uitgave 02 APRIL 2016
Schaak maar raak!
When you see a good move,don’t play it ! Look for a better move
Voor liefhebbers van het schaakspel en de schaaksport
inhoudsopgave Inhoudsopgave. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Woordje vooraf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Goed, beter, best . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 All you can eat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Mat in twee . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 J’adoube . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Mooiste dameoffer . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Winst, verlies, remise . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Speel als Giri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Nooit gespeeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Wondertjes. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 ChessQueen: Anna Haast . . . . . . . . . . . . . 16 Mag dit wel, of niet? . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Schaken: Echt iets voor meiden! . . . . . . . . 18 Schaak-producten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Aanbieding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Minor-promotie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Saavedra-positie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 Even puzzelen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 Oplossingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
2
schaak maar raak!
woordje vooraf Ik ben erg blij om te zien hoe vaak de eerste nieuwsbrief gedownload is en hoe deze ook op andere manieren is verspreid. Jammer was wel dat ik maar een heel klein aantal reacties heb gekregen. Het maken van een nieuwsbrief als deze is een hoop werk en aangezien ik deze gratis verspreid verdien ik er ook niets aan. Mijn motivatie is dus dat ik hoop schaakliefhebbers er een plezier mee te doen en misschien sommige weer actief aan het schaken te krijgen, want het is zo’n leuk en mooi spelletje. Ik hoor dus graag reacties. Dus toch maar weer een nieuwe nieuwssbrief en deze is ook nog aanzienlijk dikker dan de vorige. In deze nieuwsbrief weer veel aandacht voor prachtige schaakmomenten. Maar ook andere schaak-items komen aan bod. Ik heb veel nagedacht over het schaaknivo waarvoor ik deze nieuwsbrief schrijf. Het liefst zou ik natuurlijk willen dat alles voor iedereen even interessant en leuk is, maar dat zal waarschijnlijk niet lukken. Ik heb dus geprobeerd om een leuke mix qua schaaknivo aan te brengen in de diverse onderwerpen. Er is ook de nodige aandacht voor dames-/meisjesschaak en voor schaken op (basis)scholen én een speciale aanbieding!
„Schaak maar raak!“ Huub van der Logt Bloemersmastraat 40 9822 AD Niekerk Tel. 0594 500887
[email protected] www.schaakmaarraak.nl
Schaak
maar raak! schaakmaarraak.nl
chessity.nl
chessqueens.nl
Veel plezier met lezen én reacties zijn héél erg welkom. Met vriendelijke (schaak-)groeten, Huub van der Logt „Schaak maar raak!“
schaak maar raak!
3
Look for a better move
When you see a good move,don’t play it ! 4
goed, beter, best Een voormalig wereldkampioen schaken, Emanuel Lasker, deed eens de volgende uitspraak: “When you see a good move, don’t play it” (nl: als je een goede zet ziet, speel deze dan niet). Dit is op zichzelf een wat vreemd advies, maar gelukkig voegde hij er aan toe, “Look for a better move” (nl: kijk of er een betere zet is). Als je er even over nadenkt, dan klinkt dit allemaal heel logisch maar in de praktijk is het vaak toch anders. Maar al te vaak wordt er een „goede“ zet gezien en wordt vergeten om naar een betere zet te zoeken. We zijn dan zo blij met de „goede“ zet, dat we deze ofwel meteen spelen, of gaan checken of het inderdaad wel klopt. We kijken dan naar de mogelijke reacties van de ander op die „goede zet“. Het besef dat er mogelijk nog een betere zet zou kunnen zijn is dan al verdwenen. Het aanleren om te zoeken naar andere en eventueel dus ook betere mogelijkheden is niet alleen voor het schaken belangrijk, maar leert kinderen bijvoorbeeld ook om in een gegeven situatie altijd eerst op zoek te gaan naar alle mogelijkheden die het overwegen waard zijn en dan te bepalen welke het beste is in die situatie. In mijn schaaktrainingen probeer ik hierop te trainen door, wat ik noem, „goed-beter-best zetten“ te oefenen. De training is eigenlijk heel simpel. In een gegeven stelling is de opdracht om naar drie kandidaatzetten te zoeken. Kandidaatzetten zijn zetten die het overwegen waard zijn om te spelen. Vervolgens moeten deze op de volgorde „goed-beter-best“ worden gezet. Het bespreken van de gekozen zetten en de motivering voor de volgorde „goed-beter-best“ maakt het tot een leerzame en effectieve training. lees verder ...
schaak maar raak!
Laten we eerst eens met enkele eenvoudige voorbeelden kijken hoe we profijt kunnen hebben van het zoeken naar een betere zet.
8 7 6 5
In de volgende voorbeelden is er zelfs een snelle winst te behalen als we even verder kijken dan de voor de hand liggende zetten.
4 3 2 1
Diagram 1 is een positie met gelijk materiaal. Kandidaatzetten die naar voren kwamen toen ik deze vraag stelde waren onder andere Td1-d4 en Dg4xc4. Het plan is om na Td1-d4, de andere toren naar d1 te spelen en zo de d-lijn te bezetten, een goed plan. De bedoeling van Dg4xc4 was om na terugslaan door Tc8xc4 met Td1-d7 de zwarte bpion aan te vallen en de zevende rij te bezetten, ook een goed plan.
A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 1
8 7 6 5 4 3
Máár ..... is er ook een betere zet? Ja, namelijk 1. Td1-d8+. Zwart moet wel 1. ... , Tc8xd8 spelen en verliest na Dg4xc4 de dame en de partij.
2 1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 2
Het leuke is dat als je vervolgens dan naar diagram 2 kijkt een groot aantal kinderen wel meteen 1. Td1-d8+ als kandidaatzet opschrijft.
