PRODUCTENBOEK Wmo 2015 Een waaier aan mogelijkheden
Inhoudsopgave 1.
Inleiding
3
1.1
Doel Productenboek
3
1.2
Achtergrond
4
1.3
Leeswijzer
4
2.
Begripsbepalingen en afkortingen
6
3.
Introductie in voorzieningen
9
3.1
De Algemene voorzieningen
9
3.2
De Maatwerkvoorzieningen
10
3.2.1
Voorwaarden voor de inzet van een Maatwerkvoorziening
11
3.2.2
Afwegingskader Persoonsgebonden budget en zorg in natura
13
4.
Toelichting Maatwerkvoorzieningen 18+
15
4.1
Hoe te gebruiken?
15
4.2
Welke Maatwerkvoorzieningen komt u niet tegen?
15
4.3
De nieuwe Maatwerkvoorziening in beeld
16
A.
Casuïstiek
24
B.
Overzicht Maatwerkvoorzieningen, aanbieders hun tarieven en specialisaties
24
Pagina 2 van 24
1.
Inleiding
1.1
Doel Productenboek
Voor u ligt het Productenboek Wmo 2015 Almere. Dit Productenboek biedt een overzicht van de nieuwe voorzieningen die de gemeente Almere in het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo 2015) per 1 januari 2015 aan haar burgers biedt. De nadruk daarbij ligt op de Maatwerkvoorzieningen die beschikbaar zijn voor volwassenen woonachtig in de gemeente Almere. Naast het overzicht van voorzieningen beschrijft het Productenboek (Bijlage A) ook een aantal Cliëntcasussen. Deze casussen zijn met name bedoeld ter illustratie en ter inspiratie. Het Productenboek is hoofzakelijk gericht aan de Wijkteams en aan de Expertteams van de gemeente Almere (hierna te noemen professionals). Ook andere betrokkenen zoals de klantmanagers en aanbieders van Ondersteuning (hierna te noemen professionals) kunnen echter gebruikmaken van dit boek voor het vergaren van informatie. Aan de hand van dit boek krijgt u een beeld van de Wmo-maatvoorzieningen die de gemeente biedt en van de situaties waarin de inzet van deze voorzieningen wenselijk is. U kunt dit boek als handvat gebruiken bij het opstellen van de Toegangsbepaling voor de Cliënt en breder bij het assisteren van de Almeerse inwoner in het vinden van de meest passende vorm van Ondersteuning. Het voorliggend Productenboek is aanvullend aan het handboek ‘Zo werkt het in Almere´ gericht aan de wijkwerkers binnen Almere. In het handboek vindt u meer informatie over het gedachtegoed waaruit een professional werkt en verwijst en over de uitgangspunten die hierbij gelden. Belangrijk is te benoemen dat dit boek uitsluitend kaders biedt waarbinnen u zelf als professional keuzes maakt en een oordeel velt. Het boek biedt geen regels of ‘vinklijstjes’. Voldoende vrijheid en respect voor de professionaliteit van de wijkwerker en het Expertteam zijn immers leidend binnen de gemeente Almere. Het aanbod aan Ondersteuning of de uiteindelijke Toegangsbepaling is daarom altijd afhankelijk van de specifieke situatie van de inwoner. Het Productenboek is opgesteld voor de periode van een jaar. De komende jaren zet Almere zich in om de transformatie van het sociaal domein verder te verwezenlijken. Dit gaat zeer waarschijnlijk gepaard met wijzigingen in de aangeboden Ondersteuningsvormen (Maatwerkvoorzieningen dan wel Algemene voorzieningen). Daarnaast is 2015 ook voor de professionals een transitiejaar waarin wordt geleerd en geëxperimenteerd. Het Productenboek is daarbij ondersteunend. Naar aanleiding van de ervaringen opgedaan in dit eerste transitiejaar wordt het boek vernieuwd en aangepast naar de behoeften van de professional.
Pagina 3 van 24
1.2
Achtergrond
Per 1 januari 2015 is de gemeente Almere in het kader van de Wmo 2015 verantwoordelijk voor nieuwe taken. Om deze verantwoordelijkheid goed in te vullen, heeft de gemeente verschillende Algemene voorzieningen opgericht en heeft zij ervoor gezorgd dat er voldoende Maatwerkvoorzieningen beschikbaar zijn. Voor de voorbereiding op 2015 waren daarbij onder meer onderstaande uitgangspunten van belang: a.
Aanbieders die in 2014 onder de AWBZ zorg verleenden, krijgen de kans om de benodigde Ondersteuning te continueren;
b.
De Cliënt heeft voldoende keuzevrijheid, zodat een passend aanbod altijd mogelijk is.
Voor de gehele transitie Sociaal Domein streeft de gemeente Almere de volgende doelstellingen na: a.
Het vergroten van Burgerkracht;
b.
Het inrichten van een meer effectieve en efficiënte Ondersteuning.
Deze doelstellingen lichten we in figuur 1 nader toe.
Figuur 1. Doelstellingen gemeente Almere
1.3
Leeswijzer
Het Productenboek Wmo 2015 is als volgt opgebouwd: a.
Hoofdstuk 1 is een inleidend en kadergevend hoofdstuk. In dit hoofdstuk vindt u het doel en de achtergrond van het Productenboek.
b.
Hoofdstuk 2 bevat de lijst met gedefinieerde begrippen die terugkomen in dit Productenboek.
c.
Hoofdstuk 3 geeft een introductie in de voorzieningen die de gemeente aanbiedt, namelijk Algemene voorzieningen en Maatwerkvoorzieningen. Het hoofdstuk schetst het afwegingskader om tot een Maatwerkvoorziening te komen, en om tot een keuze tussen Persoonsgebonden budget of zorg in natura te komen.
d.
In hoofdstuk 4 vindt u een overzicht van de nieuwe Maatwerkvoorzieningen die de gemeente Almere in het kader van de Wmo 2015 aanbiedt. Per Maatwerkvoorziening wordt op hoofdlijnen de inhoud, het doel, het Cliëntprofiel en de beoogde resultaten beschreven.
Pagina 4 van 24
e.
