KRUISEN EN KAPELLEN IN LIMBURG EN IN NEER. In geen enkele andere provincie in Nederland zie je zoveel wegkruisen dan in Limburg. Het is een typisch kenmerk van het Limburgse landschap. De limburger is niet gewend zijn religie binnenskamers te houden. Kruisen en kapellen ziet men allerwegen. Meestal vindt men de wegkruisen en kapellen op een drie- of viersprong van wegen. Ze zijn veelal geplaatst als gevolg van een bepaalde gebeurtenis. Er zijn veel soorten kruisen o.a. : * "Memorie"-kruisen (op de plek waar iemand verongelukte). * "Moord"-kruisen (waar iemand vermoord werd). * "Gelofte"-kruisen (vanwege een gelofte wanneer een smeekbede was vervuld). * "Hagel"-kruisen Wanneer het eerste wegkruis geplaatst werd, weten we niet. Er bestaan hier verscheidene theorieën over. We weten wel dat vroeger bij de heidenen (Germanen) de kruispunten der wegen een bijzondere verering hadden. Men ging naar deze kruispunten toe als men in contact wilde komen met de geesten van de overledenen. Bijeenkomsten en openluchtvergaderingen vonden hier plaats (van de geesten). Geweldige stenen menhirs werden er als geestenzetels heengesleept. De heidenen waren gewoon op deze stenen lichtjes aan te brengen. Ook de praktische Romeinen, die op de kruiswegen en driesprongen hun grenspalen als uitgangspunten van hun landmetingen plaatsten, kenden de godsdienstige kleur van deze knooppunten. De palen werden onder bescherming van de goden geplaatst. Geregeld werden de punten en palen bezocht en gecontroleerd door speciaal aangestelde priesters, welke plechtigheden vergezeld gingen van gebeden en offers. Toen dan ook de eerste Christen-geloofverkondigers in onze streken verschenen, vonden zij bij de kruispunten van wegen echte, gloeiende haarden van bijgeloof en godsdienst. Ze probeerden, in overeenstemming met de ware leer, de taaie en oude gebruiken van de heidenen over te nemen en om te scheppen tot Christelijke ceremoniën. Zo verdwenen voor en na de heidense altaren en wegtekens, maar op hun fundamenten verrezen de kruisen met een spaarruimte om te offeren. Sommige mensen menen dat de H. Servatius al wegkruisen heeft opgericht, toen hij tegen het eind van de vierde eeuw bisschop in Maastricht was. Het kan ook geweest zijn rond het jaar 700, toen de H. Willibrord in onze streken het geloof aan de mensen verkondigde. Weer anderen menen dat Paus Leo de derde (795-816) dit plaatsen van kruisen en kapellen sterk bevorderd heeft. Er zijn nog meer theorieën. Je weet het pas zeker, wanneer je oude documenten vindt waarin iets over wegkruisen te lezen staat. Als je ergens een kruis aantreft met een datum erop dan weet je het ook zeker. In een heel oude boek wordt het leven van de H. Gerlachus beschreven. Het was een kluizenaar die woonde in Houthem bij Valkenburg (Hij is gestorven op 5 januari 1172). Iedere dag ging deze kluizenaar te voet naar Maastricht om daar te bidden in de Servaaskerk. Op het laatste stuk van zijn wandeling had hij altijd gezelschap van een zekere Herman. Ze troffen elkaar elke dag bij een wegkruis, dat niet ver van Maastricht op een kruispunt geplaatst was om reizigers de weg naar de stad te wijzen. Uit dit verhaal weten we dus dat er in de twaalfde eeuw al wegkruisen in Limburg geweest moeten zijn. 2
Er zijn verder niet veel oude documenten waarin iets over wegkruisen wordt vermeld. Oude wegkruisen vinden we bijna niet meer. Wegkruisen werden immers gemaakt van steen, van ijzer of van hout. Maar in de loop der eeuwen kan de steen breken, het ijzer roesten en het hout vermolmen.De wegkruisen zijn steeds opgeknapt en vernieuwd. Een andere reden waarom we zo weinig heel oude wegkruisen in Limburg vinden is de volgende: Op 5 november 1794 werd Maastricht door de Franse soldaten ingenomen. Daarna werd een groot deel van ons tegenwoordige Limburg tot Franse provincie verklaard. Dit duurde tot 5 mei 1814, toen de Prins van Oranje Maastricht heroverde. Maar toen was het kwaad reeds geschied. Wat was namelijk het geval? De fransen waren tegen de katholieke godsdienst. Ze wilden daarom dat alle tekenen van deze godsdienst zouden verdwijnen. Alle kruisbeelden en wegkruisen moesten worden weggehaald. In die 20 jaar, dat de Fransen hier in onze streken de baas waren, zullen er dus heel wat wegkruisen verdwenen zijn. Veel mensen verborgen kruisbeelden. Soms had men ze zo goed verborgen dat men na de Franse tijd ze niet meer terug kon vinden. Dikwijls zal dit kruisbeeld ook in huis gebleven zijn als dierbaar aandenken. Er staan in Limburg nog een paar oude stenen wegkruisen van vóór de Franse tijd. Een van de oudste kruisen in Limburg is het zgn. "KINTSCRUYS" in de buurt van Venlo uit de veertiende eeuw. Het is waarschijnlijk geplaatst n.a.v. een rituele moord op een kind. Nabij Bemelen ten oosten van het gehucht Wolfshuis staat bij een molen genaamd "DE MOLEN VAN MEIJS" in de voormuur van de kleine aanbouw aan de linkerkant een stenen kruis. Dit kruis werd in 1417 opgericht, waar een zekere goudsmid Klaas (waarschijnlijk uit Maastricht) vermoord werd. In landen waar de Fransen niet overheerst hebben, komen we meer van deze oude kruisen tegen. (b.v. Duitsland). Het oudste wegkruis in Neer is vermoedelijk het kruis dat staat op de splitsing : Kinkhoven - Kruisstraat. In een boek uit 1926 vond ik namelijk de volgende passage: "Houten wegkruis" (XVII of XVIII eeuw) aan de wegvertakking naar Nunhem. Het corpus van dit wegkruis is nog bewaard gebleven. Misschien kan het gerestaureerd worden. MEMORIE-KRUIS. Een memoriekruis vindt zijn oorsprong hierin, dat het volk in het plaatsen van zo'n kruis een blijde of meest droeve herinnering wil vastleggen. In Neer vinden we zo'n kruis b.v. Napoleonsweg 12. Een man, wiens vrouw ernstig ziek was, heeft dit kruis geplaatst, opdat zij zou genezen. En op de wegkruising: Leudalweg-Kinkhoven. Oma had iets aan haar arm. Toen hebben ze beloofd, dat als oma genas, er een kruis geplaatst zou worden. Oma is wel genezen, maar ze is wel haar arm kwijt geworden. De familie Janssen heeft het kruis laten plaatsen. HAGEL-KRUIS. In de loop van de geschiedenis heeft meer dan eens een zware hagelbui in de zomer grote schade veroorzaakt aan het koren op de velden. De landbouwers richtten daarom dikwijls een wegkruis op om God te vragen hen een dergelijke ramp te besparen. Één hagelbui kon immers al het werk, dat een jaar lang aan de akker besteed was, teniet doen. Door één hagelbui kon het voedsel voor de hele lange winter verloren gaan zodat er armoede geleden werd op de boerderij. 3
Maar bleven de gewassen op de velden gespaard en kon de landbouwer de oogst veilig in de schuren opbergen, dan versierde hij uit dankbaarheid het hagelkruis bij zijn akker. Maar- wat veel belangrijker nog is- van zijn eigen overvloed deelde hij dan ook uit aan de arme mensen in de stad of het dorp. Ook het uitdelen van eten gebeurde bij het hagelkruis. Het wegkruis op het kruispunt : Hagendoorn - Gendijk is wellicht een hagelkruis. Zeker weten doe ik het niet. Het kruis staat zo eenzaam in het veld. Vroeger stond er een eikeboom bij. Een ander hagelkruis is wellicht geweest: Het Maximiliaans Kruis op Maaswienerte dat helaas verdwenen is. PROCESSIE-KRUIS. Soms vind je wegkruisen langs de route van de processie, b.v. voor de processie op Sacramentsdag. Bij zo'n kruisbeeld veranderde de processie dan vaak van richting of men keerde er weer om. Zulk processiekruis kan tegelijkertijd een hagelkruis zijn, vooral zal dit het geval zijn, wanneer naar zo'n veldkruis kruisdag- en St. Marcusprocessie gehouden wordt tot behoud van de oogst. Zo'n kruis vinden we in Neer op het kruispunt Gendijk-Rohrstraat. Andere kruisen werden langs de weg in de richting van de parochiekerk gezet. Bij de kruisen bleven de kerkgangers even staan om te bidden. Vooral bij begrafenissen deed men dit. Zo'n kruis is dat van de Engelmanstraat. Dit kruis had ook een betekenis bij begrafenissen van een buurtgenoot. De dode werd met paard en kar naar de kerk vervoerd. Op die kar werden drie gesneden bosjes stro gelegd, en daarop werd de lijkkist geplaatst. Op de terugweg werd op verschillende plaatsen een bosje stro neergelegd en vooral bij wegkruisen zoals op de Engelmanstraat. Het stro bleef daar liggen tot het vergaan was; dit als teken van vergankelijkheid van elk schepsel. GRENSKRUISEN. Vroeger stonden wegkruisen vaak een eindje van de stad af, die kruisen dienden dan een beetje als wegwijzer: liep je nu van het ene kruis naar het volgende, dan kwam je vanzelf in de stad uit. Soms waren het wel heel letterlijke wegwijzers omdat men aan de horizontale kruisarm richtingborden ophing. Zo'n grenskruis is misschien het kruis Hagendoorn - Gendijk op de grens tussen de gemeenten Neer en Haelen? KAPELLEN. De heidenen plaatsten op de kruispunten van de wegen stenen. Deze werden vaker zodanig opgestapeld dat er een nis ontstond. Hierin zetten de Christenen later kruisbeelden. Een van de oudste vormen van het wegkruis is dan ook het niskruis. Langzamerhand werden de kruisen versierd, ingebouwd onder afdaken, vooral toen het Christusbeeld aan het kruishout bevestigd werd. Er ontstonden kleine kapelletjes, die weer uitgroeiden tot grotere. Veldkruis-kapel-kerk. Is het niet opvallend dat zoveel van onze oude kerken op of onmiddellijk nabij een kruisweg of driesprong liggen. Veel kapellen zijn aan Maria, de moeder van Jezus, toegewijd. Zij wordt er vereerd als de Troosteres van de bedroefden, als Maria in den Nood, als behoud van de zieken. Uit die namen blijkt al dat de mensen naar een Mariakapel gingen als ze verdriet hadden of in moeilijkheden zaten. Ook tot veel andere heiligen nam men zijn toevlucht bij ziekte en in nood. Dan was het om 't even of het ging om een ziekte bij mensen en vee, of dat de oogst op de velden bedreigd werd. 4
