SPECIALIST JAARGANG 1 - DECEMBER 2014

de JONGE

4

º

SPECIALIST

JAARGANG 1 - DECEMBER 2014 Hét magazine voor medisch specialisten in opleiding

WINNAAR OPLEIDINGSPRIJS 2014 | Debat werkloosheid jonge specialisten | Rechten en plichten in de arbeidsgeneeskunde | Interview met Frank de Grave | Start Federatie Medisch Specialisten | GeneesKUNST: William Utermohlen | Tips voor de nachtdiensten | Juridisch advies: Een aios die een differentiatiestage elders wil doen | Bijtanken met … Leon Montenij | Stage toxicologie bij het New York Poison Control Center

• colofon •

• voorwoord •

Magazine De Jonge Specialist, voorheen tijdschrift AIOS

Redactie

Carina Bethlehem, hoofdredacteur Anna Roukens, hoofdredacteur Heidi Wals, eindredacteur Daniël Dresden Tanca Minderhoud Eva Stortelder

Illustratie

Ilona Dekkers

Redactieadres

Postbus 20057, 3502 LB Utrecht [email protected]

Centraal Bestuur De Jonge Specialist Gabie de Jong, voorzitter Chella van der Post, vicevoorzitter Bas Hammer, secretaris Marjolein Kremers, penningmeester Charlotte de Bruin Laura van Geffen Jesse Habets Nurah Hammoud Fleur van de Heijkant Jenneke Kramer Alexej Kuiper Claire Nolte Thomas Schok Richard Schol Davy Sudiono Ben Tomlow

Voorwoord: Gabie de Jong

DEBUUTJAAR EN VEEL VERNIEUWINGEN

Adreswijzigingen

Adreswijzigingen kunnen worden doorgegeven aan de eigen (junior) wetenschappelijke verenigingen. Daarvan ontvangt De Jonge Specialist de verzendgegevens.

Uitgever

De Jonge Specialist, Utrecht

DTP en drukwerk

Centrum Drukwerk, Maartensdijk

Basisontwerp

IJzersterk, Rotterdam

Adverteren

Neem hiervoor contact op met De Jonge Specialist: [email protected]

Alweer bijna een jaar voorbij. Het debuutjaar van De Jonge Specialist (DJS). Na de formele fusie van De Jonge Orde en de LVAG op 1 januari 2014 is er een hoop gebeurd binnen DJS. Het bestuur heeft veel juniorverenigingen bezocht voor informatie-uitwisseling, de hele website en het magazine hebben een nieuw jasje gekregen, er is veel aandacht geweest voor de jonge klaren problematiek en de AIOS Upgrade was spectaculairder dan ooit met de Opleidingsprijs die haar eerste jubileum vierde.

Record aantal nieuwe leden

Magazine De Jonge Specialist

De Jonge Specialist is hét magazine voor medisch specialisten in opleiding. Het tijdschrift wordt vier keer per jaar uitgegeven door De Jonge Specialist. Oplage 5.900 , ISSN: 2352-3670 Jaargang 1 © 2014 DJS. Alle rechten voorbehouden. Artikelen geven de mening weer van auteurs en niet noodzakelijkerwijs van De Jonge Specialist. Niets uit dit magazine mag openbaar worden gemaakt door middel van druk, microfilm of welke wijze dan ook, zonder toestemming van de uitgever.

Maar ook achter de schermen is er veel gebeurd: het aantal aios dat lid is van DJS bereikte een recordhoogte, de Raad Juniorverenigingen is gecompleteerd, waardoor alle juniorverenigingen nu periodiek met elkaar om de tafel zitten voor hoor en wederhoor, er is aansluiting gezocht met andere verenigingen voor artsen in opleiding, zoals de huisartsen en de sociaal geneeskundigen, en DJS gaat de aios vertegenwoordigen binnen de per 1 januari 2015 nieuw op te richten Federatie Medisch Specialisten.

We vinden het belangrijk dat de leden goed op de hoogte zijn, jullie inspraak is immers cruciaal. In deze editie van het DJS Magazine vinden jullie daarom veel informatie over de grote veranderingen in 2014 en een vooruitblik op 2015.

Leden profiteren van het DJS Magazine Alle inspanningen van 2014 zijn geleverd omdat de Jonge Specialist de belangen van aios zo goed mogelijk wil en moet behartigen. Door contributie te betalen geef jij als lid aan dat je het belangrijk vindt dat jouw politieke, opleidingsen werkgerelateerde belangen goed behartigd worden en maak je dit ook mogelijk. Hoe meer aios lid zijn van DJS, hoe sterker onze stem en hoe lager de lasten per lid. Het is dan ook onjuist wanneer mensen wel profiteren maar niet meebetalen aan deze inspanningen. Daarom zal dit het laatste DJS Magazine zijn dat wordt verstuurd naar alle aios in Nederland en krijgen vanaf 2015 alleen DJS-leden het Magazine thuisgestuurd.

Ben je geen lid, geen nood; Lees de achtergrond op: via www.dejongespecialist.nl www.dejongespecialist.nl kun je je 24/7 aanmelden!

2

• inhoudsopgave •

8

12

15

Opleidingsprijs 2014

Interview met Frank de Grave

GeneesKUNST

Interview met winnaar Jacqueline Stouthard

Van verdeeldheid naar eenheid en gezamenlijkheid

William Utermohlen

TOP 5 MeDIScHe APPS VOOR AIOS WeRkzAAM OP De SeH 1. Thuisarts App - Om aan al je patiënten aan te bevelen: ‘hier vindt u meer informatie’. 2. Medcalc - Vraagt je supervisor standaard om een PSI, AMBU of andere score? Bereken hem met Medcalc. 3. Poisoning & Drug Overdose (McGrawHill) - Handig bij een patiënt met TS, met name gericht op medicatie. 4. AO fracturen App - Voor chirurgen/orthopeden/SeH Artsen. Pedi App voor kinderartsen. 5. De App van Farmacotherapeutisch kompas - er gaat geen dag voorbij dat ik die niet gebruik. Tanca Minderhoud

De Jonge Specialist - december 2014

3

• inhoudsopgave •

Inhoud

20 Bijtanken met Leon Montenij

In elkaars geluid kruipen

Oogopslag

4

AIOS Upgrade: Spreekkamer 2025

6

Winnaar Opleidingsprijs 2014

8

Debat over werkloosheid jonge specialisten

9

Rechten en plichten in het land van de arbeidsgeneeskunde

10

Interview met Frank de Grave

12

Start Federatie Medisch Specialisten

14

12 ‘De VeRTeGeNWOORDIGeR VAN DJS IN De FeDeRATIe HeeFT De GeLeGeNHeID OM De GeLUIDeN VAN DJS eeN PLek Te GeVeN eN ONDeRDeeL Te LATeN zIJN VAN HeT GezAMeNLIJke BeLeID’

Rubrieken legenda Oogopslag

Frank de Grave

William Utermohlen (1933-2007)

15

Tips om je nachtdiensten door te komen

16

Juridisch advies: een aios die een differentiatiestage elders wil doen

18

Bijtanken met … Leon Montenij

20

Stage toxicologie bij het NYPcc

22

column: Dokters op weg naar Transparantie

24

Opleiding Toekomst & Innovatie In consult Gezondheid Buitenland Vrije tijd Geneeskunst

4

• oogopslag •

oogopslag itjes

Kort nieuws en fe

01 Talentenklas voor aios Krappe arbeidsmarkt jonge klaren. Oplossing: baan buiten ’t ziekenhuis? Aldus LUMC voorzitter Breedveld’

Tweet: @jongespecialist

Originele artikel: Medisch Contact Nr. 44 ‘Tijdrekken tijdens de Opleiding’

In 2015 gaat de Talentenklas aanstormend leiderschapstalent van start. Dit is een initiatief van De Jonge Specialist in samenwerking met het Platform Medisch Leiderschap en de Academie voor Medisch Specialisten. De talentenklas is bedoeld voor onze toekomstig medisch leiders: aios die aantoonbare interesse en talent hebben voor leiderschap en organisatie en waarvan de opleider achter deze talentenontwikkeling staat. er is jaarlijks plaats voor maximaal 22 talenten. Het programma bestaat uit 4 modules (verdeeld over 14 maanden) met praktische workshops, interessante opdrachten en persoonlijke begeleiding door intervisie. centraal in het programma staat de eigen ontwikkeling, het vergroten van kennis op managementvlak en het leren van de ervaringen van anderen. Over het verloop van de Talentenklas houden we je in 2015 op de hoogte.

02 zorgprofessional als coach ‘De zorgprofessional als coach’ is het vervolg op Coach Cure & Care 2025. Na het uitbrengen van ons visiedocument Coach Cure & Care 2025 en de uitreiking hiervan aan minister Schippers van VWS op ons symposium in oktober 2013, heeft de Werkgroep zorg 2025 zeker niet stilgezeten. We zijn erg verheugd over alle steun en het enthousiasme dat we mochten ontvangen naar aanleiding van ons visiedocument. Dit resulteerde in het eerste belangrijke doel namelijk aan tafel komen en actief meepraten over de toekomst van de zorg in

de diverse stuur- en klankbordgroepen. Daarnaast was ons tweede doel zelf actief participeren aan de verwezenlijking van onze visie op de zorg van de toekomst. Wij hebben in dit kader gekozen om het ‘coach-deel’ verder uit te werken door nader in te gaan op de definitie hiervan, het schetsen van de randvoorwaarden en door het raadplegen van diverse expertises. Dat zal gaan resulteren in een addendum op ons visiedocument, wat wij zullen presenteren en uitbrengen op een nieuw avondsymposium. Dit zullen we organiseren op Blue Monday.


