Nationaal Public Health Programma
Preventie en Beheersing van Rampen in de Sector Volksgezondheid
RAMPENPLAN VOLKSGEZONDHEID
Ontwikkeld met steun van de Pan American Health Organization (PAHO) en het United Nations Development Programme (UNDP) Special Health Disaster Plan Project for Suriname
Maart 2009
0
INHOUDSOPGAVE Nationaal Public Health Programma...................................................................................................................................0 Preventie en Beheersing van Rampen ............................................................................................................................0 LIST OF ABBREVIATIONS:............................................................................................................................................3 Ministry of Health...............................................................................................................................................................3 A.1. INLEIDING .........................................................................................................................................................4 A.2 Visie..............................................................................................................................................................4 A.3 Doelstellingen ..............................................................................................................................................4 A.4 Beleidsuitgangspunt......................................................................................................................................4 A.5 Autoriteit......................................................................................................................................................5 A.6 Verantwoordelijkheid ..................................................................................................................................5 A.7 Prioriteiten ...................................................................................................................................................5 A.8 Samenwerking .............................................................................................................................................5 A.9 De rol van instellingen.................................................................................................................................5 A.10 Training......................................................................................................................................................6 A.11 Standaarden................................................................................................................................................6 Historie van het Beleidsdocument.............................................................................................................................7 Lijst van handtekeningen...........................................................................................................................................8 1.0 Introduction .......................................................................................................................................................9 1.1 Background on Suriname ...........................................................................................................................10 1.2 The Structure of the Health Sector .............................................................................................................11 1.2.1 Other Departments with Health related responsibilities......................................................................11 1.3 Het juridische raamwerk.............................................................................................................................12 1.4 Verwachtingen en verplichtingen ...............................................................................................................12 1.5 Achtergronden van het beleidsplan.............................................................................................................12 2.0 Doelen en reikwijdte van het Plan................................................................................................................14 2.1 Reikwijdte van het plan ..............................................................................................................................14 3.0 De Nationale Context ....................................................................................................................................15 3.1 Het Nationaal Rampenbeheersingssysteem.........................................................................................15 3.2 Definitie van een ramp ........................................................................................................................16 3.3 Niveaus van noodsituaties en rampen.........................................................................................................16 3.3.1 Het responsmechanisme......................................................................................................................16 3.4.1 Gevaren en Kwetsbaarheid .........................................................................................................18 Overstromingen in Paramaribo .........................................................................................................................................18 Overstroming in Paramaribo- Gezondheidszorgfaciliteiten..............................................................................................19 Overstromingen in het Binnenland – Medische Zending - Dorpen ..................................................................................19 Kwetsbaarheid voor vogelgriep en pandemische influenza ..............................................................................................19 4.0 Bevelvoering en Coördinatie ...............................................................................................................21 4.1 Rollen en verantwoordelijkheden.......................................................................................................21 4.1.1 Rol van NCCR............................................................................................................................21 4.1.2 Rol van het Ministerie van Volksgezondheid – Centraal Kantoor..............................................21 Fase I *voor de ramp*.......................................................................................................................................................21 Fase II *tijdens de ramp*..................................................................................................................................................22 Fase III *na de ramp* .......................................................................................................................................................22 4.1.3 Rol van het Bureau voor Openbare Gezondheidszorg (BOG) ....................................................22 4.1.4 Rol van de Medische Zending ....................................................................................................24 4.1.5 Rol van de Regionale Gezondheidsdienst (RGD).......................................................................25 Fase II ...............................................................................................................................................................................26 4.1.6 Rol van de Dermatologische Dienst............................................................................................27 4.1.7 Rol van het Psychiatrisch Centrum Suriname............................................................................28 4.1.8 Rol van de Ziekenhuizen ...........................................................................................................28 Fase II ...............................................................................................................................................................................29 4.1.9 Rol van het Bedrijf Geneesmiddelenvoorziening Suriname (BGVS).........................................30 4.1.10 Rol van de Public Relations Officer en Voorlichtingsdeskundige..............................................30 In Fase I ............................................................................................................................................................................31 4.2 Stroomdiagram van het Coördinatiesysteem ........................................................................................31 Figuur 5: Coordinatie en Communicatiesysteem.........................................................................................................32
1
5.1 Het begrip operatie ...............................................................................................................................33 5.1.1 Noodoperaties .............................................................................................................................33 5.1.2 Activeren.....................................................................................................................................33 5.1.3 Activeringsmechanismen............................................................................................................34 5.2 Het Command Centre van het Ministerie van Volksgezondheid..........................................................34 5.2.1 Doel ............................................................................................................................................34 5.2.2 Functies.......................................................................................................................................35 5.2.3 Structuur .....................................................................................................................................35 5.2.4 Operaties .....................................................................................................................................35 == Nationaal Niveau........................................................................................................................................................35 == Districts / Regionaal Niveau.......................................................................................................................................35 == Lokaal Niveau.............................................................................................................................................................35 5.2.4 Samenstelling..............................................................................................................................35 5.2.5 Alternatief Command Centre.....................................................................................................36 5.3 Informatiesysteem van het Command Centre ......................................................................................36 5.3.1 Registratie en Rapportagesysteem ..............................................................................................36 Figuur 6: Binnenkomende berichten in het Command Centre..........................................................................................37 Figuur 7: Uitgaande berichten van het Command Centre.................................................................................................37 5.3.2 Communicatie Protocol ..............................................................................................................38 HF voor de posten van de Medische Zending in het Binnenland......................................................................................38 5.3.3 Oproepingsprocedures ................................................................................................................38 5.3.4 Communicatienetwerk ( telecommunicatie in noodsituaties) .....................................................38 6.0 Media Strategie .......................................................................................................................................38 7.0 Mobilisatie van middelen........................................................................................................................39 8.0 Vaststelling van behoeften......................................................................................................................39 Manieren van informatieverzameling ...............................................................................................................................39 Verantwoordelijke instanties.............................................................................................................................................39 9.0 Ontwikkeling van een Actieplan ............................................................................................................40 10.0 Afronding van operaties ........................................................................................................................40 11.0 Implementatieplan voor het Rampenplan..................................................................................................41 11.1 Revisie, afronding en ratificatie ...........................................................................................................41 11.2 De orientatie van de sector Volksgezondheid ......................................................................................41 11.3 Planning en testcyclus ..........................................................................................................................42 11.4 Tijdsschema voor implementatie..........................................................................................................43 Annex 1b ............................................................................................................................................................46 ANNEX 2 ...........................................................................................................................................................48 ANNEX 3 ...........................................................................................................................................................49 ANNEX 4 ...........................................................................................................................................................53 ANNEX 5 ...........................................................................................................................................................55 ANNEX 6 ...........................................................................................................................................................55 ANNEX 6 ...........................................................................................................................................................56 ANNEX 7 ...........................................................................................................................................................58 ANNEX 8 ...........................................................................................................................................................59 ANNEX 9 ...........................................................................................................................................................63 ANNEX 10 .........................................................................................................................................................64 ANNEX 11 .........................................................................................................................................................65
2
LIST OF ABBREVIATIONS: NEOC NCCR SITREP MoH
Situation Report Ministry of Health
3
A. RAMPENPLAN SECTOR VOLKSGEZONDHEID A.1. INLEIDING Suriname is vatbaar voor overstromingen, zware regens, stormwinden en epidemieën van besmettelijke ziekten, en ook voor rampen in de vorm van branden, vliegtuigongelukken, scheepvaart-, verkeers- en bedrijfsongevallen. Het vermogen van de sector volksgezondheid om te reageren op en herstellen van een ramp, is afhankelijk van de organisatie van een efficiënt en effectief apparaat. Het functioneren van dit apparaat is afhankelijk van de toepassing van een scala van middelen en technieken en meer nog van de kennis en de attitude van personeel. Het Ministerie van Volksgezondheid wil verzekeren dat er systemen en structuren zijn voor de effectieve en efficiënte uitvoering van acties voor de beheersing van rampen en wederopbouw. Dit beleidsdocument beschrijft de positie van het Ministerie van Volksgezondheid met betrekking tot de beheersing van rampen en is bedoeld als richtlijn voor de planning. Het is de bedoeling dat dit document regelmatig wordt geactualiseerd.
A.2 Visie Het Ministerie van Volksgezondheid wenst een geïntegreerd en gecoördineerd systeem dat op effectieve en efficiënte wijze voorziet in de gezondheidszorg van door rampen getroffen gemeenschappen en gebieden in Suriname, middels een goede samenwerking tussen alle relevante nationale instellingen en organisaties.
A.3 Doelstellingen De doelstellingen van het beleidsdocument zijn: • Beschrijven van de positie van het Ministerie van Volksgezondheid met betrekking tot rampenbeheersing • Richting geven aan de ontwikkeling van het Health Sector Disaster Programme • Richting geven aan de ontwikkeling van het Health Sector Disaster Plan • Vaststellen van de standaarden en normen voor Health Sector Disaster Management • Bevorderen van effectieve samenwerking tussen alle stakeholders; • Bevorderen van de ontwikkeling van een versterkt, gecoördineerd, alert, en paraat raamwerk van organisaties en instituten.
A.4 Beleidsuitgangspunt Het Ministerie van Volksgezondheid verplicht zich te zorgen voor de bescherming en de veiligheid van de bevolking van de Republiek Suriname door de ontwikkeling van een rampenbeheersings-programma in de sector Volksgezondheid. 4
Dit programma omvat de reductie van risico en kwetsbaarheid, voorbereiding en paraatheid, en de planning van acties gericht op het minimaliseren van ziekte, letsel en sterfte. Dit programma zal worden ontwikkeld in samenwerking met alle instellingen en organisaties in de sector Volksgezondheid. Het Ministerie van Volksgezondheid zal een wettelijk raamwerk voor dit programma ontwikkelen.
A.5 Autoriteit De Minister van Volksgezondheid is de algemene autoriteit betreffende de gereedheid en de paraatheid voor rampen in de sector Volksgezondheid. Deze autoriteit wordt gelegd in handen van de Directeur van Volksgezondheid.
A.6 Verantwoordelijkheid De Directeur van Volksgezondheid bepaalt welke instanties verantwoordelijk zijn voor de ontwikkeling, de handhaving en de implementatie van alle procedures en plannen betreffende Health Disaster Preparedness in Suriname. Het Ministerie van Volksgezondheid zal een Rampencommissie Volksgezondheid installeren voor de coördinatie van de implementatie van het Rampenplan Volksgezondheid en de productie van de tweejaarlijkse herziene editie van het Rampenplan Volksgezondheid.
A.7 Prioriteiten De prioriteiten van het Rampenplan Volksgezondheid zijn: 1. Levens redden en nood verlichten 2. Beschikbare mogelijkheden optimaal gebruiken 3. de orde herstellen.
A.8 Samenwerking Samenwerking tussen raden van bestuur, instituten, departementen, ziekenhuizen, afdelingen, etc. binnen de sector Volksgezondheid is verplicht en geschiedt in overeenstemming met het beleid en de strategieën die worden gecoördineerd door het Nationaal Coördinatiecentrum Rampenbeheersing (NCCR). Met samenwerking wordt bedoeld: • delen en uitwisselen van middelen en informatie, • werken als een team, • het creëren van een cultuur van samenwerking en overleg • het aannemen van een resultaatgerichte, probleemoplossende houding.
A.9 De rol van instellingen De rol van specifieke instellingen binnen de sector Volksgezondheid is op macro niveau verbonden aan de rol van de totale sector in het geheel van het National Disaster Management System en op micro niveau met de normale dagelijkse werkzaamheden van de instelling. Instellingen in de sector Volksgezondheid zullen activiteiten uitvoeren in het rampenbeheersingsprogramma die uitgaan van hun functie binnen de sector Volksgezondheid. 5
Het Ministerie van Volksgezondheid zal de nodige maatregelen nemen om te verzekeren dat elke raad van bestuur, elk department, elke instelling en elke afdeling, etc. een rampenplan en een rampenprogramma heeft en effectief uitvoert. Elke raad van bestuur, elk department, elke instelling en elke afdeling etc. zal ervoor zorgen dat de rampenplannen worden ontwikkeld, verspreid, getest en periodiek herzien.
A.10 Training Training en ontwikkeling van personeel in rampenbeheersing is een prioriteit voor het Ministerie van Volksgezondheid. Het is de bedoeling dat alle medewerkers in de sector Volksgezondheid worden getraind in rampenbeheersing en daaraan gerelateerde medische, verpleegkundige, communicatieve en management vaardigheden.
A.11 Standaarden Het Ministerie van Volksgezondheid onderschrijft de International Health Regulations en hanteert de standaarden die zijn aanbevolen door de World Health Organization/Pan American Health Organization (WHO/PAHO) betreffende Health Sector Contingency Planning and Mass Casualty Management.
6
Historie van het Beleidsdocument Planontwikkeling
Datum
Editienummer
Eerste concept
30 april 2007
Editie no. 1
Tweede concept
27 juli 2007
Editie no. 2
Derde concept
20 september 2007
Editie no.3
7
Lijst van handtekeningen De Directeur van Ministerie van Volksgezondheid
………………………………………………… Drs. Eersel M. MPH
De Directeur van het Bureau voor Openbare Gezondheidszorg
De Directeur van het Academisch Ziekenhuis Paramaribo
…………………………………………………. Drs. L. Resida L. MSc.
………………………………………………… Drs. E. Joemmankhan
De Directeur van het Diakonessenhuis
De Directeur van de Regionale Gezondheidsdienst
…………………………………………………… Drs. V. Gangaram Panday
……………………………………………… Drs. M Ashim - Sardjoe
De Directeur van het Streekziekenhuis Nickerie
De Directeur van het St. Vincentius Ziekenhuis
…………………………………………………… Drs. R. Changoer
……………………………………………… Drs. M. Hindorie
De Directeur van ‘s Lands Hospitaal
De Directeur van de Medische Zending
…………………………………………………… Drs. C. Rozenblad
……………………………………………… Drs. E. van Eer 8
1.0 Introductie 1.1
Achtergrond van Suriname
Suriname is een republiek aan de noordoostkust van Zuid-Amerika. Het grenst in het oosten aan FransGuyana, in het westen aan Guyana (voormalig Brits Guyana), in het zuiden aan Brazilië en in het noorden aan de Atlantische Oceaan. Suriname kan verdeeeld worden in twee geografische regio’s: de 30 kilometer lange kuststrook in het noorden, die ongeveer 10% van het totale landoppervlakte (163.820 km²) beslaat. Hier leeft het grootste deel van de bevolking, en het zuidelijk deel dat bestaat uit tropisch regenwoud en schaars bewoonde savanna. Het zuidelijk deel beslaat ongeveer 80 % van Suriname’s opppervlakte. Suriname ligt dichtbij de evenaar en heeft een tropisch regenwoudklimaat. De temperatuur schommelt tussen 24º en 36º C. Gedurende de regentijd is de gemiddelde temperatuur 27º-28º C, terwijl tijdens de drogetijd dit oploopt naar 32º C. 's Morgens loopt de temperatuur geleidelijk op van +/- 24ºC naar 32º-34º (14.00-16.00u) om geleidelijk aan weer te dalen naar 24ºC (04.00-06.00u). Er zijn vier seizoenen in Suriname: mei –midden augustus (grote regentijd) midden augustus – november (grote drogetijd) december – januari (kleine regentijd) februari - april (kleine drogetijd) De regenseizoenen hebben veel invloed op de mate van regenval en het potentieel voor overstromingen.
1.2
Structuur van de gezondheidssector
De gezondheidssector van Suriname bestaat uit het Centraal Kantoor van het ministerie waaronder vallen de medische, verpleegkundige en farmacologische inspectie, de afdeling juridische zaken, de afdeling planning, en de algemene administratieve afdeling. Onder het Ministerie ressorteren ook het Bureau voor Openbare Gezondheidszorg en de Dermatologische Dienst. Ook behorend tot het Ministerie van Volksgezondheid , maar partieel privé gefundeerd zijn de Regionale Gezondheidsdienst en de Stichting Medische Zending Suriname. Er zijn zes hospitalen in Suriname. Het BOG is het belangrijkste bureau voor de gezondheidszorg en bestaat uit een departement gezondheidsvoorlichting, een departement epidemiologie en biostatistiek, en enkele programma’s voor vaccinatie, family health en disease control Het BOG verzamelt informatie over de distributie van ziekten via de epidemiologische unit die een surveillance-systeem van besmettelijke ziekten onderhoudt in samenwerking met de Regionale Gezondheidsdienst, de Medische Zending, de hospitalen en enkele particuliere artsen. Het centraal laboratorium van het Bureau voor Openbare Gezondheidszorg is verantwoordelijk vooor de kwaliteits-controle van voedsel en andere producten, inclusief drinkwater. De milieu inspectie van het Bureau is verantwoordelijk voor de inspectie van restaurants, food-handlers, voedselverwerkings bedrijven, openbare alsook private sanitaire systemen, inclusief het opruimen van vast afval en rioleringen.