Bijlage A vindt u in het separate document ‘Casuïstiek Wmo 2015 Gemeente Almere’ en beschrijft diverse Cliëntcasussen. Deze kunnen u helpen in het toewijzen van de meest geschikte Maatwerkvoorzieningen dan wel in het achterhalen van de vraag van de Cliënt. De casussen zijn niet limitatief en dienen ter illustratie.
f.
Bijlage B vindt u in het separate document ‘Maatwerkvoorzieningen Gemeente Almere’, dat digitaal beschikbaar wordt gesteld. Deze bijlage geeft weer welke aanbieders de gemeente Almere heeft gecontracteerd, welke maatwerkvoorzieningen deze aanbieders bieden en tegen welk tarief.
Pagina 5 van 24
2.
Begripsbepalingen en afkortingen
Algemene voorzieningen
Het aanbod van diensten of activiteiten, dat zonder voorafgaand onderzoek naar de behoeften, persoonskenmerken en mogelijkheden van de gebruikers, toegankelijk is en dat gericht is op het versterken van zelfredzaamheid en participatie, of op opvang.
Begrippenlijst
Deze lijst met definieerde begrippen die met een beginhoofdletter worden aangeduid in dit Productenboek.
Burgerkracht
Het vermogen van de samenleving om collectieve sociale initiatieven te ontplooien met als doel een kwalitatieve bijdrage te leveren aan deze samenleving vanuit een gezamenlijk belang. Deze bijdrage kan voor een individu zijn, maar ook voor een groep mensen zijn.
Cliënt
Een ingezetene van de gemeente Almere die gebruikmaakt van een algemene voorziening of aan wie een Maatwerkvoorziening of Persoonsgebonden budget is verstrekt of door of namens wie een melding is gedaan.
(Cliënt)Ondersteuning
De Ondersteuning met informatie, advies en algemene Ondersteuning die bijdraagt aan het versterken van de zelfredzaamheid en participatie en het verkrijgen van een zo integraal mogelijke dienstverlening op het gebied van maatschappelijke Ondersteuning, preventieve zorg, zorg, jeugdzorg, onderwijs, welzijn, wonen, werk en inkomen.
Cliëntprofiel
Een profiel van zorgvragers met een vergelijkbare zorgbehoefte en/of met beperking(en) op dezelfde terreinen en bij wie de verzorgings-, verplegings-, begeleidings- of behandelingsdoelen naar aard en inhoud overeenkomen.
Dagdeel
Een aaneengesloten periode van maximaal 4 uren.
Expertteam
Het team dat ingeschakeld wordt door het Wijkteam bij complexe en/of meervoudige problematiek. Ook voor het inzetten van specialistische jeugdhulp is consultatie via dit team mogelijk. Professionals in het Expertteam hebben zodanige specialistische kennis dat zij wijkwerkers kunnen adviseren. Het Expertteam (gezins)Ondersteuning is nodig, wanneer inwoners, het Wijkteam en het professionele wijknetwerk onvoldoende mogelijkheden hebben, om: a.
de problematiek goed te identificeren;
b.
en/of een prioritering aan te brengen;
c.
en/of zelf goede Ondersteuning te geven.
Pagina 6 van 24
Het Expertteam heeft twee functies: a.
een consultatiefunctie voor de wijken (advisering aan de professionals in de wijk);
b.
een coördinatiefunctie (het coördineren van een passende oplossing.
Gebruikelijke hulp/zorg
De normale, dagelijkse zorg die partners, ouders, inwonende kinderen of andere huisgenoten geacht worden elkaar te bieden.
Informele netwerken
De personen uit de huiselijke kring of andere personen met wie de Cliënt een sociale relatie onderhoudt. Daarnaast is er ook sprake van georganiseerde Informele netwerken (vrijwilligers, actieve bewoners). De Wijkteams werken aan de vorming van deze Informele netwerken. De coördinator vrijwilligerswerk in het Wijkteam heeft hierin een belangrijke rol.
Ingang
De fysieke of digitale plek waar een inwoner zich meldt met een ondersteuningsvraag of waar signalen terechtkomen. In de praktijk kan dat overal zijn. We benoemen in ieder geval: publieksbalies gemeente, zorgaanbieders, welzijnsstichtingen, MEE, huisartsen en scholen.
Instelling
Een organisatorisch verband dat behoort tot een bij algemene maatregel van bestuur aangewezen categorie van Instellingen die zorg verlenen waarop aanspraak bestaat ingevolge de Wmo.
Maatwerkvoorziening
Op de behoeften, persoonskenmerken en mogelijkheden van een persoon afgestemd geheel van diensten, hulpmiddelen, woningaanpassingen en andere maatregelen die binnen de gemeente Almere beschikbaar zijn en waarvoor een Toegangsbepaling vereist is.
Mantelzorg
De langdurige zorg die niet in het kader van een hulpverlenend beroep wordt geboden aan een hulpbehoevende, door personen uit zijn omgeving, waarbij de zorgverlening rechtstreeks voortvloeit uit de sociale relatie en de Gebruikelijke hulp overstijgt.
Ondersteuningsplan
Het plan dat de gemandateerde van de gemeente Almere (sociaal Wijkteam/Expertteam, enzovoort) samen met de Cliënt opstelt, waarin de Cliëntdoelen en de afspraken over de invulling en inzet van Ondersteuning worden beschreven.
Pagina 7 van 24
Persoonsgebonden budget
Een geldbedrag waaruit namens de gemeente Almere betalingen worden gedaan voor diensten, hulpmiddelen, woningaanpassingen en andere maatregelen die tot een Maatwerkvoorziening behoren, en die een Cliënt van derden heeft betrokken.
Productenboek
Het voorliggend document dat een overzicht biedt van alle nieuwe Maatwerkvoorzieningen die in het kader van de Wmo door de gemeente Almere in het jaar 2015 worden aangeboden.
Sociale kaart
De aanduiding voor een verzameling van hulpverleningsinstanties.
Toeleiding
Het proces tussen het moment van aanmelden (of signaleren) en het daadwerkelijk verlenen van (toegang tot) Ondersteuning. In de Toeleiding speelt het sociale Wijkteam een belangrijke rol. Maar ook vanuit andere plekken kan een inwoner naar Ondersteuning geleid worden. Dat geldt voor informele vormen van Ondersteuning en voor Algemene voorzieningen. Voor Maatwerkvoorzieningen is een Toegangsbepaling nodig.
Toegang/Toegangsbepaling
De formele toewijzing van Maatwerkvoorzieningen. Toegang loopt via het Wijkteam. Voor jeugdhulp kunnen ook enkele andere kanalen toegang bieden tot Maatwerkvoorzieningen waaronder maar niet uitsluitend de huisarts, jeugdarts, medisch-specialist en zorgteams op scholen.
Wmo
De Wet maatschappelijke ondersteuning 2015.
Wijknetwerk
Het netwerk van professionals in de wijk waarmee het Wijkteam samenwerkt. Bijvoorbeeld scholen, huisartsen, wijkverpleegkundigen, politie, wijkregisseurs en opvoedadviseurs. Nauwe samenwerking is er ook met de zorgadviesteams op scholen. De samenwerking tussen Wijkteam en wijknetwerk is vloeiend.
Wijkteam
Het team dat erop gericht is informele oplossingen te bieden. Daarmee wordt voorkomen dat inwoners in een zodanig kwetsbare positie raken dat ze een beroep moeten doen op gespecialiseerde Ondersteuning. De Wijkteams vormen een belangrijke schakel in de nieuwe sociale infrastructuur. Kortom: wijkwerkers zijn erop gericht de kanteling te bevorderen van formele naar informele Ondersteuning. Zijn er toch Maatwerkvoorzieningen nodig, dan heeft het Wijkteam mandaat hiertoe Toegang te verlenen.
Pagina 8 van 24
3.
Introductie in voorzieningen
De gemeente Almere versterkt de basisinfrastructuur (preventieve voorzieningen, Informele netwerken en Algemene voorzieningen) in de wijken. Daarnaast biedt de gemeente Almere aan haar inwoners een scala aan Maatwerkvoorzieningen. Hieronder vindt u een introductie van deze voorzieningen en een beknopte beschrijving van de wijze waarop de toegang tot deze voorzieningen verloopt.
Figuur 2. Ingang, Toeleiding en Toegang
3.1
De Algemene voorzieningen
Algemene voorzieningen (waaronder de Collectieve voorzieningen) zijn vrij toegankelijk voor de inwoners van de gemeente Almere. Hier is geen Toegangsbepaling van de wijkwerker of van een andere gemandateerde professional voor nodig. Dit betekent overigens niet dat een professional de hulpbehoevende inwoner niet naar deze voorzieningen kan toeleiden. Sterker nog, de professional kijkt in eerste instantie of de Ondersteuning geboden binnen de beschikbare Algemene voorzieningen passend en voldoende is voor de hulpbehoevende inwoner. Pas wanneer dit niet het geval is, zal de professional bekijken welke Maatwerkvoorziening nodig is. De inwoner kan dus op eigen initiatief gebruikmaken van Algemene voorzieningen dan wel na Toeleiding van een professional. Voor enkele voorzieningen wordt een beperkte financiële eigen bijdrage gevraagd. Per voorziening is de hoogte van deze bijdrage bepaald.
Pagina 9 van 24
Omdat het aanbod van Algemene voorzieningen binnen de gemeente Almere dynamisch is, zijn deze voorzieningen opgenomen binnen de Sociale kaart van de gemeente (http://skalmere2014.live.zoombim.nl). Op dit digitaal platform worden voorzieningen regelmatig aangepast en toegevoegd en vindt u de laatste stand van zaken.
3.2
De Maatwerkvoorzieningen
Voor Maatwerkvoorzieningen is formele Toegang nodig. Dit betekent dat alleen een gemandateerde professional Toegang kan verlenen tot deze voorzieningen. De gemandateerde professional zal veelal een wijkwerker zijn. Voor de voorzieningen beschut werk zal dit de consulent Werk en Inkomen zijn en voor de voorziening beschermd wonen zal dit het regionaal meldpunt OGGZ zijn. De gemeente Almere zet de komende jaren in op preventie, op het organiseren van voorzieningen lokaal en dichtbij de burger en voor een zorgvuldig toegangsproces. Als professional heeft u direct te maken met dit toegangsproces. Hoewel dit Productenboek niet ingaat op de wijze waarop de Toeleiding verloopt of op de precieze afwegingen die hierin worden gemaakt, is het van belang om de enkele uitgangspunten die hiermee te maken hebben, nader te beschrijven: a.
Bij het vaststellen van de noodzaak van een Maatwerkvoorziening heeft de gemandateerde professional een grote discretionaire bevoegdheid. Uitgangspunt bij het invullen van de Toegang is het bieden van ruimte en vertrouwen aan de professional (in het Wijkteam) om een goede beoordeling te maken en maatwerk te leveren (doen wat nodig is). De gemeente stapt geleidelijk af van de indicatiesystematiek, zoals die voor 2015 werd gehanteerd. Dit betekent voor u als professional geen vinklijstjes met daarin beperkingen van mensen op basis waarvan ze recht hebben op een bepaald pakket aan Ondersteuning. In plaats daarvan kijkt u naar wat er nodig is in de context van de situatie van de persoon en het gezin. De gemeente heeft immers het vertrouwen dat een professional samen met de inwoner uiteindelijk tot de meest passende Ondersteuning kan komen.
b.
Bij de toekenning van een Maatwerkvoorziening worden altijd persoonlijke omstandigheden meegewogen. De geboden oplossing is altijd maatwerk en wordt ingezet volgens het principe één huishouden, één plan, één aanpak. Bij een eventueel besluit over een Maatwerkvoorziening vindt altijd een afweging plaats van de eigen mogelijkheden en het netwerk, de aanwezige Mantelzorg, de beschikbaarheid van Algemene voorzieningen en de noodzaak van individuele voorzieningen. Het compensatiebeginsel zoals dat bestond in de Wmo 2007 is vervallen. De daarbij behorende resultaten, bijvoorbeeld ‘een schoon en leefbaar huis’ of ‘zelfredzaamheid verhogen’, blijven maatgevend voor de afweging of een Maatwerkvoorziening nodig is. Een Maatwerkvoorziening kan ook worden verstrekt aan mantelzorgers.
c.
Een passend aanbod verstrekken. Sommige mensen hechten aan een bepaalde hulpverlener, een bepaalde aanpak, of Ondersteuning met een bepaalde signatuur. Keuzevrijheid bij het matchen van vraag en aanbod is daarom erg belangrijk.
Pagina 10 van 24
3.2.1
Voorwaarden voor de inzet van een Maatwerkvoorziening
De professional verstrekt een Maatwerkvoorziening aan een volwassen inwoner van de gemeente Almere wanneer aan de voorwaarden is voldaan beschreven in het afwegingskader opgenomen als figuur 3. De voorwaarden worden hieronder nader toegelicht.
Figuur 3. Afwegingskader inzet van Maatwerkvoorziening
Voorwaarden inzet Maatwerkvoorziening: a.
De Cliënt ondervindt een beperking op een van de volgende gebieden: i.
Zelfredzaamheid;
ii.
Participatie;
iii.
Handhaving in de samenleving en/of;
iv.
Veiligheid.
Deze beperking kan worden veroorzaakt door beperkingen in het psychisch en psychosociaal functioneren, door gedragsproblemen of door problemen in geheugen en/of oriëntatie. Ook kan de ervaren beperking worden veroorzaakt door een verstandelijke dan wel een zintuigelijke beperking. Daarnaast kan het voorkomen dat de Cliënt de thuissituatie heeft verlaten, al dan niet in verband met risico’s voor zijn veiligheid als gevolg van huiselijk geweld.
Pagina 11 van 24
Figuur 4. Toelichting psychische, psychosociale beperking en gedragsproblematiek
b.
Deze beperking kan volgens het oordeel van de professional niet voldoende worden weggenomen:
c.
i.
Op eigen kracht;
ii.
Met inzet van het Informele netwerk en/of;
iii.
Met inzet van een algemene voorziening.
De Maatwerkvoorziening draagt bij aan een of meerdere van de volgende resultaten: i.
Zelfredzaamheid en participatie;
ii.
Zich verplaatsen in en om de woning;
iii.
Mantelzorg kunnen volhouden;
iv.
Een leefbaar huis hebben.
Figuur 5. Resultaten Maatwerkvoorzieningen
Pagina 12 van 24
3.2.2
Afwegingskader Persoonsgebonden budget en zorg in natura
Wanneer u als professional oordeelt dat een Maatwerkvoorziening wenselijk is, dan kunt u aan de Cliënt zorg in natura (ZIN) verstrekken of een Persoonsgebonden budget (PGB). Wanneer de Cliënt kiest voor ZIN, krijgt de Cliënt de Ondersteuning via een aanbieder die de gemeente Almere heeft gecontracteerd. Wanneer de Cliënt voorkeur heeft voor PGB, dan krijgt de Cliënt een geldbedrag waarmee hij zelf de benodigde Ondersteuning kan inkopen. Op deze manier heeft de Cliënt meer keuzevrijheid en behoudt de Cliënt de regie over de Ondersteuning. Let wel, het verstrekken van een PGB gaat gepaard met enkele voorwaarden. Deze zetten we hieronder uiteen. Verstrekking PGB De professional verstrekt een PGB aan een volwassen Cliënt van de gemeente Almere aan de hand van de volgende richtlijnen: 1.
De Cliënt kan de keuze voor PGB motiveren Bij de verstrekking van een Maatwerkvoorziening in de vorm van een PGB is wettelijk bepaald dat de Cliënt de keuze voor PGB goed dient te motiveren. De Cliënt stelt daarvoor ook een plan op, waarin hij beschrijft hoe hij het PGB gaat besteden. Enkele argumenten voor het inzetten van een PGB zijn een specifieke sociale, culturele en religieuze achtergrond van de Cliënt, de wens van de Cliënt om een specifieke hulpverlener in te zetten, de wens om zelf te bepalen op welk tijdstip de zorg wordt verleend of de wens om zelf de financiële administratie bij te houden.
2.
De mantelzorger heeft voldoende draagkracht In de motivering van de Cliënt tot verstrekking van een PGB kan hij of zij de wens uitspreken om het sociale netwerk of mantelzorgers betaald in te willen zetten. Het gaat dan om situaties waarin deze hulp de Gebruikelijke hulp overstijgt en dit aantoonbaar tot betere en effectievere Ondersteuning leidt. Hierbij geldt de voorwaarde dat de mantelzorger niet overbelast raakt.
3.
De Cliënt heeft keuzevrijheid, tenzij… Er een ernstig vermoeden is dat de aanvrager problemen zal hebben met het omgaan met een PGB. Te denken valt aan de volgende situaties: i.
waarin sprake is van schuldsanering;
ii.
eerdere fraudering;
iii.
gok- of drugsverslaving;
iv.
sterke vergeetachtigheid;
v.
andere situaties waarin is vastgesteld dat de aanvrager niet in staat is om de regie over het eigen leven te voeren. Voorwaarde hierbij is dat ook niemand in de nabije omgeving de regie van deze Cliënt kan overnemen.
Bovenstaande opsomming is niet-limitatief.
Pagina 13 van 24
Vaststelling tarief Wat betreft de vaststelling van het tarief voor een PGB, gelden de volgende beleidsuitgangspunten:
Figuur 6. Beleidsuitgangspunten PGB tarief
Afwijzing Om een PGB af te wijzen op overwegende bezwaren, moet er een feitelijke onderbouwing zijn op grond waarvan de professional het verzoek afwijst. Dit kan een medische onderbouwing zijn, maar ook het aantonen van schulden of eerder misbruik. De onderbouwing vermeldt u in de beschikking.
Pagina 14 van 24
4.
Toelichting Maatwerkvoorzieningen 18+
4.1
Hoe te gebruiken?
In dit hoofdstuk beschrijven we de nieuwe Maatwerkvoorzieningen die in het kader van de Wmo 2015 worden aangeboden door de gemeente Almere. Niet voor alle Maatwerkvoorzieningen geldt dat de wijkwerker de toegangsrol vervult. Voor beschut werk geldt dat de consulent Werk en Inkomen deze rol vervult. Voor beschermd wonen vervult het regionaal meldpunt OGGZ (en daaronder de centrale toegang) deze rol. Ook deze twee Maatwerkvoorzieningen worden hieronder echter nader toegelicht. De professional krijgt op deze wijze een beeld van het totale aanbod binnen de gemeente Almere.
Per Maatwerkvoorziening geven we weer: a.
Wat de Ondersteuning op hoofdlijnen inhoudt;
b.
Welke doelen met de Ondersteuning worden beoogd;
c.
Welk Cliëntprofiel hierbij past;
d.
De resultaten die worden beoogd met het inzetten van de desbetreffende Ondersteuning;
e.
De eenheid op basis waarvan de professional indiceert (uren, dagdelen, traject, etmaal);
f.
De professional die verantwoordelijk is voor de Toegang, wanneer dit niet de wijkwerker is.
Op basis van deze omschrijving krijgt u een beeld van de Maatwerkvoorzieningen, waarna u een Cliënt kan verwijzen. Daarnaast kunt u de beschreven doelen en resultaten gebruiken om het Ondersteuningsplan samen met de Cliënt in te vullen. Wij willen hierbij nadrukkelijk opmerken dat onderstaande beschrijving niet bedoeld is als handleiding. Opleiding, intervisie en casuïstiek bespreking zijn cruciaal, om de specifieke Cliëntvraag te achterhalen en om een keuze te kunnen maken in de benodigde Ondersteuning.
4.2
Welke Maatwerkvoorzieningen komt u niet tegen?
Voor een beperkte groep Cliënten heeft het ministerie van VWS en de VNG landelijke afspraken gemaakt. Het gaat hierbij om Cliënten met een zintuiglijke beperking die behoefte hebben aan specialistische Ondersteuning. Deze behoefte is er omdat deze mensen vaak, naast de zintuiglijke beperking, te maken hebben met andere (vaak verstandelijke en/of psychiatrische) beperkingen. Deze combinatie van beperkingen maakt het complex. Voor een beschrijving van de Maatwerkvoorzieningen die voor deze groep Cliënten beschikbaar zijn, verwijzen we u naar de informatiekaart ‘Landelijke inkoopafspraken specialistische begeleiding ZG’ (http://www.vng.nl/files/vng/publicaties/2014/20140911-update-informatiekaart-zg_web.pdf) De bestaande en reeds bekende Maatwerkvoorzieningen uit de Wmo (huishoudelijke hulp en hulpmiddelen) worden niet in dit Productenboek beschreven. Hiervoor is een separaat productenboek beschikbaar.
Pagina 15 van 24
4.3
De nieuwe Maatwerkvoorziening in beeld
Beschut werk Beschut werk betreft de mogelijkheid tot arbeidsparticipatie voor mensen die (nog) niet in een reguliere baan kunnen werken en uitsluitend in een beschutte omgeving onder aangepaste omstandigheden mogelijkheden tot arbeidsparticipatie hebben. Die aangepaste omstandigheden kunnen bestaan uit aanpassingen van de werkplek (fysiek), door Ondersteuning en/of aangepaste productienormen, en/of door (structurele) inzet van loonkostensubsidie. Op de reguliere arbeidsmarkt zijn dergelijke omstandigheden over het algemeen niet aanwezig. Voorbeelden van beschut werk zijn divers; het kan bijvoorbeeld gaan om montagewerkzaamheden, groenvoorzieningen of het verpakken van producten. Doelen Beschut werk is erop gericht: • De Cliënt een kans te geven door middel van arbeid te participeren, om te participeren naar vermogen; • De loonwaarde van de Cliënt te benutten en zo mogelijk te verzilveren; • Dat er altijd oog is voor de talenten en ontwikkeling van de Cliënt; • De Cliënt uiteindelijk door te laten stromen naar regulier werk. De Cliënt De Cliënt komt in aanmerking voor beschut werk wanneer: • De Cliënt ondanks lichamelijke, verstandelijke en/of geestelijke beperkingen kan werken, maar alleen onder aangepaste omstandigheden en begeleiding. Deze aangepaste omstandigheden en begeleiding zijn zodanig, dat er van een reguliere werkgever niet verwacht mag worden dat hij deze mensen in dienst neemt; • De Cliënt beschikt over een Toegangsbepaling vanaf januari 2015; • De Cliënt niet het minimumloon kan verdienen (bepaald door UWV). Het UWV stelt dit in opdracht van de gemeente Almere vast; • De Cliënt zoveel begeleiding nodig heeft, dat beschut werk voor de hand ligt. Beoogde resultaten Met de inzet van beschut werk worden, afhankelijk van de beperking of probleem van de Cliënt en afhankelijk van de specifieke situatie van de Cliënt, de volgende resultaten beoogd: • De talenten van de Cliënt worden zoveel mogelijk benut en ontwikkeld. Er is oog voor individuele mogelijkheden en talenten, waarbij gestreefd wordt naar doorstroom vanuit arbeidsmatige dagbesteding naar (beschut) werk; • De te verrichten werkzaamheden doen ertoe; ze hebben een economische of maatschappelijke waarde; • Er worden met de inzet van de betrokken doelgroep zoveel mogelijk reguliere marktopdrachten uitgevoerd; • Indien plaatsing op de reguliere arbeidsmarkt (nog) niet mogelijk is, wordt gekeken naar het activeren van mensen in de informele markt, als vrijwilliger (bijvoorbeeld bij een klussendienst in de wijk, bij een sportvereniging). Eenheid Traject per Cliënt Indiceren Let op; Beschut werk wordt niet geïndiceerd door de wijkwerker, maar door de consultent werk en inkomen. De indicatie verloopt via het stadhuis.
Pagina 16 van 24
Arbeidsmatige dagbesteding Arbeidsmatige dagbesteding betreft veelal activiteiten in groepsverband gericht op het zinvol besteden van de dag, aangepast aan mogelijkheden en interesses van de Cliënt. Specifiek gaat het om activiteiten met een zelfstandig karakter, veelal gepaard met het tot stand brengen van een product of dienst, af-gestemd op de mogelijkheden en interesses van de Cliënt. Arbeidsmatige dagbesteding is het leveren van een (geringe) arbeidsprestatie onder begeleiding. Er is hierbij geen sprake van een arbeidscontract. Arbeidsmatige dagbesteding kan onder andere bestaan uit verschillende activiteiten zoals het inpakken van producten, schilderen, het ondersteunen bij het serveren van ontbijt, lunch, het sorteren van brieven. Doelen De arbeidsmatige dagbesteding is gericht op het volgende: • Het benutten en ontwikkelen van de talenten van de Cliënt. Er is oog voor individuele mogelijkheden en talenten; • Het bieden van een veilige omgeving waarin sociale contacten en activiteiten kunnen plaatsvinden; • Het stimuleren van participeren naar vermogen. De Cliënt De Cliënt komt in aanmerking voor arbeidsmatige dagbesteding wanneer: • Er sprake is van een psychiatrische stoornis of een verstandelijke beperking; • De Cliënt ondanks deze beperking mogelijkheid heeft om verrichtingen met een arbeidsmatig karakter uit te voeren; • De Cliënt aanpassingen nodig heeft die niet aanwezig zijn op de reguliere arbeidsmarkt of bij beschut werk. Beoogde resultaten Met de inzet van arbeidsmatige dagbesteding worden, afhankelijk van de beperking of het probleem van de Cliënt en afhankelijk van de specifieke situatie van de Cliënt, de volgende resultaten beoogd: • De maatschappelijke waarde van de Cliënt wordt maximaal benut; • De aanwezige talenten van de Cliënt worden maximaal benut; • De arbeidsvaardigheden van de Cliënt worden voor zover mogelijk ontwikkeld; • De Cliënt stroomt indien mogelijk door naar beschut werk. Eenheid Dagdeel (4 uur) Indiceren De wijkwerker geeft een Toegangsbepaling voor arbeidsmatige dagbesteding.
Pagina 17 van 24
Niet arbeidsmatige dagbesteding Dagbesteding betreft activiteiten in groepsverband gericht op het zinvol besteden van de dag, aangepast aan mogelijkheden en interesses van de Cliënt (bijvoorbeeld activiteiten met betrekking tot handvaardigheid, expressie, beweging en beleving. Afhankelijk van de intensiteit (licht, middel, zwaar) kan het bijvoorbeeld gaan om creatieve activiteiten zoals het samen maken van muziek of bloemschikken, educatieve activiteiten zoals geheugentraining, fysieke activiteiten zoals samen bewegen enzovoort. Doelen De dagbesteding is gericht op het bevorderen, het behoud of het compenseren van de zelfredzaamheid van de Cliënt. Bij zelfredzaamheid gaat het om de lichamelijke, cognitieve en psychische mogelijkheden, die de Cliënt in staat stellen om binnen de persoonlijke levenssfeer te functioneren. Het kan gaan om: • Het compenseren of actief herstellen van het beperkte of afwezige regelvermogen van de Cliënt, waardoor hij/zij onvoldoende of geen regie over het eigen leven kan voeren; • Het ontlasten van mantelzorgers, waardoor de Cliënt langer thuis kan blijven wonen; • Het activeren van nog aanwezige functies, zowel fysiek als mentaal. Dit draagt ook bij aan de mogelijkheid om zelfstandig te kunnen blijven wonen; • Het bieden van een veilige omgeving waarin sociale contacten en activiteiten kunnen plaatsvinden. De Cliënt De Cliënt komt in aanmerking voor dagbesteding wanneer: • Sprake is van een somatische, psychogeriatrische of psychiatrische aandoening of beperking, of van een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke handicap. • De Cliënt een matige tot zware beperking heeft op een of meer van de volgende vijf terreinen: -‐ Sociale redzaamheid; -‐ Bewegen en verplaatsen; -‐ Probleemgedrag; -‐ Psychisch functioneren; -‐ Geheugen- en oriëntatiestoornissen. Beoogde resultaten Met de inzet van dagbesteding worden, afhankelijk van de beperking of het probleem van de Cliënt en afhankelijk van de specifieke situatie van de Cliënt, de volgende resultaten beoogd: • De Cliënt wordt gestimuleerd in het aangaan en onderhouden van sociale contacten, waardoor sociaal isolement wordt voorkomen; • De Cliënt leert omgaan met fysieke en/of cognitieve beperkingen; • De Cliënt wordt geholpen in het handhaven en bevorderen van zo zelfstandig mogelijk functioneren; • Achteruitgang in fysieke, cognitieve en sociaal-emotionele vaardigheden van de Cliënt wordt voorkomen; • Aanleren en/of onderhouden van arbeidsvaardigheden afgestemd op de interesses en mogelijkheden van de betrokkenen wordt gestimuleerd; • De mantelzorgers worden ontlast.
Pagina 18 van 24
Niet arbeidsmatige dagbesteding Licht
Middel
Zwaar
Dagbesteding licht is erop gericht door stimulans en/of toezicht ervoor te zorgen dat de betrokkene in staat is zijn/haar maatschappelijke deelname zelfstandig vorm te geven. De Ondersteuning bij de maatschappelijke deelname kan op afstand, via korte contactmomenten en/of Ondersteuning van vrijwilligers (en bij vrijwilligersorganisaties) die de directe Ondersteuning uitvoeren, plaatsvinden. Combinaties met het bestaande cultuur- en welzijnswerk worden actief gezocht.
Dagbesteding middel betreft Ondersteuning bij het aanbrengen van structuur, c.q. het uitvoeren van regie en/of het ondersteunen bij praktische vaardigheden/ handelingen. Er worden taken overgenomen die de betrokkene zelf niet meer kan en die ook niet (meer) kunnen worden aangeleerd.
Voor de Cliënten die in aanmerking komen voor dagbesteding licht, geldt: • Er is geen noodzaak tot het overnemen van taken; • De betrokkene kan zelf om hulp vragen.
Voor de Cliënten die in aanmerking komen voor dagbesteding middel, geldt: • Er is geen intensief toezicht nodig op het functioneren van de Cliënt; • Het ziektebeeld van de betrokkene is ook niet dermate complex dat een hoge graad van deskundigheid nodig is voor de omgang met betrokkene (continue nabijheid van een begeleider is niet noodzakelijk).
Voor de Cliënten die in aanmerking komen voor dagbesteding zwaar, geldt: • Er is sprake van een ziektebeeld dat een gespecialiseerde deskundigheid vereist van de begeleiders (bijvoorbeeld zwaardere vormen van dementie, ernstige vormen van niet aangeboren hersenletsel, gedragsstoornissen); • Deze mensen hebben een prikkelvrije omgeving nodig en moeten in kleine groepen worden ingedeeld.
Eenheid
Groepsgrootte
Eenheid
Groepsgrootte
Eenheid
Groepsgrootte
Dagdeel
≥8
Dagdeel
≥6
Dagdeel
≤5
Omschrijving gradaties Dagbesteding zwaar betreft de overname van taken die de Cliënt zelf niet meer kan en die ook niet (meer) kunnen worden aangeleerd. Er is intensief toezicht nodig op het functioneren van de betrokkenen. Indien noodzakelijk, moet persoonlijke verzorging worden geregeld.
De doelgroep per gradatie
Richtlijn indicatie Voor niet arbeidsmatige dagbesteding is het, in het kader van het beoogde maatwerk, niet wenselijk om een richtlijn te geven over de gewenste duur van de voorziening per gradatie. Hier dient de professional op basis van kennis, vaardigheden en ervaring een besluit over te nemen. Indiceren De wijkwerker geeft een Toegangsbepaling voor niet-arbeidsmatige dagbesteding.
Pagina 19 van 24
Individuele Ondersteuning Individuele Ondersteuning betreft de Ondersteuning aan de Cliënt bij het zelfstandig wonen en participeren in de maatschappij. Voorbeelden van individuele ondersteuning zijn het ondersteunen bij administratieve handelingen (financiën en boekhouding op orde houden), bij het voorzien in persoonlijke en leefhygiëne, bij het onderhouden van sociale contacten, bij het bewegen in en rondom het huis, enzovoort. Doelen De individuele ondersteuning is gericht op het bevorderen, het behoud van of het compenseren van zelfredzaamheid van de Cliënt. Bij zelfredzaamheid gaat het om de lichamelijke, cognitieve en psychische mogelijkheden die de Cliënt in staat stellen om binnen de persoonlijke levenssfeer te functioneren. Het kan gaan om: • Het compenseren of actief herstellen van het beperkte of afwezige regelvermogen van de Cliënt, waardoor hij/zij onvoldoende of geen regie over het eigen leven kan voeren. • Zaken als het helpen plannen van activiteiten, regelen van dagelijkse zaken, het nemen van besluiten en het structureren van de dag. • Het bieden van praktische hulp, het ondersteunen bij het uitvoeren of het oefenen van handelingen/ vaardigheden die zelfredzaamheid tot doel hebben en het ondersteunen bij algemene dagelijkse levensverrichtingen. De Cliënt De Cliënt komt in aanmerking voor individuele ondersteuning, wanneer: • Sprake is van een somatische, psychogeriatrische of psychiatrische aandoening of beperking, of van een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke handicap. • De Cliënt een matige tot zware beperking heeft op een of meer van de volgende vijf terreinen: -‐ Sociale redzaamheid; -‐ Bewegen en verplaatsen; -‐ Probleemgedrag; -‐ Psychisch functioneren; -‐ Geheugen- en oriëntatiestoornissen. Beoogde resultaten Met de inzet van individuele ondersteuning worden, afhankelijk van de beperking of het probleem van de Cliënt en afhankelijk van de specifieke situatie van de Cliënt, de volgende resultaten beoogd: • De Cliënt woont zoveel mogelijk zelfstandig; • De Cliënt is financieel stabiel en heeft een overzicht van de eigen in- en uitgaven en kan verantwoorde keuzes maken; • Het sociaal netwerk van de Cliënt is waar mogelijk en wenselijk optimaal ingezet en/of opgebouwd; • De Cliënt herkent problematiek bij zichzelf en kan hierdoor voor zover mogelijk adequaat reageren. Adequaat reageren houdt ook het inroepen van hulp in; • De Cliënt kan zichzelf verzorgen (onder andere in persoonlijke en leef hygiëne, kleding, voeding); • Het psychisch welbevinden van de Cliënt is verbeterd; • De Cliënt heeft structuur in zijn dag: huishouden, boodschappen, maaltijden, dag- nachtritme, enzovoort.
Pagina 20 van 24
Individuele ondersteuning Licht
Middel
Lichte Ondersteuning betreft het ondersteunen bij het aanbrengen van structuur, c.q. het uitvoeren van regie en/of het ondersteunen bij praktische vaardigheden/ handelingen. Er worden taken overgenomen die de Cliënt zelf niet meer kan en die ook niet (meer) kunnen worden aangeleerd. Er is geen intensief toezicht nodig op het functioneren van de Cliënt, bijvoorbeeld om gedrag te kunnen bijsturen of om complicaties bij een ziekte te voorkomen. Het ziektebeeld van de betrokkene is ook niet dermate complex, dat een hoge graad van deskundigheid nodig is voor de omgang. Combinaties met vrijwilligers worden actief gezocht.
Bij middelzware Ondersteuning gaat het om meer complexe activiteiten (er is bijvoorbeeld toezicht en sturing nodig op het psychisch of lichamelijk functioneren van de Cliënt.) De communicatie gaat niet altijd vanzelf, doordat de Cliënt soms niet goed begrijpt wat anderen zeggen en/of zichzelf niet voldoende begrijpelijk kan maken. Het niet-inzetten van Ondersteuning kan leiden tot verwaarlozing/opname. Er kan geoefend worden met het aanbrengen van structuur en/of uitvoeren van handelingen/vaardigheden. Daarnaast betreft het Ondersteuning bij de algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL). De Ondersteuning wordt geboden bij het oplossen van problemen, het zelfstandig nemen van besluiten, het regelen van dagelijkse bezigheden en de dagelijkse routine (gebrek aan dag- en nachtritme) en het zichzelf verzorgen.
Voor de Cliënten die in aanmerking komen voor individuele ondersteuning licht, geldt: • Het ziektebeeld van de betrokkene is niet dermate complex, dat een hoge graad van deskundigheid nodig is voor de omgang.
Voor de Cliënten die in aanmerking komen voor individuele ondersteuning middel, geldt: • Er is sprake van meer complexe ziektebeelden. Er zijn zodanige stoornissen en beperkingen, dat kennis van het ziektebeeld en deskundigheid in de omgang hiermee noodzakelijk is.
