Polen -‐ Vogels en zoogdieren in Bialowieza en Biebrza
31/01/2015 – 08/02/2015
Deelnemers:
Mathias D’haen (auteur) Kathleen Leemans Sebastien Leys Sam Schiettekatte Jorn Van den Bogaert (gids) Steven Van den Bussche 1
Inleiding Zowat jaarlijks reist Jorn af naar de gebieden Bialowieza en Biebrza in Polen, dit voornamelijk voor het gidsen van groepen aangebracht via Tierra. Deze reizen worden bijna steeds in de periode mei-‐juni georganiseerd omwille van de erg diverse avifauna. Toch werd er ook al eerder een winterreis naar het gebied georganiseerd. Hierbij werd, in vergelijking met de juni-‐reis misschien maar een fractie van de vogelsoorten waargenomen, maar de zoogdierenlijst was er eentje om U tegen te zeggen! Dit overtuigde me om samen met enkele andere studenten biologie en bio-‐ingenieur af te zakken naar Oost-‐Polen.
Logistiek
Een vlucht werd via Ryanair, die sinds kort op Warschau (Modlin) vliegen, geboekt voor € 86,98. Modlin, is een erg kleine luchthaven net ten noorden van Warschau en dat heeft verschillende voordelen. Niet alleen wordt er veel minder tijd verloren met bagageafhandeling etc, ook wordt het drukke verkeer rond de hoofdstad dat normaal gezien getrotseerd moet worden als je op de grotere, zuidelijker gelegen luchthaven vliegt nu gemeden. Geld werd in Polen zelf (aan de bankautomaat) gewisseld en de koers bedroeg: 1 Euro = 4.17 Poolse Zloty. Slapen deden we in Bialowieza in het Wejmutka hotel. In Biebrza (Zuidelijk deel) in Dwor Dobarz hotel en in Biebrza (noordelijk deel) in het Zagroda Kuwasy hotel. Alle drie de hotels waren erg verzorgd en naast het feit dat de lunchpakketten soms nogal sober waren, valt er niets op te merken over de hotels. Doordat we buiten het normale toeristische seizoen reisden waren we in het eerste hotel alleen, het tweede hotel vrijwel alleen en het derde hotel in gezelschap van een pools vrouwenkoor.
Weer
Op het vlak van weersomstandigheden hadden we verschillende factoren die in ons nadeel speelden. Zo was het, het tweede jaar in 30 jaar tijd dat er geen sneeuw in Bialowieza lag. Dit zorgde er voor dat de Wisenten makkelijker voedsel konden vinden en niet gebonden waren aan de ingerichte voederplekken. Ook is sporen zoeken/volgen veel moeilijker wanneer er geen sneeuw ligt. In Biebrza lag er wel een laagje sneeuw maar waren de temperaturen niet heel laag waardoor nog grote waterpartijen onbevroren waren (gevolg: watervogels meer verspreid over het gebied, en otter minder gebonden aan wakken). Bovendien was dit jaar een erg droog jaar in het Biebrza gebied waardoor er niet 1 uitgestrekte ijsmassa is maar ijs afgewisseld wordt door zandhopen en graspollen waardoor soorten als otter en amerikaanse nerts zich minder makkelijk laten vinden.
2
Overzicht Route
31/01 – 04/02 Bialowieza nationaal park en omgeving 04/02 – 06/02 Biebrza nationaal park (zuidelijk deel) 06/02 – 08/02 Rode Moeras (Biebrza noordelijk deel)
3
Reisschema per dag
Kaart 1
Zaterdag 31/01 Een erg vroege vlucht om 7u in Charleroi bezorgde ons allemaal een erg korte nacht, maar het was de dag waarop we allemaal lang naar hadden uitgekeken en dus was er niemand die over het vroege uur klaagde. Bovendien streefde onze gids Jorn ernaar om tegen de avond al de eerste wisenten te zien. Twee uur vertraging maakte dat we pas tegen 11u in de luchthaven van Modlin aankwamen. Tegen de voorspellingen in was de eerste soort geen bonte kraai of houtduif , maar wel een overvliegende vink aan de luchthavenparking. Betere soorten zouden nog volgen… Onderweg naar het eerste hotel in Bialowieza werden de voorbijrazende akkers actief afgespeurd. Echt spannende soorten bleven uit, maar we konden toch leuke aantallen kramsvogels, wat raven, bonte kraaien en een aantal groepjes reeën waarnemen. Op een meer dat we passeerden konden we een aantal grote zaagbekken vinden, waarvan de ‘boterbuiken’ van de mannelijke vogels erg opvallend waren. Verder zagen we in een dorpje alwaar we doorheen reden nog enkele goudvinken. Later deze reis zou ons het fellere kleurenpallet en de afwijkende roep de determinatie doen bijstellen tot de zogenaamde noordelijke ‘teuter’goudvink. De eerste echte leuke soort die we op de reislijst konden schrijven was ruigpootbuizerd. Nog voor de schemering inzette
4