9
De Dermatologische Dienst richt zich voornamelijk op de controle van SOI‘s en HIV/AIDS, de eliminatie van lepra en de controle van dermatologische ziekten zoals yaws, leishmaniasis en andere besmettelijke ziekten. Deze dienst werkt ook nauw samen met het Bureau voor Openbare Gezondheidszorg voor de controle van ziekten en gezondheidsvoorlichting. De Regionale Gezondheids Dienst, een semi private door de overheid gesubsidieerde organisatie, verleent medische zorg aan de armen en bijkans armen in het kustgebied. De Regionale Gezondheids Dienst opereert met 11 gezondheidscentra die medische, farmaceutische en laboratorium diensten aanbieden, 27 poliklinieken die medische en farmaceutische diensten aanbieden en 19 hulpposten die enkele dagen per maand bemand worden door bezoekende artsen en verpleegkundigen. De Medische Zending is een private non profit organisatie die subsidie van de overheid ontvangt. Het Ministerie van Volksgezondheid heeft de Medische Zending de verantwoordelijkheid over de primaire gezondheidszorg in het binnenland toevertrouwd. De medische Zending opereert met 36 klinieken in het binnenland van Suriname. Afhankelijk van de afstand naar grote gezondheidsfaciliteiten en het aantal mensen dat spreekt men van grote, medium en kleine posten Er zijn vijf ziekenhuizen in Paramaribo: het Academisch Ziekenhuis Paramaribo, ‘s Lands Hospitaaal, het Diakonesssenhuis, het Sint Vincentius Ziekenhuis (voorheen een officieel Rooms Katholiek Ziekenhuis), en een psychiatrisch ziekenhuis. Er is ook een Militair Hospitaal dichtbij het Academisch ziekenhuis, dat primaire gezondheidszorgdiensten verleent. Er is één ziekenhuis in Nickerie: het Streek Ziekenhuis Nickerie Het Academisch Ziekenhuis en het Streekziekenhuis Nickerie zijn de enige ziekenhuizen met een departement voor spoedeisende hulp. De Bedrijven Geneesmiddelen Voorziening Suriname (BGVS) is de centrale distributeur van geneesmiddelen en medische voorzieningen. Het onderhoudt 20 openbare apotheken, het Bureau voor Openbare Gezondheidszorg, de Medische Zending, de Regionale Gezondheisdienst en de zes ziekenhuizen.
1.2.1 Andere departementen met gezondheidsgerelateerde verantwoordelijkheden Het Ministerie van Openbare Werken is verantwoordelijk voor de verzameling en het opruimen van solid afval en de constructie en goedkeuring van rioleringssystemen. De Surinaamse Waterleidings Maatschappij en het Ministerie van Natuurlijke Hulpbronnen zijn verantwoordelijk voor het opzetten en beheren van leidingdrinkwater netwerken. Het Ministerie van Natuurlijke Hulpbronnen beheert kleine lokale systemen in de districten en in het binnenland. De maatschappij voorziet Paramaribo en delen van Wanica, Nickerie en Albina, het verzorgt ook een strip van enkele honderden meters aan beide zijden van de 50 km lange weg die Paramaribo en de internationale luchthaven te Zanderij verbindt.
1.1 Background on Suriname Suriname is situated on the Guiana Shield in South America and can be divided into two main geographic regions. The northern, lowland coastal area roughly above the line Albina-Paranam-Wageningen, is where most of the population lives. The southern part consists of tropical rainforest and sparsely inhabited savanna it covers
10
approximately 80% of Suriname´s land space. Suriname is bordered by Guyana, on the west, Brazil on the south and French Guiana on the east, to the north is the Atlantic Ocean. It lies near the equator and is subject to a tropical climate. Temperatures do not vary throughout the year but there are two wet seasons from December to early February and from early April to mid August. This has much influence on the extent of rainfall and the potential for flooding.
1.2 The Structure of the Health Sector The Health Sector in Suriname is composed of the following, the Central Office of the Ministry which includes the Medical, Nursing, and Pharmacological Inspectorates; the Legal Department; the Planning Department; and a General Administrative Department. Also included are the Bureau of Public Health and the Dermatological Department. Attached to the Ministry of Health, but partially funded privately, are the Regional Health Service and the Medical Mission Suriname. There are six hospitals in Suriname. The Bureau of Public Health is the main organization for health care and includes a health education department, an epidemiology and biostatistics department, and several programs for family health and disease control. This office provides information on disease distribution through its epidemiology unit, which operates a surveillance system on communicable diseases in cooperation with the Regional Health Service, The Medical Mission Suriname, the hospitals and some of the private practitioners. The Central Laboratory of the Bureau of Public Health is responsible for quality control of food and other products, including drinking water. The Environmental Inspectorate of the Bureau is responsible for inspection of restaurants, food-handlers, food processing companies, and public as well as private sanitary systems, including the disposal of solid wastes and sewage. The Dermatological Services is primarily focused on the control of STDs and HIV/AIDS the elimination of leprosy and the control of dermatological conditions such as yaws, leishmaniasis, and other communicable diseases. This service also works in collaboration with the Bureau of Public Health in disease control and health education. The Regional Health Service, a semi-private, government-subsidized institution, provides health care for the coastal areas. The Regional Health Service operates eleven health centers offering medical, pharmaceutical, and laboratory services, 27 polyclinics offering medical and pharmaceutical services, and 19 auxiliary posts located in villages in the districts and operated by visiting doctors and nurses a few days per month. The Medical Mission is a private, non-profit organization that receives government subsidies. It aims to develop an affordable health care system based on the needs of the community and the promotion of health awareness. The Ministry of Health assigned the Medical Mission with the responsibility for all medical care in the Interior. There are five general hospitals in Paramaribo and one in Nickerie. There is one psychiatric hospital, the Academic Hospital, ‘s Lands Hospitaal, Diakonessenhuis (hospital), St. Vincentius Hospital (a former official Roman Catholic hospital), and the Nickerie District Hospital. There is also the Military Hospital located close to the Academic Hospital Paramaribo, though not fully commissioned. The Academic Hospital Paramaribo is the only hospital with a department for emergency medicine. The State Pharmaceutical Company (BGVS) is the central importer, producer, and distributor of drugs and medical supplies. It maintains 14 pharmacists and 15 pharmacies, and the Regional Health Service has 32 additional auxiliary pharmacies at its facilities.
1.2.1 Other Departments with Health related responsibilities The Ministry of Public Works is responsible for collection and disposal of solid wastes and construction and certification of sewage systems. The Suriname Water Company and the Ministry of Natural Resources are responsible for the establishment and operation of piped drinking water networks. The Ministry of Natural Resources operates small local systems in the districts and in the Interior. The company covers Paramaribo and parts of Wanica, Nickerie, and Albina; it also serves a strip of some hundreds of meters on both sides of the 50-km road connecting Paramaribo and the International Airport in Zanderij.
11
1.3 Het juridische raamwerk Dit plandocument is ontwikkeld op basis van de Grondwet van de Republiek Suriname. Overige relevante wetgeving omvat onder meer: • De Veiligheidswet van 1947, betreffende maatregelen voor veiligheid in bedrijven, het toezicht en strafbepalingen; • De Ongevallenregeling van 1947, regelende uitkeringen en schadeloosstellingen bij ongevallen; • Decreet E 35 van 1983 (regelende de bevoegdheden van de Arbeidsinspectie).
1.4 Verwachtingen en verplichtingen Uitgaande van het gegeven dat rampen alle overheidsinstellingen en organisaties en de particuliere sector kunnen treffen, wordt verwacht dat alle instellingen en organisaties: I. een analyse maken van de risico’s die zij lopen en plannen maken om die gevaren op te vangen. II. interne rampenplannen maken. III. deze plannen minstens een keer per jaar testen (middels simulaties en oefeningen).
1.5 Achtergronden van het beleidsplan In het natraject van de recente watersnood in het binnenland en hevige regenval met overstromingen in Paramaribo en omstreken, geven het Ministerie van Volksgezondheid, de Pan American Health Organization en het United Nations Development Programme, hoge prioriteit aan de ontwikkeling van een Rampenplan voor de sector Volksgezondheid. Opkomende nieuwe en bekende infectieziekten en met name de dreiging van pandemische influenza zijn een belangrijke factor bij de ontwikkeling van het Rampenplan. Een doel van dit document is een overzicht te geven van een organisatorisch raamwerk om een pandemie (WHO fase 6) het hoofd te bieden en ruimte en tijd te creëren om de organisatie van het gezondheidszorg-systeem en ook andere sectoren in te zetten in een overzichtelijk antwoord op de pandemie. De pandemische planning is ook een goede voorbereiding op andere snel verspreidende infectie ziektes. Dit onderdeel van het Rampenplan van de Sector Volksgezondheid moet dan ook gezien worden als een algemeen rampenplan voor snel verspreidende infectieziekten die gepaard kunnen gaan met hoge morbiditeit en mortaliteit. Suriname onderschrijft de International Health Regulations (IHR 2005). Dit heeft implicaties voor het Rampenplan. De ontwikkeling van de essentiële functies in verband met IHR (”core capacity requirements”) vormt een belangrijk onderdeel van het Rampenplan. In Suriname zijn in de afgelopen twee jaar (2006, 2007) vanuit het Ministerie van Volksgezondheid en het Bureau voor Openbare Gezondheidszorg een aantal significante stappen gezet op weg naar een Rampenplan voor de Sector Volksgezondheid, met name: • • • • • •
de instelling in 2006 van een werkgroep Vogelgriep en Pandemische Influenza door de Directeur van Volksgezondheid. de formulering in 2006 van een provisioneel programma voor vogelgriep en pandemische influenza door het Bureau voor Openbare Gezondheidszorg (BOG). de aanstelling van een coordinator voor het Rampenprogramma Volksgezondheid in 2007. een workshop betreffende surveillance in de eerste lijn en in de ziekenhuizen in 2006. twee workshops betreffende de Quarantainedienst en Quick Response Teams van het BOG in 2006. de organisatie van het Nationaal Overleg Vogelgriep en Pandemische Influenza in april 2007, met medewerking van de PAHO-consultant Monica Guardo.
12
• • •
de organisatie van de Nationale Consultatie Rampenbeheersing Sector Volksgezondheid in juli 2007, met medewerking van de CAREC-consultant Joanna Persad. de organisatie van een workshop voor de formulering van een nationaal plan betreffende vogelgriep en pandemische influenza in juli 2007, met medewerking van de WHO consultant Bernardus Ganter. een analyse van de stand van zaken in Suriname met betrekking tot de IHR 2005, in april 2007, met medewerking van de CPC concultant Lloyd Webb.
Het Beleidsdocument Rampenplan Sector Volksgezondheid is het resultaat van al deze initiatieven.
13
2.0 Doelen en reikwijdte van het Plan Het doel van dit plan is aan te geven welke acties door instellingen en organisaties in de gezondheidszorg ondernomen moeten worden in reactie op noodsituaties. Uitgaande van het beleid van het Ministerie van Volksgezondheid, wordt gericht op een gedocumenteerde, systematische aanpak in noodsituaties, ter voorkoming van chaos. Dit plan is ontworpen voor alle mogelijke rampen, maar met speciale aandacht voor de planning betreffende overstromingsscenario’s, pandemische influenza, IHR 2005 en mass casualty management. Op grond hiervan zijn de operationele doelen van het plan als volgt: • de gecoördineerde reactie van de sector Volksgezondheid beschrijven • verzekeren dat er geen misverstanden bestaan over taken en verantwoordelijkheden • zorgen voor een geplande aanpak van herstel en wederopbouw. Elk departement, instituut, organisatie in de gezondheidszorg moet een rampenplan hebben dat past in het kader van het nationaal beleid en het rampenplan van de sector Volksgezondheid. Enkele richtlijnen voor de ontwikkeling van de plannen zijn vervat in de aangehechte annexen en worden in volgende hoofdstukken nader belicht.
2.1 Reikwijdte van het plan Dit plan omvat de algemene maatregelen die door het Ministerie van Volksgezondheid zullen worden genomen. Het volgt de richtlijnen en procedures die zijn aangegeven door het Nationaal Coördinatiecentrum Rampenbeheersing (NCCR) en behandelt specifieke vraagstukken van rampenbeheersing binnen de sector Volksgezondheid, zoals onder meer bevelvoering en controle, activering en executie, communicatie, alarmering en waarschuwing, en “ontstekingsmechanismen” voor nationale acties.
14
3.0 De Nationale Context Als onderdeel van het beleid van de Regering gericht op versterking van de nationale responscapaciteit bij rampen, werd het Nationaal Coördinatie Centrum Rampenbeheersing (NCCR) in mei 2003 ingesteld. Het NCCR is de coördinerende autoriteit voor rampenbeheersing in Suriname. Het is verantwoordelijk voor de coördinatie van alle instellingen en organisaties bij mitigatie en paraatheid, uitvoering van taken in noodsituaties en herstel en wederopbouw. Het leidende beginsel van het NCCR is “ geïntegreerde en gecoördineerde rampenbeheersing gebaseerd op samenwerkingsverbanden en collectieve strategieën van de publieke en de private sector, NGO’s, alsook regionale en internationale entiteiten”. Het NCCR is verantwoordelijk voor de ontwikkeling van het Nationaal Rampenplan. Het Rampenplan Volksgezondheid is een integraal onderdeel van het Nationaal Rampenplan.
3.1 Het Nationaal Rampenbeheersingssysteem Het Nationaal Rampenbeheersingssysteem in Suriname heeft een structuur die gebaseerd is op het concept van de Veiligheidsketen. Dit is een benadering bestaande uit vijf stappen te weten: Pro-actie, Preventie, Voorzorg, Repressie en Nazorg.
Pro-actie
Preventie
Nazorg
Voorzorg
Repressie
Figuur 1: De veiligheidsketen
In beginsel wordt rampenbeheersing gestructureerd langs de lijnen van het overheidsapparaat, waarbij elk department en instituut een eigen rol heeft. Verder worden er, vanwege de efficiëntie, drie echelons onderscheiden bij rampenbeheersing. Deze drie echelons worden beschreven in de navolgende paragraaf 3.3. Niveaus van noodsituaties en rampen.
15
3.2 Definitie van een ramp Een ramp is als volgt gedefiniëerd: Een ramp is een gebeurtenis die gepaard gaat met een ernstige ontregeling van de algemene veiligheidstoestand, waarbij leven en welzijn van vele mensen worden bedreigd of geschaad, grote materiële belangen worden bedreigd of geschaad en waarbij een gecoördineerde inspanning van instituten en organisaties van verschillende disciplines noodzakelijk is.1
3.3 Niveaus van noodsituaties en rampen 3.3.1 Het responsmechanisme = = Het Lokaal (plaatselijk) Niveau Voor lokale noodsituaties blijft de respons beperkt tot de departementen en diensten die normaliter belast zijn met veiligheid en noodhulp, met name de Brandweer, de Politie en de medische diensten voor spoedeisende hulp. Bij gevallen of outbreaks van overdraagbare ziekten, of bij hygiënische wantoestanden wordt het eerste onderzoek gedaan door medewerkers van de gezondheidscentra van de RGD en de Medische Zending, eventueel in samenwerking met de afdeling Epidemiologie, de Milieu-inspectie en het Centraal Laboratorium van het BOG, of met de Dermatologische Dienst. = = Het Regionaal (Districts) Niveau Wanneer een noodsituatie uitstijgt boven de vermogens van de normale eerste hulpverleners, worden de rampencommissies van het district en eventuele aangrenzende districten geactiveerd voor de coördinatie. De noodsituatie wordt dan geclassificeerd als “Regionaal”. Op dit niveau ligt de leiding bij de Districtscommissaris. Er zijn twee groepen die nauw samenwerken met de Districtscommissaris, te weten de Beleidsgroep en de Operationele Teams. De Beleidsgroep heeft een adviserende taak en de Operationele Teams voeren de noodoperaties uit in opdracht van de Districtscommissaris. Wanneer zich gevallen voordoen van ongewone of ernstige besmettelijke ziekten, die de onderzoeks- en responscapaciteit van de gezondheidscentra en de afzonderlijke afdelingen van het BOG te boven gaan, en die mogelijk van belang zouden kunnen zijn in het kader van IHR 2005, dan wordt het Nationaal Surveillance & Respons Team geactiveerd (NSRT). In samenwerking met de Districtscommissaris voert het NSRT de de eerste maatregelen uit voor het indammen van outbreaks, van bijvoorbeeld vogelgriep of dengue. In dergelijke situaties kan het Command Center van het Ministerie van Volksgezondheid al of niet worden geactiveerd, afhankelijk van de beoordeling van de Directeur van Volksgezondheid. = = Het Nationaal Niveau Wanneer een noodsituatie meerdere districten treft of de responscapaciteiten van een district overstijgt, dan hebben wij te maken met een ramp van nationale proporties waarbij de coördinatie door het NCCR vereist is. Het NCCR activeert in dat geval het National Emergency Operations Centre (NEOC) en wordt er op het Ministerie van Volksgezondheid een hoofdkwartier (Command Centre) ingesteld voor de coördinatie van de noodactiviteiten van de sector Volksgezondheid. Wanneer is vastgesteld dat er sprake is van een outbreak van een overdraagbare aandoening of een ernstige milieuramp of een ander ernstig public health incident wordt het hoofdkwartier oftewel Command Centre op het 1
Bron: Het Nationaal Coördinatiecentrum Rampenbeheersing (NCCR)
16
Ministerie van Volksgezondheid geactiveerd. Afhankelijk van de situatie kan het NCCR partiëel of compleet geactiveerd worden. Figuur 2 illustreert het responsmechanisme in Suriname. De sector Volksgezondheid heeft een belangrijke rol bij de rampenbeheersing en de bestrijding van epidemieën op lokaal, regionaal en nationaal niveau.
