Programma seizoen

Passie voor Spoor Nederlandse Vereniging van Belangstellenden in het Spoor- en tramwegwezen

www.nvbs.com

NVBS - Afdeling Twente

Programma seizoen 2014 - 2015

Met een typisch Twentse boerderij op de achtergrond rijdt MBS loc SS 657 (bouwjaar 1901), ook wel de “Kikker” genoemd, een reizigerstrein op de Najaarsstoomdag van 24 oktober 2010 tussen Boekelo en Halte Zoutindustrie (foto: Hans Koning); In 1973 staat loc 1212 op spoor 5 in Enschede, daarnaast op spoor 4 een "Hondekop" als sneltrein naar Rotterdam CS en in de verte een Duitse Akkutriebwagen VT515 naar Gronau (foto: Hans Wiskerke); In een schitterend Alpenlandschap passeert ÖBB Taurus 1116 189 met een goederentrein het station Gesäuse Eingang, 22 augustus 2007 (foto: Maarten van der Velden).

De NVBS is een vereniging van en voor spoor- en tram-belangstellenden: mensen met passie voor spoor ! Meer dan 20 regionale afdelingen organiseren veelal maandelijks interessante presentaties door boeiende sprekers. Elke maand verschijnt het fraai geïllustreerde blad ‘Op de Rails’ en op de website www.nvbs.com staat actuele informatie over de activiteiten van de vereniging. Regelmatig worden excursies en buitenlandse reizen georganiseerd, en de afdeling Jongeren onderneemt speciale activiteiten voor jonge spoorliefhebbers. De NVBS Winkel heeft een groot assortiment boeken en dvd’s over railverkeer. Wie boeken en documentatie zoekt, kan terecht bij de NVBS Bibliotheek en de enorme collecties foto’s en documenten. De Winkel, de Bibliotheek en de documentatiecentra zijn gevestigd in "NVBS Centraal", een gezellige ontmoetingsplaats voor spoor-hobbyisten in het stationsgebouw van Amersfoort, met uitzicht op het spoor. Je bent van harte welkom !

Woensdag 17 september 2014: “Geschiedenis van de spoor- en tramwegen in en om Enschede” Beamer-fotopresentatie door Erikjan Sachse (Amersfoort) De één heeft het over een grauwe fabrieksstad, de ander over een trein waarin bijna niemand zo ver meegaat. Maar in welke stad kon je vroeger per spoor 5 richtingen uit, had je 4 spoorweg-maatschappijen, 3 stations, een tram en op de havensteden na de meeste bedrijfsaansluitingen? Juist, in het Manchester van Nederland ofwel Enschede!

In deze beamerpresentatie van Erikjan Sachse beginnen we bij het prille begin waarin de naar kolen snakkende industrie eindelijk zijn aansluiting op het spoor kreeg. En eindigen we bij het heden waarin de rol van Enschede als grensstad vervaagd is en waar de rol van het spoor weer groeiende is. Met daartussen veel hoogtepunten maar ook diepe dalen.

Slechts de hele sterken onder ons kennen Enschede nog op deze manier: met stoom en houten rijtuigen. Het is 1949, langs het lage perron op het oude station staat een sneltrein klaar om te vertrekken naar het westen (foto: archief NVBS).

Het "Bouwhuistunneltje", het centrale punt in Enschede waar alle spoorlijnen uit alle richtingen bij elkaar kwamen. Hier in 1986, met een dieselloc serie 500 met een convooi op weg van de haven naar het emplacement Enschede Noord (foto: collectie Illya Vaes).

Woensdag 15 oktober 2014: “Reisindrukken uit Oost-Europa” Dia-overvloeipresentatie door Paul Muré (Voorburg) Al voor de val van de Muur in 1989 hadden de landen in Oost-Europa een bijzondere aantrekkingskracht op spoor- en tramliefhebbers. Immers, daar vond je nog stoom in de normale dienst, oude tweeassige trams en een infrastructuur met alle elementen, die bij ons in snel tempo verdwenen, zoals klassieke seinen, handbediende overwegen en smalspoor in de berm van de weg. Toch durfde niet iedereen het aan om achter het IJzeren Gordijn te gaan kijken. Maar na 1989 werd dat anders en ging er voor velen een ’nieuwe’ wereld open. Presentator Paul Muré bezocht in 1979 voor het eerst de DDR en in 1981 Hongarije en dat leverde al heel veel interessante dia’s op. Na 1989 volgden bezoeken aan alle andere landen van het voormalige Oostblok. We zien de laatste restjes stoom, gaan vaak jaren terug in de tijd, krijgen een beeld van het reguliere treinverkeer, maken vele In Kraków (Polen) vertrekken 3 Tatra trams op lijn 76 vanaf eindpunt Salwator, 18 september 2012 (foto: Paul Muré).

tramritten, maar genieten ook van prachtige steden en landschappen. En we stellen vast dat ook de wereld daar razendsnel verandert. In dit diaprogramma reizen we kriskras van de Baltische staten tot Bulgarije. Zo maken we kennis met een spoor- en tram- omgeving waar je - als je er eenmaal geweest bent - altijd weer naar terug wilt.

