PROGRAMMA
OPEN DAG
NU! Energieonderzoek voor morgen!
1 Programmaboekje.indd 1
20-5-2009 16:55:21
319
312
310
38 35
59
42.1
opstapplaats rondleiding faciliteiten
32
55
loop/fietsroute
02 brandweer
busroute rondleiding faciliteiten kinderactiviteiten
EHBO post
eten & drinken ontvangsttent
1 opstapplaats bussen
2 Programmaboekje.indd 2
20-5-2009 16:55:24
ACTIVITEITEN Gebouw
Pagina
Forum Europa-zaal: Zonne-energie / Energy Efficiency / Biomassa / Brandstofcellen / Waterstof Energie Kleurwedstrijd Pretlab Banenstands Lezingen Duinbioscoop
4 4 4 4 4 4
Tent Wind & Mileu Windenergie Milieuonderzoek
5 5
Atrium Zonne-energie Energiebesparing in Industrie Engineering & Services Energie in de gebouwde omgeving
5 5 5 6
Gebouw 35 Biomassa Waterstof Brandstofcellen
6 6 6
Jules Verne Hal Schoon Fossiel Waterstof
6 6
JRC-IE Faciliteiten Kinder Microscooplab Testfaciliteit Brandstofcellen Hogedruk Waterstoftank Testfaciliteit
6 7 7 7
Testwoningen
7
Brandweerkazerne
Huishoudelijk Reglement Het programma is onder voorbehoud. Er is een rookverbod van kracht voor het hele terrein. Volg te allen tijde de instructies van het personeel op. Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN), en het Europese Instituut voor Energie (JRC-IE) aanvaarden geen aansprakelijkheid voor beschadiging of verlies van goederen van bezoekers of letsel aan hen, door welke oorzaak ook, dat tijdens hun aanwezigheid in het onderzoekcentrum overkomt. 3 Programmaboekje.indd 3
20-5-2009 16:55:25
FORUM Europa-Zaal De Europa-zaal staat tijdens de Open Dag geheel in het teken van het Instituut voor Energie van de Europese Commissie. Er zijn volop activiteiten voor jong & oud; van een quiz voor de allerjongsten tot energiecompetities voor volwassenen. Bezoek de Europa-zaal en ontdek meer over de volgende onderwerpen: • Hoe ziet een brandstofcel eruit en wat is het? • Wat is de energieopbrengst van de verschillende vormen van biomassa? • Wat zijn 1e en 2e generaties Bio-brandstof? • Zonlicht kan gebruikt worden voor het verkrijgen van waterstof, maar hoe werkt dat? • Hoe worden zonnepanelen getest en hoeveel energie leveren deze panelen ons eigenlijk? En wat gebeurt er tijdens een hagelstorm? • Weet u hoe lang een TV het doet op energie die wordt bespaard door het recyclen van één frisdrankblikje? Test uw Energy Efficiency kennis en maak kans op een van de vele prijzen. • Wat is de rol van Europa vandaag de dag in Nederland? Bezoek de stand van de Europese Commissie in Den Haag en vind het antwoord op uw vragen! Al deze onderwerpen en meer vindt u in de Europa-zaal op de 1e verdieping in het Forum! Energie Kleurwedstrijd Aan de rechterkant van het restaurant op de 1e verdieping van het Forum kunnen kinderen naar hartelust werken aan een Energie-kleurplaat naar keuze. Pretlab Eén van de activiteiten voor kinderen tijdens de Open Dag is een bezoek aan het Pretlab van ECN. Hier kunnen de kinderen (onder begeleiding) zelf aan de slag. Ook op andere plekken op het terrein zijn volop activiteiten voor kinderen. In het Atrium (42.1) kunnen bijvoorbeeld zonnecellen gemaakt worden en er is een speurtocht uitgezet aan de hand van hun eigen Energiepaspoort dat ze bij binnenkomst ontvangen. Banenstands Werken aan Energieonderzoek voor morgen! Wilt u meer weten over werken bij het Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN) of het Instituut voor Energie (JRC-IE) en bent u benieuwd naar de mogelijkheden? Kom dan langs bij onze banenstands in de Forumhal. Duinbioscoop In onze duinbioscoop kunt u interessante films zien over het thema: NU! Energieonderzoek voor morgen! Het actuele programma treft u aan op de informatieborden in het Forum. Lezingen Gedurende de dag worden diverse lezingen gegeven. Het actuele programma treft u aan op de informatieborden in het Forum. Onderwerpen die aanbod komen zijn: • Energiebesparing in de gebouwde omgeving • Overheidsbeleid en duurzame energie • Schone auto’s in de toekomst.
4 Programmaboekje.indd 4
20-5-2009 16:55:25
TENT WIND & MILIEU Windenergie Windenergie is schoon en onuitputtelijk en is altijd belangrijk geweest voor Nederland. Windenergie is CO2-neutraal en één van de goedkoopste opties om duurzame elektriciteit te produceren, én wind zal altijd blijven waaien. Windenergie is dus uitermate belangrijk in het realiseren van een duurzame energievoorziening in de nabije toekomst. Op de Open Dag kunt u van alles te weten komen over de laatste ontwikkelingen op het gebied van windenergie. Hoe worden windmetingen gedaan, welke krachten werken er op een windturbine, hoe doen wij hier onderzoek naar, kun je op windenergie rijden en nog veel meer. Milieuonderzoek Energieopwekking en -verbruik veroorzaakt vaak milieuvervuiling. Daarom werkt ECN ook aan milieuonderzoek. We ontwikkelen bijvoorbeeld meetinstrumenten om luchtverontreiniging en broeikasgassen nauwkeurig te meten en we doen onderzoek naar verontreinigingen uit reststoffen uit centrales die in bouwmaterialen worden gebruikt. Omdat we zo nauwkeurig kunnen meten komen we meer te weten over het ontstaan van de verontreinigingen en wat er mogelijk aan te doen is. ATRIUM Zonne-energie Zonne-energie kan uitgroeien tot de belangrijkste bron voor duurzame energie. De opwekkosten voor zonnestroom dalen gestaag. Wij ontwikkelen technologie die bijdraagt aan een verdere daling van de opwekkosten en plaveien de weg naar efficiënte zonnepanelen. We vertellen u graag meer over de stappen van grondstof tot zonnepaneel en de verschillende zonneceltechnologieën. Ons zonnepaneel met het wereldrecord rendement is te zien. Ook kunnen kinderen zonnecellen maken en met eigen ogen aanschouwen hoe deze elektriciteit opwekken. Energiebesparing in de Industrie Veruit de grootste gebruiker van energie binnen Nederland is de industrie (ca. 30%). In de laatste 15 jaar zijn er in deze sector grote energiebesparingen gerealiseerd. Ondanks alle inspanningen neemt het totale energiegebruik per jaar nog steeds toe. Om tot verregaande industriële energiebesparing te komen werkt ECN aan doorbraaktechnologieën op het gebied van het kleiner en efficiënter maken van chemische reactoren, energiezuinige scheidingsprocessen en geavanceerde warmtepompen en warmteopslag. Engineering en Services Engineering & Services is de technische ondersteunings- en ontwikkelingsgroep van ECN. Deze groep van ca. 100 mensen ontwerpt, realiseert en instrumenteert experimentele installaties, prototypes en hightech componenten, verricht materiaalonderzoek, verzorgt gegevensverwerking en gegevensvisualisatie en schrijft wetenschappelijke software. Deze groep ondersteunt hiermee niet alleen ECN maar ook andere innovatieve instellingen en bedrijven. Het is de probleemoplosser pur sang voor grensverleggende technologie. Voor de productie en realisatie van zonnecellen wordt meer en meer gebruik gemaakt van laserbewerkingen. Wist u dat ECN een van de grootste laseronderzoeksafdelingen van Europa heeft? Met onze nieuwe fiberlaser graveren wij uw naam op een ECN-balpen. Bekijk uw gegraveerde balpen, met voor het blote oog niet zichtbare codering, onder een van onze microscopen.
5 Programmaboekje.indd 5
20-5-2009 16:55:31
Hoe schadelijk zijn de rookgassen voor het milieu? Niet alle CO2 die bij een verbrandingsinstallatie vrijkomt, is ontstaan uit fossiele brandstoffen. ECN heeft patent op het bepalen van het groendeel van deze CO2. Bekijk bij ons de 14Campler die gebruikt wordt om het groendeel te bepalen. Energie in de gebouwde omgeving Het toepassen van duurzame energie in de gebouwde omgeving is een belangrijk onderwerp. De afgelopen jaren is er aanzienlijke vooruitgang geboekt op het gebied van energiezuinige gebouwen, bedrijventerreinen en woonwijken. Op het terrein van ECN zijn unieke testwoningen gebouwd , waarin bouwkundige en installatietechnische innovaties kunnen worden getest.
GEBOUW 35 Biomassa Energie uit biomassa wordt opgewekt door verbranding, vergassing of vergisting van organische materialen. Daartoe behoren hout, groente- fruit- en tuinafval, maar ook plantaardige olie, mest en (delen van) speciaal geteelde gewassen. Deze vorm van bio-energie vermindert gebruik van fossiele brandstoffen en daarmee de uitstoot van broeikasgassen zoals CO2. Een ander voordeel is dat biomassa, in tegenstelling tot kolen en aardgas, geen eindige bron is. Waterstof Wist u dat er al auto’s, bussen, fietsen en mobiele telefoons zijn die door waterstof van energie worden voorzien? En dat Jules Verne in 1874 al in zijn boek The mysterious Island schreef dat waterstof in de toekomst boten en treinen van energie zou gaan voorzien? Wij vertellen u graag meer over waterstof en toepassingen. Waarom waterstof, waarom nu? Brandstofcellen Met de SOFC (vast oxide brandstofcel) kan elektriciteit en warmte gemaakt worden uit aardgas en biogas. Dat bespaart veel energie! Leer hier hoe het werkt, en wat ECN er aan doet. JULES VERNE HAL Schoon Fossiel Wat zijn schone kolen? Wat is CO2-afvangst? De komende decennia zullen nog heel veel elektriciteitscentrales worden gebouwd die gebruik maken van kolen en aardgas. Gelukkig kan daar de CO2 ook uitgehaald worden, zodat er veel minder broeikasgassen worden uitgestoten. Leer hier hoe het werkt en wat ECN er aan doet. Waterstof: De Ideale Brandstof? Wat is waterstof, wat zijn de voordelen van waterstof, hoe werkt een brandstofcel, wat zijn de uitdagingen? De combinatie van waterstof en elektriciteit vormt een veelbelovende methode om een emissievrije toekomst te verwezenlijken gebaseerd op duurzame elektriciteit. Waterstof noch elektriciteit zijn primaire energiebronnen – zoals steenkool of gas – maar zijn energiedragers. Samen zouden zij het pad kunnen effenen voor een geleidelijke overgang van een fossiele brandstofeconomie naar een nagenoeg koolstofvrije energietoekomst.