Figuur 2 : Niveau’s van noodsituaties – Opschaling van responsen in de sector Volksgezondheid.
Internationaal
Activering internationale systemen
Regionaal /District (Niveau 2)
Nationaal (Niveau 3)
Activering Nationaal Plan NCCR
Activatie Command Centre Min.VG; Nationaal Surveillance & Respons Team ; (Alle andere nationale systemen)
Hospitaals in staat van paraatheid en geactiveerd
Districtscoördinator – Medische Zending ~ RGD communicatie met Districtscommissaris
Afhankelijk van situatie: Activatie van Nationaal Surveillance & Respons Team
Lokaal (Niveau 1)
Ziekenhuizen in staat van paraatheid, evt. partieel geactiveerd
Eerste Responders: afhankelijk van locatie en aard van situatie: Academisch ZH Medische Zending RGD BOG: Afdeling Epidemiologie ; Quarantainedienst ( i d li )
Nood_ situatie
17
3.4 Historische en sociaalgeografische context Zoals eerder aangehaald is Suriname blootgesteld aan de risico’s van een aantal natuurlijke en door de mens veroorzaakte rampen. Er hebben zich in de afgelopen 20 jaar grootschalige incidenten voorgedaan met een overweldigende impact op de sector Volksgezondheid en waarbij behalve een gecoördineerde benadering vooral ook veel logistieke planning en management vereist was. Twee van deze incidenten worden hierbij kort beschreven. In mei 2006 resulteerde intense en langdurige regenval in overstromingen in het binnenland. Duizenden mensen moesten een veilig heenkomen zoeken en de regering moest grootschalige reddingsacties en hulpoperaties uitvoeren. De sector Volksgezondheid heeft in deze situatie een zeer belangrijke rol gespeeld voor wat betreft de zorg voor veilig drinkwater, sanitaire voorzieningen en de bestrijding van ziekten. In juni 1989 miste een vliegtuig van Surinam Airways de landingsbaan en stortte neer op drie kilometer afstand van de luchthaven. Er vielen 176 doden. Bij evaluatie werd geconcludeerd dat de respons op die ramp onvoldoende gecoördineerd was, het verkeer was niet geregeld, de communicatie was onvoldoende, en de voorlichting aan het publiek schoot tekort. Er waren onvoldoende hulpmiddelen voor de hulpverleners, de berging van lichamen en lichaamsdelen verliep te traag, en er waren problemen met de identificatie van de lichamen.
3.4.1
Gevaren en Kwetsbaarheid
Gevaren Suriname is vatbaar voor natuurrampen zoals overstromingen, aardbevingen, stormen, bosbranden, overlast en plagen van ongedierte, droogte en epidemieën. De klimaatsverandering en het stijgen van het zeeniveau zijn een actuele bron van ongerustheid. Delen van Paramaribo met grote populaties liggen onder het zeeniveau. Door de mens veroorzaakte rampen omvatten ongevallen (in het rijdend verkeer, met vliegtuigen en boten, en in mijnbouw en industrie), verontreiniging van lucht, water en bodem, urbane branden, uitstroom van chemicaliën en explosies. Door de ontginning van de binnenlanden in verband met mijnbouw, bosbouw, landbouw en veeteelt staat Suriname bloot aan de gevaren van gelekoorts, rabies en andere, mogelijk nog onbekende zoönes. De globalisatie maakt Suriname kwetsbaar voor snel verspreidende infectieziekten in de rest van de wereld, zoals vogelgriep en pandemische influenza. Kwetsbaarheid Overstromingen in Paramaribo De kwetsbaarheid van Suriname voor de bovengenoemde gevaren omvat de risicopopulatie, kritieke faciliteiten zoals hospitalen en gezondheidscentra en andere infrastructuur. De aangehechte kaarten, figuur 3 en 42, geven een beeld van het effect van overstromingen. Verschillende ziekenhuizen in Paramaribo liggen in overstromingsgebieden.
2
Kaarten werden respectievelijk ontvangen van A. Vlugman PAHO - St. Lucia, en Kol. Slijngard, NCCR.
18
Overstroming in Paramaribo- Gezondheidszorgfaciliteiten Hospitalen
Lokatie
Vatbaarheid
Academisch Ziekenhuis Paramaribo
Abraham Ph. Samsonstraat
Ja
St. Vincentius Ziekenhuis
Koninginnestraat
Ja
Diakonessenhuis
Zinniastraat
Ja
Psychiatrisch Centrum Suriname
Letitia Vriesdelaan
Ja
Militair Hospitaal
Abraham Ph. Samsonstraat
Ja
Overstromingen in het Binnenland – Medische Zending - Dorpen De meeste dorpen aan de Boven Surinamerivier en de Marowijne- en Tapanahonierivier werden zwaar getroffen door de overstromingen van mei 2006. Alhoewel slechts drie van de poliklinieken van de Medische Zending onder water kwamen (te weten: die te Semoisie, Pokigron en de gloednieuwe polikliniek te Goninikrikimofo.) zijn er meerdere kwetsbare posten die dicht bij het water staan. Kwetsbaarheid voor vogelgriep en pandemische influenza Dit nationaal plan voor rampenbeheersing omvat een programma ter preventie en mitigatie van een mogelijke influenza pandemie. In juli 2007 waren er bij de Wereld Gezondheids Organisatie 317 gevallen van aviare influenza H5N1 geregistreerd; er waren toen 179 sterfgevallen. Deze gevallen waren gerapporteerd in twaalf landen in Azië, Europa en Afrika. Meer dan 50 landen waren op de een of andere manier getroffen door het H5N1 aviaire virus, dat werd aangetroffen in dode trekvogels of in pluimvee zoals, kippen, eenden, ganzen of kalkoenen. Verder heeft het zich verspreid naar wilde katten en tijgers, huishoudkatten en andere kleinere zoogdieren die in aanraking zijn gekomen met H5N1 besmette dieren of karkassen. Het aviaire H5N1 virus heeft verder eigenschappen die het virus een lange overleving geven in verschillende situaties en zijn de “overlevingskansen ” en besmettelijkheid voor langere tijd mogelijk (tot maanden). Het virus is genetisch relatief instabiel en zijn mutaties naar een meer menselijk virus de grootste zorg, aangezien dit tot een mogelijk nieuw humaan influenza A virus en een mondiale griep epidemie kunnen leiden. Suriname ligt op routes van trekvogels vanuit het noordelijk halfrond maar tot dusver is H5N1 niet aange-toond in deze groep migrerende vogels, maar door zijn ligging kan Suriname het virus, in met name het westerse deel van het land, verwachten als H5N1 in de nieuwe wereld wordt geïntroduceerd. Eventuele introductie en besmetting in pluimvee in die gebieden is dan mogelijk. Ongeveer 80% van de ruim een miljoen pluimveedieren, voor het merendeel kippen, worden in middelgrote bedrijven ondergebracht, het resterende 20% kan gevonden worden in “back yard” boerderijen die verspreid liggen over het hele land, incluis de hoofdstad Paramaribo waar de grootste bevolkingsdichtheid bestaat. Een groot aantal pluimveedieren wordt ingevoerd vanuit de Verenigde Staten en Brazilië. Introductie van H5N1 is ook in Suriname mogelijk alsook een eventuele unieke situatie van een genetische mutatie naar een meer humaan influenza virus. In Annex 13 wordt een alert plan voor zo’n situatie uitgewerkt tot en inclusief WHO fase 5. Zelfs bij de afwezigheid van H5N1 uitbraken in trekvogels of pluimvee, is Suriname, zoals ieder land, on-beschermd en in beperkte mate voorbereid op een eventuele pandemische griep fase. Zo’n situatie heeft zich de afgelopen eeuwen eens in 20 of 30 jaar voorgedaan en de laatste pandemie is van 1968, nu slechts negenendertig jaar geleden. Tijdens de Spaanse griep van 1918 is ook Suriname getroffen.
19
Attack rates van 30% zouden zich kunnen voordoen, die leiden tot een toename van huisarts en poliklinische bezoek, voorschrijven medicijnen, ziekenhuis opnames voor gecompliceerde gevallen, noodzaak voor intensive care en mechanische ventilatie en uiteindelijk tot een toename in sterfte. Schattingen van een dergelijke situatie zijn gemaakt door BOG (annex 14) en zelfs in een relatief milde pandemie vergelijkbaar met de situatie in 1968 zullen het verhoogde aantal, zieken, complicaties en uiteindelijk ook sterfgevallen leiden tot een druk op het bestaande gezondheidssysteem. Afwezigheid door ziekte of door de noodzaak zieke familieleden thuis te begeleiden, zullen verder leiden to problemen niet alleen bij het gezondheidssysteem, maar iedere sector.
20
4.0 Bevelvoering en Coördinatie Dit hoofdstuk gaat over: • de rollen en verantwoordelijkheden van elke instelling • het coördinatiesysteem • lijnen van autoriteit en leiderschap
4.1 Rollen en verantwoordelijkheden De rollen en verantwoordelijkheden van elke instelling zijn verdeeld in drie fasen in overeenstemming met de veiligheidsketen. Deze fasen zijn: Fase 1 – Voordat de ramp toeslaat (in deze fase worden de pro-actieve, preventieve, en voorzorgsactiviteiten ondernomen). Fase II – Gedurende de noodsituatie repressie: (dit zijn de acties die moeten worden ondernomen onmiddellijk na de impact). Fase III - Activiteiten die moeten worden ondernomen na de noodsituatie nazorg: korte termijn en langetermijnactiviteiten gericht op rehabilitatie en herstel).
4.1.1
Rol van NCCR
Het NCCR is de leidinggevende instantie voor de coördinatie en zal - in geval van een noodsituatie of ramp op regionaal niveau of districtsniveau - het coördinatiecentrum (het National Emergency Operations Centre - NEOC) activeren om de inspanningen van alle stakeholders te coördineren om levens te redden en tenslotte de situatie te normaliseren.
4.1.2
Rol van het Ministerie van Volksgezondheid – Centraal Kantoor
Het hoofdkantoor van het Ministerie van Volksgezondheid is de centrale instantie voor bepaling van het beleid betreffende rampenbeheersing in de sector Volksgezondheid in Suriname. Dit beleid geeft richting aan de planning, de coördinatie en de uitvoerende operaties binnen de sector Volksgezondheid. Verder zal het Centraal Kantoor van Volksgezondheid de volgende maatregelen nemen: Fase I *voor de ramp* • een Rampencommissie Volksgezondheid3 installeren • een Coördinator Rampenbeheersing Volksgezondheid4 aanstellen • een Rampenplan voor de sector Volksgezondheid ontwikkelen • voorlichtingsactiviteiten uitvoeren om alle belanghebbenden en het algemeen publiek bewust te maken van de ontwikkeling van het Rampenbeheersingsprogramma • het Rampenplan regelmatig testen en reviseren • nauw contact onderhouden met NCCR • de infrastructuur van de sector Volksgezondheid evalueren in het licht van de kwetsbaarheid voor rampen • voorzorgsmaatregelen nemen voor de vermindering van de kwetsbaarheid, inclusief operationele en infrastructurele versterking van faciliteiten 3 4
Functie en structuur Rampencommissie Volksgezondheid, zie Annex 1 Rol van de rampencoördinator Volksgezondheid, zie Annex 1
21
• • • • • • •
de behoefte aan materiële middelen, personeel, trainingen en andere benodigdheden bepalen voorzieningen treffen voor de geïdentificeerde behoeften van de instellingen en organisaties in de sector Volksgezondheid5. samenwerken met andere ministeries en internationale organisaties etc. voor de verdere ontwikkeling van het nationale rampenbeheersingsprogramma een Command Centre inrichten en onderhouden zodat die snel geactiveerd kan worden noodvoorraden aanleggen en voorzieningen treffen om minstens 72 uur operationeel te kunnen zijn telecommunicatiesystemen voor noodsituaties opzetten voorzieningen treffen voor de instelling van een Nationaal Surveillance & Respons Team, onder leiding van de Directeur van het Bureau voor Openbare Gezondheidszorg. Het Bureau komt bij epidemische dreigingen en noodsituaties in actie.
Fase II *tijdens de ramp* • het Command Centre activeren wanneer dat nodig is • met NCCR samenwerken voor de coördinatie van de acties van de sector Volksgezondheid bij nationale rampen. De Coördinator Rampenbeheersing Volksgezondheid zal in deze situatie worden gestationeerd bij het NEOC om van daaruit de coördinatie met het Command Centre te onderhouden • de Minister van Volksgezondheid dagelijks informeren over alle genomen maatregelen • zorgen voor de officiële dagelijkse Situation Reports (SITREP’s) in samenwerking met alle relevante instellingen zoals BOG, RGD en Medische Zending (zie voorbeeld SITREP formulier: Annex 2) • zorgen voor de ontwikkeling en authorisatie van een Actieplan • relaties onderhouden met internationale gezondheidsorganisaties (PAHO/WHO, OIE Organisation International des Epizooties, Internationale Rode Kruis, etc.) • de hulpverlening, waar nodig, coördineren • zorg voor de voorlichting aan het publiek Fase III *na de ramp* • richting geven aan het proces van wederopbouw dat wordt uitgevoerd door de instellingen in de sector Volksgezondheid • mobiliseren van financiële middelen voor het proces van herstel en wederopbouw • erop toezien dat de wederopbouw gebeurt op een wijze die ervoor zorgt dat de impact van een volgende ramp minder zal zijn • samenwerken met internationale organisaties • zorg voor de voorlichting aan het publiek • zorgen voor een evaluatieproces na de acties.
4.1.3
Rol van het Bureau voor Openbare Gezondheidszorg (BOG)
Het Bureau voor Openbare Gezondheidszorg (BOG) is verantwoordelijk voor de ontwikkeling van public health programma’s in Suriname, inclusief het Rampen-beheersingsprogramma. Het operationeel maken van rampenplanning in alle instellingen en in de districten wordt geleid door het BOG. Het BOG heeft hiervoor een Programmaleider, die werkt in overleg met de Rampencoördinator Volksgezondheid. De Programmaleider van het BOG zit wat meer in de uitvoerende sfeer (organisatie van workshops en trainingen), terwijl de Rampencoördinator Volksgezondheid als werkarm van de Directeur, een meer sturende en superviserende rol en een liaisonfunctie heeft. Het BOG speelt een cruciale rol in de vroege detectie van bedreigingen, de eerste beoordeling van meldingen, en het 5
Op basis van korte, middenlange en lange termijn doelen – Zie de SWOT Analysis
22
op gang brengen van acties om die bedreigingen het hoofd te bieden. In het waarschuwingssysteem voor rampen en in het “ontstekings-mechanisme” van nationale noodmaatregelen heeft het BOG een centrale taak. De afdeling Epidemiologie is onder meer verantwoordelijk voor de surveillance van besmettelijke ziekten, een syndromale surveillance die wordt uitgevoerd in samenwerking met de RGD, de Medische Zending en de ziekenhuizen. De afdeling Milieu-inspectie is verantwoordelijk voor de surveillance van het leefmilieu, de HORECA, en Port Health. Het Centraal Laboratorium is verantwoordelijk voor de diagnostiek en surveillance van laboratoria. Het BOG onderhoudt een Quarantaine Dienst voor de snelle evaluatie van meldingen en bedreigingen en heeft een Quick Respons Team bestaande uit medewerkers van onder meer de afdelingen Epidemiologie, Milieu-inspectie en Centraal Laboratorium. Het Quick Response Team rukt uit wanneer de bedreiging van dien aard is dat ze uitstijgt boven de onderzoeks- en responscapaciteit van afzonderlijke afdelingen en de counterparts, RGD, MZ en de ziekenhuizen (zie annex 12).
