Orgaan- en weefseldonatie
Informatie voor nabestaanden
Inleiding De behandelend arts, of de arts die de dood heeft geconstateerd, is door de wet verplicht na te gaan of de overledene als donor geregistreerd staat. Na raadpleging van het donorregister zal de behandelend arts de wens van de overledene bespreken. In deze folder kunt u lezen wat donatie inhoudt en wat de verdere procedure is. Wat is orgaan- en weefseldonatie? Donatie is het na het overlijden afstaan van organen en/of weefsels. Door donatie kan het leven van andere mensen worden gered of draaglijker gemaakt. Bij donatie wordt een onderscheid gemaakt tussen weefsels en organen. Voorbeelden van weefsels die gedoneerd kunnen worden zijn; huid, botweefsel, peesweefsel, hoornvliezen, hartkleppen en grote bloedvaten. Hart, nieren, lever, longen, alvleesklier en dunne darm zijn organen die overledenen kunnen afstaan voor donatie. Wat is hersendood? Orgaandonaties vinden alleen plaats als iemand hersendood verklaard is. Iemand is hersendood als de hersenen langer dan enkele minuten, bij een normale lichaamstemperatuur en zonder beïnvloeding door medicijnen, geen zuurstofrijk bloed meer krijgen. Door een gebrek aan zuurstofrijk bloed zijn de hersenen onherstelbaar beschadigd, waardoor de hersenfuncties voor altijd zijn uitgevallen. Een hersendode persoon is overleden. Zelfs als met kunstmatige beademing en medicijnen het hart en de bloedsomloop op gang wordt gebracht, kan het bloed de hersenen niet meer bereiken. Het doorbehandelen van een hersendode persoon is zinloos. Hoe wordt hersendood vastgesteld? Om vast te stellen of iemand hersendood is, wordt een protocol stapsgewijs doorlopen. In dit protocol staan onderzoeken beschreven die artsen moeten uitvoeren om de hersendood vast te stellen. Uit die onderzoeken moet blijken dat er geen hersenactiviteit meer is. Tijdens het doorlopen van het protocol door de behandelende artsen, neemt de arts die betrokken is bij de eventuele donatieprocedure alleen voorbereidende maatregelen. Er kan pas begonnen worden met de donatieprocedure als de patiënt hersendood verklaard is. Donorregister Na het overlijden van een potentiële donor raadpleegt de behandelend arts het Donorregister om na te gaan of de overledene als donor geregistreerd staat. Het Donorregister kan ook geraadpleegd worden indien het overlijden van de patiënt te verwachten is binnen een periode van 24 uur. Indien de overledene als donor geregistreerd staat, gaat de arts meteen na welke keuze de overledene heeft laten vastleggen. Wanneer de overledene niet als donor geregistreerd staat kan de behandelend arts de nabestaanden toestemming vragen voor donatie van weefsels en/of organen. Onder nabestaanden wordt verstaan:
Patiëntenvoorlichting | Orbis Medisch Centrum
2
• • • • •
de echtgeno(o)t(e) van de overledene de levensgezel van de overledene de naaste aanwezige bloedverwanten de aanwezige meerderjarige erfgenamen personen die op een andere manier verantwoordelijk zijn
Alleen als de nabestaanden toestemming verlenen kan de overledene als donor worden aangemeld. Niet alle nabestaanden dienen toestemming te geven. De meest betrokken nabestaande(n) zullen benaderd worden. De artsen die betrokken zijn bij de donaties van weefsels en organen kunnen besluiten dat de omstandigheden van de dood of de ziekte(n) van de patiënt ervoor zorgen dat de weefsels en organen niet geschikt zijn voor donatie. Weefseldonatie Weefseldonatie gebeurt binnen 12 uur na overlijden. Als het lichaam van de overledene binnen 3 uur na overlijden gekoeld wordt, kan weefseldonatie tot 24 uur na overlijden plaatsvinden. Weefseldonatie vindt plaats in de operatiekamer van het ziekenhuis of het mortuarium. Iemand die thuis is overleden wordt bij weefseldonatie overgebracht naar het ziekenhuis of mortuarium (Als alleen de hoornvliezen worden gedoneerd, kan de overledene ook thuisblijven). Bio Implant Services regelt de coördinatie en het vervoer van de overledene naar het ziekenhuis of mortuarium. Orgaandonatie Orgaandonatie vindt alleen plaats in de operatiekamer van