konden minstens drie verschillende vogels waargenomen worden. Terwijl we allemaal in het begin van de reis nog erg enthousiast over de soort waren, konden we tegen het einde van de reis toch wel stellen dat zowat de helft van de buteo’s, ruigpootbuizerds waren. De algemeenheid van de soort zorgde er ook voor dat we allen tegen het einde van de reis zelfs vanop grote afstand gemakkelijk ruigpootbuizerd van buizerd konden onderscheiden obv Jizz (General Impression of Size and Shape). Wat vertraging (al zou je het ook entertainment kunnen noemen) werd opgelopen doordat we aan de kant werden gezet door de politie wegens een snelheidsovertreding. Een overtreding waar je in België algauw je rijbewijs voor moet inleveren probeerden we af te kopen met een goedkope fles wodka, omdat dat niet bleek aan te slaan werden de volle € 25 dan maar braaf betaald. We bereikten Bialowieza, een stadje temidden van de bossen wanneer de nacht alreeds was ingezet. Schijnen met een spotlamp leverden ons nog 2 vossen en een ree op. Ook na het avondmaal in het hotel reden we tussen de velden en bossen rondom het dorpje (zie blauwe lus op de kaart) met de bedoeling om wat zoogdieren te spotten. Dit leverde ons een aantal leuke soorten op. We zagen op zen minst 3 bevers, Jorn zag een mogelijke otter, 2 vossen, 2 edelherten, en last but not least de door Jorn beloofde wisent (4). Deze laatsten werden in de velden ten NW van het Palace park waargenomen en waren voor zowat alle deelnemers een nieuwe soort! Voor het observeren van de verschillende diersoorten konden we niet alleen gebruik maken van een spotlamp, ook had onze gids Jorn een warmtecamera bij waarmee we elke warmtebron gemakkelijk konden zien. Op die manier konden we bijvoorbeeld ook een slapende ijsvogel tussen de takken vinden.
Bevers werden regelmatig gezien, opvallend is de zwarte kleurvariant die hier voorkomt 5
Zondag 01/02 Uitslapen van een vermoeiende eerste dag zat er niet in, we hadden immers een afspraak met onze lokale gids Mateusz Szymura om 7u aan de ingang van het Bialowieza nationaal park. Tijdens deze zogenaamde ‘oerboswandeling’, kregen we de unieke kans om het gebied, dat niet vrij toegankelijk is, van binnenuit te aanschouwen. In het gebied deden we een 6u durende wandeling die op kaart 1 aangeduid staat als (A.). Door een dunne verse sneeuwlaag die ‘s nachts was gevallen vonden we gemakkelijk verse sporen. Zo vonden we verse sporen van eekhoorn, boommarter, das, everzwijn en oudere sporen van wisent en wolf. Zichtwaarnemingen deden we van eekhoorn (2), everzwijn (+-‐15), edelhert (10) en een wegvluchtend dier langst het riviertje Orlowka dat waarschijnlijk amerikaanse nerts was. Ook op vlak van vogels groeide onze reislijst aan met soorten als taigaboomkruiper (familiaris), middelste bonte specht (3), een overvliegende adulte zeearend en als topsoort minstens 2 witrugspechten die zich uitermate goed lieten bekijken. Terug aangekomen bij de toegangspoort van het gebied wandelden we via het Palace park, met het oog op het vinden van grijskopspecht (echter zonder succes), terug naar het Wejmutka hotel alwaar we verbleven.
Links: Kaart 2 Rechts: 2e Kj mannetje witrugspecht liet zich goed bekijken in Bialowieza NP
6
Omwille van de tip die we hadden gekregen dat er zich een grote groep (zo’n 70 stuks) wisenten in de akkers ten NW van Nowosady ophield besloten we naar daar te rijden. Route (B.) kaart 1 en 2. Zoals verwacht was het niet echt heel moeilijk om een groep van 70 (in feite telden we er 64) wisenten in een akkergebied te lokaliseren. De groep liet zich goed bekijken en benaderen maar was door de ondergaande zon niet geweldig goed te fotograferen. Verder zagen we hier nog enkele geelgorzen. Op de terugweg naar het hotel passeerden we nog langst (C.) omdat deze open vlakte in het bos een goede plek is voor wisent (maar ook andere soorten, zo zag Jorn hier twee jaar eerder nog wolf). Niets te bespeuren, wel werd een cameraval, met zicht op de bosrand, achtergelaten. Aangekomen aan het hotel werd een groepje witkopstaartmezen ontdekt. Erg leuk, omdat deze ondersoort toch wel erg zeldzaam is in België. Na het avondmaal werd er een nachtelijke wandeling gemaakt te Kozy Most (route (D.), kaart 1) en zagen we in de lichtbundel van onze lampen everzwijnen (5), haas en enkele edelherten (4).