Men bad b.v. tot de H. Odilia bij oogziekten; St.Cornelius was de beschermer van de koeien; St.Maarten waakte over de paarden; en de H.Antonius over de varkens. Men bad tot de H. Donatus opdat de bliksem toch maar niet zou inslaan op het woonhuis of boerderij. Dit gebeurde in de tijd dat de bliksemafleider nog niet was uitgevonden. Zo hebben katholieken altijd de heiligen vereerd en voor hen grotere en kleinere kapellen gebouwd. Waren de mensen blij of verdrietig dan was het net of ze daar veel gemakkelijker met een heilige over konden praten. Dan was het net of ze veel gemakkelijker tot een heilige konden bidden. De mensen hadden het gevoel, dat de heiligen hen wel zou begrijpen; het waren immers mensen net als zijzelf. Was iemand blind of had hij een oogkwaal dan vereerde hij vooral St.Odilia. Met haar kon hij over zijn ziekte beter praten, omdat zij volgens de legende zelf blind geboren was en wist wat het betekende om niet te kunnen zien. Of een wegkruis in Limburg of in Neer nu wil herinneren aan 'n ongeluk; of dat het werd opgericht uit dankbaarheid of dat het de grens van stad of parochie aangeeft; of het een hagelkruis is of de weg van de jaarlijkse processie aangeeft; de Limburgse en Neerse kruisen zijn allemaal door gelovige mensen neergezet. De eeuwen door hebben mensen uit Limburg alles wat er in hun leven gebeurde vanuit hun geloof bekeken. Daarom hebben ze wegkruisen neergezet op alle plaatsen waar ze herinnerd wilden worden aan Jezus van Nazareth, die de weg naar de hemel wijst. Als de mensen bedroefd waren gingen ze er bidden; als ze verdrietig waren , maar net zo goed op de dagen dat ze reden hadden om blij te zijn. Deze kruisen mogen niet verdwijnen, omdat dan veel van onze voorouders zou weggaan. Maar ook omdat wij dan niet meer in staat zouden zijn deze kruisen vol eerbied te groeten, ze versieren en er voor bidden, als wij b.v. in nood zijn of erg dankbaar gestemd zijn. Eén ding is zeker; de wegkruisen en veldkapelletjes in Limburg bewijzen dat mensen, die voor ons geleefd hebben, voor Christus en zijn heiligen een warm plaatsje hadden ingeruimd. Niet alleen een plaatsje langs de wegen die zich door het Limburgse land slingeren, maar vooral een plaatsje in hun hart en in het leven van alledag. Van hen kun je daarom leren even stil te staan als je voorbij een wegkruis of een kapel komt. Even stilstaan en erover nadenken hoe je in je leven van God kunt houden en van de mensen om je heen. Laten we uit eerbied voor wat onze voorouders en ook veel mensen uit deze tijd tot stand brachten bij de kruisen en kapellen niets kapot maken, maar veeleer meewerken dat alles netjes en ongeschonden blijft. Zoals in elk Limburgs dorp staan ook in Neer op veel plekken in het landschap kruisen en kapellen. Deze zijn meestal geplaatst als eerbetoon aan Onze Lieve Heer. Soms zijn ze geplaatst uit dankbaarheid of als bescherming voor eventueel kwaad. Ook werden deze kruisen en kapellen geplaatst als teken van devotie. In Neer staan op dit ogenblik nog zeventien wegkruisen en vier kapellen. In het verleden hebben in Neer meer kapellen en kruisen gestaan. In een aantal artikelen willen wij u iets meer vertellen over de historie van de diverse kruisen en kapellen. Wij beginnen met een kruis en een kapel die inmiddels verdwenen zijn. Van de meeste kruisen is niet zoveel meer bekend; in de archieven is nauwelijks iets te vinden; daarom zijn de gegevens die in deze artikelen beschreven worden veelal afkomstige uit verhalen van eigenaars of buurtbewoners. In veel gesprekken die in de afgelopen twintig jaar gevoerd zijn met diverse mensen zijn veel gegevens boven tafel gekomen. Ik ben me er ten volle van bewust dat de beschrijvingen op onderdelen niet volledig zijn. Ik staan dan ook open voor eventuele opmerkingen of aanvullingen, zodat de geschiedenis van deze kleine monumenten voor het nageslacht zo volledig mogelijk bewaard blijft. Tjeu Scheepers. 5
KRUISEN EN KAPELLEN IN NEER. 1. Kruispunt Maasweg - Waije. (Wegkruis) Dit kruis staat hier al sinds mensenheugenis. De voorouders van de fam. Sijben hebben de kruis geplaatst. Volgens de overlevering geplaatst op een overbodig lapje grond, dat niet goed te bewerken was. (tussen wegvertakking Veurtje Maasweg, Waije) Bij overlijden van buurtbewoners werd er gebeden. Als er een overledene vanaf de Waije naar de kerk werd gebracht met kar en wagen, werden de bosjes stro (waarop lijkkist stond) bij terugkeer naar huis bij dit kruis neergelegd. Dit als teken van vergankelijkheid Bij de processie tijdens de kruisdagen ( maandag, dinsdag en woensdag voor Hemelvaart) werd bij dit kruis stilgehouden en gebeden voor de gewassen. Het kruishout is gemaakt door de vader van J. Sijben (LeudalwegNap.weg), Johannes Sijben. Omstreeks 1968 is het corpus gestolen; dit was van lood (tin) gemaakt. Men heeft er toen een ander corpus opgehangen. N.B: corpus hetzelfde als vernieuwd corpus kruisbeeld Napoleonsweg 12. Na de tweede Wereldoorlog heeft Drees Sijben van de Baand beschadigde kruis laten opknappen. Heel lang heeft de fam. Sijben de zorg over dit kruis gehad. In de goede Week werd kruis versierd. (Kinderen gingen mee met hun (bolder)karretje . Op dit moment verzorgt Harry Heijnen namens de de buurt "De Stevel" dit kruis.
6
KRUISEN EN KAPELLEN IN NEER. No. 2: Kruispunt Hanssum - Molenstraat. (wegkruis) Tot aan het eind van de vorige eeuw stond een wegkruis bij boerderij Vaessen (vroeger ,tijdens Franse tijd, was deze boerderij eigendom van Keizerbos) Dit kruisbeeld dat door ouderdom geheel versleten was, is in zijn geheel verbrand. De as werd verzameld in een aarden pot en in de grond begraven, door de toenmalige bewoners. In 1906 werd door de bewoners van Hanssum (ca. 17 huisgezinnen) het kruisbeeld geplaatst op de plek waar de resten van het oude kruis begraven waren. Alle huisgezinnen hebben gezamenlijk de kosten gedragen. De inzegening werd verricht door pastoor Litjens. De reden van de herplaatsing was: De grote godsdienstzin voor het Christusbeeld alsmede het afsmeken van hulp en genade. Christus werd beschouwd als de Waker over ieder huisgezin en Waker voor het opkomend geweld. Enkele wetenswaardigheden over dit kruis: In 1943 vond, in stilte, een korte inzegening plaats door pastoor Obers. Dit vanwege de oorlog. In dat jaar werd ook een van de buurtbewoners tijdelijk hier begraven (Ben Luyten , zoon van Sjeng Luyten). Deze jonge man werd door een granaat getroffen terwijl hij met paard en wagen reed. Later werd hij op het kerkhof herbegraven. In het midden van de 30-er jaren en tot lang daarna werd bij dit kruis gebeden voor alle afgestorvenen van buurt Met de ruilverkaveling moest dit kruis plaats maken voor een wegverlegging. (dhr. Sjeng Luyten bewaarde het kruis op zolder) Op initiatief van Buurtvereniging "De Maaskant" werd het reeds onder dikke lagen stof bedekte kruis weer opgeduikeld. Het houtwerk en ook het beeld zelf kregen een grondige opknapbeurt. Sinds midden september 1975 staat het veldkruis weer op nagenoeg dezelfde plaats waar het zo ongeveer sinds mensenheugenis gestaan heeft. Het kruis staat op een stenen voetstuk. Een pad van ongeveer 2 meter leidt vanaf de weg naar het kruis toe. (pad van natuursteen). Op 14 augustus 1976 zegende pastoor Smeets het kruis in. In oktober 1979 is het kruis weer opgeknapt. Dhr. W.Dirkx en echtgenote hebben jarenlang dit kruis in goede staat gehouden. Later werd deze taak overgenomen door Dhr. Stegers en later door enkele buurtbewoners (v. Knippenberg, P. Berben en P.Dirkx). Buurt Hanssum verzorgt het onderhoud van dit mooie wegkruis.