Het BOG moet voorts (per fase): Fase I (voor de ramp) • een interne Rampencommissie instellen • een formatieplaats creëren voor een Programmaleider Rampenbeheersing • een Rampenplan voor het BOG ontwikkelen (inclusief plannen voor interne en externe noodsituaties, plannen voor de continuïteit van vector control en vaccinatieprogramma’s, de surveillance van ziekten in rampsituaties etc) ; • het surveillancesysteem versterken in samenwerking met de RGD, de Medische Zending en de ziekenhuizen • een voorlichtingsprogramma ontwikkelen over rampenbeheersing in het algemeen en over het tegengaan van de verspreiding van besmettelijke ziekten in het bijzonder • samenwerken met de Veterinaire Dienst van het Ministerie van Landbouw, Veeteelt en Visserij voor de surveillance van zoönosen en de ontwikkeling van een programma tegen vogelgriep (zie het aangehechte Framework for Avian Influenza Planning) • zorgen voor de voortdurende training van alle medewerkers • een ruimte inrichten voor het Nationaal Surveillance & Respons Team, dat verantwoordelijk is voor de coördinatie van epidemiologische interventies bij epidemieën van infectieziekten en de surveillance gedurende elke rampsituatie
Fase II (tijdens de ramp) • Activeren van het Rampenplan van het Bureau voor Openbare Gezondheidszorg • Activeren van het Nationaal Surveillance & Respons Team voor snelle en systematische evaluatie en epidemiologische interventie • Contact opnemen met de Districtscommissarissen betreffende de activering van districtsrampencommissies en repons teams • Toezicht houden op de drinkwatervoorziening, kwantitatief en kwalitatief • Toezicht houden op de sanitaire situatie (verwerking van faeces, afvalwater en vast afval) • Toezicht houden op de voedselvoorziening • Toezicht houden op de gezondheidstoestand van de bevolking • Inventarisatie van de benodigde middelen (“Needs Assessment”) • Surveillance van vectoren en infectieziekten • Toezicht houden op de gezondheidssituatie in opvangcentra voor ontheemden • Uitvoering van Actieplan (in samenwerking met andere instellingen in het Nationaal Surveillance & Respons Team)
23
•
Productie van dagelijkse rapporten (SITREPS) voor de Rampencoördinator Volksgezondheid en het Command Centre
Fase III (na de ramp) • Surveillance van besmettelijke ziekten, sterfte en traumata in de getroffen populaties • Surveillance van de drinkwatervoorziening • Ondersteuning van de aanvoer van veilig drinkwater en voeding voor de getroffen populaties, in samenwerking met NCCR, Medische Zending, RGD en andere instellingen • Productie van (op zijn minst wekelijkse) rapporten voor het Ministerie van Volksgezondheid) • Zorg voor herstel en wederopbouw, bijv. door versterkte vaccinatieprogramma’s • Uitvoering van een formeel evaluatieproces na de ramp
4.1.4
Rol van de Medische Zending
De Medische Zending is de primaire instelling voor gezondheidszorg in het binnenland. Dit betekent dat de Medische Zending verantwoordelijk is voor de eerstelijns medische zorg en voor de implementatie van nationale public health programma’s in dit bijzondere zorggebied. De zorgpopulatie van de Medische Zending is klein vergeleken met de populatie in het kustgebied, maar leeft wijd verspreid in een groot geografisch gebied. De gegeven omstandigheden in het binnenland vereisen dat rampenplannen heel bijzonder aandacht moeten hebben voor logistieke problemen, vervoersarrangementen en aan trainingen in multiple lokaties. De Medische Zending moet de volgende acties uitvoeren: Fase I (vóór de ramp) • Een Rampencommissie opzetten • Een Rampenplan voor het Binnenland ontwikkelen waarin onder meer de volgende zaken: o Een Emergency Operations Centre (EOC) op het hoofdkwartier van de Medische Zending dat samenwerkt met het BOG (via het Nationaal Surveillance & Response Team) en het Command Centre op het Ministerie o Een transportplan voor noodsituaties in het binnenland o Een plan voor noodsituaties waarin snelle hulp van buiten door omstandigheden niet mogelijk is (bijvoorbeeld door onbruikbare airstrips) o Een plan voor de inrichting van vluchtelingenkampen en de voorziening van voedsel, drinkwater en sanitair o Een plan voor beheersing van epidemische infectieziekten (bijv. gelekoorts, malaria, leptospirosois, cholera) o Een lijst van leveranciers van goederen en diensten die in noodsituaties snel kunnen worden ingezet •
• •
De verdere ontwikkeling van het surveillanceprogramma in samenwerking met het BOG (zie annex 12): o Deelnemen aan het Nationaal Surveillance & Respons Team o Ontwikkeling en decentralisatie van de capaciteit voor de vroege detectie van besmettelijke ziekten, snelle actie en onderzoek o Verbetering van het syndromale surveillance systeem Uitvoering van een continu trainingprogramma voor de medewerkers Uitvoering van gezondheidseducatieprogramma’s gericht op de bewoners van het binnenland
Fase II (tijdens de ramp)
24
• • •
• • • • • •
Het Rampenplan van de Medische Zending activeren (afhankelijk van het niveau van de ramp6) Contact leggen met Districtscommissarissen betreffende het activeren van districts-rampencommissies en repons teams In samenwerking met het BOG (zie ook SITREP Annex 2) o Drinkwatervoorziening en -behoefte beoordelen o De sanitaire voorzieningen beoordelen (verwerking van faeces, afvalwater en vast afval) o De voedselvoorziening en behoeften beoordelen o De gezondheidstoestand van de getroffen bevolking beoordelen o Noodhulp bieden waar nodig o De aanwezigheid van vectoren beoordelen en bestrijdingsacties ondernemen In samenwerking met andere instellingen zorgen voor veilig drinkwater en voedsel voor de getroffen populaties De veiligheid en de gezondheidstoestand in vluchtelingenkampen monitoren De behoeften aan middelen en voorzieningen beoordelen Het Actieplan uitzetten en uitvoeren In situaties met grote aantallen slachtoffers, hetzij met traumata, hetzij met besmettelijke ziekten, zorgen voor de eerste triage en stabilisatie voor vervoer naar een ziekenhuis (zie aangehecht Mass Casualty Management Plan). Zorgen voor dagelijkse SITREPS aan het BOG en het Ministerie van Volksgezondheid
Fase III (na de ramp) • In samenwerking met het BOG o Surveillance van besmettelijke ziekten, sterfte en traumata in de getroffen populaties o Surveillance van de drinkwatervoorziening o De omvang en de eventuele verplaatsing van de getroffen populaties beoordelen • In samenwerking met andere instellingen zorgen voor veilig drinkwater en voedsel voor de getroffen populaties • Productie van (op zijn minst wekelijkse) rapporten voor het Ministerie van Volksgezondheid • Zorg voor herstel en wederopbouw, bijv. door versterkte vaccinatieprogramma’s • Uitvoering van een formeel evaluatieproces na de ramp
4.1.5
Rol van de Regionale Gezondheidsdienst (RGD)
De Regionale Gezondheidsdienst (RGD) is de voornaamste organisatie voor de eerstelijns medische zorg en de uitvoering van nationale public health programma’s in het kustgebied van Suriname. De RGD beheert 50 poliklinieken in de districten (37) en in Paramaribo (13) en heeft de zorg voor een populatie van 140.000 mensen. De geografische spreiding van RGD-posten over het hele land is een zeer belangrijke strategische factor voor de ontwikkeling van snelle detectie, onderzoek en interventie systemen, zowel op het niveau van de districten, als op nationaal niveau. In geval van epidemische infectieziekten zullen via het verband van het Nationaal Surveillance & Response Team in samenwerking met het BOG bestrijdingsmaatregelen worden genomen. Verder zullen in samenwerking met de ziekenhuizen behandel- en verwijzingprotocollen worden toegepast. In geval van rampen met grote aantallen slachtoffers zullen de RGD-gezondheidscentra in de nabijheid worden ingezet als verzamelpunten van mensen en middelen. De RGD moet verder: 6
Vanwege de bijzondere logistieke uitdagingen kan een ramp in het Binnenland snel van een lokaal niveau naar een regionaal | districtsniveau of een nationaal niveau opklimmen – het Rampenplan moet hiermee rekening houden
25
Fase I (vóór de ramp) • Een Rampencommissie opzetten • Ontwikkelen van een algemeen Rampenplan voor de RGD, inclusief een plan voor Mass Casualty Management (zie aangehecht MCM framework) • Rampenplannen voor de districten en ressorten ontwikkelen waarin onder meer de volgende zaken: o Samenwerking met de Districtscommissarissen en andere overheidsdiensten in de districten o Elk gezondheidscentrum moet een operationeel plan hebben voor mass casualty management, met standaard operationele procedures (SOP’s) voor het geval van een noodsituatie in het district en binnen het centrum zelf. o Een protocol voor communicatie met Academisch Ziekenhuis Paramaribo en Streekziekenhuis Nickerie o Continue training van medewerkers in Mass Casualty Management (MCM) o Een transportplan voor noodsituaties in de districten o Een plan voor de inrichting van opvangcentra en de voorziening van voedsel, drinkwater en sanitair o Een plan voor beheersing van epidemische infectieziekten (bijv. gelekoorts, malaria, dengue, leptospirosis, cholera) o Een lijst van leveranciers van goederen en diensten die in noodsituaties snel kunnen worden ingezet • De verdere ontwikkeling van het surveillanceprogramma in samenwerking met het BOG (zie annex 12): o Deelnemen aan het Nationaal Surveillance & Respons Team o Ontwikkeling en decentralisatie van de capaciteit voor de vroege detectie van besmettelijke ziekten, snelle actie en onderzoek o RGD-centra in grensdistricten en nabij zee en luchthavens o Verbetering van het syndromale surveillance systeem • Uitvoering van gezondheidseducatieprogramma’s gericht op de bewoners van de districten Fase II • Het Rampenplan van de RGD en de Gezondheidscentra activeren • Contact leggen met de Districtscommissarissen betreffende het activeren van districtsrampencommissies en repons teams • In samenwerking met het BOG (zie ook SITREP Annex 2) o Drinkwatervoorziening en behoefte beoordelen o De sanitaire voorzieningen beoordelen (verwerking van faeces, afvalwater en vast afval) o De voedselvoorziening en behoeften beoordelen o De gezondheidstoestand van de getroffen bevolking beoordelen o Noodhulp bieden waar nodig o De aanwezigheid van vectoren beoordelen en bestrijdingsacties ondernemen • In samenwerking met andere instellingen zorgen voor veilig drinkwater en voedsel voor de getroffen populaties • De veiligheid en de gezondheidstoestand in opvangcentra monitoren • De behoeften aan middelen en voorzieningen beoordelen • Het Actieplan uitzetten en uitvoeren • In situaties met grote aantallen slachtoffers, hetzij met traumata, hetzij met besmettelijke ziekten, zorgen voor de eerste triage en stabilisatie voor vervoer naar een ziekenhuis (zie aangehecht Mass Casualty Management Plan). • Zorgen voor dagelijkse SITREPS aan het BOG en het Ministerie van Volksgezondheid
Fase III (na de ramp) • In samenwerking met het BOG o Surveillance van besmettelijke ziekten, sterfte en traumata in de getroffen populaties o Surveillance van de drinkwatervoorziening
26
• • • •
4.1.6
o De omvang en de eventuele verplaatsing van de getroffen populaties beoordelen In samenwerking met andere instellingen zorgen voor veilig drinkwater en voedsel voor de getroffen populaties Productie van (op zijn minst wekelijkse) rapporten voor het Ministerie van Volksgezondheid Zorg voor herstel en wederopbouw, bijv. door versterkte vaccinatieprogramma’s Uitvoering van een formeel evaluatieproces na de ramp
Rol van de Dermatologische Dienst
De Dermatologische Dienst speelt een rol in de surveillance en bestrijding van overdraagbare aandoeningen, voor, tijdens en na rampen. Met name sexueel overdraagbare aandoeningen, huidinfecties en infestaties, behoren tot het werkgebied van de Dermatologische Dienst. In het verband van de rampenbeheersing moet de Dermatologische Dienst: In Fase I (voor de ramp) • een interne Rampencommissie instellen • een Rampenplan voor de Dermatologische Dienst ontwikkelen (inclusief plannen voor interne en externe noodsituaties, met name bij een noodsituatie in ‘s Lands Hospitaal, plannen voor de continuïteit van de bestrijding van sexueel overdraagbare aandoeningen, surveillance van ziekten in rampsituaties, eventueel ook een rol bij het opzetten van noodhospitalen en quarantaine centra, etc) • het surveillancesysteem versterken in samenwerking met het BOG • een voorlichtingsprogramma ontwikkelen tegen de verspreiding van besmettelijke ziekten • samenwerken met de RGD en de Medische Zending in de bestrijding van sexueel overdraagbare aandoeningen • zorgen voor de voortdurende training van alle medewerkers Fase II (tijdens de ramp) • Het activeren van het Rampenplan van de Dermatologische Dienst • Contact opnemen met het BOG, de RGD, de Medische Zending betreffende ondersteuning van de surveillance en de medische zorg in de rampgebieden • Toezicht houden op de gezondheidstoestand van de bevolking • Inventarisatie van de benodigde middelen (“Needs Assessment”) • Surveillance van vectoren en infectieziekten • Toezicht houden op de gezondheidssituatie in opvangcentra voor vluchtelingen • Uitvoering van Actieplan (in samenwerking met andere instellingen in het Nationaal Surveillance & Respons Team) • Productie van dagelijkse rapporten (SITREPS) voor de Rampencoördinator Volksgezondheid en het Command Centre Fase III (na de ramp) • • • •
Voortgaande ondersteuning van het BOG, de RGD en de Medische Zending bij de epidemiologische surveillance en de medische zorg in de getroffen populaties Productie van (op zijn minst wekelijkse) rapporten voor het Ministerie van Volksgezondheid Zorg voor herstel en wederopbouw, bijv. door versterkte SOA-programma’s Uitvoering van een formeel evaluatieproces na de ramp
27
4.1.7
Rol van het Psychiatrisch Centrum Suriname
Dit instituut moet in een rampsituatie andere instituten ondersteunen, met name met middelen en personeel, en tegelijk zorgen voor de continuïteit van de eigen werkzaamheden. Bovendien zal het Psychiatrisch Centrum Suriname (PCS) de leiding hebben in de ontwikkeling van een programma voor Stress Management in Disasters (SMID). In het rampenbeheersingsprogramma van Volksgezondheid moet het PCS: In Fase I (voor de ramp) • een interne Rampencommissie instellen • een Rampenplan voor het PCS ontwikkelen, inclusief: 9 plannen voor interne en externe noodsituaties, zie Annex 3 Hospital Plan Guideline 9 plannen voor de continuïteit van de geestelijke gezondheidszorg, 9 surveillance van mentale aandoeningen in rampsituaties, eventueel ook een rol bij het opzetten van noodhospitalen en quarantaine centra, etc.) 9 ondersteuning van andere instellingen met mensen en middelen 9 SMID programma • de geestelijke gezondheidszorg versterken in samenwerking met de afdeling Family Health van het BOG, het Medisch Opvoedkundig Bureau, de RGD en de Medische Zending • zorgen voor de voortdurende training van alle medewerkers Fase II (tijdens de ramp) • Het activeren van het Rampenplan van het PCS • Contact opnemen met het BOG, de RGD, de Medische Zending en de Districtscommissarissen betreffende ondersteuning van de medische zorg in de rampgebieden met mensen en middelen • Toezicht houden op de geestelijke gezondheidstoestand van de bevolking • De psychische toestand van hulpverleners monitoren • Inventarisatie van de benodigde middelen (“Needs Assessment”) • Surveillance van vectoren en infectieziekten • Toezicht houden op de gezondheidssituatie in opvangcentra voor vluchtelingen • Uitvoering van Actieplan (in samenwerking met andere instellingen) • Productie van dagelijkse rapporten (SITREPS) voor de Rampencoördinator Volksgezondheid en het Command Centre Fase III (na de ramp) • Voortgaande ondersteuning van het BOG, de RGD en de Medische Zending waar nodig • Zorg voor de uitvoering van psychotherapeutische gesprekken met hulpverleners • Productie van (op zijn minst wekelijkse) rapporten voor het Ministerie van Volksgezondheid • Zorg voor herstel en wederopbouw, bijv. door versterkte programma’s voor geestelijke gezondheidszorg • Uitvoering van een formeel evaluatieproces na de ramp
4.1.8
Rol van de Ziekenhuizen
De rol van de ziekenhuizen bij de beheersing van rampen is een uitbreiding en verzwaring van de functies die de ziekenhuizen onder normale omstandigheden al hebben, zoals bijvoorbeeld spoedeisende hulpverlening en specialistische medische zorg. Elk ziekenhuis moet:
28
In fase I (vóór de ramp) • Een Rampencommissie instellen, die toeziet op: o de ontwikkeling van een plan voor de continuïteit van de dienstverlening in noodsituaties o de coördinatie van de verplaatsing van mensen en middelen tussen ziekenhuizen en van en naar het rampgebied • Een Hospital Disaster Plan ontwikkelen (zie Hospital Guideline Annex 3) met aandacht voor de volgende punten: o Samenwerking met de Districtscommissarissen en andere overheidsdiensten in de districten, met name de RGD en de Medische Zending, maar ook met de politie, en waar nodig de brandweer en het leger o Een protocol voor communicatie met de DC’s, de RGD en de Medische Zending o Een transportplan voor noodsituaties in de districten o Een plan voor het opnamebeleid in noodsituaties en voor de inrichting van isolatie en quarantaine ruimtes o Een plan voor behandeling van patiënten met ernstige besmettelijke ziekten (bijv. pandemische influenza) o Een lijst van leveranciers van goederen en diensten die in noodsituaties snel kunnen worden ingezet • Samenwerkingsovereenkomsten maken en collectieve strategieën en actieplannen ontwikkelen met andere ziekenhuizen, de RGD en de Medische Zending • Training van medewerkers in MCM, planning voor noodsituaties, Basic Disaster Management and andere relevante cursussen • Regelmatige simulaties en oefeningen uitvoeren ter verbetering van de plannen • De verdere ontwikkeling van het surveillanceprogramma in samenwerking met het BOG: o Deelnemen aan het Nationaal Surveillance & Respons Team o Ontwikkeling van de capaciteit van het ziekenhuis voor de vroege detectie van besmettelijke ziekten, snelle actie en onderzoek o Ontwikkeling van protocollen voor de doorverwijzing en opname van reizigers vanuit luchthavens, zeehavens en grensposten o Verbetering van het syndromale surveillance systeem en de laboratoriumsurveillance in de ziekenhuizen. • Uitvoering van gezondheidseducatieprogramma’s gericht op patiënten en bezoekers van ziekenhuizen Fase II • Het Ziekenhuis Rampenplan activeren, al of niet in combinatie met het Mass Casualty Management Plan of het plan voor snel verspreidende ernstige infectieziekten. • Contact houden met de Directeur en de Rampencoördinator van Volksgezondheid, met de directeur van het BOG en met de Districtscommissarissen betreffende het eventueel activeren van het Nationaal Surveillance en Respons Team op het BOG of het Command Centre op het Ministerie • De behoeften aan middelen en voorzieningen beoordelen • Het Actieplan uitzetten en uitvoeren • Zorgen voor dagelijkse SITREPS aan het BOG en het Ministerie van Volksgezondheid Fase III (na de ramp) • In samenwerking met het BOG o Surveillance van besmettelijke ziekten, sterfte en traumata in de getroffen populaties • Productie van (op zijn minst wekelijkse) rapporten voor het Ministerie van Volksgezondheid) • Zorg voor herstel en wederopbouw, bijv. door versterkte surveillance-programma’s en de ziekenhuishygiëne • Uitvoering van een formeel evaluatieproces na de ramp • De plannen herzien waar nodig Het Academisch Ziekenhuis Paramaribo en het Streekziekenhuis Nickerie zijn de enige ziekenhuizen met een spoedeisende hulpdienst voor traumapatiënten. Sectie 13 van de Hospital Guideline geldt vooral voor deze
29
ziekenhuizen. Verder zijn deze twee ziekenhuizen onderdeel van het raamwerk van het nationale MCM plan.
