Opvoeders te snel naar hulpverlener

nd

nederlands dagblad christelijk betrokken

13°

2

jaargang 68 nr. 17.970 www.nd.nl [email protected] 0342 411711 dinsdag 3 april 2012 prijs € 1,50 zaterdag € 2,50

Tientallen bloggen mee over een nieuwe dogmatiek pagina 2 binnenland Katholieken twijfelden al lang aan Willems laatste woorden pagina 4 economie Na een dure tankbeurt koop je geen snack meer in de tankshop pagina 7 opinie Tor Jan, slachtoffer van de politietrainingsmissie in Kunduz pagina 9 geloof

Laurens Kok en Lianne Sleutjes nd.nl/politiek

Akkoord voor Pasen onhaalbaar

Teeven moet op zoek naar alternatieven om tbs-ontwijkers aan te pakken.

▶ Den Haag Er komt geen paasakkoord. De onderhandelingen in het Catshuis over een aanvullend bezuinigingspakket zullen ook na het paasweekeinde worden doorgezet. Dat melden bronnen rond de gedoogcoalitie. VVD, CDA en PVV zijn nog altijd bezig om grote bezuinigingen per thema af te wegen. ‘Er moet nog genoeg ingevuld worden’, aldus een ingewijde. ‘Deze week gaat het niet gebeuren.’ Er zou geen sprake zijn van nieuwe onenigheid in de gedoogcoalitie. De onderhandelingen gingen gisteren de vijfde week in. De gesprekken liepen eerder vertraging op doordat ministerpresident Rutte naar de Kamer werd geroepen voor een debat over het vertrek van Hero Brinkman uit de PVV-fractie. Deze week is er weinig tijd voor overleg, omdat in verband met Goede Vrijdag het kabinet op donderdag al zijn wekelijkse ministerraad houdt. Daardoor is net als vandaag pas aan het eind van de middag ruimte voor overleg. Woensdag is wel de hele dag beschikbaar en kunnen slagen gemaakt worden. Vrijdag wordt niet onderhandeld, waardoor pas volgende week dinsdag weer gelegenheid is om bij elkaar te komen. In die week lijkt de kans aanzienlijk dat de coalitie een akkoord sluit. Wel moeten de plannen dan nog worden doorgerekend door het Centraal Planbureau. Daar zijn enkele dagen voor nodig. De drie partijen zijn bijeen op het Catshuis omdat het overheidstekort volgend jaar op 4,6 procent van het bruto binnenlands product dreigt uit te komen. Dat is 1,6 procent ofwel ongeveer tien miljard euro boven de Europese norm. Op tafel liggen onder meer ingrepen in de hypotheekrenteaftrek, korting op ontwikkelingssamenwerking, eerder laten ingaan van de hogere AOW-leeftijd, bevriezen van de ambtenarensalarissen en een BTW-verhoging. <

commentaar op 9

redactie binnenland 

nd.nl/binnenland

Opvoeders te snel naar hulpverlener ▶ Den Haag Onderwijsorganisaties en jeugdzorginstellingen verwijzen gezinnen met opvoed- en/of ontwikkelingsproblemen te snel door naar de gespecialiseerde hulpverlening.

beeld gpd / Wietze Landman

Personeel van de Friesland Bank kreeg gisteren te horen dat de bank door de Rabobank wordt overgenomen. De gevolgen zijn ingrijpend. Binnen twee jaar moet de integratie met de organisatie van Rabobank zijn voltooid, maar dat gaat gepaard met een groot verlies aan banen. Tot die tijd is de werkgelegenheid van de bijna negenhonderd medewerkers van Friesland Bank gegarandeerd. De naam Friesland Bank gaat verloren. ▶▶ zie ook pagina 11

redactie buitenland nd.nl/buitenland

Radicale islam wint terrein in de Sinaï …Extremistische moslimgroepen gedijen in de Sinaï-woestijn. Het schiereiland zit grotendeels zonder politie sinds de revolutie in Egypte. …‘Ik vrees dat al-Qaeda grote kansen ziet in Sinaï’, sombert de Britse terrorisme-expert Henry Wilkinson.

▶ El Arish Na het uitbreken van de opstand tegen president Mubarak heeft Egypte veel politiemensen teruggehaald uit de Sinaï. Het machtsvacuüm in het noorden is deels opgevuld door islamistische groeperingen, die het voorzien hebben op ‘ongelovigen’, onder wie ook gematigde moslims. In het zuiden rebelleren bedoeïenen tegen onderdrukking en achterstelling. Het toenemende geweld in de woes-

tijnregio baart Egypte en Israël zorgen. Eind juli vielen circa honderd gewapende mannen een politiebureau in de stad El-Arish aan. Er vielen zes doden. Er zijn geregeld aanslagen op pijplijnen in de Sinaï die Egyptisch aardgas naar Jordanië en Israël leiden. In augustus voerden militante moslims een aanval uit op Israëls relatief rustige zuiden, waarna Egypte met toestemming van Israël meer soldaten in de regio stationeerde.

geloofsafval Op sommige plaatsen in Sinaï hebben de islamisten voet aan de grond gekregen. Hun extreme opvattingen schokken zelfs conservatieve moslims. Zoals de terreurgroep Takfir wal Hidjra (‘excommunicatie en emigratie’) die een moslimfamilie dwong, de vader tot ongelovige te bestempelen en die echt-

scheiding afdwong. Volgens de zeer strenge geloofsopvattingen van de groep zijn bijna alle moslims afvallig van het ware geloof. Gouverneur Abdel Mabrouk van de Noord-Sinaï erkent dat religieuze extremisten de onrust aanwakkeren, maar weerspreekt dat al-Qaeda achter het groeiende geweld zit. Henry Wilkinson, Midden-Oostenexpert bij de Britse denktank Risk Advisory Group, zei tegenover persbureau Reuters te vrezen dat al-Qaeda het dunbevolkte gebied heeft ontdekt als geschikte uitvalsbasis. Sterk gezag ontbreekt, de bevolking heeft een afkeer van de Egyptische autoriteiten en de grens met Israël, is dichtbij. Egypte begint zich bewust te worden van de kwetsbaarheid van de economische belangrijke badplaatsen langs de Rode Zee. Bovendien roeren

ook bedoeïenen zich nadrukkelijker. Duizenden bedoeïenen zijn tussen 2004 en 2006, na bomaanslagen in onder meer Sharm el-Sheik en Taba, gearresteerd. Honderden zitten nog vast. Bij de nomaden liep de onvrede over marginalisering zo hoog op, dat ze politieposten aanvielen, toeristen gijzelden en Palestijnse militanten steunden. Toch is er geen warme band tussen de bedoeïenen en de rest van inwoners van de Sinaï-woestijn. De bedoeïenen keren zich vooral tegen discriminatie door de Egyptische regering. De moslimextremisten keren zich tegen geloofsafval en willen een islamitische staat. Hun invloed wordt echter overdreven, zeggen lokale bewoners. De moslimextremisten zouden volgens hen Caïro een mooi excuus verschaffen om de noodtoestand te handhaven. <

Dat stelt de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (RMO) in een gisteren gepresenteerd rapport. Het jeugd- en gezinsbeleid is volgens de RMO gebaseerd op angst voor incidenten. Ouders worden te veel afhankelijk van professionals, terwijl professionele hulpverlening lang niet altijd nodig is. Hierdoor ontstaan lange wachtlijsten. Volgens de RMO kan de druk op de jeugdhulpverlening worden verlicht door de eerstelijnszorg te versterken. Daaronder vallen onder meer de Centra voor Jeugd en Gezin, de kinderopvang, de school en de huisarts. De RMO adviseert ‘eerstelijngezinscoaches’ in te voeren, die gezinnen helpen, uitgaande van de zelfredzaamheid en veerkracht van het gezin. De coaches vormen een schakel met professionals die al bij het gezin betrokken zijn, zoals de leerkracht en de huisarts. Pas in het uiterste geval verwijzen de coaches door naar de gespecialiseerde hulpverlening. Staatssecretaris Marlies Veldhuijzen van Zanten (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) liet gisteren weten dat ze het advies ‘waardevol’ vindt . ‘De RMO adviseert minder nadruk op sturen, controleren en doorverwijzen en meer op ontmoeten, praten en vertrouwen opbouwen. Dat sluit heel goed aan bij mijn toekomstbeeld van de jeugdzorg’, aldus de bewindsvrouw. <

Willeke nd.nl/cartoons

2 geloof dinsdag 3 april 2012 nederlands dagblad

Gerard ter Horst nd.nl/geloof beeld ap / Heather Clark

Kijkje in keuken dogmatiek …Er wordt op internet volop meegedacht met de hoogleraren Van den Brink en Van der Kooi over hun nieuwe dogmatiek. …Zo is er discussie hoe uitgebreid de dogmatici in moeten gaan op de opkomst van charismatische en evangelische invloeden.

▶ Zoetermeer De hoogleraren Gijsbert van den Brink en Kees van der Kooi hadden vorige maand maand een lumineus idee: via het weblog Theoblogie van uitgeverij Boekencentrum wilden ze lezers laten meedenken over de laatste hand die ze leggen aan een nieuwe gereformeerde dogmatiek. Zo’n dogmatiek houdt een systematische beschrijving van de geloofsinhoud in, dat is: het heil in Christus. Hun aanbod biedt een kijkje in de keuken van de dogmatiek. Drie blogs en ruim vijftig reacties verder is er al wel een beeld ontstaan over wat die ‘mee-lezers’ inbrengen. Er tekenen zich enkele opvallende zaken af, schrijven de twee hoogleraren zelf, die nogmaals benadrukken dat hun uitnodiging om mee te denken geen marketingstrategie of verlegenheidsoplossing is. Er ligt volgens hen een zeer inhoudelijk, theologisch motief achter: ‘De waarheid (om dat grote woord maar even te gebruiken) overzie je niet in je eentje en ook niet met z’n tweeën’, schreven ze eind vorige week in hun derde ‘meedenkblog’. Vervolgens betrekken de auteurs hun lezers in een nieuwe afweging. Ze verklappen dat ze in hun Christelijke dogmatiek ‘regelmatig het gesprek voeren met de charismatische en pentecostale beweging – zeg maar alles wat evangelisch of evangelicaal heet. Naar ons besef gebeurt dat in de traditionele dogmatieken nog veel te weinig, zeker als je het vergelijkt met de uitvoerige controvers-theologische discussies met Rome’, zo verwijzen ze naar een uitgebreide internationale dialoog tussen evangelische theologen en het Vaticaan. ‘Wij menen dat de kerkelijke dogmatiek deze snelst groeiende tak van het

Kerk met kruis, ingekerfd in zandsteen, New Mexico. Een dogmatiek, dat de inhoud van het geloof systematisch beschrijft, is een van de fundamenten van theologie. christendom niet langer kan c.q. moet willen negeren. Laten we liever in enige bescheidenheid proberen ervan te leren

redactie kerk en religie nd.nl/geloof Beroepen te Maas-Heuvelland (Maastricht, ten behoeve van Vaals/ Gulpen en Valkenburg/Meerssen): H.C. de Reus te Parijs (Eglise Réformée Néerlandais, Frankrijk), die dit beroep heeft aangenomen; te Noordwijk (ZH): J. Nijboer te Breda (wijk Noorder Beemden), die dit beroep heeft aangenomen; te Zwartebroek-Terschuur (hervormd): P. van der Voorde te Wijngaarden. Aangenomen naar Bolsward (gereformeerd): J.G. van der Windt te Pijnacker (Delfgauw); naar Vollenhove (hervormd, wijk Stad): D. Wolters te Uitwijk-Waardhuizen, die bedankte voor Epe (Goede Herderkerk) en Heerde-Zuid. Bedankt voor ‘s-Grevelduin en Vrijhoeve-Capelle (hervormd): W. Stijf te Meeuwen en Hagoort; voor Wijk bij Heusden (hervormd): A.J. Kunz te Katwijk aan Zee.

■ geref. kerken (vrijgemaakt) Beroepen te Schildwolde: P. Poortinga uit Drachten-Zuid/West.

■ gereformeerde gemeenten Bedankt voor Nijkerk: M. Karens te Werkendam.

■ chr. gereformeerde kerken Aangenomen naar Drogeham: kandidaat W.A. Capellen te Nunspeet, die bedankte voor Putten en Zeist.

■ voortgez. geref. kerken Aangenomen naar Noordwijk: J. Maliepaard te Garderen.

Financiën universiteit Apeldoorn onder druk ▶ Apeldoorn De inkomsten van de Theologische Universiteit Apeldoorn (TUA) staan onder druk. Dat meldt de christelijkgereformeerde predikantenopleiding in haar gisteren verschenen nieuwsbrief. De financiële druk is het gevolg van verschillende overheidsbezuinigingen op het onderwijs, stelt de opleiding. Zo kost een uitloop van de studie met meer dan een jaar zowel de student als de opleiding extra geld. En het volgen van een tweede opleiding wordt door de overheid niet meer vergoed, waardoor de universiteit hoger collegegeld moet vragen. ‘Omdat we behalve veel jonge studenten ook nogal wat oudere studenten hebben, die op latere leeftijd besloten theologie te gaan studeren en van wie diversen predikant hopen te worden, heeft deze maatregel grote gevolgen voor de studenten en de TUA.’ De universiteit wordt grotendeels door de overheid bekostigd; ruim een kwart van de begroting bestaat uit bijdragen van de kerken, ‘die we hard nodig hebben om financieel rond te komen’. <

redactie kerk en religie

3xM: veel reacties op christelijke televisie ▶ Amersfoort Zendingsorganisatie 3xM, die zich toelegt op steun aan christelijke televisieuitzendingen in Azië en West-Afrika, zegt nog nooit zo veel kijkersreacties te hebben gekregen als vorig jaar. Vooral uit West-Afrika kwamen er veel reacties, volgens 3xM bijna 180.000. Veel van die reacties waren het gevolg van uitzendingen in de Centraal Afrikaanse Republiek, waar dagelijks een of meer christelijke programma’s te zien zijn. In andere West-Afrikaanse landen als Mali en Ivoorkust staat het werk onder druk, door binnenlandse onrust, meldt de zendingsorganisatie. De inkomsten van 3xM liepen vorig jaar terug en kwamen lager uit dan begroot. Er kwam 65.000 euro minder binnen. <

in memoriam

kerknieuws ■ protestantse kerk

– zonder intussen onze kritische zin voor allerlei uitwassen te verliezen’, aldus de hoogleraren.

Die opstelling kan zowel op kritiek als instemming rekenen, blijkt uit reacties onder dit derde blog. ‘Sinds wanneer is GROEI een criterium geworden?’, zo reageert een anonieme lezer geprikkeld. Groei is volgens hem juist bij de evangelischen vaak een criterium. ‘Maar ik hoop dat dit niet betekent dat u in uw dogmatiek onkritisch met het evangelicalisme meeschuift.’ Daarna volgt een lange uiteenzetting waarin forse kritiek op de evangelische wereld klinkt: ‘Activisme en grootse idealen, allemaal toegeschreven aan de “uitgewaaierde Heilige Geest”, met te vaak veel zgn. (geestelijke) succesverhalen en programma’s Het woord zonde lijkt daarbij afgeschaft.’ Een andere ‘meedenker’ is het met deze kritiek niet eens, zo reageert hij op de vorige schrijver. Meer aandacht voor de evangelicale theologie vindt hij juist terecht. ‘Dit toont moed, omdat de evangelische beweging in de theologie nog maar weinig serieus genomen wordt – dit in tegenstelling tot het grondvlak van de kerken’, schrijft hij. Juist om die aandacht voor de evangelische beweging is er volgens hem behoefte aan evenwichtige en diepgaande reflectie. ‘Persoonlijk geloof, zending en evangelisatie, groei in het geloof en in de kennis van Christus (...), vernieuwing van het leven door de Heilige Geest: het zijn allemaal accenten die in Handelingen en de Paulinische brieven ruimschoots behandeld worden maar in de “gevestigde” theologie minder aandacht hebben gekregen dan deze thema’s verdienen.’ Vervolgens gaan beide ‘mee-lezers’ met elkaar in discussie, onder het weblog van Van den Brink en Van der Kooi. Die staan zelf intussen voor de vraag wat ze wel en niet beschrijven in hun nieuwe dogmatiek. ‘Dogmatiek heeft (...) een totaliserende tendens in zich, ze dreigt over alles mee te willen praten.’ Ze willen daarom de grenzen in de gaten houden. En dat betekent bijvoorbeeld dat ze aan belangrijke vragen over geloofscommunicatie en gemeenteopbouw voorbij zullen gaan, stellen ze. ▶▶ voor meedenkblog, zie theoblogie.nl

redactie kerk en religie

Daniël Gillissen • beeld familie Fijnvandraat

Slachtoffers achter Wim Deetman ▶ Vught Slachtoffergroepen van seksueel misbruik in de Rooms-Katholieke Kerk scharen zich expliciet achter het werk van Wim Deetman en zijn commissie. Dat heeft de Koepel Landelijk Overleg Kerkelijk Kindermisbruik (Klokk) gisteren verklaard, na intern beraad de dag ervoor. Ze stellen dat de rol van commissievoorzitter Wim Deetman tot nu doorslaggevend is gebleken in het proces van ‘erkenning, genoegdoening, hulp, compensatie en zorg’. De afgelopen maand kwam het werk van Deetman onder vuur te liggen door nieuwe onthullingen in NRC Handelsblad over castratie van een misbruikslachtoffer en over de rol van de latere premier Vic Marijnen. Dat leidde tot de vraag hoe betrouwbaar het rapport is. De slachtoffergroepen geven aan inmiddels gesprekspartner te zijn van de rooms-katholieke Bisschoppenconferentie en de Konferentie Nederlandse Religieuzen. ‘Slachtoffers en aangeklaagden vinden elkaar steeds vaker en lossen waar mogelijk problemen samen op’, aldus Klokk. De koepel bepleit nader onderzoek naar de rol van psychiatrie en psychiaters bij het misbruik. <

Jaap Fijnvandraat 1925 - 2012

Evangelist in Noord-Nederland Jaap Fijnvandraat, een van de vijf leidende broeders die de Vergadering van Gelovigen op de kaart hebben gezet, is zaterdag op 86-jarige leeftijd in Eindhoven overleden. Jacob Gerrit Fijnvandraat, in 1925 geboren in Amersfoort, groeide op in de Vergadering. Jaap en zijn oudere broer Johan, die nog leeft, werden vaak in een adem genoemd. Hij was actief als onderwijzer voordat hij in 1959 in navolging van zijn broer voltijds als evangelist aan de slag ging. Beiden waren tientallen jaren lang actief in het evangelisatiewerk, vooral in Friesland. Doorwrochte Bijbelstudies vormden daarin de hoofdcomponent. Ze evangeliseerden ondermeer met een mobiele zaal,

bestaande uit twee voormalige stadsbussen. Samen met anderen zette Fijnvandraat tal van activiteiten en organisaties op, zoals jeugdkampen van de stichting Oase, schriftelijke Bijbelcursussen van stichting Wat zegt de Bijbel en de boekhandelketen De Fakkel. Hij was betrokken bij de oprichting van de Evangelische Omroep en de Evangelische Hogeschool. Fijnvandraat behoorde samen met broer Johan, Henk Medema, Willem Ouweneel en Dato Steenhuis lange tijd tot de vijf bekende ‘werkende broeders’. Ze trokken tot begin jaren negentig de Vergaderingen langs voor onderwijs en begeleiding. De Vergadering van Gelovigen kreeg bekendheid in christelijk Nederland doordat zij tal van spreekbeurten verzorgden

en werden aangekondigd als ‘broeders uit de Vergadering’. In het buitenland was de bijnaam van de broeders ‘Dutch Five’. Samen schreven ze begin jaren negentig een stevige brief over een ruzie over samenkomsten in Oostenrijk. De Vergadering in Duitsland wilde daar Vergaderingen van maken, maar de Nederlanders vonden dat te dwingend. De Duitsers stelden de bemoeienis niet op prijs, de verhouding met buitenlandse Vergaderingen raakte ernstig bekoeld. De vijf broeders waren het niet altijd eens, maar in de loop van de jaren negentig groeiden ze echt uit elkaar. Waar de broers Fijnvandraat vanouds op de linkerflank in de Vergadering zaten, bevonden zij zich in de nieuwe verhoudingen rechts van het midden. Oorzaak daarvan was het charismatische gedachtegoed dat Ouweneel en Medema de Vergadering binnenbrachten. De broers Fijnvandraat moesten daar niets van hebben. De laatste jaren bevond Fijnvandraat zich vanwege een kwakkelende gezondheid aan de zijlijn. Wel was zijn website www.jaapfijnvandraat.nl, met vierduizend Bijbelstudies en artikelen, nog populair. Daarmee bereikte hij soms honderden bezoekers per dag, die op zoek waren naar geestelijke voeding. In het gastenboek prijzen ze zijn ‘stevige’ en ‘evenwichtige’ Bijbelstudieonderwijs. Ook stellen ze vragen of halen herinneringen op aan de bijdrage die Fijnvandraat heeft geleverd aan hun geestelijke groei.