WAT: Avondsymposium ‘De zorgprofessional als coach’ WIE: zorgprofessionals en allen die geïnteresseerd zijn WAAROM: Het delen van onze visie met andere zorgverleners en het gesprek hierover aangaan WANNEER: Blue Monday, 19 januari 2015 WAAR: kantoor VvAA, Orteliuslaan 750, Utrecht Voor meer info zie: www.dejongespecialist.nl

5

• oogopslag •

03 Individualisering opleidingsduur Peiling wijst uit: er is behoefte aan ondersteuning bij individualisering van de opleidingsduur. Aios en opleiders zijn nog niet klaar om de individualisering van de opleidingsduur in de praktijk vorm te geven. Om dit proces in goede banen te leiden is zowel advies als praktische ondersteuning nodig. Dat blijkt uit een enquête die vanuit het project Individualisering Opleidingsduur is gehouden onder opleiders en aios. In juli 2014 is nieuwe regelgeving van kracht geworden waarmee de duur van de medisch-specialistische opleiding beter afgestemd kan worden op de individuele aios. Dit maakt versneld doorlopen van de opleiding mogelijk, waarmee we tegemoet komen aan de bezuinigingseisen uit het Opleidingsakkoord. Veel aios geven aan dat de huidige situatie op de arbeidsmarkt niet uitnodigt om sneller af te studeren. Toch zien de respondenten ook voordelen aan het individualiseren van de medisch specialistische vervolgopleidingen. zo verwachten ze dat dit leidt tot een efficiëntere manier van opleiden. Ook verwachten ze dat het verzilveren van competenties (voorafgaand aan of tijdens de opleiding opgedaan) ervoor zorgt dat de opleiding beter aansluit bij de individuele behoefte en kwaliteiten van de aios. De onderzoeksresultaten worden gebruikt bij de prioritering en aanpak van de onderwerpen van het project. Daarnaast kan het project met deze resultaten haar praktische ondersteuning nog beter af stemmen op de wensen van opleiders, aios en de opleidingsinstellingen.

04 AIOS Upgrade en Opleidingsprijs 2014 Afgelopen 7 november was zwolle the place to be voor de modernere, grotere, maar vooral nóg betere jaarlijkse, landelijke dag voor aios, voorheen bekend als de AIOSdag. Voor de Opleidingsprijs 2014 waren de volgende opleiders genomineerd: Jacqueline Stouthard, opleider medische oncologie in het Nederlands kanker Instituut/Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis, Peter de Haan, opleider anesthesiologie in het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis en Roos van der Mast, opleider psychiatrie in het LUMc. Meer hierover en een verslag van de dag lees je op pagina 6-8.

UR U T L CU

MARIE HEURTIN Vanaf 4 december te zien in de bioscoop: Marie Heurtin; Frankrijk, eind 19e eeuw. De zusters van het Larnay Instituut weten zich geen raad met Marie, die zowel doof als blind is. zuster Marguerite is echter vastbesloten om de onaangepaste Marie te leren communiceren. er ontstaat een tedere band tussen Marie en de jonge zuster.

OMFIETSWIJNGIDS 2015 In deze paperback zijn de lekkerste wijnen beschreven die te vinden zijn bij de gewone supermarkten en warenhuizen.

ZWANENMEER Op meerdere locaties in december en januari is het geroemde zwanenmeer van de Staatsopera van Tatarstan te zien over het tragische liefdesverhaal van prinses Odette, die door tovenarij in een zwaan is veranderd.

6

• opleiding •


7

• opleiding •

AIOS Upgrade: spreekkamer 2025 In het IJsseldelta Centre in Zwolle, tegenover de Isala klinieken, werd afgelopen 7 november de jaarlijkse AIOSdag gehouden, ditmaal omgedoopt tot AIOS Upgrade. Het thema van de dag was spreekkamer 2025, over de inrichting van de medisch specialismen in de toekomst.

Auteur Anna Roukens, hoofdredacteur De Jonge Specialist en aios interne geneeskunde, infectieziekten, LUMC

Het spits werd afgebeten door de voorzitter van De Jonge Specialist, Gabie de Jong. zij drukte ons op het hart dat door verandering van politieke context en door verandering van de patiënt die tegenwoordig wil meebeslissen over zijn of haar behandeling, wij als aios niet kunnen stilzitten en het heft in eigen handen moeten nemen. De ochtend werd ingevuld door interessante sprekers met zeer verschillende achtergronden en onderwerpen.

MARJANNE SINT: ‘LAAT DE TRADITIONELE MAATSCHAPPEN VOOR WAT ZE ZIJN EN STA OPEN VOOR NIEUWE ORGANISATORISCHE STRUCTUREN’

De eerste spreker was Marjanne Sint, voorzitter van de STz (Samenwerkende Topklinische opleidingsziekenhuizen). zij heeft in haar bestuurlijke loopbaan in 2007 de overstap gemaakt van de politiek naar de gezondheidzorg. Marjanne Sint ziet de toekomst voor medisch specialisten als volgt: de gildestructuur moet doorbroken worden, jong leert natuurlijk van de ervaring van oud, maar oud moet vernieuwing leren van jong. Momenteel is er een krapte op de arbeidsmarkt voor jonge specialisten, die opgelost kan worden als je die traditionele maatschappen laat voor wat ze zijn en openstaat voor nieuwe, nog in te vullen, organisatorische structuren van medisch specialistisch ondernemerschap. De tweede spreker was Jeen Beckers, een e-health adviseur die allerlei nieuwe toepassingen voor tablets e.d. in de chronische zorg onderzoekt. Naast voordelen als een grotere bereikbaarheid van medisch advies voor de patiënt en daarmee het voorkomen van escalaties van ziekten, kwamen uit de zaal ook wat kritische geluiden. zo moet deze elektronische zorg niet een overvloed aan data gegeneren waar vervolgens misschien niks mee gebeurt.

SALMAAN SANA: ‘ALS HET ‘WAAROM’ NIET IN HET GEDRANG KOMT, VORMT HET ‘HOE’ GEEN BELEMMERING’ Ook het medicaliseren van patiënten en daarmee het ontnemen van hun zelfstandigheid moet voorkomen worden. een geschikte groep patiënten waar deze e-zorg op afstand volgens Jeen Beckers in geïmplementeerd kan worden zijn degenen met chronische ziekten. Als derde sprak Salmaan Sana, oprichter van Compassion for care. Omdat hij tijdens zijn studie geneeskunde veel meer bezig was met de zorgkant van het vak dan met tentamens halen, concludeerde hij al vroeg dat zijn passie lag in het cultiveren van compassie in de zorg.

8

• opleiding • zo vertelt hij dat hij jarenlang wekelijks voor een patiënt met tetraplegie heeft gezorgd, ‘Intouchables’ avant la lettre. Salmaan Sana, zijn achternaam suggereert het al, vertelt ons dat een gezonde geest in een gezond lichaam essentieel is om het medische vak te blijven uitoefenen. Met citaten van filosofen en gezondheidsgoeroes maakt hij ons duidelijk dat als het ‘waarom’ niet in het gedrang komt, het ‘hoe’ geen belemmering vormt.

Interview met winnaar Jacqueline Stouthard interview:

Als laatste spreker van de ochtend spiegelt Michel van Schaik, directeur gezondheidzorg Rabobank, ons voor hoe de zorg en invulling van medische specialismen de komende tien jaar gaat veranderen. Van een systeem van gereguleerde marktwerking dat in 2006 werd geïntroduceerd en waarbij de nadruk op prijs-kwaliteit verhouding is komen te liggen, naar een duurzaam zorg-waarde systeem. een lastig begrip, maar waar het op neerkomt is dat door de chronische zieken het huidige systeem niet toekomstbestendig is en er een verschuiving van omzet-maximalisatie naar zorg-maximalisatie moet gaan plaatsvinden. De rol van de arts verschuift hierbij ook van expert naar coach, waarbij de zelfredzaamheid van de chronisch zieke centraal staat. Aan het eind van de ochtend en begin van de middag konden de deelnemers verschillende workshops volgen. Ook werd er gedebatteerd over diverse stellingen over onze werkzame toekomst. Het debat werd gewonnen door aios psychiatrie Jeroen Steenmeijer. Wie hoopte deze dag een kijkje te nemen in de inrichting van de spreekkamer van 2025 komt er bekaaid af wat betreft de keuzes voor behang of meubilair. Wel bood deze goed georganiseerde dag inzicht in de zorg van 2025 en verschillende handvatten om in 2025 de baan van je dromen te hebben.

Winnaar Opleidingsprijs 2014 Toen kwam het moment waar menig opleider en aios naar had uitgekeken, de verkiezing van de opleider van het jaar. Dit is de eervolle prijs waarin een opleider wordt gelauwerd om de manier waarop hij of zij is begaan met de opleiding van zijn of haar aios. Jacqueline Stouthard, opleider oncologie in het Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis won deze prijs vanwege haar inspirerende en toekomstgerichte opleiden. De tweede prijs werd uitgereikt aan Peter de Haan, opleider anesthesiologie in het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis en de derde prijs aan Roos van de Mast, opleider Psychiatrie van het Leids Universitair Medisch centrum.

Voor De Jonge Specialist interviewde Sietske Rozie de winnaar Jacqueline Stouthard.

Het percentage aios met een burn-out is onder jonge oncologen het hoogst, begeleidt u hen ook daarin?

Gefeliciteerd met deze mooie en eervolle prijs, weet u waarom u genomineerd bent door uw aios? “Daarover hebben mijn aios een tipje van de sluier gelicht. Het heeft te maken met het feit dat ik vooral gericht ben op het ontwikkelen van talenten van een aios en daar meer aandacht aan geef dan aan de individuele competenties. Waar iemand goed in is is ook doorgaans wat iemand leuk vindt en daar moet je mee verder.”