7
KRUISEN EN KAPELLEN IN NEER. No. 3 : Kruispunt Hagendoorn-Gendijk. (hagelkruis) Dit kruis staat er ook al sinds mensenheugenis. Wanneer het veldkruis geplaatst werd, weten we niet. Een mogelijke theorie: We weten dat vroeger bij de heidenen (Germanen) de kruispunten der wegen een bijzondere verering hadden. Men ging naar deze kruispunten toe als men in contact wilde komen met de geesten van de overledenen. Bijeenkomsten en openluchtvergaderingen vonden hier plaats (van de geesten). Geweldige stenen menhirs werden er als geestenzetels heengesleept. De heidenen waren gewoon op deze stenen lichtjes aan te brengen. Ook de praktische Romeinen, die op de kruiswegen en driesprongen hun grenspalen als uitgangspunten van hun landmetingen plaatsten, kenden de godsdienstige kleur van deze knooppunten. De palen werden onder bescherming van de goden geplaatst. Geregeld werden de punten en palen bezocht en gecontroleerd door speciaal aangestelde priesters, welke plechtigheden vergezeld gingen van gebeden en offers. Toen dan ook de eerste Christen-geloofverkondigers in onze streken verschenen, vonden zij bij de kruispunten van wegen echte, gloeiende haarden van bijgeloof en godsdienst. Ze probeerden, in overeenstemming met de ware leer, de taaie en oude gebruiken van de heidenen over te nemen en om te scheppen tot Christelijke ceremoniën. Zo verdwenen voor en na de heidense altaren en wegtekens, maar op hun fundamenten verrezen de kruisen met een spaarruimte om te offeren. Vroeger liep hier in de buurt een Romeinse weg. Vindt dit “wegkruis” wellicht hier zijn oorsprong in? Of is dit misschien een echt oud "Hagelkruis"? Men zou aannemen van wel, want het staat zo eenzaam in het vrije veld. In de loop van de geschiedenis heeft meer dan eens een zware hagelbui in de zomer grote schade veroorzaakt aan het koren op de velden. De landbouwers richtten daarom dikwijls een wegkruis op om God te vragen hen een dergelijke ramp te besparen. Één hagelbui kon immers al het werk, dat een jaar lang aan de akker besteed was, teniet doen. Door één hagelbui kon het voedsel voor de hele lange winter verloren gaan zodat er armoede geleden werd op de boerderij. Maar bleven de gewassen op de velden gespaard en kon de landbouwer de oogst veilig in de schuren opbergen, dan versierde hij uit dankbaarheid het hagelkruis bij zijn akker. Maar- wat veel belangrijker nog is- van zijn eigen overvloed deelde hij dan ook uit aan de arme mensen in de stad of het dorp. Ook het uitdelen van eten gebeurde bij het hagelkruis. Vroeger moet hier waarschijnlijk een eikeboom bij gestaan hebben, want de echte oude Neerenaren noemen dit kruis "Kruis aan de eikeboom". In 1940 stond bij dit kruis ook een stenen rustbank. Met de ruilverkaveling is dit kruis een stukje verplaatst. In 1971 is het kruis vernieuwd. Mevr. Truus Sijben-v.Melick verzorgt al jarenlang dit kruis. In de Goede Week versiert zij het corpus met een lauwerkrans gemaakt van palmen en papieren rozen. Zij doet dit om de mensen te herinneren aan de Goede Week. 8
In 1993 kocht Dhr. Har Frenken (Vlaas 10) de grond met kruis. In november 1994 vernielden baldadige (dronken)jongeren het kruishout en corpus. Passanten vonden nog enkele stukken van het vernielde corpus terug en brachten deze stukken naar Jo Beeren. De eigenaar heeft zij daar later opgehaald. De daders konden achterhaald worden; ze werden veroordeeld en moesten de schade vergoeden. Via het bureau Slachtofferhulp kreeg de eigenaar de schadevergoeding uitgekeerd. Aan Tjeu Kuijpers ("Leuve"), Sloes, werd opdracht gegeven een nieuw eikenhout kruis te maken. Het oorspronkelijk afdakje en naambordje met de tekst: "Mijn Jezus barmhartigheid" zijn verwerkt in het nieuwe kruis. De plaatselijke beeldhouwer Jos Dirix, Dries 11, kreeg opdracht een nieuw, bronzen, corpus te vervaardigen. Hij verwerkte de brokstukken van het oude corpus in de mal voor het nieuwe corpus. De beeldhouwer werkte volgens het cierperdu (giet)systeem. (verloren wassysteem) In april 1996 (de week voor Pasen) is dit hagelkruis weer opnieuw geplaatst; pastoor Beurskens uit Stein heeft het kruis op 16 juni 1996 om 16.00 uur ingezegend. (Pastoor Beurskens is gevraagd omdat er op dat moment in Neer een "pastoorloos" tijdperk was.)
9
KRUISEN EN KAPELLEN IN NEER. No. 4 :VELDKRUIS (kruispunt Gendijk-Rohrstraat)
Dit veldkruis is al zeer oud. De heer A.H. Theelen, Napoleonsweg 99, vertelde , dat het veldkruis er al stond in 1917. Hij weet dit nog zo goed, want in 1917 kwam Dhr. Theelen in Neer wonen. In 1917 was het al een oud kruis, zo vertelde Dhr. Theelen. Voor 1917 was de grond eigendom van Dhr. Artz uit Venray (sigarenfabrikant). Tot 1917 had Dhr. Artz zijn boerderij en grond verpacht aan Peter Smeets (Kinkhoven). De boerderij heeft het ankerjaartal 1866. Stamt het kruis misschien uit die tijd? Een andere boerderij die daar in de buurt ligt: Geraets, Rohrstraat 4, voert het ankerjaartal 1684. Is toen misschien het kruis verplaatst? We weten het niet. Wel weten we dat de Kruisweg naar dit kruis trok; precies tegenover dit kruis werd altijd een rustaltaar opgericht ter gelegenheid van de Sacramentsprosessie. Bij deze gelegenheid werd het kruis altijd versierd. Later (begin dertiger jaren) is er tegenover dit wegkruis een permanent Isidoruskapelletje gebouwd. De kruishouten zijn van ijzer. Het kruis is vernieuwd in de jaren dertig. Pastoor Obers heeft het nieuwe kruis ingezegend. Er werd een nieuw corpus aangebracht en er werden lage muurtjes bij gemetseld. Dit metselwerk werd verricht door Hans Dorssers. Vroeger stond er een soort den bij het kruis. De boom ging dood en werd omgehakt. Met de ruilverkaveling is er weer een nieuwe (linde)boom bij geplaatst. In 1989 werd deze lindeboom gekapt. De eigenaar, de fam. Theelen, liet een nieuwe aanplant aanleggen. Deze aanplant bestaat uit: een aantal haagbeuken, palmbomen (buxus sempervirens) en jeneverbes. Het kruis wordt nu onderhouden door de eigenares, Mevr. Mia Theelen, Napoleonsweg 99 te Neer.
Tegenover elkaar liggen op Gendijk het St. Isidoruskapelletje en het eeuwenoude wegkruis. Dit kom je niet zo vaak tegen.
10
KRUISEN EN KAPELLEN IN NEER. No. 5: Kinkhoven - Kruisstraat (wegkruis) Dit kruis is zeer oud. Dhr. Jans, Kruisstraat. heeft het originele corpus bij hem thuis liggen.
Dit corpus is van hout gemaakt. Op dit moment is het in slechte staat; het moet gerestaureerd worden. Nu hangt er een ander corpus op het kruishout. (Vermoedelijk afkomstig van een familiegraf). Wordt dit wegkruis genoemd in een boek uit 1926 en dat gaat over: "Voorlopige lijst der Nederlandse monumenten van geschiedenis en kunst" Deel VIII De provincie Limburg. Onder Neer wordt o.a. vermeld: Houten wegkruis (XVII of XVIII) aan de wegvertakking naar Nunhem. Is dit hetzelfde kruis als het tegenwoordige ? Misschien is het corpus nog hetzelfde als het toenmalige. De geschiedenis van dit kruis is niet meer te achterhalen.
11
KRUISEN EN KAPELLEN IN NEER. No. 6 : Leudalweg - Kinkhoven. (Memorie - kruis) De reden waarom dit kruis geplaatst is, is waarschijnlijk als volgt: Mevr. Wijers-Janssen : Toen hebben ze beloofd, dat als oma (vrouw van Berg Sjang, Sjang Janssen) genas, er een kruis geplaatst zou worden. Oma is wel haar arm kwijt geworden, maar zelf is ze verder genezen.(in 1969 overleden) Zo heeft de familie Janssen het kruis laten zetten. De familie Wijers verzorgt het nu. Het kruis ligt aan de ingang van het Leudal. ("De Lange Paad") ca. 1918 is dit kruis geplaatst. Eerst was er een houten kruis; later stenen kruis. Het corpus is nog steeds hetzelfde. Het offerblok werd op advies van politie verwijderd. (diverse malen door dieven geledigd en vernield) In 1991 werd door jongeren tijdens een uitwisseling van de K.P.J. (met Kessel) het kruisbeeld geheel vernield. De daders zijn toen door de politie achterhaald. De fam. Wijers heeft het kruis niet meer op precies dezelfde plaats herbouwd, omdat door de herindeling het kruis op Haelens grondgebied zou komen te staan. Het kruis staat nu aan de andere kant van de weg naar Kinkhoven. Het kruishout is gemaakt door buurtbewoner Dhr. Frenken; het origineel corpus hangt op dit kruis
Nieuw kruis (op Neers grondgebied)
Oud kruis (op Haelens grondgebied)
12
KRUISEN EN KAPELLEN IN NEER. No. 7: Dries 39 (Wegkruis) De leeftijd van dit kruis is onbekend. Het kruis is waarschijnlijk geplaatst rond ca. 1850 door de fam. Rietra. In vroegere tijden werd hier in tijden van langdurige droogte gebeden voor regen. Vroeger stonden er Lindebomen rond dit kruis. Het model van het kruis werd ook wel “Luiks kruismodel” genoemd. Het oude, ijzeren kruis was versleten, bovendien moest het worden verplaatst omdat de weg verlegd werd. Het kruis stond eerst aan de andere kant. (nu kwartslag gedraaid). Dit kruis werd vroeger genoemd: "Linssen's (naar Dhr. Koûb Linssen ("Schreurs") In 2006 kruis gerenoveerd
- Kruis"
De fam. Deckers-Rietra verzorgt momenteel het kruis:
13
KRUISEN EN KAPELLEN IN NEER. No. 8: Vlaas 8 (Veldkruis) "Boom's kruis" Het kruis is geplaatst in 1916 door Godfridus a.d. Boom (ongehuwd) op de Slup langs de Heldense weg aan een perceel houtgewas. Het kruishout is gemaakt door Piet Sijben. De reden van plaatsing is wellicht de volgende geweest: De eigenaar ging geregeld (wekelijks) te voet naar de veemarkt in Horst. Op het punt waar later het kruis geplaatst is begon de wildernis. De weg ging via Tongerlo. Om 4 u 's morgens vertrok hij; om 8 uur was hij in Horst. Op een keer werd hij in Maasbree aangehouden en moest hij geld afstaan (overval?). Vanwege de nog redelijk goede afloop heeft hij later op zijn perceel op de Slup dit kruis laten zetten. Pastoor Litjens heeft het ingezegend. De mensen spraken van "Boom's kruis aan Slups hout". Het stond op de "Slup" bij een kruispunt van wegen: Hove - Keizersbaan-Slup. Door Duitse soldaten werd op 12 mei 1940 (Pinksterzondag) met bajonet dit corpus doorstoken en vernield. De Duitsers hadden zich in die omgeving opgesteld voor een aanval op de peelstelling. Herman a.d. Boom, een verre achterneef van Godefr. a.d. Boom, momenteel wonend Bergerstraat 1, hoorde tijdens een bezoek op de tweede Pinksterdag van zijn moeder (Mevr. E. a.d. Boom-van Lier) , dat de soldaten op Pinksterdag onder de hoogmis het kruis aan het bespotten waren geweest. Zij had het duidelijk gehoord toen zij met de buurvrouw van de eigenaar van het kruis een praatje maakte. Nadat de soldaten in de namiddag vertrokken waren, is zij terstond gaan kijken en zag dat het Corpus weggenomen was. Na lang zoeken heeft hij toen in het houtgewas alles bij elkaar verzameld (wel 5 of 6 stukken) en naar de eigenaar van het kruis gebracht. Deze heeft in Roermond in hetzelfde jaar het kruis laten restaureren bij een loodgieter. Op een zondagmiddag is in de kerk een plechtige dienst tot eerherstel gehouden. Pastoor Adams (kunstschilder) uit Nunhem heeft onder deze dienst een preek gehouden over heiligschennis. Het corpus lag op een burrie vooraan in de kerk en was prachtig versierd met bloemen en een krans. De kerk was overvol. Na de plechtige dienst is het corpus onder massale deelname, in processie, teruggebracht naar het kruishout op de Slup en werd daar door de eigenaar, Jac. a.d. Boom, wederom op het hout bevestigd. Met de ruilverkaveling is de eigenaar het houtgewas onteigend en hij heeft toen het kruis verplaatst naar zijn boerderij, Vlaas 8. Daar staat het nu nog.
