverzekering:

bij initiatieven in de financiële sector, zoals

in 2003 hebben wij 508 transacties in 73

de Equator Principles, en onze eigen best

landen (hoofdzakelijk ontwikkelingslanden)

practices voor risicobeheer, inclusief specifiek

gefinancierd, met een totale waarde van meer

kredietbeleid, te formuleren.

dan EUR 10,8 miljard.

Een goede maatstaf voor de concurrentie-

Wij staan ook hoog op de ranglijsten voor co-

positie van een investment bank, en dus

financiers van drie grote ontwikkelingsbanken,

voor de mate van klantbetrokkenheid, is

de Europese Bank voor Wederopbouw en

de internationale concurrentie-index van

Ontwikkeling (11de plaats), de International

adviesbureau Brendan Wood International.

Finance Corporation (3de plaats) en de

Deze index geeft aan in hoeverre een bank in

Nederlandse Financierings Maatschapppij voor

staat is mandaten binnen te halen. De score

Ontwikkelingslanden (1ste plaats).

van elke bank is samengesteld uit honderden ratings die door bedrijven zijn toegekend. Deze ratings hebben betrekking op aspecten als de

Verbetering klantbetrokkenheid Improved Client engagement Bron: Brendan Wood International Source: Brendan Wood International

kwaliteit van de eerstelijns relatiebeheerders en de tweedelijns specialisten, daadkracht in

8.7

de uitvoering, research en marktaandeel qua

positioned to gain 8.6 market share

transacties en provisies, alsmede op meer dan dertig onderscheidende kenmerken, zoals

8.5

reputatie en prestige, distributie, tarifering

8.4

en relatieontwikkeling. Onderstaande grafiek

ABN AMRO

illustreert dat onze score de afgelopen twee

8.3

jaar is verbeterd.

De commerciële kansen van duurzaamheid Ontwikkelingsfinanciering: bouwen aan duurzaamheid

Als een van de grootste kredietverstrekkers ter wereld in de opkomende markten

3Q 2002

8.2 positioned to lose market share

3Q 2003

1Q 2003

8.1 1Q 2002 8.0

3Q 2001

7.9 0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

8%

9%

Market share of investment banking fees

werken wij samen met diverse multilaterale en nationale ontwikkelingsbanken. Door economische ontwikkeling te faciliteren,

37


Het dilemma

die niet zijn ontploft. Daarom richten internationale besprekingen op

Een Nederlandse politieke partij heeft

regeringsniveau zich op het zorgvuldig

ons aangesproken op onze (indirecte)

gebruik en het opruimen van niet-

relatie met een bedrijf waarvan een

ontplofte clusterbommen, en niet op

heel klein deel van de omzet (0,5%)

een volledig verbod.

betrekking heeft op het onderhoud van clusterbommen voor het Ministerie van

Ons besluit

Defensie van een NAVO lidstaat.

Wij hebben met de betrokken politieke partij en ander belanghebbenden een

Onze overwegingen

oplossing gezocht. De gevoerde dialoog

Clusterbommen zijn bij geen enkel

heeft in november 2002 geleid tot het

internationaal verdrag verboden en

besluit om niet langer (nieuwe) klanten

worden door de regering van een groot

te financieren die direct berokken

aantal NAVO landen als legitieme en

zijn bij de productie en marketing van

effectieve wapens beschouwd. De

clusterbommen.

bezorgdheid betreft een onbedoeld

Na een optimale oplossing gezocht te

neveneffect, namelijk dat burgers

hebben, is de relatie met het bedrijf in

gewond kunnen raken door bommen

kwestie in februari 2004 beëindigd.

Klanten stimuleren tot milieuvriendelijk gedrag In 2003 waren wij een van de belangrijkste financiers van de zesjarige lening van USD 80 miljoen die de Europese Bank

Aantal faciliteiten

voor Wederopbouw en Ontwikkeling (European Bank for Reconstruction and Development/EBRD) verstrekte aan CSJC Lukoil-Perm, onderdeel van de Russische Lukoil groep. Het

40

Midden- en Oost-Europa 51

60

59

Latijns-Amerika/Caraïbisch gebied

bedrijf heeft zich verplicht zijn milieuprestatie en corporate governance te verbeteren.

Midden-Oosten en Afrika

Azië en Pacific 137

161

OESO – ontwikkelende markten OESO (excl. Turkije en Korea)

De lening wordt gebruikt om een programma op te zetten waarmee de hoeveelheid afgefakkeld gas in 2005 tot 20% moet zijn gereduceerd; bij een doorsnee Russisch olieveld is dit 52%. Dit gas zal in plaats daarvan geconverteerd worden in

Uitzettingen (in euro’s) als % van totaal

extra energie voor de regio Perm in de westelijke Oeral, waar in

Midden- en Oost-Europa

recente winters een energietekort was.

10.3% 26.1%

9.0%


Andrej Koezajew, president van LUKOIL-Overseas Holding Ltd.: “Grootschalige milieuprojecten die door gerenommeerde internationale banken worden gefinancierd, helpen ons een belangrijk onderdeel van onze bedrijfsstrategie te implementeren, een onderdeel dat ons gevoel voor maatschappelijke verantwoordelijkheid onderstreept.”

38

Midden-Oosten en Afrika

Azië en Pacific

7.8%

29.7%

OESO – ontwikkelende markten

17.1% OESO – (excl. Turkije en Korea)


Klimaatverandering: risico’s en kansen

Financiering duurzame energie – RWE Innogy

Klimaatverandering als gevolg van het broeikaseffect kan wereldwijd enorme

In 2003 traden wij met mandaat als syndicaatsleider op voor een

economische, sociale, gezondheids-

limited recourse kredietfaciliteit van GBP 300 miljoen voor het Britse

en milieuproblemen veroorzaken. Wij

Beaufort Wind Ltd. Beaufort, eigenaar van de windmolenparken

onderkennen dat klimaatverandering en

van RWE Innogy, is opgericht om in het Verenigd Koninkrijk

pogingen om de CO2-uitstoot te verminderen,

windmolenparken te kopen en te exploiteren.

zoals het Kyoto Protocol en de EU-richtlijn

Deze transactie, de grootste windmolenparkfinanciering ooit in het

inzake de handel in emissierechten, voor

Verenigd Koninkrijk, kreeg onderscheidingen en eervolle vermeldingen

onszelf en onze klanten zowel risico’s met zich

voor de innovatieve structuur en de bijdrage aan de ontwikkeling

meebrengen als kansen bieden.

van de Britse duurzame-energiesector. Aangezien een van de windmolenparken die de komende drie jaar worden gebouwd in zee zal

In 2003 hebben wij een werkgroep ingesteld

worden aangelegd, is het tevens de eerste limited recourse off-shore

om deze kansen en risico’s te inventariseren.

financiering.

Wij hebben klanten uit belangrijke sectoren geïnterviewd om de wensen en vragen uit de markt in kaart te brengen. Via

voor hedging en risicobeheer die

projectfinanciering en corporate finance

tegemoetkomen aan de vraag van bedrijven

bieden wij al enkele producten op dit gebied,

en institutionele beleggers naar producten

zoals de financiering van duurzame energie

die met klimaatverandering verband houden.

(bijvoorbeeld biomassa en wind). Voorts

Alleen al de handel in CO2-emissierechten

hebben wij verschillende producten waarmee

biedt de komende vijf jaar aanzienlijke

klimaatgerelateerde risico’s verminderd

kansen voor tussenpersonen. Dit stelt ons

kunnen worden, zoals wheather derivatives,

in de gelegenheid onze positie in dergelijke

catastrophe bonds en commodity derivatives.

producten verder uit te bouwen. Ten tweede

Onze aandelenafdeling in het Verenigd

kunnen wij onze positie versterken in

Koninkrijk heeft een onderzoeksrapport over

bijvoorbeeld gestructureerde kredieten ten

klimaatverandering gepubliceerd.

behoeve van bestaande (brownfield) en nieuwe (greenfield) ontwikkelingsprojecten,

Op zoek naar kansen

met name in opkomende economieën. Ten

In 2003 werd uit alle geledingen van WCS

derde kunnen wij onze advies- en

een team gevormd met als taak een business

financieringsactiviteiten op gebieden als

case voor te bereiden om binnen deze SBU

duurzame energie en afvalverwerking

de mogelijkheden van duurzame ontwikkeling

uitbouwen.

optimaal te benutten. Na uitgebreid overleg met externe instanties en bedrijfsgericht onderzoek en analyse kon het team een aantal duidelijke commerciële kansen aan het Executive Committee presenteren. Begin 2004 werd besloten een speciale unit in het leven te roepen, die onder leiding van een managing director deze kansen om baten te genereren moet uitwerken en benutten. Voor WCS richt de business case zich op drie hoofdgebieden. Het eerste betreft duurzaamheid-gerelateerde oplossingen

39


Ambities en actieplan SBU Wholesale Clients Wij zien binnen WCS diverse goede

Wij zullen:

mogelijkheden voor de verdere ontwikkeling

• De kennis en het bewustzijn van

van duurzame werkwijzen en producten.

duurzame ontwikkeling onder medewerkers

Onze bedrijfsvoering zal voortdurend

vergroten;

worden aangepast om ervoor te zorgen

• Samen met het Corporate Centre ons

dat deze ontwikkeling op maatschappij-

risicobeheerbeleid voor belangrijke sectoren

en milieuvriendelijke wijze plaatsvindt.

als mijnbouw & metalen en olie & gas

Een en ander zal deels vorm krijgen door

herzien, alsmede de effectiviteit van de Equator Principles voor onze

thema’s. Een belangrijk aandachtspunt

projectfinancieringsactiviteiten;

en een punt dat zeker tot sterkere

• De gevolgen van aanstaande EU

klantbetrokkenheid zal leiden, is dat wij

regelgeving betreffende emissieverlaging

de kennis binnen WCS over de effecten van

evalueren en de mogelijkheden onderzoeken

duurzaamheidsaspecten op de toekomstige

voor de ontwikkeling van hedging- en

business van onze klanten willen vergroten.

risicobeheerproducten die gerelateerd zijn

Naarmate het inzicht in deze effecten

aan klimaatverandering; en

Richard Burrett, Managing

toeneemt, zullen er in corporate banking

• Een WCS strategie ontwikkelen voor

Director Wholesale Clients

en investment banking aanzienlijke kansen

activiteiten op het gebied van

en Alexandra Cook, SEVP

komen voor duurzame producten. WCS heeft

duurzame energie, met als doel de

Wholesale Clients

een speciale managing director aangesteld

ontwikkeling van schone-energietechnologie

die de ontwikkeling van de agenda voor

te bevorderen.


meer beleid te ontwikkelen voor gevoelige

maatschappelijk verantwoord ondernemen zal ondersteunen.

40


SBU Private Clients & Asset Management (PC&AM)

De SBU PC&AM bestaat uit de BU Private

Duurzaam beheerd vermogen

Clients en de BU Asset Management.

(in miljoenen euros)

2003

2002

Groenfonds

457

367

ABN AMRO is een van de grootste

SRI fondsen

371

55

spelers ter wereld in private banking en

Totaal duurzaam beheerd vermogen

828

422

vermogensbeheer. De kansen voor de SBU ten aanzien van duurzame ontwikkeling moeten vooral worden gezocht in het helpen

aantrekkelijke belegging zijn.

van klanten die maatschappelijk verantwoord beleggen. Wij zijn in een groot aantal landen

Er is ons veel aan gelegen onze klanten de

actief en willen ons aanbod aan duurzame

mogelijkheid te bieden om maatschappelijk

producten uitbreiden zodra wij daarvoor

verantwoord te beleggen. Uitgangspunt

marktkansen zien.

van onze aanpak is de positieve selectie van bedrijven die gewenst gedrag vertonen.

Private Clients

Bedrijven worden daarbij doorgaans

Met een vermogen onder administratie van

vergeleken met branchegenoten.

ongeveer EUR 100 miljard is ABN AMRO Private Banking de tiende private bank

Wij zijn sterk gepositioneerd in Zweden,

ter wereld. Wij hebben private banking-

waar wij vijftien vooral op de Scandinavische

vestigingen in Nederland, Frankrijk, Duitsland,

markt gerichte SRI- en ethische fondsen

België, Zwitserland, Luxemburg, Jersey, het

beheren via onze dochtermaatschappij

Verenigd Koninkrijk, Monaco, Gibraltar, Latijns

Banco. De methode die wij toepassen om

Amerika en het Midden-Oosten.

bedrijven voor onze fondsen te selecteren, is goedgekeurd door de ethische commissie

Klanten en hun vermogen worden zorgvuldig

van Banco. In deze commissie hebben

beoordeeld om te zien of ze aan ons beleid

vertegenwoordigers zitting van NGO’s als

voldoen op het gebied van onder meer

Amnesty International en van de Swedish

klantacceptatie en witwaspraktijken. Voor

School of Economics. De SRI-analyse binnen

meer informatie over de Wolfsberg Principles

Banco vindt plaats op basis van onderzoek dat

verwijzen wij u naar het hoofdstuk Governance

wordt verricht via ons samenwerkingsverband

op pagina 10 van dit verslag.

met het Britse adviesbureau CoreRatings. Als bedrijven niet aan onze criteria blijken

Maatschappelijk verantwoord beleggen: SRI-fondsen

te voldoen, kiest Banco voor een proactieve

Bij het beheer van onze SRI-fondsen volgen

maatschappelijke en milieurisico’s te

wij een holistische benadering en nemen wij

verminderen en ze zo beter geschikt te maken

duurzaamheidscriteria in aanmerking, omdat

voor SRI. Tussen 2001 en 2003 zijn wij op

dit bijdraagt aan een duurzaam rendement

deze manier in gesprek geweest met ruim

op lange termijn. Voor onze SRI-fondsen, met

vijftig bedrijven uit Scandinavië en daarbuiten.

een totaal vermogen van EUR 371 miljoen per

In juni 2004 speelden maatschappelijke en

31 december 2003, selecteren wij bedrijven

milieuoverwegingen een rol bij 75% van het

die in hun strategie rekening houden met

beheerd vermogen van Banco.

aanpak om deze bedrijven te helpen hun

maatschappelijke en milieufactoren en op deze gebieden uitstekend presteren. Nog een ander

Vanuit ons hoofdkantoor in Amsterdam

belangrijk criterium is corporate governance.

worden drie internationale SRI-fondsen

En uiteraard moeten de geselecteerde

beheerd en in een groot aantal landen in

bedrijven ook in financieel opzicht een

Europa en Azië aangeboden. Het ABN AMRO

41


Sustainable World Fund werkt samen met

In november 2001 hebben wij in Brazilië, als

KPMG Sustainability aan de ontwikkeling van

eerste bank in de regio Latijns Amerika, een

duurzaamheidscriteria en de verkenning van

SRI-fonds (Fundo Ethical) geïntroduceerd. Dit

nieuwe thema’s betreffende maatschappelijk

fonds belegt uitsluitend in bedrijven die aan

verantwoord ondernemen. Dit fonds was het

de Braziliaanse beurs zijn genoteerd en een

eerste dat de Nederlandse richtlijnen voor

uitstekende performance hebben ten aanzien

transparante verslaggeving inzake SRI-fondsen

van maatschappelijke en milieuaspecten en

volledig heeft geïmplementeerd.

corporate governance. De SRI-research vindt intern plaats; de gehanteerde methodologie is ontwikkeld in samenwerking met NGO’s als Friends of the Earth, IBGC (het Braziliaans

Due diligence bij ons trustbedrijf

instituut voor corporate governance) en het Ethos-instituut. Het fonds beschikt over een

In ons due diligence proces wordt speciale aandacht besteed aan

onafhankelijke adviescommissie, waarin

iedereen:

deskundigen op het gebied van duurzaamheid

• Wiens huidige adres zich bevindt in een land waar het witwasrisico

en corporate governance zitting hebben. Het

groot is volgens de ABN AMRO geografische risicomatrix. Deze is

fonds is een voorbeeld voor institutionele

gebaseerd op de lijst van de Financial Action Task Force. U vindt deze

beleggers en heeft een bijdrage geleverd aan de

lijst op: www.fatf-gafi.org;

duurzaamheidsagenda en discussie in de regio.

• Wiens huidige adres zich bevindt in een land waartegen economische of andere sancties zijn ingesteld door erkende instanties;

ABN AMRO Trust

• Van wie wij weten of vermoeden dat deze de mensenrechten niet

Ons trustbedrijf verzorgt het professioneel

respecteert of wiens zakelijke activiteiten een ernstige bedreiging

beheer en de administratie voor verschillende

voor het milieu vormen. Voor wat betreft dit laatste is ons sectorbeleid

soorten klanten en levert voorts diensten

van toepassing, waaronder het beleid voor defensie, bosbouw, tabak,

als escrow, treasury management en

mijnbouw en olie en gas; en

securitisation. Tot de klanten behoren

• Die betrokken is bij transacties of bedrijfstakken die bekendstaan

gevestigde (multi)nationale ondernemingen en

als gevoelig voor het witwassen van geld of op grote schaal worden

vermogende particulieren.

misbruikt voor de financiering van terrorisme.

Wij houden ons bezig met fiscale planning en (her)structurering en helpen klanten hun internationale fiscale management te optimaliseren, met strikte inachtneming van “Voor een NGO als de onze is het uiterst belangrijk dat wij kunnen

de wettelijke en ethische kaders. Voorts bieden

beleggen overeenkomstig de waarden van onze eigen organisatie,

wij diensten op het gebied van balans- en

alsmede conform die van onze donoren en begunstigden. Een focus op

transactieplanning, vermogensbescherming

duurzaamheid is voor ons een teken dat men via beleggen het gedrag van

en de zorgvuldige en transparante afronding

ondernemingen wil beïnvloeden. Naar ons idee biedt Banco niet alleen

van bedrijfsactiviteiten.

duurzame beleggingen en controle, maar is het actief bezig het concept duurzaam beleggen verder te ontwikkelen door de dialoog aan te gaan met

Ondanks een lange en goede staat van dienst

de betrokken beleggers en bedrijven.”

is de trustsector de laatste jaren onderwerp van discussie geweest. Wij zijn echter van

Eva Gillstrom, Voorzitter van de Zweedse Stichting voor Kinderen met Kanker

mening dat men niet de gehele trustsector mag afrekenen op een paar – inderdaad ernstige – incidenten. Trustactiviteiten zijn voor ontwikkelings- en industrielanden van even

42

groot belang. Het vormt een integraal onderdeel


van de steeds verder globaliserende omgeving

aan betrokkenheid bij ondeugdelijke

waarin bedrijven en particulieren momenteel

ondernemingsstructuren.

opereren en bevordert een vrij internationaal

Om te verifiëren of de activiteiten van

kapitaalverkeer. Trustdiensten vervullen een

klanten volledig voldoen aan de geldende

belangrijke rol als poortwachter; ze staan onder

weten regelgeving, werkt ABN AMRO

voortdurend toezicht van interne en externe

Trust nauw samen met andere BU’s en met

toezichthouders. In de internationale politiek

gerenommeerde advocatenkantoren en

wordt het belang van de trustsector erkend

belastingadviesbureaus. Wij hanteren zeer

en streeft men naar wereldwijde regels voor

strikte klantacceptatiecriteria, die erop

goed ondernemingsbestuur en transparantie.

zijn gericht de identiteit van de klant, de

De trustsector heeft in veel opzichten

legitimiteit van de voorgestelde structuur

dezelfde formele status en kenmerken als het

en de herkomst van de gelden vast te

internationale bankwezen. Wij gaan er dan

stellen. Wij weigeren potentiële klanten en

ook vanuit uit dat de gedragsregels voor de

beëindigen bestaande relaties indien deze

trustsector gelijk zijn aan die voor onze overige

een bedreiging vormen voor onze integriteit

bedrijfsactiviteiten, zonder daarbij overigens de

en reputatie en voor onze andere klanten. In

specifieke kenmerken van de trustsector uit het

het onderhavige geval zijn de onderneming,

oog te verliezen.

haar producten en haar bedoelingen grondig onderzocht. De onderneming had

Het dilemma

een transparante en legitieme reden om in Nederland een rechtspersoon op te richten,

De bank overweegt een relatie aan te gaan

namelijk het creëren van voldoende massa

met een multinational die zich bezighoudt

om de Europese uitbreidingsplannen te

met de uitvoer van consumptiegoederen. De

realiseren. En de lagere belastingdruk was

onderneming heeft haar hoofdkantoor in een

gebaseerd op het belastingverdrag tussen

OESO lidstaat, is actief in meer dan dertig

Nederland en het OESO-land in kwestie en een

landen wereldwijd en breidt zich in Europa

verdere stroomlijning van de internationale

snel uit. Daarom wil men in Nederland een

kasstromen.

houdstermaatschappij opzetten, die zal worden opgericht en beheerd door ABN AMRO Trust.

Ons besluit In dit geval hebben wij besloten een relatie met

Het bedrijf voert een groot aantal redenen

de klant aan te gaan, aangezien deze voldeed

aan waarom gekozen is voor Nederland als

aan al onze strenge acceptatiecriteria. Het is

vestigingsland; politieke stabiliteit, de poort

bovendien ons beleid klanten regelmatig te

naar Europa, sterk ontwikkelde financiële

blijven controleren. Dankzij de vestiging op een

dienstensector, talenkennis en een gunstig

gunstige locatie – in dit geval Nederland –

investerings- en belastingklimaat. Het

kan het bedrijf zijn activiteiten in Europa snel

bedrijf heeft zich door een gerenommeerd

uitbreiden.

belastingadviesbureau laten adviseren en vestiging in Nederland zou belastingvoordeel opleveren in de vorm van een lagere belastingdruk en minder bronbelasting. Onze overwegingen De bank is zich sterk bewust van de organisatie- en reputatierisico’s die kleven 43


Ambities en actieplan SBU Private Clients & Asset Management Wij zijn ons bewust van onze

van beleggen en maatschappelijk

maatschappelijke verantwoordelijkheid

verantwoord ondernemen;

als aandeelhouder in een groot aantal

• Beleid publiceren inzake de rol van

ondernemingen. Een actieve invulling van

aandeelhouders met betrekking tot

deze verantwoordelijkheid draagt bij aan

het uitoefenen van het stemrecht op

een optimaal risico- en rendementsprofiel

jaarvergaderingen en het initiëren van een

van de portefeuilles van onze klanten.

dialoog met het management;


• Het klantbetrokkenheidsproces Verder zien wij kansen in de uitbreiding

voortzetten en nieuwe initiatieven starten;

van onze SRI-initiatieven, hoewel wij

• Een managementinformatiesysteem

daarbij worden geconfronteerd met

implementeren waarmee maatschappelijk

sterke concurrentie en onzekerheid

verantwoord ondernemen kan worden

over het voortbestaan van bepaalde

gevolgd bij ondernemingen waarin

belastingvoordelen voor klanten,

portefeuilles van klanten zijn belegd;

bijvoorbeeld bij het Groenfonds in

• Het beheerd vermogen van SRI-

Nederland.

fondsen uitbreiden: (1) in Brazilië willen wij onze positie als toonaangevend

Jaap van der Geest (links), SVP Global Head SRI en Head

De BU Private Clients zal daarom:

SRI-vermogensbeheerder in de regio

of Corporate Governance en

• De kennis en het bewustzijn van

consolideren; (2) in Zweden gaan wij een

Huibert Boumeester, CEO

duurzame ontwikkeling onder

aantal traditionele retailfondsen omzetten

BU Asset Management.

medewerkers vergroten;

in SRI-fondsen onder de merknaam

Collega’s verantwoordelijk voor

• Een programma voor duurzame

Banco; (3) in Europa gaan wij onze

Private Clients/New Growth

ontwikkeling implementeren dat bestaat

marketingactiviteiten uitbreiden, zowel

Markets, zie pagina 36

uit een speciaal managementinformatie-

in de diepte als in de breedte richting

systeem en een actieplan op basis van

private banking klanten en particuliere

onze Business Principles;

klanten; (4) in Nederland zullen wij voor

• Een programma voor

particuliere beleggers SRI-portefeuilles

klantbetrokkenheid uitvoeren; en

introduceren, waarbij het vermogen in

• Initiatieven voor duurzame

meerdere categorieën wordt belegd; en

ontwikkeling opzetten en uitbouwen door

• Onze activiteiten juridisch loskoppelen

middel van een Community of Practice on

van ABN AMRO Bank N.V. Dit zal

Sustainable Development.

ons in staat stellen de transparantie tegenover klanten, toezichthouders en

44

De BU Asset Management zal daarom:

medewerkers te vergroten. De nieuwe

• Een verklaring publiceren met daarin

juridische structuur wordt in januari 2005

onze algemene principes ten aanzien

operationeel.




Het succes van onze onderneming schuilt

sociaal plan hebben wij deze moeilijke situatie

in de betrokkenheid en vakbekwaamheid

het hoofd kunnen bieden.

van onze medewerkers, die voldoening en stimulans vinden in hun werk en die onze

In 2003 telde ABN AMRO meer dan

strategie zien als basis voor hun gedrag. Zij

105.000 medewerkers en bedroegen de

zorgen ervoor dat onze klanten tevreden

personeelskosten ruim EUR 7.000 miljoen.

zijn, zodat wij duurzame waarde kunnen

Het aantal nieuwkomers (16,4%) was in 2003

creëren voor onze aandeelhouders en lokale

nagenoeg gelijk aan het aantal mensen dat

gemeenschappen – zoals te zien is in het

de bank verliet (17,4%). Het gemiddeld aantal

Klanttevredenheidsmodel op pagina 14.

dienstjaren was zes jaar.

Wij willen een aantrekkelijk werkgever zijn die

Flexibel beheer van menselijk kapitaal

in staat is het beste talent aan te trekken, te

Wij beheren ons menselijk kapitaal

inspireren en te behouden. Dit houdt in dat

decentraal, geheel in lijn met het

wij ernaar streven alle medewerkers eerlijke

organisatiemodel. Wereldwijd gelden

en concurrerende arbeidsvoorwaarden aan

dezelfde Business Principles, maar onze

te bieden, een cultuur van sociale diversiteit

lokale units moeten kunnen inspelen op de

te creëren, en een veilige en gezonde

plaatselijke omstandigheden. Daarom nemen

werkomgeving te bieden. Teamwork wordt

lokale Human Resources (HR) afdelingen

door ons gestimuleerd, omdat het bijdraagt

het voortouw wanner het erom gaat in de

aan ons succes en aan de voldoening die

behoeftes van bedrijfsonderdelen te voorzien.

medewerkers aan hun werk ontlenen. Wij

Group Human Resources (Group HR) speelt

ondersteunen de persoonlijke ambities, groei

een adviserende rol en ontwikkelt best

en ontwikkeling van onze medewerkers en

practice HR-kaders en -richtlijnen voor alle

stimuleren hen een actieve rol te spelen

SBU’s wereldwijd. Verder stimuleert Group

in de lokale gemeenschap. In onze drie

HR het delen van kennis, bevordert zij de

thuismarkten verrichten meer dan 12.000

internationale mobiliteit van medewerkers

medewerkers vrijwilligerswerk op initiatief

en ondersteunt zij de ontwikkeling van onze

van de bank.

bedrijfscultuur en ons gedrag.

Succesvol ondernemen vereist een effectieve

De infrastructuur voor personeelsinformatie

en efficiënte organisatie. Wij ontkomen

Common Human Resources Information

er dan ook niet aan om van tijd tot tijd te

System Program (CHRISP) ondersteunt HR-

reorganiseren, zoals recent is gebeurd

processen op alle bedrijfs- en functionele

in Nederland. Deze maatregelen hebben

niveaus. In CHRISP is 85% van ons

ingrijpende gevolgen gehad voor onze

personeelsbestand opgenomen. De in dit

medewerkers, maar met behulp van ons

hoofdstuk vermelde gegevens zijn afkomstig van dit systeem. Momenteel wordt een

Gemiddeld aantal medewerkers (FTE)

geavanceerd systeem ingevoerd dat ons in 2003

2002

staat zal stellen wereldwijde HR-informatie

Nederland

30.620*

34.090

nog effectiever samen te voegen. De uitrol

Overige landen

74.819

73.326

moet medio 2005 zijn afgerond.

105.439

107.416

Totaal gemiddeld aantal medewerkers

Ons personeelsbeleid is dynamisch en * De daling is het gevolg van de reorganisatie in 2002

flexibel, waarbij medewerkerbetrokkenheid een hoeksteen van onze mondiale HR

46

strategie is. In 2003 hebben wij onze


inspanningen om de betrokkenheid van

Opleidingskosten

medewerkers systematisch te beoordelen

(FTE)

dan ook versneld. Hierdoor hebben wij

Totaal opleidingskosten (in euro’s)

beter inzicht in wat er bij onze medewerkers

Aantal FTE’s

leeft en waar verbetering mogelijk is. De

Bedrag per FTE’s (in euro’s)

2003

2002

104.584.000

93.370.000

105.439

107.416

991,89

869,24

persoonlijke ontwikkeling van medewerkers maakt inmiddels deel uit van het business planning proces van de SBU’s en van

veranderingen en vooruitgang is groter dan

de prestatiecontracten van het senior

die van beleid en strategieën. Vanuit het

management.

besef dat de 200 Top Executives van ABN AMRO de sleutel vormen tot het

In dit hoofdstuk komen vier onder-

succes van onze bank, hebben wij in 2001

werpen aan de orde: opleiding en ontwikkeling, gezondheid en veiligheid, medewerkerbetrokkenheid en diversiteit.

Groter bereik via e-learning

Bevorderen van opleiding en ontwikkeling

In 2003 heeft de SBU WCS een intranetopleiding over het CAAML-

Wij doen er alles aan om de meest

is het inzicht in en bewustzijn van het beleid aanzienlijk vergroot. In

getalenteerde en hoogst gekwalificeerde

totaal hebben in 2003 11.629 medewerkers de tool gebruikt en het

mensen aan te trekken, vast te houden en

examen afgelegd.

beleid ontwikkeld, met inbegrip van een interactief examen. Hierdoor

hun potentieel tot ontplooiing te brengen door hen uitstekende opleidingsprogramma’s

Onze medewerkers in Brazilië hebben in 2003 via onze e-learning

en uitdagende carrièremogelijkheden te

programma’s in totaal 79.433 sessies gevolgd. Voor deze elektronische

bieden. Dit stelt onze medewerkers in staat

zelfstudie maken wij gebruik van drie kanalen:

hun prestaties te verbeteren, ruimschoots

• Opleidingscentra op de meeste kantoren;

aan de verwachtingen van klanten te

• Interactieve vraag-en-antwoordlessen op DVD; en

voldoen en een bijdrage te leveren aan

• Uitlenen van CD’s en DVD’s aan medewerkers.

de verwezenlijking van onze strategische doelstellingen. Wij hebben een aantal internationale programma’s, maar de meeste opleidings- en ontwikkelingstrajecten zijn

IdeaCenter: forum voor goede ideeën

decentraal opgezet, per (S)BU of per land, zodat ze beter op de behoeften kunnen

IdeaCenter is een programma dat medewerkers stimuleert kennis

worden afgestemd en ook beter toegankelijk

en ideeën uit te wisselen. De achterliggende gedachte is dat elke

zijn. In 2003 hebben wij opnieuw meer

medewerker een wezenlijke bijdrage aan de toekomst van onze bank

geïnvesteerd in opleiding en leiderschaps-

kan leveren door met ideeën te komen om kosten te besparen, de

ontwikkeling.

baten te verhogen, de bedrijfsvoering te verbeteren en de tevredenheid van klanten en medewerkers te verhogen. De BU waarop het idee van

Medewerkers van veel SBU’s kunnen via

toepassing is, voert een kosten-batenanalyse uit en goedgekeurde

e-learning hun vakkennis vergroten en

ideeën worden beloond. In februari 2004 kreeg het IdeaCenter een

werken aan hun ontwikkeling.

eervolle vermelding in het boek Ideas are Free van Alan Robinson en Dean Schroeder. In dit boek worden onze aanpak en de manier waarop

Leiderschapsontwikkeling

ideeën over belangrijke bedrijfsactiviteiten worden gegenereerd

Wij kunnen onze bedrijfsresultaten verhogen

geprezen.

door het leiderschapsklimaat te verbeteren. De invloed van leiderschapsgedrag op

47


Internationale samenwerking met AIESEC

internationale Velocity-programma opgezet. In dit programma ligt de nadruk op het beter

In 2002 sloot ABN AMRO een samenwerkingsverband met de internationale

leren functioneren als team, het bevorderen

studentenorganisatie AIESEC om in contact te komen met toekomstige

van coachingsvaardigheden, de wijze waarop

leiders en leiderschapskwaliteiten te ontwikkelen. Samen met Cadbury

wij onze waarden en Business Principles in

Schweppes namen wij deel aan de door AIESEC georganiseerde Developing

de praktijk toepassen en synergievoordelen

Leaders Day in 2002 in Canada en in 2003 in Servië & Montenegro. Op deze

tussen (S)BU’s kunnen realiseren. In 2003

bijeenkomsten gaven twintig jonge managers van onze bank workshops

namen 1.348 huidige en toekomstige leiders

aan 500 jongeren uit meer dan tachtig landen. Het samenwerkingsverband

deel aan de Velocity-workshops in Nederland,

voorziet ook in een stage- en opleidingsprogramma voor AIESEC leden op

Brazilië, de Verenigde Staten, het Verenigd

het gebied van duurzame ontwikkeling.

Koninkrijk en Singapore. De deelnemers bespraken manieren om gedrag te herkennen dat niet alleen leidt tot goede financiële

en 2003 een programma uitgevoerd gericht

resultaten, maar ook tot uitstekende niet-

op leiderschapsstijl en leiderschapsklimaat,

financiële resultaten, zoals bijvoorbeeld

op basis van de feedback uit de teams

langdurige klanttevredenheid, bescherming

die aan deze Top Executives rapporteren.

van de aarde, creatie van duurzame waarde of

In 2002 heeft een 360-graden-feedback

uitmuntend leiderschap. Teamleiders hebben

beoordeling plaatsgevonden, waarbij de direct

geleerd hoe ze een meer coachende stijl

leidinggevende van de Top Executive zijn of

van leidinggeven kunnen toepassen bij de

haar naaste collega’s en de rechtsreeks aan

ontwikkeling van hun medewerkers en zorgen

of hem of haar rapporterende medewerkers

zo dat de doelstellingen van Velocity binnen de

commentaar op zijn of haar functioneren

hele organisatie worden verspreid.

gaven. Deze 360-graden beoordeling wordt in 2004 herhaald. Uit deze exercities is gebleken

Delen van kennis

dat onze leiders een veel grotere variëteit

In 2001 werd in C&CC met succes een

aan leiderschapsstijlen moeten ontwikkelen,

programma voor kennisdeling geïntroduceerd

zodat zij de betrokkenheid van medewerkers

onder de naam HORIZON. Het programma

bij de visie en koers van de bank voor de lange

is inmiddels uitgerold naar de gehele

termijn kunnen versterken en hun kunnen

organisatie. HORIZON bevordert een cultuur

stimuleren tot betere prestaties. Al onze Top

waarin medewerkers door samenwerking en

Executives hebben ondersteuning door een

uitwisseling nieuwe kansen en oplossingen

Executive Coach aangeboden gekregen bij de

identificeren. Tot de initiatieven die zijn

ontwikkeling van hun leiderschapsstijlen.

voortgekomen uit HORIZON behoren de Value Area Teams en de Communities of

Ons Leiderschapsprogramma en onze

Practice. Door deze resultaten bankbreed te

Senior Management Course zijn speciaal

communiceren, worden medewerkers zich

ontwikkeld voor onze top 5.000 wereldwijd.

steeds meer bewust van de voordelen en

Deze programma’s bieden de mogelijkheid

worden ze gestimuleerd het delen van kennis

om individuele coaching aan te vragen. Door

en samenwerken in hun dagelijkse werk te

persoonlijke doelstellingen en een actieplan

integreren.

te formuleren wordt invulling aan het proces gegeven.

Gezondheid en veiligheid Eén van onze Business Principles is dat wij

48

Velocity

onze medewerkers een veilige en gezonde

Om het opbouwen van een prestatiegerichte

werkomgeving willen bieden. Daarom

cultuur te versnellen hebben wij het

informeren en instrueren wij hen hoe zij


veilig en efficiënt kunnen werken. Dit alles

Het dilemma

is uitvoerig beschreven in ons Arbobeleid. Het lokale management is verantwoordelijk

In de financiële sector vertegenwoordigen

voor de implementatie van dit beleid, zodat

de kosten van bedrijfsvoering, met name de

rekening kan worden gehouden met de van

personeelskosten, een substantieel deel van de

land tot land verschillende behoeften en

totale lasten. In toenemende mate blijkt zowel

prioriteiten.

de uitbesteding van processen aan externe

In Nederland hebben wij instrumenten

van bedrijfsprocessen naar lagelonenlanden (off-

leveranciers (outsourcing) als de verplaatsing

ontwikkeld waarmee gezondheidsrisico’s

shoring) een effectieve oplossing om de kosten

tijdig kunnen worden onderkend en

terug te dringen en tegelijkertijd de dienstverlening

aangepakt, in het bijzonder risico’s als

te verbeteren. Aangezien wij concurreren op

gevolg van hoge werkdruk zoals stress en

de internationale markt, moeten wij deze

Repetitive Strain Injury (RSI). Het jaarlijkse

economische realiteit onder ogen zien.

medewerkertevredenheidsonderzoek bevat vragen waarmee in een vroegtijdig stadium

Onze overwegingen

waarschuwingssignalen kunnen worden

Het niveau van onze directe kosten is te hoog in

opgevangen. Voorts is in Nederland in 2003

vergelijking met de concurrentie. Daarom moeten

de zogenoemde Balansmeter ingevoerd,

wij zoeken naar manieren om onze kostenbasis te

een instrument waarmee medewerkers

verlagen en te flexibiliseren, terwijl wij toch best

zelf kunnen beoordelen welke risico’s zij op

in class-diensten blijven leveren aan onze klanten.

hun werk lopen. De consequente aandacht

Wij zijn ons er evenwel van bewust dat deze

voor gezondheid en veiligheid komt tot

processen gevoelig liggen bij onze medewerkers;

uitdrukking in de netto uitstroom uit onze

zij worden geconfronteerd met onzekerheid en het

Arbeidsongeschiktheidspool, door middel van

mogelijk verlies van hun baan, vaak na jarenlange

hernieuwde opname in ons arbeidsproces.

trouwe dienst. Daarnaast is er de noodzaak om

Het ziekteverzuim daalde in Nederland in 2003

het geringere aantal banen dat in de thuislanden

tot 4,7% (2002: 4,8%). De herintreding van

overblijft op een eerlijke en professionele manier

langdurig afwezige medewerkers verloopt

te verdelen.

bovendien voorspoedig. Ons besluit

Vergroten van medewerkerbetrokkenheid

Wij houden rekening met de belangen van de

Enquête

open communicatie en een tijdige dialoog met

Alleen onze medewerkers kunnen ons kenbaar

het vertegenwoordigend overleg, zodat onze

maken wat hen motiveert en waarom zij loyaal

medewerkers vanaf het begin bij het proces

blijven aan onze bank. Onze gezamenlijke

betrokken zijn. Op deze manier kunnen wij er zeker

doelstelling is het creëren van waarde voor

van zijn dat de zaken op de juiste wijze worden

klanten en aandeelhouders op lange termijn

aangepakt. Tijdens de overgangsfase bieden wij

als verantwoordelijke onderneming. Om onze

opleidings- en ondersteuningsprogramma’s,

doelstellingen te bereiken dienen wij allemaal

evenals outplacementfaciliteiten via onze eigen

betrokken zijn bij ons werk. Onderzoek heeft

mobiliteitsorganisatie Kompas. Ons primaire doel

aangetoond dat tevreden medewerkers niet

bij reorganisaties, en dit is ook vaak de basis van

noodzakelijkerwijs beter presteren; betrokken

afspraken met het vertegenwoordigend overleg, is

medewerkers daarentegen wel. Wij achten

de betreffende medewerkers te herplaatsen, hetzij

betrokkenheid dan ook van groot belang voor

binnen hetzij buiten de bank.

goede resultaten.

betrokken medewerkers. Dit doen wij door een

49


Onderzoek medewerkersbetrokkenheid

Om de betrokkenheid van medewerkers te beoordelen, werkten in september 2003 vijf

Onderwerpen Score gerelateerd aan peer group

BU’s samen met Group Human Resources aan een internationaal pilot project onder

Betrokkenheidindex Communicatie

de naam Uw mening, onze toekomst. Er

Prestatiebeoordeling

werd een enquête verspreid onder bijna

Teamwork

21.000 medewerkers in 56 landen. De

Klantgerichtheid

respons bedroeg 69%. In de grafiek worden

Functieontwikkeling & mogelijkheden Beloning

de uitkomsten voor de 13 onderwerpen

Waarden/integriteit

die in de enquête aan de orde kwamen,

Loopbaanontwikkeling Efficiëntie

afgezet tegen een benchmark van financiële

Leiderschap

dienstverleners. Een aantal zaken valt hierbij

Toezicht

op. Ten eerste dat wij relatief sterk zijn in

Concurrentie

communicatie, maar dat de communicatie -6

-4

-2

0

2

4

6

8

over onze concernstrategie voor verbetering

IISR (International Survey Research) is gespecialiseerd in enquêtes onder medewerkers. ABN AMRO werkt voor haar medewerkerbetrokkenheidprogramma samen met ISR, dat de normen voor de sector aanlevert. Deze normen zijn gebaseerd op gegevens uit het eigen klantenbestand van ISR. In dit geval betreft de ISR norm 151.396 medewerkers.

vatbaar is. Ten tweede dat het performance management proces in brede kring binnen de organisatie begrepen wordt en als rechtvaardig ervaren wordt. Verbeterpunten zijn onze concurrentiepositie, toezicht, leiderschap en persoonlijke ontwikkeling. In 2004 wordt op deze punten actie ondernomen. In navolging van het pilot programma van 2003 wordt in 2004 een nieuwe reeks enquêtes gehouden. In 2005 zal een wereldwijd onderzoek naar de betrokkenheid van alle medewerkers plaatsvinden. Medezeggenschap Own photo

Wij voeren een duidelijk beleid inzake

Hans Westerhuis, Voorzitter van de Europese OR, met straatkinderen geholpen door SUPPORT

communicatie en overleg met medewerkers over veranderingen in ons bedrijf. De weten regelgeving van de landen waar wij actief

“Off-shoring is een trend die niet te keren is en ook niet beperkt blijft tot de financiële sector. Het is niet aan ons om de regels te bepalen in een globaliserende markt en de lagelonenlanden buiten te sluiten. In ontwikkelingslanden zijn er veel goed opgeleide mensen die hard willen werken om vooruit te komen. Werkgevers, werknemers en politici in het westen moeten in actie komen om de sociale gevolgen van deze trend zoveel mogelijk te beperken. Tot nu toe hebben management, vakbonden en ondernemingsraden overeenkomsten gesloten waarbij medewerkers faciliteiten krijgen om zich voor te bereiden op een andere baan binnen of buiten ABN AMRO. Maar medewerkers moeten ook hun eigen verantwoordelijkheid nemen en investeren in hun opleiding en ontwikkeling. Dit is van cruciaal belang om de harde concurrentie als gevolg van de globalisering het hoofd te kunnen bieden.” Hans Westerhuis, Voorzitter van de Europese Ondernemingsraad

50


zijn, wordt strikt nageleefd. Wij zijn in meer

Diversiteit in Brazilië

dan 60 landen aanwezig en streven er altijd naar geschikte manieren te vinden voor open

In Brazilië hebben wij gekozen voor een constructieve benadering

communicatie.

van diversiteit. Wij investeren in gedragsverandering, zodat mensen bereid zijn samen aan de totstandkoming van een klimaat te werken

Kompas voor succesvol outplacement

waarin diversiteit wordt gewaardeerd en gestimuleerd. Daarnaast

Kompas is de mobiliteitsorganisatie van

hebben wij strategieën ingevoerd met als doel gelijke kansen te

ABN AMRO in Nederland, die in februari 2002

creëren voor kwetsbare en kansarme groepen. Wij beschikken over een

is opgezet om medewerkers die hun baan

diversiteitscommissie en hebben een diversiteitsgids ontwikkeld om

kwijtraken als gevolg van reorganisaties te

de discussie over dit onderwerp in de organisatie aan te moedigen.

helpen bij het vinden van ander werk binnen

Tussen 2001 en 2003 hebben vijf subgroepen van medewerkers – met

of buiten de bank. Sinds de start zijn 2.073

als aandachtsgebieden Toegankelijkheid, Kwalificatie, Communicatie,

medewerkers ingestroomd in Kompas,

Werving & Selectie en Loopbaan & Betrokkenheid – in nauwe onderlinge

waarvan er 1.088 een nieuwe baan hebben

samenwerking specifieke acties besproken, vastgesteld en gepland. Ons

gevonden. Tijdens het verblijf in Kompas wordt

actieplan omvat onder meer initiatieven die betrekking hebben op onze

gezorgd voor tijdelijk werk en stages, waarbij

medewerkers, klanten, leveranciers en de samenleving.

het accent steeds meer ligt op het opdoen van ervaring buiten de bank. Dankzij het ruime budget kan Kompas medewerkers ook

Prijzen in Verenigde Staten en Brazilië

aanvullende trainingen en opleidingen bieden, waardoor hun kansen op de arbeidsmarkt

Inspelend op de behoeften van onze medewerkers bieden wij

worden vergroot.

flexibiliteit, gezinshulp in bijzondere omstandigheden, voorlichting over ernstige gezondheidsproblemen en faciliteiten voor het volgen

Het uitgebreide pakket voorzieningen

van opleidingen. Deze initiatieven zijn bekroond met diverse

dat Kompas biedt en de zorgvuldige en

prijzen. Zo zijn wij onder meer door de Amerikaanse vereniging

intensieve ondersteuning verzachten de

van gepensioneerden en het tijdschrift Working Mothers Magazine

klap van het verlies van werk aanzienlijk.

uitgeroepen tot een van de beste Amerikaanse banken voor

Vertegenwoordigers van diverse andere

respectievelijk oudere medewerkers en werkende moeders. In Brazilië

bedrijven en organisaties hebben Kompas

is ABN AMRO Real in 2003 uitgeroepen tot één van de beste 100

bezocht en ons initiatief een voorbeeld van

werkgevers en een van de beste 40 werkgevers voor vrouwen.

goed werkgeverschap genoemd.

Leiderschap en verandering

Klachtafhandeling

Binnen elke organisatie doen zich meningsverschillen en fricties voor tussen

In 2002 is het initiatief genomen een Personal Leadership and Change

mensen of tussen werknemer en werkgever.

Community op te zetten waarin medewerkers uit alle lagen van de organisatie samenkomen voor discussie en activiteiten rond het thema

Sociale diverstiteit van personeelsbestand naar regio (in %)

Diversity in workforce according to Region (in%) Azië en Pacific

6.9

Centraal en Oost-Europa

40.6 26.7

doel bij ABN AMRO acties te initiëren en te stimuleren die bijdragen aan een bevredigender en inspirerender werk/privé situatie. De groep, die regelmatig bijeenkomt en in 2003 twee grote manifestaties organiseerde, is een platform voor het bedenken en uitwisselen

24.8

1.0

persoonlijke waarden op het werk. Deze zelfsturende groep heeft als


van ideeën en zet in alle BU’s initiatieven in gang die de energie, passie en het potentieel vrijmaken die nodig zijn voor een zinvolle en inspirerende werkomgeving.

Midden-Oosten en Afrika Noord-Amerika

51


“Het bewaren van een goed evenwicht tussen werk en privé leven is voor mij iedere dag opnieuw een uitdaging. Ik heb twee fantastische zoons en wij vinden het erg belangrijk om tijd voor elkaar te hebben. Maar tegelijkertijd wil ik werken aan mijn carrière binnen de bank en ervoor zorgen dat ik mij zowel vaktechnisch als op managementgebied verder blijf ontwikkelen. Na de geboorte van mijn eerste zoon, zeven jaar geleden, wilde ik minder tijd op kantoor Foto: NFP Photography

doorbrengen en heb ik formeel werktijdverkorting aangevraagd. In een ambitieuze, professionele organisatie werkt dit echter alleen als alle partijen flexibel zijn. Ik ben heel blij met de volledige steun die ik heb gekregen van het management van ABN AMRO en van mijn collega’s. Daardoor kon ik deze uitdaging aan.” Els de Groot – Theodoridis, Executive Vice President Group Risk Management

Vrouwen en leiderschap

Elke BU beschikt daarom over formele en informele procedures voor het afhandelen van

Naar aanleiding van ons eerste evenement met als thema ‘Vrouwen en

klachten en bezwaren. De informele benadering

Leiderschap’, dat in november 2003 werd gehouden in aanwezigheid van

bestaat bijvoorbeeld uit een laagdrempelig

een lid van de Raad van Bestuur, zijn er vijf clusters gevormd, namelijk

beleid en de benoeming van een interne

Networking, Mentoring, Talent Management, Culture Change en Status

ombudsman. Meer formele maatregelen

Diagnosis. Deze clusters zijn thans bezig te bepalen op welke punten

betreffen peer reviews en de vorming van een

gescoord kan worden en werken afzonderlijke actietrajecten uit. Deze

commissie voor het behandelen van specifieke

trajecten zullen een bijdrage leveren aan de totale diversiteitsstrategie,

gevallen. Voor nadere informatie over ons

onder de eindverantwoordelijkheid van een lid van de Raad van Bestuur. De

wereldwijde klokkenluiderbeleid verwijzen wij

aandacht zal vooral gericht zijn op het bevorderen en instandhouden van

naar pagina 12.

een breed diversiteitsspectrum, waaronder ook diversiteit van geslacht.

Diversiteit personeelsbestand In ons sociaal beleid stellen wij ten behoeve

Young Bankers

van het creëren van waarde een gevarieerde samenstelling van ons personeel en een

De Young Bankers Association (YBA) levert een bijdrage aan duurzame

samenwerkingscultuur centraal. Dit omvat

ontwikkeling door samen met soortgelijke Nederlandse verenigingen

maatregelen als het creëren van gelijke

activiteiten te organiseren. Een voorbeeld is het symposium over

kansen, sociale diversiteit en het tegengaan

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO), waar jonge

van intimidatie. Als wij ons niet proactief

professionals hun beste maatschappelijk verantwoord ondernemen

opstellen tegenover de uitdagingen en de

initiatief toelichten. Dit helpt onze jonge professionals om duurzaamheid

mogelijkheden die diversiteit biedt, lopen wij

te bevorderen, zowel binnen onze organisatie als in onze relaties met

het risico dat wij:

derden. Een andere activiteit is Inter Company Fundraising, in het kader

• Belangrijk talent kwijtraken;

waarvan jonge bankiers zich inzetten voor liefdadigheidsprojecten. In de

• Nieuwe markten mislopen;

Verenigde Staten organiseert de YBA elk jaar een actie onder de naam

• Innovatiekracht en productiviteit die

Put Your Clothes Back to Work. Gedurende één week in september wordt

noodzakelijk zijn voor verbetering van onze

onder medewerkers gebruikte, nette kleding ingezameld. Deze kleding

performance kwijtraken.

wordt vervolgens geschonken aan de Back to Work programma’s van het Leger des Heils. In 2003 werden 150 zakken kleding ingezameld, waarmee

Zakelijk gezien is het noodzakelijk dat wij het

1.800 deelnemers aan de programma’s konden worden geholpen.

concept sociale diversiteit uitbreiden van een maatschappelijke verantwoordelijkheid

52

naar een strategische prioriteit, dat wij

Photo: Fernanda Tricoli


BU Brazilië: advertentie voor duurzaam bankieren

een gedifferentieerd personeelsbestand opbouwen en dat wij werken aan een cultuur zonder enige vorm van discriminatie. Wij zijn ons ervan bewust dat wij diversiteit moeten integreren in alle aspecten van ons bedrijf en hebben daarom initiatieven opgestart die specifiek gericht zijn op bepaalde groepen. Een voorbeeld hiervan is de uitgebreide diversiteitsstrategie in onze thuismarkten Noord-Amerika en Brazilië. In het Verenigd

Verhouding man/vrouw in managementfuncties

Leeftijdsopbouw

(in %)

100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

Man Vrouw

RvC

Koninkrijk is binnen WCS een stuurgroep

100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

> 60 jr 50-59 jr 40-49 jr 30-39 jr 24-29 jr <23 jr Vrouw

EVP VP/SVP en hoger

Man

diversiteit opgezet om initiatieven te bevorderen en ontwikkelen. Wij hebben echter nog geen concernbrede strategie voor

(in 2003, in aantallen)

RvC 1

EVP en hoger 2

VP/SVP 3

Totaal

het integreren van diversiteit in alle aspecten van het HR beleid. In ons actieplan voor 2004

Vrouw

2

15

1.065

1.082

is onder meer opgenomen dat wij zullen

Man

9

253

3.794

4.056

definiëren wat diversiteit voor ons betekent,

Totaal

11

268

4.859

5.138

Voltijd

Deeltijd

Gem. arbeidstijd deeltijd medewerkers

23

0.72 fte

dat wij een wereldwijd diversiteitsbeleid en diversiteitsstandaard zullen ontwikkelen en communiceren dat wij acties zullen opnemen

1 RvC = Raad van Commissarissen 2 EVP = Executive Vice President 3 VP = Vice President, SVP = Senior Vice President

in het Business Performance Management proces.

Voltijd/deeltijd verdeling (in %)

Gelijke kansen

Ons wervings- en beloningsbeleid is gebaseerd op onze waarden en Business

Vrouw

77

Principles. Wij bieden gelijke kansen aan

Man

92

8

0.74 fte

iedereen, ongeacht nationaliteit, geslacht,

Totaal

84

16

0.72 fte

ras, huidskleur, geloof, leeftijd, seksuele geaardheid of handicap. Ook zijn wij een

53


uitgesproken tegenstander van discriminatie op de werkplek en maken wij ons sterk voor het recht om te werken in een omgeving waarin geen sprake is van pesterijen en intimidatie. Wij bieden onze medewerkers mogelijkheden om problemen op zo vertrouwelijk mogelijke wijze kenbaar te maken. Betere verdeling tussen man en vrouw

In het verleden waren leidinggevende functies in het bankwezen vooral een zaak van mannen. Onze eerste pogingen om hierin verandering te brengen kenden een vrij beperkte invalshoek en waren vooral gericht op specifieke aspecten, zoals het benoemen van meer vrouwen in hogere posities. Wij zijn nu bezig onze aanpak te verbreden tot een langetermijnstrategie die op alle niveaus wordt toegepast. Er zijn al tastbare verbeteringen te zien. De resultaten zullen steeds duidelijker worden, naarmate meer vrouwen die nu op weg zijn naar de top, ook daadwerkelijk de hogere echelons bereiken. Culturele diversiteit

Onze wereldwijde aanwezigheid wordt weerspiegeld in de diversiteit van ons personeelsbestand. Slechts 43% van ons topkader is Nederlander; de rest bestaat uit een groot aantal andere nationaliteiten. Deze internationale mix is cruciaal. Wij zijn voorts van mening dat de ideeën en ambities van onze jonge medewerkers net zo stimulerend zijn als die van oudere medewerkers. Veel van onze jonge medewerkers zijn lid van de Young Bankers Association (YBA), die hen ondersteunt bij hun persoonlijke en professionele ontwikkeling. Netwerken

Young Bankers en Personal Leadership & Change Community zijn goede voorbeelden van initiatieven die medewerkers op alle niveaus binnen onze organisatie stimuleren zich verder te ontwikkelen en concrete actie op 54

de eigen werkplek te ondernemen.

Foto: Pio Figueiroa/Fotosit


Medewerkers van Banco Real poseren voor ‘Diversity’-campagne


Wij verwachten dat onze huidige

beoordelen van medewerkerbetrokkenheid

activiteiten op het gebied van

opleveren;

duurzaamheid wereldwijd mogelijkheden

• Intensiever met managers binnen de

zullen scheppen voor onze medewerkers

gehele organisatie communiceren over

om zich nog meer betrokken te gaan

onze strategie;

voelen bij hun werk. De volgende grote

• Een forum opzetten voor Leren &

kans – en tegelijk ook uitdaging – betreft

Ontwikkelen (Het Leerplatform)

het vergroten van de sociale diversiteit van

dat drie doelen heeft: (1) een

ons personeelsbestand.

zelflerende organisatie worden, (2) gemeenschappelijke standaarden


Group Human Resources

Wij zullen daarom:

en structuren vaststellen en (3) een

• Wereldwijd de betrokkenheid van

Community of Practice creëren voor het

medewerkers meten door middel van

delen van kennis;

een onderzoek in alle BU’s. De resultaten

• De doelgroep van onze bestaande

Eltjo Kok (links), SEVP Group

hiervan zullen worden vergeleken met die

leiderschapsprogramma’s met ruim 50%

Human Resources en Frank-

van onze concurrenten en andere goed

uitbreiden ten opzichte van 2003; en

Jan de Leeuw, EVP, Head

presterende organisaties. Dit moet onze

• Een concernstrategie voor sociale

Organisational Development

eerste wereldwijde benchmark voor het

diversiteit ontwikkelen.

& Reward

55


56


Bijdragen aan de lokale gemeenschap De gemeenschappen die wij bedienen

en geven wij tegelijkertijd aan organisaties

Banken zijn per definitie verweven met de

in de rug. Wij ondersteunen een grote

gemeenschappen en de samenleving waarin

verscheidenheid van projecten, met name op

zij opereren. Door ons internationale netwerk

het gebied van sport en beeldende kunst.

en gemeenschappen een welkome steun

heeft ons handelen gevolgen voor duizenden gemeenschappen verspreid over de hele

In de sportwereld zijn wij een toegewijd

wereld. Met onze kredietverlening en andere

en trouw sponsor van het World

diensten helpen wij (multi)nationale bedrijven

Tennis Tournament in Rotterdam, van

nieuwe productiefaciliteiten te bouwen

voetbalvereniging Ajax en van de LaSalle

en verschaffen wij werkkapitaal, waardoor

Bank Chicago Marathon en het Chicago

lokaal nieuwe werkgelegenheid ontstaat

White Sox baseball team. Op het gebied

en inkomsten gegenereerd worden. Ook

van kunst hebben wij de Johan Jongkind-

helpen wij woningbouwverenigingen door het

tentoonstelling in het Haags Gemeente-

arrangeren van hypotheken voor betaalbare

museum, de jaarlijkse Museumnacht in

woningen, gezinnen met een laag inkomen

Amsterdam en de tentoonstelling van de

kunnen mede door onze hulp voorzien in

Royal Academy of Arts in Londen

hun behoeften en aan lokale winkeliers

gesteund. Op het gebied van muziek

verstrekken wij krediet voor het financieren

waren wij hoofdsponsor van het British

van nieuwe voorraden.

Season-festival in het Amsterdamse Concertgebouw. In het kader van de algehele

Vrijwilligers, schenkingen en sponsoring (in euros)

Directe schenkingen en sponsoring – Groep

De behoeften en prioriteiten van lokale

kostenbeheersing hebben wij in 2003 een

gemeenschappen verschillen per land en

aantal sponsoractiviteiten heroverwogen.

door bank geïnitieerde

per regio. Wij stimuleren onze BU’s en

Dit verklaart de daling van de uitgaven voor

maatschappelijke

lokale bedrijfsonderdelen dan ook actief

directe schenkingen en sponsoring.

om hun eigen maatschappelijke strategieën

2003

58.201.000¹

Medewerkers betrokken bij

projecten – Groep

12.330²

BU Nederland

3.089

en activiteiten te ontwikkelen. Dit heeft

Hoewel wij op dit moment geen groepsbrede

BU Noord-Amerika

5.470

geresulteerd in een grote verscheidenheid aan

strategie hebben voor schenkingen en

BU Brazilië

3.621

initiatieven door medewerkers en vestigingen

liefdadigheid, steunen wij een groot aantal

BU PC New Growth Markets

in alle delen van de wereld. Sommige van

liefdadigheidsprojecten op lokaal niveau. Ook

SBU Wholesale Clients

–

deze initiatieven zijn met een onderscheiding

zijn wij betrokken bij allerlei maatschappelijke

BU AM

–

bekroond.

initiatieven in alle delen van de wereld, waardoor onze medewerkers en klanten het

¹ In 2002: 65.550.000

Voor succesvol ondernemen is het

gevoel krijgen dat ze iets positiefs bijdragen.

² Aantal medewerkers (nominaal)

noodzakelijk dat wij zowel onszelf als de

Als bedrijf stimuleren wij onze medewerkers

gemeenschappen om ons heen ontwikkelen.

om vrijwilligerswerk te verrichten en aan

Overal waar wij actief zijn willen wij het

maatschappelijke projecten deel te nemen.

vertrouwen en het respect winnen van de

Dit doen wij door middelen, tijd en geld ter

lokale gemeenschap. Ook willen wij een

beschikking te stellen. Vrijwilligerswerk helpt

actieve bijdrage leveren aan de versterking van

onze medewerkers bovendien leidinggevende

de lokale gemeenschap waarin wij actief zijn.

capaciteiten en vaardigheden op het gebied

Dit is niet alleen juist, maar bovendien zakelijk

van team building te ontwikkelen.

gezien verstandig. De voordelen van onze maatschappelijke

Sponsoring en schenkingen

initiatieven zullen geleidelijk toenemen.

Door onze sponsoractiviteiten handhaven en

Hoewel schenkingen op korte termijn

versterken wij de kracht van onze merknaam

ertoe kunnen bijdragen dat een

57

150


liefdadigheidsinstelling direct resultaat boekt, zijn wij van mening dat praktische hulp en het delen van ervaring over een langere periode Foto: Annette Bakker

grotere en meer duurzame voordelen zullen opleveren. Hieronder volgt een aantal voorbeelden van onze bijdrage aan lokale gemeenschappen.

BU Nederland: betrokken zijn bij de lokale gemeenschap

BU Nederland Onze maatschappelijke projecten binnen de BU Nederland (BU NL) hebben als thema

Foto: Judith van Helvoort

Jeugd, Talent en Achterstand. Wij willen

BU Nederland: medewerkers assisteren op school

kinderen helpen die om welke reden ook niet dezelfde kansen krijgen als anderen, hun mogelijkheden en talenten te ontwikkelen. Deze kansarme kinderen maken deel uit van onze gemeenschappelijke toekomst en de hulp die wij hen bieden, sluit op natuurlijke wijze aan bij onze slogan: het begint met ambitie.

Brazilië: actief bij forums, projecten en instellingen

Het Bureau Maatschappelijke Betrokkenheid van de BU NL steunt ruim 245 projecten

• Terugdringen van het analfabetisme onder jongeren en volwassenen

op terreinen die variëren van onderwijs tot

via de Compartilhar en Alfabetização Solidária-programma’s, in

sport en cultuur. Hieraan deden alleen al in

samenwerking met de NGO Comunidade Solidária;

2003 ongeveer 3.089 vrijwilligers mee. Al

• Bijdragen aan het wegnemen van vooroordelen en stereotypen

deze projecten hebben tot doel kinderen

over ouder worden door middel van de toekenning van de Talentos

te helpen hun ambities te ontwikkelen en

da Maturidade. Met deze prijs worden ouderen gestimuleerd uiting te

te realiseren. Medewerkers kunnen per

geven aan hun artistiek talent, waardoor hun gevoel van eigenwaarde

jaar onder kantoortijd tussen de 20 en 36

wordt versterkt en het beeld van ouderen in de maatschappij verbetert;

uur besteden aan vrijwilligerswerk. Naast

• Stimuleren van de deelname van universiteiten aan maatschappelijke

de doorbetaling van salaris bieden wij ook

initiatieven door de Banco Real – Solidarity in the University Award,

een klein werkbudget voor de projecten.

waarbij prijzen worden toegekend aan de beste vijf door studenten

In voorkomende gevallen doen wij tevens

gepresenteerde duurzame projecten en opbrengsten;

schenkingen in natura.

• Scholen helpen hun financiële middelen efficiënter te beheren door samen met zes andere banken trainingen te verzorgen in het kader van

Eén van de meest succesvolle programma’s

het project ‘De Bank op School’;

betreft het lezen met kinderen op basisscholen

• Steun voor de bouw van 10.000 cisternas (tanks voor de

in Amsterdam. Twee keer per week leest een

opslag en zuivering van regenwater), in samenwerking met

groep van ruim 100 medewerkers een half

FEBRABAN (Braziliaanse Federatie van Banken), waarbij ook lokale

uur met deze kinderen, waarvan 90% niet-

gemeenschappen en gezinnen worden betrokken;

Nederlandse ouders heeft. In het kader van

• Steun voor de ontwikkeling van bedrijven waarvan de eigenaren deel

een ander programma worden leerlingen van

uitmaken van een van oudsher gediscrimineerde minderheidsgroep, in

middelbare scholen gekoppeld aan een mentor

samenwerking met de NGO Integrare.

van de bank. Deze regelmatige contacten helpen de leerlingen een vernieuwde blik op

58

hun toekomst te krijgen.


Uit een onafhankelijk onderzoek van de

zijn wij van mening dat praktische hulp en het

Vrije Universiteit in Amsterdam, waarbij

delen van ervaring over een langere periode

450 van onze Nederlandse medewerkers

grotere en meer duurzame voordelen zullen

werden geënquêteerd over het onderwerp

opleveren.

vrijwilligerswerk tijdens werktijd en plezier in het werk, blijkt dat vrijwilligerswerk een wezenlijke bijdrage levert aan de betrokkenheid van onze medewerkers. In december 2003 hebben wij de tweede prijs van Het Nationale Ondernemers Compliment van de Nederlandse Organisaties Vrijwilligerswerk gewonnen als erkenning

BU Brazilië In Brazilië is ABN AMRO Real betrokken bij een groot aantal activiteiten op het

Foto: BU North America

vrijwilligerswerk tijdens werktijd.

Foto: BU Noord-Amerika

voor onze inspanningen op het gebied van

BU Noord-Amerika: Friends of the Chicago River evenement

gebied van maatschappelijke ontwikkeling. Gegeven de armoede en ongelijkheid in de Braziliaanse samenleving ligt de nadruk op maatschappelijke vorming, met als doel de ontwikkeling van belangrijke eigenschappen zoals sociale verantwoordelijkheid en respect voor diversiteit en het milieu te

is voortgekomen uit een initiatief van onze medewerkers om werkgroepen te vormen en een school te adopteren teneinde het aantal voortijdige schoolverlaters te verminderen. Als

Foto: BU North America

Een voorbeeld is het project Escola Brazil, dat

Foto: BU Noord-Amerika

bevorderen.

BU Noord-Amerika: Tax Assistance Programme

“LaSalle Bank heeft een bijzonder actieve bijdrage geleverd om een einde te maken aan de armoede onder werkende inwoners van Chicago. Honderden medewerkers van LaSalle hebben behoeftige gezinnen in Chicago geholpen met de belastingteruggave waar zij recht op hebben. Eén vrijwilliger kan per sessie drie gezinnen helpen. Het gemiddelde gezin kan USD 1.300 terugvorderen. Voor de meeste mensen is dit het hoogste bedrag dat zij ooit in één keer hebben verdiend. Het geld wordt vaak gebruikt voor verhuizing, scholing of mogelijk zelfs het betalen van de verwarmingskosten na een koude winter. LaSalle Bank is direct verantwoordelijk voor deze dienstverlening in Chicago. Het contact met de betrokken inwoners gaat overigens verder dan alleen belasting terugvorderen. In het afgelopen jaar hebben 138 vrijwilligers van LaSalle 800 klanten geholpen. Dankzij de hulp van de vrijwilligers van de bank kregen zij in totaal USD 1,1 miljoen terug van de belasting.” Beth McGraw, Programme Manager Tax Assistance Programme - It Adds Up

59


Maatschappelijke initiatieven in de Verenigde Staten

diverse initiatieven, zoals het op ouderen gerichte project Talentos da Maturidade

• Sponsoring van de jaarlijkse Chicago River Clean-Up dag;

en het Escola Brazil project, een speciale

• Steun aan de Friends of the Chicago River via een zetel in het bestuur;

vermelding in de jaarlijkse Guia Exame da

• Bevordering van het eigen woningbezit: in de Midwest van de

Boa Cidadania Corporativa (Gids voor goed

Verenigde Staten zijn wij de belangrijkste verstrekker van hypotheken

corporate citizenship) van het toonaangevende

aan gezinnen met een laag of modaal inkomen;

Braziliaanse tijdschrift Exame. Daarnaast

• Verbetering van de kwaliteit van het onderwijs in achterstandswijken

kregen wij voor ons maatschappelijk

door het leveren van docenten, financiële ondersteuning en technische

verantwoord ondernemen programma de Valor

hulp;

Social Award in de categorie Grand Prix.

• Organiseren van publieke forums en discussies over onderwerpen op het gebied van openbaar beleid; vaak ontstaan hier nieuwe ideeën en

BU Noord-Amerika

kansen;

Onze Amerikaanse dochters LaSalle Bank

• Gezinnen met een laag of modaal inkomen leren omgaan met geld;

en Standard Federal Bank steunen een

• Helpen van NGO’s en maatschappelijke organisaties met

groot aantal verschillende non-profit en

fondsenwerving door sponsoring en inzamelingen.

maatschappelijke activiteiten. Wij werken al jarenlang samen met maatschappelijke

Er zijn nog veel meer voorbeelden van de actieve bijdrage die LaSalle

partners om daadwerkelijke veranderingen tot

Bank en Standard Federal Bank leveren aan de samenleving.

stand te brengen en dankzij ons uitgebreide kantorennet en het geëngageerde senior management bevinden wij ons in een goede

eerste stap werden de sportfaciliteiten van

positie om een centrale rol te spelen in lokale

de scholen verbeterd. In 1999 is het initiatief

gemeenschappen. Van het helpen van kleine

ondergebracht in het Escola Brazil Institute

bedrijven tot het sponsoren van een marathon

dat vervolgens de status van een NGO kreeg.

van wereldformaat; wij geven op talloze

Inmiddels hebben meer dan 90.000 kinderen

manieren blijk van onze betrokkenheid.

op ruim 130 staatsscholen verspreid over heel Brazilië geprofiteerd van het werk van

Wij hebben één van de grootste

ABN AMRO vrijwilligers.

vrijwilligersprogramma’s voor werknemers in de Verenigde Staten. Medewerkers van

Een ander succesverhaal is het Amigo Real-

onze bank zitten in het bestuur van ruim

programma. Dit houdt in dat medewerkers

600 maatschappelijke organisaties. Bijna

maximaal 6% van hun inkomstenbelasting

5.500 medewerkers zetten zich in om de

overmaken naar kinderen jeugdfondsen.

levensomstandigheden van medemensen

Na een pilot project in de regio Minas Gerais

en de situatie in wijken te helpen verbeteren

in 2002 is dit programma tot heel Brazilië

en zo een bijdrage te leveren aan de

uitgebreid. In het laatste kwartaal van 2003

gemeenschappen waarin zij leven en die zij

namen 6.700 medewerkers deel aan het

dienen.

programma, met een opbrengst van ongeveer EUR 300.000. Belangrijk is dat het Amigo Real

Hoewel wij trots zijn op de inspanningen van

Programma verder gaat dan alleen het doen van

onze vrijwilligers, is voor maatschappelijke

een schenking; er wordt ook een beroep gedaan

dienstverlening meer nodig dan alleen

op het burgerschap van onze medewerkers.

vrijwilligerswerk. Wij geven dan ook directe financiële steun aan ruim 700

60

Er zijn nog veel meer voorbeelden van de

NGO’s en streven er voortdurend naar

actieve bijdrage die ABN AMRO Real levert

onze betrokkenheid bij de samenleving te

aan de samenleving. In 2002 en 2003 kregen

vergroten.


BU New Growth Markets


Enthousiaste medewerkers van de BU

Concernbijdrage aan de lokale gemeenschap

New Growth Markets (NGM) steunen op vrijwillige basis buiten kantoortijd

In 2004 en de jaren daarna willen wij de vrijwilligersprojecten

talloze lokale initiatieven, in reactie op

die vanuit onze bank worden ondersteund, verder uitbreiden.

de behoeften en ambities van de lokale

Medewerkers kunnen individueel of als groep blijven deelnemen.

gemeenschap. Zo steunt ABN AMRO

De samenwerking met de belanghebbenden zal worden geïntensiveerd

India de NGO SUPPORT, die strijdt tegen

en wij zullen blijven zoeken naar mogelijkheden om onze medewerkers

drugsmisbruik en HIV/AIDS en zich

in te zetten als bedrijfsvrijwilliger, gebruikmakend van hun

bezighoudt met gezondheidsvraagstukken,

professionele kennis, en vaardigheden en fysieke inzet. Het leiderschap

ontwikkelingseducatie en de problematiek van

van het lokale management zal cruciaal blijven voor het faciliteren en

straatkinderen.

ondersteunen van deze initiatieven.

61

61

Onze directe impact op het milieu minimaliseren 62


Welke invloed heeft ABN AMRO op het milieu?

Optimalisatie van energieverbruik

Onze invloed op het milieu is vooral indirect,

in onze kantoorgebouwen wereldwijd 6.556

via financierings- en beleggingsactiviteiten.

kWh per FTE.

In 2003 bedroeg het totale elektriciteitsgebruik

Maar wanneer men de milieu-effecten van de ruim 105.000 medewerkers, verspreid over

Wij werken niet alleen hard aan vermindering

meer dan 3.700 gebouwen wereldwijd met

van het energieverbruik. Sinds 2002 zijn wij in

in totaal zo’n drie miljoen vierkante meter

Nederland ook een van de grootste afnemers

kantoorruimte, bij elkaar optelt, behoeft het

van groene stroom. In Nederland voorziet

geen betoog dat er ook sprake is van een

groene stroom inmiddels in minimaal 25%

aanzienlijk direct effect.

van onze elektriciteitsbehoefte. Op de Energie Efficiency Index (EEI) scoren wij ook constant

Elke dag verbruiken onze medewerkers

beter dan onze benchmark (het gemiddelde

natuurlijke hulpbronnen (waaronder water en

van Nederlandse banken).

energie) en produceren ze afval (zoals papier en kantoorbenodigdheden). Bovendien leggen ze

In 2003 is begonnen met de bouw van twee

miljoenen zakelijke kilometers af per vliegtuig,

grote ABN AMRO locaties in Nederland. Bij

trein en auto. Wij houden bij onze

beide gebouwen wordt water ondergronds

bedrijfsvoering rekening met deze directe

opgeslagen in een waterhoudende laag.

belasting van het milieu en hebben een groot

Gedurende de winter wordt koude aan de

aantal initiatieven genomen om deze terug te dringen.

Milieumanagement in Australië en Nieuw-Zeeland Wij nemen het probleem van de klimaatverandering uiterst serieus. Hierdoor

In Australië en Nieuw-Zeeland heeft ABN AMRO procedures ingevoerd

moeten wij vaak tegenstrijdige belangen tegen

voor het testen van de luchtkwaliteit in gebouwen, het inleveren van

elkaar afwegen. Zo is het vanuit commercieel

batterijen, het recyclen van kartonafval, het gebruik van gerecyclede

oogpunt vaak beter om kantoren ook buiten

inktpatronen, het inleveren van lege cartridges en het recyclen of

de openingstijden te verlichten, terwijl om

verkopen van overtollige computers.

energie te besparen het juist wenselijk is dat zo weinig mogelijk verlichting blijft branden.

Sinds de introductie van Green Energy in mei 2003 is de emissie van

Bij bankieren is ook persoonlijk contact van

broeikasgassen door ons kantoor in Melbourne verminderd van

groot belang, waardoor er veel gereisd moet

89,5 ton in augustus 2002 tot 54,6 ton in augustus 2003. Daarnaast

worden. Het is de kunst hierin het juiste

heeft de ABN AMRO toren in Sydney de Ryder Hunt Award voor efficiënt

evenwicht te vinden en zo veel mogelijk recht

energieverbruik in gebouwen gewonnen.

te doen aan zowel de commerciële als de milieubelangen.

Intern energieverbruik Totaal Groep 1

ABN AMRO, als een van de honderd grootste bedrijven ter wereld, heeft het Carbon

Elektriciteit in KWh

Disclosure Project ondertekend. Dit houdt in

Totaal CO2 in tonnen 2

Per medewerker

691.200.000

6.556

322.133

3,0

dat de bank haar CO2-uitstoot openbaar maakt. Deze informatie draagt bij tot een grotere

1 Geëxtrapoleerd op basis van gegevens voor 55.000 FTE’s

transparantie over onze inspanningen met

2 Berekend op basis van elektriciteits-emissiefactor (wereld) conform de GHG-indicator van

betrekking tot klimaatverandering.

UNEP

Nadere informatie kunt u vinden op www.cdproject.net

63


lucht onttrokken en in deze ondergrondse laag

concept toe: Reduce, Reuse & Recycle. Het

opgeslagen om vervolgens in de zomer voor

programma heeft betrekking op papier, glas,

koeling gebruikt te worden.

water, energie, plastic en andere materialen en liep in 2003 bij 337 kantoren verspreid

In 2004 zullen wij alle BU’s wereldwijd

over heel Brazilië, oftewel 41% van het totale

aanmoedigen om doelstellingen voor energie-

aantal kantoren van ABN AMRO Real. Zelfs

besparing te formuleren en programma’s op te

klanten beginnen recyclebaar afval bij de

zetten om die doelstellingen ook te bereiken.

kantoren in te leveren. Het programma levert bovendien niet alleen directe milieuvoordelen

Minder afval

op. Het schept ook banen en draagt bij aan

In 2003 bedroeg de hoeveelheid afval 0,2 ton

de sociale ontwikkeling van het land, doordat

per FTE (gebaseerd op 40.000 FTE’s). Meer

het recyclingcoöperaties, waarvan de leden

dan 50% hiervan is gerecycled.

doorgaans tot de armere groepen van de Braziliaanse bevolking behoren, ondersteunt.

Papier, glas en restafval worden op een groot aantal van onze kantoren gescheiden.

Minder milieubelasting door vervoer

In Nederland onderscheiden wij zestien

In 2003 legden onze medewerkers gemiddeld

verschillende afvalfracties, variërend van papier,

6.013 zakelijke vliegkilometers af. Daar

koffiebekertjes en cartridges tot etensresten.

kwam nog een veel groter aantal kilometers

Door middel van programma’s voor hergebruik

woon-werkverkeer bij. Minder reizen,

en recycling van afval zijn wij erin geslaagd in

bijvoorbeeld door te kiezen voor telefonische

Nederland de hoeveelheid niet-herbruikbaar

of videoconferenties, betekent minder CO2-

afval aanzienlijk terug te dringen. Omdat

uitstoot, is goedkoper en verhoogt mogelijk

ABN AMRO het verpakkingsconvenant met

ook de productiviteit. Toch is er een grens

de Nederlandse overheid heeft ondertekend,

aan de emissieverlaging die via minder

houden wij een administratie bij van soorten

dienstreizen kan worden gerealiseerd.

en hoeveelheden verpakkingsafval dat door

Persoonlijk, direct contact met klanten

de bank en haar klanten wordt geproduceerd.

en andere partijen is immers van cruciaal

Tweederde van het afval van de bank in

belang. Bovendien is het aantal vluchten

Nederland wordt gebruikt in recycling.

conjunctuurgevoelig en tevens afhankelijk van bedrijfsspecifieke factoren.

In het kader van het Eco Efficiency Programma passen onze medewerkers in Brazilië het 3R-

Dankzij het partnership met het Britse Future Forests zijn onze Velocity-workshops CO2-

Zakenreizen en CO2 uitstoot

neutraal en zijn onze medewerkers zich meer 2003

Zakelijke vliegkilometers (per medewerker)

bewust van duurzame ontwikkeling.

6,013 1

CO2 uitstoot (in tonnen per medewerker)

0,94211 1

Diverse initiatieven zijn ook opgezet om


105.439 2

het woon-werkverkeer te verminderen. Zo

CO2 uitstoot (totaal in tonnen) 3

99.335

stimuleren wij onze medewerkers om met het openbaar vervoer en – in Nederland –

1 Op basis van 85.000 FTE’s

op de fiets naar hun werk te gaan. Onze

2 In 2002 107.416

belangrijkste kantoorgebouwen liggen dicht

3 Op basis van emissiefactor voor vliegreizen

bij een treinstation en onze medewerkers

conform de GHG-indicator van UNEP

in Nederland kunnen belastingvrij een abonnement voor het openbaar vervoer of een

64

fiets aanschaffen. Onze Amerikaanse dochter


LaSalle Bank bezit enkele auto’s waarmee

ABN AMRO Plaza

medewerkers naar klanten of vergaderingen kunnen rijden. Omdat zij deze auto’s kunnen

In 2003 is in de zakenwijk West Loop in Chicago het ABN AMRO

gebruiken voor afspraken op locaties die met

Plaza in gebruik genomen. Dit pand beschikt over een hypermodern

het openbaar vervoer moeilijk te bereiken

ventilatiesysteem waarmee de luchtstroom decentraal geregeld kan

zijn, kunnen ze wel gewoon met het openbaar

worden. De lucht wordt vanuit de vloer gecirculeerd en wordt aldus op

vervoer naar het werk komen. Daar komt nog

de werkplekken constant ververst. Bovendien is door het grote aantal

bij dat medewerkers die hun trein-, bus- of

ramen minder kunstlicht nodig; de 6.000 ton staal die in het Plaza

metrokaart via de bank regelen, een aanzienlijk

is gebruikt, is volledig afkomstig van gerecycled staal en de gehele

belastingvoordeel genieten.

vloerbedekking is volledig recyclebaar.