4.1.9
Rol van het Bedrijf Geneesmiddelenvoorziening Suriname (BGVS)
Zowel onder normale omstandigheden als in noodsituaties moet er een plan zijn voor de continuïteit van de voorziening in medische benodigdheden (medicamenten en andersoortige benodigdheden). Uitgaande van dit gegeven moet het BGVS: In Fase I (voor de ramp) • een interne Rampencommissie instellen • een Rampenplan voor het BGVS ontwikkelen, inclusief: 9 plannen voor interne en externe noodsituaties, 9 plannen voor de continuïteit van de levering van medicamenten etc., waaronder overwerkregelingen en wachtdiensten, lijsten van noodleveranciers, Memoranda of Understanding (MOU’s) met leveranciers en andere instellingen, communicatie en distributieprotocollen in noodsituaties, etc 9 surveillance van beschikbaarheid van geneesmiddelen in rampsituaties, eventueel ook een rol bij het opzetten van noodvoorzieningen, etc • een voorlichtingsprogramma ontwikkelen voor het gebruik van geneesmiddelen • samenwerken met de RGD, de Medische Zending en de Ziekenhuizen • zorgen voor de training van alle medewerkers in Rampenbeheersing Fase II (tijdens de ramp) • • • • •
Activatie van het Rampenplan van het BGVS Contact opnemen met het BOG, de RGD, de Medische Zending en de Ziekenhuizen Inventarisatie van de benodigde middelen (“Needs Assessment”) Uitvoering van Actieplan Productie van dagelijkse rapporten (SITREPS) voor de Rampencoördinator Volksgezondheid en het Command Centre
Fase III (na de ramp) • Voortgaande ondersteuning van het BOG, de RGD en de Medische Zending bij de epidemiologische surveillance en de medische zorg in de getroffen populaties • Productie van rapporten voor het Ministerie van Volksgezondheid) • Zorg voor herstel en wederopbouw, bijv. door verbetering van bestellings en leveringsprocedures, etc. • Uitvoering van een formeel evaluatieproces na de ramp
4.1.10 Rol van de Public Relations Officer en Voorlichtingsdeskundige De rol van de Public Relations Officer van het Ministerie van Volksgezondheid is ervoor te zorgen dat de media, het publiek en eventuele bijzondere doelgroepen in fase 1 worden geïnformeerd over de ontwikkeling van rampenbeheersingsactiviteiten en dat er in fase II, tijdens noodsituaties, dagelijkse persberichten en andere voorlichtingsactiviteiten worden ondernomen. De Public Relations Officer van het Ministerie van Volksgezondheid is uit hoofde van zijn functie lid van de Rampencommissie Volksgezondheid en werkt nauw samen met de programmaleiders van het BOG die belast zijn met de bredere programmaontwikkeling op het gebied van de gezondheidsvoorlichting en opvoeding. De rol van de voorlichtingsdeskundige van het BOG, ook lid van de Rampencommissie Volksgezondheid, is te zorgen voor de ontwikkeling en de coördinatie van voorlichting, educatie en communicatie op het gebied van rampenbeheersing.
30
Samen moeten deze twee functionarissen, de een vanuit een public relations rol, de ander vanuit de programmaontwikkelingsrol: In Fase I • In overleg met de voorlichters van overheidsinstellingen en mediawerkers in de particuliere sector een mediastrategie voor noodsituaties en rampen ontwikkelen (als een Annex bij het Rampenplan Volksgezondheid) • De afdelingen Voorlichting van de overheidsdepartementen coördineren, middels vergaderingen, training, etc. • Een hotline en een website ontwikkelen en operationaliseren • Een educatief programma ontwikkelen voor personeel van alle instellingen in de sector Volksgezondheid De Public Relations Officer heeft in Fase II (tijdens noodsituaties) bijzondere/extra taken: • •
De vaststelling van een communicatieprotocol in het Command Centre op het Ministerie van Volksgezondheid en ondersteuning van de operationalisatie van het Command Centre Zorgen voor de coördinatie van de informatieverschaffing aan de media vanuit het Command Centre
In Fase III zijn beide functionarissen verantwoordelijk voor: • •
Een systematische, formele evaluatie van de activiteiten Verbetering van de media en voorlichtingsprogramma’s.
De aangehechte Tabel 1 geeft een algemeen overzicht van de primaire, secundaire en ondersteunende rollen van instellingen in de sector Volksgezondheid in verband met rampenbeheersing.
4.2 Stroomdiagram van het Coördinatiesysteem De Medische Zending, de Regionale Gezondheidsdienst en de ziekenhuizen zijn zelfstandige niet gouvernementele organisaties. Het diagram in figuur 5 toont geen administratieve of financiële lijnen, maar illustreert de communicatielijnen die nodig zijn voor effectieve beheersing van rampen. Voor de vroegtijdige detectie van ongewone of ernstige ziektegevallen of outbreaks en de rapportage daarvan aan het BOG zijn de RGD, de Medische Zending en de ziekenhuizen verantwoordelijk. Als het BOG oordeelt dat er mogelijk sprake is van een epidemische noodsituatie (gevallen of outbreaks van ernstige besmettelijke ziekten) activeert de directeur van het BOG het Nationaal Surveillance & Response Team, voor de implementatie van epidemiologische interventies, die de capaciteiten van de afzonderlijke organisaties te boven gaan. Wanneer vereist volgens de International Health Regulations 2005, informeert het BOG de directeur van Volksgezondheid en de PAHO/WHO. Afhankelijk van de ernst van de situatie kan het Command Centre op het Ministerie van Volksgezondheid al of niet worden geactiveerd. In geval het Command Centre op het Ministerie wordt geactiveerd, wordt het Nationaal Surveillance & Response Team een onderdeel van het Command Centre. Opnieuw afhankelijk van de ernst van de situatie kan het National Emergency Operations Centre (NEOC) al of niet door het NCCR worden ingesteld. Als het NEOC wordt geactiveerd, wordt het Command Centre van Volksgezondheid daarvan een functioneel onderdeel. In geval van epidemische noodsituaties ligt de coördinatie in eerste instantie bij het BOG. In situaties met grote aantallen traumaslachtoffers zal het BOG niet het centrale coordinatiepunt zijn, maar komt het operationele zwaartepunt te liggen bij de RGD of Medische Zending, het Academisch Ziekenhuis en/of het Streekziekenhuis Nickerie.
31
Figuur 5: Coordinatie en Communicatiesysteem
NEOC - NCCR
MoH Command Centre
Nationaal Surveillance & Respons Team Medical Mission
Outposts
BOG
RGD
Health Centres
Sentinels
32
Hospitals
5.0 Uitvoering 5.1 Het begrip operatie Het begrip operatie verwijst in dit verband specifiek naar de respons of repressie module van de veiligheidsketen. Deze operatie betreft een aantal samenhangende elementen (structuren en activiteiten): • Het Actieplan (afhankelijk van het niveau van de ramp) • Het activeringsmechanisme (de activering en de daaropvolgende deactivering van het plan) • Het Nationaal Surveillance & Respons Team • Het Command Centre op het Ministerie van Volksgezondheid – structuur en werkwijze • Een overzicht van activiteiten (wordt in dit hoofdstuk gegeven) en plannen voor verschillende rampenscenario’s (worden in volgende hoofdstukken behandeld).
5.1.1
Noodoperaties
Er zijn drie hoofdvormen van noodoperaties. Pre emergency – activiteiten die moeten worden ondernomen vlak voor de impact van de ramp, zoals activeren van een verhoogde staat van paraatheid (bijvoorbeeld bij zware regenval of bij een naderende storm). Een verhoogde staat van paraatheid houdt in dat systemen gemobiliseerd worden of in stelling worden gebracht in afwachting van verdere gebeurtenissen.. Emergency – deze fase omvat de volledige activering van het plan en de respons-systemen, die bezig zijn met het indammen, elimineren, beschermen, redden en behandelen. In deze fase ligt de prioriteit bij het redden van levens en de activiteiten zijn vooral reddingsoperaties en medische behandeling inclusief triage van slachtoffers in elk stadium van hulpverlening. Deze fase wordt geacht 72 uur te duren, maar de duur is afhankelijk van de aard van de noodsituatie. Post emergency – na de acute noodsituatie. De prioriteit in deze fase is stabilisatie. Voorbeelden van activiteiten in deze fase zijn vaccinatiecampagnes, inventarisatie van noden en behoeften en monitoring van de gezondheidstoestand van de getroffen bevolking.
5.1.2 Activeren Het Rampenplan Volksgezondheid wordt geactiveerd wanneer zich een noodsituatie of ramp voordoet op districtsniveau of op nationaal niveau. De directeur van Volksgezondheid neemt deze beslissing al of niet op advies van de Rampencoördinator na overleg met de Rampencommissie, of op advies van de directeur BOG na overleg in het Nationaal Surveillance en Respons Team. Wanneer er een lokale, plaatselijke noodtoestand bestaat die door de normale hulpdiensten van de brandweer, de politie, de RGD, de Medische Zending en de Spoedeisende Diensten van het Academisch Ziekenhuis Paramaribo kan worden opgevangen en afgehandeld, wordt het Rampenplan Volksgezondheid niet geactiveerd. Het activeringsmechanisme is gerelateerd aan responscapaciteit. Zodra de responscapaciteit van een bepaald niveau wordt overschreden komt het volgende niveau in actie. Elk ziekenhuis zal op basis van de overschrijding van de capaciteit in andere ziekenhuizen een activeringspunt moeten hebben. Elk ziekenhuis moet voorzieningen hebben voor het overbrengen van patiënten naar andere ziekenhuizen als de eigen capaciteit wordt overschreden.
33
In het binnenland kunnen bepaalde noodsituaties bijzonder snel opklimmen van een gelokaliseerd niveau naar een districts- of regionaal niveau, afhankelijk van de capaciteit van de plaatselijke polikliniek om medische triage en stabilisatie van slachtoffers uit te voeren. De poliklinieken van de Medische Zending zijn momenteel uitgerust om eerste hulp te geven en de situatie te monitoren. Zodra deze capaciteit wordt overschreden is er al sprake van een noodsituatie op districtsniveau. Hierbij speelt ook de belangrijke kwestie van vervoer van hulpverleners en slachtoffers van en naar Paramaribo. De capaciteiten van poliklinieken van de Medische Zending en de RGD voor het doen van onderzoek naar gevallen van ernstige infectieziekten zijn momenteel beperkt. Het BOG moet daarom al heel vroeg worden geïnformeerd en geactiveerd. Indien na initieel onderzoek door het BOG blijkt dat de gevallen van dien aard zijn dat epidemische interventies nodig zijn (zoals spoedvaccinatie en vectorbestrijdingscampagnes) die uitgaan boven de capaciteit van de normale interventiesystemen, dan besluit de directeur van het BOG om het Nationaal Surveillance en Respons Team te activeren.
5.1.3
Activeringsmechanismen
Het Rampenplan Sector Volksgezondheid wordt geactiveerd onder bijzondere omstandigheden: • Wanneer het aantal slachtoffers en de schade van dien aard zijn dat ze uitstijgen boven de vermogens van de normale noodhulpdiensten, en de gecombineerde inzet van mensen en middelen van ziekenhuizen, gezondheidscentra en hulpposten vereist is, bijvoorbeeld bij vliegtuigongelukken, ongelukken met veerboten, bij overstromingen of de instorting van een groot gebouw met vermoedelijk slachtoffers onder het puin, •
Waneer een dreiging van dien aard is dat die niet kan worden beheerst of geëlimineerd zonder de inzet van nationale of internationale ondersteuning, bijvoorbeeld bij pandemische influenza of een andere epidemische besmettelijke ziekte,
•
Wanneer een bedreiging of een gevaar zo groot is dat de te verwachten gevolgen het inroepen van nationale of internationale ondersteuning rechtvaardigen, bijvoorbeeld zware regenval met verwachtbare overstromingen of de instorting van een groot gebouw met vermoedelijke slachtoffers onder het puin.