Heeft u daar ook al goede resultaten van gezien? “Omdat ik nog maar drie jaar in het Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis (AvL) werk en daarvoor in meer algemene ziekenhuizen heb gewerkt, heb ik een goed beeld van de verschillende banen voor oncologen en ik neem die kennis mee in het opleiden.”

“Ik ben erg onder onder de indruk van de hoeveelheid leed waar artsen en dus ook aios mee te maken krijgen in het AvL, dat kun je niet negeren. een goede werk-privé balans en goed team waarin je alles kunt bespreken is hiervoor essentieel. Ik speel als opleider een belangrijke rol in het faciliteren van die structuur.”

Heeft u een advies aan andere opleiders? “Ik wil ze aanmoedigen meer te doen aan talentontplooiing van de aios, en om de aios cursussen te laten volgen in discipline-overstijgende vakken zoals het ontwikkelen van bestuurlijke en organisatorische vaardigheden. Verder vind ik ook dat je verantwoordelijkheid voor aios niet eindigt op de eindstreep, je moet ze ook op weg helpen als ze klaar zijn.”

Wat gaat u doen met de 5.000 euro die u heeft gewonnen? “Daar ga ik goed over nadenken tijdens een skiweekend met de aios.”

JACQUELINE STOUTHARD: ‘IK WIL DE OPLEIDERS IN NEDERLAND AANMOEDIGEN MEER TE DOEN AAN TALENTONTPLOOIING VAN DE AIOS’


9

• toekomst & innovatie •

Debat over werkloosheid jonge specialisten

Gezamenlijk verantwoordelijk De slechte arbeidsmarkt voor jonge klaren is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van belangenverenigingen, overheid, verzekeraars, ziekenhuizen en individuele artsen. Dat was de conclusie van een debat over werkgelegenheid voor jonge klaren, georganiseerd door de Vereniging van Arts Assistenten LUMC.

Auteur Dick Duynhoven, freelance journalist

Verdeling aanstellingen 5% 5% 44% 44% 2%

uitkering buitenland tijdelijke aanstelling, waarvan 13% onderbetaald vaste aanstelling anders

uit: Jonge Klaren Enquête, mei 2014 De bijeenkomst die begin oktober plaatsvond in het LUMc, werd geopend door Ferry Breedveld, voorzitter van de raad van bestuur van het LUMc. Hij constateerde dat de werkgelegenheid per specialisme sterk verschilt en vroeg zich af hoe tijdelijk het probleem is. “We leven momenteel in een economisch onzekere tijd. Veel ziekenhuizen houden zich even in. In het LUMc kunnen sommige jonge klaren voor een aios-salaris langer aanblijven.” een jonge klare uit het publiek nuanceerde het probleem. zij kan in de Randstad weliswaar geen werk vinden, maar weet dat er in het noorden wel degelijk ‘plek’ is. Verhuizen is volgens haar ook een optie.

Geld, geld, geld Ondanks de relativerende opening van het debat, spreken de cijfers uit de enquête van De Jonge Specialist boekdelen, zo liet bestuurslid Bas Hammer zien. Gerlach cerfontaine, voorzitter van de VvAA, vertelde waar volgens hem de schoen wringt. “Sinds de zorgverzekeraars aan het stuur zitten,

is er grote onzekerheid over de financiering van de zorg. Daarom zijn de maatschappen gesloten en vooral bezig hun inkomen te beschermen. Ik zie het overal: het gaat om geld, geld en geld.” Frank de Grave, voorzitter van de Orde van Medisch Specialisten (OMS), nuanceerde dit. “Maatschap-specialisten hebben in de afgelopen jaren flink ingeleverd, dat maakt volgens hem de situatie complex. Ik kan de zittende specialisten niet dwingen méér te doen voor hun aankomende collega’s, ik kan ze hooguit aanspreken op hun verantwoordelijkheid en heb dat ook herhaaldelijk gedaan.” zelf legde de oud-politicus een deel van de verantwoordelijkheid bij de minister, die op haar beurt weer vindt dat de partijen het zelf moeten oplossen. “Die handschoen pakken we samen met De Jonge Specialist op, en proberen zo het hele veld in beweging te krijgen”.

Patiënt de grote verliezer Marieke Ludwig wees ook de ziekenhuisbesturen op hun verantwoordelijkheid. zij had zelf als jonge klare een baan gezocht als cardioloog, maar ondanks toezeggingen, een verhuizing met het hele gezin en extra subspecialisaties, kreeg zij geen vaste aanstelling. zij noemt de patiënt de grote verliezer van de arbeidsmarkt die op slot zit. “De werkdruk in ziekenhuizen is zo hoog dat patiënten lang niet de aandacht krijgen die ze nodig hebben.”

Rond de tafel De grote instroom van aios, te voorzichtige ziekenhuismanagers, onduidelijke financiering, concentratie van topklinische vakken en verminderde ziekenhuiscapaciteit, zijn enkele van de genoemde oorzaken voor de slechte arbeidsmarkt voor jonge klaren. De debaters waren het eens met de conclusie van Bas Hammer. “Het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid.” Bas is dan ook blij met de aangekondigde Rondetafelconferentie onder leiding van het ministerie van VWS.

10

• gezondheid •

Rechten en plichten in het land van de arbeidsgeneeskunde

Wat als de dokter ziek wordt? Michiel is vijfdejaars aios gynaecologie in een groot perifeer ziekenhuis. Het gaat allemaal voorspoedig met zijn opleiding, totdat hij bij een val op het hockeyveld zijn rechterhand breekt. Waar moet Michiel aan denken als hij na het bezoek aan het ziekenhuis thuiskomt? De Jonge Specialist sprak hierover met Roelof Heida, bedrijfsarts en directeur kwaliteit bij ArboNed.

Uiteraard meldt Michiel zich de volgende werkdag ziek bij zijn leidinggevende. Bij wie hij zich precies ziek moet melden en op welke manier, is vastgelegd in het lokale verzuimbeleid. Heida vertelt: “Je bent verplicht gegevens achter te laten over waar je bereikbaar bent, bijvoorbeeld het adres van familie waar je tijdelijk verblijft. Uitzonderingen hierop zijn er ook; als je op een locatie verblijft waaruit de aard van je ziekte kan worden afgeleid, zoals een verslavingskliniek, dan hoef je dit niet te vermelden.”

‘HET IS WETTELIJK NIET TOEGESTAAN DAT DE WERKGEVER VRAAGT NAAR DE REDEN VAN HET Auteur

ZIEKTEVERZUIM’

Carina Bethlehem, hoofdredacteur De Jonge Specialist en aios interne geneeskunde, intensive care, OLVG

Bescherming privacy werknemer De privacy van werknemers wordt in Nederland goed beschermd. Je bent niet verplicht de reden van je verzuim aan je leidinggevende door te geven. “Het is een misverstand dat de werkgever wel mag vragen naar de reden van verzuim, maar dat antwoorden niet verplicht is,” zegt Heida. “Het is wettelijk niet toegestaan te vragen naar de reden van het ziekteverzuim. zelfs als je als werknemer de oorzaak van je verzuim vertelt, zoals in de praktijk vaak gebeurt, dan mag de werkgever deze informatie niet opslaan in het dossier. Dit lijkt misschien overdreven in het geval van Michiel, maar denk je eens in dat het verzuim veroorzaakt wordt door een niet-noodzakelijke cosmetische ingreep.” Wat mag een werkgever wel vragen op het moment dat je je ziek meldt? “een werkgever mag vragen hoe lang het verzuim gaat duren en of er werkzaamheden overgedragen moeten worden aan een collega. Verder mag er gevraagd worden welke werkzaamheden wel kunnen worden verricht. In het geval van Michiel zou het bijvoorbeeld mogelijk zijn de klinische lessen die wekelijks aan de verpleegkundigen gegeven worden, over te nemen van zijn collega’s.” Michiel heeft zijn leidinggevende de oorzaak van het verzuim verteld. In dit geval mag de werkgever vragen naar het bestaan van een eventuele tegenpartij. Bij uitval door schuld van een ander kan de werkgever proberen de kosten te verhalen. Je bent dan als werknemer verplicht hier aan mee te werken.