Woensdag 19 november 2014: “Innotrans en omstreken” Dia-overvloei en beamer-fotopresentatie door Frans Blanker (Gouda) De tweejaarlijkse vakbeurs `Innotrans` in Berlijn is ’s werelds grootste beurs op het gebied van railvervoer, met bezoekers en exposanten uit de hele wereld. Veel nieuw materieel beleeft hier zijn première, waardoor het ook een eldorado is voor spoorwegliefhebbers. Presentator Frans Blanker bezocht Innotrans sinds 1998 regelmatig en berichtte daar ook over in ’Op de Rails’. Vanavond zie je een uitgebreider fotografisch verslag waarin ook de beurs van dit jaar is vertegenwoordigd. We zien het materieel niet alleen 'statisch' op het beursterrein, maar ook 'dynamisch' in de dagelijkse exploitatie in diverse Europese landen. Het spreekt voor zich dat Berlijn en omstreken, met veel interessante spoorlijnen en trambedrijven niet wordt vergeten!

Hogesnelheidsmaterieel spreekt tot de verbeelding en is daarom vaak op Innotrans te vinden. Het prototype van Alstom’s AGV oogstte in 2008 veel bewondering, vooral vanwege de fraaie vormgeving.

Innotrans is de wereldwijde vakbeurs op het gebied van spoor- en tramwegen, gesymboliseerd door een Amerikaanse dieselloc en een Poolse tram.

Nederlands materieel staat niet vaak op Innotrans, in 2006 was het echter twee keer prijs. De prototypes van de door Arriva bestelde GTW-treinstellen en van de door Connexxion bestelde Protos stonden gebroederlijk naast elkaar (foto’s: Frans Blanker).

Woensdag 17 december 2014: “Kriskras per spoor door Oostenrijk” Dia-overvloei en beamer-fotopresentatie door Maarten van der Velden (EIndhoven) Vanavond bezoeken we Oostenrijk met presentator Maarten van der Velden en zien we ruim 30 jaar spoorweggeschiedenis aan ons voorbij rijden. Naast de ÖBB wordt er ook aandacht besteed aan andere bedrijven zoals onder andere de Montafonerbahn, de Stubaitalbahn, Stern & Hafferl, de Steiermärkische Landes Eisenbahn en de “nieuwe” bedrijven WestBahn, LTE, CargoServ en andere open access operators. Begin jaren tachtig reden nog tal van zogenaamde Altbau Eloks bij de ÖBB. Hier was de 1018.01 met een Eilzug bij Spital am Phyrn onderweg van Linz Hbf naar Selzthal.

We zien dan ook de meeste materieeltypes die in de periode tussen 1980 en 2014 bij de ÖBB dienst hebben gedaan. Natuurlijk wordt het smalspoor daarbij niet vergeten. We komen in vrijwel alle uithoeken van het land en soms ver daar buiten want materieel van de ÖBB rijdt soms door tot diep in de buurlanden. Toen de ÖBB nog over de Erzbergbahn reed werden op winterse dagen heel wat skiërs vervoerd naar het hoogste punt van de lijn: Präbichl. Op 6 januari 1981 bracht Schienenbus 5081.565 de wintersporters naar de sneeuw (foto’s: Maarten van der Velden).

Vrijdag 2 januari 2015: “Nieuwjaarsbijeenkomst en foto/video varia avond” Gezellige praatavond met korte presentaties door de bezoekers Om het nieuwe jaar meteen goed te beginnen houdt de NVBS afdeling Twente op vrijdag 2 januari 2015 een gezellige Nieuwjaarsbijeenkomst in Hengelo. Op deze avond is er ruim plaats voor onderlinge contacten tussen de bezoekers, veel gezelligheid en natuurlijk een moment om elkaar het allerbeste te wensen voor 2015. Daarnaast is er gelegenheid voor een aantal korte presentaties, verzorgd door de bezoekers over diverse gevarieerde spoorse onderwerpen, net als op onze foto/video meeneemavond op 17 juni 2015. Als je deze avond zelf ook een korte presentatie wilt verzorgen, stuur dan een email naar [email protected] .

