Resultaten GeoMonitor Water Geanonimiseerd Versie: 0.4 13-10-2015
1 Inleiding ................................................................................................. 3 2 Vergelijking GIS / Geo voorziening ................................................................. 4 2.1 GIS / Geo personeel .................................................................................................................................................. 4 2.2 Gebruik .......................................................................................................................................................................... 6 2.3 Kwaliteit ........................................................................................................................................................................ 8 2.4 Kosten ............................................................................................................................................................................ 9 3 Aansluiting GIS / Geo op missie van het waterschap ......................................... 12 3.1 Hoogheemraadschap Zuiderkwartier ............................................................................................................ 12 3.2 Waterschap Maas en Waal .................................................................................................................................. 12 3.3 Waterschap Noorderstroom .............................................................................................................................. 13 3.4 Waterschap Utrechtse Hooglanden ................................................................................................................. 13 4 Constateringen en aanbevelingen ................................................................ 14 4.1 Constateringen ......................................................................................................................................................... 14 4.2 Aanbevelingen .......................................................................................................................................................... 15
1 Inleiding Een aantal waterschappen heeft samen met KYL en Nexpri een eerste versie van een GeoMonitor Water ontwikkeld. Dit is een instrument waarmee waterschappen zich aan elkaar kunnen spiegelen en goede toepassingen (‘best practices’) kunnen delen. De GeoMonitor Water geeft op een zeer overzichtelijke wijze antwoord op: • • • •
Hoe hebben wij onze geo-informatievoorziening georganiseerd? Hoe functioneert onze geo-informatievoorziening in vergelijking met andere waterschappen? Hoe sluit de geo-informatievoorziening aan op onze missie, visie en taken? Wat zijn de onderwerpen waar wij kunnen verbeteren en hoe kunnen wij dit in gang zetten?
Het doel hiervan is om op basis van deze inzichten de eigen geo-informatie voorziening te verbeteren. Deelname aan de monitor bevordert bovendien de communicatie en transparantie ten aanzien van de geo-informatievoorziening binnen de eigen organisatie. Inmiddels participeert een aantal waterschappen in de GeoMonitor Water en is een eerste vergelijking uitgevoerd. In deze geanonimiseerde rapportage worden voor deze waterschappen fictieve namen gebruikt: • • • •
Waterschap Maas en Waal (WMW) Waterschap Noorderstroom (WNS) Hoogheemraadschap Zuiderkwartier (HZK) Waterschap Utrechtse Hooglanden (WUH)
In dit document is een visuele weergave opgenomen van de resultaten van deze vergelijking. Daarnaast is specifiek voor Hoogheemraadschap Zuiderkwartier een overzicht met een aantal constateringen en aanbevelingen gemaakt.
Nota bene Dit document is het resultaat van een pilot GeoMonitor Water. De deelnemers hebben een bijdrage geleverd aan de opzet van de monitor en hebben er ervaring mee opgedaan. Er is nog een verdiepingsslag met de waterschappen nodig om de kwaliteit van de monitor en de betrouwbaarheid van de resultaten te vergroten. De indicatoren in de monitor en de kengetallen in deze rapportage geven geen “oordeel” over de betrokken organisaties. Het doel van de GeoMonitor Water is dat waterschappen van elkaar leren en met elkaar verbeteren. De monitor gaat niet om het bepalen van een rangorde; de monitor gaat ook niet alleen om kwantitatieve informatie (kengetallen, cijfers, indicatoren), maar nadrukkelijk ook om kwalitatieve informatie (ervaringen, ‘good practices’, het verhaal achter de cijfers). Deze laatste aspecten krijgen normaliter veel aandacht tijdens groepsbijeenkomsten, waarvoor in het kader van de pilot helaas geen tijd en middelen beschikbaar waren.