Contact met de arbodienst Binnen een week na de ziekmelding moet je werkgever dit doorgeven aan de arbodienst. Deze aanmelding is de verantwoordelijkheid


11

• gezondheid •

van je werkgever. Vervolgens wordt door de bedrijfsarts de timing van het eerste contact bepaald. Dit is afhankelijk van de oorzaak van je verzuim, zodat je in veel gevallen een inventariserende vragenlijst zult krijgen. “In de Wet verbetering poortwachter (2002) is vastgelegd dat binnen zes weken een probleemanalyse uitgevoerd moet worden. Bij bijvoorbeeld uitval door een burn-out of een arbeidsconflict is het belangrijk een werknemer snel na de ziekmelding te zien. Je eerste beïnvloedingsmoment als bedrijfsarts vindt dan al in de tweede week van het verzuim plaats. In het geval van Michiel zal er in deze eerste periode weinig actie nodig zijn en is een afspraak op het spreekuur niet altijd nodig,” aldus Heida.

overleg ligt in eerste instantie bij de werkgever en werknemer. Indien nodig kan de bedrijfsarts hierbij als onafhankelijke partij advies uitbrengen. Niet alleen in het geval van een veranderde medische situatie of onenigheid, maar bijvoorbeeld ook bij het formuleren van een vraagstelling voor een ingeschakelde arbeidsdeskundige,” zegt Heida. Welke verplichtingen heeft Michiel in deze herstelperiode aan zijn werkgever? Simpel gesteld mag hij in deze periode geen activi-

‘BEOORDELING DOOR DE BEDRIJFSARTS VOORAFGAANDE AAN DE WERKHERVATTING IS

Het werk hervatten Michiel herstelt voorspoedig van zijn fractuur en na acht weken mag het gips eraf. Hij wil dan graag weer aan het werk, maar is door omstandigheden nog niet bij de bedrijfsarts geweest. zijn werkgever twijfelt of dit is toegestaan. Heida: “Beoordeling door de bedrijfsarts vooraf aan de werkhervatting is nooit verplicht. De werknemer heeft recht op zijn werkplek en de primaire inschatting van wat kan ligt altijd bij de werknemer. Juridische aansprakelijkheid komt pas ter sprake als adviezen van de bedrijfsarts zonder goede motivatie niet opgevolgd worden. Hiervoor hoeft de werkgever van Michiel dus niet bang te zijn.” Na overleg met zijn opleider wordt besloten dat Michiel weer halve dagen aan het werk gaat. Gelukkig gaat dit goed en er wordt besloten de werkzaamheden verder uit te breiden, maar de diensten nog even achterwege te laten. “De verantwoordelijkheid voor dit

Iemand met rugklachten ten gevolge van langdurig zitten kan beter niet naar Azië vliegen en ook een wintersportvakantie bij een knieblessure is onverstandig. Maar bij iemand met een burn-out kan het juist heel zinvol zijn hobby’s te stimuleren. Verder is het van belang dat de werknemer zich inzet voor het herstel. De bedrijfsarts mag de effectiviteit van de behandelingen nagaan en kan hierin adviseren. Dit is ook van belang als er na langdurig verzuim een beoordeling voor een WIA-uitkering nodig is.”

NOOIT VERPLICHT’ teiten ondernemen die het herstel belemmeren en hij is verplicht de dingen te doen die het herstel bevorderen. Heida legt uit: “Het is belangrijk hierbij naar de context te kijken.

Bij problemen rondom uitval op het werk en regelgeving omtrent ziekte kan de helpdesk van DJS geraadpleegd worden

In het kort • • • •

•

Het werk moet worden aangepast aan de mogelijkheden. De bedrijfsarts moet de beperkingen zo precies mogelijk omschrijven. De belastbaarheid, die voortvloeit uit de combinatie van beperkingen en mogelijkheden, moet duidelijk worden omschreven. Over het algemeen ligt aanpassen van de belasting meer voor de hand dan beperking van het aantal werkuren. Behandelingstijd mag hiervan wel worden afgetrokken. Werkgever en werknemer bepalen de werkzaamheden samen, zo nodig kan hierbij een arbeidsdeskundige worden betrokken. De bedrijfsarts is hiervoor niet primair opgeleid.

12


Auteur Daniël Dresden, redacteur De Jonge Specialist, arts, medisch bioloog en wetenschapsjournalist

verdeeldheid naar eenheid en gezamenlijkheid Van

Hoe was de situatie bij de Orde van Medisch Specialisten (OMS) en in de medische beroepsverenigingen tot nu toe? “er was een neiging om blind te staren op structuren. Het is veel interessanter om te kijken wat daar achter zit. Net voor mijn komst vier jaar geleden ontstond er bij de Orde en bij de wetenschappelijke verenigingen (WV’en) een latent gevoel van: 'Gaat dit allemaal op de juiste manier plaatsvinden?' Het accent binnen de Orde lag erg op geld en onderwerpen die met geld te maken hebben. Het ging ook vrij vaak over het vrije beroep. Dat gaf spanningen over de brede herkenbaarheid. Toen ik bij de Orde begon, werd benadrukt dat het belangrijk is die aspecten te begrijpen. Men zocht de eigen identiteit heel erg op basis van het onderscheid. Soms is het goed om een buitenstaander binnen te halen, die niet wordt gehinderd door al te veel kennis over het verleden, zoals ik. In de wereld waarin wij moeten opereren rond de belangenbehartiging in politiek Den Haag, bij zorgverzekeraars en elders kun je niet aankomen met allerlei verschillen. zij zien één gesprekspartner: de medisch specialist. Als er verschillen van mening zijn, moeten we dat intern uitgebreid bespreken en vervolgens met één verhaal naar buiten komen.”

Hoe is meer coherentie ontstaan?

Tot enkele jaren geleden werd het medisch veld gekenmerkt door een grote verdeeldheid, maar tegenwoordig is er een transitie richting eenheid en gezamenlijkheid aan de gang. Aanstaand voorzitter Frank de Grave vertelt over de achtergrond en totstandkoming van de Federatie voor Medisch Specialisten, die per 1 januari wordt opgericht. Ook voor aios heeft hij enkele interessante take home messages. De Jonge Specialist - december 2014

“Toen we hier vier jaar geleden mee begonnen, zei iedereen: ‘Het gaat nooit lukken om een honderd jaar ingesleten cultuur te veranderen.’ Opvallend is dat het patroon steeds hetzelfde was: veel weerstand of aarzeling bij de bestuurders van de WV’en, terwijl als de voorstellen naar de achterban gingen, bijvoorbeeld tijdens ledenvergaderingen, er grote meerderheden voor bleken te zijn. Vaak zijn bestuurders voorlopers, maar nu zag je dat dat andersom was.

13

• toekomst & innovatie • De discussie over de onderlinge verdeeldheid was gestart. Daar heb ik denk ik wel een versnelling en verscherping in aangebracht, maar die gedachte was ook heel nadrukkelijk aanwezig. Dat heeft geleid tot een synergietraject met de WV’en. Het was een complexe discussie met veel cultuurbeelden, waarbij vaak gedacht werd vanuit negatieve en defensieve gedachten en situaties uit het verleden. Dus die veranderingen kostten tijd. Tegelijkertijd merkte ik allerlei positieve processen vanuit de organisaties, die een belangrijke factor voor het succes zijn geweest.”

Heeft u voorbeelden van positieve ontwikkelingen? “Ten eerste het rapport ‘De Medisch Specialist 2015’ (Utrecht, oktober 2012), waarin tien medisch specialisten vooruitkeken op de positie van de specialist in 2015. Dat was een stevig rapport waarin de boodschap luidde dat medisch specialisten meer moeten zijn

Wat zijn concrete veranderingen binnen de Orde en straks binnen de Federatie? “In de Orde zijn de drie raden voor artsen in dienstverband, maatschap en academie opgegaan in één raad. Het onderwerp kwaliteit is veel centraler komen te staan. Je ziet nu ook tijdens de vergaderingen dat wetenschappelijke verenigingen elkaar op de gezamenlijkheid aanspreken. Als er problemen zijn in een ziekenhuis, dan spreken we de maatschap aan op het belang van de gehele beroepsgroep. Het individuele probleem heeft namelijk uitstraling en gevolgen voor de beroepsgroep als geheel. Daarin willen we helpen en wijzen op de verantwoordelijkheden.”

Hoe is de samenwerking met De Jonge Specialist (DJS)? “Toen DJS met het punt van de opleidingskosten kwam, hebben ze hier aan de deur

‘HET IS GOED DAT DJS BLIJFT BESTAAN. JULLIE HEBBEN JE EIGEN PUNTEN EN EIGEN BELANGEN. JULLIE MOETEN OOK TEGEN DE FEDERATIE KUNNEN AANSCHOPPEN’ dan alleen maar goede dokters. ze willen medeverantwoordelijk zijn voor doelmatig en kwalitatief hoogwaardige zorg. er bleek een brede steun voor dat standpunt te bestaan. Dat onderstreept sterk de gezamenlijkheid en de bredere agenda. Daarnaast was er onder aios en jonge specialisten een beweging gaande richting eenheid en gezamenlijkheid, dus het oprichten van één breed gedragen organisatie met één gezamenlijke agenda. een mooie anekdote: in een WV - ik zal geen namen en rugnummers noemen - liep de discussie nogal stevig. Daar nam een jonge specialist het woord, hoewel het daar helemaal niet de cultuur was dat jongeren zouden spreken. Hij keek duidelijk op een onbevangen manier naar de discussie over het onderscheid tussen maatschap versus loondienst en periferie versus academie. Ik ben de jonge specialisten dankbaar voor het feit dat ze zo’n positieve rol hebben gespeeld in de hele discussie.”

geklopt. We hebben in heel korte tijd een strategie ontwikkeld en op alle mogelijke manieren ondersteuning verleend. Vervolgens is de minister erbij betrokken. Het voorstel is toen heel succesvol van tafel gehaald. er is wel een bezuiniging in het brede punt van de opleidingen.

Daar had DJS ook allerlei opvattingen over. Uiteindelijk zijn de belangen van DJS buitengewoon goed behartigd.”

Wordt de DJS op een gegeven moment overgenomen door de Federatie? “Het is goed dat DJS blijft bestaan. Jullie hebben je eigen punten en eigen belangen. Jullie moeten ook tegen de Federatie kunnen aanschoppen. Ik ben zelf voorzitter van de Jongerenorganisatie Vrijheid en Democratie (JOVD) geweest, dus weet alles over de verhouding daarvan met de VVD. Daar hoort een gezonde spanning in te zitten. Tegelijkertijd ben je wel van één familie. Daarom is besloten dat een vertegenwoordiger van DJS de bestuursvergaderingen van de Orde en straks van de Federatie bijwoont. Ook heeft de vertegenwoordiger de gelegenheid om de geluiden van DJS een plek te geven en onderdeel te laten zijn van het gezamenlijke beleid. Dus ik vind het goed dat DJS een onafhankelijke organisatie is, die haar eigen keuzes kan maken. De opleiding is een belangrijk onderwerp, dat op de agenda van elke bestuursvergadering staat. DJS is hierbij aan zet, maar het helpt dat wij het standpunt stimuleren en steunen. Tegelijkertijd hebben we jullie nodig voor impact over wat er leeft onder aios en jonge klaren. DJS is een eigen club met een eigen structuur en dynamiek. We zijn naaste familieleden, maar ik heb geen behoefte om er een huwelijk van te maken.”