De gezellige bar van zaal ‘t Schöpke in Hengelo heeft een uitgebreid assortiment voor vriendelijke prijzen, met koffie, thee, frisdrank, bier, wijn en gedistilleerd, en snacks zoals tosti’s en lekkere Twentse gehaktballen met pindasaus!

Woensdag 21 januari 2015: “Kinderen van George Stephenson” DVD-filmpresentatie door Ton Pruissen (Delft) Niet alleen de Rocket, maar elke stoomlocomotief is een kind van George Stephenson. Deze avond maakt u kennis met vele nazaten van Stephenson: ondermeer in Zimbabwe, Egypte en in Turkije. Vooral de beelden van stoom in Egypte, gefilmd in begin jaren vijftig, zijn erg bijzonder. Ook in de Rosestraat kolkt rook en smook rond de gevels dankzij de RTM die dwars door Rotterdam stoomt op weg naar Spijkenisse en Hellevoetsluis. Stoomlocomotieven hebben veel overeenkomsten met levende wezens. Net als sommige mensen zijn ze muzikaal begaafd en ze bewegen zich het liefst voort op de klanken van een symfonieorkest. Deze filmvoorstelling (met een verbluffende film als afsluiting!) wordt verzorgd door de internationaal bekende spoorwegcineast Ton Pruissen.

In 1987 werd Ton Pruissen roetzwart tijdens filmopnames in Zimbabwe vanaf het dak van het machinistenhuis van “Jumbo”: een 2D1 - 1D2 Garratt stoomloc (foto: Frits Otte).

Woensdag 18 februari 2015: “NS-Dieselvijven van 1940 tot 1974” Beamer-fotopresentatie door Daan Viergever (Zetten) en Ed Janssen (Hemmen) Op 22 april 1940 vond de presentatie plaats van de DE5. Plan was deze treinen in te zetten voor een snelle verbinding van het westen naar Noord- en Oost-Nederland. Ook zouden ze op middelgrote trajecten naar het buitenland kunnen rijden. De stellen waren geschikt voor een snelheid tot 160 km/h. Door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog en de daarop volgende schaarste van vloeibare brandstof kwam van al die mooie plannen niets terecht. De door het oorlogsgeweld zwaar beschadigde stellen werden deels hersteld. In totaal zijn veertien stellen weer opgebouwd. Enkele reden nog als exprestreinen naar Groningen en Leeuwarden, maar door de elektrificatie in 1952 kwam daaraan een einde. Van 1950 tot 1958 kwamen ze goed tot hun recht tussen Nijmegen en Vlissingen en Enschede Roermond. Na de elektrificatie van de Zeeuwse lijn en door instroom van de Blauwe Engelen in OostNederland verhuisden de vijven naar secundaire baanvakken. We zagen ze in Noord-Holland op de lijn naar Enkhuizen, in de Betuwe tussen Dordrecht,

Geldermalsen en Arnhem, in de Achterhoek naar Winterswijk en in Overijssel tussen Zwolle en Emmen. De NVBS kon in 1973 afscheid nemen met een rit naar Groningen. Een jaar later ontfermde sloper Koek in Mijdrecht zich over de stellen. Wat rest zijn nog enkele onderdelen, foto’s, filmpjes en vooral herinneringen. Het Spoorwegmuseum ’had al een dieseltrein’.

Woensdag 18 maart 2015: “Op railreis door Midden-Engeland” Beamer-fotopresentatie door Erwin Voorhaar (Hilversum) Vanavond neemt Erwin Voorhaar je mee op reis door het midden van Engeland. Een gebied dat niet direct opvalt door grote schoonheid, maar wel door een rijk industrieel verleden. We nemen een kijkje bij de reizigers- en goederendienst tussen 2010 en 2014, en bezoeken verschillende museumspoor- en trambedrijven, zoals The National Tramway Museum in Crich, het National Railway Museum tijdens Railfest en "the Great Gathering", het museum in Shildon, de Keighley & Worth Valley Railway en de North Yorkshire Moors Railway. Trams in Blackpool, Nottingham en Manchester worden niet vergeten maar we bekijken ook verschillende bedrijven die niet meer bestaan aan de hand van originele prentbriefkaarten. Wat dacht je van de tram van Doncaster, Derby, Bradford, Leeds...? Vanuit Blackpool is een uitstapje naar het Isle of Man zo gemaakt. Dat doen wij dus ook en daarna Engelse stoomsfeer met loc L&Y 957 van de Keighley & Worth Valley Railway bij vertrek uit Oakworth.

varen we nog door... naar Ierland. Om terug te keren in Groot-Brittannië via Swindon en Didcot (je raadt het al... nog meer spoorwegmusea!) en te eindigen in de hoofdstad London. Daar brengen we een bezoek aan de collectie van het London Transport Museum in Acton en zien we de unieke "tube" in actie. Een programma met historische en actuele afbeeldingen op de beamer, maar vooral ook een programma met tips voor een leuke spoorvakantie.