14
KRUISEN EN KAPELLEN IN NEER No. 9 Boshei (Veldkruis-Hagelkruis)
Volgens mevr. Stemkens-Senden (Dries) stond dit kruis er al in 1910. Het is gemaakt door timmerman: "Knabbe Petranus" (v.d. Kerkhof, hij woonde in huis waar later Sjeng Smeets woonde (Sterrebosweg)) Waarschijnlijk is dit kruis geplaatst om de gewassen te beschermen tegen ongunstige weersinvloeden. De fam Caris heeft jarenlang gewoond op de nabijgelegen boerderij. Voor de ruilverkaveling stond dit kruis in het veld langs de "Meyelseweg" (weg van Donderberg naar Roggel), nabij de wegsplitsing Boshei-Sterrebosweg. Na de ruilverkaveling is het kruis verplaatst naar een stukje grond bij de boerderij van Caris. Na Caris woonde de fam. Evers in de boerderij. Nu woont de fam. van Asten op de boerderij. De fam. Evers heeft kruishout laten vernieuwen. Het kruisbeeld wordt momenteel aan het oog van de voorbijganger onttrokken omdat er een hoge beukenhaag voor geplaatst is.
15
KRUISEN EN KAPELLEN IN NEER. No.10 Brumholt (wegkruis bij wegvertakking naar Graven) Dit wegkruis op de weg naar Roggel is omstreeks 1905 geplaatst. De buurt heeft dit kruis geplaatst; vroeger werd hier bij gelegenheid gezamenlijk de rozenkrans gebeden In tijden van nood ging men aan het kruis bidden; zo ook in de droge zomer van 1911. Men bad hier om regen. Of het geholpen heeft, is niet bekend. Om het kruis hangt een lauwerkrans die gemaakt is door de broeders van de Heibloem. Het offerblok, waar vroeger flink in geofferd werd, is de jaren tachtig en negentig diverse malen vernield en weer opgeknapt. Bij de wegomlegging is het kruis een eindje verplaatst. In 1983 heeft de buurt Brumholt het kruishout vernieuwd. Het kruis en omliggende beplanting wordt door Buurt Brumholt onderhouden.
13 10
8 20a
12
16
KRUISEN EN KAPELLEN IN NEER No.11 Boerderijweg (wegkruis) Begin zestiger jaren werd een aantal nieuwe boerderijen op de boerderijweg gebouwd. Voor die jaren mooie, grootschalige boerderijen die als voorbeeld voor de regio moesten dienen. Bij een van die boerderijen werd een wegkruis geplaatst. Mathieu Tillemans (v.d. Vlaas) heeft dit kruis naast zijn boerderij geplaatst. Waarschijnlijk om Gods zegen over deze nieuwe boerderij en zijn bewoners af te roepen. Dhr. Tillemans is later naar Weert verhuisd. De nieuwe eigenaar van de boerderij verzorgt het kruis nu. Opvallend is dat een 100 meter verder aan de overzijde in het veld een Maria nis gebouwd is langs deze boerderijweg.
17
KRUISEN EN KAPELLEN IN NEER No.12 Pasveld-Heldenseweg (wegkruis) Waarschijnlijk staat hier al meer dan 200 jaar een wegkruis. Opa Niessen verklaarde dat dit kruis al heel, heel oud is. Vroeger was hier een KRUISWEG: In 1945-1946 is het kruis twee meter teruggezet door de Families Van Roy, Thevissen en Niessen. De fam. Van Roy en later buurtvereniging Rotonde verzorgt dit kruis. In 1996 is het betonnen kruis dat door betonrot was aangetast vervangen door een roestvrij kruis. Dit roestvrij kruis (van beitsstaal) met ornamenten is gemaakt door enkele mensen van buurt Rotonde t.w. :Frits Venner, Giel Frenken en Louis Niessen. De gemeente heeft een geldelijke bijdrage geleverd aan het nieuwe kruis. (i.v.m. de cultuurhistorische waarde van het kruis) Het staal is afkomstig van de fa. S. Houben uit Maasbracht. (eigenlijke prijs staal:1000 gld; korting van 250 gld gekregen) Op zaterdag 12 mei 1996 is het kruis opnieuw geplaatst. De aanplant rondom het kruis werd verzorgd door Loek en Mieke van Roy die bij het kruis wonen.
18
KRUISEN EN KAPELLEN IN NEER. No. 13 Napoleonsweg 12 (Memoriekruis) (fam. Verkennis (nu),fam. Manders en fam.Nabben) Dit kruis is geplaatst in de tijd dat de eerste wereldoorlog woedde. Aanleiding hiertoe was het volgende: In elke buurt of gehucht in Neer was wel een kruis of kapel te vinden. Alleen op de Waye ontbrak dit nog. Enkele mensen in deze gemeenschap vonden het nodig dat deze leemte opgevuld werd. Het gehucht Waye omvatte in die tijd meer dan de huidige straat Waye. Het huis waar nu de fam. Verkennis woont, hoorde toen ook bij deze buurt. Het idee was geboren maar de uitwerking verliep niet zo vlot. Een geschikte plaats was niet zo maar voorhanden. Zo bleef het plan rusten. In het huis waar nu de fam. Verkenis woont, woonde toendertijd de fam. Nabben. Willem Nabben was ook één der initiatiefnemers. Hij was het getreuzel moe en kondigde aan dat hij een kruis voor eigen rekening zou plaatsen. Als plaats hiervoor had hij een klein stukje grond dat niet bewerkt werd gekozen, rechts naast zijn huis. Dit stukje grond was evenwel niet zijn eigendom maar was van de fam. Schaeken. Waarschijnlijk was dit kleine perceeltje ontstaan ten tijde dat de Napoleonsweg aangelegd werd. Aan te nemen is dat deze weg dwars door de landerijen ging waardoor het kon gebeuren dat sommige percelen door deze weg in twee stukken gedeeld werden. Het is mogelijk dat het betreffende perceeltje ook op deze manier ontstaan is want de fam. Schaeken had aan de andere zijde van de weg een groter perceel grond. Willem Nabben heeft dit kleine hoekje grond van de fam. Schaeken gekocht. De prijs was een beetje merkwaardig. Willem Nabben was naast boer ook huisslachter. Voor het slachten van een varken, een karweitje wat in die dagen enkele kwartjes kostte, verwisselde het stukje grond van eigenaar. Sjang Hanssen aan de Napoleonsweg kreeg opdracht het kruis te maken
.