3 nederlands dagblad dinsdag 3 april 2012

redactie politiek nd.nl/politiek

redactie binnenland 

Aanpak ‘weigerverdachten’ afgekeurd

nd.nl/binnenland

▶ Den Haag Staatssecretaris Fred Teeven (Veiligheid en Justitie) moet terug naar de tekentafel om zijn plan voor de zogeheten weigerverdachten aan te scherpen. Hij wil het mogelijk maken oude medische dossiers op te vragen als verdachten niet meewerken aan een gedragsonderzoek in het Pieter Baan Centrum (PBC). Maar dat viel niet goed bij een meerderheid van de Tweede Kamer, bleek gisteren tijdens een debat over de kwestie. Regeringspartij CDA en de oppositie vinden schending van het medisch beroepsgeheim een brug te ver, zeker aangezien het jaarlijks om zo’n 35 verdachten gaat. Volgens Teeven moet justitie de mogelijkheid krijgen van deze groep medische dossiers op te vra-

Praktijkexamens vmbo van start ▶ Den Haag

gen omdat het anders vrijwel onmogelijk zou zijn een goede conclusie te trekken over iemands psychische gesteldheid. Volgens Teeven bestaat het risico dat zij na hun straf onbehandeld op straat komen en opnieuw in de fout gaan. SP-parlementariër Sharon Gesthuizen erkende de onwenselijkheid van deze situatie. Maar ze benadrukte dat de maatregel ertoe kan leiden dat andere mensen met een stoornis de hulpverlening zullen mijden wanneer hun dossier mogelijk later tegen hen kan worden gebruikt. Het risico bestaat volgens Gesthuizen dat er dan juist meer mensen op straat lopen die een mogelijk gevaar zijn. ‘We weten niet hoeveel zorgmijders er dan zijn’, zei de politica over Teevens plan. ‘Ik durf er mijn hand niet voor in het

vuur te steken dat de maatschappij dan veiliger is.’ Ook de VVD, de partij van Teeven, moest enorm kauwen op de schending van het beroepsgeheim, maar koos toch voor de maatregel. Mits er voldoende zorgvuldigheden worden ingebouwd en de maatregel alleen wordt gebruikt als alle andere opties zijn uitgeput. Zo wil Karin Straus (VVD) dat een rechter eerst met een verdachte praat over zijn motieven om niet mee te werken, en dat áls er dossiers worden opgevraagd het alleen om informatie gaat die relevant is voor de strafzaak. De PvdA opperde de observatieperiode van een weigerverdachte intensiever en langer te maken om een beter beeld van hem of haar te krijgen. Daarnaast zou er een knip kunnen komen tussen de schuldigverklaring en de strafopleg-

ging; eerst bepalen of iemand schuldig is en later bekijken welke straf en/of behandeling er nodig is. Daarnaast, betoogde Lea Bouwmeester van de PvdA, zou een onafhankelijke deskundigencommissie vooraf moeten toetsen of inzien van een medisch dossier wel noodzakelijk is. Aanvankelijk zette Teeven zijn hakken in het zand. Ja, erkende de bewindsman, het is ‘een paardenmiddel’, maar het zou alleen in uiterste gevallen moeten worden ingezet. Toch moest de bewindsman onderkennen dat zich een meerderheid tegen zijn plan aftekende, waardoor hij ietwat inbond. Hij beloofde nog eens naar de voorstellen zoals de ethische commissie te kijken. In hoeverre Teeven zijn plan aanpast, moet echter nog blijken. Het debat krijgt een vervolg. <

De praktijkexamens voor het vmbo zijn gisteren van start gegaan. Tienduizenden jongeren laten de komende weken in de praktijk zien wat ze op school hebben geleerd. In totaal doen dit jaar zo’n 206.870 middelbare scholieren examen. Ruim honderdduizend van deze scholieren zitten op het vmbo. Een groot deel van hen legt naast schriftelijke examens ook praktijkexamens af. Het gaat daarbij om vakken als metselen, verzorging, plantenteelt en bloembinden en -schikken. Vanaf 14 mei starten de centraal schriftelijke examen voor vmbo gl (gemengde leerweg) en vmbo tl (theoretische leerweg) en havo en vwo. Een dag later is de aftrap voor de schriftelijke examens van vmbo kb (kaderberoepsgerichte leerweg). <

Harm Bosma en Linda Stelma nd.nl/binnenland beeld novum / Peter van Veen De brandweer heeft zondag een natuurbrand bij Radio Kootwijk geblust en is permanent extra alert vanwege de lentedroogte. De boeren hebben nog niet zo veel last van de droogte.

Brandweer speelt in op lentedroogte …Dit voorjaar hebben we opnieuw te maken met een langere periode van droogte. …Terwijl de boeren er nog weinig last van hebben, zijn brandweerkorpsen extra alert op brandgevaar in de natuur.

▶ Apeldoorn-Arnhem ‘Tot nu toe hebben boeren geen last van droogte, maar dat kan over twintig dagen heel anders zijn’, zegt Jan Hollander over het droge voorjaar. Hij is productmanager van land- en tuinbouwcoöperatie Agrifirm en weet door zijn werk wat er leeft onder de boeren. Het begint normaal te worden dat het voorjaar een droog seizoen is. Vorig jaar was er zelfs een droogterecord. Ook deze lente is erg droog begonnen. Op het landelijk weerhoofdstation in De Bilt viel in maart twintig millimeter neerslag, terwijl de maandnorm daar 67 millimeter is. Hollander maakt zich echter nog geen zorgen voor de landbouw. ‘De strenge vorst, die we in februari hebben gehad, heeft voor veel vocht in de grond gezorgd. De groei van bijvoorbeeld gras en mais ontwikkelt zich op dit moment goed in de veehouderij. We zien tegenwoordig grotere temperatuurschommelingen, maar dat hoeft voor de landbouw geen nadeel te zijn.’

Agrariërs mogen dan nog niet zo veel te lijden hebben onder het droge weer, wat de natuur betreft, geldt in een flink deel van Nederland al code geel. Dit betekent dat het dermate droog is dat natuurgebieden extra brandgevaar lopen en de brandweer mogelijk met extra personeel en materieel uitrukt. Dat zoiets nodig is, bleek zondag bij Radio Kootwijk. Een fikse brand verwoestte daar honderd hectare natuurgebied. Allard van Gulik werkt bij de Veiligheidsregio Noord-Oost-Gelderland en is woordvoerder van de Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding (NVBR). Hij was

zondag als coördinator aanwezig bij de bestrijding van de brand bij Kootwijk. ‘Het was vroeg voor de tijd van het jaar, maar het is iets wat we de afgelopen jaren steeds vaker zien. We hebben vorige week ook al branden bestreden bij Hoog-Soeren, in Twente, in ZuidGelderland, in de buurt van Hilversum en in de regio Kennemerland.’

opwarming Droogte in het voorjaar komt de laatste jaren steeds vaker voor. In een rapport van het KNMI dat vorig jaar verscheen, heeft de voorjaarsdroogte voor een deel te maken met de stijgende temperatuur in de wereld. Het aantal regenbuien

neemt af en er is sprake van steeds meer verdamping in de maanden maart, april en mei. Volgens het KNMI is het aantal natte dagen de afgelopen jaren afgenomen. Het instituut stelt verder dat de opwarming van het klimaat in Nederland twee keer sneller gaat dan het mondiale gemiddelde. De temperatuur in Nederland is in de afgelopen vijftig jaar met anderhalve graad omhoog gegaan. Dit geldt ook voor omliggende landen. Het instituut durft niet te zeggen hoe dat komt. Wel is de Nederlandse lucht schoner dan elders, waardoor de zon meer kans krijgt om te schijnen.

brandweer geeft met kleurcodes het brandgevaar aan De brandweer maakt voor het aangeven van de mate van brandgevaar in natuurgebieden al jaren gebruik van verschillende kleurcodes. Deze komen van oorsprong uit Canada en Australië en zijn door Nederland aangepast. De verschillende kleurcodes en hun betekenis:

 donkergroen - klein gevaar Het is nat in de natuurgebieden.

 lichtgroen - gevaar

De natuurgebieden zijn nog vochtig, maar beginnen wat droger te worden.

 geel - verhoogd gevaar

Het is zo droog dat de natuurgebieden extra brandgevaar lopen. Als er een brand uitbreekt, rukt de brandweer mogelijk met extra materieel en personeel uit.

 oranje - groot gevaar

Het is erg droog in de natuurgebieden. In een aantal regio’s worden verkenningsvliegtuigen ingezet om de natuurgebieden te controleren op brandhaarden. Als er een brand uitbreekt, rukt de

brandweer met extra materieel en personeel uit.

 rood - zeer groot gevaar

Het is extreem droog in de natuurgebieden. In een aantal regio’s worden verkenningsvliegtuigen ingezet om de natuurgebieden te controleren op brandhaarden. Mogelijk zijn sommige natuurgebieden afgesloten voor publiek. Als er een brand uitbreekt, rukt de brandweer met veel extra materieel en personeel uit. bron: www.natuurbrandgevaar.nl

De Nederlandse brandweer springt in op het veranderende klimaat, zegt Allard van Gulik van de Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding. ‘Dit is het begin van een heel andere kijk op natuurbeheer. Als de trend van droogte in het voorjaar doorzet, zullen we meer aan preventie moeten doen. In Zuid-Frankrijk gelden in bepaalde gevallen bijvoorbeeld verplichte ontruimingen van campings. En er is daar een strenge handhaving in het geval van open vuur.’ Maar ook nu al past de brandweer zich aan, zegt hij. ‘De brandweer is al vroeg in het jaar paraat. Een paar jaar terug konden we nog wachten tot mei, juni. Nu gaat dat echt niet meer. De laatste jaren maken we bij de bestrijding van natuurbranden gebruik van een helikopter van de luchtmacht. Die is langzaam deel uit gaan maken van de brandweer. We gaan dus ook meer samenwerken met andere partijen zoals Defensie, recreatieondernemers, burgers en natuurorganisaties.’ Volgens Jan Hollander van tuinbouwcoöperatie Agrifirm is het voor de landbouw van groot belang om de grond zo vochtig mogelijk te houden. ‘Grondbewerking van boeren is belangrijk, daar moeten we goed mee bezig zijn. Uiteindelijk hebben boeren gewoon regen nodig, zo simpel is het. Maar op dit moment maken we ons nog geen zorgen.’ <

4 nederlands dagblad dinsdag 3 april 2012

Jan ter Harmsel nd.nl/binnenland gpd / Harmen de Jong

‘De mbo-artiest is meer dan een pretstudent’ …Minister Marja van Bijsterveldt (Onderwijs) wil flink snijden in het aantal overbodige mbo-opleidingen. …‘Pretstudies’ als de artiestenopleiding zijn populair, maar bieden volgens haar te weinig kansen op de arbeidsmarkt.

▶ Den Haag

heeft op korte termijn een baan’, zegt een woordvoerder. ‘Dat is zelfs nog iets beter dan in het hbo en wetenschappelijk onderwijs.’ Mbo's houden volgens de raad al erg veel rekening met de wensen van de bedrijven in een regio. ‘Dat zie je al bij het vinden van een stageplek. Lukt dat niet, dan kun je vaak niet eens aan een opleiding beginnen. Dat mechanisme zegt vaak al heel veel over de kansen op de arbeidsmarkt. Daarom verwachten we ook niet dat er te veel artiesten afstuderen.’ De artiestenopleiding op het mbo is erg in trek. De afgelopen vijf jaar is het aantal studenten verdubbeld naar bijna drieduizend. Zij kunnen aan de slag als musicalartiest, muzikant, danser of muziektechnicus. ‘Deze opleidingen zijn nu erg populair omdat ze nieuw zijn’, zegt Didier Fouarge, die onderzoek doet naar arbeidsmarktperspectieven. ‘Hiervoor bestonden alleen kunstopleidingen op hbo-niveau. De mbo-opleidingen zijn eerst flink gestimuleerd door de overheid, maar er moeten er niet te veel komen.’ Fouarge vindt dat Van Bijsterveldt mbo’s niet te veel moet beperken in hun opleidingsaanbod. ‘De scholen in elke regio weten beter dan de overheid

De artiestenopleiding is een pretstudie, volgens Van Bijsterveldt

Caravanhersteller, tandtechnicus en verpleegkundige. Dat zijn beroepen waarmee je met een mbo-diploma veel kans hebt om een baan te krijgen, maar jongeren kiezen liever iets anders. Ze houden te weinig rekening met de vraag of ze wel een baan kunnen krijgen en en kiezen liever een populaire studie. Daar moet volgens minister Marja van Bijsterveldt (Onderwijs) gauw verandering in komen. Ze wil scholen dwingen om minder leerlingen toe te laten tot zogenaamde pretstudies zoals de artiestenopleiding. ‘Daar is het onderwijsaanbod structureel groter dan de vraag vanuit het bedrijfsleven’, schrijft de minister in een brief aan de Kamer. De MBO-Raad benadrukt dat dit negatieve beeld niet klopt. ‘Ruim 94 procent van de afgestudeerde mbo-leerlingen

novum

Willem Bouwman nd.nl/binnenland beeld gemeentearchief Delft

Onderzoek naar werkwijze IGZ ▶ Den Haag Minister van Volksgezondheid Edith Schippers (VVD) heeft een onafhankelijk onderzoek ingesteld naar de werkwijze van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ). Dat gebeurt naar aanleiding van een meldpunt van het consumentenprogramma TROS Radar en de Nationale Ombudsman. Meer dan driehonderd mensen klaagden dat de inspectie klachten van patiënten vaak niet serieus nam, te weinig met ernstige meldingen deed en te langzaam werkt. <

René Fransen nd.nl/wetenschap

Nieuw middel stopt malariaparasiet ▶ New Haven Een stukje RNA kan de malariaparasiet doden terwijl deze zich in een rode bloedcel van een gastheer probeert voort te planten. Die ontdekking beschrijven Amerikaanse wetenschappers vandaag in het wetenschappelijke tijdschrift Proceedings of the National Academy of Sciences. RNA lijkt op DNA en brengt onder meer de erfelijke code over naar de eiwitfabrieken van de cel. Kleine stukjes RNA kunnen daarnaast de activiteit van genen beïnvloeden. De onderzoekers hadden eerder een eiwit ontdekt dat goed door de membraan rond rode bloedcellen heen kon gaan. Aan dit eiwit koppelden ze een klein stukje RNA, waarvan bekend was dat het de groei van bacteriën kan remmen. Het bleek ook de plasmodium-parasiet die malaria veroorzaakt te kunnen doden. De parasiet gebruikt de rode bloedcellen van slachtoffers om zich voort te planten. Tot nu toe is het effect alleen nog maar aangetoond in bloedcellen die in het lab zijn bewaard. Vervolgonderzoek moet laten zien of het ook werkt in levende dieren. Een van de ontdekkers van dit mogelijke middel tegen malaria is Sidney Altman, die samen met een collega in 1989 de Nobelprijs voor scheikunde won. Die prijs kreeg hij voor het aantonen dat RNA chemische reacties in de cel kan versnellen.

waar bedrijven in de buurt behoefte aan hebben. De minister moet regionaal overleg stimuleren, maar het beste zou zijn dat scholen zelf zien welke behoeften er zijn.’

musicalacademie Mbo’s met artiestenopleidingen benadrukken dat zij nu het aantal leerlingen al beperken en dat de plannen van de minister niet nieuw zijn. Voor de musicalartiesten in opleiding aan de Frank Sanders Akademie is altijd een plek te vinden waar ze stage kunnen lopen. ‘Na een uitgebreide selectie kunnen jaarlijks zo’n achttien jongens en meisjes beginnen bij ons’, zegt Tom Kling van de musicalacademie. ‘Producenten hebben juist ontzettend veel stageplekken. Een ensemble vol stagiairs is natuurlijk ook veel goedkoper. Stagiairs kosten haast niets en kunnen al veel.’ Ook ROC Twente moest dit collegejaar een aantal kandidaten voor de artiestenopleiding teleurstellen. Dertien van de 61 aangemelde leerlingen moesten een andere studie zoeken. ‘We moeten er wel zeker van zijn dat er voor iedereen een stageplek is’, zegt een woordvoerder. Daarnaast houdt het roc ook rekening met de wensen van de ar-

beidsmarkt, zodat niet te veel artiesten worden opgeleid. En dat lukt. ‘Op dit moment krijgt eigenlijk iedereen snel een baan na het behalen van zijn diploma. Ook zijn de afgestudeerden prima in staat om door te studeren op een hbo. Een pretstudie zou ik het dus zeker niet noemen.’ <

kansrijke en minder kansrijke beroepen Kansrijke beroepen: ▶ montagemedewerker ▶ opticien ▶ kok ▶ caravanhersteller ▶ tandtechnicus ▶ verpleegkundige/verzorgende Minder kansrijke beroep: ▶ artiest ▶ ICT-medewerker ▶ leisure & hospitality assistent ▶ dierenverzorger ▶ stylingmedewerker bron: Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven.

Katholieken twijfelden meteen al aan laatste woorden Willem van Oranje I, dat de laatste woorden een bedenksel waren. Later ontdekten historici dat De Villiers niet zo objectief was als hij leek en sommige feiten verzwegen had.

…De laatste woorden van Willem van Oranje zijn met enig beleid naar buiten gebracht. …Toch werd er al vrij snel getwijfeld aan de echtheid van die woorden.

drie kogels

▶ Delft Willem van Oranje was op slag dood en heeft de beroemde laatste woorden die hem zijn toegedicht, nooit gesproken: ‘Mijn God, mijn God, heb medelijden met mij en met dit arme volk’. Maar hoe zijn die woorden in de wereld gekomen? Dat Willem van Oranje ze niet gezegd kan hebben, is uitgezocht door Mat Weststrate en meegedeeld in het EOprogramma Blauw Bloed. Weststrate is forensisch arts, iemand die onderzoekt hoe misdaadslachtoffers zijn verwond of gedood. Volgens Weststrate werd de linkerzijde van de hartkamer van prins Willem door een pistoolschot weggeslagen. In zo’n geval is het slachtoffer meteen dood; afscheidswoorden kan hij niet meer spreken. Dat werd meteen na de moord al opgemerkt door de burgemeester van Leeuwarden, Rombout Uylenborgh. Op 10 juli 1584 was hij bij Willem op werkbezoek en gebruikte met hem de maaltijd, enkele minuten voor de moord. Uylenborgh schreef dat de Prins werd neergeschoten en ‘terstondt daernae deser werelt standtvastelijck overleden’. Volgens Uylenborgh stierf de prins meteen. Het kan zijn dat Uylenborgh de laatste woorden niet gehoord heeft, want er waren maar twee mannen dicht genoeg bij de prins om diens laatste woorden, wellicht fluisterend uitgesproken, te kunnen verstaan: Baltasar Gerards, de moordenaar, die er meteen vandoor ging, en stalmeester Jacob van Maldere, die de Prins opving en op de trap neerlegde. Naderhand zei Van Maldere dat de Prins in het Frans had gezegd: ‘Mijn God, erbarm u over mijn ziel en over dit arme volk’.

vele verhalen De kogels waren nauwelijks afgevuurd, of het verhaal van de moord werd beschreven door vele schrijvers en op vele manieren. Van de laatste woorden – ‘Mon Dieu, aie pitié de mon âme et de ce

Baltasar Gerards pauvre peuple’ – bestaan vele varianten. Twee dagen na de moord schreef prins Maurits dat zijn vader had gezegd: ‘Mijn Godt! Ontfermt u mynder ziele, mijn God ontfermt Uwer ghemeente’. Een belangrijke bron is het verhaal dat in opdracht van de Staten-Generaal geschreven werd, Cort verhael vande moort, verschenen in augustus 1584. Volgens dat verhaal zei de Prins: ‘Heere Godt weest mijne siele, ende dit arme volck ghenadich’. Op de vraag van zijn zuster, of hij zijn ziel in de handen van Christus legde, zou hij in het Hoogduits hebben geantwoord: ‘Jae’, waarna hij stierf. Het laatste woord van de Prins zou dus ‘Jae’ geweest zijn. Het Cort verhael vande moort is een vertaling van het Franse origineel, Discours du meurdre, met daarin de gangbare versie van de vermeende laatste woorden. Wat heeft de prins werkelijk gezegd? De belangrijkste bron van de moord, het Cort verhael vande moort, werd ge-

schreven door de hofprediker en adviseur van Willem van Oranje, De Villiers, en twee assistenten. De Villiers was een vertrouweling van de prins, beiden waren eensgezind in zaken van geloof en godsdienst. Hij was niet bij de moord aanwezig geweest, hij sprak geen Nederlands en zijn verslag van de moord was nadrukkelijk bedoeld als het officiele en exclusieve verslag: de schout van Delft kreeg de opdracht om andere uitgaven over de moord op te sporen en in beslag te nemen. De Villiers vertelde feiten die nu fantastisch zouden worden gevonden: zo zou de bliksem in de kerktoren van Den Bosch geslagen zijn, toen de geestelijken uit blijdschap over de moord op de Prins het Te Deum zongen. Katholieken vonden De Villiers niet geloofwaardig, bij protestanten kwam de twijfel later. In 1732 overwoog een protestantse biograaf, Lieven de Beaufort, schrijver van het Leeven van Willem den

Wie betwijfelt of de prins zijn laatste woorden werkelijk gesproken heeft, zal zich beroepen op bezwaren die er kleven aan De Villiers en het Cort verhael vande moort. Of op de bevindingen van dokter Weststrate, hoewel de medische gegevens die al eerder bekend waren, ook al twijfel zaaien over de spreekvaardigheid van de stervende prins. Drie kogels drongen onder zijn linkertepel het lichaam binnen, ze verbrijzelden de vijfde rib, doorboorden de linkerlong en het middenrif. Ze sloegen de verbinding tussen maag en slokdarm weg, vernietigden vaten en zenuwen in borst- en buikholte en verlieten het lichaam op twee plaatsen tussen de zevende en de achtste rib. De dader, Baltasar Gerards, werd tijdens de vlucht gegrepen en drie dagen lang verhoord en verschrikkelijk gefolterd. Zijn executie, op 14 juli, was een langgerekte marteling. Ook over het sterven van Baltasar Gerards zijn opmerkelijke dingen gezegd. Al snel wisten katholieken te vertellen dat hij de martelingen geduldig en gelijkmoedig had doorstaan, met een vrolijk en vriendelijk gelaat, een bewijs van ‘goddelijke almacht en kracht’. Een maand na zijn dood verscheen een anoniem geschrift, Historie Balthazars Gerardt, waarin hij werd afgeschilderd als een werktuig Gods, dat de wereld van een boosaardige ketter had verlost. Waarschijnlijk was het geschreven door Sasbout Vosmeer, een priester uit Delft, die bij de terechtstelling aanwezig was geweest. Via via kreeg Vosmeer het hoofd van Baltasar Gerards, dat op een staak op het Prinsenhof te kijk had gestaan, en bracht het veilig en wel naar Keulen, waar het als een reliek werd vereerd. Vosmeer probeerde de paus ervan te overtuigen dat Baltasar Gerards heilig verklaard moest worden, maar zo ver is het nooit gekomen. In de nationale herinnering is niet hij maar zijn slachtoffer een held geworden. Over de juistheid daarvan is nauwelijks twijfel mogelijk. <

5 nederlands dagblad dinsdag 3 april 2012

redactie binnenland 

Eduard Sloot nd.nl/economie beeld ap / Steffi Loos

nd.nl/binnenland

In Duitsland stijgen de lonen

UMC Utrecht begint met werving eiceldonoren

…Terwijl het kabinet aanstuurt op een nullijn, krijgen ambtenaren in Duitsland er de komende twee jaar 6,3 procent loon bij.