Zwaar
Omschrijving gradaties De zware Ondersteuning richt zich op het (tijdelijk) overnemen van taken door een professional, omdat de Cliënt ernstige problemen heeft. Het gaat dan bijvoorbeeld om Ondersteuning bij complexe taken die van de Cliënt moeten worden overgenomen. Ook het uitvoeren van eenvoudige taken en communiceren gaan moeizaam. De Cliënt kan niet zelfstandig problemen oplossen en/of besluiten nemen. Voor de dagstructuur en het voeren van regie is de Cliënt afhankelijk van de hulp van anderen. Indien noodzakelijk, moet persoonlijke verzorging worden geregeld.
Doelgroep Zware ondersteuning wordt ingezet in de meest complexe situaties. Voor de Cliënten die in aanmerking komen voor individuele ondersteuning zwaar, geldt: • Er is sprake van ernstige gedragsstoornissen, een risicovol instabiel ziektebeeld, en/of multiprobleemsituaties.
Richtlijn indicatie 0 - 2 uur per week
2 - 4 uur per week
4 + uur per week
Eenheid Per uur Indiceren De wijkwerker geeft een Toegangsbepaling voor individuele ondersteuning.
Pagina 21 van 24
Kortdurend verblijf Kortdurend verblijf betreft het logeren in een Instelling gedurende maximaal 3 etmalen per week. Het kortdurend verblijf is te karakteriseren als logeren ter aanvulling op het wonen in de thuissituatie en niet als wonen in een Instelling voor het grootste deel van de week. Het kan hierbij gaan om zowel geplande etmalen als ongepland verblijf bij het plotseling wegvallen van een mantelzorger, waarbij er binnen het eigen netwerk van de Cliënt geen oplossing geboden kan worden of ter Ondersteuning van de mantelzorger en het eigen netwerk. Let op: de noodzaak tot aanvullende individuele ondersteuning of dagbesteding wordt buiten de etmalen Kortdurend Verblijf apart gewogen. Doelen Kortdurend verblijf is gericht op het volgende: • Het overnemen van het permanente toezicht op de Cliënt ter ontlasting van de gebruikelijke zorger of mantelzorger; • Het daarmee onder andere mogelijk maken dat de Cliënt (langer) thuis kan blijven wonen en niet opgenomen hoeft te worden in een Instelling. De Cliënt De Cliënt komt in aanmerking voor kortdurend verblijf wanneer: • De Cliënt een somatische, psychogeriatrische of psychiatrische aandoening of beperking, of een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke handicap heeft, waardoor de Cliënt langdurig Ondersteuning ontvangt van mantelzorgers bij het kunnen functioneren in de maatschappij en/of; • De Cliënt een complexe hulpvraag heeft waardoor hij niet zonder Ondersteuning in de maatschappij kan functioneren en; • De Cliënt gezien de zorgbehoefte tijdelijk aangewezen is op zorg gepaard gaand met permanent toezicht en; • Het Informele netwerk van de Cliënt niet in staat is, om de mantelzorger voldoende te ontlasten. Beoogde resultaten Met de inzet van kortdurend verblijf worden, afhankelijk van de beperking of het probleem van de Cliënt en afhankelijk van de specifieke situatie van de Cliënt, de volgende resultaten beoogd: • De mantelzorger is ontlast; • De Cliënt kan langer thuis wonen en hoeft niet te worden opgenomen in een Instelling. Eenheden
Frequentie
Etmaal
≤ 3 etmalen per week Indiceren
De wijkwerker geeft een Toegangsbepaling voor Kortdurend Verblijf.
Pagina 22 van 24
Beschermd wonen Beschermd wonen betreft wonen in een accommodatie van een Instelling met het daarbij behorende toezicht en begeleiding. Het toezicht en de begeleiding is gericht op het bevorderen van zelfredzaamheid en participatie, het psychisch functioneren, stabilisatie van een psychiatrisch ziektebeeld, het voorkomen van verwaarlozing of maatschappelijke overlast of het afwenden van gevaar voor de Cliënt of anderen. Doelen Beschermd wonen is gericht op het volgende: • Het bevorderen van zelfredzaamheid en participatie en het psychisch functioneren; • Stabilisatie van een psychiatrisch ziektebeeld; • Het voorkomen van verwaarlozing of maatschappelijke overlast of het afwenden van gevaar voor de Cliënt of anderen. De Cliënt De Cliënt komt in aanmerking voor beschermd wonen, wanneer: • Er sprake is van psychische of psychosociale problemen; • De Cliënt niet in staat is zich op eigen kracht te handhaven in de samenleving en daarom intensief toezicht en begeleiding nodig heeft. Beoogde resultaten Met de inzet van beschermd wonen worden, afhankelijk van de beperking of probleem van de Cliënt en afhankelijk van de specifieke situatie van de Cliënt, de volgende resultaten beoogd: • Er wordt voorkomen dat de Cliënt decompenseert; • De Cliënt kan met de Ondersteuning regie voeren op hun huishouden; • Er wordt, rekening houdend met de uitkomsten van het onderzoek, een passende bijdrage geleverd aan het voorzien in de behoefte van de Cliënt aan beschermd wonen en aan het realiseren van een situatie, waarin de Cliënt in staat wordt gesteld zich zo snel mogelijk weer op eigen kracht te handhaven in de samenleving. Eenheden
Duur
Zorgdag
Uitgangspunt is ≤ 2 jaar Indiceren
Voor de maatwerkvoorziening Beschermd Wonen verwijst de wijkwerker door naar het regionaal meldpunt OGGZ. Dit meldpunt (en daaronder de centrale toegang) is verantwoordelijk voor de Toegangsbepaling voor Beschermd Wonen.
Pagina 23 van 24
A.
Casuïstiek
Deze bijlage vindt u in het separate document ‘Casuïstiek Wmo 2015 Gemeente Almere’. Dit document wordt in januari 2015 beschikbaar gesteld.
B.
Overzicht aanbieders per Maatwerkvoorziening
Deze bijlage vindt u in het separate document ‘Maatwerkvoorzieningen Gemeente Almere’, dat digitaal beschikbaar wordt gesteld.
Pagina 24 van 24