14


Aios en start Federatie Medisch Specialisten Per 1 januari 2015 zal de Federatie Medisch Specialisten (FMS), waarin alle wetenschappelijke verenigingen gaan samenwerken, worden opgericht. Deze Federatie staat voor een krachtig en eenduidig geluid van de medisch specialist aan de onderhandelingstafel en in de media. Aios kunnen lid worden van hun wetenschappelijke vereniging (WV), maar worden ten aanzien van de FMS buiten beschouwing gelaten. Als aios ben je dus niet binnen de FMS vertegenwoordigd en kun je ook geen aanspraak maken op de diensten van de FMS. De Jonge Specialist De Jonge Specialist (DJS) is de landelijke vereniging van alle artsen (niet) in opleiding tot medisch specialist. DJS is een onafhankelijke en zelfstandige vereniging die streeft naar een zo optimaal mogelijke belangenbehartiging voor haar leden. DJS vertegenwoordigt artsen in opleiding tot medisch specialist in diverse gremia binnen de kNMG, Orde voor Medisch Specialisten (OMS) en LAD, maar ook in opleidingsgerelateerde projecten, VWS en de media. De Raad Junior Vereniging van DJS, waarin ook jouw juniorvereniging vertegenwoordigd is, vormt hierbij een belangrijk orgaan voor het uitdragen van informatie naar de achterban en het inventariseren van medisch specialisme overstijgende problemen.

DJS binnen FMS Vertegenwoordiging van de ca. 6.000 aios in Nederland binnen de FMS is van groot belang, mede gezien de kernactiviteiten van de Federatie ten aanzien van de opleiding tot medisch specialist. Ook hebben aios behoefte aan ondersteunende diensten met betrekking tot juridische vragen, arbeidsomstandigheden en werknemersbelangen. DJS zal daarom de aios gaan vertegenwoordigen binnen de FMS. Door middel van een intensieve samenwerking zal zo de stem van

de aios gehoord worden en zullen aios goed op de hoogte gehouden worden van relevante ontwikkelingen binnen de opleidingen. Bovendien heeft het bestuur van FMS zo een direct aanspreekpunt en adequate informatiebron daar waar het om opleidingen en aios gaat. We streven hierbij immers vaak hetzelfde belang na. Door deze constructie zal: • DJS input en vertegenwoordiging van aios binnen de Federatie verzorgen • DJS adequate aios-specifieke dienstverlening verzorgen • DJS de collectieve werknemersbelangen van aios behartigen • DJS aios-specifieke activiteiten (zoals de landelijke AIOS Upgrade) organiseren • een vertegenwoordiging van het DJS bestuur als toehoorder zitting hebben binnen het bestuur van de FMS en de vier raden: Opleiding, kwaliteit, Beroepsbelangen en Wetenschap • FMS bestuurlijke en organisatorische ondersteuning bieden aan DJS Het toehoorderschap van DJS geeft ook spreekrecht, dit is statutair vastgelegd binnen de FMS. Het voordeel van een toehoorderschap is dat we als aios, indien noodzakelijk, een eigen, afwijkende lijn kunnen kiezen en niet gedwongen zijn ons te conformeren aan

wat de andere partijen binnen de FMS willen. zeker met een grote achterban heeft dat al bewezen effect (denk aan actievoeren voor de eigen bijdrage bijvoorbeeld). Toehoorderschap geeft ons dus onafhankelijkheid. Natuurlijk kan men niet om de aios heen. Om de posities binnen de FMS en de raden goed uit te kunnen voeren moet de zittende aios wel namens een grote groep spreken en ook verstand hebben van de problematiek.

Helft alle aios al lid van DJS een hoge dekkingsgraad is niet alleen bij de samenwerking tussen DJS en de FMS van belang, ook bij andere onderhandelingen zorgt een hoge dekkingsgraad voor een krachtige positie. In 2014 heeft DJS 800 nieuwe leden gekregen, waardoor DJS nu bijna de helft van alle ca. 6.000 aios in Nederland vertegenwoordigt. Dit is heel mooi, maar kan nog een stuk beter. In 2015 zal er daarom gekeken worden naar het verbeteren van het contact tussen de DJS en de juniorverenigingen en de wetenschappelijke verenigingen om zo meer aios het belang van het lidmaatschap van DJS in te laten zien.

Auteur Gabie de Jong, voorzitter De Jonge Specialist en aios heelkunde, Rijnstate Ziekenhuis Arnhem

Wil je lid worden van De Jonge Specialist? Kijk dan op www.dejongespecialist.nl/lidmaatschap De Jonge Specialist - december 2014

15

• genees.kunst •

Self Portrait (1996) lf

(

Self Portrait (1997)

)

William Utermohlen (1933-2007) www.williamutermohlen.org ► William Utermohlen was een figuratief kunstenaar die op zijn 61ste gediagnosticeerd werd met de ziekte van Alzheimer. In de aanloop naar deze diagnose werd hij langzaamaan vergeetachtiger en trok hij zich terug uit het sociale leven. Op een dag ging zijn vrouw, een kunsthistorica, in het atelier kijken hoe zijn opdracht voor een groepsportret vorderde, waar hij al een jaar lang elke dag aan werkte. Toen ze een leeg canvas aantrof was het meteen duidelijk. Hierna bleef Utermohlen nog wel schilderen, maar voornamelijk zelfportretten. Misschien wel in een poging te begrijpen wat er in zijn hoofd gebeurde terwijl de woorden hem in de steek lieten. De portretten werden steeds vager, waarbij hij het proces van isolatie, wanhoop en fragmentatie visualiseerde. Hij nam ze mee naar zijn psychiater om te vertellen wat er in zijn hoofd gebeurde. Utermohlen overleed in 2007, zeven jaar nadat hij zijn laatste zelfportret Head maakte. Deze unieke verzameling schilderijen is op verschillende plaatsen in de wereld tentoongesteld.

Erased Self Portrait (1999)

Referenties - www.williamutermohlen.org - Soricelli RL. A series of self portraits by William Utermohlen. Acad Med, 2006(11): 996-997.

Head (August 2000)

16

• vrije tijd •

Tips om gezond en fit je nachtdiensten door te komen

Slaap dokter slaap

tip s u n o B

1

Snoozen? Ellende!

Nachtdiensten. De één vindt ze geweldig, de ander zou ze het liefst allemaal ruilen. Maar hoe dan ook, aios zijn betekent nachtdiensten draaien, in meer of mindere mate.

Na zes jaar geneeskunde is het bijzonder simpel om te begrijpen waarom nachtdiensten wat je lichaam betreft eigenlijk niet de bedoeling zijn. Slapen doe je in het donker, werken doe je in het licht. zo simpel zit de mens in elkaar. Maar aangezien ziek zijn niet zo’n mooi dag-nachtritme heeft, zul je eraan moeten geloven. Dan zit er niets anders op dan er het beste van maken. Hieronder wat tips.

Iedere keer als je lichaam net denkt dat het écht in slaap kan gaan vallen, wordt het weer wakker geschud. Het is hard, maar niémand voelt zich beter van snoozen. echt niet!

Slapen Het allerbelangrijkste van een nachtdienst is zorgen dat je er uitgeslapen aan begint. Om de aios daarin tegemoet te komen, kiezen veel ziekenhuizen er voor om meer nachtdiensten na elkaar te plannen om in het ritme te komen. Voor je werk heeft dat zeker voordelen, aangezien je minimaal 6

uur slaap nodig hebt om optimaal te functioneren. Voor je sociale leven is het uiteraard minder fijn. Om zo vlot mogelijk te kunnen schakelen is het niet alleen belangrijk dát je slaapt, maar ook hoe lang je slaapt. Iedereen kent wel dat groggy gevoel wanneer je plotseling halverwege de ReM-slaap uit bed wordt gehaald, of dat nu door de wekker of door een spoedgeval op de SeH is. Het beste kun je dan ook uitgekiende tijden slapen. Als je wilt slapen zijn er simpelweg drie opties: een dutje, een dut of een volledige slaap. een dutje duurt 20-25 minuten en kan op elk moment uitgevoerd worden. Dit korte slaapje is bedoeld om even toe te geven aan de vermoeidheid en wordt afgebroken voordat je de diepe slaapfase ingaat. Je kunt nog gemakkelijk wakker worden en voelt je na het slapen niet naarder dan ervoor.

‘ALS JE WILT SLAPEN ZIJN ER SIMPELWEG Auteur Stéphanie van Straaten, redacteur De Jonge Specialist

DRIE OPTIES. EEN DUTJE, EEN DUT OF EEN VOLLEDIGE SLAAP’


17

• vrije tijd • een dut is bedoeld om eenmalig je slaapcyclus door te gaan. Je wordt dan weer op het juiste moment wakker. eenmaal de cyclus doorlopen duurt 1,5 tot 2 uur en is perfect als je net vóór de nachtdienst nog even kan slapen om je wat fitter te voelen. Optie drie spreekt uiteraard voor zich. een volledige slaap zal de meeste energie geven. Lukt dit niet, probeer dan meerdere slaapjes op een dag te doen, zodat je uiteindelijk toch aan de zes uur slaap komt.