De in 1912 gebouwde dubbeldekstram 1622 van London Transport is in 1997 gerestaureerd en rijdt regelmatig in het National Tramway Museum NTM in Crich, 6 juli 2013.

In het National Railway Museum in York poseert gastloc A4 Mallard LNER 4489 “Dominion of Canada” tijdens “The Great Gathering”, samen met de 5 andere bewaarde A4 Mallard locs, 2 juli 2013 (foto’s: Erwin Voorhaar).

Woensdag 15 april 2015: “Spoorwegen in Nederland in de tweede helft van de vorige eeuw” Beamer-fotopresentatie door Roef Ankersmit (Holten) en Ronald Boers (Hengelo) De bekende spoorwegfotograaf Roef Ankersmit is opnieuw in zijn enorme fotoarchief gedoken voor een presentatie met Nederlandse onderwerpen die inmiddels verleden tijd zijn. Internationale verbindingen en goederen-vervoeren die allang niet meer bestaan en grote infrastructurele werken komen opnieuw tot leven. Wat op zal vallen is hoe divers het spoorvervoer in de vorige eeuw was in vergelijking met nu.

Aan bod komen ondermeer het eilandbedrijf in Zeeuws-Vlaanderen met goederentreinen getrokken door NS rangeerlocs 600 'Hippel', autoslaaptreinen, het vervoer van vloeibare brandstoffen zoals olie, benzine en LPG, de sluiting van Eindhoven Valkenswaard, wagenladingen en vervoer van suikerbieten. De "Holland - Skandinavien Express" zal ook weer tot leven worden gewekt. Kortom, weer een gevarieerde avond vol nostalgie op het spoor!

Op 30 november 1957 passeert bij Eefde een Duits dieseltreinstel type VT085 (zgn. ‘Eierkopf’) als “Hamburg - London Express” (foto: Roef Ankersmit).

Zaterdag 2 mei 2015 (datum onder voorbehoud): “Afdelingsexcursie naar de Wuppertaler Schwebebahn” Gezellig uitstapje per trein door Duitsland De NVBS Afdeling Twente organiseert op zaterdag 2 mei 2015 (deze datum is onder voorbehoud totdat de aanmelding en inschrijving geopend wordt) een gevarieerde Afdelingsexcursie per trein naar o.a. de Wuppertaler Schwebebahn, de wereldberoemde monorail-tram in Wuppertal die geopend is in 1901.

Vanaf najaar 2015 wordt nieuw zweeftrammaterieel afgeleverd door fabrikant Alstom. Nadere informatie over dit gezellige en scherp geprijsde uitstapje volgt via onze Afdelingsnieuwsbrief en tijdens de maandelijkse bijeenkomsten. Wil je op de hoogte blijven? Stuur een email naar [email protected] .

Woensdag 20 mei 2015: “Door Lapland en langs de fjorden van Stockholm naar Oslo” Beamer-fotopresentatie door Gerrit Nieuwenhuis (Leerdam) Gerrit Nieuwenhuis doet verslag van zijn reis in de zomer van 2013 door Zweden en Noorwegen. De reis begon in de Zweedse hoofdstad Stockholm en begon met een rit over de Inlandsbanan naar Lapland. Via de ertsspoorlijn werd Narvik in Noorwegen bereikt. Vanuit Narvik weer zuidwaarts naar Trondheim en door het fjordengebied naar Bergen.

Bekende spoorlijnen als de Raumalijn en de Flåmlijn komen aan de orde. De laatste etappe gaat van Bergen naar de Noorse hoofdstad Oslo. Van zowel Stockholm als Oslo zal het veelzijdige railvervoer met tram, metro en trein besproken worden. Delen van de reis werden veertig jaar geleden, in 1973, ook al gemaakt. Beelden van toen wisselen de foto’s van 2013 af.

Trein op de Zweedse Inlandsbanan van Östersund naar Gäliivare. Eén trein per dag noordwaarts en één per dag zuidwaarts, die elkaar in Sorsele kruisen; In Dombås begint één van de mooiste treinreizen in Noorwegen over de Raumlijn naar Åndelsnes, gereden wordt met moderne Talent-dieseltreinen; De trein van Bodö naar Trondheim neemt in Fauske de reizigers op, die per bus uit Narvik zijn gekomen (foto’s: Gerrit Nieuwenhuis, zomer 2013).