Maandag 02/02 Nog voor vertrek zagen we in de struiken rond het hotel enkele glanskoppen en ringmussen, beide nieuw voor de reislijst. Vandaag zouden we de grote groep wisenten, nu met beter licht, proberen te fotograferen. Vooreerst passeerden we nog langst de open vlakte (Route (A.)) wat resulteerde in waarnemingen van grijskopspecht (2), enkele roepende zwarte spechten, wat grote bonte spechten, opnieuw wat geelgorzen en een groepje witkopstaartmezen. Op de locatie waar we gisteren 64 wisenten zagen, was nu niets meer te bespeuren, alsook niet in de omliggende akkers. Vreemd, hoe zo’n massa beesten dan weer plots kan verdwijnen. Wel vonden we botresten van een dode wisent, alsook van een dood everzwijn en zagen een ruigpootbuizerd.
Links: Zebra Zubra trail is niet volledig onterecht officieel afgesloten Rechts: Dagelijkse controle door grenspolitie is niet abnormaal
7
Op de middag wandelden we de zogenaamde ‘Zebra Zubra’ trail (route (C.), kaart 1) die officieel al enkele jaren ontoegankelijk is. Ondanks het feit dat dit zowat het ideale biotoop voor hazelhoen en drieteenspecht is werden beide soorten niet gezien. Wat kuifmezen en zwarte mezen werden gezien. Omstreeks half 3 was er afgesproken met Arek Szymura (vader van ‘oerbossen’-‐gids), om een poging te wagen voor dwerguil. De man is al jarenlang fanatiek bezig met de dwerguilen in het gebied maar slaagde er jammer genoeg niet in om ons de soort te tonen. Wel kwam er een kortstondig antwoord van een dwerguil, op het gefluit van onze gids. Enkele bezette territoria werden samen met Arek aangedaan, maar de exacte locaties worden bewust niet in dit verslag vermeld. Verder werden nog sporen van eland gevonden en zagen we zwarte specht. Nog voor de avond echt was gevallen maar al in het donker zagen we, met behulp van de warmtecamera, nog 3 wisenten (route (D.), kaart 1). Na het avondeten werd het gekende rondje-‐3-‐bruggen gedaan en zagen we vos (2), bever (3+1) en wisent (2+2).
Dinsdag 03/02
Kaart 3 Vandaag was het de dag van ‘het meer’. Iedereen zegt ‘het meer’, omdat Zalew Siemianowka nogal moeilijk bekt. Het is diezelfde excursie waarop onze gids Jorn
8
twee jaar eerder een waarneming van Lynx deed. Iedereen hoopte op een gelijkaardig fenomeen, maar wist ook wel dat die kans zo goed als onbestaande was. Onderweg naar Siemianowka, op een gekende wisent observatieplek (A., kaart 3), wist Steven een overvliegende groep pestvogels te ontdekken. Slechts erg kort, maar lang genoeg om ze te kunnen tellen (33 stuks) zette de groep zich in enkele bomen om vervolgens door te vliegen. Enkele kilometers verder (B.) vonden we opnieuw een groep pestvogels (56 ex.), etend van maretakbessen. Zeventien wisenten werden een beetje verder (C.) gevonden, en lieten zich opnieuw erg goed benaderen. Ook hier werden enkele pestvogels gezien. Een stopplaats op de Wit-‐russische grens (D.), waar regelmatig wisenten werden gezien leverde niets bijzonders op. Op de weg naar Olchowka konden wel weer 5 wisenten, en een klapekster gezien worden. Een laatste stopplaats (F.) voor wisent, waar webcams hangen om de wisenten online te kunnen bekijken (Zubr Online) resulteerde in de waarneming van 10 wisenten. Leuker was de waarneming van een vrouwtje grijskopspecht, die samen met een middelste bonte specht op de voederballen afkwam. In het daarnaast liggende veld was een mannetje groene specht zijn territorium aan het overzien en was er een erg grote groep sijzen aanwezig. Enkele stopplaatsen aan het meer zelf (G., H., I. en J.) leverde enkele grauwe ganzen, 10 wilde zwanen (waarvan er 2 een poolse halsband droegen), een stuk of 6 zeearenden, een vos, wat grote zaagbekken maar het overgrote gedeelte van de watervogels bestond uit wilde eenden. Ook werd nog een groep van zo’n 16 pestvogels gevonden, die zich erg goed lieten fotograferen.
Links: verschillende groepen pestvogels werden gezien rond Siemianowka Rechts: moeilijk uit te spreken dorpsnamen
9
Doordat in onze avondlijke prospectie bij Kozy Most, het gebied me erg goed leek voor soorten als wolf of lynx stelde ik Jorn voor om tijdens de schemerzone hier post te vatten. En zo geschiedde. Aangekomen op de parking (K., kaart 3) stelde Jorn voor om eerst nog een wandeling te doen die goed kon zijn voor enkele spechtensoorten. Omdat de schemerzone al stilletjes aan, aan het inzetten was besluit ik alleen, met walky talky en telescoop post te gaan vatten aan het uitzichtpunt. Al grappend dat ik zogezegd wolf zou mislopen omdat ik niet met de groep meeging op de wandeling, scheidde onze wegen. Aangekomen op het uitzichtpunt stond er een jong pools koppel die me wisten te vertellen dat er jammer genoeg geen wisenten stonden. Toen ik ze zei dat ik geen wisenten maar wolven zocht moesten ze lachen. Nog geen 2 minuten later hoor ik, kijkend door mijn verrekijker, één van hun twee in brak pools-‐engels ‘look there’s a dog standing’ zeggen. Toen ging alles razend snel maar ik herinner me nog elke milliseconde. Eerst gingen er gedachten als ‘der zitten hier toch geen honden’, ‘misschien was het een ree’, tot ik het beest in beeld kreeg: Ne joekel van nen duitsen herder, alleen met een slap afhangende staart, rechte rug en wit mond masker dat zelfs vanop grote afstand heel duidelijk was! Snel kon ik nog twee foto’s maken en door de walky talky naar Jorn schreeuwen dat ik op een wolf stond te kijken alvorens het beest verdween. Dit zijn de momenten waarvoor we het doen! Drie kwartier lang bleef ik scannen zonder een woord te durven zeggen. Niets te zien. Tot er plots drie edelherten uit het bos kwamen rennen waarachter een wolf liep. Slechts een fractie van een seconde kreeg ik dit alles in beeld alvorens ze tussen de struiken terug verdwenen. Enkele minuten later kwam Jorn met de rest van de groep aangelopen, en begonnen zonder woorden te wisselen direct te scannen. Tot de duisternis werd er gescand maar zonder resultaat. Wel hoorden we nog dwerguil roepen en zagen we onderweg naar het hotel edelherten (3). Het andere deel van de groep had, op hun wandeling nog enkele everzwijnen gezien. Na het avondmaal werd de gekende 3-‐bruggen-‐tour gedaan en zagen we bever, en opnieuw de slapende ijsvogel.
Links: wolf! Rechts: landschapsfoto enkele minuten na de waarneming van wolf
10
Woensdag 04/02 Omdat er toch nog steeds hoop was besloten we vandaag voor zonsopgang opnieuw post te gaan vatten in Kozy Most (Route (A.), kaart 1), dit om een laatste poging te wagen voor wolf (vandaag was immers onze laatste dag in het gebied). Dit leverde helaas geen wolf op maar wel enkele andere leuke soorten als witrugspecht (minstens 3 vogels), zwarte specht (minstens 5 territoria), edelhert (1 hinde op de vlakte + 1 hinde en 1 hert de weg overstekend), hazelhoen (zingend en fly-‐by, februari is erg vroeg voor de soort!), opnieuw de roepende dwerguil, teutergoudvink, een vos en een haas.
Links: kaart 4 Rechts: vrouwtje drieteenspecht liet zich erg goed bekijken
Na het ontbijt deden we vervolgens een locatie aan die gekend was voor zijn spechtenrijkdom en waar de dag voordien tot 5 spechtensoorten in één boom werden gezien! Ook wij hadden hier geluk en zagen hier een vrouwtje drieteenspecht (en hoorden nog 2 mannetjes), en hoorden ook een kleine bonte specht. Omdat we nu toch op dreef waren, waagden we tenslotte nog een kans om ook de laatste spechtensoort van het gebied te zien. Syrische bonte specht is een spechtensoort die een gelijkaardig biotoop als grote bonte prefereert en dus vaak in parken terug te vinden is. Het was dan ook aan het station van Hajnowka dat we een
11
vrouwtje syrische bonte specht in beeld kregen (vaak in 1 beeld samen met grote bonte specht). Verder werden hier ook nog enkele teutergoudvinken en een noordse kauw gezien. Onderweg naar Biebrza werd er gestopt op de gekende plek van wisent (waar we eerder deze week 64 ex. Zagen) maar dat leverde enkel een klapekster op. Ook werd er gestopt bij de fish ponds van Bialystok alwaar we 5 appelvinken zagen. Ook aan het meer van Czechowizna werd een korte pauze gehouden wat een adulte zeearend en 8 blauwe reigers opleverde. De baan naar ons hotel, de zogenaamde Tsar route (Route (A.), kaart 4), werd bij schemering gedaan alwaar we nog een 15-‐ tal reeën en 3 elanden zagen, dit met behulp van de warmtecamera en de spotlamp. Na het inchecken in het nieuwe hotel en een avondmaal achter de kiezen gestoken te hebben, deden we nog een wandeling ((B.), kaart 4)met the king van de Biebrza. Dit leverde, naast enkele everzwijnen, evenwel niet veel op.
Links: ruigpootbuizerd is vaak algemener dan buizerd Rechts: reeën; voedsel voor de lynx
Donderdag 05/02 Opgetogen om het gebied van de Biebrza te ontdekken werd er erg vroeg opgestaan en werd de Tsar Route ((A.), kaart 4), afgereden richting N. Hierdoor zagen we leuke aantallen elanden (12 ex!), meestal alleen of per 2 (moeder met kalf). Vaak konden we de dieren tot redelijk dicht benaderen, dit is anders dan in de zomer wanneer de dieren vaak vanop erg grote afstand in de moerassen worden gezien. Verder zagen we nog 7 edelherten, 12 reeën en hoorden we pestvogel en zwarte specht. Na het ontbijt werden we door Katarzyna Ramotowska (a.k.a. Kate), gegidst in de hoop om plaatselijke leuke soorten als amerikaanse nerts (leuk om te zien, maar het is en blijft een exoot), otter, e.a. te zien. Op verschillende uitzichtpunten (Route B., C. En D. Op kaart 4) werd hiervoor gestopt en gescand. Het was Sebastien die de groep alert maakte door de eerste waarneming van Amerikaanse nerts te doen. Het dier was totaal niet schuw en konden we tot op pakweg 7 meter observeren. Verder zagen we hier ook nog brilduiker (6 ex.), een mannetje blauwe kiekendief en een
12
ruigpootbuizerd. Kate wees ons naast de algemene sporen van bever ook nog op verse sporen van otter en wolf (die in het gebied gespecialiseerd zijn in het vangen van bevers). Er werd nog een hele dag rond gereden, van uitzichtpunt naar uitzichtpunt om dan toch nog otters te zien. Dit lukte niet meteen, wel zagen we nog een amerikaanse nerts, wilde zwanen (8 ad., 2 juv.), een groepje taigarietganzen, wat patrijzen en een merel (de enigste van de reis, overwinterd normaal niet in het gebied). Het was pas toen we al onderweg naar het hotel waren dat ik plots een otter bij een wak zag staan. Even later werd ook een tweede dier gezien. Langdurig en van erg dichtbij werden beide dieren geobserveerd. Bovendien kwam er ook nog een bever (zwarte variant) bij het wak zitten. In het naar huis rijden werden ook nog 4 reeën gezien.
Links: Otter met jong werden minutenlang open en bloot geobserveerd Rechts: eland met zender naast de Tsar route
Vrijdag 06/02 Vandaag was alweer de laatste dag in dit deel van de Biebrza. Opnieuw werd er voor het ontbijt nog een ochtend-‐drive gedaan om zoogdieren langst de Tsar-‐route te vinden. Hierdoor zagen we ree (5), eland (2), zwarte specht, grote lijster en rosse woelmuis. Na het ontbijt werd een gekende wandeling in het Biebrza gebied gemaakt (route A., kaart 4). Vogelsoorten die we hierbij zagen waren: ruigpootbuizerd (3), zeearend, blauwe kiekendief (vrouwtje), klapekster en taigaboomkruiper. Ook werden sporen gevonden van wolf, wasbeerhond, everzwijn en edelhert. Vervolgens werd er doorgereden naar het volgende hotel, gelegen in het Noordelijk deel van de Biebrza (de zogenaamde rode moerassen). Als tussenstop hielden we halt bij een bunkercomplex net ten NW van de Tsar route (coördinaten: 53.4922,22.6409). Hier vonden we 2 watervleermuizen, 1 laatvlieger, 1 baardvleermuis en 1 myotis spec. Ook waren er verschillende overwinterende dagpauwogen en roesjes aanwezig. Eens ingecheckt in het Zagroda Kuwasy hotel, werd er nog een avondexcursie gedaan. Opnieuw met spotlamp en warmtecamera gewapend wisten we ditmaal
13
edelhert (5), eland (1), haas(1) en zowaar een wasbeerhond te verschalken (dit op traject A., kaart 5)! Ook wasbeerhond is een exotische soort in het gebied (nakomelingen van uit bont-‐bedrijven uitgezette dieren). Het dier stak de weg over en liep het bos in maar keerde terug en kwam nieuwsgierig kijken toen Jorn het geluid van een piepend muisje nadeed. Te lang in het bos zitten is ook niet goed voor ne mens en aldus wilden we wel eens wat sfeer gaan opsnuiven in de ‘nabijgelegen’ grotere stad Grajewo. Veel sfeer werd er niet opgesnoven want alles was er doods en gesloten. Tot we per toeval op een gezellig cafeetje stootten, alwaar we rustig konden bij keuvelen over de gedane waarnemingen op de reis en kwamen we tot de conclusie dat we zowat al het mogelijke hadden gezien.