8 7 6
In diagram 3 is het iets lastiger want nu heeft zwart wel een vluchtveld voor de Koning, namelijk g7. Goede zetten die worden genoemd zijn weer Td1-d4 en Dg4xc4, maar de beste zet is hier 1. Td1-d8+ omdat zwart na Tc8xd8 de dame verliest met Dg4xc4 en op 1. ... , Kg8-g7 volgt heel eenvoudig 2. Td8xc8 met torenwinst.
5 4 3 2 1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 3
In diagram 4 hebben we dan de lastigste stelling. Wederom liggen de zetten Td1-d4 en Dg4xc4 voor de hand, maar ook hier kan het veel beter.
8 7 6 5 4
Wit speelt namelijk ook hier 1. Td1-d8+ en op Tc8xd8 volgt weer Dg4xc4 met damewinst. Maar wat nu als zwart 1. ... , Kg8-g7 speelt? Dan heeft wit 2. Dg4xc4 Tc8xc4 3. Td8xa8 met torenwinst. lees verder ...
schaak maar raak!
3 2 1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 4
5
8 7
Dit waren enkele eenvoudige voorbeelden die lieten zien dat het de moeite waard is om verder te kijken dan de voor de hand liggende zetten.
6 5 4 3 2 1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 5 8 7 6 5
Laten we nu eens een stelling uit een partij tussen twee grootmeesters bekijken (diagram 5). Als we kijken naar de kenmerken van de stelling dan zien we dat zwart een pion voor staat, maar ook dat de zwarte koning minder veilig staat. Het paard of f6 staat aangevallen, maar als wit slaat wordt ook het paard op c7 geslagen. Als we op zoek gaan naar kandidaatzetten, dan komt 1. De5xf6 in aanmerking, maar ook 1. Ld3-b5, 1. Pc7b5 en 1. Pc7xe6.
4 3 2 1 A
B
C
D
E
F
G
H
Na 1. Pc7-b5 volgt echter 1. ... , Tc8xc2 2. Ld3xc2 d4-d3 (diagram 6) en wit is er zeker niet op vooruit gegaan.
diagram 6 8 7 6
Na 1. Ld3-b5 volgt direct 1. ... , d4-d3 en dan bv. 2. Lb5xd7 , d3xc2 3. Pc7xe6 c2-c1D+ 4. Kg1-h2 (diagram 7) met een stelling die lastig is door te rekenen.
5 4 3 2 1 A
B
C
D
E
F
G
De zet 1. De5xf6 lijkt logisch, want op 1. ... , Tc8xc7 volgt 2. Df6xh6 en wit heeft een duidelijk groot voordeel.
H
diagram 7
Het grappige is dat deze laatste variant ook zo werd gespeeld in de partij en wit won. 8 7 6 5 4
De zet 1. De5xf6 was dus absoluut een betere zet dan de eerder genoemde zetten, maar was er nog een betere zet in diagram 5?
3 2 1 A
B
C
D
E
F
G
H
Het antwoord is simpel, „ja, er was een nog betere zet, namelijk 1. Pc7xe6!“.
diagram 8
lees verder ...
6
schaak maar raak!
De uitgangsstelling is te zien in diagram 9. Zwart kan niet met de dame terugslaan omdat na 2. De5xe6 , f7xe6 3. Tc2xc8+ wit ineens een toren wint. Zwart kan ook niet met 1. ... , f7xe6 spelen omdat dan na 2. De5xf6 wit een stuk voorstaat. Zwart is dus gedwongen om 1. ... , Tc8xc2 te spelen. De witspeler heeft hier waarschijnlijk alleen maar gekeken naar 2. Ld3xc2, Dd7xe6 3. De5xd4 , g4-g3 en (terecht) geconstateerd dat het vermoedelijk genoeg is voor zwart om remise te maken.
8 7 6 5 4 3 2 1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 9 8 7
Máár, na 1. ... , Tc8xc2 speelt wit de prachtige zet 2. Ld3-h7+! (diagram 10). Na 2. ... , Pf6xh7 is 3. De5-g7 mat, dus 2. ... , Kg8xh7 is gedwongen. Nu volgt 3. Pe6f8+ , Kh7-g8 4. Pf8xd7 , Pf6xd7 5. De5-f5 en wit wint (diagram 11).
6 5 4 3 2 1 A
B
C
Ik denk dat het terecht is om inderdaad te concluderen dat 1. Pc7xe6 de beste zet was. Het vervolg liet echter wel zien dat we bij het vooruitdenken ook moeten kijken naar niet zo voor de hand liggende zetten, want natuurlijk is je eerste ingeving terugslaan als er iets wordt geslagen.
D
E
F
G
H
diagram 10 8 7 6 5
Probeer ook eens in je eigen partijen te zoeken naar kandidaatzetten en vervolgens systematisch niet alleen een goede, maar de beste te kiezen. Succes en veel plezier!
schaak maar raak!
4 3 2 1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 11
7
8 7 6 5
All you can eat
4 3 2 1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 1
De stelling in diagram 1 komt uit een partij uit 1944 tussen J. Cohn en C. Chiszar. Het is een chaotische stelling waarin zwart zijn stukken niet goed heeft ontwikkeld en zijn Koning wat ongemakkelijk in het midden staat, maar waar wit twee stukken heeft die aangevallen staan, de loper op b5 en de toren op h1.
8 7 6 5 4
Wit besluit zwart te tracteren op een „all you can eat“ arrangement. Wit speelde 1. Pc4-b6. Zwart heeft niets beters 1. ... , Dd5xh1+ 2. Ke1-d2 Dh1xa1.
3 2 1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 2
8 7 6
Zwart heeft zo al twee torens „opgegeten“ (diagram 2). Wit zou heel graag schaak geven op c7, maar het paard op e5 staat voorlopig nog in de weg. Wat doet wit dus? Inderdaad 3. Pe5xf7+. Zwart heeft niets anders dan lekker verder te eten, deze keer een paard met 3. ... , Lg6xf7. Nu kan wit echter wel schaak geven op c7 door 4. Lf4-c7+. Wederom moet zwart wel dooreten, nu is het een loper met 4. ... , Kd8xc7 (diagram 3).