. Dhr. Wilhelmus(Wullem )Nabben, geb. 03-03-1866 te Beesel; overleden Velden 18-02-1966 ( getrouwd met Maria Berger geb. Neer, 26-07-1865;overleden Neer 15-02-1929) heeft het kruis geplaatst. Samen kregen zij 9 kinderen. Het kruis stond vroeger een eindje verder, maar het moest plaats maken voor het fietspad. Vroeger stond er een notenboom bij het kruis. Het kruis stond toen op een stenen voet. In de Tweede wereldoorlog (1944) zijn bij dit kruis, tijdelijk, drie vrouwen begraven: Zus Silvrants (op mijn gelopen), An Schaeken en Lucie Kuypers( van Sjeng Kuypers Waije) beiden door granaatscherven gedood. Op het corpus hing oorspronkelijk een wit, stenen corpus. Dit is tijdens de carnavalsdagen van 1968 van het kruishout gestolen. De dader dacht dat het om een waardevol corpus ging. De dader is opgespoord (voetsporen in sneeuw) door de politie. Hij wees de plaats aan waar hij het corpus in het water had gegooid. Het kwam helemaal kapot uit het water. De familie en parochie hebben toen een ander corpus gekocht en op het kruishout gehangen. (Hetzelfde corpus als op kruis Maasweg-Waije) (corpus van kruis Napoleonsweg is geverfd; het corpus Maasweg-Waije niet) Manders heeft het huis (in de 60-jaren) gekocht van de weduwe van Johannes Naben In 1988 heeft Harrie Manders het kruishout opgeknapt. Veel nieuwe stukjes hout moest hij aanbrengen. Het is toen ook weer opnieuw geverfd. 19
Met Allerheiligen werd vroeger het kruis voorzien van een krans.
v. ln. r. Wullem Nabben, Maria Berger; Maria Willems- Nabben met baby op arm (Jan Willems geb. 1 927) en overige familie uit Duitsland. Tegenwoordig wonen Jos Verkennis en Anita Bouten in de woning (Napoleonsweg 12) bij het kruis. Zij onderhouden dit wegkruis nu. In 2007 is kruishout en corpus van sokkel gehaald, kruishout was helemaal versleten. In 2007 is kruishout en corpus van sokkel gehaald, kruishout was helemaal versleten. In 2009 is het wegkruis Nabben in ere hersteld, mede dankzij Heemkundevereniging "Oos Naer". Guus Dorssers maakte het nieuwe kruishout. Op zondag 21 Maart 2010 om 16.00 uur is het herstelde kruis ingezegend. De inzegening werd verzorgd worden door Pastoor M. Reneerkens, pastoor te Swalmen, m.m.v. Parochie Neer en Heemkundevereniging "Oos Naer" Na afloop van de inzegening vond er een gezellig samenzijn plaats in het clublokaal van Oos Naer.
20
KRUISEN EN KAPELLEN IN NEER. No. 14: Steeg-Hoogstraat. (Wegkruis)
Volgens Dhr. Simons (geb. 1888) is dit kruis geplaatst voor 1900. Het kruis stond op een splitsing van wegen. Het heeft waarschijnlijk deel uitgemaakt van een zgn. “kruisweg”. Kruisen werden vroeger vaak geplaatst als markeerpunten bij kruispunten van wegen. De plaats waar dit kruis staat werd vroeger aangeduid met de naam : "Snitskoel". Hier werd bomen gezaagd. Hiervoor had men een "koel" nodig. Vandaar de naam : SNITSKOEL. Na de oorlog lag dit kruis in een bloemenperk, omgeven door stenen muurtjes. Het kruis is 4 a 5 meter verplaatst i.v.m. het bouwen van een woning. (van de familie Peeters). Nu wordt het kruis onderhouden door de familie Derks die het pand aan de Hoogstraat 12 nu bewoont.
21
KRUISEN EN KAPELLEN IN NEER No. 15 Bergerstraat 30 (Gevelkruis) Fam. Thommassen)
Het kruis is geplaatst tegen de zijgevel van een boerderij. Nu woont de fam. Thommassen hier. Vroeger woonde hier "Slechter Driek" met "Jaat". Hij heette Berben maar iedereen kende hem onder de naam "Slechter Driek". Hij was een oom van Sjeng Thommassen. Omstreeks 1926 is de boerderij door blikseminslag afgebrand. Het kruis bleef gaaf, maar het huis brandde af. Later is het huis nog een afgebrand. Wederom bleef het kruis gespaard. In vroegere tijden werd het kruis tijdens de kruisdagen versierd. De kruisprocessie kwam hier langs. In 1953-54 werd kruishout vernieuwd. In 1968 werd kruis opnieuw gerenoveerd (door Giel Louisse). Het corpus is waarschijnlijk van tin. In 1990 werd door baldadige jongeren het kruishout gedeeltelijk vernield. Het kruis werd van de muur gehaald en het kruishout spleet. Het gebeurde op een zondagavond omstreeks half elf. Dhr. Sjeng Thommassen zat in huiskamer te kaarten; op aandrang van de overige aanwezigen ging hij niet naar buiten. Dhr. Thommassen onderhoudt het kruis. Hij wil het kruis niet kwijt, want sinds het kruis bij hem aan de muur hangt, is er geen blikseminslag meer geweest.
22
KRUISEN EN KAPELLEN IN NEER. No. 16: Kerkhofkruis (op kerkhof). Dit groot grafkruis, dat midden op het kerkhof staat, is geplaatst op het graf van de pastoor van de parochie in 1932. Het kruis is gemaakt door Dhr. Theelen. Op de achterkant van het kruis staat te lezen: Dorus Theelen x Dorothea Maessen. Vaak vindt men op onze kerkhoven zo'n kruis, gewoonlijk staande middenin, op een verhoogd trappenbasement. Dit kruis, dat meestal midden op het kerkhof staat, strekt zijn armen wijd uit, als beschermend teken van onze verlossing. (in 2006 opnieuw geschilderd door Grad Custers)
No. 16a: Kerkhofkruis (op nieuwe gedeelte kerkhof)
Dit kruisbeeld is in 1990 geplaatst op het nieuw gedeelte van het kerkhof. Dhr. Sjaak Boonen vond het maar niets dat er geen groot kruis geplaatst was op dit nieuw gedeelte. Hij bood aan de onkosten van een nieuw kruis voor zijn rekening te nemen. Het houtwerk werd gemaakt door Sjef Sijben; het voetstuk door een betonfabriek uit Kessel-Eik. Dhr. Thei Simons nam het verfwerk voor zijn rekening. In 2005 gerenoveerd (opnieuw geschilderd door Grad Custers)
23
KRUISEN EN KAPELLEN. No. 17: Engelmanstraat. (Wegkruis) (Terstappen).
Volgens Dhr. Simons (1888) stond dit kruis er in 1900 al. Hij weet dit n.l. zo goed omdat hij vroeger er altijd langs kwam als hij naar school liep. Het was wel een heel ander kruis als tegenwoordig. In 1939 is het kruis door Ned. militairen omvergereden met paard en wagen. Het kruis is een eindje terug weer opgebouwd. Het kruis staat nu op een gemetselde zuil. Er zijn in driehoekige vorm muurtjes omheen gemetseld. Dit metselwerk en het plan hiervoor is gemaakt door Sjeng Geelen (de vader van Har en John). Men ging toentertijd de buurt af om een bijdrage van 1 gulden te vragen om het kruis te kunnen herstellen. Het kruis werd 's avonds verlicht. De buurt betaalde de elektriciteit en verzorgt het kruis.
Vroeger werd een lijk met paard en wagen naar de kerk vervoerd. De kist stond op 3 bosjes stro. Na de begrafenis legde men die strobosjes vaak op verschillende plaatsen bij een kruis. Men liet het stro daar verrotten; dit als teken van de vergankelijkheid van elk schepsel. Bij dit kruis werden ook vaak bosjes stro gelegd. Bierbrouwerij “De lindeboom” heeft het voormalig pand Terstappen momenteel in gebruik als kantoor. Zij zijn ook de formele eigenaars van het kruis. In 2006 heeft de buurt Klaverblad dit kruisbeeld met muurtjes geheel gerenoveerd. Bierbrouwerij Geenen nam de kosten voor haar rekening.
24
KRUISEN EN KAPELLEN IN NEER. No. 18: Napoleonsweg 76. (Devotiekruis)(Naus).
Het kruis staat er om de mensen er op te wijzen, dat Onze Lieve Heer er nog is!
Deze religieuze betekenis had zo’n wegkruis vooral ook voor de buurtbewoners. Het werd daarmee hun religieuze plek, hun sacraal domein. Deze kapellen en wegkruisen waren op de eerste plaats plaatsen waar gebeden werd. Dat gebed kan een individueel gebed van een buurtbewoner of voorbijganger zijn , maar het was ook bij uitstek de plaats waar je als gemeenschap, de buurt, samen kwam. Tot voor enkele jaren was het heel gebruikelijk dat de buurt bij elkaar kwam bij het wegkruis om gezamenlijk, meestal de rozenkrans, te bidden, vaak gebeurde dat op vaste tijden, bijvoorbeeld in de mei of oktobermaand, maar vaak ook als er een bijzondere intentie was, bijvoorbeeld als een buurtbewoner ernstig ziek of overleden was. Zo’n plek groeide in de loop der tijd vaak uit tot het devotionele centrum van een buurtgemeenschap, een plek waar lief en leed van de buurt in gelovig vertrouwen werd gedeeld. Ook het versieren van het kruis is een uiting van de devote omgang met het kruis. Rond bepaalde feestdagen, vaak ook in de Goede Week, wordt het kruis extra versierd als uiting van dankbaarheid naar en eer brengen aan God. Bij een wegkruis worden dan vaak bloemen gevlochten in de vorm van een krans, die om het corpus of de armen van de Gekruisigde gedrapeerd wordt. Het is overigens altijd een goed gebruik geweest om bij het passeren van een wegkruis of kapel het monument, of beter gezegd Onze Lieve Heer, of de heilige aan wie de kapel gewijd is te groeten en daarmee te eren. Vaak gebeurt dit door het afnemen van de hoed, het maken van een kruisteken, of door een kort schietgebedje te bidden,
De grond was van de fam. Kuypers, die woonde aan de kerk. (van Waals Handré). In 1908 hebben ze de grond verkocht aan Antoon Naus. Het kruis stond er toen al! Bij de verkoop stelde de fam. Kuypers de eis, dat de grond waarop het kruis stond, NIET mee verkocht werd. Wanneer het precies geplaatst is, is onbekend. Na de oorlog hebben de Amerikanen het omgereden. Door samenwerking tussen buren werd het weer geplaatst: "De ene gaf het hout, de andere metselde het, een derde maakte het kruis. ALLES UM SONST!!!"
De LLTB heeft het pand inmiddels aangekocht en onderhoudt het kruis. In 1998 is er nieuwe aanplant aangebracht.
25
KRUISEN EN KAPELLEN IN NEER. No. 19: Kruisbeeld (achterkant "Witte kapel"-Leudalweg).
Onder dit kruisbeeld is een gedenkplaat van 6 oorlogsslachtoffers (kinderen), die in 1945 de dood vonden bij een mijnontploffing.. Hun namen staan erop vermeld. Het originele kruisbeeld hangt nu in de St. Martinuskerk. Achter de kapel hangt nu een ander kruisbeeld.
Een van de slachtoffers die gedood werden door de oorlogsmijn.