Woensdag 17 juni 2015: Foto/Video meeneemavond – Presentatoren: .... de bezoekers zelf ! Gevarieerde avond met vele korte presentaties Iedere bezoeker krijgt de gelegenheid om eigen foto’s of films te vertonen van spoorse (vakantie-) onderwerpen naar eigen keuze. Toon je eigen beleving van onze hobby met gevarieerde beelden en geef daarbij een passende toelichting. Een mooie gelegenheid om eens iets te laten zien wat niet past in een avondvullend programma. Het belooft dan ook een gezellige avond vol afwisselende beelden te worden! De volgende apparatuur is aanwezig: groot projectiescherm van 3 meter breed, Full-HD beamer met briljante beeldkwaliteit, overvloei-diaprojector, laptop met Powerpoint, Blu-ray/DVD-speler, en een geluidsinstallatie met microfoon. Iedere maand is er in zaal ‘t Schöpke in Hengelo weer een gezellige spoorwegavond bij de NVBS Afdeling Twente. Je bent van harte welkom!

Maximaal 15 minuten presentatietijd en maximaal 60 foto’s per persoon! (afwijkingen in overleg mogelijk.) Je krijgt voorrang als je op tijd je bijdrage aanmeldt via: [email protected] .

NVBS – Afdeling Twente www.nvbs.com/twente Bijeenkomsten NVBS Afdeling Twente: De maandelijkse bijeenkomsten zijn voor iedereen, ook niet-leden, toegankelijk (neem dus vooral je spoorvrienden mee!) en worden gehouden in NSH-gebouw ’t Schöpke, Waarbekenweg 23, 7553 KH Hengelo (naast Lidl supermarkt). De aanvangstijd is 19.30 uur, de zaal met uitgebreide bar is open vanaf 18.30 uur. Het einde is om ongeveer 22.30 uur. Je bijdrage in de onkosten bedraagt € 2,50 per persoon, jongeren tot 18 jaar betalen € 1,25.

Bereikbaarheid: NSH-gebouw ‘t Schöpke ligt op ongeveer 10 minuten lopen vanaf NS-station Hengelo. Neem in het station uitgang Hart van Zuid, loop langs Poppodium Metropool, volg bij de rotonde de route via Parallelweg LS (=Lokaal Spoor). Bij de bocht naar de Veloursstraat (bij Drost Letselschade) rechtdoor lopen en dan bij het Twekkelerplein linksaf naar de Waarbekenweg, richting Lidl supermarkt. Achter 't Schöpke kun je je fiets of auto gratis parkeren op een groot eigen parkeerterrein. Busreizigers nemen lijn 9 (station Enschede-station Hengelo), halte Grundellaan en lopen dan door het opgeknapte Muizentunneltje of lijn 10 (station Hengelo-Veldwijk), halte Brouwerijstraat.

Locatie bijeenkomsten NVBS Afdeling Twente: NSH-gebouw ‘t Schöpke (naast Lidl supermarkt), Waarbekenweg 23, 7553 KH Hengelo.

Als je via onze Afdelingsnieuwsbrief op de hoogte gehouden wilt worden van nieuws en activiteiten van de NVBS Afdeling Twente, geef dan je email-adres door aan het bestuur via: [email protected] . Volg ons ook op Facebook: NVBS.Twente voor het laatste nieuws en meer informatie over onze afdelingsbijeenkomsten, en klik op Vind-ik-leuk!

Programmawijzigingen: Raadpleeg regelmatig www.nvbs.com/twente , hierop vind je altijd het meest actuele programma van de NVBS Afdeling Twente. Programma-wijzigingen worden hier, via onze Afdelingsnieuwsbrief, op Facebook NVBS.Twente en in het NVBS maandblad “Op de Rails” aangekondigd. Scan deze QR-code om onze agenda te bereiken op je smartphone:

Bestuur NVBS - Afdeling Twente: Voorzitter-Secretaris: Penningmeester: Bestuurslid: Bestuurslid: Postadres:

Ronald Boers Henk van Losser Peter van der Zanden Dennis te Dorsthorst Stockholmstraat 72

tel. 06-25075382 tel. 0548-518392 tel. 074-2919632 tel. 06-42286168 7559 JS Hengelo

[email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

[email protected]

RB130814-1

Nieuwsbrief en Facebook NVBS Afdeling Twente: