2 Portfolio
Portfolio Marc Slootmaekers Natuurfotografie is een heel aparte tak binnen de fotografie. Sommige fotografen willen vooral de werkelijkheid zo accuraat mogelijk vastleggen, anderen proberen door hun foto’s mensen te overtuigen van de onmetelijke schoonheid van de natuur. Natuurfotografie wordt bovendien vaak onderschat. Deze fotografievorm vereist veel geduld en afzien in hitte of koude, veel voorbereiding, technische kennis van materiaal en randapparatuur (computerkennis, geologie en ecologie, cartografie, biologie, …) en ook investering in materiaal. Eén ding hebben de meeste natuurfotografen gemeen: hun liefde voor de natuur. Veel natuurfotografen hebben dan ook een achtergrond als natuurliefhebber en -beschermer. Zo ook natuurfotograaf Marc Slootmaekers die we hier in de kijker zetten! Slootmaekers (°1954) groeide op vlakbij de Kalmthoutse Heide. Van zijn grootouders kreeg hij de liefde voor de natuur mee. Dat vertaalde zich later in zijn studie: hij werd leraar biologie. “Ter illustratie van mijn lessen en de voordrachten die ik gaf, begon ik rond mijn twintigste met natuurfotografie. Die hobby werd een passie en groeide geleidelijk uit tot een professionele bezigheid.” Welke elementen zorgen er nu voor dat je een goede natuurfoto krijgt? Volgens Slootmaekers draait het om techniek en veel geluk. “Maar je moet het geluk een kans geven en dat wil zeggen: veel op pad gaan en de nodige natuurkennis in huis hebben. Je moet nu eenmaal weten wat je waar kan vinden. Of je het dan ook nog te zien krijgt en kan fotograferen hangt effectief af van de factor geluk.” Slootmaekers' grote liefde gaat uit naar het fotograferen van dieren. Een specifieke uitleg daarvoor heeft hij niet. “Het is wel boeiender om bewegende onderwerpen te fotograferen en bovendien moet je heel wat meer moeite doen om je onderwerp voor de lens te krijgen.” De meeste onderwerpen vindt hij vlak in de buurt, in de nabijgelegen Kalmthoutse Heide of zelfs in zijn tuin. Maar regelmatig maakt hij ook grote reizen: afwisselend naar het Noordpoolgebied en Oost-Afrika. “Twee paradijzen voor een natuurfotograaf,” volgens Slootmaekers. Het ethische aspect van de natuurfotografie is Slootmaekers’ stokpaardje. “De liefde voor de natuur en de kennis ervan zijn de eerste vereisten om een goed natuurfotograaf te zijn”, is zijn adagio. “Toen de fotografie in de jaren zeventig meer en meer betaalbaar werd”, aldus Slootmaekers, “kreeg je plots een heel pak fotografen‑hobbyisten, die meer wilden dan de klassieke vakantiekiekjes. Een groot deel onder hen trok de vrije natuur in om opnames te maken van planten en dieren.” Het probleem daarbij was natuurlijk dat planten en dieren zich doorgaans niet makkelijk laten fotograferen en zo kreeg je een soort natuurvandalisme. Een mooie orchidee werd uit de grond getrokken en meegenomen naar de ‘studio’ thuis omdat ze dan heel wat fotogenieker in beeld kon worden gebracht. Ofwel ging men helemaal plat voor een plant liggen, waardoor vaak heel waardevolle vegetatie rond die plant werd vernietigd. “Met dieren was het niet anders. Ze werden gevangen om in de studio gemanipuleerd te worden. Insecten werden in de koelkast geplaatst, of zelfs vastgeprikt