26
KRUISEN EN KAPELLEN IN NEER. No. 20a.: Mariakapel Leudalweg. (witte kapel). Omgeven door eeuwenoude lindebomen staat te Neer aan de rand van het Leudal de kapel van O.L.Vrouw in het Sant, ook wel O.L.Vrouw in het ven geheten. Zoals van zoveel kapellen en wegkruisen is de precieze reden tot oprichting onbekend. Toch hebben er oude documenten over deze kapel bestaan. Pastoor Stiels van Neer tekent op 6 sept. 1805 op, dat hij een aantal papieren, waaronder De Stichtingsakte van de kapel van O.L.Vrouw in het Sant in bewaring heeft gegeven aan de kerkmeesters van Neer. dit was dus in de franse tijd. Helaas zijn juist deze stukken spoorloos. Het enige houvast wat we omtrent de stichting hebben is de gevelsteen met het jaartal 1711. In 1710 waren er duizenden duitse soldaten in Neer gelegerd. De mensen van Neer moesten deze soldaten onderhouden. Het dorp telde toen 250 huizen en ongeveer 1500 inwoners. Het is niet onmogelijk dat juist "De witte Kapel" aan deze verwarde tijden haar ontstaan te danken heeft. Heeft de Neerse bevolking samen met de Norbertinessen van Keijsersbosch misschien een gelofte gedaan om van deze rampspoed bevrijd te worden ? Het ligt voor de hand dat door de inkwartiering verarmde bevolking van Neer deze Kapel niet alleen had kunnen bouwen. Of is de Kapel een stichting van Keijsersbosch alleen ? Mogelijk heeft ter plaatse eerder een kleiner veld-of boomkapelletje gestaan. Zowel het oude beeldje in het gevelnisje, dat zich thans in de sacristie van de parochiekerk bevindt en voor het originele genade-beeldje doorgaat, evenals het Mariabeeld op het altaar zijn ouder dan de kapel. het beeldje dat nu in het nisje staat, is een copie van het oude. Het Mariabeeld op het altaar in de kapel is uit de 16de eeuw evenals het grote kruis tegen de buitenmuur van de kapel. Het Mariabeeldje uit het nisje wordt door deskundigen ouder dan 400 jaar geschat. Gezien de houding van dit beeldje moet het deel uit gemaakt hebben van een Calvarie-groepje. De toenmalige bisschop van Luik bevorderde vooral de Mariadevotie, welke door het Jansenisme verworpen werd. Keijsersbosch stimuleerde de Mariadevotie ook krachtig. Deze twee feiten kunnen een rol hebben gespeeld bij de totstandkoming van de "Witte Kapel" Uit een aantekening van pastoor van der Wielen in 1838 in het kerkarchief van Neer, Blijkt dat de kapel van O.L.Vrouw in het ven in genoemd jaar schilderijen bezit, afkomstig van Keijsersbosch. De Mariadevotie bloeide in Neer, vooral door de oprichting van de broederschap van O.L.Vrouw van de Allerheiligste Rozenkrans, opgericht door pastoor Hamonts in 1719 of 1729, waarvoor twee kapelaans van Keijsersbosch bijzonder hadden geijverd en welke al gauw 500 leden telde, een derde dus van de Neerse bevolking. In 1790 werd de inschrijving enige tijd verwaarloosd, doch pastoor Stiels zorgde voor een nieuwe opbloei. Pastoor Stoutemans verhief in 1817 de broederschap tot aartsbroederschap. In 1742 werd in de kapel door een inwoonster van Neer een Benificie gesticht. Dit Benificie was belast met een H. Mis welke vrijdags in de kapel moest worden opgedragen, in 1838 nog altijd iedere vrijdag. In latere tijd heeft men de buitenmuren van de kapel witgekalkt, vandaar de naam "Witte Kapel". Rond 1861 heeft men een zeshoekig torenspitsje op de voorgevel geplaatst. Beeldhouwer-schilder Lücker uit Roermond heeft de kapel geschilderd. De engelen en Maria-vereerders boven het altaar zijn van de hand van Windhausen.(1937) Pastoor Litjens liet de kapel in 1928 restaureren. De kalk werd toen van de buitenmuren verwijderd, waardoor de oude veldoven stenen weer zichtbaar werden. 27
In januari 1945 vonden 6 van de 7 kinderen welke omkwamen bij een mijnontploffing bij het patronaat, onder het grote kruis achter de kapel een laatste rustplaats. Het kerkhof v.d. parochie lag toen onder granaatvuur en was dus niet te gebruiken. De jaarlijkse sacramentsprocessie heeft bij de kapel haar rustaltaar. Op de tweede zondag van September trekt er vanuit de parochiekerk een processie naar de kapel (herdenking stichtingsdatum?) In 1911 werd het 200-jarig bestaan luisterrijk gevierd en ook in 1961 het 250-jarig bestaan. In dat jaar werd een openluchtspel opgevoerd bij de kapel. Over de Witte Kapel doen een aantal volksverhalen de ronde : 1. Een landman hoorde een vrouwestem uit een put die hem vroeg hier een kapel te bouwen. 2. Een godsvruchtige vrouw, welke uit Brumholt, waar ze woonde, regelmatig op bedevaart ging naar O.L.Vrouw in 't zand te Roermond, hoorde ter plaatse een stem die haar vroeg: "Waarom versmaadt gij mij en gaat aan mij voorbij?" 3. De Fransen hebben het beeldje van elders meegebracht en achtergelaten terplaatse waar nu de kapel staat. 4. Eens wilden de Norbertinessen van Keijsersbosch het beeldje naar het klooster brengen, op zo'n 300 meter afstand van de kapel gelegen. Maar het beeldje verdween uit het klooster en ging terug naar de oude plaats. De zusters verdachten de boeren van Kinkhoven ervan het beeldje te hebben weggehaald, daar ze met lede ogen het beeldje naar het klooster hadden zien brengen, maar dat bleek niet waar te zijn: telkens als men het beeldje naar het klooster bracht, ging het vanzelf terug naar de oude plaats. 5. Een zekere Theelen's Heer die zich niet zonder krukken kon voortbewegen en derhalve te paard naar de H. Mis in de kapel kwam, bleek op een keer na de Mis normaal te kunnen lopen. 6. Een jongeman welke altijd op krukken had gelopen, beloofde zijn krukken in de kapel achter te laten als hij goed kon lopen. En inderdaad op een keer kon hij zonder de hulp van de krukken lopen. Hij liet dankbaar zijn krukken in de kapel achter. (Oude mensen vertelden dat in het laatst van de vorige eeuw krukken en windselen in de kapel hingen welke later zijn opgeruimd). 7. Achter de kapel ligt de Kromme Nets, berucht door rondspokende heksen en weerwolven!
De gouden en zilveren ex-voto's welke in de kapel aanwezig waren, zijn uit veiligheidsredenen, enkele jaren geleden naar de parochiekerk overgebracht. Is het genadebeeldje misschien door de Hessen, welke Neer in 1645 nagenoeg platbrandden, in 't ven geworpen waardoor de naam O.L.Vrouw in 't Ven kan zijn ontstaan, in plaats van door de Fransen? De naam O.L.Vrouw in 't Sant zou in verband kunnen worden gebracht met de, in de nabijheid gelegen, vooral vroeger sterk stuivende akkers en stuifzanden. Er kan dus mogelijk vóór 1711 een kapelletje gestaan hebben, van waaruit de Norbertinessen het beeldje naar Keijsersbosch brachten. Uit het verhaal spreekt een zekere spanning tussen keijsersbosch en de boeren van Kinkhoven. In 1961 is de kapel nog opgeknapt: Nieuwe leien op het dak, een nieuw torentje en een nieuw glas in lood raam. In 1979 zijn er opnieuw werkzaamheden aan de Witte Kapel uitgevoerd. De Witte Kapel in Neer is steeds een plek geweest, waar vooral zondagsmiddags velen naar toe trokken. De een richt een gebed om een goede oogst, de ander om beterschap in ziekte. Zo zijn er in de loop der jaren verscheidene mensen geweest die zich bijzonder aangetrokken voelden tot dit bedevaartoord. Een dezer was Pater Ties die zo graag zong en daarom een vrolijk man was, immers zingende mensen zijn gelukkige mensen. Pater ties was 28
een boerenzoon die gewoond heeft op Kinkhoven. Dagelijks bezocht hij de Witte Kapel. En zondags bad hij van 3 tot 8 uur de rozenkrans voor het O.L.Vrouwenbeeld. Ook nam Ties veel deel aan bedevaarten naar Kevelaer. Gedurende de hele tocht was hij voorbidder. Op latere leeftijd is Pater Ties gaan inwonen bij de Zusters van de Goddelijke Voorzienigheid te Neer. De laatste woorden van deze zo godsvruchtige man waren: "Noe kumptj ze mich haole", zijn blik was toen strak naar boven gericht.