2 Vergelijking GIS / Geo voorziening
2.1 GIS / Geo personeel
Totaal aantal :e GIS/GEO 25.00 20.00 15.00 10.00 5.00 0.00 WNS
WMW
HZK
WUH
Gemiddeld
Verhouding GIS/GEO personeel t.o.v. gehele organisaMe 8.0% 7.0% 6.0% 5.0% 4.0% 3.0% 2.0% 1.0% 0.0% WNS
WMW
HZK
WUH
Gemiddeld
Aandeel opleidingsniveau in totaal :e GIS/GEO medewerkers 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% WMW
HZK MBO
HBO
WUH WO
Verdeling GIS/GEO medewerkers Overig
100% 90%
ApplicaMebeheerder m.b.t Geo-‐ applicaMes
80%
FuncMoneel beheerder m.b.t Geo-‐ applicaMes
70% 60%
Database administrator m.b.t Geo-‐ applicaMes
50%
Projectleider Geo-‐informaMe/GIS
40%
GIS kaartenmaker / cartograaf / gegevensverwerker
30%
Landmeter
20% 10%
Adviseur Geo-‐informaMe / GIS / Specialist / analist
0% WNS
WMW
HZK
WUH
Gemiddeld
Coordinator / teamleider / hoofd / management
2.2 Gebruik
Verhouding GIS/GEO gebruikers op kantoor t.o.v. gehele organisaMe 80.0% 70.0% 60.0% 50.0% 40.0% 30.0% 20.0% 10.0% 0.0% WNS
WMW
HZK
WUH
Gemiddeld
Typen GIS/GEO gebruikers op kantoor 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% WNS
WMW
Gegevensbeheerder/muteerder
HZK
WUH
Gebruiker voor analyse
Gemiddeld Raadpleger
Verhouding GIS/Geo gebruikers in het veld t.o.v. gehele organisaMe 25.0% 20.0% 15.0% 10.0% 5.0% 0.0% WNS
WMW
HZK
WUH
Gemiddeld
Typen GIS/GEO gebruikers in het veld 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% WNS
WMW Muteerder
HZK Invoerder
WUH
Gemiddeld
Raadpleger
2.3 Kwaliteit
% Centraal beheerde gegevens dat voldoet aan kwaliteitseisen 100% 80% 60% 40% 20% 0% WNS
WMW
Nauwkeurigheid
HZK Actualiteit
WUH Volledigheid
Gemiddeld Juistheid
% Gegevens voorzien van metadata 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% WNS
WMW % Metadata
HZK
WUH
Gemiddeld
% confrom ISO 19115
2.4 Kosten
Totale kosten GIS/GEO 3000000 2500000 2000000 1500000 1000000 500000 0 WNS Personeelskosten
WMW
HZK
Kosten Geo-‐so:ware
gemiddeld Kosten Geo-‐data
Aandeel kostengroepen in totale kosten 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% WNS Personeelskosten
WMW
HZK
Kosten Geo-‐so:ware
gemiddeld Kosten Geo-‐data
Aandeel kostengroepen in totale kosten GIS/GEO, nadere specificaMe 100% 90% Onderhoud Geodata
80%
Investeringen Geo-‐ bestanden
70% 60% 50%
Kosten geo-‐applicaMes t.b.v gebruik
40%
Kosten geo-‐applicaMes t.b.v beheer
30%
Opleidingskosten
20%
Personeelskosten
10% 0% WNS
WMW
HZK
Gemiddeld
Totale kosten GIS/Geo t.o.v. gehele waterschapsbegroMng 1.80% 1.60% 1.40% 1.20% 1.00% 0.80% 0.60% 0.40% 0.20% 0.00% WNS
WMW
HZK
gemiddeld
Totale kosten GIS/GEO per inwoner en per ha € 14.00 € 12.00 € 10.00 € 8.00 € 6.00 € 4.00 € 2.00 € 0.00 WNS
WMW Kosten/inw
HZK
gemiddeld
Kosten/ha
Verhouding kosten personeel en kosten inhuur 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% WNS
WMW Personeelkosten
HZK
gemiddeld
Kosten inhuur
3 Aansluiting GIS / Geo op missie van het waterschap
3.1 Hoogheemraadschap Zuiderkwartier
Crisisbeheersing
Waterveiligheid 8 7 6 5 4 3 2 1 0
Genieten van water
Wateroverlast Gemiddeld resultaat Huidig resultaat Watertekort
Schoon en gezond water
3.2 Waterschap Maas en Waal
Crisisbeheersing