Links: bunkers doorzoeken op overwinterende vleermuizen Rechts: Laatvlieger
Zaterdag 07/02 Op onze voorlaatste dag in het gebied maakten we, onder leiding van een lokale gids, een wandeling in de ‘Red Marshes’. Een bijzonder landschap waarbij drassige velden worden afgewisseld met duinruggen, begroeid met grove dennen. (wandeling is traject A., kaart 5). Door gure weersomstandigheden werden niet al te veel bijzonderheden gezien tijdens deze wandeling, al konden we, tegen alle verwachtingen in nog een nieuwe zoogdiersoort bij de lijst bijschrijven. Dit was een wegvluchtende boommarter, die helaas niet door iedereen van de groep werd gezien. Verder zagen we nog een groep overvliegende pestvogels (30), reeën (4), klapekster, zeearend (juv.) en een ruigpootbuizerd.
14
Na de wandeling maakten we nog een zogenaamde bijenwandeling, waarbij we de traditionele manier van bijenhouden konden zien. We besloten om van hieruit terug naar de wagen te wandelen en vonden hier nog mogelijke sporen van Lynx! Onderweg naar het hotel en op de avondlijke excursie werd er opnieuw geschenen wat waarnemingen van ree (11), eland (2) en haas (1) opleverde.
Links: Kaart 5 Rechts: Gids Jorn actief op zoek naar sporen
Zondag 08/02 Onze laatste dag (en eigenlijk maar een halve dag) in Biebrza omdat we een avondvlucht hadden naar Charleroi. Zoals gewoonlijk werd er vroeg opgestaan om zoogdieren langst de baan te zoeken. Door lichte sneeuwval zorgde dit voor laatste, erg mooie, beelden van eland (4), ree (7), en een overvliegende adulte havik. Onderweg naar de luchthaven stopten we nog langst enkele uitzichtpunten over de Bierbza en zagen hier nog ree (1), amerikaanse nerts, sperwer, wilde zwaan en ruigpootbuizerd (7). Ook vonden we resten van buidelmees-‐nesten. ’s Avonds hadden we een vlucht om 19u55 in Modlin, die ons tegen 22u in Charleroi bracht.
15
Soortenlijst
Vogels 1 Hazelhoen -‐ Tetrastes bonasia Ondanks dat we veel tijd in goed habitat voor deze soort hebben doorgebracht, hebben we slechts 1 vluchtige waarneming van de soort gedaan. Dit was In Kozy Most op 04/02. Verklaring hiervoor is dat begin februari te vroeg op het seizoen is voor de soort, en dat de meeste hazelhoenen dan nog erg zwijgzaam zijn (op ons exemplaar na, dat al actief aan het zingen was). Later op het jaar (maart) lijkt me dat de soort er erg gemakkelijk is.
2 Patrijs -‐ Perdix perdix
3 Taigarietgans ssp fabalis -‐ Anser fabalis fabalis Groepje doortrekkers. Slechts 1 waarneming van de soort en dat op 05/02 in Biebrza. Omdat de soort bij ons, in NW Europa, erg zeldzaam is en geen van ons ervaring had met de soort werden de vogels eerst als toendrarietganzen gedetermineerd. Adhv de kenmerken die we op de foto’s zagen werd duidelijk dat het hier wel degelijk om Taiga’s ging.
4 Grauwe Gans -‐ Anser anser 5 Knobbelzwaan -‐ Cygnus olor 6 Wilde Zwaan -‐ Cygnus cygnus Zowat de algemeenste zwanensoort van het gebied, en bij elke grotere waterpartij waren vaak wel enkele vogels aanwezig. Waarnemingen van de soort waren er op 03/02 bij Siemianowka (10 ex.), op 05/02 bij Zuidelijke Biebrza (10 ex.) en op 08/02 bij Zuidelijke Biebrza.
7 Wilde Eend -‐ Anas platyrhynchos 8 Brilduiker -‐ Bucephala clangula 9 Grote Zaagbek -‐ Mergus merganser 10 Blauwe Reiger -‐ Ardea cinerea 11 Zeearend -‐ Haliaeetus albicilla Vrij algemene soort in het gebied. Vaak bij grote waterpartijen te zien met als max 6 ex. Op 03/02 bij Siemianowka. Verder ook op 04/02 tussen Bialystok en Biebrza. Op 06/02 bij Zuidelijke Biebrza. Op 07/02 bij Noordelijke Biebrza. Ook eenmaal in bosgebied, namelijk een overvliegend adult bij Bialowieza op 03/02.
12 Blauwe Kiekendief -‐ Circus cyaneus 13 Sperwer -‐ Accipiter nisus 14 Havik -‐ Accipiter gentilis 15 Buizerd -‐ Buteo buteo
16
16 Ruigpootbuizerd -‐ Buteo lagopus Vertegenwoordigd zowat 50% van de buteo’s. In de uitgestrekte akkergebieden meer ruigpootbuizerd dan buizerd.
17 Torenvalk -‐ Falco tinnunculus 18 Stormmeeuw -‐ Larus canus 19 Kleine Mantelmeeuw -‐ Larus fuscus 20 Houtduif -‐ Columba palumbus 21 Turkse Tortel -‐ Streptopelia decaocto 22 Dwerguil -‐ Glaucidium passerinum Ondanks verschillende pogingen, inclusief het inhuren van een lokale dwerguil-‐gids, hebben we de soort niet te zien gekregen. Mogelijk nog wat te vroeg op het jaar voor de soort.
23 IJsvogel -‐ Alcedo atthis 24 Kleine Bonte Specht -‐ Dendrocopos minor 25 Middelste Bonte Specht -‐ Dendrocopos medius 26 Witrugspecht -‐ Dendrocopos leucotos
Zonder specifieke zoektochten de soort op twee dagen gezien. Dit was 01/02 in Bialowieza (2e Kj mannetje en ad. vrouwtje), en drie vogels op 04/02 bij Kozy Most.
27 Syrische Bonte Specht -‐ Dendrocopos syriacus Twee specifieke pogingen werden gedaan voor de soort, en dit in het park en de bomen rond het station van Hajnowka. Bij de tweede poging hadden we prijs, dit was op 04/02. Zoekacties voor de soort in parken zijn vaak erg succesvol.
28 Grote Bonte Specht -‐ Dendrocopos major 29 Drieteenspecht -‐ Picoides tridactylus De soort zou zowat overal in de bossen rond Bialowieza zitten. Met name de Zebra Zubra trail leek me goed habitat te zijn. Toch was het niet hier maar op een andere, niet nader genoemde locatie dat we de soort zagen.
30 Zwarte Specht -‐ Dryocopus martius 31 Groene Specht -‐ Picus viridis
17
32 Grijskopspecht -‐ Picus canus Ook deze soort is blijkbaar erg abundant aanwezig in de regio. Toch hadden we enige moeite om iedereen van de groep de soort te laten zien. Het was bij de voederballen van Zubr online (zie 03/02) dat iedereen een adult vrouwtje langdurig heeft kunnen bekijken. Minder als syrische bonte specht, maar toch opvallend is het feit dat de soort in deze periode van het jaar niet in de uitgestrekte bossen zit maar vaak bij menselijke bewoning te vinden is.
33 Klapekster -‐ Lanius excubitor 34 Gaai -‐ Garrulus glandarius 35 Ekster -‐ Pica pica 36 Roek -‐ Corvus frugilegus 37 Bonte Kraai -‐ Corvus cornix 38 Raaf -‐ Corvus corax 39 Noordse Kauw -‐ Coloeus monedula monedula 40 Pestvogel -‐ Bombycilla garrulus Winter van 2014-‐2015 blijkt een erg slecht jaar te zijn voor de soort in het gebied. (tevens ook weinig vogels in België en Nederland). Waarschijnlijk te wijten aan voldoende voedsel in het Noorden. Toch werden regelmatig verschillende groepjes gezien, vooral in de regio rond Siemianowka.