omdat ze door de koude nadien nog nauwelijks bewogen, wat alweer fraaie plaatjes opleverde. Vogels werden op het nest gefotografeerd met vaak verlies van het broedsel tot gevolg. Het gevolg van dergelijke methodes was dat heel wat natuurbeschermers en conservators van reservaten de nekharen voelden overeind komen zodra een fotograaf in de buurt kwam.” In 1980 richtte Slootmaekers samen met fotograaf Dominique Arnhem de Belgische Vereniging voor Natuurfotografen op. Hoofddoel van deze vereniging was een natuurvriendelijke vorm van natuurfotografie te promoten, beginnende fotografen hierover te informeren en de uitgeverijen te sensibiliseren. De ethische code van het BVNF stelde dat de kennis van en het respect voor het onderwerp van essentieel belang is en dat het welzijn van het gefotografeerde steeds moet primeren boven de opname. Ondertussen werd de vereniging herdoopt tot Bond voor Verantwoorde Natuurfotografie. Zo’n 250 fotografen zijn er lid van,
Portfolio 3
en je kan er terecht voor allerlei vragen, workshops, expo’s en projecten rond het thema. Met zijn foto’s doet hij wereldwijd mee aan wedstrijden. De concurrentie is groot, want natuurfotografie wint nog steeds aan populariteit. Toch was hij al verschillende malen zeer succesvol in prestigieuze wedstrijden. In 2002 was Slootmaekers winnaar van de gerenommeerde Amerikaanse natuurfotowedstrijd “Nature’s Best photocompetition”, in de categorie landschappen. En al tweemaal behaalde zijn werk een plaats in de prestigieuze natuurfotowedstrijd “BBC Wildlife photographer of the year competition”. Na enige jaren zoeken naar zijn weg in de digitale wereld nam hij vorig jaar opnieuw deel aan deze wedstrijd, dit keer met digitale beelden. Er waren in 2009 meer dan 43.000 inzendingen uit 93 landen en twee van zijn beelden haalden de finale! De foto die het best scoorde was een opname van een leeuw na de maaltijd (p. 5). Deze opname behaalde een tweede plaats in de categorie ‘animal portrets’. “Dit is de enige katachtige die een sociale in plaats van een solitaire leefwijze heeft. Mannetjes die niet bij een groep horen leven een zwervend bestaan, alleen of met andere mannetjes. In dit geval hadden drie mannetje die samen rondtrekken een kafferbuffel gedood en deels verslonden. Alles gebeurde
REE (Capreolus capreolus) / Kalmthout, 11/12/2009 Canon E0S 7D, 500mmF4, iso 200, zwaar Gitzostatief met fluidhead
in de struiken en er was nauwelijks iets van te zien. Plots kwam een van de dieren in onze richting, ging op enkele meter afstand op een oude termietenheuvel liggen, rolde op zijn rug en keek met een priemende blik recht in de lens. Het oogcontact, de vreemde houding, de met bloed doordrenkte manen en de massa vliegen maken er een apart portret van.” Zijn tweede inzending, een opname van een vliegend mannetje blauwe kiekendief (p. 7) werd als ‘Highly commended’ opgenomen in het boek dat over de wedstrijd verschijnt. “De blauwe kiekendief is een zeer schaarse broedvogel in België. In de winter komen Scandinavische blauwe kiekendieven naar onze streken om te overwinteren. Meestal verschijnen de mannetjes pas als het echt fel gaat winteren. Een van hun vaste stekken is de Kalmthoutse Heide. Laag over de vegetatie vliegend jagen ze op muizen die ze voornamelijk op het gehoor lokaliseren. Ik heb dit exemplaar verschillende dagen geobserveerd om mijn schuiltentje op de juiste
ELANDANTILOOP(Taurotragus oryx) / Masai Mara, Kenia,17/08/2008 Canon EOS 40D, 100/400mm, schouderstatief.
4 Portfolio
plaats te kunnen opstellen. Wanneer zich enkele dagen later een mooie ochtend aankondigde, zat ik bij het krieken van de dag al in mijn tentje. Als even later zacht zonlicht door de mist drong en de rijp nog op de vegetatie hing, vloog dit mannetje net op de juiste plaats en de juiste afstand voorbij. Het zachte licht, de monochromie en de zeldzaamheid van de soort maken dit tot een van mijn meest geliefde opnames.” Op de Kalmthoutse heide zijn wel meer mooie dieren te fotograferen, zoals de hermelijn (p. 6) en de ree (p. 2). “De hermelijn, een kleine marterachtige, heeft een langgerekt lichaam, 160 tot 310 millimeter lang. Mannetjes zijn veel groter dan vrouwtjes. De hermelijn heeft een roodachtig bruine zomervacht. In de winter is hij wit. In het noorden van het verspreidingsgebied wordt de vacht geheel wit (met uitzondering van het zwarte staartpuntje), maar in zuidelijker gelegen gebieden wordt hij slechts gedeeltelijk wit. De hermelijn is zowel overdag als 's nachts actief, met rustpauzes tussendoor. Het is een carnivoor, die voornamelijk op knaagdieren
SPITSBERGEN / Spitsbergen, 23/06/2008 Canon E0S 5D, 20mm F11, iso 200
als woelmuizen jaagt. Ook vogels en konijnen (die groter zijn dan hijzelf) worden met een beet in de nek gedood. Mannetjes doden grotere prooidieren dan vrouwtjes. De ree is een kleine, algemene hertensoort die voornamelijk in Europa voorkomt. Ze is 95 tot 140 centimeter lang, weegt 16 tot 30 kilogram en is 60 tot 90 centimeter hoog. Mannetjes zijn meestal iets groter dan vrouwtjes. Na de tweede wereldoorlog is, dankzij een betere jachtwetgeving, de reeënpopulatie sterk aangegroeid. Hopelijk krijgen de reeën nog verder de kans om uit te breiden, zodat meer en meer wandelaars van dit prachtige dier kunnen genieten.” Brackevenn (p. 7) is een veengebied in Eupen. Op de voorgrond zie je een vossenspoor. Een andere foto die je bij dit artikel ziet is die van een elandantiloop (p. 3), een grote Afrikaanse antiloop die
Portfolio 5
leeft op open en licht beboste savanne. Deze foto werd genomen in Kenia. “De mannetjes worden groter dan de vrouwtjes en hebben langere hoorns, tot 120 centimeter. Het mannetje wordt tot 178 cm hoog en kan tot 900 kg wegen. De vrouwtjes halen een hoogte van 175 cm en een gewicht tot 600 kg. Door bij deze opname te kiezen voor een lage iso-instelling en een kleine diafragmaopening F22, kon ik een lange sluitertijd van 1/20 sec. gebruiken om de beweging in de vluchtende kudde te accentueren.” Nog op een buitenlandse trip fotografeerde Slootmaekers Spitsbergen (p. 4). “Op deze hoogarctische eilanden liggen in juni de fjorden nog grotendeels vol met winterijs. Langs de randen van dit vlug afsmeltende ijs vinden we regelmatig kleine zeehonden, baardrobben. Zij vormen het hoofdvoedsel van de ijsberen.” Slootmaekers’ archief omvat meer dan 70.000 opnames, van wilde planten en dieren, landschappen, milieu, over tuinen en tuinplanten. De foto’s van Marc zijn terug te vinden in onder meer Nest, Feeling, De Standaard Magazine,
LEEUW (Panthera leo) / Masai Mara, Kenia 20/08/2008 Canon EOS 40D, 100/400mm F op 370mm F 8 vanuit de auto op rijstzak
Weekend Knack, Goed Gevoel, Tuinen van Eden en Eos. Daarnaast stelt hij ook kalenders samen en verzorgt hij regelmatig de fotografie voor verscheidene boeken. Wie meer foto’s van Marc Slootmaekers wil bekijken moet zeker zijn onlangs verschenen boeken ‘TOPNATUUR IN BELGIË’ en ‘BIODIVERSITEIT IN BELGIË’ (Uitg. Davidsfonds) eens ter hand nemen. (je) n Meer info over natuurfotografie lees je ook op www.bvnf.be. en op www.natuurfotomarcslootmaekers.be.
6 Portfolio
HERMELIJN (Mustela erminea) / Kalmthout, 22/02/2007 Canon E0S 5D, 500mmF4, iso 200, zwaar Gitzostatief met fluidhead
Portfolio 7
BLAUWE KIEKENDIEF (Circus cyaneus) / Kalmthoutse Heide, 27/01/2009 Canon E0S 50D, 500mmF4, iso 400, zwaar Gitzostatief met fluidhead (boven)
BRACKEVENN / Eupen, winter 2007 Canon E0S 5D, 20mm F16, iso 200, Gitzostatief (onder)