29
KRUISEN EN KAPELLEN IN NEER. No. 21 a. (kruispunt Gendijk-Rohrstraat) Dit kapelletje is toegewijd aan de H. Isidorus. Deze heilige leefde van ca. 1070-1130 in Spanje. St. Isidorus (van Madrid) is de patroonheilige van de landbouwers. Zijn feestdag is op 15 mei. Dit kapelletje ligt op de route van de jaarlijks gehouden Sacramentsprocessie. Tegenover dit kapelletje staat al sinds mensenheugenis een veldkruis. Vroeger, voor dit kapelletje gebouwd was, richtten de buurtbewoners hier een rustaltaar op tijdens de Sacramentsprocessie. Dit altaar werd gemaakt van een paar palen en doeken en verder nog wat versierd met wat vlaggen. Omdat bij winderig weer het nogal eens moeite kostte, om dit rustaltaar staande te houden, besloten de buurtbewoners er iets anders voor in de plaats te zetten. Zo ontstond bij de buurtbewoners het plan om er een permanent kapelletje te bouwen. Zo gezegd, zo gedaan. En omdat de vier buurtbewoners allen landbouwers waren, besloot men er een Isidoruskapelletje te bouwen.(St. Isidorus is de patroonheilige van de landbouwers) De vier boeren: Boonen, Vestjens, Rijs en Theelen, betaalden samen de bouw van dit kapelletje. Aannemer Geelen (de grootvader van de huidige aannemer Geelen) uit Neer bouwde dit kapelletje. Het kwam te staan op de grond van boer Rijs. Het Isidorusbeeldje werd geschonken door boer Anton Boonen. Het Isidoruskapelletje werd gebouwd omstreeks 1930; het kan iets vroeger geweest zijn. Het juiste jaartal is niet meer te achterhalen. Pastoor Litjens heeft het kapelletje ingezegend. Eigenaar van de grond waar het kapelletje opstaat is nu: van Melick(Gendijk) (Hij is de zoon van Melick die getrouwd was met de dochter van boer Rijs). De fam. Boonen (Gendijk) verzorgt het kapelletje nu. Met de Sacramentsprocessie wordt het kapelletje versierd met witte en gele vlaggen. Sint Isidorus wordt afgebeeld met een kleine ploeg op zijn hand. Vlak na de bouw van dit kapelletje werd dit ploegje ontvreemd. Gelukkig was het spoedig terecht. Een kind had het ploegje meegenomen; het had de drang niet kunnen weerstaan: het was zo'n leuk stuk speelgoed. Rond 1982 verdween dit (ijzeren) ploegje opnieuw. Dhr. Theo Simons (Steeg) maakte een nieuw (houten) ploegje. Naderhand heeft men een hek in de ingang geplaatst, zodat niet zomaar iedereen aan het beeld kon komen. Vanaf die tijd kon men de kapel ook afsluiten voor ongewenste bezoekers. In 1990 zijn tijdens een hevige storm de bomen rondom de kapel ernstig beschadigd.De beschadigde bomen werden verwijderd. Dhr. Leon Boonen verzorgde de nieuwe aanplant.
30
De volgende beplanting werd aangebracht: Twee mammoetbomen (Meta-sequoia glyptostroboides); dit zijn bladverliezende coniferen, 2x3 Jeneverbesstruiken, 4 (witte) Rhododendrons en 2x3 spiraea (heesters). In het voorjaar van 1990 heeft de kapel nog een grote opknapbeurt gekregen. Een glas in loodraam werd vernieuwd door Dhr. Heynen (Napoleonsweg). De volgende buurtbewoners knapten de kapel grondig op: Dhr. Harrie Vestjens,Sjaak v. Melick, Dhr. Jan Boonen(zorgde voor een wagen gratis teelaarde), Dhr. Piet Rijs en Dhr. Harrie Boonen.
31
KRUISEN EN KAPELLEN IN NEER. De St. Antoniuskapel (Eiland-Rohrstraat) Sinds onheuglijke tijden staat dit bedehuisje op de driehoek Eiland-Rohrstraat aan de Schans in Neer. Ze vormde door de eeuwen heen een markant punt aan de oude verbindingsweg RoermondVenlo aan de westzijde van de Maas. Het kapelletje komt reeds voor op de zgn. Ferrariskaart 17711798. Waarschijnlijk heeft de familie Theelen (v.d. Friedesse Molen) dit kapelletje laten bouwen. Deze weg verloor zijn belangrijkheid bij het tot stand komen van de Napoleonsweg in het begin van de negentiende eeuw. Door de plaatselijke bevolking werd hij dan ook, de 'noewe waeg' genoemd. Ook de Nunhemse St. Anna-kapel is op de Ferrariskaart ingetekend. Het St. Antonius-kapelletje fungeerde tevens als rustaltaar bij de jaarlijkse Sacramentsprocessie. Het werd dan uitbundig versierd. De houten ereboog(de ark) werd het hele jaar door ondergebracht bij de familie Geraets (Pietjes) terwijl het linnen en de altaar-dwalen, werden verzorgd door de inwoners van de Friedesse molen. St. Antonius was de heilige, die in 't volksgeloof werd vereerd en aangeroepen bij verloren geraakte eigendommen. Wie kan zich uit z'n jeugd niet het schietgebedje herinneren 'Heilige Antonius goede vrind, zorg dat ik mijn ..... vind'. Dit begrip was zó ingeburgerd in de samenleving dat toen eens werd ingebroken in deze kapel, en de offergelden werden ontvreemd, een van de omstanders het wat oneerbiedige maar uit zijn hart gemeende kommentaar gaf:'As hae det neet trök kriegtj, is 't eine groeête prulleman.' Later is het gestolen geld (gewetensvroeging) in stilte teruggesluist bij de gemachtigde familie. De vraag over het voortbestaan van het gebouwtje kwam aan de orde in het voorjaar 1989, toen er een verbouwing plaats vond aan het aangrenzende pand (Fam. Coppus). Er moest beslist worden, òf de kapel afbreken, dan wel verplaatsen. De 'eilandbewoners' staken hun koppen bij elkaar en besloten de handen uit de mouwen te steken; een voornemen, dat gevoed werd door de gemeente Neer, die een lapje grond beschikbaar stelde langs de Rohrstraat, zo'n dertigtal meters richting Gendijk. Om aan de benodigde veldbrandstenen te komen werd aanvankelijk het onbewoonbaar verklaarde huisje van Corneel ôet de Kwir (C. Houben) afgebroken. Dit pandje moest toch wijken voor de zgn. kernverfraaiing.
32
Naderhand bleek dit verloren energie. De bouwstenen weken qua kleur, maat en hardheid zodanig af, dat men andere mogelijkheden ging bestuderen. Deze kwam men op het spoor in het Belgische Maaseik, waar de juiste nuance in bouwstenen gevonden werd. Het resultaat mag er dan ook zijn. De buurtschap het Eiland creëerde met deze verhuizing een staaltje van burgerzin om van te watertanden. Via een door A.Geraets opgesteld werkrooster, werden de buurtgenoten aan hun belofte om Jo Janssen, 'de bouwmeister', te assisteren herinnerd. Zó toog men aan de slag en werd hùn St. Antonius, die eeuwenlang 'op de bres' stond voor vermiste goederen, door deze inzet behouden, toen hijzélf verloren dreigde te gaan. Een gebaar waarvan de culturele waarden pas echt zichtbaar zullen worden in de ná ons volgende generaties.
STICHTING ST. ANTONIUSKAPEL Op woensdag 19 september 1989 j.l. werd ten overstaan van notaris Rooden te Heythuysen opgericht de ,,Stichting tot behoud van de kapel van St. Antonius van Padua" zoals de naam officieel luidt. Bewoners van de buurt 't Eiland, zijn van mening, dat de zorg en het onderhoud van de herbouwde St.Antoniuskapel het beste gewaarborgd is, door middel van een stichting. De stichting is een wettelijk orgaan, streeft een bepaald doel na, heeft eigen statuten, een bestuur doch geen leden. Zeven personen maken deel uit van het stichtingsbestuur, te weten: Jab Sijben voorzitter, Mia HoedemakersJoosten secretaris-penningmeester, Miet BeurskensGeraets, An Geraets-Haenraets, Lena Emonts-Vullers, Wim Janssen en Mia Geraets-Rooyakkers bestuursleden. Al zijn deze mensen allen op 't Eiland woonachtig, dat wil niet zeggen dat, wanneer er een bestuursplaats vacant komt, geen mensen van elders uit ons dorp deze plaats zal kunnen innemen. De St.Antoniuskapel is weliswaar meer dan twee eeuwen op 't Eiland gelegen, wij wisten en nu bij de herbouw weten wij het zeker, in geheel Neer en daarbuiten heeft de St.Antonius van 't Eiland vele vrienden. Het is opmerkelijk dat zevenhonderdnegenenvijftig jaar na de dood van St.Antonius deze heilige nog zo levend onder de mensen aanwezig. Is dit al geen wonder op zich?
33
INZEGENING ST. ANTONIUSKAPEL Eerst moesten wij op de stenen wachten, toen kwamen er nog grotere klachten. Onze metselaar kreeg een ongeluk, en vanzelf waren onze illusies stuk. Na maanden wachten met veel geduld, is eindelijk onze wens vervuld. Het is niet te geloven, maar het is waar, ons kapelke is nu eindelijk klaar. Wij steken het niet onder stoelen of banken, maar eerst moeten wij onze weldoeners bedanken. Zonder hen hadden wij het wel kunnen vergeten, dat mogen jullie gerust weten. Ook bedanken wij de helpers van de buurt, voor hen heeft het ook lang geduurd. Maar onze grote dank gaat uit naar Jo, wat hij gedaan heeft dat was zo. ,,St.Antonius" staat daar als een held, hij kan nu turen over het Zwaarveld. Je kunt er zo naar binnen lopen, en ook een kaarsje kopen. Het zij voor devotie of tot dank, Je kunt er nog rusten op de bank. Het is een sieraad voor onze buurt, waar iedereen met trots naar gluurt.
Het trotse eindresultaat!!
34
KRUISEN EN KAPELLEN IN NEER. No. 23 a: Mariabeeld in nis. (Boerderijweg)
Over dit Mariabeeld zijn weinig gegevens te achterhalen. Waarschijnlijk is dit gebedshuisje geplaatst bij de bouw van de boerderijen in de zestiger jaren. De buurtbewoners onderhouden deze nis met Mariabeeld erg netjes.
35
KRUISEN EN KAPELLEN IN NEER. No. 24 a: Sint Jozefkapel. (Bergerstraat)
Dit kapelletje is gebouwd in 1890 of 1898. Dit jaartal stond op de gevelsteen; het laatste cijfer was echter niet meer goed te lezen. Je kon niet zien of er een 0 of een 8 stond. Op deze gevelsteen stond ook nog: C.v.L. xG.G. Dit zijn afkortingen voor: Coenrades van Lier x Gertrudis Geenen. Coenrades v. Lier was de overgrootvader van A. v. Lier (Bergerstraat). Deze kapel staat er op dit moment niet meer. In 1963 is dit kapelletje afgebroken. Toen moest er op die plaats een boerderij gebouwd worden. (Bér v. Lier). Het Sint Jozefbeeld staat nu nog bij Bér v. Lier; de ramen van deze kapel staan bij Ton. v. Lier op zolder. In 1944 werd deze kapel door een granaat getroffen; het vreemde hierbij was dat de kapel voor een groot deel verwoest was maar het beeld van Sint Jozef was nog gaaf.