Waterveiligheid 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0
Genieten van water
Wateroverlast Gemiddeld resultaat Huidig resultaat Watertekort
Schoon en gezond water
3.3 Waterschap Noorderstroom
Crisisbeheersing
Waterveiligheid 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0
Genieten van water
Wateroverlast Gemiddeld resultaat Huidig resultaat Watertekort
Schoon en gezond water
3.4 Waterschap Utrechtse Hooglanden
Crisisbeheersing
Waterveiligheid 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0
Genieten van water
Wateroverlast Gemiddeld resultaat Huidig resultaat Watertekort
Schoon en gezond water
4 Constateringen en aanbevelingen 4.1 Constateringen Personeel en gebruik •
•
• •
•
De verhouding GIS/Geo-personeel ten opzichte van alle personeel, is in vergelijking met andere waterschappen hoog. Het totaal aantal fte GIS/GEO is laag in vergelijking met andere waterschappen. Bij de verdeling van het GIS personeel valt op dat de categorie “overig” en “landmeter” in vergelijking tot de andere schappen fors is. De categorieën “projectleider” en “coördinator/management” zijn in relatie tot de andere waterschappen gering. De invulling van de overige categorieën zijn ongeveer gemiddeld. Het gebruik van GIS/Geo op kantoor is hoog en ruim boven het gemiddelde. In vergelijking tot andere waterschappen wordt GIS/GEO relatief gezien minder gebruikt voor analysewerkzaamheden en meer voor raadpleegwerkzaamheden. Er is t.a.v. Gegevensbeheer/Analyse een gemiddeld gebruik. In vergelijking tot andere waterschappen wordt er in het veld ruim boven het gemiddelde gebruik gemaakt van GIS/GEO (% t.o.v. alle medewerkers). Ten opzichte van de andere waterschappen zijn er meer mensen die muteren in het veld en minder die alleen raadplegen (dus zonder muteren). Het percentage medewerkers dat waarden “invoert” met behulp van GIS/GEO in het veld, is gemiddeld.
Kosten •
• •
De kosten van GIS/Geo zijn ten opzichte van de totale begroting fors hoger dan bij andere waterschappen. Omgezet naar kosten per inwoner, zijn deze kosten hoger dan andere waterschappen. Omgezet naar kosten per ha., zijn de kosten lager dan andere waterschappen. In vergelijking tot andere waterschappen worden er, ten opzichte van de totale kosten, fors minder kosten besteed aan het inhuren van personeel. De verdeling van kosten over de verschillende onderdelen zoals “personeelskosten” en “kosten onderhoud geo-data” is in grote lijnen vergelijkbaar met andere waterschappen. Enige uitzondering betreft de “kosten geo-applicaties t.b.v. beheer” die bij NZV iets lager zijn dan het gemiddeld.
Geodata •
•
•
Het waterschap hanteert geen methodiek om de kwaliteit van geodata periodiek te toetsen. De centraal beheerde kernregistratie wordt wel periodiek gecontroleerd op de vereiste kwaliteit. Een inschatting van de huidige kwaliteit is niet voor handen. Het verplicht gebruik van gegevens in de kernregistraties en het verplicht terugmelden bij gerede twijfel aan de kwaliteit van de gegevens in de kernregistraties zijn nog niet geregeld. In vergelijking tot andere waterschappen worden er veel publieke geo-webservices beschikbaar gesteld.