Wakker blijven De grootste slaapdruk is tussen 2 en 5 uur. Vaak is dat ook net het moment dat het een beetje rustiger wordt. Als er geen mogelijkheid is tot slapen, zorg dan dat je jezelf juist op dit moment zoveel mogelijk stimuleert. Dus geen saaie brieven dicteren en al helemaal geen medicijnlijsten maken, want juist op dit moment ben je het minst scherp. zoek in plaats daarvan een lichte ruimte op, het liefst met wat collega’s,

Dead give away: licht activeert je lichaam.

zorg dat je ogen zo weinig mogelijk licht vangen. Ga ’s ochtends naar huis met een zonnebril, verduister je kamer en gebruik eventueel een oogmasker, ook al lijdt je sexsappeal hier ernstig onder. een oogmasker kan bijzonder goed helpen, omdat slapen in het donker de slaapkwaliteit bevordert.

‘JE TIJDELIJKE SUIKERKICK WORDT ONVERBIDDELIJK GEVOLGD DOOR EEN DIP’ zodat het sociale contact je wakker houdt. Maak bijvoorbeeld een ronde door het ziekenhuis, of praat bij met de verpleegkundigen.

Voeding De verleiding is groot om de nachtdienst door te brengen met koffie en junkfood. Met name in de zusterpost kan het ’s nachts een waar feest zijn met chips, popcorn en drop. Lekker, maar het gaat zeker niet helpen, omdat een tijdelijke suikerkick onverbiddelijk wordt gevolgd door een dip. Dus óf je moet de héle zak drop achter elkaar leeg eten, of je probeert één van de volgende tips. • Voordat je begint: eet een kleine eiwitrijke maaltijd. Denk bijvoorbeeld aan melkproducten, eieren en vlees. Houd het vetarm. De eiwitrijke maaltijd zal helpen om wakker te blijven.

tip s u n o B

• Midden in de nacht: eet wat minder eiwitten, maar meer koolhydraten. Denk bijvoorbeeld aan boterhammen, pasta of fruit dat niet al te zoet is. Dit zal langdurig extra energie geven.

2

• In de ochtend: eet iets lichts, met wat koolhydraten en een melkproduct. De koolhydraten en de tryptofaan in de melkproducten zullen ervoor zorgen dat je makkelijker inslaapt. • Wat te drinken? Natuurlijk kun je naar de standaard grijpen: koffie en energiedrankjes. Pas hierbij op met de suikerinname, zodat er uiteindelijk niet alleen maar vermoeider van raakt. en houd in je achterhoofd dat je je, zodra de cafeïne uitgewerkt is, waarschijnlijk nóg rotter voelt. Ben je geen grootverbruiker van cafeïne houdende producten in het dagelijks leven? Neem dan geen cafeïne meer in de tweede helft van je nachtdienst, om te voorkomen dat je thuis nog uren naar het plafond ligt te staren. Welterusten!

18

• in consult •

Individuele

dienstverlening Juridisch advies

Een aios die een differentiatiestage elders wil doen

In deze rubriek bespreken we een geanonimiseerde casus individuele dienstverlening waarvoor De Jonge Specialist juridische bijstand heeft verleend. Deze keer gaat het om een aios die in de laatste fase van de opleiding elders een stage wil doen. Deze stages voorzien vaak in een behoefte van de aios om specifieke kennis en kunde op te doen die niet in het eigen opleidingscluster beschikbaar zijn. Leden van De Jonge Specialist kunnen gebruik maken van individuele dienstverlening door contact op te nemen met de helpdesk.

Casus Aios D. is in het vierde jaar van zijn opleiding tot chirurg. De opleiding verloopt via het opleidingsplan van de wetenschappelijke vereniging. In dit plan kan de aios steeds meer zijn opleidingsplan individualiseren. D. wil graag in het laatste jaar van zijn opleiding een specialisatie doen in de kinderchirurgie. De aios merkt dat een dergelijke stage niet makkelijk te realiseren is. Dit komt onder meer doordat het opleidingsziekenhuis een vergevorderde aios verliest alsmede de daaraan gekoppelde beschikbaarheidsbijdrage van het Ministerie van VWS.

Auteurs Dino Jongsma, jurist arbeidsrecht voor De Jonge Specialist Chella van der Post, vicevoorzitter De Jonge Specialist en aios pathologie, Radboudumc Nijmegen

In deze fase vraagt D. juridisch advies aan De Jonge Specialist over de regelgeving en het meenemen van het opleidingsbudget. Hij wordt in contact gebracht met één van de arbeidsjuristen en krijgt informatie over de regelgeving in het kaderbesluit. D. wil graag één jaar een verdiepingsstage doen in de kinderchirurgie. zijn opleider staat hier niet achter, maar na zorgvuldig overleg over zijn toekomstplannen besluit de opleider akkoord te gaan. D. neemt de stage op in zijn opleidingsplan en stuurt de wijzigingen ter toetsing op naar het RGS. Uiteindelijk wordt de stage alsnog afgekeurd door het RGS. Dit besluit wordt vastgesteld doordat de duur van de stage niet conform de lengte van een dergelijke verdieping is, die volgens het kaderbesluit van de heelkunde twee jaar moet zijn.


19

• in consult •

Achtergrond Veel aios willen in de laatste fase van de opleiding graag een verdiepingsstage doen in een ander centrum. Deze stages kunnen kortdurend zijn (drie tot zes maanden), maar ook een groot deel van de opleiding beslaan (de laatste twee jaar). De regelgeving hieromtrent is terug te vinden in het kaderbesluit ccMS. De beschikbaarheidsbijdrage voor het opleiden van een aios wordt verstrekt aan het opleidingsziekenhuis. De aios heeft instemming nodig van de oordelend opleider om een stage elders te volgen. De aios heeft geen recht op het volgen van een stage elders en de opleider is niet verplicht aan een dergelijk verzoek mee te werken. Soms zijn er uitruilmogelijkheden met een andere aios of kan door detachering het opleidingsziekenhuis werkgever blijven. Als de aios er met de opleider niet uitkomt of de opleider weigert de stage goed te keuren, dan kan de aios een verzoek tot bemiddeling indienen bij de centrale Opleidingscommissie van het ziekenhuis alvorens hij het geschil aan de Geschillencommissie van de kNMG voorlegt. De juristen van De Jonge Specialist kunnen de aios hierin bijstaan.

’JURISTEN VAN DE JONGE SPECIALIST KUNNEN JE BIJSTAAN EN ADVIES VERSTREKKEN BIJ VRAAGSTUKKEN OVER JE OPLEIDING EN HET LOPEN VAN STAGES ELDERS’

Juist in het geval van een lange verdiepingsstage staan veel opleiders niet te springen om dit verzoek in te willigen, zij verliezen dan een ervaren aios. echter gezien het individualiseren van de opleiding en het opleidingsbudget dat er voor de aios is en niet voor de opleider en/of afdeling, worden aios sterk gestimuleerd de eigen opleiding zo goed mogelijk zelf in te richten. Uiteraard nadat zij een gedegen opleidingsplan hebben opgesteld. Bij moeilijkheden worden aios geadviseerd contact op te nemen met de Helpdesk van De Jonge Specialist, zodat wij hier meer aandacht voor kunnen vragen en jou kunnen helpen je opleiding in te richten! Als de stage is vermeld op de website van de opleidingsetalage (www.opleidingsetalage.nl) en de aios heeft sterke argumenten binnen zijn eigen opleidingsplan om deze stage te doen, dan moet de opleider goede argumenten hebben om een dergelijk verzoek tegen te houden. Binnen een goede opleidingsrelatie komen de meeste aios er samen met hun opleider uit. Na goedkeuring door de opleider moet de aios de wijziging doorgeven aan de RGS. Deze toetst de wijziging op rechtmatigheid en gaat na of de duur van de stage voldoet aan de regels.

Wil je een reageren op deze casus, mail dan naar [email protected]

20

Bijtanken met …

• vrije tijd •

... Leon Montenij

In elkaars geluid kruipen Het leuke van deze rubriek is, dat ik de kans krijg om mensen te spreken met een bijzondere hobby. Zo ook Leon Montenij, vijfdejaars anesthesioloog in opleiding in het UMC Utrecht, die op hoog niveau trompet en cornet speelt. In het interview vertelt Leon mij wat het verschil is tussen een cornet en een trompet, en ik vraag hem hoe het is om de muziekwereld te combineren met de opleiding tot medisch specialist. Leon Montenij op zijn cornet

Een baan als aios gaat je niet in de koude kleren zitten. Het kost een bak energie, tijd en inzet, en gaat hiermee voor velen ten koste van vrijetijdsbesteding en sociale activiteiten. Grote verantwoordelijkheden en hoge verwachtingen zijn dagelijkse kost voor een specialist in opleiding. Om bevlogen en energiek je vak uit te oefenen is het, naast voldoende rust nemen, belangrijk om op te kunnen gaan in iets anders dan het medische werk.