36
KRUISEN EN KAPELLEN IN NEER. No. 25 a : Kapel St. Anna ter drieën. (Bergerstraat) Over dit kapelletje is niet veel bekend. Waarschijnlijk is het gebouwd door de fam. Peeters (Bergerstraat) “Zegers Duerke” . Het lag op de Bergerstraat bij Winkelmolen (Kapiteins Sjang). Het is in 1970 afgebroken omdat het kapelletje voor andere doeleinden gebruikt werd als waarvoor het bedoeld was. Het beeld dat erin stond is bewaard gebleven. Het originele beeld is waarschijnlijk in het bezit van de bekende beeldhouwer Wim Rijvers uit Kessel. Een kopie van het beeld is nog in het bezit van de fam. Winkelmolen, Bergerstraat. St. Anna ter Drieën is een beeld dat bestaat uit Moeder Anna (moeder van Maria), Maria en het kindje Jezus. Op het kapelletje heeft een kruis gestaan. Dit kruis is ook nog bewaard gebleven en is in bezit van Dhr. H. Verhaeg.
37
KRUISEN EN KAPELLEN IN NEER. No. 26 a : Kapel van de H. Familie. (Hove's Kapelke) (Heldenseweg). Dit kapelletje werd in 1862 gebouwd door de echtelieden: Martinus Spee en Anna Maria de Louw. In het kapelletje stonden drie beelden: een Kruisbeeld, een H.Hartbeeld, en een Mariabeeld. De twee laatsgenoemde beelden zijn verdwenen ( de kinderen Boonen Nap.weg. hebben deze twee beelden gegeven aan een zoon van BergsHoogstraat). Het kruisbeeld is bewaard gebleven; het staat bij de kinderen Boonen, Nap.weg,(zie foto). De kapel wordt ook wel eens genoemd: De kapel v.d. H.Harten. Dhr. Martinus Spee - Gerheggen vertelde : Vroeger werd er in dit kapelletje veel gebeden. In 1911- een zeer droog jaar - gingen de mensen in deze kapel bidden voor regen. In die tijd was er in Neer een voorbidder, Pater Tieske, (Mathias Geenen). Deze had de gewoonte om na ieder weesgegroet een zelfgemaakte aanbidding tot een of andere heilige te richten. Zo bad hij in 1911 in 't Hove's Kapelke eens: "O, God, geef ons nog twee dagen droogte; dan zijn tenminste al onze puinen kapot!" In 1944 gingen de mensen in deze kapel bidden voor een veilige terugkeer van de mannen die naar Duitsland gevoerd waren. Vroeger moeten nog banken in deze kapel gestaan hebben. In de jaren vijftig raakte de kapel in verval. Op 't laatst werd de kapel gebruikt voor verkeerde doeleinden (vrijpartijen, onderkomen voor landlopers, opslagplaats voor hooi of stro.) Mevrouw Hillen beklaagde zich bij de pastoor dat zij overlast ondervond van dit kapelletje. Pastoor Geraets ging hierover praten met de eigenaars: de kinderen Boonen. Toen werd besloten het kapelletje af te breken. (Tussen 1955-1960). Boven op de kapel stond een ijzeren kruis, door de wind is dit eraf gewaaid. Lange tijd heeft dit kruis buiten de muur gestaan. De weg die naar de kapel liep werd ook wel genoemd: "In 't Henneke". KRUISEN EN KAPELLEN IN NEER
38
No. 27 A: Maria kapel.(Rieterweg).
Magdalena
In deze kapel ging men vroeger vaak bidden om regen. Bij dat kapelletje stond een lindeboom. Het kapelletje is afgebroken met de ruilverkaveling. Een vaas die in het kapelletje gestaan heeft, is bewaard gebleven . Ze staat bij de fam. Gooren. De grond was vroeger eigendom van Familie v.d. Bercken. Deze kapel werd ook wel eens "Jaate kapel" genoemd.
39
Buurt Brumholt heeft een nieuwe Maria Magdalenakapel gebouwd.
KRUISEN EN KAPELLEN IN NEER
40
No. 28 A: Apolonnia kapel (Hanssum - Vennekens).
In deze kapel werd de H.Apolonnia vereerd. Men ging daar bidden als men kiespijn had. Men dacht dat de H.Apolonnia de kiespijn kon wegnemen. Voor (naast) dit kapelletje stond een bakhuis: (gedeeltelijk nog te zien op deze foto). De kapel is verdwenen, toen de weg verlegd moest worden. Dit is omstreeks 1955 geweest. Piete Merte (Martinus Nieskens) (liep wat ongelukkig) heeft de woning en kapel (die nog maar een bouwval was) laten afbreken.
41
KRUISEN EN KAPELLEN IN NEER NO: 29-A: St. Annakapel (in het Ven) Over deze kapel is zeer weinig bekend. Er is ook geen afbeelding van te vinden. Men ging tot de moeder van Maria, de H. Anna, bidden als men niet snel genoeg in verwachting raakte na een huwelijk. Men hoopte dat de H. Anna er zorg voor zou dragen dat men een kinderrijk gezin kreeg. In oude volksverhalen wordt verteld dat menig moeder later weer tot de H.Anna ging bidden, maar nu niet meer om kinderen, maar om De H. Anna te verzoeken om de kinderschare niet verder uit te breiden. Het gebed had waarschijnlijk te goed geholpen.
42
KRUISEN EN KAPELLEN IN NEER No.30a.Maximiliaans Kruis (Max's Jans Kruis?) Hagelkruis. Dit kruis stond vroeger op Maaswienerte ("In het Slink") Het was een gietijzeren kruis geplaatst op een sokkel, met een loden corpus. Aan weerszijden van het corpus stonden 2 figuurtjes (engelen?) Met de ruilverkaveling is het kruis weggeraakt. Het corpus werd met een riek doorboord. Is dit uit wraak gebeurd? Dit is het enige gietijzeren kruis dat in Neer heeft gestaan. Op de foto zit Herman van Melick geknield voor het kruis.
43
KRUISEN EN KAPELLEN IN NEER No.30b.Maximiliaans Kruis (herplaatst in 2007 Hagelkruis. Maaswienerte
44
Inzegening Maximiliaans kruis aan de Arixweg in Neer 16 mei 2008 Op vrijdag 16 mei 2008 om 20.00 uur heeft de WEH kapelaan Iwan Blaschek van de parochie H.Martinus te Neer het Maximiliaans hagelkruis aan de Arixweg onder grote publieke belangstelling ingezegend. Vele buurtbewoners en parochianen waren op deze inzegening afgekomen. Namens de Stichting Kruisen en kapellen Limburg was de secretaris, drs B.Brader uit Thorn aanwezig. Dit gietijzeren kruis is op initiatief van enkele buurtbewoners in 2007 opnieuw geplaatst. Vroeger stond op Maaswienerte (Arixweg-Maaswienerte) een gietijzeren kruis op de weg naar de twee boerderijen van Maaswienerte. Dit kruis stond op een sokkel en er stond een Lindeboom bij. Met de ruilverkaveling (rond 1966) is dit kruis verdwenen. Het nieuwe kruis staat niet op dezelfde plek als het oude. Het nieuwe kruis staat aan de Arixweg. Het is geplaatst op een grote maaskei en er zijn twee zitbanken bij geplaatst. Het geheel wordt geflankeerd door een aantal bomen dat daar al stond. Grindbedrijf Kuypers uit Kessel die in de nabijheid grind uit de bodem haalt stelde de grond, de maaskeien en de twee zitbanken ter beschikking. Het kruis is vroeger geplaatst ter bescherming tegen onheil en natuurrampen. Het stond in het veld en moest de gewassen beschermen tegen hagel en ander onheil. In die tijden bestond er nog geen mogelijkheid om je tegen hagelschade te verzekeren. Het is en goed initiatief van de buurtbewoners om dit gietijzeren kruis te herplaatsen. In Zuid-Limburg werd een gietijzeren kruis gevonden. In overleg met pater drs Egelie werd het gietijzeren kruis door dhr. Grad Custers opnieuw opgeschilderd. Ook werd er een corpus op bevestigd. Gietijzeren kruisen komen oorspronkelijk vaak van kerkhoven af. Waarschijnlijk is dit ook het geval bij dit gietijzeren kruis dat de buurtbewoners in Zuid-Limburg gekocht hebben. Aan het begin van de inzegening gaf dhr. Tjeu Scheepers uitleg over de betekenis van de symbolen die op dit hagelkruis zijn afgebeeld. De volgende symbolen komen op dit kruis voor; een engelkopje met vleugels; een zandloper, een duif met een stralenkrans en op de uiteinden klaprozen. Veel van de symbolen hebben te maken met de dood en het kortstondige van het leven ; de duif verbindt de eeuwigheid van de Geest met de begrensde tijd van de aarde. De inzegenings plechtigheid werd opgeluisterd door het voordragen van enkele Limurgse gedichten over veldkruisen door Tjeu Scheepers. Ook werden er enkele toepasselijke Limburgse liedjes gespeeld: Het Krutske en als afsluiting Het Kepelke. Kapelaan I.Blaschek sprak het inzegeningsgebed uit en zegende vervolgens het kruis met wijwater. Daarna werden voorbeden gebeden en als afsluiting werd gezamnelijk het Onze vader en het Wees gegroet gebeden. Kinderen uit de buurt brachten na het slotgebed veldbloemen naar het kruis. Er is ook een tekstbord bij dit hagelkruis geplaatst met een korte beschrijving om zo voorbijgangers duidelijk te maken waarom dit kruis op deze plek staat. Op het einde van de plechtigheid sprak buurtbewoner Jan Sijben nog een kort dankwoord uit. Na afloop was er een gezellig samenzijn voor de buurtbewoners en genodigden bij de familie Sijben. In Neer staan op dit ogenblik nog 17 weg en veldkruisen. (+2 grote kruisen op het kerkhof en het kruis achter de Witte Kapel) Heemkunde vereniging Neer heeft in samenspraak met de eigenaren en met een financiële bijdrage van de gemeente bij diverse weg en veldkruisen bomen, en banken geplaatst.
45
KRUISEN EN KAPELLEN IN NEER
No.31a St.Martinusbeeld boven ingang parochiekerk
46