5.2 Het Command Centre van het Ministerie van Volksgezondheid Het Command Centre is het centrale coordinatiepunt van het Ministerie van Volksgezondheid bij rampen. Zodra het Rampenplan Volksgezondheid wordt geactiveerd, wordt ook het Command Centre geactiveerd. Het Command Centre werkt in nauw overleg samen met het National Emergency Operations Centre (NEOC) van het NCCR. De Rampencoördinator van het Ministerie van Volksgezondheid wordt in deze situatie gestationeerd op het hoofdkwartier van het NCCR. (Zie Annex 4 voor de basisvereisten).
5.2.1
Doel
Het doel van het Command Centre is: • Alle activiteiten van gezondheidszorginstellingen coördineren • Alle informatie betreffende bedreigingen en schade aan de volksgezondheid bij elkaar brengen en consolideren
34
5.2.2
Functies
De functies van het Command Centre zijn: • Het produceren van een rapport van het Ministerie van Volksgezondheid betreffende de algemene gezondheidssituatie (SITREP), • Het ontwikkelen van een Actieplan • Het ontwikkelen van een methodische aanpak van het Actieplan • Het implementeren van het Actieplan • Het coördineren van de inzet van mensen en middelen • Het aangeven van prioriteiten bij de allocatie van mensen en middelen • Het voorzien van het NEOC van informatie over de gezondheidstoestand van de bevolking tijdens de rampsituatie • Het nemen van beslissingen (in overleg met het NEOC) over de inzet van mensen en middelen
5.2.3
Structuur
Het Command Centre –in het gebouw van het Ministerie van Volksgezondheid aan de Henck Arronstraat te Paramaribo - bestaat momenteel uit een vergaderzaal, die zal functioneren als vergaderruimte voor de minister en andere dignitarissen en medewerkers van de verschillende instellingen die worden geactiveerd. Een kantoorruimte aan de overkant van de gang zal worden gebruikt als een communicatiecentrum en werkruimte voor informatieverzameling en management. Andere onderdelen van het Command Centre moeten nog worden aangewezen (ruimte om uit te rusten, een centrum voor de media en voor publieke informatie, etc.)
5.2.4
Operaties
== Nationaal Niveau Tijdens een nationale ramp zal deze faciliteit 24 uur per dag operationeel zijn en in nauw contact zijn met het NEOC/NCCR. Het centrum zal verantwoordelijk zijn voor de coördinatie van de sector Volksgezondheid. Afhankelijk van de situatie kan het Command Centre van Volksgezondheid geactiveerd zijn zonder dat het NCCR – NEOC zijn geactiveerd. Alle informatie over de gevolgen van de ramp voor de volksgezondheid in het binnenland, het kustgebied en Paramaribo moet worden doorgegeven aan het Command Centre. Het centrum moet communicatiefaciliteiten hebben ter ondersteuning van de informatie-uitwisseling. Het zal daarom worden voorzien van radioapparatuur (HF voor intern communicatie), telefoontoestellen voor de gezondheidscentra, ziekenhuizen en andere instellingen. == Districts / Regionaal Niveau Voor een noodsituatie op districtsniveau of een epidemische dreiging kan het Rampenplan Volksgezondheid partieel worden geactiveerd en dat geldt ook voor het Nationaal Surveillance & Response Team en het Command Centre. == Lokaal Niveau Het Command Centre wordt niet geactiveerd bij een gelokaliseerde noodsituatie.
5.2.4
Samenstelling
Wanneer er een nationale ramp gaande is, bestaat het Command Centre uit: De Directeur van Volksgezondheid – De eerste plaatsvervanger van de Directeur is de directeur van het BOG. Wanneer het centrum dag en nacht operationeel moet zijn, lossen de Directeur Volksgezondheid en de Directeur BOG elkaar af.
35
De Directeur van de RGD De Coördinator van de Medische Zending De Directeur van het Academisch Ziekenhuis Paramaribo De Directeur van ‘s Lands Hospitaal De Directeur van Streekziekenhuis Nickerie De Directeur van het Diakonessenhuis De Directeur van het St. Vincentiusziekenhuis De Public Relations Officer van het Ministerie van Volksgezondheid Telefoon en radio bedieners Leden van de Rampencommissie Volksgezondheid Administratieve en ondersteunende medewerkers – Voor voedselvoorziening en huishoudelijke hulp, Voor operationalisatie van het kantoor, de vergaderruimte, de mediaruimte Er moet een dienstrooster gemaakt worden voor de rotatie ploegendiensten van het personeel voor de 24 uurs diensten op het centrum. Afhankelijk van de omstandigheden kan de Directeur van Volksgezondheid de bemensing en de uitrusting van het Command Centre veranderen.
5.2.5
Alternatief Command Centre
Als de omstandigheid zich mocht voordoen dat het primaire Command Centre van het Ministerie niet kan functioneren, wordt een alternatief Command Centre geactiveerd in het gebouw van het BOG, en als dat ook niet kan, dan is er een tweede alternatief in het gebouw van de PAHO. De verhuizing van het centrum omvat het overbrengen van documenten, landkaarten, apparaten zoals radio’s, telefoontoestellen, computers, etc. Waar mogelijk kunnen bepaalde documenten en apparaten vooraf worden geïnstalleerd in het gebouw van de PAHO. De verhuizingsprocedures moeten van tevoren regelmatig worden geoefend.
5.2.6. Het Nationaal Surveillance en Repons Team Onder bepaalde omstandigheden, vooral wanneer het gaat om de vroege detectie en indamming van outbreaks van infectieziekten en om de detectie en rapportage van « public health emergencies of international conern » kan het Rampenplan sector Volksgezondheid partiëel worden geactiveerd en beperkt blijven tot de activatie van het Nationaal Surveillance en Respons Team, dat dezelfde taken heeft als het Command Centre van het Ministerie, maar dan meer toegespitst op de implementatie van epidemische interventies. Zie annex IB.
5.3 Informatiesysteem van het Command Centre 5.3.1
Registratie en Rapportagesysteem
Alle informatie die binnenkomt over de gevolgen van de ramp, via radio, telefoon of langs andere wegen, moet worden geregistreerd op het daarvoor ontworpen formulier (Annex 5). Deze informatie wordt in drievoud gedocumenteerd. Alle drie copieën worden gegeven aan de leider van het Command Centre. Geconsolideerde informatie wordt doorgegeven aan het NCCR via de Rampencoordinator en vice versa. Het volgende diagram illustreert hoe inkomende en uitgaande informatie binnen het Command Centre wordt behandeld.
36
Figuur 6: Binnenkomende berichten in het Command Centre
Bron van bericht – Berichtenformulier invullen
Logboek bijhouden – toekennen van een nummer en invoeren van informatie in logbook, in drievoud doorgeven aan leiding
Nagaan of info compleet is, onderteken, begin aan SITREPS
De leiding beoordeelt de berichten en onderneemt gepaste actie waar nodig
De berichten, de ondernomen actie en de status van de situatie wordt genoteerd op een white board onder de kop “status van acties en beslissingen”
De volgende paragraaf behandelt de verschaffing van informatie aan de verschillende instellingen in de sector Volksgezondheid, met name aan de Medische Zending, de RGD, de ziekenhuizen en andere. Pas nadat er een beslissing genomen is over een bepaald incident zullen de volgende stappen worden ondernomen: Figuur 7: Uitgaande berichten van het Command Centre Bron van bericht: Vul berichtenformulier in, geef aan methode van verzending; Signeer het formulier
Logboek bijhouden Ken een logboeknummer toe Voer informatie in
Communicatiebeheerder: Verzend bericht naar relevante instelling of autoriteit, Berichtenformulier: Noteer tijdstip van verzending
Logboek bijhoudenr: Afronding van het geval , schrijf SITREPS
Instelling: Neem formulier door, Signeer
37
5.3.2
Communicatie Protocol
Huidige Communicatiestructuur De huidige communicatie infrastructuur voor noodsituaties is als volgt: HF voor de posten van de Medische Zending in het Binnenland Telefoonverbindingen (via kabel en mobiele telefoons), fax en e- mail van het hoofdkantoor van het Ministerie van Volksgezondheid Telefoonverbindingen (via kabel) van de gezondheidscentra Telefoonverbindingen (kabel) van de ziekenhuizen7 Alle telefoonnummers van elk instituut moeten worden opgenomen op een algemene lijst, die een onderdeel vormt van het Rampenplan (Annex 5). Alle personen die zijn aangewezen om te werken op het Command Centre moeten worden opgenomen op een lijst met de telefoonnummers waarop zij op elk gewenst tijdstip te bereiken zijn. (zie Annex 5). Er moet een lijst zijn van internationale organisaties die gecontacteerd moeten worden. Elke instelling en elke organisatie in de sector Volksgezondheid moet een soorgelijke lijst hebben van alle medewerkers, leveranciers van diensten en goederen en van andere instellingen, etc.
5.3.3
Oproepingsprocedures
De oproepingsprocedures volgen een cascadesysteem. Dit systeem begint met elke instelling afzonderlijk, die de verantwoordelijkheid op zich neemt om personen binnen de eigen gelederen op te bellen. De volgende stap omvat de inzet van aangewezen individuen (en vervangers) die specifieke personen moeten opbellen. Het oproepsysteem moet flexibel genoeg zijn om zich aan te passen aan onvoorziene omstandigheden, dus kunnen personen ook ad hoc worden opgeroepen. Het gaat er in de eerste plaats om dat sleutelfiguren worden gecontacteerd. Wat dit betreft geldt het volgende: • • •
De Directeur van Volksgezondheid of haar plaatsvervanger neemt contact op met de Minister van Volksgezondheid Directeuren van instellingen nemen contact op met de Rampencoöordinator van Volksgezondheid De Rampencoördinator neemt contact op met de Directeur van Volksgezondheid en de directeuren van instellingen
5.3.4
Communicatienetwerk ( telecommunicatie in noodsituaties)
Het communicatienetwerk volgt in grote lijnen het coördinatiemechanisme zoals weergegeven in figuur 5. Het netwerk moet worden uitgebreid met telefoonnummers, radioverbindingen, andere ministeries en instellingen die onderdeel vormen van het totale actieplan.
6.0
Media Strategie
De Public Relations Officer van het Ministerie van Volksgezondheid is degene die contact onderhoudt met de media. Deze functionaris is lid van de Rampencommissie Volksgezondheid en tevens medewerker van het Command Centre en informeert de media in overleg met de Directeur van Volksgezondheid. De minister van Volksgezondheid kan ook zelf de media aanspreken. 7
Aanbevelingen betreffende aanpassingen van de telecommunicatiefaciliteiten zijn opgenomen in de SWOT analysis
38
7.0
Mobilisatie van middelen
Een lijst van medische voorzieningen die momenteel beschikbaar zijn bij de ziekenhuizen, de RGD en de Medische Zending, is opgenomen in Annex 7. Deze lijst omvat personeel, apparatuur en vervoersmiddelen. Deze inventaris is niet af en mogelijk niet geheel correct. Het is de bedoeling dat deze lijst om de drie maanden wordt bijgewerkt. Elk ziekenhuis moet in haar rampenplan een lijst hebben van alle medewerkers en middelen, volgens de Hospital Plan Guidelines. Er moeten speciale regelingen getroffen worden zodat ook medewerkers en middelen van particuliere instellingen ingezet kunnen worden. Verder zullen bij een nationale ramp waarbij internationale hulp nodig is, internationale organisaties worden gecontacteerd en hulpbronnen worden aangeboord op basis van een goedgekeurde lijst van behoeften. Waar hulpmiddelen tekort schieten zal geïmproviseerd moeten worden, bijvoorbeeld waar er geen mortuarium is, zou men kunnen overwegen gebruik te maken van vrieskisten en dergelijke. Speciale aandacht is nodig voor de Bloedbank als de enige leverancier van bloed in Suriname. Deze instantie hoort te staan op de lijsten van op te roepen personen.
8.0
Vaststelling van behoeften
In het kader van de respons op een ramp moet er worden vastgesteld wat de behoeftes zijn. Deze vaststelling omvat: • •
Beschrijving van de aangetaste populatie – aangetaste geografische gebieden, omvang van de populatie, leeftijds- en geslachtsverdeling, aantal sterfgevallen, opgelopen letsels, Bepaling van de behoeften van de bevolking – dit zal afhankelijk zijn van de situatie (drinkwater, voedsel, medicijnen, eerste hulp voor verwondingen, materiaal voor spalken van gebroken ledematen, beademingsapparaten, etc.)
Uit deze activiteiten moet een gedetailleerde lijst van benodigdheden voortkomen als onderdeel van het algemene Actieplan. Deze informatie moet worden doorgegeven aan het Command Centre in de vorm van SITREPS, kaarten, lijsten, etc. Manieren van informatieverzameling8 • • • •
Observatie vanuit de lucht – in samenwerking met NCCR Rapporten van de Medische Zending en de RGD Rapporten van de media Surveys
Verantwoordelijke instanties • •
Posten van de Medische Zending RGD-poliklinieken en gezondheidscentra
De informatie wordt gecoördineerd door het BOG en doorgeleid naar het Command Centre, dat zorgt voor de goedkeuring en autorisatie van de lijst en verzending naar internationale partners. 8
Het National Damage and Needs Assessment systeem draagt bij aan de verzameling van deze informatie.
39
9.0
Ontwikkeling van een Actieplan
Het Actieplan kan worden omschreven als de medische benadering van rampenbeheer-sing. Het gaat om het verzamelen en distribueren van medische hulpmiddelen om levens te redden. Het plan beschrijft gedetailleerd hoe mensen en middelen zullen worden ingezet, in het bijzonder bij langer durende rampsituaties zoals overstromingen, die dagen tot weken duren. Het Actieplan kan van tevoren klaargemaakt zijn of ontwikkeld worden in de vroegste fase van een ramp. Het van tevoren gemaakt Actieplan schept een basis waarmee gewerkt kan worden, maar zal meestal moeten worden aangepast aan de actuele omstandigheden van een ramp. Het Actieplan is onderdeel van het algemene Rampenplan van de sector Volksgezondheid maar is meer specifiek gericht op een bepaalde actuele situatie. Het Actieplan of een onderdeel daarvan of een voorstel daarover kan worden klaargemaakt door de instellingen die op de plaats van de ramp actief zijn of door het Command Centre. Bij een gelokaliseerde noodsituatie of ramp of een noodsituatie op districtsniveau waarbij het Command Centre niet geactiveerd is, zijn de normale instanties voor noodhulp verantwoordelijk voor de uitvoering van het Actieplan. Echter, wanneer het Command Centre eenmaal geactiveerd is, moet de uitvoering van het Actieplan geautoriseerd worden door het Command Centre. Dit gebeurt bij een nationale ramp (niveau 3) of bij een ramp van districtsniveau (niveau 2). Het Command Centre overziet het grote plaatje en kan prioriteiten daardoor beter inschatten. Dit betekent echter niet dat het gezag van eerste hulpverleners om zelf beslissingen te nemen bij het redden van levens wordt ondermijnd. Als het Actieplan geautoriseerd is, ligt de uitvoering in handen van de daarvoor aangewezen instellingen. Gedurende de uitvoering van het Actieplan vindt er continue monitoring plaats door de uitvoerende instanties. Als het plan niet effectief genoeg is moet het worden bijgesteld.
10.0 Afronding van operaties Terwijl de instellingen doorgaan met het uitvoeren van het Actieplan en het monitoren van de gezondheidstoestand van de bevolking kunnen er voorstellen gedaan worden om de noodoperaties af te ronden en te beëindigen. Pas wanneer noodsituaties zijn verholpen en er sprake is van enige normalisatie kan het Command Centre (in overleg met NCCR) besluiten de operaties te beëindigen en de noodhoofdkwartieren te sluiten.