▶ Utrecht Het UMC Utrecht is gisteren met de werving van eiceldonoren begonnen. Dat is de eerste stap in de richting van een eicelbank, die naar verwachting volgend voorjaar in gebruik wordt genomen. De vrouwen die eicellen doneren, doen dit volgens het ziekenhuis om anderen te helpen. Ze krijgen een onkostenvergoeding van maximaal duizend euro. Hun eicellen gaan naar vrouwen die zelf geen eicellen (meer) hebben, bijvoorbeeld omdat ze onvruchtbaar zijn geworden door een vervroegde overgang of een behandeling met chemotherapie of bestraling. Door een ivf-behandeling te ondergaan met behulp van de donoreicel, hebben zij toch een kans om zwanger worden. In Nederland is de leeftijdsgrens voor ivf 45 jaar. Momenteel kunnen vrouwen die eicellen willen van een andere vrouw, in Nederland alleen terecht bij de zelfstandige vruchtbaarheidskliniek Geertgen in Noord-Brabant. De kliniek hanteert een ruilsysteem. Van een paar dat zaadcellen nodig heeft, doneert de vrouw eicellen. Die worden gebruikt om een paar te helpen van wie de man zaadcellen doneert aan het andere stel. De Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie heeft moeite met dit ruilsysteem, onder andere omdat de vrouw die de eicellen geeft een grotere inspanning moet leveren dan de man die de zaadcellen doneert. De vrouw moet een zware hormoonbehandeling en een pijnlijke punctie ondergaan. Eicel- en zaadceldonoren mogen sinds 2004 in Nederland niet meer anoniem blijven. Nederland heeft het kinderrechtenverdrag van de Verenigde Naties ondertekend, waarin staat dat kinderen het recht hebben, hun herkomst te kennen. Het is ook in medisch opzicht van belang, te weten wie je biologische ouders zijn. Dit in verband met erfelijke ziektes. Het komt voor dat Nederlandse vrouwen naar buitenlandse vruchtbaarheidsklinieken reizen, om zwanger te worden met behulp van een eicel- en/of zaadcel van een anonieme donor. <

…Waarom kan dat in Nederland niet? ‘Voor salarisstijgingen is in Duitsland meer ruimte.’

▶ Amsterdam ■ Alfred Kleinknecht, hoogleraar innovatie TU Delft: ‘Dat de lonen in Duitsland sterker stijgen dan in Nederland, komt doordat de vakbonden in Duitsland militanter zijn dan in Nederland. De bonden in Nederland zijn poeslief. Daarnaast is er in Duitsland meer ruimte voor loonstijgingen. Anders dan in Nederland zijn de loonkosten per product bij Duitse bedrijven sterk gedaald. Daardoor kunnen deze bedrijven hun personeel nu meer salaris betalen. Er zitten in Duitsland nog meer salarisstijgingen in de lucht.’

■ Roelf van der Kooij, woordvoerder werkgeversorganisatie VNO-NCW: ‘De nullijn heeft als belangrijk effect dat Nederland beter kan concurreren met andere landen. Dat is gunstig voor onze exportpositie. Daarmee kunnen we een stukje van onze achterstand op Duitsland inhalen.’ Afgelopen jaar op de Dag van de Arbeid – 1 mei – gingen Duitse werknemers nog de straat op voor een eerlijk loon.

■ Kleinknecht: ‘De werknemers in Duitsland zijn productiever en innovatiever geworden. Dat is een gevolg van de grote en sterke industrie in Duitsland. Denk aan bedrijven als Volkwagen, Audi en Siemens: die hebben veel geld voor innovatie en verbetering van de productiviteit. Daarnaast zorgde een relatief hoge werkloosheid sinds de Duitse hereniging in 1990 voor weinig druk op de lonen. Zo konden Duitse bedrijven relatief goedkoop produceren en beter concurreren.’

■ FNV-woordvoerder Femke van Zijst: ‘In Nederland nu een nullijn invoeren, is heel onverstandig. We moeten het vertrouwen van mensen in de economie herstellen; als we nu kiezen voor de nullijn, wordt het wantrouwen alleen maar erger. Werknemers zijn toch al bang dat ze hun baan kwijtraken en

dan krijgen ze ook nog eens minder te besteden.’

deel van. De ambtenarensalarissen en uitkeringen op nul zetten, bespaart de overheid geld. En in de marktsector helpt een nullijn om de kosten van uitkeringen binnen de perken te houden. Juist een pakket aan maatregelen, ook over steeds doorsudderende onderwerpen als de huizenmarkt en arbeidsmarkt, moet helderheid, vertrouwen en perspectief bieden. Dat kan vervolgens leiden tot economische groei.’

■ Van der Kooij (VNO-NCW): ‘Natuurlijk zegt FNV dat, maar het geld moet ergens gevonden worden. Als Nederland niet bezuinigt, moet de overheid straks meer rente betalen op staatsleningen. Wij pleiten voor een breed akkoord over bezuinigingen en hervormingen. De nullijn is daar onder-

6,3 procent meer salaris Duitse ambtenaren krijgen in de komende twee jaar 6,3 procent loonsverhoging. Dat zijn de vakbonden en de Duitse overheid zaterdag overeengekomen. De twee miljoen ambtenaren bij Duitse gemeenten en de landelijke overheid krijgen er met terugwerkende kracht vanaf maart 3,5 procent extra loon bij, en volgend jaar twee keer 1,4 procent. Volgens de Duitse regering zijn werkgevers tot de pijngrens gegaan. Met het cao-akkoord lijken stakingsacties van de baan.

■ Kleinknecht (TU Delft): ‘We moeten juist niet kiezen voor loonmatiging. Dat is niet alleen slecht voor innovatie, het is ook slecht voor de euro. Landen als Spanje, Portugal en Griekenland verlagen de lonen om hun concurrentiepositie te verbeteren en economisch weer te gaan groeien. Loonmatiging in Nederland en andere landen doet dat effect weer teniet. Je kunt zeggen: ‘‘Dat hebben die landen zelf veroorzaakt en dat is niet ons probleem’’. Maar het is wel een probleem voor de euro. Als de concurrentiepositie van deze landen niet verbetert, blijven ze meer importeren dan exporteren en komen ze moeilijker uit de economische crisis. Dat verkleint de kans dat ze hun schulden afbetalen. En voor nietafbetaalde schulden draait uiteindelijk de Europese belastingbetaler op.’ <

Frans van den Houdt nd.nl/buitenland beeld Graphicnews

Rebellen Mali vieren geboorte van hun eigen staat y

…Het nomadenvolk strijd al decennia voor een onafhankelijke staat.

▶ Nairobi Welkom in Azawad, Afrika's nieuwste staat! De Tuareg-rebellen in het noorden van Mali zijn er als de kippen bij om de geboorte van hun eigen natie aan te kondigen. In recordtempo zijn ze erin geslaagd de belangrijkste steden in Noord-Mali te veroveren op het regeringsleger. ‘Onze volgende missie is ons territorium te verdedigen en veilig te maken, voor het geluk van de Tuareg’, staat in een verklaring van de Nationale Beweging voor de Bevrijding van Azawad (MNLA). De MNLA-vlag werd gehesen en uitzinnige rebellen reden ermee rond in de veroverde steden. Azawad is de naam waarmee de rebellen het gebied ten noorden van de rivier de Niger aanduiden. Belangrijkste steden zijn Gao, Kidal en Timboektoe, die de MNLA in drie dagen tijd zonder noemenswaardige strijd wist in te nemen. Met dank aan het buitenland. Want de soldaten, die een week eerder de macht hadden overgenomen in de

hoofdstad Bamako en om buitenlandse militaire steun hadden gevraagd om de rebellen te kunnen verslaan, vonden geen enkel gehoor. De Afrikaanse Unie en het Economisch Samenwerkingsverband voor WestAfrika, ECOWAS, eisten daarentegen van de coupplegers dat ze zich terugtrokken in hun kazernes en de macht zouden teruggeven aan het afgezette, democratisch gekozen regime van president Amadou Toumani Touré. Anders zouden sancties volgen, zoals sluiting van de grenzen door buurlanden, bevriezing van tegoeden bij de West Afrikaanse Centrale Bank en stopzetting van de levering van brandstof.

koloniale overheersing Afrikaanse leiders willen een sterk signaal afgeven aan militairen dat een coup anno 2012 niet meer loont. De nieuwe militaire machthebber in Bamako, Amadou Sanogo, heeft tot dusver hun gelijk bewezen. Door allerlei halfslachtige toezeggingen te doen, heeft hij vooral meer chaos en onzekerheid gecreëerd dan rust en stabiliteit. Waar de Tuareg-rebellen optimaal van hebben geprofiteerd. En de ironie wil dat het leger juist een eind had gemaakt

y

suspended its constitution. The mutineers say the government is not Soldaten werpen regering Mali omver giving them enough arms to tackle a rebellion by ethnic Tuaregs Opstandinsurgency Tuaregs begon halfbegan januari in Mali Tuareg in Mali mid-January na terugkeer die aanlate zijdeLibyan Libische after fighters van whostrijders, had supported leider Muammar gevochten. leader MuammarGadhafi Gaddafihadden returned home

Ethnic Leefgebied Tuareg area etnische Tuaregs 800km 750miles km 500

AALLGGEERRIIJAE A TAL TALNA TNI TS IHCE OOCCEEAA NA N

…Tuareg-strijders veroveren stad na stad in het noorden van Mali.

2km 1.2 miles

LL I B YI ËA

S M A U R I T A N I ËA Timboektoe Timbuktu

H

A

A

R

AA

Kidal MALI Gao

NIGER

Bamako

TCS H J AAADD

BURKINA FASO

NIGERIA Presidential Palace

aan het Touré-regime, omdat het de rebellie in het noorden had verwaarloosd en de soldaten met slecht en onvoldoende materieel het slagveld opstuurde. De strijd om een onafhankelijke staat

Hippodrome voor de Tuareg, een nomadenvolk, is al decennia oud. Al tijdens de koloniale overheersing door Frankrijk, claimde de MPA (Volksbeweging van Azawad) in 1958 in Kidal een Tuareg-staat te hebben gevestigd. Nadat Mali in 1960 onaf-

hankelijk werd, hebben tal van bewegingen gevochten voor een eigen natie. De MNLA ontstond vorig jaar toen Tuareg-strijders terugkeerden uit Libië, waar ze vochten in het leger van Muammar Gadhafi. Met hun goede training en zware wapenarsenaal boekten zij snelle successen op het gedemoraliseerde Malinese leger. De MNLA krijgt steun van de islamitische groepering Ansar Dine (de verdedigers van het geloof), met aan het hoofd een voormalige Tuareg-rebel, Iyad Ag Ghaly, en met banden met al Qaeda in de Islamitische Maghreb (AQIM). Deze bewegingen zijn minder geïnteresseerd in een eigen staat voor de Tuareg, maar er vooral op uit om in heel Mali de islamitische wetgeving, de sharia, in te voeren. Onenigheid over de te volgen koers voorspelt niet veel goeds voor de stabiliteit in het noorden. Bovendien zal het Westen, dat zeer bezorgd is over de opmars van AQIM, zich nog eens achter de oren krabben en mogelijk tot het besef komen dat op korte termijn militaire steun voor de coupplegers in Bamako verstandiger is dan het herstel van democratische instituten. <

6 nieuws kort dinsdag 3 april 2012 nederlands dagblad

Meldpunt Abvakabo FNV voor misstanden in zorg

President Pal Schmitt van Hongarije treedt toch af

Palestijnse vrouw vast om belediging op Facebook

Dow Chemicals legt fabriek in Terneuzen stil

Abvakabo FNV heeft een meldpunt geopend voor misstanden in de verpleegen thuiszorg. Volgens de vakbond zeggen veel medewerkers niet de kwaliteit van zorg te kunnen bieden die ze zouden willen bieden en waarop cliënten recht op hebben. Mensen in de zorg geven aan dat de werkdruk hoog is doordat er te weinig personeel is en ze veel wisselende diensten draaien. <

De Hongaarse president Pal Schmitt treedt toch af. Schmitt zei gisteren dat het plagiaatschandaal dat hem achtervolgt – een naar zijn zeggen ‘persoonlijke kwestie’ – niet goed uitpakt voor Hongarije en dat hij daarom als zijn plicht ziet, zijn functie op te geven. De parlementsvoorzitter vervangt Schmitt totdat het parlement een nieuwe president kiest. Dat moet binnen dertig dagen gebeuren. <

Een docente van een Palestijnse universiteit zit sinds vorige week woensdag vast, omdat ze ervan wordt beschuldigd op Facebook de Palestijnse president Mahmoud Abbas te hebben beledigd. Dat heeft mensenrechtenorganisatie Al-Haq maandag gezegd. De docente, Ismat Abdul-Khaleq, zou Abbas op Facebook een verrader hebben genoemd en zijn aftreden hebben geëist. Vorige week werd ook al een journalist opgepakt op verdenking van belediging. <

Het Amerikaanse chemiebedrijf Dow Chemicals legt zijn productiefaciliteit in Terneuzen stil vanwege verminderde vraag naar zijn producten in Europa. Dow produceert in Terneuzen onder meer kunststoffen als polyethyleen. In het kader van een bezuinigingsoperatie sluit het bedrijf verder fabrieken in de Verenigde Staten, Portugal, Hongarije en Brazilië. Het bedrijf schrapt in totaal negenhonderd banen. <

Presidentskandidaat Frankrijk in ziekenhuis Beelden voetbalrellen mogelijk op internet De politie in Doetinchem wil beelden van rellen na afloop van een voetbalwedstrijd tussen Feyenoord en De Graafschap op internet zetten. De politie hoopt dat de relschoppers zich zo vrijwillig aangeven. <

Studenten prijzen Groningse universiteit De Rijksuniversiteit Groningen (RUG) is volgens buitenlandse studenten de beste universiteit van Nederland. De RUG komt voor het derde jaar op rij als beste uit de bus in de Internationale Studenten Barometer. Ruim 8700 studenten aan acht universiteiten en vier hbo-instellingen gaven hun mening over de onderwijskwaliteit, huisvesting, ondersteuning en faciliteiten. De RUG scoorde op alle punten goed tot zeer goed. <

A2 bij Eindhoven dicht door ontsnapte paarden De A2 in de richting van Eindhoven is gistermiddag tussen de knooppunten Leenderheide en De Hogt enige tijd dicht geweest, omdat er paarden op de rijbaan liepen. Dat meldt de Verkeersinformatiedienst. Ook in de richting van Maastricht waren twee rijstroken dicht. De tien dieren waren volgens de politie uit een wei ontsnapt. Er ontstonden kilometerslange files. <

gpd

‘Ontvoerd meisje’ blijkt man van 25 te zijn De politie heeft zondag ten onrechte melding gemaakt van de ontvoering van een meisje in Zwolle. Er bleek geen meisje te zijn ontvoerd, maar een 25-jarige man. De ontvoerde werd later teruggevonden in een woning aan de Borneostraat. Hij had een wond aan het hoofd. Vier Zwollenaren van 17, 22, 25 en 46 jaar zijn aangehouden. <

Advocaat Richard Korver heeft in de Amsterdamse zedenzaak smartengeld geëist namens een groot deel van de ouders van de slachtoffers van Robert M. Het totale bedrag komt uit boven een miljoen euro. Als de schadevergoedingen worden toegewezen en M. niet direct kan betalen, keert de overheid het bedrag uit acht maanden na het definitief worden van het vonnis. Vervolgens kan de staat 42 jaar lang geld verhalen op M. <

Prinses Mabel niet bij viering Koninginnedag

Motten bedreigen toga’s Universiteit Amsterdam Aan de Universiteit van Amsterdam zijn motten opgedoken. De insekten zijn aangetroffen in het bestuursgebouw, de Agnietenkapel en de Aula. Ook in de togakamer, waar de toga’s van de hoogleraren hangen, zijn mottensporen gevonden. De universiteit heeft de hoogleraren laten weten dat alle toga’s preventief worden behandeld. <

Politie na dreigtweet in actie op school in Sneek Tientallen agenten waren gisteren op het Bogerman College in Sneek, nadat vrijdag een tweet was gevonden waarin werd gedreigd de school in brand te steken. In de tweet werd ook gedreigd met geweld. Volgens de politie was het niet zeker dat het bericht een uit de hand gelopen grap was. Daarom werd besloten tot de massale inzet van agenten. Drie leerlingen zijn opgepakt en hebben een bekentenis afgelegd. <

‘Geen contact Defensie met agenten Kunduz’ Het ministerie van Defensie houdt geen contact met de door Nederland opgeleide politieagenten in de Afghaanse provincie Kunduz, terwijl dit wel aan de Tweede Kamer was beloofd. Defensie weet niet waar de agenten heen zijn gegaan en wat ze doen, concluderen de Volkskrant en het televisieprogramma Nieuwsuur uit onderzoek in de provincie. <

ap

Lunchkaart van Titanic brengt 91.000 euro op Een menukaart voor de eerste klas van de Titanic, met de gerechten van wat de laatste lunch zou blijken, is in Londen geveild voor omgerekend 91.000 euro. Het menu werd bewaard door een bankier uit San Francisco. Zijn vrouw had het in haar handtas gestopt en meegenomen. Het volgens veilinghuis Henry Aldrige & Son een van de zeldzaamste memorabilia die de afgelopen jaren zijn geveild. Een sleutelbos afkomstig van de Titanic ging afgelopen zaterdag onder de hamer voor ruim zeventigduizend euro. <

Rivaliserende milities uit twee Libische steden bij de grens met Tunesië zijn gisteren met elkaar in gevecht geraakt. Dat hebben inwoners van de twee steden, Ragdalein en Zwara, gezegd. Een speciale brigade van de Libische politie is in het gebied gearriveerd om de onrust de kop in te drukken en te bemiddelen bij een staakt-het-vuren en het vrijlaten van gevangenen. <

Iraakse Koerden sluiten oliekraan naar Bagdad Koerden in het semi-autonome noorden van Irak hebben de oliekraan naar Bagdad dichtgedraaid uit onvrede over het uitblijven van betalingen door de Iraakse regering. De Koerdische regionale regering sloot in 2011 een overeenkomst met Bagdad, waarin werd vastgelegd dat de Koerden hun olie naar de Bagdad transporteren, waar ze wordt verkocht. De opbrengst moet worden gedeeld. <