Koperblazers Leon is muzikant bij Brassband Schoonhoven, die bestaat uit koperblazers en slagwerkers. De 28 leden van de band repeteren gemiddeld twee keer per week, doen mee aan competities tot op europees niveau en werden de afgelopen vier jaar op rij Nederlands kampioen. Leon begon op zijn negende met trompetlessen op de muziekschool en speelde bij de lokale fanfare. Vanaf zijn veertiende verruilt hij de trompet voor een cornet. “Ronder dan een trompet met een softer geluid, en meer een melodie-instrument dan de trompet”, aldus Leon. Momenteel speelt hij al weer jaren in de Brassband Schoonhoven, en is hij daarnaast voorzitter van de bijbehorende muziekvereniging en stichting. Terug naar het begin van dit onderwerp, Leon, spijker me even bij als je wilt. “Goed, je hebt dus amateur blaasmuzikanten”,

begint Leon geduldig, “die worden onderverdeeld in enerzijds de show & marching blazers, zoals je die ziet op straat, in stadions en taptoes. Anderzijds zijn er de podium- en orkest-muzikanten. Deze tweede groep kun je weer onderverdelen in ‘Ha-Fa-Bra’; harmonie, fanfare en brassband. Waar een harmonie een symfonisch orkest is met ook houtblazers, bestaan de fanfare en brassband voornamelijk uit koperinstrumenten en zijn kleiner. De fanfare onderscheidt zich door aanwezigheid van saxofoons.” Ondertussen maken mijn gedachten even een sprongetje naar de Nederlandse saxofoonheld Benjamin Herman, die ik met de big band New Cool Collective eens ongekend goed zag spelen. “De brassband ten slotte is het meest compacte koperorkest en bestaat altijd uit 28 muzikanten. cornetten, hoorns, trombones, trompetten, tuba’s, euphoniums; iedere muzikant heeft een individuele partij, onder-

‘GEWOON MET 28 MENSEN DE NEUZEN ÉÉN Auteur Eva Stortelder, redactie De Jonge Specialist en aios heelkunde in Rijnstate Ziekenhuis Arnhem

KANT OP EN SAMEN MUZIEK MAKEN, DAT IS FANTASTISCH’


21

• vrije tijd •

Brassband Schoonhoven tijdens de Europese Kampioenschappen in de Rotterdamse Doelen 2012

steund door slagwerkers. Het geheel wordt geleid door een vaste dirigent.”

Topsport “Als je op dit niveau wilt spelen, moet je het zien als topsport”, vertelt Leon. Dat betekent dagelijks oefenen, wekelijks repeteren en elke maand een hele repetitiedag, de zogenaamde studiedag, soms met een gastdirigent voor extra motivatie. “Onze brassband is zo goed als zijn zwakste schakel, dus commitment is een absolute vereiste”, vindt Leon. “Het is een club slimme mensen die veel aan kan. er wordt een grote inzet gevraagd en in principe mist niemand een repetitie. Daarnaast is er juist ook ruimte voor humor en is het enorm genieten als het lukt om met die groep muzikale perfectie te bereiken. Gewoon met 28 mensen de neuzen één kant op en samen muziek maken, dat is fantastisch.”

Leven inblazen Naast de wetenschap ligt Leons hart binnen de anesthesiologie bij de ‘urgentie’, de cardioanesthesie en de zorg op de intensive care. Net als in het ziekenhuis vergt het voorzitten van de brassband ook leiderschap en visie. “Waar ik me in het ziekenhuis continu bezig houd met één patiënt, bijvoorbeeld bij het geven van anesthesie op de operatiekamer, moet ik bij de band en onze muziekvereniging een groot schip in het gareel houden”, aldus

Leon. “Het is uitdagend om de groep te leiden en na te denken over toekomstplannen en gezond financieel beleid. Om potentiële problemen telkens net een stapje voor te zijn en energie te genereren door soms gewaagde dingen te doen zoals deelnemen aan het europees kampioenschap.”

Weegschaaltje Dat het een complex en wonderschoon geheel is, merk ik enkele weken na ons gesprek, wanneer ik naar de Brassband Schoonhoven kom luisteren. Het is een generale repetitie, vlak voor een kampioenschap in Muziekcentrum Vredenburg in Utrecht. Muziekkoffers in allerlei maten en vormen staan open tegen de muur aan de zijkant. In het midden van de ruimte zit het orkest, opgesteld in 2 halve cirkels, en glanst het van de verschillende zilveren goudkleurige instrumenten. Iedereen kijkt geconcentreerd, maar niet té serieus. Ik ontdek Leon in de achterste rij vlak naast een reusachtige tuba, waar een muzikant met hele bolle wangen bij hoort. De dirigent geeft de laatste instructies, bespreekt ademhalingsoefeningen, de opbouw, de laatste check en focus. Hij laat iedereen lachen met een paar grappen en omschrijft het doel van de avond: ‘respect, punten en een plasje onder de stoel’. Dan wordt er een verzoeknummer gekozen en bladert iedereen naar zijn of haar partij. Ik herinner me wat Leon me vertelde over sa-

menspel; dat het een proces is van continu individuele concessies doen ten bate van het geheel. Dat iedereen een eigen weegschaaltje heeft, waarbij je aan de ene kant zo mooi mogelijk wilt spelen, en je aan de andere kant je partij zo goed mogelijk aanpast aan het gezamenlijke geluid. Dan kan er een chemie ontstaan waarin je elkaar kunt laten excelleren in de muziek. “In elkaars geluid kruipen”, zoals Leon het omschrijft. Ik ben benieuwd of ik kan horen wat hij daarmee bedoelt, bedenk ik me als de dirigent de maat aangeeft en alle spelers het instrument naar hun mond brengen om te beginnen. en dan opeens is de hele ruimte gevuld met muziek. Het is een geluid dat volledig lijkt, een palet van warme klanken dat me aan de herfstbomen buiten doet denken. en ook denk ik aan de componist van dit prachtigs; hoe is het mogelijk dat je zoiets in elkaar kunt zetten, zulke volledig harmonieuze muziek kunt creëren? Na nog even geluisterd te hebben stap ik uit het warme bad van klank en verlaat stilletjes de ruimte. Buiten op straat hoor ik m’n telefoon; er komt een appje binnen. Het is Leon, om me te bedanken voor mijn komst. “Band is in bloedvorm”, schrijft hij, “wordt genieten straks”.

22

• buitenland •

Alles is gif - en niets is gif

AIOS in het buitenland

In oktober 2013 vertrok Douwe Dekker, toen nog fellow acute geneeskunde, voor een maand naar New York voor een stage toxicologie bij het gerenommeerde instituut New York Poison Control Center (NYPCC). Sinds januari 2014 is hij aan de slag als internist acute geneeskunde in het UMC Utrecht.

Meer weten over NYPCC? http://emergency.med.nyu.edu/patient-care/nyc-poison-control-center

Hoe kwam je op het idee om deze stage te gaan doen? “Als fellow klinische farmacologie in het Radboudumc had ik een studiebeurs gekregen om te besteden aan een stage naar keuze in de Verenigde Staten. Ik heb er toen voor gekozen om de verzilvering ervan uit te stellen totdat ik ook het aandachtsgebied acute geneeskunde in het OLVG en AMc grotendeels had afgerond. Toxicologie heeft al lange tijd mijn interesse. Op zoek naar een leuke stageplek heb ik mijn toxicologie-bijbel Goldfrank’s Toxicologic emergencies van de plank gepakt. De auteurs ervan bleken uit New York te komen. Via google bleek dr. Goldfrank zelf nog hoofd van de afdeling en Lewis Nelson, één van de mede-auteurs, opleider en stagecoördinator in het NYPcc. Het idee was geboren en een stage in New York leek me direct een buitenkans. Slechts drie uur nadat ik op ‘verzenden’ had gedrukt, kreeg ik als antwoord op mijn mailtje dat ik van harte welkom was voor een stage!”

Was je altijd al gepassioneerd over toxicologie?

Auteur Tanca Minderhoud, redacteur De Jonge Specialist en aios interne geneeskunde, acute geneeskunde, Erasmus MC

“Als internist in opleiding heb ik mij in eerste instantie gericht op het aandachtsgebied klinische farmacologie onder leiding van kees kramers, door wie ik nog enthousiaster ben geworden over toxicologie. Na mijn overstap naar de acute geneeskunde ben ik met mijn opleiding verder gegaan in Amsterdam waar ik veel werd blootgesteld aan patiënten met intoxicaties. Het viel me op dat in Nederland tot nu toe geen enkel specialisme echt ‘probleemeigenaar’ is van deze patiënten. Over het algemeen worden ze voor de interne opgenomen, vaak na overleg met een ziekenhuisapotheker of het Nederlands Vergiftigingen Informatie centrum (NVIc). Lang niet alle internisten hebben interesse en de daarbij behorende expertise in de toxicologie.”


Ik begrijp dat dat in New York anders is geregeld – wie is daar de intoxicatie-expert? “In de VS is toxicologie een subspecialisme van de emergency physicians, de SeH-artsen dus. zij kunnen bij de NYPcc als onderdeel van hun opleiding gedurende twee jaar een fellowship klinische toxicologie volgen. Deze fellows besteden dan tijdens hun opleiding ongeveer 50% van hun tijd aan patiëntenzorg op de SeH en 50% aan consulten en onderwijs in toxicologie binnen het NYPcc. Het NYPcc werkt vooral als adviescentrum, waar dus 24 uur/dag vragen binnenkomen over intoxicaties.”

Vergeleken met een specialisatie van twee jaar klinkt een maand best kort. Hoe zag jouw stage eruit? “Het NYPcc biedt een korte stage aan van 2-4 weken die is gericht op de opleiding van SeH-artsen in New York. Naar deze stage komen echter ook veel SeH-artsen in opleiding uit andere steden van de VS en canada. Daarnaast is er ruimte voor geïnteresseerden uit andere landen. Hieraan doen iedere 2-4 weken steeds zo’n 20 à 30 mensen mee. Het ochtendprogramma begon met de ochtendoverdracht. Vervolgens kreeg je een stapel cases overhandigd die bestonden uit telefonische adviesvragen die binnengekomen waren in de afgelopen 24 uur. Je taak was om bij de desbetreffende ziekenhuizen navraag te doen om het verdere beloop van de casus te vervolgen. Na de lunch kregen we in de middag onderwijs van één van de stafleden over twee casus die in de ochtend aan bod gekomen waren. De casus werd altijd door één van de stagiaires gebracht, waarbij steeds iets meer informatie over de patiënt naar voren kwam. Het staflid gaf uitleg en vroeg steeds meer

• buitenland •

informatie, om zo via klinisch redeneren de stof te achterhalen. Dit onderwijs was van hoog niveau. Het viel me op dat de stafleden veel tijd en energie stopten in dit onderwijs, en dat het ook echt prioriteit had binnen het instituut. Ik kreeg echt het gevoel dat ik onderwijs kreeg van de top-experts op het gebied van toxicologie - en dat doen ze het hele jaar door, in vrij kleine groepen. Het was echt een hele leerzame en inspirerende ervaring!”