5
1
Zwart heeft ondertussen dus al twee torens, een paard en een loper „opgegeten“. Nog steeds staan twee witte stukken aangevallen, dus hoe nu verder?
8
Gelukkig wist de witspeler precies hoe hier verder te gaan, namelijk met 5. De2-e5+. Zwart moet wel verder gaan met 5. ... , Kc7xb6.
4 3 2 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 3
7 6 5
Maar nu is het na 6. De5-c5+ , Kb6-a5 7. b2-b4 mat (diagram 4).
4 3 2 1 A
B
C
D
E
F
G
Het niet ontwikkelen van zijn stukken kwam zwart duur te staan.
H
diagram 4
8
schaak maar raak!
mat in twee Een van de allerleukste kleine schaakproblemen die ik ken heb ik op een T-shirt bedrukt. Het is een probleem waarbij wit aan zet is en mat in twee zetten geeft.
8 7 6 5 4 3 2
Het shirt is verkrijgbaar op shop.schaakmaarraak.nl voor € 17,95.
1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 1 wit aan zet geeft mat in twee
De bedrukking is een sublimatiebedrukking, waarbij dus de bedrukking in de stof zit en er niet bovenop ligt. De bedrukking is dan ook uiterst duurzaam en slijt er niet geleidelijk vanaf. In diagram 1 is het probleem te zien. De oplossing staat op pagina 26.
J’adoube Dit Franse woord betekend letterlijk „ik raak aan“. In de schaaksport is het de internationaal geaccepteerde term om aan te geven dat je één of meer stukken wilt rechtzetten. Op dat moment vervalt dan ook even de regel „aanraken is zetten“. Natuurlijk mag je als je beide dezelfde taal spreekt het ook in je eigen taal kenbaar maken aan je tegenstander. In Nederland kun je bijvoorbeeld gewoon zeggen „ik zet even mijn stukken recht“.
schaak maar raak!
9
mooiste dameoffer 8 7 6 5
Deze stelling (diagram 1)is me bijgebleven sinds de eerste keer dat ik deze zag. Wit staat schaak en speelt de meest onwaarschijnlijk mooie zet 1. Dg8-g5!!!
4
1
De witte Dame offert zich op, zelfs met schaak! Maar door deze zet wordt de zwarte Dame naar een zwart veld gelokt waar het de witte Koning niet meer schaak kan geven.
8
1. ... , Dh5xg5+ (1. ... De8 2. b7+! Kxa7 3. Dc5#) 2. Ka6 Lxa7 (2. ... Pd3 3. b7#) (diagram 2)
3 2 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 1
7 6 5 4 3 2 1 A
B
C
D
E
F
G
Zwart heeft een geweldige overmacht aan stukken. De Dame, Loper en het Paard moeten het echter afleggen tegen de dappere witte Koning en zijn laatste twee pionnen.
H
diagram 2
3. c7!! Da5+ (3. ... Dd5 4. c8D+ Lb8 5. b7+ Dxb7+ 6. Dxb7#) (3. ... Dg6 4. c8D+ Lb8 5. Db7#) 4. Kxa5 Kb7 (4. ... Lxb6+ 5. Kxb6 Pd3 6. c8D#) 8
5. bxa7 (diagram 3) en wit wint!
7 6 5 4 3 2 1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 3
10
schaak maar raak!
WINST, VERLIES OF REMISE Soms liggen winst, verlies en remise héél erg dicht bij elkaar. Een goed voorbeeld deed zich voor in het recente kandidatentoernooi in Moskou. Daar speelden op 15 maart 2016 de grootmeesters Hikaru Nakamura (America) en Anish Giri (Nederland) tegen elkaar.
8 7 6 5 4 3
In de vierde ronde ontstond na wit’s 28ste zet de stelling uit diagram 1. Er volgde 28. ... , Kg6-g7 en 29. Pe7f5+ , Kg7-g6 (diagram 2).
2 1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 1
Vraag 1: Waarom speelde zwart niet 29. ... , Kg7xf7? 8
Vraag 2: Wit is in diagram 2 aan zet. Wat is het beste antwoord van zwart op 30. Pf5xd4?
7 6 5
In de partij volgde een herhaling van zetten met het paard dat schaak bleef geven op e7 en f5 en de zwarte koning die op en neer ging naar g7 en g6. Het werd dus remise, maar bij slechts één verkeerde zet van wit of zwart had de ander gewonnen.
4 3 2 1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 2
De antwoorden staan op pagina 26.
SPEEL ALS GIRI 8 7
In 2011 bereikte Anish Giri met wit de stelling uit diagram 3 tegen Georg Meier tijdens een toernooi in Dortmund.
6 5 4
Ben je, net als Anish Giri, in staat om de winnende zetten hier te vinden?
3 2 1
De oplossing kun je vinden op pagina 26.
schaak maar raak!
A
B
C
D
E
F
G
diagram 3
11
H
8 7 6 5
nooit gespeeld
4 3 2 1 A
B
C
D
E
F
G
H
De titel had eigenlijk moeten zijn „de mooiste combinatie nooit gespeeld“, want dat is het geval met deze werkelijk prachtige onvergetelijke combinatie.
diagram 1
8 7 6 5
Het speelde zich allemaal af in de partij tussen Hua Ni (2673) en Liem Le Quang (2703) in 2012. Na 29 zetten was de stelling uit diagram 1 bereikt. Beide Koningen staan niet echt veilig maar de zwarte Koning is in direct gevaar want er dreigt mat in één zet met Dh2xh7 mat.