40
11.0 Implementatieplan voor het Rampenplan Het implementatieproces omvat de volgende stadia: 11.1 Revisie, afronding en ratificatie Dit proces is begonnen in mei 2007 met het rondsturen van het concept Rampenplan aan alle sleutelpersonen en instellingen voor een kritische beoordeling en commentaar. Deze heeft zes weken geduurd. Het volgende stadium was de organisatie van de Nationale Consultatie in juli 2007, een twee dagen durende conferentie, waar het concept uitgebreid met de stakeholders werd besproken met de staf van Volksgezondheid en het BOG, de RGD en de Medische Zending, vertegenwoordigers van het NCCR, het Ministerie van Regionale Ontwikkeling en anderen. Daarna werd het conceptrapport voortkomende uit de nationale consultatie vanuit het Engels in het Nederlands vertaald en aangevuld, bijgesteld met de bijdragen vanuit de workshops over pandemic preparedness die in augustus 2007 werden gehouden. Dit vertaalde concept wordt in September 2007 voorgelegd aan de stakeholders voor beoordeling en commentaar. Daarna breekt het stadium van ratificatie aan. Aan het eind van dit proces zullen alle directeuren en hoofden van instellingen het plan ondertekenen. 11.2 De orientatie van de sector Volksgezondheid De orientatie van de sector Volksgezondheid op het Rampenplan houdt in dat alle medewerkers op de hoogte gebracht moeten worden van het bestaan van dit plan, dat iedereen het plandocument ter beschikking heeft, maar vooral dat iedere medewerker weet wat zijn of haar rol is in het geheel. Dit betekent dat er een structuur en een programma voor training en voorlichting moeten worden opgezet. In de eerste plaats zullen de directeuren en hoofden van instellingen en afdelingen zorgen dat hun leidinggevende medewerkers worden ingelicht over het plan, zodat die op hun beurt weer hun ondergeschikten kunnen inlichten. Zoals eerder aangegeven moet elke afdeling en elk afdelingsonderdeel een eigen rampenplan ontwikkelen dat past in het grotere plan van de instelling en van de sector als geheel. In dit proces van planning moeten alle medewerkers van de instellingen betrokken worden. Een methode die hierbij gebruikt kan worden is dat er een werkgroep wordt ingesteld om een eerste concept te formuleren, waarover de staf twee uur per week een vergadering vergadert. Het Rampenplan vraagt om inzet van alle medewerkers in de sector Volksgezondheid en de bereidheid om tijdens noodsituaties langer en harder te werken. Dit kan betekenen dat de huidige manier van werken moet veranderen. In dit verband zal het Ministerie van Volksgezondheid een veranderingsstrategie moeten toepassen. De genoemde verandering heeft betrekking op een verandering in de cultuur van organisaties in de gezondheidszorg. Dit proces van verandering begint met het verhogen van het bewustzijn van medewerkers omtrent rampenbeheersing en educatie. Het is noodzakelijk dat alle medewerkers zich betrokken voelen bij het proces en zich hun rol eigen maken. De verwachte uitkomsten van het orientatieproces zijn: • Alle medewerkers in de sector Volksgezondheid zijn zich bewust van het bestaan van het Rampenplan, hebben de beschikking over een plandocument, hebben het plan doorgenomen en begrijpen hun eigen rol in het geheel •
Elke instelling en organisatie heeft op zijn minst een concept intern rampenplan, dat is gemaakt in overleg met alle medewerkers
41
11.3 Planning en testcyclus Het plan zal eerst worden getest middels een “Table Top” exercitie onder leiding van een externe instantie. Het plan zal na die exercitie worden bijgesteld. Een Table Top exercitie is de eerste fase van het testen van het plan en heeft de volgende aspecten: • Het is in de eerste plaats een bespreking van plannen, beleid, taken en verantwoordelijkheden op basis van een gesimuleerd probleem • De exercitie wordt uitgevoerd in een rustige, informele omgeving • Er worden geen bijzondere middelen aangesproken voor deze exercitie • Er is geen tijdsdruk • De tijdsduur is 1 tot 4 uur. • Sleutelfiguren formuleren wat hun respons is in een bepaalde situatie
Deze activiteit moet ervoor zorgen dat: • De relevante instanties op de hoogte zijn van het plan • De sleutelfiguren weten wat hun verantwoordelijkheden zijn voor, tijdens en na een noodsituatie • De nodige medewerkers en middelen worden geïdentificeerd, zodat die snel kunnen worden ingezet wanneer nodig • De inhoud van het plan wordt geëvalueerd.
Het volgende stadium is een functionele oefening, die de volgende aspecten omvat: • Beleidsmedewerkers en medewerkers van coördinerende teams oefenen zich in hun rol • Realistische simulatie • Speelt zich af in de actuele tijd • Benadrukt het functioneren in een noodsituatie • Het Command Centre is geactiveerd
De bedoeling van dit stadium is dat de oefening realistischer wordt doordat er binnen de actuele tijd moet worden gewerkt. In dit scenario is het Command Centre geactiveerd en worden de interne procedures getest. Na deze oefening wordt het plan opnieuw bijgesteld. Na de functionele oefening wordt een grootschalige oefening gehouden. In dit stadium worden mensen en middelen ingezet alsof het om een echte ramp gaat. Deze grootschalige oefening omvat de volgende aspecten: • Speelt zich af in de actuele tijd • Er worden werkelijk mensen en middelen ingezet • Er doen vele instellingen aan mee • De taken en verantwoordelijkheden van verschillende instellingen worden getest • Het Command Centre wordt geactiveerd • Gaat gepaard met veel stress Bij de afronding van elk stadium vindt een After Action Review (AAR) plaats om na te gaan wat de sterke en zwakke punten van het plan waren. Aan de hand hiervan wordt plan bijgesteld. De planning en testcyclus worden om de twee jaar uitgevoerd.
42
11.4 Tijdsschema voor implementatie
Activiteit
Tijd
Acties
Eerste concept Rampenplan
30 april 2007
6 weken evaluatie
Tweede concept afgerond
26 – 27 juli 2007
Nationale Consultatie
Derde concept afgerond
september 2007
Opsturen ter beoordeling/evaluatie Plan door Directeuren
Orientatie process
februari 2008
Trainingsmeetings, draft plannen van instellingen ontwikkeld
Eerste Table top exercitie
maart 2008
AAR – Revisie plan
Finale Versie
Maart 2009
Ratificatie van het Plan door Directeuren van instellingen en Coördinator NCCR
Functionele oefening
mei 2009
AAR – Revisie plan
Grootschalige oefening
augustus 2009
AAR – Revisie plan
43
ANNEX 1 Positie, samenstelling, doel en taken van de Rampencommissie Volksgezondheid Samenstelling De rampencommissie Volksgezondheid bestaat uit: •
•
Elf sectiecoordinatoren, voor de volgende secties: 1. Eerstelijnszorg 2. Ziekenhuizen 3. Laboratoria 4. Regionaal Bestuur 5. Particuliere Sector 6. Expertise 7. Communicatie 8. Juridische en ethische zaken 9. Veterinaire Dienst 10. Bevoorrading 11. Vrijwilligers Drie specialisten, te weten: een toxicoloog, een specialist spoedeisende hulp, en de public relations officer van het Ministerie vanVolksgezondheid.
Doel Het doel van de commissie is ondersteuning geven aan het proces van beleidsontwikkeling, coördinatie en implementatie. Taken De taken van de Rampencommissie zijn: Het onderhouden van een staat van paraatheid in de sector Volksgezondheid door o Alle instellingen te ondersteunen bij het ontwikkelen en regelmatig testen van rampenplannen o Alle instellingen te ondersteunen met trainingen Het ondersteunen van de ontwikkeling van districtsrampenplannen en de instelling van rampencommissies in de gezondheidszorginstellingen Het verspreiden van richtlijnen en circulaires in verband met disaster preparedness Het ondersteunen van instellingen bij het verkrijgen van de vereiste voorraden aan medicamenten, medische en laboratoriumbenodigdheden Het toezien op de communicatienetwerken (inclusief de apparatuur) zodat die op elk gewenst ogenblik geactiveerd kunnen worden Het ondersteunen van het BOG, de RGD, de Medische Zending en de ziekenhuizen bij de ontwikkeling van het nationale surveillance systeem voor de vroege detectie van met name “public health emergencies of international concern” Regelmatig bijeenbrengen van alle coördinerende teams
44
Regelmatige rapportage over lopende zaken, afgesloten zaken en zaken die nog moeten worden uitgevoerd. Deze rapportage moet lopen naar coördinerende teams, Minister Volksgezondheid en het NCCR Regelmatig liaison verzorgen met andere ministeries en organisaties zoals handel, transport, Sociale Zaken, Binnenlandse Zaken, etc. De Rampencommissie Volksgezondheid is verder verantwoordelijk voor: o Het Adviseren aan de Minister van Volksgezondheid betreffende welke fase van het nationaal plan voor pandemische influenza moet worden geactiveerd (standby, alert, activering) o Initiëren van activiteiten die behoren bij elke stap van het nationale activerinsplan o Nationale en internationale informatie inzamelen en consolideren die van belang is voor het nemen van nationale beslissingen betreffende vogelgriep en pandemische influenza. Liaison met onder meer WHO-PAHO, OIE, FAO. o Periodiek beschikbaar maken van technische informatie uit nationale en internationale bronnen, met name ook ten aanzien van bestrijdingsactiviteiten tegen vogelgriep en pandemische influenza o Regelmatig evalueren, simuleren of op een andere manier testen van de klinische response tijdens een pandemie met varierende attack rates o Bijhouden en voeden van de nationale media met informatie over mondiale situatie en mate van preparedness in Suriname o Communicatielijnen met het publiek regelmatig evalueren en testen, zoals relevante websites, toll free hotlines, informatie voor reizigers en sanitair personeel op vliegvelden, rivierhavens en andere punten van binnenkomst in het land. Alle sectiecoördinatoren zijn rechtstreeks verantwoordelijk voor de voorbereiding en implementatie van de taken die door de Rampencommissie aan hen zijn toegewezen.
Coördinator Rampencommissie (de Rampencoördinator Volksgezondheid) Rol en functies Is de voorzitter van de Rampencommissie Volksgezondheid Ziet toe op de ontwikkeling van rampenplannen in de sector Volksgezondheid Is contactpersoon tussen NCCR en het ministerie van Volksgezondheid Is coördinator voor de samenwerking van het Ministerie van Volksgezondheid met andere overheidsinstellingen (zoals de waterleidingbedrijven en het Ministerie van Openbare Werken) en met niet gouvernementele organisaties zoals het Rode Kruis
45
Annex 1b
Het Nationaal Surveillance en Response Team Doel, taken, samenstelling Doel : Vroege detectie van levensbedreigende gevaren en het op gang brengen en coördineren van een respons vanuit instellingen in de sector Volksgezondheid. Taken: •
Mobilisatie van onderzoeks- en interventieteams
•
het mobiliseren en inzetten van mensen en middelen van de verschillende in het team opererende instellingen
•
het operationaliseren van een Emergency Operations Centre op het BOG, dat indien nodig continu (24 uur per dag) in bedrijf wordt gehouden
•
Verificatie, onderzoek en beoordeling van berichten betreffende mogelijke ernstige bedreigingen, binnen 48 uur
•
Communicatie van de informatie
•
Notificatie van noodsituaties aan Directeur Volksgezondheid en aan de PAHO/WHO
•
Coördinatie van interventies van verschillende instellingen in de gezondheidszorg
•
het maken van een Actieplan
•
het schatten van de behoeften aan mensen en middelen voor de uitvoering van public health interventies
•
coördineren van onderzoek, surveys en interventies en van de activiteiten van zowel nationale als internationale teams bij de monitoring van de gezondheidstoestand van de bevolking
•
het houden van dagelijkse vergaderingen en het produceren van dagelijkse SITREPS
•
rapportage aan de directeur van Volksgezondheid, NEOC/NCCR, Command Centre, en WHO (binnen 24 uur na vaststelling van een « public health emergency of international concern »).
Activeringsmechanisme Het Nationaal Surveillance en Response Team wordt geactiveerd door de directeur van het BOG op basis van berichten betreffende gevallen of outbreaks van ernstige besmettelijke ziekten en tijdens rampen waarbij de surveillance van besmettelijke ziekten moet worden verhoogd. Buiten eventuele rampsituaties komt het team jaarlijks bijeen om de surveillance van besmettelijke ziekten te bespreken. De vroege detectie van besmettelijke ziekten en van mogelijke Public Health Emergencies of International Concern is in de eerste plaats een taak van de surveillancediensten van het BOG, de RGD, de Medische Zending en de
46
Ziekenhuizen, en in het bijzonder van de Quarantainedienst en de Quick Respons teams van het BOG. De Quarantaine Dienst rapporteert aan en adviseert de directeur. Samenstelling Epidemioloog van het BOG Hoofd van de Veterinaire Dienst Coördinator van de Quarantaine Dienst van het BOG Vertegenwoordiger van de PAHO Directeur Centraal Laboratorium Hoofd van de Milieu-inspectie Coördinatoren van de epidemiologische surveillance van de RGD, de Medische Zending de ziekenhuizen en de laboratoria Geselecteerde vakdeskundigen De PR officer van het BOG Hoofd van de Logistieke Dienst van het BOG Administratief en huishoudelijk personeel. Indien nodig kan de directeur van het BOG het team aanvullen met interviewers, voorlichters, milieu-inspecteurs, veterinaire inspecteurs en ziekenhuishygiënisten.
47
ANNEX 2 SAMPLE SITUATION REPORT FORM (SITREP) The focus of this is more disease surveillance, the form can also be drafted to include MCM. Date…………………………….
Event ……..……………………………………
Name of Reporting Institution ………………………………………………………… Hospital Health Centre Medical Missions Other
Address/Location of the Incident …………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………… Contact Information: e-mail………………….. Number of new cases with Cases 1. Fever (100oF or 38oC) 2. Fever and cough 3.Diarrhea with blood 4. Fever and Diarrhea 5. Vomiting and/or Diarrhea 6. Fever and rash 7. Dog bite 8. Snake bite 9. Burns 10. Trauma 11. Jaundice and diarrhea 12. Deaths 13. Other Specify
Phone…………………….. Fax…………………. Radio call sign……………
Under 5 yrs
Over 5 yrs
Total
Comments
Significant changes in water/sanitation/food supply …………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………… No. of persons accommodate today:……………………………………………………. Other Comments……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………….
48
ANNEX 3 Ministry of Health Standard for Hospital Plans Foundational Considerations Disaster plan- General a. Collaborative initiatives b. Actions for internal and external c. EMS d. Distribution of the plan 1
Surveillance e. Baseline for numbers of patients seen f. Process to evaluate, track and stratify microbiology g. Process for notification h. Isolation or protective environment rooms
2
Identification of key/authorized personnel a. Hospital disaster coordinator – 24 hr basis b. Physician medical commander c. Key personnel and contact d. Staff rotation e. Notification f. Lines of authority, roles and responsibility, succession g. Familiarity of plan h. Job action sheets i. Accessibility for staff j. Designation of assembly points
3
Plan Activation a. Circumstances under which activation takes place (triggering mechanism) b. Person with authority for activation c. Stages of activation – e.g. alert, stand by, stand down, full activation
4
Alerting System a. Activation within a time period 12/24 hrs b. How notification is carried out c. Chain of command d. Responsibility for recalling e. Alternative systems of communications
5
Response a. Internal disaster plan for internal emergencies b. Internal plan for external emergencies (influx of patients < 10% capacity) c. Supply of resources to external emergencies d. Mobile disaster team 49
e. Volunteers – insurance, liability, safety f. SOPs for administrative, emergency, nursing, infection control, occupational health, laboratory, pharmacy, critical care, central supply, maintenance and engineering, mortuary, etc g. Decontamination issues 6
Hospital Disaster Control Centre/Emergency Operations Centre (EOC) a. Location b. SOPs c. Command and control d. Communications
7
Security a. Control points of access b. Vehicular and pedestrian traffic c. Assembly points
8
Communication Systems a. Primary – phone fax e-mail b. Alternative – wireless radio UHF, VHF HF, satellite
9
Internal traffic flow and control a. Movement of Patients b. Elevator Operations c. Designated routes
10 External traffic flow and control a. Vehicular traffic b. Parking ambulance flow c. Police and security
11 Visitors a. In creased visitors and curious onlookers b. Waiting areas c. Medical and emotional situations
12 Media a. Designated areas b. Internal spokespersons c. Coordinated with MOH media personnel 13 Reception of Casualties and Victims (Academic Hospital and Nickerie) a. Multiple casualties i. Identified 50
b.
c. d. e. f.
ii. Triage iii. Registered iv. Treated in designated areas v. Transported if needed On confirmation of a Mass Casualty event does the plan cater for i. Clearance of non-emergency patients ii. Cancellation of elective admissions and elective surgery iii. Determination of rapidly available space or open beds iv. Transferred and discharge Receiving and sorting Portable auxiliary power Equipment and supplies Records and admissions department
14 Hospital Evacuation a. Patient care b. Assembly points c. Mapped egress routes on walls d. Wardens e. Records and documents 15 Relocation of patients and staff a. Agreements with other health care facilities b. Transportation requirements c. Records and documents d. Pre- established transfers 16 Hospital out of communication or cut off from resources a. b. c. d. e. f. g.