41 Glanskop -‐ Poecile palustris 42 Matkop -‐ Poecile montanus 43 Zwarte Mees -‐ Periparus ater 44 Kuifmees -‐ Lophophanes cristatus 45 Koolmees -‐ Parus major 46 Pimpelmees -‐ Cyanistes caeruleus 47 Witkopstaartmees -‐ Aegithalos caudatus caudatus In zelfde regelmaat te zien als staartmees in NW-‐Europa
48 Goudhaan -‐ Regulus regulus 49 Boomklever -‐ Sitta europaea 50 Taigaboomkruiper ssp familiaris -‐ Certhia familiaris familiaris
18
51 Spreeuw -‐ Sturnus vulgaris 52 Merel -‐ Turdus merula 53 Kramsvogel -‐ Turdus pilaris 54 Grote Lijster -‐ Turdus viscivorus 55 Huismus -‐ Passer domesticus 56 Ringmus -‐ Passer montanus 57 Vink -‐ Fringilla coelebs 58 Groenling -‐ Chloris chloris 59 Sijs -‐ Spinus spinus 60 Putter -‐ Carduelis carduelis 61 Goudvink -‐ Pyrrhula pyrrhula Het betreft hier de noordse goudvink (a.k.a. teutergoudvink). Opvallend is hoe wezenlijk de roep afwijkt van de vogels die we in NW-‐Europa hebben. Bijna dagelijks werd de soort waargenomen.
62 Appelvink -‐ Coccothraustes coccothraustes 63 Geelgors -‐ Emberiza citrinella
Zoogdieren
1 Baardvleermuis -‐ Myotis mystacinus Alle drie de vleermuizensoorten werden in een bunkercomplex ten NW van de Tsar Route gedaan (voor GPS coordinaten zie 06/02).
2 Laatvlieger -‐ Eptesicus serotinus 3 Watervleermuis -‐ Myotis daubentonii 4 Euraziatische Lynx -‐ Lynx lynx
Mogelijke sporen van de soort werden gevonden in het Noordelijke Bierbza gedeelte (07/02).
5 Vos -‐ Vulpes vulpes
19
6 Wasbeerhond -‐ Nyctereutes procyonoides Slechts één zichtwaarneming van de soort gedaan, en dat was op 06/02 in de Noordelijke Bierbza.
7 Wolf -‐ Canis lupus Sporen werden redelijk vaak gevonden (al zijn verwilderde honden niet in alle gevallen uit te sluiten). De soort werd ook kortstondig gezien (jagend op edelherten) door mezelf op 03/02 bij Kozy Most.
8 Boommarter -‐ Martes martes De soort is erg abundant aanwezig in de bossen rond Bialowieza. Het was echter niet hier maar wel in de Noordelijke Bierbza dat we de soort zagen en dat op 07/02.
9 Das -‐ Meles meles Van de soort werden enkel verse voetafdrukken gevonden.
10 Europese Otter -‐ Lutra lutra Lange zoekacties resulteerde uiteindelijk tot de zichtwaarneming van 2 ex. op 05/02 bij de Zuidelijke Bierbza onder leiding van gidse Kate.
11 Amerikaanse Nerts -‐ Neovison vison Vier zichtwaarnemingen van Amerikaanse nerts ( of mink) werden gedaan in en rond het gebied van de Biebrza. De soort is er erg algemeen maar word actief weggevangen wegens zijn statuut van exoot.
12 Wild Zwijn -‐ Sus scrofa 13 Wisent -‐ Bison bonasus Een totaal van 107 wisenten werden gezien in en rond het NP van Bialowieza. Ook werden de botresten van een dood beest gevonden.
14 Edelhert -‐ Cervus elaphus 15 Ree -‐ Capreolus capreolus 16 Europese eland -‐ Alces alces
Een totaal van 26 elanden werden gezien, met dagelijkse waarnemingen van de soort in het gebied rond de Biebrza. In Bialowieza werden enkel sporen gevonden.
17 Haas -‐ Lepus europaeus 18 Rode Eekhoorn -‐ Sciurus vulgaris 19 Europese Bever -‐ Castor fiber
De soort is erg algemeen aanwezig in het Bialowieza NP, maar vooral in het NP van Biebrza. Regelmatig werd de soort dan ook gezien bij het spotlampen s’ avonds. Eenmaal werd de soort overdag ook gezien, en dat bij hetzelfde wak waar eerder otters bovenkwamen (dit op 05/02). Opvallend is de donkere kleurvariant die in het gebied voorkomt.
20 Noordse woelmuis -‐ Microtus oeconomus Mogelijk deze soort, enkel door Jorn waargenomen.
20
21 Rosse Woelmuis -‐ Myodes glareolus 22 Mol -‐ Talpa europaea
Contact: Bij vragen en of opmerkingen, graag contact opnemen met
[email protected] Mathias D’haen
21