4 3 2 1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 2
8
Zwart vond (met slechts 10 minuten over) geen goede oplossing en na 1. ... , h7-h5?? 2. Dh2xh5 , Lb4-a3+ 3. Kb2xb3 gaf hij op (diagram 2). Máár, wat als Liem Le Quang het wel had gezien? Dan was zijn naam waarschijnlijk voor altijd verbonden aan misschien wel de mooiste combinatie aller tijden.
7 6 5 4 3 2
De juiste zet was geweest 1. ... , Lb4-a3+. Zwart moet wel schaak blijven geven, anders gaat hij zelf mat. Wit speelt nu 2. Kb2xb3 (2. Ka1 b2 3. Kxa2 Lc5+ 4. Kxb2 Dxb6+ 5. Kc3 Db4 mat) (diagram 3).
1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 3
8 7 6
Maar wat nu? Op 2. ... Pe6-d4+ volgt eenvoudig 3.Le3xd4. Het lijkt erop alsof 2. ... Db7xb6+ 3.Le3xb6 Pe6-d4+ werkt, want op 4. Kb3-c3 volgt dan 4. ... Tc8xc4+!! en dan is 5. Kc3xc4 onmogelijk omdat na 5. ... Ta8-c8 mat volgt. Helaas werkt dit echter niet want wit kan 4. Td1xd4 spelen.
5 4 3 2 1 A
B
C
D
E
F
diagram 4
12
G
H
Hoe kan deze toren dus weggelokt worden? De pion op a2 komt te hulp! Helaas hoeft wit niet te slaan na 2. ... a1D, hij geeft eenvoudig mat op h7. Maar wat nu als zwart 2. ... a1P+!! speelt (diagram 4). lees verder ...
schaak maar raak!
Wit moet wel 3. Td1xa1 spelen, want 3. Kb3-c3 volgt immers 3. ... , Tc8xc4+ 4. Kc3-d2 (4. Kxc4 Dc6+ 5. Lc5 Dxc5 mat of 4. Pxc4 Db4 mat)Tc4-c2+ en wit verliest de Dame.
8 7 6
Nu volgt echter de (diagram 5).
5
prachtige zet 3. ... , Db7xb6+!!
Na 4. Le3xb6 , Pe6-d4+ 5. Kb3-c3 (5. Lxd4 Tcb8+ 6. Lb6 Txb6+ 7. Kc3 Lb4+ 8. Kb2 Ld2 mat) bereiken we diagram 6.
4 3 2 1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 5
Het feest is echter nog niet over want zwart vervolgt nu met 5. ... , Tc8xc4+!! Wit moet wel 6. Kc3-d2 spelen (diagram 7), want anders is het na 6. Kc3xc4 , Ta8-c8 7. Lb6-c5 Tc8xc5 mat.
8 7 6
Nu wordt duidelijk waarom de in de partij gespeelde zet 1. ... h5?? fout was. Die zet wordt immers gevolgt door 2. Dxh5 en is de dame dus weg van h2 en niet langer aangevallen na 6. ... , Pd4xf3+. Na 7. Kd2-e3 Pf3xh2 8. Th1xh2 f7xg6 wint zwart eenvoudig (diagram 8).
5 4 3 2 1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 6
Een combinatie die nooit is gespeeld, maar te mooi is om niet na te spelen. 8 7 6 5 4 3 2 1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 7
8 7 6 5 4 3 2 1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 8
schaak maar raak!
13
8 7 6 5
wondertjes
4 3 2 1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 1
Soms zijn er ook in het schaken van die kleine wondertjes. Onverwachte gebeurtenissen die je verbazen, maar die je vooral extra laten genieten van al het moois dat het schaakspel te bieden heeft. Laten we eens op reis gaan langs een paar van die kleine wondertjes ...
8 7 6 5 4 3 2
De eerste komt uit een partij tussen Daniel Naroditsky (2622) en Michael Oratovsky (2490), gespeeld in Benasque, 2015. Ze bereikten de stelling uit diagram 1 en wit heeft zojuist Pe3xd5 gespeeld. Zwart is in serieuze problemen want er dreigt zowel Pd5-e7+ als Dd3xe4.
1 A
B
C
D
E
F
G
Zwart wist in tijdnood geen oplossing te vinden en verloor op tijd net toen hij Pe4xf2 wilde spelen. Maar na 1. ... , Pe4xf2 2. Pd5xf6+ , g7xf6 3. Dd3-c4+, Dd7-f7 4. Td1xd8+ zou hij een Toren en dus de partij verliezen (diagram 2).
H
diagram 2
8 7 6 5 4
Maar toen Daniel Naroditsky later met de computer de stelling nog eens goed bekeek bleek er in de stelling een klein wondertje verborgen te zitten.
3
A
B
C
D
E
F
G
2
Vanuit diagram 1 spelen we: 1. ... , Dd7-f5!
1
(1. ... Lxf2+? 2. Kf1 Te8 3. Pxf6+ Pxf6 4. Dxd7 Pxd7 5. Txd7 en zwart verliest een flink aantal pionnen en de partij.) (1. ... Te8 2. Pxf6+ Pxf6 3. Dc4+ De6 4. Dxc5 en het ziet er slecht uit voor zwart. ) 2. Pd5xf6+ ,
H
diagram 3
Kg8-f7! 3. Dd3xd8 (diagram 3). 8 7
Zwart speelt nu 3. ... , Df5xf2+ (niet 3. ... Lxf2+ want na 4. K1
6
Pg3+ 5. Kh2 heeft zwart niets meer) 4. Kg1-h1.
5 4 3 2 1 A
B
C
D
E
F
diagram 4
G
H
Nu is het tijd voor ons fraaie kleine wondertje .... 4. ... Df2-f1+!!! (diagram 4) 5. Td1xf1 (5. Kh2?? Lg1+ 6. Kh1 Pg3 mat) , Pe4-g3+ 6. Kh1-h2 Pg3xf1+ en het is remise door eeuwig schaak! lees verder ...
schaak maar raak!