Helikopters klaar voor redding FARC-gijzelaars Kopten Egypte stappen op uit grondwetcommissie De Koptische Kerk heeft zich teruggetrokken uit de Egyptische commissie die een nieuwe grondwet moet opstellen voor het land. Dat heeft het Egyptische staatspersbureau MENA maandag gemeld. Volgens de kerk is deelname aan de commissie ‘zinloos’. De honderdkoppige commissie bestaat vooral uit islamisten. Eerder al stapten circa vijfentwintig publieke figuren en liberale leden op. Volgens hen is de commissie geen afspiegeling van de Egyptische samenleving en heeft ze niet genoeg grondwetsexperts binnen de gelederen. <

Man die lekte naar Russen ‘Syrische leger vertrekt was al eerder in opspraak voor 10 april uit steden’ De 60-jarige consulair medewerker van het ministerie van Buitenlandse Zaken die zeven jaar lang vertrouwelijke informatie lekte aan spionnen voor Rusland, is al eerder in opspraak geweest. In 2007 kwamen de man en zijn echtgenote in het nieuws, omdat zij een zevenjarig geadopteerd Koreaans meisje zouden hebben gedumpt. Volgens het echtpaar was het kind tijdelijk uit huis geplaatst, omdat ze leed aan een ernstige vorm van bindingsangst. <

De regering van Zuid-Sudan is niet tevreden over de bemiddelingsrol die de Afrikaanse Unie (AU) speelt bij het oplossen van het conflict met Sudan. Regeringswoordvoerder Barnaba Marial Benjamin zei gisteren dat de regering teleurgesteld is over een rapport van de AU aan de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. In het rapport wordt Zuid-Sudan afgeschilderd als het land dat de aanzet heeft gegeven tot de vijandelijkheden tussen de twee landen. <

Gevechten tussen milities bij Libische grensdorpen

Slachtoffers Robert M. eisen tonnen smartengeld

Prinses Mabel zal niet aanwezig zijn bij de viering van Koninginnedag in Rhenen en Veenendaal. Dat heeft commissaris van de koningin van Utrecht Roel Robbertsen bekendgemaak. Mabel is afwezig vanwege de gezondheidstoestand van haar echtgenoot, prins Friso, die na een skiongeval in februari in coma ligt. Het is de vraag of hij ooit nog bijkomt. <

novum

Eva Joly, die namens de Groenen meedoet aan de presidentsverkiezingen in Frankrijk, is na een val in het ziekenhuis opgenomen. De 68-jarige Joly kwam zondag ten val bij het verlaten van een theater. De verwachting is dat zij snel weer haar campagne zal kunnen te hervatten. Joly verwierf nationale bekendheid, toen ze als onderzoeksrechter de strijd aanbond met corruptie bij oliegigant Elf. Haar verkiezingscampagne verloopt moeizaam, omdat het belangrijkste onderwerp van de verkiezingen de economie is, en niet het milieu.<

Kritiek Zuid-Sudan op rapport Afrikaanse Unie

Het Syrische leger belooft zijn manschappen en zware wapens voor 10 april terug te trekken uit steden. Dat heeft de Syrische president Bashar alAssad gisteren laten weten aan Kofi Annan, de speciale gezant van de Verenigde Naties voor Syrië. Annan had liever gezien dat er een eerdere datum als ultimatum was gesteld. Hij heeft de Syrische regering dan ook opgeroepen eerder een begin te maken met de terugtrekking. <

Twee helikopters van de Braziliaanse luchtmacht zijn gisteren in Colombia gearriveerd om de laatste tien militairen en agenten die door de Colombiaanse rebellenbeweging FARC worden vastgehouden op te halen. De FARC heeft na Colombiaanse bemiddeling besloten de gijzelaars vrij te laten. <

ap

Celstraf voor weduwen en dochters van Bin Laden Drie weduwen en twee dochters van Osama bin Laden die zich samen met hem illegaal in Pakistan hebben opgehouden, zijn daarvoor tot 45 dagen gevangenisstraf veroordeeld. De tijd die de vrouwen al hebben vastgezeten, wordt in mindering gebracht, zodat zij nog twee weken van hun straf moeten uitzitten. Daarna worden zij het land uitgezet. <

gpd

Komende Pasen minder buitenlandse toeristen Circa 850.000 buitenlandse toeristen brengen naar verwachting de komende paasdagen in Nederland door. Dat zijn er ongeveer 150.000 minder dan vorig jaar, toen Pasen laat viel en door het zomerse weer een recordaantal van ruim een miljoen mensen vakantie in Nederland vierden. De buitenlandse gasten komen vooral uit Duitsland en België. <

Rechtbank Utrecht keurt overname Selexyz goed De overeenkomst over de verkoop van Selexyz met investeerder Procures, wordt waarschijnlijk vandaag definitief beklonken. De overname van de boekhandels voor 3,5 miljoen euro werd vrijdag door de rechtbank in Utrecht goedgekeurd. Met de deal zouden de zestien winkels van Selexyz voorlopig gered zijn van een faillissement. <

College Rotterdam wil 2500 banen schrappen Het college van burgemeester en wethouders in Rotterdam wil de komende jaren bijna tweehonderd miljoen euro bezuinigen op de eigen organisatie. Tot 2015 verdwijnen, als het aan het gemeentebestuur ligt, onder meer circa 2500 voltijdbanen. Het plan wordt binnenkort besproken in de raad. <

TNT geconfronteerd met tegenzittende markten TNT Express heeft sinds het begin van 2012 te maken met gemengde economische omstandigheden in Europa en afnemende volumes in zowel Azië als Europa. Dat meldt het transportconcern in een handelsupdate. De prijsdruk in Europa, het Midden-Oosten en Azië heeft de operationele resultaten negatief beïnvloed. Daarom is een kostenbesparingsprogramma van 150 miljoen euro ingezet, dat voor eind 2013 afgerond moet zijn. <

Publieke omroep schrapt 15,6 procent van banen Bij de landelijke publieke omroepen en hun koepelorganisatie verdwijnen de komende jaren 625 banen, ongeveer 15,6 procent van het personeelsbestand. Daarbij zullen veel gedwongen ontslagen vallen, bevestigde gisteren een woordvoerder van de Nederlandse Publieke Omroep na berichtgeving in Trouw. Koepelorganisatie NPO is al begonnen aan de ontslagronde. Bij de omroepen moet het personeelsbestand zijn ingekrompen voordat de omroepfusies in 2016 hun beslag krijgen. <

7 nederlands dagblad dinsdag 3 april 2012

Ruurd Ubels nd.nl/economie beeld gpd / Harmen de Jong

redactie buitenland nd.nl/buitenland beeld ap

De pomphouder wordt niet vrolijk van de benzineprijs

Lieberman wil bescherming van bloggers wegnemen ▶ Washington Als de Amerikaanse senator Joe Lieberman (onafhankelijk) zijn zin krijgt, moeten bloggers die op hun site aan anderen ruimte bieden om te reageren, veel voorzichtiger worden. Want dan worden ze niet alleen verantwoordelijk voor wat ze zelf op hun blog zetten, maar ook voor de reacties daarop.

…De prijzen aan de pomp stijgen, maar de pomphouders zien daar weinig van terug. …Integendeel. Ook de verkoop in de tankshops staat onder druk.

▶ Hoogeveen ‘Een tankshop moet het voor een belangrijk deel hebben van impulsaankopen. En de aandrang om nog wat snacks te kopen als de brandstofrekening hoger wordt, neemt af.’ Ewout Klok is voorzitter van BETA, de belangenvereniging van onafhankelijke pomphouders. Zelf heeft hij een Shell-pompstation in Hoogeveen, vlak bij een afslag van de A28. Laat niemand denken dat de hogere brandstofprijzen terechtkomen in de zakken van de pomphouders, zegt hij. De omzet van tankshops blijft weliswaar op peil, maar dat is vooral het gevolg van de stijgende brandstofprijzen. De winstmarges daarentegen staan onder druk, want accijns en de internationale oliemarkt bepalen grotendeels de prijs aan de pomp. Daar schiet de pomphouder dus niets mee op. Zijn verdiensten zitten momenteel vooral in de verkoop van blikjes fris, broodjes en ijs: daar zijn de marges hoger op dan op een liter euro 95.

autokilometers Hoewel BETA geen recente cijfers heeft over de omzet van de aangesloten duizend pomphouders ‘hoef je geen hogere wiskunde te hebben gestudeerd om te snappen dat de winstmarges van tankshops onder druk staan’, zegt Edsko Schuitema van BETA. ‘Door de economische crisis worden minder autokilometers afgelegd. Een deel van het zware transport staat bij gebrek aan werk zelfs stil. Dan wordt er dus helemaal

beurs novum nd.nl/economie

Beurs sluit hoger door positivisme VS ▶ Amsterdam De Amsterdamse beurs is gisteren met een lichte winst gesloten dankzij positief nieuws uit de Verenigde Staten en winst voor de oliegerelateerde fondsen. De AEX-index sloot gisteren met 0,9 procent hoger op 326,39 punten. De belangrijkste beursgraadmeter stond aan het eind van de middag nog in de min, maar schoot omhoog na de opening van Wall Street. Koen Bender van Mercurius Vermogensbeheer schrijft het opmerkelijke herstel van de AEX toe aan de positieve uitkomst van de inkoopmanagersindex van de VS over maart, die harder steeg dan verwacht. De Amerikaanse inkoopmanagers verwachten dat de werkgelegenheid, die de laatste maanden toch al sterk steeg, de komende tijd nog verder toeneemt. Grootste stijger in de AEX was toeleverancier aan de olieindustrie SBM Offshore met een plus van 3,3 procent. Zwaargewicht Shell boekte een koerswinst van 1,8 procent. TomTom was van de AEX-fondsen de grootste daler met een verlies van 3,1 procent. TomTom bevestigde dat klanten problemen hebben om data te ontvangen op hun navigatieapparaten.

De pomphouders lijden ook onder de hoge benzineprijs. niet meer getankt en dus ook geen snoep of iets dergelijks gekocht.’

bewuster Toch heeft de crisis – hoe wrang ook – tegelijk een positieve kant voor pomphouders. Klok: ‘Sommige werknemers maken langere dagen uit angst hun baan te verliezen. Die slaan ’s morgens thuis het ontbijt over, kopen broodjes in een tankshop en eten deze onderweg op.’ Dat neemt niet weg dat de hoge brandstofprijzen – de prijs van een liter euro 95 is sinds begin november met ruim 25 cent gestegen – veel pomphouders op kosten jagen. Zo leiden de talloze dagelijkse pintransacties tot hogere afdrachten aan de bank, omdat grotere bedragen worden afgerekend. Stel dat de olieprijs straks weer daalt, dan zullen pomphouders weer wat

makkelijker kunnen ademen. Maar alles wijst erop dat ze op langere termijn hun klanten minder vaak zullen zien. ‘Ik verwacht dat automobilisten steeds bewuster met hun auto zullen omgaan’, zegt Klok. De BETA-voorzitter annex pomphouder wijst op recente cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek, waaruit blijkt dat automobilisten in 2010 gemiddeld bijna vier procent minder kilometers reden dan in 2005. ‘Daar komt bij dat nieuwe auto’s voortdurend zuiniger worden’, benadrukt Klok. De belangenorganisatie Bovag verwacht dat in Nederland in 2020 één miljard liter benzine en diesel minder wordt getankt dan nu, een daling van bijna 15 procent vergeleken met 2010. Klok: ‘Vroeger reed een Opel Kadett één op twaalf. Auto’s die nu populair zijn, zoals de Toyota Aygo of de Peugeot 107, kunnen wel één op twintig halen.’ <

De senator wil dat artikel 230 van de Communications Decency Act wordt aangepast. Nu beschermt dit artikel internetproviders en bloggers, doordat die niet verantwoordelijk zijn voor wat anderen op hun sites zetten. Lieberman wil die bescherming wegnemen. Zo kunnen providers en bloggers, maar bijvoorbeeld ook de eigenaars van sites waarop diverse mensen bijvoorbeeld boeken beoordelen, straks ook verantwoordelijk worden gehouden voor wat ze niet zelf geschreven hebben. Lieberman, voorzitter van de commissie binnenlandse veiligheid van Senaat, zegt met de wijziging een bijdrage te willen leveren aan de strijd tegen het terrorisme. Maar tegenstanders vrezen een verlammend effect op de vrije uitwisseling van ideeën en gedachten op het internet. Zij achten de kans groot, dat bloggers hun blogs voor commentaren van anderen zullen afsluiten, uit angst voor vervolging. Of dat ze alleen nog maar reacties zullen plaatsen van mensen die ze kennen en vertrouwen, maar niet meer van mensen die liever anoniem blijven.

openbaar debat William A. Jacobson, bijvoorbeeld, jurist auteur van de politieke blogsite Legal Insurrection, overweegt dit laatste. Positief aan Liebermans voorstel vindt hij, dat het kwaadwillende anonieme commentatoren minder kans biedt om met valse informatie mensen op het ver-

Joe Lieberman keerde been te zetten, of met opruiende of racistische teksten de eigenaar van een site verdacht te maken. Maar volgens hem is het nadelige effect groter. Want wie een voor het openbare debat zinvolle en goed-gedocumenteerde reactie kan en wil leveren, maar daarbij zijn identiteit wil beschermen, kan straks op veel blogs niet meer terecht. Marc Randazza, als jurist gespecialiseerd in vrije meningsuiting en auteur van de blogsite The Legal Satyricon, vindt Liebermans voorstel een aanval op het Eerste Amendement van de Amerikaanse grondwet, dat onder meer de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid garandeert. Volgens Randazza is anonieme meningsuiting een uitlaatklep voor mensen die hun stem willen laten horen zonder te hoeven vrezen voor wraak. Hij herinnert eraan dat het Amerikaanse hooggerechtshof anonimiteit ooit heeft betiteld als ‘een schild tegen de tirannie van de meerderheid.’ <

8 nederlands dagblad dinsdag 3 april 2012 familieberichten tarief € 0,89 per mm, per kolom (incl. btw); bij opgave via www.nd.nl/adverteren 15% korting; over telefonisch opgegeven advertenties kunt u niet reclameren

Romeinen 8

In vast vertrouwen op haar Heer en Heiland heeft de Here Thuisgehaald onze lieve en zorgzame moeder en oma

Grietje Blok-van der Winde Wij gaan D.V. donderdag 5 april 2012 trouwen.

Teun Janssen & Thea van der Vinne Eredienst wordt gehouden om 19.00 uur in de Maranathakerk, Nobellaan 140 te Assen. Ons adres wordt: Smetanalaan 152 9402 XJ Assen. Tel. 0592-862129.

weduwe van Hindrik Blok; overleden 4 augustus 2003 Zij mocht de gezegende leeftijd bereiken van ruim 91 jaar. Jipsinghuizen, 20 januari 1921

†Ten Boer, 1 april 2012

Zuidwolde(Gr.): Hardegarijp: Zuidwolde (Gr.): Hoogezand: Harkstede: Assen: Ten Boer: Noordwolde (Gr.): Ten Boer:

Harm en Maria Blok-Kamphuis Gea en Jan Beihuisen-Blok Evert en Roelien Blok-Brink Hilco en Jenny Blok-Mulder Ina en Jacob Lenting-Blok Jannie en Willem Brink-Blok Rieks en Jos Blok-Huistra Jacob en Coby Blok-Oudman Garrelt en Jettie Blok-Meijer

Op 31 maart nam God uit dit leven tot Zich onze zorgzame, behulpzame broer en zwager Johan Veen echtgenoot van onze (schoon)zus Gré van den Dool Capelle a/d IJssel

Zwolle, 1 april 2012

Wim Veen

Veenendaal Capelle a/d IJssel Capelle a/d IJssel

Goof en Dit Mingelen

Armadale

Gerda en Dirk van den Dool

Arnhem

Jan en Anneke van den Dool

Gerrit van den Dool

Gerrie en Harrie Brouwer

Heerhugowaard

Geliefde echtgenote van van onze broer Jan Brink en (schoon)moeder en oma van Henk en Petra en kinderen en Frits en Dirk-Jan.

JOHAN VEEN

Annie Brink-Beeftink

Trooste de Here onze broer, zwager en oom, en zijn kinderen en kleinkinderen met de woorden uit Rom. 8: “Niets kan ons scheiden van de liefde van God.” Hannie Arieda en Jan Henk en Thea Dick en Nelie Albert en Folly Bep Dienie Nettie en Rutger

Eerder zijn haar voorgegaan Nel en Wim Klaas Joop en Sarie Harry Casely

Krommenie, 30 maart 2012 Capelle aan den IJssel, 19 april 1929 M. Veen-van den Dool Teunie en Philip Maan Marja en Arjan, Johan, Lisanne, Nathanja Annette Daniëlle en Chris, Nienke, Ilse, Leah, Tabitha, Quinten Remco en Esther, Mirthe, Tobias Sebastiaan

Gelukkig wie wonen in uw huis, gedurig mogen zij u loven. Psalm 84 : 5 (N.B.V.)

Floris en Henriëtte Veen

Peter en Willy Veen Noël en Gerarda, Joas - Thuis, Hannah, Nathan, Thirza Ruben en Linda, Noortje Myrthe

nd.nl/familieberichten

uw eigen familiebericht via www.nd.nl Als u uw familiebericht opgeeft, houdt u rekening met het volgende: ▶ vermeld of u standaardof eigen opmaak wenst. ▶ Geef nadrukkelijk uw voorkeuren aan voor lay-out en opmaak.

▶ geboorte- en overlijdensberichten: één dag voor plaatsing tot 16.00 uur ▶ overige familieberichten: één dag voor plaatsing tot 13.00 uur ▶ [email protected] ▶ tel 0342 - 411711 fax 0342 - 411612 ▶ postbus 111 3770 AC Barneveld

Ria Veen Anneke Barelds

Verlangend naar haar Heer en Heiland is, 90 jaar oud, ingeslapen onze moeder, oma en overoma

Fokje Hindriks - Helmholt † Zwolle, 1 april 2012

Edith Veen

Groningen:

Sander en Dianne Janita

Jan Willem Veen Marjolein Schmidt Danny en Elise Maico en Annemaaike Joeri Raimon

De Baronie 326, kamer 521 2904 XM Capelle aan den IJssel Mijn man en onze vader is overgebracht naar rouwcentrum "Hess", Reigerlaan 195 te Capelle aan den IJssel, alwaar geen bezoek. De samenkomst wordt gehouden D.V. donderdag 5 april om 13.15 uur in "De Voorhof", Bermweg 332 te Capelle aan den IJssel. Aansluitend zal omstreeks 14.45 uur de begrafenis plaatsvinden op de begraafplaats "Schollevaar", Burgemeester Schalijlaan 2 te Capelle aan den IJssel. Na afloop van de begrafenis is er gelegenheid tot condoleren in de ontvangkamer van de begraafplaats. Onze dank gaat uit naar het verplegend personeel van "De Roo". Geen bloemen

De Heer heeft thuisgehaald Zijn dienstknecht, onze geliefde vader, grootvader en overgrootvader

Jacob Gerrit Fijnvandraat sinds 29 december 2006 weduwnaar van Gré Wilts. * Amersfoort 30 november 1925

Genemuiden:

† Eindhoven 31 maart 2012

Jaap en Linda Fijnvandraat-Brouwer Elza en Henk-Jan Oudenampsen-Fijnvandraat Herman en Asselien Fijnvandraat-Kuperus Marja en Freek van de Pol-Fijnvandraat In herinnering: Wouter Fijnvandraat Klein- en achterkleinkinderen Er is gelegenheid tot afscheid nemen op dinsdag 3 april van 19.00 tot 20.00 uur in uitvaartcentrum Jelsumerhof, Jelsumerstraat 43 te Leeuwarden.

Correspondentieadres: J.G. Fijnvandraat Zandkever 23, 5658 AR Eindhoven

Tijdens de ziekte en na het overlijden van mijn lieve man, onze vader en opa

sinds 10 april 1987 weduwe van Gerard Hindriks * Den Horn, 19 december 1921

Gerrie en Herman Poot

Eenmaal zullen we allen weerzien “Eens als de bazuinen klinken” O wat zal dat heerlijk zijn

De dankdienst voor zijn leven wordt gehouden op D.V. donderdag 5 april om 13.30 uur in gebouw ‘Uitzicht’, Archipelweg 222 te Leeuwarden. Aansluitend vindt de begrafenis plaats op de Noorderbegraafplaats, Schapendijkje 4 te Leeuwarden. Na afloop is er gelegenheid tot condoleren in gebouw ‘Uitzicht’.

Capelle aan den IJssel, 31 maart 2012

Johan en Margriet Marjan en Jasper, Laura, Monique, Wendy Jacolien en Andries Rianne en Bas

Wij gedenken in liefde allen die haar reeds zijn voorgegaan: Louwe en Antie, Berend en Minie, Jan en Lotty, Andries en Marchien, Aafke en Hotse, Sietske en Dirk, onze ouders en onze kinderen Siebe en Klaas.

Heden zult u met Mij in het paradijs zijn. Lukas 23:43

Vanaf 12.15 uur is er gelegenheid tot condoleren in “Het Anker” bij de kerk.

Dankbaar dat hem een verder lijden bespaard is gebleven, geven wij u kennis dat de Here tot zich heeft genomen mijn man, onze vader, opa en overgrootvader

Roden: Eke Alssema-Engels

Wij bidden Gré en haar (klein)kinderen, Gods troost en nabijheid toe.

De Here heeft thuisgehaald op 30 maart 2012 onze schoonzuster en tante

Gezang 160

Zuidhorn: Syke Koopman-Helmholt Piet Koopman neven en nichten

Arie en Maatje van den Dool

De samenkomst zal worden gehouden op vrijdag 6 april om 13.00 uur in de Gereformeerde kerk, Pastorielaan 30 te Zuidwolde (Gr.). Aansluitend zal de begrafenis plaatsvinden.

"Groot is uw trouw o Heer, mijn God en Vader"

Fokje Hindriks-Helmholt weduwe van Gerard Hindriks

36 kleinkinderen 63 achterkleinkinderen 1 achter-achterkleinkind

Correspondentieadres: H.J.Blok, Wedmanstraat 20, 9791 BK Ten Boer

De Here heeft tot Zich genomen onze lieve zuster en schoonzuster

Harry Hindriks Noortje Warmenhoven Koen en Mirjam Frank Mathilde en Reinier

LEO NOORT hebben wij heel veel medeleven, in welke vorm dan ook, mogen ontvangen. Daar willen wij u hartelijk voor bedanken. Het heeft ons goed gedaan. Hermine Noort - Dekkers Kinderen en kleinkinderen

Gretie Enter - Hindriks Arend Enter Christiaan en Leonie Gerard en Marjolijn Line en Tom en achterkleinkinderen

Correspondentieadres: Vossestaart 112 8281 LV Genemuiden De samenkomst wordt D.V. gehouden op donderdag 5 april om 10.30 uur in De Opstandingskerk, Esdoornstraat 25 te Zwolle. Aansluitend zal de begrafenis om plm. 12.30 uur plaatsvinden op de Algemene Begraafplaats te Hoogeveen (ingang Van der Wijckstraat). Voor de samenkomst is er van 10.00 tot 10.25 uur gelegenheid tot condoleren. Na de begrafenis is er eveneens gelegenheid tot condoleren in kerkgebouw De Opgang, Alteveerstraat 105 te Hoogeveen.

Rijnsburg, maart 2012

Wij willen iedereen hartelijk bedanken die met ons heeft meegeleefd na het overlijden van onze heit, pake en âldepake

Wopke Tabak Het was hartverwarmend, de vele kaarten, telefoontjes, persoonlijke condoleance, het heeft ons heel goed gedaan. De kinderen Tabak, de Jong, Veenstra April 2012

9 opinie debat analyse nederlands dagblad dinsdag 3 april 2012

Jan van Benthem • commentator buitenland nd.nl/opinie beeld ministerie van defensie

commentaar nd.nl/commentaar Piet H. de Jong

Contractbreuk in Kunduz

Tbs-ontwijker

Dat Nederland van door haar getrainde Afghaanse agenten verlangt, dat ze alleen aan zelfverdediging mogen doen, is naïef.

Als een weigering mee te werken aan een onderzoek het effect heeft dat een crimineel een terechte straf kan ontlopen, is er iets grondig mis. Dat zegt iets over de wanverhouding in het justitiële stelsel waarbij de focus vooral is gericht op de dader en zijn rechten en niet op het slachtoffer. Pas de laatste tijd is een kentering zichtbaar waarbij de rechten van het slachtoffer meer in beeld komen. Teevens bedoeling is zeker te billijken. Zijn gekozen middel niet. Dat heeft veel weg van het schieten met een kanon op een mug. Vrijwel de gehele Tweede Kamer, inclusief CDA en in mindere mate VVD, had gisteren stevige, veelal principieel geladen kritiek op zijn plan om het medisch beroepsgeheim te doorbreken. Door psychiaters te verplichten medische gegevens van hun patiënt aan de rechter te geven, doorbreek je de vertrouwensregel tussen een behandelaar en zijn cliënt. Daar komt bij dat het plan een nare bijwerking kan krijgen. Als gedragsgestoorden uit angst voor tbs hulpverlening gaan mijden, wordt het paard achter de wagen gespannen. Dat kan nooit de oplossing zijn van het probleem.

… Groot nieuws gisteren over de politietrainingsmissie in Kunduz: Defensie heeft ‘geen idee’ wat de agenten na hun training door de Nederlanders doen. Sommigen bleken zelfs te hebben gevochten met de taliban. Harry is weer thuis uit Afghanistan en dat voelt kennelijk goed. Voor de duidelijkheid: het gaat hier over Tweede Kamerlid Harry van Bommel en zijn weblog (met daarin: Harry bezoekt, Harry gezien, Harry in aktie, Harry leest, Harry reist, Harry schrijft, Harry speecht en Harry vraagt – zodat je al snel Harry zegt). Harry is samen met enkele andere Kamerleden in Afghanistan geweest, en heeft daar geconstateerd dat hij zich ‘niet zo veel zorgen’ hoeft te maken over de politietraining die de Nederlanders in Kunduz geven. ‘Dat verloopt allemaal wel goed’, meldt Harry, zelf pertinent tegenstander van de missie. ‘De rekruten krijgen een behoorlijke training in het aanhouden en fouilleren van personen, het doorzoeken van auto’s en het optreden bij relletjes. Natuurlijk is er ook schiet- en gevechtstraining’. Harry maakt zich naar eigen zeggen alleen ‘grote zorgen over de toekomstperspectieven’ van de agenten. Dat hoeft hij niet te doen: de taliban zorgen er wel voor dat de agenten genoeg werk houden. Zeker vijf agenten die de Nederlandse training hebben meegemaakt, blijken volgens onderzoek van de Volkskrant en de actualiteitenrubriek Nieuwsuur betrokken te zijn geweest bij vuurgevechten met de taliban. Defensie wist dat niet. De agenten worden namelijk niet gevolgd na hun training (zoals de Tweede Kamer tegen beter weten in is beloofd), er wordt ze alleen verteld dat ze de taliban niet moeten aanvallen. Daarna nog even

vriendelijk uitzwaaien bij de poort en gaan ze de werkelijkheid van Afghanistan weer in. Den Haag heeft namelijk één cruciaal ding vergeten: de taliban moeten ook een training krijgen. Dat ze netjes aan tafel blijven zitten bijvoorbeeld, als de politie komt om ze te arresteren. Dat ze niet, zoals ik eens meemaakte, druk mobiel bellend achter je aan blijven rijden, om hun bommenleggende kornuiten te vertellen welke route je neemt

en met welke auto. ‘Ja, zo doen ze dat. Zo maken ze hun plannen om een aanslag op ons te plegen’, was het nuchtere commentaar van het gemengd Afghaans-Amerikaanse gezelschap waarmee ik de auto deelde. Hetzelfde zullen de taliban doen met de door Nederland getrainde agenten. Dat is waarom Harry zich terecht zorgen over hun toekomstperspectieven maakt. Voor ‘zelfverdediging’ mogen deze

advertentie

Bedankt voor uw

bijdrage aan de collecte!

agenten van Den Haag hun vuurwapen gebruiken, maar niet voor ‘geplande offensieve acties’. Even vertalen, van het Hoog Haags Politiek naar gewoon Nederlands: als de agent wordt beschoten, mag hij terugschieten. Maar als hij weet dat de schutter bij een groep taliban hoort die dinsdagavond om acht uur bijeenkomt in een huis aan de Bandar Abadstraat in Kunduz, mag die Nederlands getrainde agent niet meedoen aan een actie tegen hen. Minister Rosenthal heeft op 15 februari de twijfelende Kamer nog verzekerd dat de agenten die Nederland traint beslist niet gaan strijden tegen de taliban. ‘Ze moeten leren checkpoints in te richten, ze moeten leren om op een bepaald moment de zogeheten bommetjes te ontmantelen, de Improvised Explosive Devices. Dat zijn dit soort van taken’. Alsof de taliban dat in alle rust en vrede laten gebeuren.

Tor Jan Hoe het wel gaat, leert het verhaal van politiecommandant Tor Jan, in Uruzgan, eergisteren. Tor Jan ging wel achter de taliban aan, onder meer omdat hij het niet zo had op het leggen van die ‘zogeheten bommetjes’. Zestien keer probeerden de taliban hem daarom te vermoorden – in Hoog Haags Politiek ook wel een zogeheten ‘onvrijwillige levensbeëindiging’. Eergisteren konden de taliban eindelijk zijn route en zijn auto in Tarin Kowt goed in het vizier krijgen en stierf Tor Jan door zo’n ‘zogeheten bommetje’. Zijn auto, een zware Ford Ranger, werd volledig verwoest. Mocht dat in Kunduz gebeuren, dan kan een naar Haagse inzichten getrainde agent nu hopelijk wel een proces verbaal invullen. Maar de moordenaars opjagen en arresteren dan wel uitschakelen als ze zich blijven verzetten, dat past niet in het Haagse ‘toekomstperspectief’ voor Afghanistan. <

WWW.ZOA.NL GIRO 550

Het motief van staatssecretaris Fred Teeven (Veiligheid en Justitie) om te voorkomen dat zware en ziekelijke criminelen onbehandeld weer op straat belanden, is volstrekt duidelijk. Het is ook begrijpelijk dat de bewindsman tegengas wil geven aan slimme advocaten die hun cliënten influisteren niet mee te werken aan een psychiatrisch onderzoek. Jaarlijks gaat het om enkele tientallen personen. Het is een weigering waarvan is gebleken dat het loont. In plaats van een opgelegde behandeling in een tbs-kliniek en een tbs-straf komt zo’n weigeraar ervan af met een gevangenisstraf. Een straf die in Nederland per definitie te overzien is. Terwijl een tbs-maatregel telkens verlengd kan worden en door de veroordeelde ervaren kan worden als levenslang.

Wat dan wel om weigerachtige verdachten van een psychiatrisch onderzoek te behandelen? Vanuit de Kamer en – eerder – van de kant van de Raad van Strafrechttoepassing en Jeugdbescherming (RSJ) zijn alternatieven aangedragen voor het paardenmiddel van de bewindsman. De bewindsman toonde zich gisteren geïrriteerd dat de Kamer hem de voet dwars zette. De alternatieven werkte hij nogal gemakkelijk onder tafel. Toch doet hij er verstandig aan, wanneer het afgebroken debat wordt hervat, zijn stugheid terzijde te schuiven. De aangereikte alternatieven – zoals een langere observatie en een knip tussen schuld en strafoplegging – zijn het alleszins waard serieus te overwegen. Daarbij kan Teeven zijn licht opsteken bij ervaringen die in Zweden en Zwitserland zijn opgedaan met een onafhankelijke commissie van juristen en ethici, die elke vraag om het medisch beroepsgeheim op te heffen toetsen.

10 opinie debat analyse dinsdag 3 april 2012 nederlands dagblad

Albert Renkema • leraar aardrijkskunde en economie nd.nl/opinie

Inspectie, kijk eens om je heen … De Onderwijsinspectie moet de schadelijke invloeden van buiten de scholen meewegen in haar oordeel. Juist ook die tasten het onderwijs aan. ‘Kijk om je heen, kijk om je heen. Zoals de wereld nu is, zie je hem nooit weer.’ Dit citaat van letterkundige Cees Buddingh’ (1918–1985) schoot mij te binnen toen ik onlangs met een groep leerlingen op excursie was. Om je heen kijken is een basisvaardigheid die je moet beheersen, wil je weten hoe de wereld in elkaar steekt. Elke keer wanneer ik om me heen kijk, valt het me op hoe jong en half jong, vol overgave bezig zijn met het systematisch om zeep helpen van deze vaardigheid. Overal zie je hen turen op het schermpje van de nieuwste iPhone. En de wereld rondom, die gaat aan hen voorbij. Ben ik een ouwe knorrige zeurpiet die niet meer weet hoe de moderne wereld in elkaar steekt? Ik denk het niet. Ik kan me nog steeds opwinden en raakte dan ook geïrriteerd toen ik las dat de onderwijsinspectie van plan is scholen nog meer achter de broek te gaan zitten dan nu al het geval is. De aanleiding: een alarmerend bericht dat het aantal gezakte leerlingen in het voortgezet onderwijs de komende jaren drastisch zal toenemen.

Dr. Manfred Gerstenfeld • bestuursvoorzitter Jerusalem Center for Public Affairs nd.nl/opinie beeld ap

Europa wast moslims wit dertussen kreeg de Joodse school in Toulouse waar de moorden hadden plaatsgevonden, antisemitische telefoontjes en haatmails.

… In de afgelopen decennia hebben politiek correcte Europeanen de indruk helpen creëren dat veel moslims op dit continent slachtoffers van het Westen zijn. Als bewijs daarvoor dienen vooral verdraaide feiten en kromme redeneringen.

levend gevangen Tegen deze achtergrond had Merah’s vader de brutaliteit om een klacht in te dienen dat zijn zoon, die de politie veelvuldig beschoot, niet levend gevangen was genomen. De precedenten van ‘moslims zijn slachtoffers’ gaan vele jaren terug. De journaliste Elma Drayer vertelt dat na de elfde september 2001 Marokkaanse jongeren stenen gooiden naar bezoekers van de kleine synagoge in Amsterdam West. ‘Ik belde de politie om te checken hoe het zat. De politiewoordvoerder zei dat hij het fijn zou vinden als ze er niet te veel aandacht zou schenken, omdat deze jongeren toch al zo in het hoekje zitten waar de klappen vallen. Hij had het niet over de Joden naar wie de stenen gegooid waren maar over de daders die de stenen gegooid hadden. Ayaan Hirsi Ali zei me enkele jaren geleden: ‘De gekleurde mens, de moslim, de immigrant is geen slachtoffer. Het zijn individuen, net als ik, op zoek naar een beter leven. Het is mijn verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat mijn leven beter wordt. Ik eis niets van de overheid, behalve vrede en veiligheid. De socialistische wereldvisie is anders. Mensen die niet blank en christelijk zijn of niet delen in de ideeën van de christelijke beschaving zijn slachtoffers.’

Enkele witwasreacties op de door Mohammed Merah gepleegde moorden in Frankrijk laten zien hoe het omvormen van het imago van deze crimineel tot slachtoffer in zijn werk gaat. Eerst moet wel toegegeven worden dat de door hem vermoorde drie Franse soldaten, de Joodse leraar en de drie kinderen slachtoffers zijn. Pas daarna kan er witgewassen worden. Tariq Ramadan, nu hoogleraar in Oxford, is een intelligente apologeet. Als eerste stap schoonde hij Merah’s wereldbeeld op en schreef: Hij ‘was een misleide jongeman met denkbeelden die niets met de waarden van de islam te maken hadden. Hij had ook geen racistische of antisemitische ideeën.’ Deze nonsens werd gevolgd door een tweede manipulatie. Merah was volgens Ramadan ‘een arme jongen, schuldig en zeker te veroordelen, al was hijzelf een slachtoffer van de maatschappelijke orde die hem en miljoenen anderen tot marginaliteit had veroordeeld en zijn status als burger met gelijke rechten en kansen niet erkende.’

moordenaar slachtoffer

Het lijkt er op dat de inhoud van de wijze woorden van dichter Cees Buddingh’ ook aan de inspectie is voorbij gegaan. Het is mijn overtuiging dat het vooral oorzaken zijn die buiten de invloedssfeer van het onderwijs liggen, die het onderwijsniveau aantasten. Een daarvan is de tijdrovende, armzalige en egocentrische netwerkcultuur waarbij het mobieltje zich steeds brutaler opdringt als de enige bron van kennis van goed en kwaad. De andere concurrent voor school en huiswerk is geld verdienen. Om te kunnen participeren in een wereld waar consumptie verplicht is, moeten leerlingen al vroeg werken. Maar, je kunt maar met één ding tegelijk bezig zijn: met werken in de winkel, of met werken voor een diploma, met om je heen kijken, of met het ontwikkelen van een ziekelijke vorm van bijziendheid. Meer controle van de onderwijsinspectie om te zien of docenten wel goed hun best doen is zinloos wanneer de inspectie verzuimt om (ook) verder om zich heen te kijken.<

De Franse filosoof André Glucksmann viel Ramadan en zijn witwasproces aan. Door de Franse autoriteiten de schuld van de moorden te geven, in plaats van Merah, werd het valse beeld gecreëerd dat ‘de moordenaar een slachtoffer was en de slachtoffers moordenaars.’ Glucksmann vermeldde ook dat de moslimfundamentalisten die van 1992 tot 1997 massamoorden in Algerije hadden gepleegd, middelbare schoolopleidingen hadden. Hij had er ook aan kunnen toevoegen dat de massamoordenaars van 11 september 2001 uit de Arabische middenklasse kwamen. Een andere prominente witwasser is de Italiaanse liberale historicus en voormalig diplomaat Sergio Romano. Volgens hem moest er over Frankrijk geoordeeld worden en hoe het omging met de problemen die uit het MiddenOosten naar dat land overgewaaid waren. Romano dacht kennelijk niet dat er vooral over de vele ophitsers in de moslimwereld geoordeeld moest worden die Merah beïnvloed hebben. Voor sommigen werd Merah een held. Een lerares in de Franse stad Rouen

ingezonden Piet Versteegt, Lunteren

Meindert Leerling • was fractievoorzitter van de RPF nd.nl/opinie

aantasting

Berouw Voor Bouterse kan vergeving wel zonder berouw (ND, 2 april). ‘Een zondaar zonder berouw bestaat zelfs in de pinkstergemeente niet’, becommentarieert dezelfde krant. Ik sprak pas een vrouw uit de – zeg maar – conservatieve hervormde kerk, getrouwd met een vrijgemaakt-gereformeerde jongen. Ik vroeg hoe zij de preken in de vrijgemaakte kerk ervoer. Wat indruk op mij maakte was dat het haar opgevallen was – ze had inmiddels een behoorlijk aantal diensten meegemaakt – dat het in de preken heel vaak over de genade ging, maar zelden of nooit over berouw en bekering. Dat zou volgens haar ook iets kunnen zeggen over de ernst waarmee de mens voor zijn God mag komen. ‘Want een mens mag rekenen op Gods genade wanneer hij of zij berouw heeft over zijn zonde én ernst maakt met zijn dagelijkse bekering. Gods genade is niet afhankelijk van ons berouw en onze bekering, maar ze horen wel bij elkaar.’ Ze had een punt. Zou Bouterse ook te trots zijn voor berouw? Maar hoe is dat bij ons? En hoe is dat bij ons met de ernst van die dagelijkse bekering? <

Joden

Hier werd de moslim Mohammed Merah doodgeschoten. Dat moordenaar Merah óók als slachtoffer wordt gezien, is een typisch Europees trekje. vroeg haar klas voor hem een minuut stilte in acht te nemen. Nadat ze geschorst werd, riep een vakvereniging haar ook tot slachtoffer uit omdat ze

psychologische problemen had. Een drukbezochte Facebook-pagina die Merah verheerlijkte, werd op verzoek van de Franse autoriteiten verwijderd. On-

rechtgezet

Profetisch sprekende politici … God is uit de Tweede Kamer verdwenen. Zo heeft historicus Eginhard Meijering vastgesteld met een onderzoek getiteld ‘Hoe God verdween uit de Tweede Kamer’ (ND 30 maart). Christenpolitici moeten blijven spreken, ook al wordt niet naar hen geluisterd. De ondertitel van Meijerings boek is zo mogelijk nog schokkender: ‘De ondergang van de christelijke politiek’. Het is overigens de vraag of ook de bijdragen van de kleine christelijke partijen, ChristenUnie en SGP, goed zijn geanalyseerd. Als de constatering van Meijering eveneens op hun bijdragen van toepassing is, zou dat het meest schokkend zijn. Dat kan niet waar zijn. Dat het CDA in deze door het ijs zakt, is voor de insiders beslist geen nieuws. Bij het tot stand komen van het CDA was het al duidelijk dat de fusiepartij geen christelijke partij was zoals in het verleden ARP en CHU dat waren. Een rechtstreeks beroep op de Bijbel gebruiken ter onderbouwing van de argumentatie

is er bij het CDA niet bij. Dat blijft steken in afgeleide begrippen als rentmeesterschap etc, die je even goed bij socialisten kan tegenkomen. Een christenpoliticus of zo men wil een christen in de politiek moet zich realiseren dat het gebruik van de term christen heenwijst naar Christus. Die moet in het leven van een christen vooropstaan. Ook bij de christenpoliticus. Een christen in de politiek is er voor alles om te getuigen van het koningschap van Christus. Overheid en burger moeten weten dat Jezus Koning der koningen is en dat zijn marsorders gelden voor alle mensen. Elke overheid is door God aangesteld en elke overheid is dienares van God. Zo leert de Bijbel. Daar moet die overheid op gepaste wijze en gepaste tijden aan worden herinnerd. Wie zou ze het anders zeggen? Maar moet dat ook in een zo sterk geseculariseerde wereld als wij in onze tijd kennen? Ook als er toch niet naar wordt geluisterd? Zeker wel. In het Oude Testament kunnen we lezen hoe

Er zijn ook zwaar getroffen mensen die het slachtofferschap heel anders beleven. Na de Tweede Wereldoorlog waren er vele werkelijke slachtoffers. Daaronder Joden die vernietigingskampen overleefd hadden en de dood, door vergassing of uitputting in de ogen hadden gezien. Veel Joden werden ook op verschillende manieren zwaar gediscrimineerd in de naoorlogse Europese maatschappijen. Zij riepen echter niet op tot moord op medeburgers, laat staan dat ze tot moordacties overgingen. Velen wilden geen ‘slachtoffer’ zijn, maar noemden zich ‘overlevenden.’ Zij die de leus ‘moslims zijn slachtoffers’ propageren, alsmede moslims met zelfmedelijden, kunnen heel wat leren over waardigheid en over de zelfredzaamheid van vele Holocaustslachtoffers. Dan zouden ze ook een realistischer wereldbeeld krijgen. <

de profeet Ezechiël in een kennelijk uitzichtloze en ook godloze periode geroepen werd om te profeteren. Ezechiël zag dat kennelijk niet zo zitten. Maar God liet weten dat hij het beslist moest doen. Of ze luisterden of niet. Een christen in de politiek is geen profeet, maar heeft wel de taak op gepaste wijze profetisch te spreken wanneer zich een gelegenheid voordoet. Het volk ten goede. De RPF had destijds als slogan: ‘Een helder getuigenis en een goed program’. André Rouvoet heeft die slogan als politiek leider van de ChristenUnie ook nog menigmaal gebruikt. Een helder getuigenis door zowel de boodschap als hierboven beschreven, alsook door het leveren van goed werk als politicus. Maar het een kan niet buiten het ander en daar slaat ook het tweede deel van de slogan op. Het is niet alleen getuigenis, maar ook het politieke ambacht door middel van een goed program. Een Bijbels genormeerd program. Daar is meer dan ooit behoefte aan. <

▶ Op de achterpagina van Gulliver (30 maart) staat vermeld dat de vuurtoren van Westkapelle op de dijk staat. Daar staat echter een kustlicht. De vuurtoren staat in het dorp. ▶ In het artikel over historische 1 aprilgrappen (ND 31 maart) staat dat het Journaal in 1969 speurde naar ‘zwartkijkers’ die hun kijk- en luistergeld niet betaalden. Het juiste jaartal is 1971. ▶ Op pagina 2 van Zeven (31 maart) stond dat Brielle in Zeeland ligt. Dat moet Zuid-Holland zijn. <

opiniepagina ▶ De opiniepagina bevat naast artikelen van eigen redacteuren, bijdragen van lezers en deskundigen. In ingezonden brieven kan worden gereageerd op de inhoud van de krant. In andere opinieartikelen kunnen lezers of anderen, die op een bepaald gebied deskundig zijn, reageren op actuele thema’s. ▶ e-mail: [email protected] per post: Nederlands Dagblad, t.a.v. redactie opinie, postbus 111, 3770 AC Barneveld

11 nederlands dagblad dinsdag 3 april 2012

Hans Hopman nd.nl/binnenland

Ruig baardje helpt niet, prins Filip blijft verstijven …Vanwege zijn stroeve uitstraling zien veel Vlamingen kroonprins Filip niet als een ideale koning. …Kan imago-advies hem helpen, of kan hij beter zichzelf blijven?

▶ Amersfoort-Antwerpen Wat als je verstijft bij een spontane vraag uit het publiek? Ben je dan wel rijp om koning te worden? De Belgische kroonprins overkwam het vorig jaar op straat, toen hem tijdens het handje schudden werd gevraagd ‘wordt u koning volgend jaar?’ Verlegen antwoordde de 51-jarige prins Filip: ‘Ik weet het niet.’ Maar tijdens een recent bezoek

aan Vietnam liet de beoogde opvolger van koning Albert (77) zich ontvallen dat hij er ‘klaar’ voor was. Echter, een hoog percentage Vlamingen blijft twijfelen aan zijn communicatieve kwaliteiten, bleek dezer dagen. Een onderzoek in opdracht van het Belgische tv-programma Royalty toont aan dat slechts 46 procent van de ondervraagden hem graag ziet om de plaats van Albert in te nemen. Acht jaar geleden was dat nog 69 procent. Dit verbaast de Belgische royaltywatcher Steven Samyn niet. Hij wijst op recente filmbeelden die illustreren dat prins Filip schrikt van vragen om commentaar en dan verkrampt. Zelfs bij een

reactie die hij waarschijnlijk wel voorbereidde, zoals onlangs na het busongeluk in Zwitserland. Tenenkrommend hoe emotieloos en robotmatig dat ging. Samyn: ‘Weinig spontaan, waarbij je niet echt het gevoel hebt dat het vanuit het hart komt of vanuit de buik.’

mannelijker Volgens imago-deskundige Zabeth van Veen-Haack uit Amersfoort kan het niet anders of de kroonprins laat zich coachen. Dus was het twee jaar geleden niet toevallig dat hij zijn baard liet staan. Acher zijn meer ruige look zit opzet. Van Veen: ‘Een goed verzorgd, niet al te lang baardje begon destijds hip te

worden. Het geeft je een krachtiger, mannelijker uitstraling.’ Is het voor publieke figuren niet het beste om jezelf te zijn? Ja en nee, zegt Van Veen. Bepaalde vaardigheden in het naar buiten treden zijn aan te leren. ‘Passie en ontspannenheid niet. Dat talent heb je wel of niet.’ Ze noemt de natuurlijke flair van Máxima: ‘Genieten van in de belangstelling staan, is haar eerder aangeboren dan aangeleerd.’ Van Veen traint uiteenlopende beroepsgroepen: van politici tot artsen. Degenen die ze adviseert, houdt ze voor: ‘Weet wie je bent van binnen en wat je uitstraalt naar buiten. Dan kun je daarmee een beetje spelen door middel

van kledingkeuze, haardracht en nonverbaal gedrag. Om daar het onderbewuste van de ander mee te sturen.’ Imago gaat niet over wie je bent, doceert Van Veen, maar over het beeld dat mensen van je hebben. Vanuit die optiek hoeven stroef overkomende mensen helemaal niet stuurs te zijn. ‘Misschien is prins Filip wel een hele diepe denker, of is hij erg bang om fouten te maken.’ Dat laatste vindt ze aannemelijk. Want het Belgische koningshuis komt mee door de schandalen rond Filips jongere broer Laurent vrij vaak negatief in de publiciteit. ‘Iets van die spanning zal zeker afstralen op de kroonprins.’ <

Hans Gertsen nd.nl/economie

Minder te kiezen in bankenland ▶ Leeuwarden De consument krijgt steeds minder keuze tussen concurrerende banken. Met de overname van de Friesland Bank door Rabo is de schaalvergroting in bankenland nog niet voltooid, denken deskundigen. Op termijn blijven er maar drie heel grote spelers – Rabobank, ING en ABN Amro – over op de Nederlandse markt, en in hun schaduw is hooguit plaats voor enkele kleine, gespecialiseerde banken, zoals de vermogensbeheerders BinckBank en Van Lanschot en de groene Triodosbank. Zowel Jaap Koelewijn, hoogleraar financiële markten aan de Business Universiteit Nijenrode, als onafhankelijk financieel commentator Peter Verhaar, stelt dat het een kwestie van tijd is voordat de huidige nummer vier, bankverzekeraar SNS Reaal, zal zijn verdwenen. SNS zal, net als de Friesland Bank, op termijn niet als zelfstandige bank verder kunnen gaan vanwege de verhoogde Europese kapitaalseisen voor banken, denken ze.

verschraling ‘Het hele bankenlandschap staat op de tocht door die fors hogere kapitaalseisen. Alleen heel grote of heel kleine, maar gespecialiseerde banken kunnen daaraan voldoen’, denkt Koelewijn. Verhaar: ‘SNS Reaal zal fors meer eigen vermogen moeten aantrekken, of zijn kredietportefeuille zeer fors moeten verkleinen om aan die kapitaalseisen te gaan voldoen. Beide opties zijn heel lastig.’ Het resultaat zal zijn volgens de twee deskundigen dat het bankenlandschap de komende jaren verder verschraalt en

dat de consument nog minder te kiezen krijgt. ‘Dat is slecht nieuws, want minder concurrentie betekent waarschijnlijk ook hogere tarieven’, zegt Verhaar. ‘Nóg minder concurrentie’, corrigeert hij zichzelf. In 1999 was Verhaar medeoprichter van Alex-bank, die via tussenstations Dexia en Rabo in 2007 werd verkocht aan BinckBank. Verhaar: ‘Ook nu is de situatie op de Nederlandse markt al zorgwekkend als het om concurrentie gaat. De drie grootbanken hebben samen al zo’n 96 procent van de totale hypotheekportefeuille in handen en bijna 90 procent van al het spaargeld in Nederland.’

hapklare brok De Amsterdamse hoogleraar economie Sweder van Wijnbergen ziet SNS overigens niet zo snel verdwijnen. De voornaamste reden is volgens hem dat bankverzekeraar SNS Reaal geen relatief hapklare brok is zoals de Friesland Bank dat wel is voor de Rabobank. SNS is een stuk groter en veel gecompliceerder, omdat het ook een verzekeringspoot heeft en een onroerendgoedtak die al jaren forse verliezen maakt. ‘Ik zou niet weten welke andere bank zo’n bedrijf wil overnemen’, aldus Van Wijnbergen. Volgens Verhaar en Koelewijn is de verschraling van het Nederlandse bankenlandschap een rechtstreeks gevolg van de kredietcrisis. Die heeft geleid tot veel strengere Europese kapitaalseisen. Nederland wil bovendien nog een schepje boven op die Europese eisen doen. Vooral kleinere banken kunnen moeilijk of niet aan die steeds zwaardere eisen voldoen. <

vrees bij bonden, zucht bij personeel De overname van Friesland Bank door Rabobank is bij de vakbonden ingeslagen als een bom. Annelies Ossel van de vakbond FNV: ‘De gevolgen van dit besluit zullen groot zijn.’ Ook CNV-bestuurder Gert Jan Seffinga maakt zich grote zorgen. ‘Als er echt een integratie komt van beide banken, dan zal dat een hoop banen kosten. Je hebt dan in een dorp geen twee banken meer nodig.’ Het besluit komt voor beide bestuurders niet geheel onverwacht. ‘De bank is eigenlijk structureel te klein. Dan wordt het een moeilijk verhaal’, zegt

Seffinga. Morgen worden de vakbonden door Friesland Bank bijgepraat. Werknemers van de bank leken gisterochtend onbewogen onder het nieuws over de overnameplannen. De mensen werden in de grote hal van het hoofdkantoor toegesproken. Toen de naam Rabobank viel, ging er een duidelijk hoorbare zucht door de menigte. Jort Kelder, het nieuwe gezicht van de bank in reclamespotjes, reageerde ‘verdrietig’. ‘Twee dingen horen gewoon echt bij Friesland: de Elfstedentocht en deze bank.’

Bert de Jong nd.nl/economie beeld novum / Dirk Hol

Einde aan eigenzinnige en te behoudende Friesland Bank …Friesland Bank, die wordt overgenomen door de Rabobank, was een bank voor Friesland en de Friezen. Eigenlijk oersaai en degelijk ingetogen en behoudend. …Zo begon de bank in 1913 ook, toen zuivelbaronnen vonden dat ze zelf de teugels in handen moesten hebben. De Coöperatieve Zuivelbank in Leeuwarden was een feit.

▶ Leeuwarden Het was aan de eigenzinnigheid van de begin 2011 overleden Jan Kuperus te danken dat deze specifieke bank voor de agrarische sector in 1963 een algemene bank werd. De bank verwierf zich een plaats in de Friese samenleving met een snel groeiend kantorennetwerk. Onder zijn aanvoering sneed de bank in 1962 ook de banden door met Raiffeisen, voorloper van de Rabobank. Het was dezelfde Kuperus, die zijn bank met strakke hand liet groeien en in 1970 liet omvormen tot Friesland Bank, die in 1991 ook de fusie met de Friese Bondsspaarbanken regelde. Daarna leek het kralenrijgen te worden. Het eigenzinnige karakter van de bank met landelijk succes kwam er pas in de 21e eeuw, vooral dankzij de van de Amsterdamse Rabobank afkomstige nieuwe bestuursvoorzitter Willem Cramer. Hij bracht bravoure en elan bij Friesland Bank en zette de bank

landelijk in de schijnwerpers. Voor Friesland Bank kon het succes deze eeuw niet op. De gloriejaren hadden echter een keerzijde. Het resultaat uit het bankbedrijf viel steeds tegen. Dat had te maken met de veelheid aan producten die Friesland Bank zijn klanten wilde aanbieden. In de eigen provincie is het een algemene bank, waar klanten terechtkunnen voor een betaal- en een spaarrekening, maar ook voor bijvoorbeeld effecten. Het gebeurde echter niet efficiënt. Qua schaalgrootte is Friesland Bank aan de kleine kant gebleven om automatisering door te voeren. Niet voor niets zocht Friesland Bank de samenwerking met andere banken om gebruik te maken van automatiseringssystemen voor effectenordering.

kiezen Een duidelijke keuze had Friesland Bank kunnen helpen. Een keuze die het rendement voor het bankbedrijf ook beter zou maken. De versterking van de positie als zakenbank, zowel in de eigen provincie als daarbuiten, was er zo eentje. De overname van 70 procent van de Amsterdamse vermogensbeheerder Optimix was ook zo'n lucratieve greep. De kredietcrisis heeft Friesland Bank in gevaarlijk vaarwater gebracht. Wat al veel eerder had moeten gebeuren, gebeurde pas in 2009. Toen volgde een reorganisatie. Het is typerend: verande-

ringen voltrekken zich moeizaam en langzaam. Willem Cramer zag al in hoe samenwerking met Rabobank de Friesland Bank zou kunnen helpen. Alleen was het er de tijd nog niet voor. Bij Friesland Bank was zelfstandigheid het parool. Het eeuwfeest in 2013 lonkte. Het roer werd in 2010 overgenomen door Kees Beuving, afkomstig van Fortis Nederland, waar hij eerder bestuursvoorzitter was. Hij werd het bancaire geweten. Voor toezichthouder De Nederlandsche Bank was zijn benoeming een geruststellende gedachte. Met alle onrust in de financiële wereld en vooral na de val van de bank DSB van Dirk Scheringa had de hoogste bankautoriteit ook Friesland Bank onder het vergrootglas gelegd. Met hem wisten ze zeker dat er geen gekke dingen zouden gebeuren. Nimmer is Beuving het gezicht geworden van Friesland Bank. Hij was onmachtig de bakens te verzetten. Het proces deed zijn werk, zonder dat hij een list voorhanden had om het tij te keren. Het was al niet meer de vraag of Rabobank genegen zou zijn om Friesland Bank weer in de gelederen op te nemen. Het was nog slechts de vraag wanneer. Twee banken met een coöperatieve grondslag hebben elkaar na een halve eeuw weer gevonden. Maar Friesland verliest opnieuw een stuk eigenheid. <

12 nederlands dagblad dinsdag 3 april 2012 advertentie

JEMIMA Jemima, 30 jaar een begrip in en rond Bethlehem. Op een heuvel nabij Bethlehem ligt Jemima, een organisatie waar wonen en dagbesteding aan kinderen en jong volwassenen met een ernstige (meervoudige) handicap wordt geboden.

www.jemima.nl Rabobank Schagen 36.75.07.560 T 072 - 5093 954

Daarnaast verzorgt Jemima in de omliggende regio aan kinderen met een ernstige ( meervoudige) handicap én hun familie thuisinterventie. De zorgt wordt geboden vanuit bewogenheid en attitude door voornamelijk lokale christenen en enkele vrijwilligers uit Nederland, Duitsland en Frankrijk. Rondom Jemima is sprake van politieke instabiliteit en volgens berichtgevingen in kranten met een toenemende dreiging van een derde intifada. Jemima houdt zich hier niet mee bezig! Alle medewerkers bieden noodzakelijke zorg en begeleiding aan bewoners en kinderen die de dagbesteding bezoeken. Met een financiele bijdrage kunt u deze zorg steunen.

Jemima helpt Arabische kinderen en jongeren vanuit haar christelijke attitude

Deze pagina is mede mogelijk gemaakt door onderstaande adverteerders.

s Administratieve dienstverlening s Belastingen s Adviezen s Automatisering administraties

Bagijnhof 3 2694 BG 's-Gravenzande Telefoon 0174 - 41 58 68 Telefax 0174 - 42 26 79 E-mail [email protected]

3x voor 9,95 www.aandehand.nl/abonnee Aan de Hand is een uitgave van

DEN DUNNEN Bouwonderneming bv Rivierdijk 401 3372 BV Hardinxveld Giessendam www.dendunnenbv.nl Tel. 0184-617486

www.speksnijder.nl - Bergambacht - Veenendaal - Kampen

Fax. 0184-614731

Woningbouw Restauratie Utiliteitsbouw Projectontwikkeling

Het complete AUPING assortiment! Gespecialiseerd in kussens en dekbedden! Overweldigende collectie dekbedovertrekken!

ġġġØĞĜďğĜĕċċĝØĘĖ

Arnhemsestraat 4 | 3811LH | Amersfoort | 033 4633863 Kijk ook eens op www.devries-bedden.nl

4UBLFOCFSHXFH
 B


&MTQFFU


5



 XXXWBOPVXFOEPSQOM ¾?g\
ak
]]f
:jYradaYYf¿
œ
Hjae]mj2
\]
)-
nYf
`]l
;DG
œ
;gZq
OYll]r2
Oab
rabf
fa]l
`]ada_]j
\Yf
eYff]f
œ
9f\j]o
:q]jk
ak
hoopvol realistisch
œ
@]l
k[`abf`]ada_]
k[`ggf`]a\k\]ZYl
œ
9dd]
o]jc
ak
?g\k
o]jc
œ
@YY_k]
Zdm^
YYf
\]
hYlYlZYda]

N.N.

3x voor 9,95 We staan graag bekend als kleurrijk en bevlogen. Maar wat is er mis met een saai imago?

MRT

2012

www.cvkoers.nl

No

02

www.cvkoers.nl/abonnee cvœkoers is een uitgave van

€ 5,95

Jonker Bouw en Montage B.V. 06-14150564 Goede service, wel zo makkelijk!

www.werkmanuitgeverij.nl/drukkershuis Bed & Breakfast Keizer Barbarossa Groningen www.werkmanuitgeverij.nl/bed-and-breakfast

www.bosbtc.nl

0341-360955

13 nederlands dagblad dinsdag 3 april 2012

weer Nederland Michiel Severin

Europa vanochtend

vanmiddag

zonnig

4

990

H

bewolkt

1025

Enkele buien

buien 20 10

onweer

3

3

1010

15 10

regen

Moskou

Dublin

L

sneeuwregen

1010

Berlijn Warschau

2

2

Parijs

sneeuw

L

mist

zon

maan

07:09 uur 20:18 uur

4

16:19 uur 05:16 uur

wind in Bft Lissabon

L

warmtefront

dinsdag

woensdag

donderdag

vrijdag

zaterdag

13° W2

2° 50%

nederland

vandaag

stad Amsterdam Arnhem Breda Den Haag Enschede Groningen

weer regenbui bewolkt regenbui regenbui regenbui motregen

8° NO 5

-2° 10%

10° NO 4

-1° 40%

morgen

°C 11 15 13 13 12 8

weer regen motregen regenbui regen regen regenbui

°C 11 13 8 8 8 6

stad Leeuwarden Maastricht Saba Utrecht Vlissingen Zwolle

11° NW 4

3° 60%

11° W4

vandaag

morgen

weer °C bewolkt 11 regenbui 14 half bewolkt 28 regenbui 13 bewolkt 13 nevel 15

weer °C regen 8 regenbui 7 half bewolkt 28 regen 8 regenbui 10 regen 12

wereld

vandaag

morgen

europa

vandaag

morgen

stad Bangkok Delhi Dubai Kaapstad Mexico City New York Paramaribo Peking Sydney Tel Aviv Vancouver

weer °C bewolkt 36 half bewolkt 39 bewolkt 33 zonnig 26 half bewolkt 24 zonnig 13 bewolkt 34 zonnig 20 half bewolkt 27 zonnig 25 regen 9

weer °C onweer 35 half bewolkt 37 bewolkt 34 zonnig 23 zonnig 26 zonnig 15 motregen 32 zonnig 20 half bewolkt 26 zonnig 29 motregen 8

stad Athene Berlijn Brussel Kopenhagen Londen Madrid Moskou Parijs Rome Stockholm Wenen

weer °C half bewolkt 22 motregen 13 motregen 17 bewolkt 7 regenbui 15 onweer 21 sneeuw 4 zonnig 17 regenbui 19 zonnig 5 zonnig 19

weer °C regenbui 24 motregen 12 regenbui 15 motregen 6 regen 11 regen 19 sneeuwbui 4 half bewolkt 14 regenbui 19 zonnig 5 regenbui 22

wordt vervolgd

de verloren zus

ze wachtte even voordat ze hem het nieuws meedeelde. Toen ze hem vertelde dat Vince in de gevangenis zat, bestormde Harvey haar met vragen en ze glimlachte om zijn meeleven. Harvey was er altijd voor haar geweest. Maar ze was te verblind geweest om het te zien. ‘Bedankt dat je mij nooit hebt opgegeven,’ zei ze. Harvey schraapte zijn keel. Ze zou hem niet langer in het ongewisse laten. Het was nu drie dagen geleden dat Vince haar en May had aangevallen en ze vertelde Harvey er alles over. wordt vervolgd

Istanboel

1020

Athene

H

hogedrukgebied Canarische Eilanden

L

lagedrukgebied

-1000- isobar

<-15°

Tunis 05 10

L

-15°/ -10° -10°/ -5° -5°/ 0°

0°/ 5°

5°/ 10°

10°/ 15°

H

15°/ 20° 20°/ 25° 25°/ 30° 30°/ 35° >35° 1020

weerfoto Martha Kivits

De lente wordt meer en meer zichtbaar in de bomen. Bloesems en groene bladeren komen tevoorschijn.

colofon

puzzel

natuurlijk ging ze meteen pesten, die rotmeid. Hij was al bang dat er zoiets zou gaan gebeuren. Was hij nou toch maar niet naar school gegaan. Maar van Joris’ vader moest hij gaan. ‘Nu kun je zelf misschien nog dingen vertellen’, had hij gezegd. ‘Als je een paar dagen wacht, heeft alles uitgebreid in de kranten gestaan en dan doen allerlei verhalen de ronde.’ Eduard had stil geknikt. Zijn benen voelden aan als lood. Het liefst wilde hij schreeuwen dat hij echt niet ging, maar dat durfde hij niet.

15 10

1005

koufront

1° 30%

Dubrovnik Rome

Madrid

BREINBREKER

Harvey hielp Christy plaats te nemen in een van de stoelen op zijn kantoor en

1005

Londen

opgelicht

362. ‘Op de vloer en geen spier bewegen.’ Ruth bleef haar geweer op Vince gericht houden. Hij draaide zich om naar Christy en op zijn schouder was een rode vlek te zien die steeds groter werd. De haat in zijn ogen maakte plaats voor ontzetting. Hij deed zijn mond open om iets te zeggen, maar er kwamen geen woorden. ‘Plat op je gezicht!’ Hij viel voorover op het linoleum en mompelde onsamenhangend. May raapte Vince’s pistool op. Ze liet het in de gootsteen vallen en boog zich er met trillende schouders overheen. ‘Gaat het een beetje?’ vroeg Ruth. ‘Ja,’ zag Christy kans te zeggen. Ze strompelde naar May toe en sloeg haar armen om haar heen. Zoals ze al jaren geleden had moeten doen.

100 0

10 00

sneeuwbuien

feuilletons

141. Zelfs meester staat niet bij de deur. Vanuit de klas klinken allemaal stemmen. De laatste bel zal zo gaan. Eduard heeft expres getreuzeld. Eerst toen hij met Joris naar school fietste. ‘Schiet nou op, straks komen we te laat’, had Joris een paar keer gezegd. Op het laatst was Eduard wel wat harder gaan fietsen. Bij school had hij zijn fiets snel in het fietsenhok gezet en was toen in een hoekje net achter het fietsenhok gaan staan. Daar kon niemand hem zien. Hij zag zelfs dat Joris naar de klas ging zonder hem op te merken. Joris keek nog even zoekend rond, maar toen hij hem niet zag, liep hij naar school. Hij dacht zeker dat hij al binnen was. Toen de tweede bel was gegaan was hij langzaam naar school gelopen. Maar toen hij in de gang liep, kwam Melanie binnen. Ze was net op deze dag laat. En

L

Helsinki

Oslo

05 10

Een frontale storing ligt sinds gisteren evenwijdig langs de Nederlandse noordkust. De storing gaat samen met veel bewolking en af en toe motregen. De storing geeft de grens aan tussen koele en zachte lucht. In het gebied met de koele lucht waait een straffe noordoostenwind. Ten zuiden van de storing staat amper wind. Een groot deel van Nederland bevindt zich vandaag dus in de relatief zachte lucht. Wolkenvelden bedekken een groot deel van het land, maar in het zuiden breekt ook geregeld de zon door. In de zon liggen de maxima tussen 13 en lokaal 15 graden. Op de Waddeneilanden wordt het met moeite 7 graden. Overigens blijft het niet overal droog. Het noorden heeft wat licht gemiezer. In de zachte en vochtige lucht kunnen in de loop van de dag enkele buien ontstaan. Morgen komt de frontale storing in beweging. De storing trekt langzaam zuidwaarts zodat het overal enige tijd bewolkt is met af en toe regen of motregen. Later op de dag breekt de zon weer door, het eerst in het noorden van het land. De wind draait naar noordoost, neemt in kracht toe naar 3 tot 6 Bft en blaast koele lucht het land in. Het wordt 6 graden in het noordoosten en nog net 10 graden in Limburg.

L

5 99

4

opklaringen

OPLOSSING SUDOKU

Teken de snijlijn langs het raster zodat men twee puzzelstukken krijgt die samen een perfect schaakbord vormen.

De oplossing van deze puzzel komt in het ND van morgen

5 7 8 4 6 9 1 3 2

4 2 6 3 1 8 7 5 9

9 3 1 2 5 7 6 8 4

2 1 9 5 7 3 8 4 6

3 6 5 8 4 1 2 9 7

7 8 4 9 2 6 3 1 5

300312 6 4 3 1 9 2 5 7 8

8 9 7 6 3 5 4 2 1

1 5 2 7 8 4 9 6 3

Uitgave van Nederlands Dagblad B.V. Hermesweg 20, 3771 ND Barneveld, tel. 0342 411 7 11 Postbus 111, 3770 AC Barneveld, www.nd.nl abonnementen tel. 0342 411 7 1 1, e-mail [email protected]; www.nd.nl/abonneeservice advertenties tel. 0342 411 7 11, Ma. t/m vr. 8.30-17.00 uur; e-mail [email protected]; fax 0342 41 1 61 2 familieberichten € 0,89 per mm (incl. btw.), per kolom. rubrieks- en zakelijke advertenties zie nd.nl/adverteren sluitingstermijn rubrieksadvertenties één dag voor plaatsing vóór 12.00 uur; zakelijke advertenties reserveren vóór 09.00 uur, aanleveren vóór 11.00 uur; familieberichten vóór 13.00 uur; geboorte- en overlijdensadvertenties vóór 16.00 uur. Advertenties voor maandageditie: zakelijke advertenties vrijdags tot 12.00 uur; rubrieksadvertenties vrijdags tot 13.00 uur; familieberichten e-mail of fax zaterdags tot 17.00 uur. redactieadressen algemeen Postbus 111, 3770 AC Barneveld; tel. 0342 4117 11; e-mail [email protected]; fax 0342 41 161 1. politieke redactie postbus 20018, 2500 EA Den Haag; tel. 070 3183180; e-mail [email protected]; fax 070 3453101 auteursrechten Alle auteursrechten en databankrechten ten aanzien van de inhoud van deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze rechten berusten bij Nederlands Dagblad B.V., c.q. de desbetreffende auteur. bank ING-bank, Zwolle, rek.nr. 65.94.41.144, IBAN NL21 INGB0659441144 - BIC code INGBNL2A bezorging Informatie over bezorging tijdens kantooruren: 0342 41 17 1 1. Op zaterdag van 8.30 tot 10.30 uur. Mailen kan ook: [email protected] of ga naar onze site nd.nl/bezorging. Of SMS 222 naar 1008 (55 cent per bericht) wanneer u vandaag geen krant hebt ontvangen. Wanneer u voor het eerst gebruik maakt van deze service vermeld dan uw e-mailadres, postcode en huisnummer.

14 nederlands dagblad dinsdag 3 april 2012

en verder novum nd.nl/binnenland

redactie binnenland • beeld familie Zuur, Joan Viergever (VGST) natuurlijk leden te werven voor VGS-studentenverenigingen’. Voorzitter van de Twentse promotiecommissie Pieter Meints vind het rondracen ongevaarlijk ‘We leggen duidelijk afzetlint op de grond en er zijn nog nooit ongelukken gebeurd. Met omstanders dan...’ De avond werd voortgezet met een pubquiz op de sociëteit.

F-16 opnieuw ingezet voor dijkcontrole ▶ Volkel

■ openhuizenroute In de Lichtkring

Het echtpaar Zuur uit Hoogezand was vorige maand zestig jaar getrouwd.

Enschedese studenten trekken aandacht met hun kleine fietsjes.

■ Jan en Bregtje Zuur zestig jaar getrouwd

naar een appartement dicht bij de kerk in Hoogezand. Vooral de spelletjesmiddag en -avond met sjoelen en klaverjassen waarderen ze. Ook in de kerkelijke gemeente zijn ze hartelijk ontvangen. Op 24 maart hebben ze het jublieum gevierd met bijna zestig kinderen, klein- en achterkleinkinderen.

Jan en Bregtje Zuur-van der Sluis uit Hoogezand, allebei 84, waren op 25 maart zestig jaar getrouwd. Jan is geboren in Glimmen. Na de Tweede Wereldoorlog moest hij naar Indië. Daar beheerde hij een boerderij en als sluip/scherpschutter was hij vaak vooraan in het gevecht. Bregtje groeide op in Zuidwolde. In 1952 trouwden ze in Harkstede, waar ze bijna zestig jaar hebben gewoond. Ze kregen zeven kinderen. Jan werkte bij de boer. Later kwam hij bij de Aankoopcentrale om koren te ontvangen en kunstmest af te leveren. In de kerkenraad heeft hij veel functies gehad. Daarnaast was hij een verwoed dammer. Ook is hij vaak aan het vissen. Bregtje was koster van de (vrijgemaakt) gereformeerde kerk van Harkstede. Ze gaan ’s zomers al jaren naar hun caravan in Akkrum. Begin dit jaar zijn ze verhuisd

■ Kleine-Fietsjes-Race in Enschede Het winkelend publiek keek donderdag wel even vreemd op bij het zien van op kinderfietsjes rondracende studenten. Deze zogenaamde Kleine-FietsjesRace wordt jaarlijks verreden in hartje Enschede en is onderdeel van landelijke open dag van VGS-Nederland. Voormalig pr-commissaris van dit christelijke studentenoverlegorgaan Albert Wieringa verklaart: ‘We hopen met deze avonden een goed beeld van ons verenigingsleven te laten zien. En

Basisschool In de Lichtkring te Zeewolde hield afgelopen donderdag zijn eigen openhuizenroute. ‘s Avonds was er in de school een kijkavond waar ouders en familie allerlei huizen en bouwwerken konden bekijken die de kinderen tijdens een themamaand over bouwen en wonen hadden gemaakt. Alle groepen hebben daar over gewerkt. Zo werden er huizen gemaakt van kartonnen dozen, compleet met een laminaatvloer, behang en verlichting. De kleuters timmerden prachtige molens. In de bovenbouw maakten de kinderen van een schoenendoos hun eigen huis. Ook zijn een aantal groepen in Almere naar het huis van Klokhuis geweest. De jongere kinderen namen in Zeewolde een kijkje bij de bouw. Veel ouders kwamen metselen met de kinderen, laminaat leggen of behangen. Vaders kwamen vertellen over elektriciteit en huizen bouwen. Burgemeester Gorter van Zeewolde opende de kijkavond. Hij was eerst rondgeleid door kinderen van de tienerraad. Daarna heeft hij na een toespraak, de eerste sleutels uitgereikt zodat iedereen naar binnen kon om alles te gaan bekijken. ▶▶ tips? e-mail naar [email protected]

Een F-16 van vliegbasis Volkel controleert vandaag en morgen de toestand van de dijken en kades in de provincie Groningen. De controles vinden plaats vanwege het hoge water waarmee onder meer Groningen in januari kampte. Het is de derde keer dit jaar dat een F-16 van de luchtmacht wordt ingezet om de controle uit te voeren. Begin januari moesten ongeveer achthonderd inwoners van de Groningse dorpen Woltersum, Wittewierum, Ten Boer en Ten Post hun woning uit, omdat een kritieke situatie was ontstaan bij de dijk aan het Eemskanaal. Door een storm die over Nederland raasde en overvloedige regenval kampte vooral het noorden van het land met hoogwater. Als de dijk het had begeven, had een gebied van enkele honderden hectare binnen enkele uren onder water kunnen komen te staan. De waterstanden konden uiteindelijk oplopen tot anderhalve meter. <

Aly Knol nd.nl/economie beeld gpd / pr

Onderbroeken, T-shirts en tissues van bamboe …Vergeleken met hout en katoen lijkt bamboe een wondergrondstof. …Al zijn er nog een paar mitsen en maren.

▶ Den Haag Dat bamboe een prima materiaal is voor bijvoorbeeld meubels en in de bouw, is breed bekend. Maar sinds enkele jaren zijn er nieuwe en onverwachte toepassingen van bamboe bijgekomen. Bamboe blijkt namelijk ook geschikt als basis voor ondergoed, sokken, T-shirts, toiletpapier en tissues. En de mogelijkheden zijn daarmee vermoedelijk nog lang niet uitgeput. ‘Het is een trend.’ Dat zeggen Menno Kuijzer en Rik Vegter onafhankelijk van elkaar. Beiden hebben zich vol overgave op de bamboe gestort. Kuijzer importeert, als eerste in Europa, toiletpapier en tissues van bamboe uit China. Onder de naam Bampa is het sinds kort te koop in de

tips / vakantie tarief € 10,17 voor de eerste drie regels en voor elke volgende regel € 4,17 (incl. btw); tekst wordt achter elkaar doorgezet; maximaal drie woorden vetgedrukt; opgave via www.nd.nl/adverteren.

PLUS-supermarkten. In de loop van april zal het ook in de supermarkten van Deen en Marqt te krijgen zijn. ‘Dat je er papier van kon maken, is al eeuwen bekend’, zegt Kuijzer. ‘Maar dat je er ook tissuepapier van kunt maken, is helemaal nieuw.’

langer fris Rik Vegter, die op internet onder de naam Greendaddy het grootste assortiment boxershorts, sokken en T-shirts van eveneens Chinese bamboe in ons land aanbiedt, is niet minder enthousiast. ‘Ik draag niet meer anders’, zegt hij. ‘Het is ultrazacht, het blijft langer fris ruiken, absorbeert vocht drie keer beter dan katoen en voert het snel af, het is twee tot drie graden koeler bij warm weer en andersom, en je hebt minder kans op allergische reacties, omdat er aan de teelt geen pesticiden en dergelijke te pas komen.’ De milieuvoordelen van bamboe, zowel ten opzichte van hout als van katoen,

zijn legio. Bamboe is een grassoort, waarvan zo'n 1500 variëteiten bestaan. Het groeit snel, vermeerdert zichzelf dankzij zijn dichte wortelnetwerk, gaat gronderosie tegen en gedijt ook op arme grond. Wereldwijd worden alleen al voor toiletpapier uit houtpulp 27.000 bomen per dag omgehakt. Kuijzer: ‘Een boom in Scandinavië moet al gauw zo'n twintig jaar groeien. En hoe lang gebruik je het papier? Tien seconden.’

nadelen Vegter weet op zijn beurt moeiteloos de voordelen van bamboe ten opzicht van katoen op te sommen. ‘Voor de groei van katoen wordt jaarlijks 200.000 ton pesticiden over de akkers gespoten, bij bamboe is dat niet nodig. Voor één kilo katoen, zeg maar één spijkerbroek en een T-shirt, is meer dan 10.000 liter water nodig. Bamboe gaat juist uiterst efficiënt met water om, zelfs twee keer efficiënter dan bo-

■ Bij exploot d.d. 23 maart 2012 van t.k.-deurwaarder Bij exploot d.d. 29 maart ■ concerten Xander van Twist, is ten 2012 van deurwaarder LUNTEREN Oude Kerk Zaverzoeke van Stichting Xander van Twist, is ten terdag 14 april Instr. voor- verzoeke van Stichting Stichting Staedion, voor jaarsconcert met topmusi- Stichting Staedion, voor omzetting ex art 2:18 BW ci! Colours of instruments! omzetting ex art 2:18 BW handelend als vereniging www.veelzijdiginmuziek. handelend als vereniging met volledige rechtsbenl. voegdheid Staedion, gemet volledige rechtsbevestigd en kantoorhouvoegdheid Staedion, ge■ te koop dende te ‘s-Gravenhage, vestigd en kantoorhou2 cd’s van koren no.l.v. Aly dende te ‘s-Gravenhage, een gerechtelijk stuk beteMosselaar. Per cd € 10,een gerechtelijk stuk bete- kend ten parkette van de Tel. 050-5714043. ambtenaar bij het Openkend ten parkette van de baar Ministerie bij de ambtenaar bij het Open■ te koop gevraagd Rechtbank te ‘s-Gravenbaar Ministerie bij de GOUD verzilveren tegen hage, aan de Prins ClausRechtbank te ‘s-Graventopprijs! T.k.gevr: (oud) hage, aan de Prins Claus- laan 60. Zulks ten laste goud, Krugerranden, gou- laan 60. Zulks ten laste van Destiny Sharon Irene den tientjes e.a. zilv. en Mac nack, geboren 27 juni van Irene Essel, geboren gouden munten, baartjes 28 september 1969, thans 1989, thans zonder bezilver en goud, muntverzonder bekende woon- of kende woon- of verblijfzamelingen etc. Kevelam plaats binnen Nederland verblijfplaats binnen NeGarderen 0577-461955 lid derland of daarbuiten, bij of daarbuiten, bij welk NVMH. exploot bevel is gedaan welk exploot bevel is getot betaling. Een afschrift daan tot betaling. Een afschrift van dit exploot is van dit exploot is verkrijgverkrijgbaar bij: Gerechts- baar bij: Gerechtsdeurdeurwaarderskantoor Ba- waarderskantoor Bazuin & Partners Westerstraat 5-7 zuin & Partners Wester3016 DG Rotterdam o.v.v. straat 5-7 3016 DG Rotterdam o.v.v. 60024206. 60016927.

tips

■ zakelijke bekendmakingen

men, en heeft dus geen kunstmatige besproeiing nodig.’ Er zijn natuurlijk ook ‘maren’ aan verbonden. Kuijzer: ‘Wij zijn er nog niet. Wij halen het kant-en-klare product nog van ver. Dat kan efficiënter.’ En Vegter weet dat bij de omzetting van bamboepulp in viscosetextiel chemicaliën worden gebruikt. ‘Die zijn in beginsel verdacht, en terecht’, zegt Vegter. ‘Maar er wordt wel in toenemende mate gewerkt met een zogeheten gesloten systeem, waardoor de chemicaliën in de fabriek blijven en dus niet worden geloosd. Niets is helaas al 100 procent duurzaam, maar als we daarop gaan zitten wachten, gaat de katoenproductie gewoon door.’ ‘Bamboe is op z'n minst de duurzaamheidsbelofte van de toekomst’, vindt hij. ‘Het staat in de duurzaamheid nu al met 8-0 voor op katoen. Dan kan het door dat laatste vervuilende viscosestukje in de keten niet opeens 8-8 staan.’ <

■ Bij exploot d.d. 23 maart 2012 van t.k.-deurwaarder Xander van Twist, is ten verzoeke van Stichting Stichting Staedion, voor omzetting ex art 2:18 BW handelend als vereniging met volledige rechtsbevoegdheid Staedion, gevestigd en kantoorhoudende te ‘s-Gravenhage, een gerechtelijk stuk betekend ten parkette van de ambtenaar bij het Openbaar Ministerie bij de Rechtbank te ‘s-Gravenhage, aan de Prins Clauslaan 60. Zulks ten laste van Mangal Gholam Mohammad, geboren op 1 juli 1946, thans zonder bekende woon- of verblijfplaats binnen Nederland of daarbuiten, bij welk exploot bevel is gedaan tot betaling. Een afschrift van dit exploot is verkrijgbaar bij: Gerechtsdeurwaarderskantoor Bazuin & Partners Westerstraat 5-7 3016 DG Rotterdam o.v.v. 19315465.

Bamboe in toepassingen als textiel en toiletpapier is een nieuwe trend.