6 Programmaboekje.indd 6
20-5-2009 16:55:32
RONDLEIDING FACILITEITEN JRC Voor de rondleidingen bij de faciliteiten van het Instituut voor Energie kunt u zich aanmelden bij onze informatiebalie in het Forum. De opstapplaats voor het busvervoer naar de faciliteiten bevindt zich buiten, aan de voorzijde van het Forum-gebouw. U kunt alleen via deze bussen een bezoek aan de faciliteiten brengen. De wereld van de Elektronmicroscoop Een spin zo groot als een auto, een haar als dik als touw, een maanlandschap of een sinaasappelschil. Stap in de wereld van de elektronmicroscoop, een unieke kans om te kijken in een microscoop en een wereld te ontdekken waar jij 100.000 keer kleiner bent! Hogedruk Waterstoftank Testfaciliteit De Hogedruk Waterstoftank Testfaciliteit is een indrukwekkende bunker, van buitenaf nauwelijks zichtbaar doordat hij eruit ziet als een duin, maar die met zijn 1 meter dikke wanden en een deur van 40.000 kilo bestand is tegen de meest extreme omstandigheden. Deze rondleiding wordt gecombineerd met een bezoek aan de Testfaciliteit voor Brandstofcellen. Testfaciliteit Brandstofcellen De werking en veiligheid van brandstofcellen wordt getest onder de meest uiteenlopende omstandigheden. Wat gebeurt er bijvoorbeeld bij een temperatuurverschil van min 40°C tot 40°C boven het vriespunt? Dit en meer kan allemaal worden nagebootst in de bijzondere testfaciliteit van het Instituut voor Energie. TESTWONINGEN Op deze locaties kunt u de testwoningen van ECN, waarin bouwkundige en installatietechnische innovaties kunnen worden getest, van dichtbij bekijken.
7 Programmaboekje.indd 7
20-5-2009 16:55:32
DE ORGANISATIES ACHTER DE OPEN DAG Energieonderzoek Centrum Nederland Hoe kunnen we de overgang naar een duurzame energievoorziening versnellen en de wereld voorzien van duurzame energie? Aan die vraag wordt elke dag hard gewerkt in het Energieonderzoek Centrum Nederland. Het Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN) is hét onderzoeksinstituut op energiegebied in Nederland. Momenteel werken ongeveer 650 mensen bij ECN. Het onderzoekscentrum voert onderzoek uit op het gebied van energie en brengt de ontwikkelde kennis en technologie ook naar de markt. Hierbij bewegen de onderzoekers zich in het overgangsgebied tussen het fundamentele onderzoek van universiteiten en de toepassing van kennis in de markt. Dit heeft een grote invloed op het leven van alledag. Zo bevinden zich bijvoorbeeld zonnecelsystemen op daken van huizen en staan moderne windmolens in het veld te draaien dankzij technologie die is ontwikkeld door ECN. ECN kent zes programma-units en een technische ondersteunings- en ontwikkelingsgroep: • • • • • • •
Zonne-energie Windenergie Biomassa, Kolen & Milieuonderzoek Efficiency & Infrastructuur Beleidsstudies Waterstof & Schoon Fossiel Engineering & Services
Joint Research Centre, Europese Commissie Het Instituut voor Energie (IE) in Petten is één van de zeven Instituten van het Joint Research Centre (JRC) van de Europese Commissie. Het doel van JRC is een veiliger, schoner, gezonder en meer concurrerend Europa. JRC heeft geen commerciële of nationale belangen, maar zet zich onafhankelijk in voor gemeenschappelijk belangen van de Europese lidstaten. Wat doen wij? Wij geven wetenschappelijke en technische ondersteuning aan de makers van beleid van de Europese Unie (EU). Wij ontwikkelen niet zo zeer nieuwe technieken, maar werken bijvoorbeeld aan de ontwikkeling van een onafhankelijk gemeenschappelijk systeem voor geharmoniseerde testmethoden, het tegengaan van vervuiling en het verbeteren van testmethoden voor veiliger voedsel. Elk Instituut heeft zijn eigen expertise. Het Instituut voor Energie in Petten richt zich voornamelijk op schone, duurzame, veilige energievoorziening en energiezekerheid voor nu en de toekomst.
8 Programmaboekje.indd 8
20-5-2009 16:55:40