14
Nu mijn persoonlijke favoriet! In maart 2015 speelden Dennis Khismatullin (2650) en Pavel Eljanov (2727) tegen elkaar en bereikten de stelling in diagram 1. Beide Koningen staat niet bijster veilig maar vooral de witte Koning moet oppassen want er dreigt mat in één zet!
8 7 6 5 4 3 2
Hier voltrok het wondertje zich meteen bij de eerste zet namelijk 1. Kf1-g1!!! Een wel heel onwaarschijnlijke zet vooral als je bedenkt dat eeuwig schaak via 1. Df8-e7+ Kg5-h6 2.De7-f8+ ook mogelijk was.
1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 1
8
Er volgde nu 1. ... Dc2xd1+?? maar wie kan het zwart kwalijk nemen als je zomaar een toren kunt slaan mét schaak. (zwart had nog net remise kunnen bereiken via 1. ... Td5!! 2. Kh2! Kf6! 3. e4 Tc5 4. e5+ (4. Dd6+ Kg7 5. Txd3 Txc6 6. De5+ Tf6 7. Tf3 Dc6 en er is geen duidelijke winst) ... Kxe5 5. Te1+ Kd4 6. Dd6+ Kc3 7. c7 d2 8. Ta1 Db3 9. Ta5! Txc7! 10. Dxc7+ Kb2 11. De5+ Kc2 12. De4+ Kc3 en wit heeft niet beter dan eeuwig schaak)
7 6 5 4 3 2 1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 2
2. Kg1-h2 (diagram 2) 2. ... Td6xc6 (2. ... Rf6 3. f4+ Rxf4 4. exf4+Kxf4 5. c7 en wit promoveert als eerste) (2. ... Qc1 3. Qxd6 d2 4. Qf4+Kh5 5. g4+Kh4 6. Qh6#) 3. Df8-e7+ Kg5-h6 4. De7-f8+ Kh6-g5 (een
8 7 6
zettenherhaling om tijd te winnen) 5. Df8xf7. De Koning kan niet ontsnappen omdat op ... Kh6 altijd Df8 volgt .
5 4 3
5. ... Tc6-f6 (5. ... h5 6. Qf4#) 6. f2-f4+ Kg5-h6 (6. ... Kf5 7. Qd5#) (6. ... Txf4 7. Dxf4+ Kh5 8. g4+ Kh4 9. Qh6#) 7. Df7xf6. Wit heeft de toren terug, maar de mataanval gaat verder (diagram 3).
2 1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 3
8
7. ... Dd1-e2 8. Df6-f8+ Kh6-h5 9. Df8-g7 h7-h6 10. Dg7-e5+ Kh5-h4 (10. ... g5 11. De8+ Kh4 12. Dg6 gxf4 13. Dxh6+ Dh5 14. Dxf4+) 11. De5-f6+ Kh4-h5 12. f4-f5 g6xf5 13. Df6xf5+ Kh5-h4 15. Df5-g6 en zwart gaf op want het is mat in twee zetten (diagram 4).
7 6 5 4 3 2 1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 4
schaak maar raak!
15
chessqueen - anne haast In de vorige nieuwsbrief schreef ik over de ChessQueens, een groep van vijf Nederlandse damesschaaksters die tesamen niet alleen het Nederlands Olympisch damesteam vormen, maar die tevens samen trainen en het damesschaken in Nederland promoten en stimuleren. Deze keer wil ik iets meer vertellen over een van deze dames, namelijk Anne Haast. Zij is de Nederlands kampioene schaken van zowel 2014 als 2015. Tevens was ze dit jaar deelneemster in de „Challengers groep“ van het TataSteel toernooi. Anne is 22 jaar en heeft ondertussen haar PABO-opleiding afgerond. Ze speelt bij schaakvereniging De Stukkenjagers uit Tilburg. Als onderdeel van de activiteiten van de ChessQueens geeft ze ook simultaans, snelschaakdemonstraties, trainingen en lezingen. In een recent interview werd haar de vraag gesteld hoe je meisjes enthousiast kon krijgen voor het schaken. Anne Haast: „Door ze het zelf te laten proberen. Achter het bord kun je ontdekken hoe boeiend schaken kan zijn. Anderen te slim af zijn, dat is ontzettend leuk“. In haar partijen houdt ze van aanvallen en ze omschrijft haar eigen speelstijl dan ook als „aanvallend en dynamisch“. Dat ze hier goed in is bleek ook tijdens het afgelopen TataSteel toernooi, waar ze onder andere won van de sterke grootmeester Nisipeanu en de ronde erna van Batsiashvili. lees verder ...
„Anderen te slim af zijn, dat is ontzettend leuk“ 16
schaak maar raak!
De overwinning op Batsiashvili past bij een onderwerp uit deze uitgave, namelijk „als je een goede zet ziet speel deze dan niet maar zoek naar een betere“.
8 7 6 5
In diagram 1 is de stelling te zien na de zet 15 . ... , cxb3 van zwart. Velen zouden automatisch terugslaan, maar hier is „zoeken naar een betere zet“ zeker de moeite waard en Anne vond de betere zet, namelijk 16. d5-d6!
4 3 2 1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 1
Er volgde: 16. ... , Pe7-c6 17. Pc3-d5 , Dd8-a5+ 18. Pf3-d2 , Tf8-d8?, een blunder in (zie diagram 2).
8 7
Profiteren van zo’n blunder is Anne wel toevertrouwd, er volgde 19. Pd5-f6+ , Kg8-f8 20. Pf6-g4 en zwart gaf op (diagram 3).
6 5 4 3 2
Inderdaad Anne, anderen te slim af zijn is ontzettend leuk!
1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 2 8 7 6
mag dit wel, of niet?