• • •
In vergelijking tot andere waterschappen zijn de leggers en beheerregisters vergelijkbaar op orde. Het digitaal melden van geconstateerde mutatiemeldingen is minder verder ontwikkeld dan bij andere waterschappen. Het toevoegen van metadata aan bestanden en webservices is nog zeer beperkt en laag in vergelijking met andere waterschappen. Niet duidelijk is of het Nederlandse metadataprofiel hierbij gehanteerd wordt.
Aansluiting op missie en visie van het waterschap •
•
•
Met betrekking tot “Wateroverlast”, “Watertekort” en “Genieten van water” is er in vergelijking met andere waterschappen veel data en informatie beschikbaar en aan de organisatie beschikbaar gesteld. Met betrekking tot “Crisisbeheersing”, “Waterveiligheid”, “Schoon en gezond water” is er in vergelijking met andere waterschappen minder data en informatie beschikbaar en aan de organisatie beschikbaar gesteld. Relatief veel gegevens in relatie tot de verschillende waterthema’s zijn beschikbaar maar nog niet centraal ontsloten.
4.2 Aanbevelingen •
•
•
•
Een actuele visie (met het 'hogere doel', de 'stip op de horizon', de kernwaarden en kernkwaliteit) op de geo-informatievoorziening ontbreekt nog binnen HZK. Geadviseerd wordt om deze samen met de organisatie te gaan ontwikkelen. Hoewel standaarden al toegepast worden, biedt het intensiever gebruiken van standaarden zoals IMWA en DAMO kansen voor HZK ten aanzien van uitwisseling van gegevens en het gebruiken van meer gestandaardiseerde toepassingen. Diverse ontwikkelingen zoals o.a. Centrale Distributie Laag en Waterveiligheidsportaal maar ook voor het realiseren van Opendata ambities zal, dit in de toekomst ingevuld dienen te worden. Geadviseerd wordt om deze ontwikkelingen op een rij te zetten en verder uit te werken (eventueel in een businesscase) en op basis hiervan een strategie te bepalen hoe naar standaardisatie van de data kan worden gegroeid. Dit dient vervolgens ook in architectuurprincipes vastgelegd te worden. Met betrekking tot kwaliteit van data is momenteel niet alle informatie voorhanden om te bepalen of de kwaliteit toereikend is of niet. Geadviseerd wordt om ten aanzien van datakwaliteit het hele proces van definiëren, toezien op en controleren opnieuw te bekijken en waar nodig verder uit te werken of aan te scherpen. Hierbij kan ook het onderwerp “metadata” verder uitgewerkt worden. Dat behoeft nog meer aandacht. Ten aanzien van het inrichten en gebruik van kernregistraties zijn er een aantal verbeteringen mogelijk. Als eerste biedt het definiëren van een “minimale set” duidelijkheid over de inhoud van de kernregistratie. Daarnaast is het proces om tot deze “minimale set” te komen ook belangrijk voor de bewustwording van gegevensbeheer binnen de organisatie.
•
•
•
In het kader van het ‘eenmalig vastleggen en meervoudig gebruiken’ van geodata en in het kader van de kwaliteitsverbetering van geodata, wordt geadviseerd om het verplicht gebruik van gegevens in de kernregistraties en het verplicht terugmelden bij gerede twijfel aan de kwaliteit van de geodata, te organiseren. Hiervoor is het belangrijk om een mutatieregistratieportaal (of iets met dezelfde functie) in te richten en beschikbaar te stellen aan de organisatie. Voor een aantal thema’s met betrekking tot de missie en visie van het waterschap dient het aanbod en beschikbaarheid van geodata verder uitgebreid te worden. Geadviseerd wordt om samen met verantwoordelijken vanuit de primaire processen, de behoefte vanuit deze thema’s verder uit te werken. Op basis hiervan kan planmatig stapsgewijs het aanbod en de aansluiting op de missie en visie uitgebouwd worden. De actualiteit van de geodata verdient aandacht in het gegevensbeheer. Geadviseerd wordt om een methodiek voor de periodieke controle (audit) van de gegevenskwaliteit te implementeren.