Stap verder In 2003 is het GREFM-team (Group Real

Veel BU’s van de bank hebben op dit punt al

Estate & Facilities Management) opgezet om

positieve stappen gezet:

voor al onze kantoren de beste oplossingen

• In Brazilië is overleg gevoerd met meer dan

met de grootste toegevoegde waarde te

veertig leveranciers teneinde hun bewustzijn

ontwikkelen en te implementeren. GREFM

van duurzaamheidsaspecten te vergoten;

richt zich vooral op een standaard-methode

• Opname van clausules betreffende

om de exploitatiekosten van de mondiale

kinderarbeid, milieu en diversiteit in alle

vastgoedportefeuille van de bank te meten

nieuwe contracten met Braziliaanse

en daarover te rapporteren. Verder wisselt

leveranciers;

GREFM kennis van best practices op het

• Bij de inkoop van apparatuur, papier

gebied van maatschappelijk verantwoord

en andere benodigdheden wordt

ondernemen uit met andere banken.

rekening gehouden met milieuaspecten. Verreweg het grootste deel van onze

Duurzaam inkopen

formulieren wordt inmiddels op chloorvrij

In december 2002 hebben wij een nieuwe

gebleekt of kringlooppapier gedrukt.

internationale inkoopafdeling opgezet met

Kantoorbenodigdheden worden in Nederland

als doel bankbreed optimaal in te kopen en

al sinds 1996 getoetst op milieuvriendelijkheid;

het delen van kennis en best practices tussen

• In Brazilië wordt uitsluitend meubilair met

BU’s te verbeteren.

FSC-certificering (Forest Stewardship Council) aangeschaft. In Nederland wordt vanaf 2004

Ons inkoopbeleid waarborgt een op feiten

bij nieuwbouw en renovatie uitsluitend hout

gebaseerde selectie van leveranciers en reikt

met FSC keurmerk gebruikt;

verder dan prijs alleen. Potentiële leveranciers

• In de Verenigde Staten is het North American

krijgen een eerlijke kans om op een contract

Vendor Diversity Programma opgezet

in te tekenen. Bij onze keuze kijken wij naar

om diversiteit in het leveranciersbestand

hun financiële stabiliteit, de kwaliteit van

te bevorderen. Dit moet namelijk een

hun dienstverlening en de commerciële

afspiegeling vormen van de diversiteit van

voorwaarden. Sociale en milieufactoren

de gemeenschappen waarin wij actief zijn.

zijn echter nog niet formeel ingebed in ons

Wij streven naar samenwerking met lokale

beleid voor concerninkoop en evenmin is er

organisaties die bedrijven van vrouwen en

een mondiale strategie voor het beheer van

minderheden vertegenwoordigen;

duurzaamheid in onze aanbodketen. In 2004

• In Nederland worden milieuvoorwaarden

zal een formeel concerninkoopbeleid worden

opgenomen in contracten met leveranciers. Tot

geformuleerd waarvan duurzaamheid een

nu toe is dit gebeurd in contracten met catering-,

integraal onderdeel vormt.

schoonmaak- en afvalverwerkingsbedrijven; en

65



• In Nederland is beleid ontwikkeld voor mens-

Beperken van directe impact op het milieu

en milieuvriendelijke huisvesting. In dit kader zijn richtlijnen voor aannemers opgesteld voor

Wij zien een aantal mogelijkheden om

materialen, akoestiek, geluidsoverlast en het

de directe milieu-effecten van onze

ontwerp en de keuze van klimaatbeheersings-

activiteiten te beperken.

systemen.

Wij zullen daarom: • In 2004 activiteiten ontplooien via het GREFM-team om de transparantie van een aantal milieu-indicatoren te verbeteren. Foto: NFP Photography

Uiteindelijk zullen deze indicatoren betrekking hebben op elektriciteit, afval, verwarmingsenergie en water- en papierverbruik; • In 2004 een formeel concerninkoopbeleid

Van links naar rechts: Mark

opstellen waarin ook sociale en

Hanhart, SVP, Project Manager

milieucriteria zijn opgenomen;

Sustainable Procurement, Ron

• De samenwerking met NGO’s voortzetten

Teerlink, CEO Group Shared

op het gebied van waterkwaliteit,

Service en Stephen C. Smith,

habitatverbetering en publieksvoorlichting

SVP, Real Estate & Facilities

over het milieu; en

Management

• Het aandeel groene stroom in het stroomverbruik van de Nederlandse kantoren verder doen toenemen, met als streefcijfer 100% groene stroom in 2005 in gebouwen die eigendom van de bank zijn.

66

Synopsis

Synopsis sectorbeleid Defensiebeleid

De bank financiert geen tabaksondernemingen

Het defensiebeleid erkent het recht van

die (1) zich in hun marketing direct op

democratische staten om wapens te kopen

minderjarigen richten; (2) de verkoop van hun

voor verdedigingsdoeleinden, maar stelt

producten via de zwarte markt bevorderen;

duidelijke beperkingen aan de betrokkenheid

(3) bij hun productie mensenrechten of rechten

van onze bank bij de defensie-industrie. Dit

van inheemse volkeren schenden of hebben

is in overeenstemming met onze Business

geschonden; of (4) voorzover de bank bekend, in

Principles, waaronder het respecteren

strijd handelen met toepasselijke internationale

van de mensenrechten. Wij gaan slechts

milieu- of arbeidsregels waaraan de lidstaat zich

verplichtingen aan als wij er zeker van zijn

heeft verbonden of die sociale of milieuwetten

dat de activiteiten en de integriteit van de

overtreden.

koper van de wapenuitrusting aan onze eisen voldoen. Dit houdt onder andere in dat de

Mijnbouwbeleid

koper het oorspronkelijke gebruiksdoel van

Het mijnbouwbeleid geldt vooral voor

de wapens niet zal wijzigen en de wapens

projectfinanciering en omvat onder andere

evenmin zal doorleveren aan onrechtmatige

een lijst van eisen die bij de beoordeling van

gebruikers die daarmee gewelddadige acties

projecten moeten worden meegewogen. Voor

tegen de mensheid willen plegen. Richtsnoer

projecten die vallen onder het Werelderfgoed

voor ons defensiebeleid zijn internationale en

of IUCN I-IV schrijft het mijnbouwbeleid een

regionale conventies en verdragen inzake de

maatschappelijke en milieueffectrapportage en

wapenhandel, waaronder de EU-gedragscode

een biodiversiteitsplan voor, uit te voeren door

voor wapenexport.

een onafhankelijke derde. Het mijnbouwbeleid wordt momenteel aangepast aan de in juni 2003

Bosbouwbeleid

ingevoerde Equator Principles; een hoofdstuk

Het bosbouwbeleid heeft betrekking op

over klantbeoordeling zal worden toegevoegd.

bosbouw en houtplantages en moet voorkomen dat de bank bewust betrokken raakt bij

Olie- en gasbeleid

activiteiten die verband houden met illegale

Het olie- en gasbeleid is van toepassing op

houtkap in oerbossen of bossen met een grote

alle klanten van ABN AMRO in de olie- en

natuurwaarde. De exploitatie van bossen en

gassector, zij het aanvankelijk alleen op klanten

herbebossing worden beoordeeld aan de

van de SBU Wholesale Clients. Contracten

hand van een aantal criteria, bijvoorbeeld of

met klanten worden door middel van een

maatschappelijke en milieu-effectrapportages

scoremodel voor duurzaamheid beoordeeld.

voor het project worden uitgevoerd, of het

Aan de hand van dit model stellen wij vast of

bedrijf beschikt over een plan of systeem om

klanten beschikken over processen en beleid

milieurisico’s te beheersen en of er sprake

om de maatschappelijke en milieuaspecten

is van protesten door belangengroepen. In

van hun activiteiten te beheersen. Voor

juni 2003 hebben wij de Equator Principles

projecten worden de Equator Principles

ingevoerd; het bosbouwbeleid wordt

toegepast om te waarborgen dat door ons

momenteel hieraan aangepast.

gefinancierde projecten op maatschappelijk verantwoorde wijze worden opgezet en een

Tabaksbeleid

goed milieubeheer kennen. Voor individuele

Het referentiekader voor ons tabaksbeleid is

investeringen hanteren wij een filter om te

de VN kaderconventie uit 2003 inzake tabak

beoordelen of bij een transactie milieugevoelige

(Framework Convention on Tobacco Control).

aspecten spelen.

67

s


Verslaggevingsgrondslagen Eerste Duurzaamheidsverslag

gebaseerd op gegevens uit CHRISP, het Human

Voor u ligt het eerste Duurzaamheidsverslag

Resources Management-systeem van de bank,

van de ABN AMRO Holding N.V. Hoewel

waarin 85% van ons personeelsbestand is

de bank op het gebied van duurzame

opgenomen.

ontwikkeling duidelijke doelen en ambities heeft, beschouwen wij het als een continu

Keuze van onderwerpen

leerproces. Uiteraard beschikt ABN AMRO

Wij hebben waardering voor het werk van

over beleid en richtlijnen die wereldwijd

het Global Reporting Initiative en zijn van

gelden, bijvoorbeeld op het gebied van

plan onze samenwerking te intensiveren. Wij

risicobeheer, compliance, communicatie en

hebben gebruik gemaakt van hun richtlijnen

human resources, maar de bank heeft geen

voor 2002 en de bijlage voor de sector

duurzaamheidsblauwdruk voor het hele

financiële dienstverlening (zie de matrix op

concern. Aspecten van duurzame ontwikkeling

pagina’s 71 en 72 en de meer gedetailleerde

worden geïnterpreteerd in het kader van de

versie op onze internetsite), alsmede van

lokale, culturele en maatschappelijke context

informatie uit vragenlijsten van derden en van

van de meer dan 60 landen waarin de bank

feedback uit overleg en uit bijeenkomsten met

actief is. Van het lokale management en de

belanghebbenden. De ABN AMRO Waarden en

lokale medewerkers wordt verlangd dat zij,

Business Principles vormen het kader voor de

met inachtneming van de ABN AMRO

structuur van dit verslag.

Waarden en Business Principles en de ambitie van de ABN AMRO Groep ten

Verslagleggingsproces

aanzien van duurzame ontwikkeling, de beste

Wij beschikken niet over een duurzaamheids-

manieren vinden om hun eigen ambities op

informatiesysteem, vergelijkbaar met het

lokaal niveau te verwezenlijken. Wij werken

managementinformatiesysteem waaruit de

voortdurend aan de verdere verbetering van

gegevens voor ons financieel jaarverslag

onze managementinformatiesystemen en

worden gehaald. Bij het verzamelen van

processen voor het verzamelen van gegevens.

gegevens is niettemin zoveel mogelijk gebruik

Bovendien toetsen wij onze ideeën door de

gemaakt van de informatiesystemen op

dialoog met onze belanghebbenden aan te

groepsniveau, zoals General Ledger (financieel)

gaan en rekening te houden met hun mening.

en CHRISP (personeel). Consistentie en

Wij verwachten daarom dat de duidelijkheid,

nauwkeurigheid zijn hierdoor gewaarborgd.

de consistentie en de nauwkeurigheid van

Alleen voor door ons relevant geachte

ons Duurzaamheidsverslag de komende jaren

indicatoren waarin bestaande systemen niet

verder zal verbeteren.

voorzien, is informatie verzameld uit lokale informatiesystemen en via vragenlijsten. De

68

Reikwijdte

gegevens zijn getoetst en extra gecontroleerd

Dit verslag betreft de wereldwijde activiteiten

in nauw overleg met vertegenwoordigers van

en performance van ABN AMRO Holding N.V.

de BU’s, zowel in persoonlijke gesprekken als

op het gebied van duurzame ontwikkeling. Het

in vergaderingen van het Sustainability Team

bevat kwantitatieve en kwalitatieve gegevens

(videoconferenties en fysieke bijeenkomsten).

over het kalenderjaar 2003. De milieu-

Hoewel wij het vertrouwen hebben dat

indicatoren berusten echter op een beperkt

de verschafte informatie in het algemeen

gegevensbestand, zoals aangegeven in de

betrouwbaar is, beseffen wij dat er in sommige

betreffende hoofdstukken van dit verslag. Het

gevallen een bepaalde mate van onzekerheid

hoofdstuk Een aantrekkelijk werkgever zijn is

bestaat als gevolg van beperkingen in de wijze


van het meten, berekenen en schatten van

Beleid, procedures, criteria, instructies,

gegevens. Waar onzekerheden substantieel

richtlijnen en dergelijke die in dit verslag

zijn, is dit in het verslag gemeld. Indien

worden genoemd, zijn voor intern gebruik door

gegevens niet beschikbaar zijn, staat op de

ABN AMRO; derden kunnen daar onder geen

betreffende positie in de tabel een liggend

beding rechten aan ontlenen. De gehanteerde

streepje. Ter afronding van het proces

standaarden bij de beoordeling van de naleving

hebben senior managers de gegevens

van beleid en richtlijnen zijn subjectief en het

in de hoofdstukken over hun eigen units

staat ABN AMRO vrij in dit verband naar eigen

goedgekeurd. De betrouwbaarheid van dit

inzicht te beslissen. ABN AMRO kan niet

verslag is onderzocht door Ernst & Young. Hun

garanderen dat beleid, procedures, criteria,

assurance-rapport is opgenomen op pagina 70.

instructies en richtlijnen in dit verslag zullen worden nageleefd en aanvaardt geen enkele

Uitspraken van derden

aansprakelijkheid voor eventuele gevolgen

Wij hebben dit verslag bewust niet beperkt tot

van niet-naleving. ABN AMRO behoudt zich

alleen eigen uitspraken, maar ervoor gekozen

het recht voor beleid, procedures, criteria,

ook een aantal externe partijen aan het woord

instructies en richtlijnen te allen tijde en naar

te laten over onze bank of hun samenwerking

eigen inzicht aan te passen, te wijzigen of in te

met ons. Hun uitspraken zijn ongewijzigd

trekken.

overgenomen. Wij waarderen de bijdragen van onze belanghebbenden, maar kunnen uiteraard

ABN AMRO behoudt zich het recht voor om

geen verantwoordelijkheid aanvaarden voor

(bijzonderheden met betrekking tot) beleid,

hun uitspraken.

procedures, criteria, instructies, richtlijnen en dergelijke die in dit verslag zijn vermeld, niet

Meer informatie over

aan derden te verstrekken.