5 4 3 2
Enkele maanden terug kwam ik een echt schaak-mysterie tegen. Het leek op het eerste gezicht een schaak-puzzel en niet eens een heel erg moeilijke, maar er bleek toch iets meer aan de hand te zijn.
1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 3
Kijk eerst eens naar diagram 4. Dit is de uitgangsstelling en de opgave is dat wit aan zet mat in twee zetten geeft.
8 7 6
Het antwoord is, 1. Da6-a1. Na deze zet volgt 2. Da1-h8#.
5
Maar ....., wat nu als zwart na 1. Da6-a1 de lange rokade speelt? Dan is er ineens geen mat meer mogelijk.
3
4
2 1 A
Maar ....., mag zwart nog wel rokeren? Het antwoord staat op pagina 26.
schaak maar raak!
B
C
D
E
F
G
H
diagram 4
17
SCHaken: echt iets voor meiden! De afgelopen maanden heb ik op de basisschool waar ik schaaklessen en andere schaakactiviteiten organiseer een groot aantal kinderen ontmoet die schaken leuk vonden en vinden. Voor mij is groep 8 altijd een beetje bijzonder, want dit zijn de kinderen die na dit schooljaar de school zullen verlaten en naar het Middelbaar Onderwijs gaan. Juist in deze groep trof ik dit jaar vier bijzondere meiden. Niet alleen beten zij zich vast in de schaakpuzzels die ik ze wekelijks voorschotelde en die steeds moeilijker werden, maar ook zag ik hun schaken met sprongen vooruit gaan. Misschien moet ik dat een beetje duidelijker maken. Ik heb het dus over vier meiden die vorig jaar een paar keer hebben geschaakt op school en nu vanaf september wekelijks één uur schaakles krijgen. Ze hebben nog geen Stappen-diploma en schaken geen van allen bij een schaakclub. Toch losten zij in november vorig jaar al de opgaven op die op de volgende pagina staan. Zijn ze dan zo uitzonderlijk goed? Natuurlijk zijn ze goed en misschien zelfs wel heel goed, maar er is iets meer. Ze hadden er plezier in en zonder dat ik het ooit had genoemd zijn ze samen de schaakpuzzels gaan oplossen en gaan oefenen en hebben daarmee elkaar ook „beter“ gemaakt. Het is natuurlijk niet verwonderlijk dat ze ook samen als team meespeelden bij het schoolschaakkampioenschap. Wat wel verwonderlijk was, was dat ze het enige volledige meisjesteam waren. Tussen alle clubschakers wisten ze zich geweldig staande te houden, terwijl drie van de vier zelfs nog nooit met een klok hadden geschaakt. Zowel in de voorronde als in de halve finale werd een van de vier meiden het best scorende meisje van het toernooi (scores 6 uit 6 en 6 uit 7). Als je vraagt aan een groep kinderen wie er wil leren schaken, dan zijn het vooral de jongens die positief reageren. Maar als je een hele groep leert schaken en schaken dus onderdeel is van de reguliere lessen, dan ontdekken ook meisjes ineens hoe leuk het spelletje kan zijn en hoe goed ze er misschien ook in zijn. lees verder ...
18
schaak maar raak!
Wit aan zet geeft mat in twee zetten! Schrijf iedere keer de eerste zet op die wit moet doen.
A
B
C
D
E
F
G
8
8
8
7
7
7
6
6
6
5
5
5
4
4
4
3
3
3
2
2
2
1
1
H
A
B
C
D
E
F
G
H
A
B
B
C
C
D
D
E
E
F
F
G
G
C
D
E
F
G
H
8
7
7
7
6
6
6
5
5
5
4
4
4
3
3
3
2
2
2
H
H
B
8
1 A
1 A
8
1 A
B
C
D
E
F
G
H
1 A
B
C
D
E
F
G
H
8
8
7
7
8 7
6
6
6
5
5
5
4
4
4
3
3
3
2
2
2
1
1 A
B
C
D
E
F
G
H
1 A
B
C
D
E
F
G
H
antwoorden op pagina 27
schaak maar raak!
19
SCHaAK-PRODUCTEN Mijn dagelijkse werk is ons bedrijf Kossies Design (kossiesdesign.nl) dat ik samen met mijn echtgenote Linda run. We bedrukken en borduren (bedrijfs-)kleding en andere producten, zoals bv. kraam- en trouwkado’s, maar printen ook stickers en posters. Ons bedrijf geeft me de vrijheid om ook overdag schaaklessen te geven, omdat ik op die dagen bv. in de avonduren wat doorwerk. Voor „Schaak maar raak!“ maken we dus ook zelf de bedrukte shirts en hoodies met schaakontwerpen. De verkoop van deze schaakkleding maakt het mede mogelijk dat ik mijn schaak-activiteiten en schaaklessen kan voortzetten. Alles wat ik voor het schaken doe, doe ik tot op heden geheel gratis (schaaklessen, schaaktrainingen, schaakmateriaal schrijven, websites onderhouden, nieuwsbrief/magazine etc.), maar weet dus dat je met de aanschaf van een product uit de „Schaak maar raak!“ webwinkel (http://shop.schaakmaarraak.nl) dit alles wel ondersteunt en mede mogelijk maakt. We gaan naast de kleding en andere producten die we al hadden ook enkele „normale“ schaakproducten verkopen, maar we zullen enkele wel voorzien van een „Schaak maar raak!“ - extra, zodat het unieke producten worden. Kijk dus ook eens op http://shop.schaakmaarraak.nl. De webwinkel is ook te bereiken via het hoofdmenu van de website www.schaakmaarraak.nl.
SCHAAKSET met klok Schaakset met een vouwbord van 51cm en plastic stukken 95mm hoog én DGT 1001 schaakklok. Een perfecte schaakset voor thuis of op school! Tesamen voor slechts:
€ 35,- (incl. BTW) 20
schaak maar raak!
AANBIEDING Speciaal voor de lezers van de „Schaak maar raak!“ nieuwsbrief is er een aanbieding voor een T-shirt of Hoodie met het onderstaande ontwerp. Het is een ontwerp speciaal voor dames/meisjes die schaken, maar natuurlijk kunnen mannen het ook aan een dame/meisje kado geven. Dit ontwerp bedrukt met speciaal goudfolie op een T-shirt met ronde of v-hals kost normaal € 17,95 (incl. BTW) en op een hoodie is de normale prijs € 32,95 (incl. BTW). Met de speciale kortingscode
SMR2
krijg je tijdens het afrekenen 15% korting. Je mag ook per email bestellen door een email naar
[email protected] te sturen met daarin vermeld het soort kleding dat je wilt hebben, de maat/kleur én in het onderwerp van de email de kortingscode SMR2, plaatst. Met de bovenstaande kortingscode kost het T-shirt slechts € 15,26 (incl. BTW) en de hoodie slechts €28,01 (incl. BTW). Voor het eventuele verzenden rekenen we € 2,95 als het brievenbus post is en anders € 6,75 voor pakketpost. Op de dag waarop we je bestelling versturen ontvang je nog een email met het bericht dat we je bestelling hebben verzonden en deze dus de volgende dag kunt verwachten. De bovenstaande aanbieding mag meerdere malen worden gebruikt, maar is slechts geldig tot en met 30 april 2016.
schaak maar raak!
21
8 7 6 5
minorpromotie
4 3 2 1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 1
8 7
Ik was op zoek naar een voorbeeld van een grootmeesterpartij waarin een pion promoveerde naar een ander stuk dan de Dame, een zogenaamde „minorpromotie“ of „onderpromotie“. Het toeval wilde dat ik de partij tussen Robert Fontaine en Maxime Vachier-Lagrave tegenkwam uit het Frans kampioenschap van 2007. Dit is werkelijk een schitterend voorbeeld.
6 5 4 3 2 1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 2
8 7 6 5 4 3 2 1 A
B
C
D
E
F
G
H
Na een enerverende beginfase met van beide zijden offers werd de stelling in diagram 1 bereikt. Probeer je eens voor te stellen hoe beide spelers naar deze stelling hebben gekeken. Wit heeft misschien wel zitten dromen van 1. Td1-d5 en daarna Td5xf5, g6xf5 en dan Df4xf5+ met tevens aanval op de toren op c8. Zwart zal ongetwijfeld hier ook naar hebben gekeken, maar misschien ook wel naar zijn kansen tegen de witte Koning die ook niet erg veilig staat. In de partij volgde 1. Td1-d5. Wat moet zwart nu spelen, want er dreigt inderdaad Td5xf5, g6xf5 en dan Df4xf5+ met tevens aanval op de toren op c8. De Dame terug naar f8 is natuurlijk geen zet die je graag speelt. Zwart besloot tot 1. ... , Dc5xd5!! 2. cxd5 , Lg7-e5 (diagram2).
diagram 3
8 7
Er is een hoop veranderd in de stelling, maar een minorpromotie lijkt nog wel erg ver weg. Het ging verder met 2. Df4-c1 Le5-h2+ 3. Kg1-h1 Tc8-h8 (diagram 3).
6 5 4 3 2 1 A
B
C
D
E
F
diagram 4
22
G
H
Er dreigt nu een aftrekschaak (bv. Lh2-f4+) met damewinst, dus wit moet de dame wel naar een wit veld spelen, 4. Dc1-c4, Lh2-d6+ 5. Kh1-g1 Ld6-h2 6. Kg1-h1 b7-b5 7. Dc4xb5? (Dc6 was beter) e4-e3 (diagram 4). De pion komt er eindelijk aan! lees verder ...
schaak maar raak!
Als wit nu 8. f2xe3 speelt volgt 8. ... , Lh2-f4+ gevolgt door Lf4xe3+. De beste kans voor wit is dan ook de zet 8. Lg2-f3. Maar nu volgt 8. ... , Pg4xf2+ 9. Tf1xf2 e3xf2 (diagram 5). De pion is er nu bijna!
8 7 6 5 4
Er volgde 10. Kh1-g2 om promotie te voorkomen, 10. ... , Lh2-g1 11. Db5-c6, omdat wit na 11. ... , Lf5-h3+ 12. Kg2-g3 f2-f1D eeuwig schaak kan geven. Maar zwart speelde 11. ... , Th8-h2+ (diagram 6).
3 2 1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 5
Natuurlijk gaat 12. Kg2-f1 niet vanwege 12. ... , Lf5-h3#, dus 12. Kg2-g3. Als zwart nu promoveert tot Dame kan wit, te beginnen met Dxc7+, eeuwig schaak geven.
8 7 6 5
Zwart speelde echter 12. ... , f2-f1P+!!. Wit kan alleen maar 13.Kg3-f4 spelen. Het matnet sluit zich nu echter snel, 13. ... Th1-h4+ 14. Kf4-g5 (diagram 7).
4 3 2 1
Zie je het vervolg al? Zwart speelde namelijk 14. ... , Lg1-e3+!!. Er volgde 15. Kg5xh4, g6-g5+ 16. Kh4h5 , Pf1-g3+ en zwart gaf op (diagram 8), want na 17. Kh5-h6, is g5-g4 mat).
A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 6
8 7
Naar mijn idee een prachtig voorbeeld van een minorpromotie.
6 5 4 3 2 1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 7
8 7 6 5 4 3 2 1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 8
schaak maar raak!
23
8 7 6 5
Saavedra Positie
4 3 2 1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 1
Een heel beroemde eindspelstelling is de stelling in diagram 1. Zwart heeft een toren tegen een pion, maar toch is deze stelling gewonnen voor wit. Heel lang werd gedacht dat het remise was, maar in 1895 toonde een spaanse priester in Glasgow aan dat wit wint.