het ziekenhuis. Bij orgaandonatie wordt aan de hand van de medische gegevens van de donor bepaald wie de meest geschikte ontvangende patiënt is. Dit wordt gedaan door de arts in overleg met Stichting Eurotransplant Nederland. Nadat dit is vastgesteld kan het nog enige tijd duren voordat met het uitnemen van de organen wordt begonnen. Dit komt omdat alles in gereedheid moet worden gebracht voor de operatie. Soms komen er specialisten van andere ziekenhuizen die de uitname-operatie verrichten. Donatie van nieren Nieren vormen een uitzondering op de procedure van orgaandonatie. Donatie van nieren kan onder bepaalde omstandigheden plaatsvinden na overlijden aan een hartstilstand in of buiten het ziekenhuis. Om nieren geschikt te maken voor donatie worden deze na overlijden doorspoeld met een vloeistof. De vloeistof wordt via katheters (slangetjes) in de lies, in het lichaam gebracht. Met het doorspoelen van de nieren moet men, afhankelijk van de omstandigheden van het overlijden, binnen 45 minuten na overlijden beginnen. Alleen dan blijven de nieren geschikt voor donatie. Volgens de wetgeving mag al met het spoelen van de nieren begonnen worden, voordat bekend is of er toestemming is voor donatie. Het kan dus gebeuren dat de nieren al doorspoeld zijn, terwijl er geen toestemming is (of wordt gegeven) voor donatie.
Patiëntenvoorlichting | Orbis Medisch Centrum
3
Na de donatie Zowel bij orgaan- als bij een weefseldonatie wordt gezorgd voor voldoende tijd om afscheid te nemen van de overledene. In verband met de donatie blijft de overledene soms een halve tot een hele dag langer in het ziekenhuis. Dit is afhankelijk van de organen en/of weefsels die gedoneerd zijn. Na elke vorm van donatie wordt de overledene cosmetisch hersteld. Daardoor kan het even duren eer u bij de overledene terecht kunt om afscheid te nemen. Na een donatie zal een normale opbaring kunnen plaatsvinden in een rouwkamer of thuis. De begrafenis of crematie kan op het geplande tijdstip doorgang vinden en hoeft niet uitgesteld te worden vanwege de donatie. Ook verzorging van de overledene (bijvoorbeeld rituele bewassingen) behoort tot de mogelijkheden. Hierbij dient men zich wel te realiseren dat deze verzorging onder speciale omstandigheden zal plaatsvinden. Meer informatie hierover kunt u lezen in de folder ‘Formaliteiten bij overlijden.’ Kosten van een donatie Voor de nabestaanden zijn er geen kosten verbonden aan een orgaan- of weefseldonatie. De kosten van een donatie zijn voor rekening van de ziektekostenverzekering van de ontvangende patiënt. Nazorg Enkele weken na een orgaandonatie zal, indien de nabestaanden hier prijs op stellen, door de transplantatiecoördinator contact worden opgenomen. Deze vorm van nazorg is in het verleden door nabestaanden als zeer zinvol gewaardeerd. Na een weefseldonatie volgt er geen standaard evaluatie. De Commissie Orgaan en Weefseldonaties is echter bereid deze nazorg te regelen indien hier behoefte aan is. Vragen Als u na het lezen van deze folder nog vragen heeft, belt u dan met een van de leden van de Commissie Orgaan en Weefseldonaties. Deze zullen uw vragen graag beantwoorden. U kunt de leden van de Commissie Orgaan en Weefseldonatie bereiken via de afdeling Intensive care van Orbis Medisch Centrum. Eventuele opmerkingen of klachten omtrent een orgaan en/of weefseldonatie kunt u rechtstreeks aan de Commissie Orgaan en Weefseldonaties doorgeven. U kunt opmerkingen of klachten ook met de medewerkers van Patiëntenservice bespreken. Zij zullen ervoor zorg dragen dat uw opmerking of klacht bij de betreffende hulpverlener terechtkomt. Het telefoonnummer van de Commissie Orgaan en Weefseldonatie en Patiëntenservice staat vermeld op de achterzijde van deze folder.
Patiëntenvoorlichting | Orbis Medisch Centrum
4
Commissie Orgaan en Weefseldonatie Orbis Medisch centrum T.a.v.: Intensive Care Postbus 5500 6130 MB Sittard Telefoon 088.- 459 7777, toestelnummer 16070 Email
[email protected]
© 07-2012
Internet www.orbismedischcentrum.nl
159
Patiëntenservice Via Meldpunt West 05 Telefoon 088 - 459 7603