Auxiliary power Rationing of food and water Waste and garbage Rest and rotation of staff Rationing of medication and supplies Laundry Staff and patient morale
17 Equipment, services, facility, laboratory assessment a. Ventilators (adults, pediatric, neonate) b. IV pumps and poles c. Suction Machines d. Beds e. Stretchers f. Wheelchairs g. Other medical supplies h. Local suppliers i. Handwashing and sanitizing methods j. PPEs 51
18 Pharmaceuticals 19 Post Disaster Recovery a. Who is in charge of recovery?
20 Education and Training a. Who is responsible b. Is training mandatory
21 Key Internal Personnel 22 Key External Personnel 23 Incident Command System 24 Exercising and Testing the Disaster Planning Programme and Plan
52
ANNEX 4 Command Centre - Basic requirements Tables Desks Chairs Clock Photocopy machine – ( and Paper) Manual typewriters Computers WIFI and DSL internet connections Printers UPS Television set Tape recorders (and tapes) Camera HF radios VHF radios UHF radios Satellite Phone Commercial radios (and batteries) Telephones (listed and unlisted numbers) Telephone jacks for additional phones to be installed Projection screens Easels with flipchart and markers Blackboard (with chalk and eraser) Whiteboards /with markers and erasers) Events display boards District maps Aerial photos Coffee machine (with tea, coffee, sugar and milk) Kettle Stove (Gas stove with matches and lighters) Food storage cabinets Refrigerator/freezer (and ice boxes) Beds/cots (with linens) Flashlights (with batteries) Auxiliary power (generator) Stored and alternative water supply Air conditioners (and fans) Extractor fans First Aid Kit Transportation Sanitary supplies and toiletries (soap, toilet paper etc)
53
Stationery Supplies In/out registers Operations log sheets Note pads Message pads Message forms Mutual aid request forms Situation report forms Overhead projection and materials/accessories LCD Projector and accessories Audio cassettes Video cassettes Reels for tape recordings File folders Typewriter ribbons Paper and supplies for duplicating machine Adding machine tape Rubber stamps/ink pads Felt tip markers Washable markers Chalk and erasers Paper for easel charts Poster board for signs Map tack String Typing paper (standard and legal size) Envelopes of various sizes Scrap paper Waste paper baskets Pens Pencils Scissors Staplers/staples/staple removers Glue sticks Scotch tape Scotch tape dispensers Rubber bands Erasers Thumb tacks Organization and name tags Waste baskets Filing cabinets Adding machines/calculators Pencil sharpeners Telephone books In/out boxes Calendars Paper clips Paper fasteners
54
ANNEX 5 SAMPLE MESSAGE FORM FOR THE COMMAND CENTRE EMERGENCY MESSAGE FORM
TO………………………………… FROM……………………………. LOCATION……………………… SUBJECT…………………………
DATE……………………….. TIME………………………… STATUS……………………
MESSAGE: ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… Taken by…………………………….
Passed/assigned to:………………………….
RESPONSE/DECISION/ACTION TAKEN: ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………
Action by:……………………. Date………………………. Time……………….. Message Status listing: 1 Emergency ⇒ lives endangered immediate response required 2 Priority ⇒ lives endangered, fast response required 3 Welfare ⇒ Timely operational response required 4 Routine ⇒ Routine data and logistics message
55
ANNEX 6 CONTACT LISTS 24 hr CONTACT LIST FOR PERSONS ASSIGNED TO THE COMMAND CENTRE NAME
Dr. Celsius Waterberg
POSITION
dhr. Edwin Noordzee Dr. Lesley Sabajo
Minister of Health Director of Health Advisor Director
Dr. Leslie Resida
Director
Drs. D. Mathoera
Director
Dr. E. van Eer
Dr. Marthelise Eersel
DIVISION
OFFICE NO
HOM E NO
FAX NO
CELL
E-MAIL
Ministry of Health Ministry of Health Ministry of Health Dienst der Dermatologie BOG
597477601 474847 474350
473923
[email protected]
497978
Director
Psychiatrisch Centrum Medische Zending
477190 499466
Dr. M. Ashim-Sardjoe Dr. E. Joemmankhan Drs. C. Rozenblad Ir. M. Hindorie. Drs. V. Gangaram Panday Drs. R. Changoer Drs. I. May
Director Director Director Director Director
RGD AZP LH St. Vincentius Diakonessenhuis
400865 442266 473655 471212 427288
Director Director
LMSZN BGVS
231241 450973
Dhr. C. Brathwaite
Hd. Information & PR
MoH
410441
473923
8850760
FACILITY CONTACT LIST FACILITY
ADDRESS
OFFICE NUMBERS
FAX NOS
HOSPITALS Academisch Ziekenhuis - Pbo ‘s Lands Hospitaal St. Vincentius Ziekenhuis Streekziekenhuis Nickerie Psychiatrisch Centrum Suriname Diakonessenhuis
A. Samsonstr
442222
Tourtonnelaan Prins Hendrikstraat Annastraat
473655 471212
Letitia Vriesdelaan Zinniastraat
477190
231241
427288
56
EMAILS
ALTERNATIVE NOS
RADIO CALL SIGN
FACILITY
ADDRESS
OFFICE NUMBERS
FAX NOS
RGD HEALTH CENTRES RGD Headquarters/EOC Polyclinic Health Centre
MEDICAL MISSIONS Medical Mission Headquarters/EOC
OTHER Red Cross/Blood Bank
57
EMAILS
ALTERNATIVE NOS
RADIO CALL SIGN
ANNEX 7 HEALTH CAPACITY – Health Disaster Plan July 26th -27th 2007 Hospitals 24 July 2007
St. Vincentius Hospital
Diakonessenhuis
Academic Hospital
Nickerie Hospital
Mil. Hospital
s Lands Hospital
Psychiatric Centre
Disaster Plan
in concept
none
none
none
na
in concept
none
Evacuation plan
in concept
none
in concept
yes
A&E Dept Medical doctors
no
no
no
na
none yes
Nurses
yes* 15
4
28
9
2
0
14
3
14
6
Observationbeds Beds
na
ICU
na
ICU beds Beademings apparaten
4 1
IC. Nurses
4 6 3adults /3 kids
2
Operatingroom Operatingroom Nurses Beademings apparaten
10 7
0
0
10
2 in training
15
1+ 2 in training
na
6 3 na
7
5 ass+ 8students
4
5
7
4
3 2nurse ass+1 med.ass
3 Anaesthesie
4
7ass+2students
ass
1ass
Staff Medical Doctors
3
Specialist
3
31
4
2
16
17
47
5
6
102
121
241
47
64
53
81
182
48
57
Lab personal
18
19
45
13
1
Ass. Nurses
49
13
256
12
66
Other personal
459
289
693
Staff Size
700
580
1465
324
Regular beds
207
163
440
86
30
196
Total Beds
211
204
99
30
321
Nurses Ziekenverzorgenden Nurses for elders
35
215 295
449
Beds
Emergency – power Emergency – reservoir
1 3500 l
Ambulance Morgue Medical waste
Medical Missions
150 KVA 40000 litres.
48000 litres
3
300 none 6000 gallons
4
1
6
3
1
0
0 no incinerator
0
60
6
0
1 incenerator
6 burned at incinerator
Ambulances
Health Workers /GZA
Clinics RGD
2x250KWA generator
1 with RKZ
Physicians 45
Nurses
Polyclinics
55
9
150
8
6-Jan
1
8
56
58
87
Health (hulp)Posts
Lab ass
1
271
Lab ass 27
ANNEX 8 Scenario Planning – the Concept of Operation in Action Floods In this section a series of events will be described and the manner in which the response should be coordinated is illustrated. Scenario - Flooding in Paramaribo Due to intense and prolonged rainfall, the places in Paramaribo are currently under 6 ft of water in some areas. Main actors Fire Department RGD Hospitals NCCR Ministry of Health Police Department Meteorological Department Impact Scenario The following areas are badly affected and under water at the moment • • • • • •
Ramgolam Saron Zuid Kamta Latour Saron Noord Abra Brokie
The street leading to the Academic Hospital is also under water (Abraham Samsonstraat). Actions to be taken by the Health Sector Triggering Mechanism The triggering mechanism in this case is the early warning mechanism from the Meteorological Department the intense rainfall which puts the entire disaster management system on alert for flooding. Therefore, with the EWS many response systems can either be pre-activated, pre-positioned and endangered populations can be temporarily relocated or moved to higher ground.
59
Contingency Plan Where water levels raise, assuming the National Evacuation Plan specific to the Paramaribo9 has been activated and resources deployed to evacuate the communities. The responsibilities of the Health Sector are as follows; Phase II The Heath Disaster Coordinator in collaboration with the NCCR advises the Director of Health to activate the Health Disaster Plan. Call out procedures undertaken (all personnel on rotation to report to EOCs and Command Centre) All divisions under the plan are to activate internal disaster plans and begin response procedures e.g. mobilization and deployment of resources – to shelters or to town, activating the Command Centre/EOCs, staff deployment, medical and drug acquisitions, Collaboration with NCCR on logistics, shelters, evacuation – this is the responsibility of Health Disaster Coordinator. Data to be acquired in terms of no. of persons, how many females, males, adults, children, babies evacuated/in shelters/still in town, in order to determine needs assessment (medical requirements and quantities). Command Centre to begin devising treatment or action plan for affected villages (if not already done) Check health condition of the impacted population in the designated safe areas or Shelters. Check for dehydration, snakebites and communicable diseases. Check conditions at the safe areas are they sanitary with adequate water and food.
Questions How are persons traveling to Command Centre or EOC if town is flooded? Who are the other critical player sin this (Agencies and Organisations)? Do you need to relocate the Command Centre? What communications systems are being used? If Academic is under water, then what is the contingency plan for Hospital care? For Populations that have not been evacuated; 1) Health Inspectors in collaboration with RGD to provide emergency care if required 2) Assess safe drinking water supplies and gauge needs after impact 3) Assess sanitation in living areas (disposal of excreta, wastewater and solid waste) 4) Check the status (nutritional and general well being) of the population 5) Provide emergency relief where necessary 6) Monitor vector growth and attempt basic control methods 7) Assess Health conditions Phase III After the water recedes and the population has returned to their homes the following must be done. Monitoring to determine health condition of the population and environment Review of vaccination, vector control etc 9
Assumption that there is a National Evacuation Plan
60
Stand down operation on a return to normalcy.
Aircraft Crash Scenario – Mass casualty Management In this scenario a plane crash is used. 108 passengers embarked, 5 crew members On final approach port side engine explodes and the aircraft crashes on the runway threshold. Left side fuselage in ablaze with scattered patches of fire throughout the field. Thick Black smoke billowing from the vicinity Main actors Airport Authority Air Traffic Control Fire Department - stationed at the Airport. Also to call for assistance from neighbouring station Police department RGD Health Centre closest to the Airport -Use of Ambulances Academic Hospital A&E Department Red Cross
Impact Scenario 78 persons dead from the aircraft are dead Bodies are lying all around the fuselage and in the neighbouring forested area Survivors are all seriously injured Not all persons can be found
Actions to be taken by the Health Sector Triggering Mechanism The triggering mechanism here would be the mayday call from the airline. All systems are on full alert. The first plan to be activated is the Airports Authority, which should entail a call out to all emergency response organisations (Fire Department, Police Department, Health (RGD and Academic Hospital). NCCR to be notified. On receipt of the call given the scale of the emergency the staff at the RGD Health Centre should activate the emergency response/disaster plan for mass casualty management. This plan should entail a call out procedure for others in the health sectors. RGD HQ/EOC should also be activated. Once the call out begins the National Disaster Plan may be partially or depending on the extent of resources required fully activated. Contingency Plan 61
Series of Events The first to arrive on the scene will be the Fire department who becomes the incident commander on the scene. The Fire Department´s responsibility is • to ensure that the scene and made safe before entry – by either fire suppression or other means, • to ensure that the survivors are treated and tagged, by search and rescue. The RGD Health Centre staff assigned to field mobilization must be dispatched to assist in field triage. They will be dispatched with the ambulance, all field gear and equipment. The Health Centre Doctor will go into on scene and another doctor from the RGD will support operations at the Health Centre. The Police must cordoned off the area and also manage the traffic to avoid spectators and allow emergency vehicles (ambulances, additional Fire tenders etc) to arrive on the scene. The Fire department will on arrival at the scene, conduct an initial field assessment to determine it is safe to enter. Determine egress and access routes, set up the location of the AMP, CP, Transport areas. Once the scene is safe the Fire Department will conduct SAR and First Triage. They will transport the victims to the Collection point/Advance Medical Post. The doctor from the Health sector will then conduct Second triage of all red tag victims first and then green tag. The victims will be brought into the AMP where they will be continuously monitored. Third triage will be conducted in the AMP and the most severe patients transferred first to the Academic Hospital. The dead are the last to be removed. The Academic Hospital will also activate its Emergency Plan from the first call from the Health Centre staff. The Health Disaster Coordinator must also be informed, in order to determine the activation of the Command Centre or not. At the Hospital patients are continuously triage and treated. Question Should the Command Centre be activated? What is the level of this emergency according to the plan? What about evidence preservation? Who is in charge at the scene? Once at the Academic Hospital patients continue to be triage and treated. The dead will have to be divided amongst the Hospitals as morgue capacity is limited or a cold storage container can be used.
62
ANNEX 9 Circulation list Government Date Agency/Institution/Authority received
Date comments received
63
Designated individual
Alternate (within the institution)
ANNEX 10 Resource Mobilization – Procedures for accessing national resources. Recommendations made by the Group 5 at the National Consultation July 26th-27th 2007. To access additional resources, it is necessary to have pre-requisites. One must first identify the locations from which resources can be obtained and make a list (resources vary from emergency equipment to food and clothes). It is necessary to have written agreements or Memoranda of Understanding (MOUs) between health institutions, private sectors or NGOs at management levels as well as with the NCCR. Each health institution must have an updated inventory in place as well as and emergency/disaster plan inclusive of a mass casualty plan. When the above prerequisites are present and available, the following procedure can be followed when the hospital receives an emergency or disaster notification (alert) • • • • • • • •
They have to inform at least one member of the disaster committee. He or she will contact the other members. Verify the alert Develop the action plan according to the disaster When insufficient resources are available give notice to other institutions or NCCR The chairman of the Disaster Committee of the Health Institution or a member of the hospital management contact the chairman of the other hospital Obtain response on available and acquire resources Use resources Upon completion of operation clean and return resources (applies to equipment or vehicles).
64
ANNEX 11 List of Abbreviations A&E AAR AIDS BGVS BOG DANA DC EMS EOC HDC HEC/HDC HF HIV HQ ICU MCM MOH MOU NCCR NEOC NGO PAHO PPE RGD SITREP SMID SOP STD SWOT UHF UNDP VHF WHO
Accident and Emergency After Action Review Acquired Immune Deficiency Syndrome State Pharmaceutical Company Bureau of Public Health Damage Assessment and Needs Analysis District Commissioner Emergency Medical Service Emergency Operations Centre Health Disaster Coordinator Health Emergency/Disaster Committee High Frequency Human Immune Deficiency Virus Head Quarters Intensive Care Unit Mass Casualty Management Ministry of Health Memorandum of Understanding National Coordinating Centre for Disaster Relief National Emergency Operations Centre Non Governmental Organisation Pan American Health Organisation Personal Protective Equipment Regional Health Services Situation Report Stress Management in Disasters Standard Operating Procedure Sexually Transmitted Disease Strengths Weakness Opportunities and Threats Ultra High Frequency United Nations Development Programme Very High Frequency World Health Organisation
65
Resources used • • • • • • • • •
A system of Labour Administration in Suriname – Glenn Piroe An Orientation to Community Disaster Exercise FEMA 1995 Association for Professionals in Infection and Control and Epidemiology, INC. – Mass Casualty Disaster Plan Checklist: A Template for health Care facilities CDERA EOC SOP Manual Health Sector Contingency Planning Guide – PAHO Mass Casualty Management System PAHO 1995 National Health Disaster Plan – Trinidad and Tobago National Standard Operating Procedures and Contingency Plan for Trinidad and Tobago 2001 Natural Disaster Protecting the Public’s Health PAHO 2000
66