8 7 6 5 4 3 2 1 A
B
C
D
E
F
G
Wit begint met 1. c6-c7. Zwart heeft alleen de zet 1. ... , Td5-d6+. De witte Koning kan niet naar de c-lijn want dan volgt speelt zwart altijd de toren naar d1 en gaat daarna naar c1 en heeft altijd remise. Er volgt dus 2. Kb6-b5 , Td6-d5+ 3. Kb5-b4 , Td5-d4+ 4. Kb4-b3 Td4-d3+ 5. Kb3-c2 (diagram 2).
H
diagram 2
8 7 6
Diagram 2 is de stelling waar het om gaat. Wit lijkt te winnen, maar zwart heeft nog een verrassende zet, namelijk 5. ... , Td3-d4. Als wit nu promoveert 6. c7c8D, dan speelt zwart 6. ... , Td4-c4+ (diagram 3) en is het na 7. Dc8xc4 ineens pat en dus remise.
5 4 3 2
Maar in 1895 ontdekte Saavreda na 5. ... , Td3-d4 de verrassende zet 6. c7-c8T. Er dreigt direct mat op a8, dus zwart moet wel 6. ... , Td4-a4 spelen.
1 A
B
C
D
E
F
G
H
Maar na 7. Kc2-b3 wint wit want niet alleen staat de zwarte toren aangevallen, maar er dreigt tevens mat op c1 (diagram 4).
diagram 3
8 7 6 5 4 3 2 1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 4
24
schaak maar raak!
EVEN PUZZELEN Een van de vervelendste ervaringen die een schaakspeler kan meemaken is dat hij/zij opgeeft in een gewonnen stelling. In de onderstaande stellingen gaf een speler op terwijl hij had kunnen winnen. Zie jij de winnende zetten? De antwoorden staan op pagina 27. 8 7
Diagram 1:
6 5
Von Popiel – Marco, Monte Carlo 1902 In deze stelling gaf zwart op, omdat de loper op d4 verloren gaat. Maar klopt dat wel? Wat had zwart hier kunnen spelen?
4 3 2 1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 1
Diagram 2:
8
Een makkelijke?!
6
7
5 4
Negyesy – Honfi, Budapest 1955 Zwart heeft net het „prachtige“ offer De6xa2+ gespeeld. Wit gaf op, maar was dit wel terecht?
3 2 1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 2
Diagram 3: 8 7
In deze stelling gaf de witspeler op. De dame kan immers niet weg en zal dus verloren gaan .... of niet? Wat had wit hier kunnen spelen om direct te winnen?
6 5 4 3 2 1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 3
schaak maar raak!
25
8 7
OPLOSSINGEN (deel 1)
6 5 4 3
MAT IN TWEE (pag. 9)
2 1 A
B
C
D
E
F
G
Oplossing: 1. Ta3-a6 (diagram 1)
H
diagram 1 8 7 6
WINST, VERLIES OF REMISE (pag. 11) Vraag 1: Waarom speelde zwart niet 29. ... , Kg7xf7?
5 4 3 2
Dan volgt 30. Pf5xd4+ (diagram 2) en op de volgende zet 31. Dc2xb2
1 A
B
C
D
E
F
G
Vraag 2: Wit is in diagram 2 aan zet. Wat is het beste antwoord van zwart op 30. Pf5xd4?
H
diagram 2 8 7 6
De beste zet voor zwart is de fraaie zet 30. ... , Lb7xe4+ met damewinst (diagram 3).
5 4 3 2 1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 3 8
SPEEL ALS GIRI (pag. 11)
7 6 5 4 3
De oplossing is 1. d4-d5 (diagram 4), Kd6xd5 2. Ta6xc6 , Kd5xc6 3. Pc2-d4+ en wit blijft een paard voor en wint.
2 1 A
B
C
D
E
F
G
H
MAG DIT WEL, OF NIET? (pag. 17)
diagram 4
Zwart mag niet rokeren want zijn laatste zet moet wel met de Koning of Toren zijn geweest en een van beide is dus al van zijn oorspronkelijke plaats af geweest.
26
schaak maar raak!
OPLOSSINGEN (deel 2) SCHAKEN: ECHT IETS VOOR MEIDEN (pag. 19) De oplossingen voor de negen puzzels zijn achtereenvolgens van links naar rechts: puzzel 1: Dh6-c6, puzzel 2: Lg5-h6, puzzel 3: Dg5-h6+ puzzel 4: Th7xg7+, puzzel 5: Tf1xf6+, puzzel 6: Tg1-g8+ puzzel 7: Pf4-g6+, puzzel 8: Tf6-f7+, puzzel 9: Lb4-e1+
8 7
EVEN PUZZELEN (pag. 25) Diagram 1: 1. ... , Ld4-g1!!!, met deze zet staat niet alleen de witte dame aangevallen, maar dreigt zwart tevens mat op h2 met De5xh2#. Zwart wint dus minimaal de witte dame.
6 5 4 3 2 1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 1 8
Diagram 2:
7 6
De witspeler dacht hier dat het hier mat was na 1. Pc3xa2 , Td8-d1 en was vergeten dat het paard dat dan op a2 staat terug kan naar c1, 2. Pa2-c1.
5 4 3 2
Dit soort „schaakblindheid“ komt echter heel veel voor.
1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 2 8
Diagram 3:
7 6 5
Hier is de oplossing heel fraai. Wit speelt 1. Lb3xf7+. Zwart moet slaan 1. ... , Kg8xf7. Nu volgt 2. Th1-f1+ , Kf7-g8 3. Tf1-f8 Te8xf8 4. De5-g7 mat.
4 3 2 1 A
B
C
D
E
F
G
H
diagram 3
schaak maar raak!
27
nu bent u aan zet, want ... Leren kinderen bij uw basisschool al
schaken? Schaak maar raak!
schaakmaarraak.nl
[email protected]