ABN AMRO Holding N.V.

In dit verslag komen financiële aspecten van ABN AMRO slechts in beperkte mate aan de orde. Voor een vollediger beeld wordt u verwezen naar het jaarverslag, de jaarrekening, het 20-F rapport en de internetsite www.abnamro.com Disclaimer

Dit verslag is niet bedoeld als oproep, uitnodiging, aanbod of stimulans om beleggingsactiviteiten te ontplooien, al dan niet beleggingen te verrichten, al dan niet rechten in verband met beleggingen uit te oefenen of al dan niet overeenkomsten aan te gaan. Dit verslag is opgesteld in het kader van de relatie met beleggers en klanten en om huidige belanghebbenden te informeren omtrent het commitment van ABN AMRO aan duurzame ontwikkeling. Niets in dit document dient te worden opgevat als een uitbreiding van bestaande verplichtingen van ABN AMRO jegens klanten of aandeelhouders.

69

Assurance-rapport

Assurance-rapport Opdracht en verantwoordelijkheden

Wij hebben de assurance-opdracht ontvangen om het Duurzaamheidsverslag 2003 van ABN AMRO Holding N.V. (ABN AMRO) te beoordelen. De reikwijdte van het verslag en de verslaggevingsgrondslagen, inclusief de inherente specifieke beperkingen die de betrouwbaarheid van de in het verslag opgenomen informatie kunnen beïnvloeden, zijn uiteengezet op pagina 68/69 van dit verslag. Dit verslag is opgesteld onder verantwoordelijkheid van de leiding van ABN AMRO. Het is onze verantwoordelijkheid een onafhankelijk oordeel te geven over de juistheid en toereikendheid van dit verslag. Een beoordelingsopdracht is gericht op het verkrijgen van een beperkte mate van zekerheid voor onze conclusies. De diepgang van de werkzaamheden is geringer dan bij een controleopdracht en daarom wordt bij een beoordelingsopdracht minder zekerheid verkregen dan bij een controleopdracht. Reikwijdte van de verrichte werkzaamheden

Onze beoordeling is verricht overeenkomstig de in Nederland algemeen aanvaarde richtlijn met betrekking tot het verrichten van assurance-opdrachten, zoals vastgesteld door de Internationale Federatie van Accountants en het Koninklijk Nederlands Instituut van Registeraccountants (Koninklijk NIVRA). Onze belangrijkste beoordelingswerkzaamheden waren: • Het verkrijgen van inzicht in de branche en zijn meest relevante maatschappelijke issues; • Het beoordelen van de grondslagen van verslaggeving, alsmede van belangrijke schattingen en berekeningen, die bij het opmaken van het ABN AMRO Duurzaamheidsverslag 2003 zijn toegepast; • Het uitvoeren van analytische procedures op zowel groepsniveau als BU niveau gericht op het beoordelen van de kwantitatieve gegevens; • Het door middel van deelwaarnemingen toetsen van de onderbouwing van de verstrekte kwalitatieve en kwantitatieve informatie en het bestuderen van relevante bedrijfsdocumenten; • Het houden van interviews met verantwoordelijke functionarissen in Nederland, vooral gericht op het beoordelen van de plausibiliteit van de verstrekte kwalitatieve en kwantitatieve informatie in het ABN AMRO Duurzaamheidsverslag 2003; • Het evalueren van het algehele beeld van het ABN AMRO Duurzaamheidsverslag 2003 mede door toetsing van de inhoud van het verslag aan de verslaggevingrichtlijnen die zijn opgenomen in de Handreiking maatschappelijke verslaggeving van de Raad voor de Jaarverslaggeving en de richtlijnen van het Global Reporting Initiative. Conclusies

Op grond van onze werkzaamheden is ons niets gebleken op basis waarvan wij niet kunnen concluderen dat: – De beschrijving van het beleid en de maatregelen in het ABN AMRO Duurzaamheidsverslag 2003 een goed inzicht geeft in de geleverde inspanningen gedurende 2003; – De kwantitatieve gegevens in het ABN AMRO Duurzaamheidsverslag 2003 geen onjuistheden van materieel belang bevatten. Amsterdam, 29 juli 2004 Ernst & Young Accountants 70

GRI-index

GRI-index Pagina

Pagina

Visie en strategie

1.1

Visie en strategie

6-9

3.16.

Beleid nadelige effecten

1.2

Verklaring van CEO

4-5

3.17.

Beheer indirecte effecten

20

3.18.

Besluiten gedurende verslagperiode

6-13

Profiel

21

2.1

Naam organisatie

BO

3.19.

3P performance

BO

2.2

Producten en/of diensten

BO

3.20

Status van certificering

70

2.3

Operationele structuur

12

2.4

Organisatiestructuur

*

Performance-indicators

2.5

Landen van vestiging

*

Economische indicatoren

2.6

Rechtsvorm

10 en *

EC 1

Netto baten

BO

2.7

Markten

BO en *

EC 2

Geografische analyse van markten

*

2.8

Bedrijfsomvang

BO

EC 3

Inkoop

*

2.9

Belanghebbenden

16

EC 4

Percentageconform afspraak betaalde

2.10

Contactperso(o)n(en) voor verslag

5

contracten

NG

2.11

Verslagperiode

68

EC 5

Totaal personeelskosten

46

2.12

Voorgaand verslag

4, 68

EC 6

Uitkering aan kapitaalverschaffers

BO

2.13

Reikwijdte van verslag

8

EC 7

Aansprakelijk groepsvermogen

BO

2.14

Organisatorische veranderingen

12 en *

EC 8

Belastingen

BO

2.15

Joint ventures

*

EC 9

Ontvangen subsidies naar land/regio

2.16

Vergelijkbaarheid

*

EC 10 Fondsen en Stichtingen (bijdragen)

2.17

Toepassing GRI-richtlijnen

68

2.18

Gehanteerde criteria/definities

71

EN 1

Totaal verbruik materialen (excl. water)

NG

2.19

Veranderingen in meetmethoden

68

EN 2

Recycling

64

2.20

Beleid en interne regelingen

10, 11, 67

EN 3

Direct energieverbruik

63

2.21

Onafhankelijke verificatie

70

EN 4

Indirect energieverbruik

NG

2.22

Aanvullende informatie

68, 69

EN 5

Totaal waterverbruik

NG

EN 6

Locatie en omvang van percelen in

3.1

Bestuursstructuur

9 en *

eigendom, gehuurd of in beheer in habitat

3.2

Onafhankelijkheid

*

met rijke biodiversiteit

NG

3.3

Ervaring leden Raad van Bestuur

*

EN 7

Effecten op biodiversity

NG

3.4

Processen op niveau Raad van Bestuur

12

EN 8

Uitstoot broeikasgassen

NG

3.5

Beloning topkader

*

EN 9

Gebruik en uitstoot van schadelijkee stoffen

3.6

Medewerkers in sleutelfuncties

12 en *

3.7

Corporate governance

10 en *

3.8

Mechanismen voor aandeelhouders

10 en *

EN 11 Afval

64

3.9

Selectie van belanghebbenden

16

EN 12 Significante lozingen op water naar soort

NG

3.10

Aard van overleg/dialoog

16

EN 13 Significante uitstroom van chemicaliën,

3.11

Resultaten van overleg/dialoog

16

3.12

Gebruik van informatie

16

EN 14 Milieueffecten van belangrijkste producten

3.13.

Toelichting preventieve aanpak

7

EN 15 Terugvorderbaar percentage van het gewicht

3.14

Niet-verplichte externe richtlijnen

NG

3.15.

Belangrijkste lidmaatschappen

7

Structuur en governance

Belanghebbenden

Milieuprestatie-indicators

voor ozonlaag

NG

EN 10 NOx, Sox en en andere significante uitstoot NG naar soort

oliën en brandstoffen (aantal en volume) en diensten

Beleid en managementsystemen

NG BO, 57

NG NG

van verkochte producten

NG

EN 16 Aantal medewerkers compliance

11 71

GRI-index

Pagina

Pagina Sociale indicatoren

CSR 3 MVO-audits

11

LA 1

Verhouding part time/full time

53

CSR 4 Beheer gevoelige onderwerpen

16

LA 2

Netto werkgelegenheid

BO, 46

CSR 5 Non-compliance

10

LA 3

Lidmaatschap van medewerkers van

CSR 6 Dialoog met belanghebbenden

16

onafhankelijke vakbonden (in %0

NG

LA 4

Arbeidsverhoudingen/medezeggenschap

50

INT 1 Internal MVO-beleid

12

LA 5

Arbeidsongeschiktheid

48-49

INT 2 Personeelsverloop en werkgelegenheid

46

LA 6

Gezondheid en veiligheid

48-49

INT 3 Medewerkertevredenheid

49

LA 7

Ziekteverzuim

48-49

INT 4 Beloning senior management

*

LA 8

HIV/AIDS beleid of programma

NG

INT 5 MVO-gelateerde bonus

12, 13

LA 9

Opleiding per medewerker

Interne sociale prestaties

47

INT 6 Verhouding salaris man/vrouw

54

LA 10 Diversiteit

51

INT 7 Medewerkerprofiel

52

LA 11 Verhouding man/vrouw

53

Mensenrechten

Maatschappelijke prestaties

SOC 1 Bijdragen aan liefdadigheidsinstellingen

57

SOC 2 Toegevoegde economische waarde

BO

HR 1

Mensenrechten – richtlijnen

7

HR 2

Mensenrechten – effecten

7

HR 3

Mensenrechten – resultaten

53

SUP 1 Screening van belangrijke leveranciers

65

HR 4

Anti-discriminatie

53

SUP 2 Leveranciertevredenheid

NG

HR 5

Vrijheid van vereniging

53

HR 6

Kinderarbeid

7

RB 1

Beleid

28-36

HR 7

Geweld en dwangarbeid

7

RB 2

Profiel kredietportefeuille

*

RB 3

MVO-gerelateerde kredietverlening

28-36

SO 1

Bijdragen aan lokale gemeenschappen

57

SO 2

Omkoping en corruptie

7, 10

IB 1

Beleggingsbeleid

37-40

SO 3

Politieke betrokkenheid

7

IB 2

Klantprofiel

11, 21-23, 37

IB 3

MVO-gerelateerde transacties

37-40

PR 1

Beleid voor veiligheid van klanten

11, 20

PR 2

Productinformation en labelling

11

AM 1 Beleid

41-44

PR 3

Respect voor privacy

11

AM 2 Duurzaam beheerd vermogen

41

AM 3 Activiteiten duurzaam beleggen

41-42

Maatschappij

Productverantwoordelijkheid

Leveranciers

Particulier bankieren

Investment banking

Asset Management

Supplement sector financiële dienstverlening: sociale prestaties

INS 1 Beleid

NG

MVO-beheer

Verzekeringen

INS 2 Klantprofiel

NG

CSR 1 MVO-beleid

12

INS 3 Klachten

NG

CSR 2 MVO-organisation

12

INS 4 MVO-gerelateerde verzekeringen

NG

Bij het opstellen van dit verslag hebben wij de richtlijnen van het Global Reporting Initiative (GRI) gehanteerd (www.globalreporting.org). * = zie ons jaarverslag en 20-F rapport (www.abnamro.com/com/about/reports.asp). NG = niet gerapporteerd, omdat gegevens niet relevant worden geacht of niet beschikbaar zijn. BO = binnenzijde omslag (Profiel/Belangrijke feiten en cijfers). Nadere toelichting op deze indicatoren kunt u vinden op www.abnamro.com/sustainability 72

Profiel



ABN AMRO • is een vooraanstaande internationale bank met een rijke historie die teruggaat tot 1824; • is, gemeten naar kernvermogen, de elfde Europese bank en staat op een drieëntwintigste

2003

2002

1082 PP Amsterdam

18.793

18.280





1.503

973

Postbus 600



3.161

2.207

1000 AP Amsterdam



31.803

30.424



11,73

11,54

Telefoon:

New York.


560.437

556.018

+ 31 (0)20 628 93 93

Winst per aandeel

+ 31 (0)20 629 91 11

1,94

1,39



0,95

0,90



67,0

71,9

1



Sociaal



105.439

107.416


Instroom (in %)

16,4

–


Uitstroom (in %)

17,3

–

nr. 33220369.

Vrouwen (in % )

52

–

instellingen;


21

–




104,5

93,4




12.330

–




58.201

65.550



828

422



2



6.556

–




6.013

–



Afval (ton per FTE)

0,2

–





63

66




933

950




opgenomen

opgenomen




opgenomen

opgenomen







opgenomen

opgenomen


Innovest

AAA

AAA

• Private Clients & Asset Management (PC&AM) – voor vermogende particulieren en institutionele beleggers. Ultimo 2003 bedroegen het vermogen onder administratie en het beheerd vermogen respectievelijk EUR 102 miljard en EUR 156 miljard.

Gebaseerd op gemiddeld aantal uitstaande gewone aandelen en gecorrigeerd voor kapitaalsuitbreiding 2 Elektriciteit op basis van 55.000 FTE’s. Vliegreizen op basis van 85.000 FTE’s. Afval op basis van 40.000 FTE’s 1


Sustainability Report 2003

Recommend Documents