Zijn er grote verschillen in de soort intoxicaties tussen Nederland en de VS? In grote lijnen zijn er dezelfde intoxicaties. Net als in Nederland komen de meeste vragen over mensen met een Tentamen Suïcide (TS), en is er in een minderheid sprake van DOA (drugs of abuse), zoals GHB. Wat wel anders is, is dat bijvoorbeeld aspirine daar veel meer gebruikt wordt als pijnstiller, (en vrij verkrijgbaar is bij de drogist), waardoor salicylaat-intoxicaties er veel meer voorkomen dan bij ons. Verder zijn er bepaalde subpopulaties, waaronder mensen uit de Domicaanse

Republiek, die nogal eens ‘exotische’ middelen gebruikten. een voorbeeld daarvan is Tres Pasitos1, een neurotoxisch verdelgingsmiddel dat onder de toonbank wordt verkocht. Ook zagen we nog wel eens synthetische cannabis – dat zal je in Nederland niet snel tegenkomen.”

Wat zou jouw ideaalbeeld zijn van de toxicologie in Nederland? “De huidige situatie is zo dat er al erg veel expertise is bij bijvoorbeeld het NVIc , bij klinisch farmacologen en bij ziekenhuisapothekers. Wel is het zo dat er vooral gefocust wordt op welke medicatie/drugs is ingenomen en welke effecten dat kan hebben. Je begint als het ware bij de stof - en redeneert dan wat voor verschijnselen de patiënt zou kunnen krijgen. In New York viel me op dat veel meer werd gekeken naar het ‘toxicodroom’. Dat wil zeggen dat werd gekeken welke klachten de patiënt heeft en dat dat als startpunt werd gebruikt om een differentiaal diagnose op te stellen van welke soort stoffen daarbij zouden kunnen passen. een belangrijk credo in de toxicologie is Treat the patient not the poison.

zelf hoop ik dat de acute internist een mooie verbinding kan zijn om deze twee visies te verenigen en om als brug te dienen tussen de patiënt (die zich vrijwel altijd op de SeH presenteert) en de expertise die al is opgebouwd onder (klinisch) farmacologen en ziekenhuisapothekers.”

Laatste vraag – wat doet die adder op de foto? “Bij intoxicaties denken we in Nederland natuurlijk altijd aan TS’en en drugs, maar ook natuurlijke vergiften (toxines) maken natuurlijk deel uit van de toxicologie. Deze slang vond ik eens langs de kant van de weg toen ik nog op de middelbare school zat – en heb ik sindsdien altijd bewaard. eigenlijk is de interesse in toxicologie dus al heel vroeg begonnen!” Titel is een citaat toegeschreven aan Paracelsus, de 15e eeuws grondlegger van de toxicologie: “Alles is gif en niets is gif, het wordt bepaald door de dosis.“ 1 Tres Pasitos, rattengif, wat vertaald zoveel betekent als ‘drie stapjes’. Dit refereert aan het feit dat de muizen nog maar drie stapjes kunnen lopen en dan omvallen doordat het gif erg snel werkt.

24

• column •

Tanca Minderhoud, 4e jaars aios interne geneeskunde, acute geneeskunde, en kritische enthousiasteling, reflecteert in deze column op de dagelijkse praktijk.

column

Dokters op weg naar Transparantie Laatst een leuk praatje gehad over Ic’s, NIce-registratie (Nationale Intensive care evaluatie) en een mooie nieuwe website die binnenkort van start gaat. Trots vertelde de spreker dat binnenkort de cijfers (mortaliteit, ligduur) van 70% van de Ic’s in Nederland voor ieder te raadplegen zijn. Je kan de data per ziekenhuis bekijken en vergelijken met andere (vergelijkbare) centra, maar verder zijn het vrij ruwe data. er komt dan ook een mooie begeleidende tekst bij die vertelt wat je eigenlijk hebt aan de data. Ik denk dat je er als patiënt niks aan hebt. Sterker nog, het kan de zorg voor de patiënt juist in gevaar brengen. Via Twitter stuitte ik laatst op een artikel wat dit pijnlijk duidelijk maakt.1 New York state was in de jaren 90 voorloper op het gebied van openheid rondom resultaten van medische ingrepen. In 1989 werd begonnen met de registratie en publicatie van resultaten van openhartoperaties (cABG) en vanaf 1994 ook met de resultaten van dotterbehandelingen (PcI). In de jaren daarop daalde de mortaliteit met ettelijke procenten.

Beïnvloeding van cijfers Mooi natuurlijk; tot er werd gekeken naar wat er echt gebeurde. Sommige

ontwikkelingen waren ten gunste van de patiënt, zoals bijvoorbeeld het standaardiseren van procedures. Wat echter ook naar voren kwam is dat hoog-risico patiënten die een PcI nodig hadden werden overgeplaatst naar een staat waar ze geen uitkomstregistratie hadden (!). In een onderzoek onder de cardiologen in New York State gaf 83% aan dat er hoog-risico patiënten een PcI werd geweigerd uit angst voor negatieve effecten op de (publieke) uitkomstregistratie. Ook gebeurde het frequent dat een patiënt werd gerapporteerd met hogere risicokenmerken dan in werkelijkheid, om te profiteren van risicostratificatie van de mortaliteit.

Perverse prikkels Als reactie op dit fenomeen verscheen in 2011 een positiebepaling van de Society of cardiovascular Angiography en Intervention.2 Op punt 10 van de voorwaarden voor het openbaren van resultaten staat Provide no incentive for poor quality care. Ofwel in goed Nederlands: het openbaar maken van cijfers moet niet leiden tot perverse prikkels. Ik moest er aan denken toen ik de presentatie bijwoonde over de NIce-registratie. Wij zaten niet zo


lekker in de getallen bij de postoperatieve ligduur…

Effecten In het algemeen kan registratie en transparantie vast leiden tot betere zorg en NIce maakt zich daar terecht hard voor. Maar ik ben er nog niet van overtuigd dat het openbaar maken van deze cijfers voor het publiek positieve effecten heeft. Gezien punt 10 hierboven hou ik maar vast aan het aloude In dubio abstine. Referenties 1. Turi z. The big chill: The deleterious effects of Public Reporting on Acces to Health care for the sickest patient – Journal of American college of cardiology; 45;11 juni 2005 1766-1768. 2. klein et al. Quality Assessment and Improvement in Interventional cardiology: A position statement of the Society of cardiovascular Angiography and Intervention. Part II: Public reporting and Risk Adjustment. catheterization and cardiovascular Interventions – may 2011 - via www.scai.org.

Voor resultaten Nederlandse IC’ zie www.stichting-nice/datainbeeld

De Jonge Specialist 1 jaar Toen (< 2014)

Nu (eind 2014-2015)

2 organisaties (LVAG, De Jonge Orde) en 2 besturen = onduidelijk AIOS Magazine 1.400 leden

1 organisatie en 1 bestuur = duidelijk

DJS magazine met vernieuwde lay-out 2.661 aiosleden en 130 anios Dit jaar veel media-aandacht voor aios-gerelateerde zaken: o.a. Volkskrant, NRC, Financieel Dagblad, NOS journaal, RTL nieuws, BNR, Radio 1 en nieuwswebsites zoals nu.nl en nos.nl AIOSdag met 100 deelnemers AIOS Upgrade met 230 deelnemers Dreigende eigen bijdrage aan de Individueel opleiden, zo kort mogelijk, zo lang opleidingskosten als nodig Raad Junior Verenigingen (RJV) met Nieuwe juniorverenigingen zijn aangesloten bij 24 juniorverenigingen RJV: SEH, apothekers, sportartsen, cardiologen, en klinisch chemici Jonge Klaren Enquête met uitsluitend Jonge Klaren Enquête met specialismealgemene vragen over werkgelegenheid specifieke vragen. en solliciteren. Doel: Verantwoordelijkheid neerleggen bij Doel: Alarm slaan binnen zorgveld hele beroepsgroep. Werken naar breed gedragen oplossingen op landelijk niveau Freeriders, alle aios ontvangen AIOS magazine Geen freeriders meer g DJS magazine in vervolg alleen naar leden DJS OMS FMS Vertegenwoordigt aan tafel UMC Vertegenwoordigt aan tafel UMC, en nu ook Cao onderhandelaar: Dick Hamaker Cao-Z, GGZ Cao onderhandelaars: Rob Koster, Jan Willem Le Febre Weinig social media Twitter account (d.d. 7-9-14): •360 tweets (juni: 192) •489 volgers (juni: 353) •43 members in De Jonge Specialist groep Facebook account (d.d. 7-9-14): • Open sinds: 18-5-2014

Hoe geef jij je

opleiding vorm?

Bekijk de mogelijkheden voor differentiatiestages en de ervaringen van aios

www.opleidingsetalage.nl

De Jonge Specialist feliciteert Jaqueline Stouthard

met de Opleidingsprijs 2014

SPECIALIST JAARGANG 1 - DECEMBER 2014

Recommend Documents