■ Bij exploot d.d. 23 maart 2012 van t.k.-deurwaarder Xander van Twist, is ten verzoeke van stichting Stichting Staedion, voor omzetting ex art. 2:18 BW handelend als vereniging met volledige rechtsbevoegdheid Staedion, gevestigd en kantoorhoudende te ‘s-Gravenhage, een gerechtelijk stuk betekend ten parkette van de ambtenaar bij het Openbaar Ministerie bij de Rechtbank te ‘s-Gravenhage aan de Prins Clauslaan 60. Zulks ten laste van Edin Husicic, geboren 22 april 1970, thans zonder bekende woon- of verblijfplaats binnen Nederland of daarbuiten, bij welk exploot executoriaal derde beslag is gelegd onder het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen. Een afschrift van dit exploot is verkrijgbaar bij: Gerechtsdeurwaarderskantoor Bazuin & Partners Westerstraat 5-7 3016 DG Rotterdam o.v.v. 60002854.

■ DPA Sociale Zekerheid BV in liquidatie, DPA Recht en Ruimte BV in liquidatie, DPA Vast BV in liquidatie zijn per 2 april 2012 ontbonden door een besluit daartoe van haar Algemene vergadering van Aandeelhouders op 2 april 2012. De rekening en verantwoording en het plan van verdeling liggen ter inzage voor eenieder tot 2 juni 2012 ten kantore van het register van de Kamer van Koophandel voor Gooi-, Eem- en Flevoland voor wat betreft DPA Sociale Zekerheid BV in liquidatie, DPA Recht en Ruimte BV in liquidatie en te Amsterdam voor wat betreft DPA Vast BV in liquidatie alsmede voor alle vennootschap ten kantore van de vereffenaar DPA Group NV te Parklaan 48, 1405 GR te Bussum. De vereffenaar.

15 media nederlands dagblad dinsdag 3 april 2012

Ned. 1, NCRV, 22.20-23.00 uur

De rijdende rechter Frank Visser velt een oordeel over de heibel op een industrieterrein in Waalwijk over een reclamebord. Ondernemer Kitselaar heeft dat bord voor zijn bedrijf geplaatst. Maar in de reglementen van de VVE (Vereniging van Eigenaars) staat dat dit niet is toegestaan. ‘Als iedereen dit gaat doen, wordt het een puinhoop op het terrein. En het is nog gevaarlijk ook’, stelt de voorzitter van de VVE. Kitselaar vindt de regels absurd en weigert het hoofd te buigen. Ned. 2, VARA, 19.20-19.55 uur

Vroege vogels Menno Bentveld en Janine Abbring besteden aandacht aan de Hedwigepolder. De affaire rond de Zeeuwse polder

is voor het milieuprogramma zuiver een natuurkwestie: als het land onder water wordt gezet, herstelt zich het bijzondere getijdenlandschap. Abbring bezoekt daartoe het Verdronken Land van Saeftinghe, waar trekvogels dankbaar van dit landschap gebruik maken. Ned. 2, EO, 19.55-20.25 uur

Natuur op 2 De natuurserie volgt grijze eekhoorns, wel de elitetroepen van de dierenwereld genoemd gezien de militaire precisie waarmee ze aanvallen op voedertafels uitvoeren. Maar is die reputatie wel terecht? Hun sterkste punt is hun lenigheid. Sprongen van meer dan drie meter zijn een peulenschil. Ze hebben speciale detectoren in hun ogen om afstanden te schatten en in een fractie van een seconde beslissingen te nemen.

Ned. 2, NCRV, 21.05-22.00 uur

Radio 4, VARA, 19.30-20.00 uur

Altijd wat

Componist van de week

Het opinieprogramma ontvangt advocaat Bram Moszkowicz. Deze week verschijnt zijn boek: Liever rechtop sterven dan op je knieën leven. Ghislaine Plag praat met Moszkowicz over zijn jeugd, de band met zijn vader Max Moszkowicz en de rechtsstaat. Daarnaast een reportage over de invloed van de commercie en een gesprek met marketinggoeroe Martin Lindstrom, die klanten van het computermerk Apple vergelijkt met trouwe kerkgangers.

Vandaag de tweede van vijf afleveringen over de Franse componiste Germaine Tailleferre. Ze werd in de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw bekend en populair als pianiste.

Canvas, 21.10-22.05 uur

Reagan De Amerikaanse president Ronald Reagan (1911-2004) was een ongrijpbare figuur en een vat vol tegenstellingen. Hij begon als acteur in B-films en eindigde als de ‘machtigste man ter wereld’. Hij evolueerde van liberaalw democraat tot conservatief. Volgens de d een is hij een architect van de moderne e wereld, voor de ander lag hij met zijn w rreagonomics en internationale polittieke hoogmoed aan de basis van economische crises en militaire conflicten n

▹ Beatrix opent Floriade

Radio 1, NCRV, 00.00-00.45 uur

Casa Luna

die de wereld ook nu nog domineren. Maar wie was Ronald Reagan echt? Het slot van een documentairetweeluik laat zien dat Reagan niet zozeer een dogmaticus was als wel een realist, een pragmaticus. Canvas, 22.05-23.00 uur

In the minds of plants

In de nacht van dinsdag op woensdag is Ton Liefaard te gast. Liefaard is hoogleraar Kinderrechten en verbonden aan de Universiteit Leiden. Vandaag wordt het rapport Kinderrechten in Nederland 2008-2012 gepresenteerd. Liefaard geeft zijn visie op de 150 aanbevelingen uit het rapport die dienen als basis voor de debatten in de Tweede Kamer over de (rechts)positie van kinderen in Nederland.

Wetenschappers hebben ontdekt dat de grenzen tussen het dieren- en het plantenrijk veel vager zijn dan algemeen wordt aangenomen. Ook planten blijken in staat te zijn informatie te ‘herinneren’ en daarop te reageren.

▹Import: de film die nooit werd gemaakt

...wo ned. 1, 19.25-20.00 uur ..................................................................................... ........................................................................... wo ned. 2, 20.25-20.50 uur .........................................wo ned. 2, 22.55-00.25 uur ...............................................

▹In het Haagse

nederland 1 06.00 NOS Tekst tv. 06.20 MAX Geheugentrainer. 06.35 Nederland in Beweging! 07.00 NOS Journaal. 07.10 Vandaag de Dag. 07.30 NOS Journaal. 07.40 Vandaag de Dag. 08.00 NOS Journaal. 08.10 Vandaag de Dag. 08.30 NOS Journaal. 08.40 Vandaag de Dag. 09.00 NOS Journaal. 09.15 Nederland in Beweging! 09.30 NOS Journaal. 09.40 MAX Geheugentrainer. 10.00 NOS Journaal. 10.30 Lingo. 11.00 KoffieMAX. 12.00 NOS Journaal. 12.15 Ingang Oost. 12.45 NOS Journaal. 13.00 NOS Journaal. 13.10 NOS Sportjournaal. 13.20 NOS Journaal. 13.30 NOS Sportjournaal. 13.40 NOS Journaal. 13.50 NOS Sportjournaal. 14.00 NOS Het vragenuurtje. 15.00 NOS Journaal. 15.25 5op2. 15.55 Pauw & Witteman. 17.00 KRO Kindertijd. 17.01 Floor en Jana gaan paaseieren schilderen. 17.04 Konstanse. 17.09 Woezel en Pip. 17.14 De grabbelton. 17.19 Groeien. 17.25 Sesamstraat. 17.56 Uitzending Politieke Partijen. 17.59 EenVandaag. .....................................................

18.00 NOS Journaal. 18.15 EenVandaag. 18.45 NOS Sportjournaal. 19.00 Lingo. 19.25 De wooncorporatie. 20.00 NOS Journaal. 20.30 Opgelicht?! 21.30 Opsporing verzocht. 22.20 De rijdende rechter. 23.00 Pauw & Witteman. 23.50 NOS Journaal. ...

nederland 2 06.00 NOS Tekst tv. 07.00 NOS Journaal met gebarentolk. 07.10 NOS Journaal. 08.00 NOS Journaal met gebarentolk. 08.10 NOS Journaal. 08.45 NOS Jeugdjournaal met gebarentolk. 09.00 NOS Journaal met gebarentolk. 09.10 Reporter. 10.00 Tegenlicht: Doelwit Iran. 11.00 NOS Journaal. 11.10 Brandpunt. 12.00 De Wereld Draait Door. 12.53 VVD. 13.00 NOS Journaal. 13.10 NOS Sportjournaal. 13.20 Droomhuis gezocht. 14.10 Radar. 14.45 Opium. 15.25 Kruispunt. 16.00 NOS Journaal. 16.05 Man bijt hond. 16.30 5op2. 17.00 NOS Journaal. 17.05 De wandeling. 17.35 Tijd voor MAX. ...............

18.25 That’s the question. 18.55 Man bijt hond. 19.20 Vroege vogels. 19.55 Natuur op 2. 20.25 De Mattheüs Masterclass. 21.05 Altijd Wat. 22.00 Nieuwsuur. 23.00 AVRO Close Up: Modeontwerper Ozwald Boateng - A man’s story. ..................... 00.35 Kunststof TV. 01.25 Nachtzoen. 01.30 Nieuwsuur. 02.25 EenVandaag. 03.05 Nieuwsuur. 03.40 NOS Tekst tv.

rtl 4

18.00 RTL Nieuws. 18.15 Editie NL. 18.35 RTL Boulevard. 19.30 RTL Nieuws. 19.55 RTL Weer. 20.00 Goede tijden, slechte tijden. 20.30 TV Makelaar. 21.30 Herman den Blijker: Herrie XXL. 22.30 Knallen in de horeca. 23.30 RTL Nieuws. 23.40 RTL Weer. 23.45 RTL Boulevard. ................... 00.40 Teleshop 4. 00.41 Cupido TV. 04.30 Morning chat.

een 09.00 Radio 2 op één. 12.00 Lentebeelden. 12.20 Dagelijkse kost. 12.35 Blokken. 13.00 Het journaal. 13.30 Het weer. 13.35 Man bijt hond. 14.00 Kinderziekenhuis Manchester. 14.25 Thuis. 14.50 Lark Rise to Candleford. 15.40 Heartbeat. 16.25 Great British food revival. 16.55 Clips. 17.05 De topcollectie van. 17.35 Buren. ....................................................

18.00 Het journaal. 18.12 Het weer. 18.15 Dagelijkse kost. 18.30 Blokken. 19.00 Het journaal. 19.40 Man bijt hond. 20.05 Het weer. 20.10 Thuis. 20.35 Titanic. 21.25 Koppen XL. 22.00 De klas van Frieda. 22.45 Het journaal laat. 23.05 KENOuitslagen. 23.06 EuroMillions. 23.08 Het weer. 23.10 New tricks. ........................ 00.00 Dagelijkse kost. 00.10 Man bijt hond.

09.05 Teletubbies. 09.30 Bruine beer in het blauwe huis. 09.55 Pippi animatie. 10.20 Hoelahoep. 10.35 Mickey Mouse Clubhuis. 10.55 Penelope. 11.05 Engie Benjy. 11.15 Calimero. 11.25 Barbapapa. 11.30 Pingu. 11.35 Bob de Bouwer. 11.45 Bibbeltje Big. 12.00 Babar en de belevenissen van Badou. 12.10 Nellie & Cezar. 12.15 Casper & Lisa. 12.25 Bumba. 12.30 Waybuloo. 12.45 Bol & Smik. 12.55 Olivia. 13.05 De wereld van K3. 13.20 Igam Ogam. 13.30 KRO Kindertijd.13.55 Sesamstraat. 14.20 Bumba in de sneeuw. 14.30 Bruine beer in het blauwe huis. 14.55 Pippi animatie. 15.20 Buurman en Buurman. 15.29 Z@pp. 15.30 Jungle book. 15.40 Jungle book. 15.50 Rudi het racevarken. 16.25 Z@pplive. 16.35 Kinderen voor Kinderen Songfestival. 16.45 Z@ pplive. 17.00 Freek op safari. 17.10 Z@pplive. 17.20 De dodelijkste 60. 17.45 Z@pplive. .......

18.05 Vrijland. 18.23 Het Klokhuis. 18.45 NOS Jeugdjournaal. 19.00 SpangaS. 19.29 Nederland 3. 19.30 De Wereld Draait Door. 20.15 NOS UEFA Champions League: FC Barcelona - AC Milan. 23.00 NOS UEFA Champions League: samenvatting. 23.25 NOS op 3. 23.40 De Wereld Draait Door. ... 00.25 NOS op 3. 00.40 De Wereld Draait Door. 01.20 NOS op 3. 01.35 De Wereld Draait Door.

00.10 Pauw & Witteman. 01.05 NOS Journaal.

06.00 Woningwijs. 06.25 Car tracks. 06.45 RTL Nieuws. 09.05 Dr. Phil. 10.00 Koffietijd. 11.00 Goede tijden, slechte tijden. 11.30 The bold and the beautiful. 12.00 Hermans passie voor eten. 12.05 Topchef: De 12 provincies. 13.05 RTL Travel. 14.05 Mijn leven in puin. 15.05 The Dr. Oz show. 16.00 RTL Nieuws. 16.05 Shopping queens. 16.35 Jamie’s 30 minutes meals. 17.05 Dr. Phil. ..................................................

nederland 3

bbc 1 07.00 Breakfast. 10.15 Animal 24/7. 11.00 Homes under the hammer. 12.00 My worst deal. 12.45 Cash in the attic. 13.10 BBC News. 13.15 Bargain hunt. 14.00 BBC News at one. 14.30 Regionaal nieuws en weerbericht. 14.45 Doctors. 15.15 Escape to the country. 16.00 BBC News. 16.05 Horrible histories. 16.35 Lockie Leonard. 16.58 Diddy Dick and Dom. 17.00 All over the place. 17.30 Who let the dogs out? 17.58 The owl. 18.00 Newsround. 18.15

Pointless. 19.00 BBC News. 19.30 Regionaal nieuws en weerbericht. 20.00 The One show. 20.30 EastEnders. 20.57 BBC News. 21.00 Holby City. 22.00 Syndicate. 23.00 BBC News. 23.25 Regionaal nieuws en weerbericht. 23.32 Weerbericht. 23.35 Who do you think you are? ................... 00.20 Lionel Richie at the BBC.

canvas 12.05 Geboren jagers. 12.35 M.I. High. 13.00 De 5e boog. 13.25 The Daltons. 13.30 Robbedoes en Kwabbernoot. 13.55 XMix. 14.10 De Smurfen. 14.35 Super Abby. 14.40 Sherlock Yack. 14.55 The jungle book. 15.05 Mickey Mouse and friends. 15.35 Mega Mindy. 16.00 De mooiste sprookjes van Grimm. 17.00 Disney fish hooks. 17.25 De hopeloze heks. 17.50 De Elfenheuvel. 18.05 Karrewiet. 18.15 De

Elfenheuvel. 18.25 W817. 18.40 Mijn kunst is top. 18.50 Karrewiet. 19.00 Mega Toby redt de race. 19.30 Babar en de belevenissen van Badou. 19.45 Zoostraat 64. 19.56 . 19.59 CANVAS. 20.00 Terzake. 20.40 Nonkel pater. 21.10 Reagan. 22.05 In the minds of plants. 23.00 Death row. 23.55 De Canvascollectie. ..................... 00.35 Doorlopende herhaling van Terzake.

zdf 09.00 Heute. 09.05 Volle Kanne - Service täglich. 10.30 Die Rosenheim-Cops. 11.15 SOKO Wismar. 12.00 Heute. 12.10 drehscheibe Deutschland. 13.00 ZDF-Mittagsmagazin. 14.00 Heute - in Deutschland. 14.15 Die Küchenschlacht. 15.00 Heute. 15.05 Topfgeldjäger. 16.00 Heute - in Europa. 16.10 Die Rettungsflieger. 17.00 Heute. 17.10 hallo deutschland. 17.45 Leute Heute. ....................................

18.00 SOKO Köln. 19.00 Heute. 19.20 Wetter. 19.25 Die Rosenheim-Cops. 20.15 ZDFzeit: Himmel über Deutschland. 21.00 Frontal 21. 21.45 Heute-journal. 22.12 Wetter. 22.15 37º: Abgetaucht. 22.45 Leute, Leute! 23.30 Markus Lanz. ........... 00.45 Heute nacht. 01.00 Neu im Kino. 01.05 Das Mercury puzzle. 02.50 SOKO Köln. 03.35 Die Rosenheim-Cops. 04.20 Global Vision.

ngc 06.00 Big, bigger, biggest. 07.00 Air crash investigation. 08.00 The dog whisperer. 09.00 World’s wildest encounters. 10.00 Air crash investigation. 11.00 Seconds from disaster. 12.00 The dog whisperer. 13.00 Air crash investigation. 14.00 Big, bigger, biggest. 15.00 Drugs Inc. 16.00 Megafactories. 17.00 Air crash investigation. ...........................................

18.00 Seconds from disaster. 19.00 The dog whisperer. 20.00 The indestructibles. 20.30 The indestructibles. 21.00 Inside. 22.00 A traveller’s guide to the planets. 23.00 Inside. ..................................... 00.00 A traveller’s guide to the planets. 01.00 The indestructibles. 01.30 The indestructibles. 02.00 The dog whisperer. 03.00 Inside. 04.00 A traveller’s guide to the planets. 05.00 The indestructibles. 05.30 The indestructibles.

▹▹ kijk voor het complete programmaoverzicht op www.nos.nl of op Teletekst pagina 200 ....................................................▹▹

nader bekeken Gerben van IJken nd.nl/media beeld ap

Downton op zee De liefhebbers hebben er even op moeten wachten, maar vanavond begint het dan echt. Downton Abbey gaat de oceaan op. Titanic heet de nieuwste serie van de maker van het Britse klassedrama Downton Abbey, Julian Fellowes. Het passagiersschip dat in 1912 op een ijsberg voer en zonk blijft een rijke bron van inspiratie voor televisiemakers. Fellowes’ productie, vanavond te zien bij de Belgen op Eén is de laatste in een bijna eindeloze rij van Titanic-gerelateerde programmering. Honderden films en documentaires zijn er gemaakt over de scheepsramp die aan 1500 mensen het leven kostte. Nu het deze maand honderd jaar geleden is dat het schip zonk neemt de nooit afgenomen fascinatie weer toe. Er zijn tentoonstellingen, de film uit 1997 kreeg een poetsbeurt en is opnieuw in de bioscopen te zien en bij de radiozender Q-music is een duiktocht naar het wrak te winnen. Een dure grap voor de zender, want de huur van een duikboot die vier kilometer diep kan duiken, want op die diepte ligt het wrak, bedraagt ongeveer 50.000 euro. Julian Fellowes’ Titanic is een vierluik waarin het leven en de interactie tussen de rijke eersteklaspassagiers, hun bediendes, de ‘arme’ gelukszoekers en de bemannings-

leden centraal staat. Die interactie tussen arm en rijk leverde Titanic meteen de bijnaam Downton op zee op. Want die serie draait ook op het typische Britse klassenverschil. Fellowes ontkende ten stelligste dat zijn Titanic een waterige editie is van zijn veel geprezen kasteeldrama. ‘Het gaat erom dat al die mensen met een verschillende achtergrond verbonden worden door deze ramp’, aldus de maker in een interview. Wat krijgt de kijker? Een knap gemaakt scheepsdrama met heel veel acteurs en verhaallijnen waarin toch iets ontbreekt; een anker. Downton Abbey heeft een massief bestaand landhuis als decor. Het sfeervolle kasteel is een vitaal onderdeel van het verhaal. Titanic moest worden nagebouwd in een studio in Hongarije. Totale kosten: 13 miljoen euro. Dat lijkt veel geld, maar het is snel opgemaakt aan andere dingen dan aan het decor. En dat merk je als kijker. Het ziet er allemaal wat goedkoop en dunnetjes uit. Een herkansing voor de liefhebbers van het Titanic-verhaal ligt in het verschiet. Het wachten is op de rijke Amerikanen. Die spendeerden dertig miljoen dollar aan een nieuwe twaalfdelige dramaserie over de tumultueze bouw van het onzinkbaar geachte schip. Ergens deze maand moet Titanic: blood and steel in première gaan. ▶▶ Titanic, Eén, 20.35-21.25 uur

16 achterop dinsdag 3 april 2012 nederlands dagblad

stilgezet redactie binnenland • beeld YouTube

Marcus 16:6

U zoekt Jezus Maar hij zei tegen hen: ‘Wees niet bang. U zoekt Jezus, de man uit Nazaret die gekruisigd is…’ Het klinkt wat afstandelijk. Je zou verwachten dat die engel Hem eerder zou aanduiden als ‘onze Meester’ of zo. Maar ja, hoe kennen engelen Hem eigenlijk? Al eeuwen en eeuwen zien ze Hem samen met de Allerhoogste in een wonderlijke niet te bevatten eenheid. Ze hebben gezien hoe Hij zijn heerlijkheid aflegde, en vanmorgen hebben ze Hem in verrukkelijke glorie teruggezien als de Eeuwig Levende. Hoe moet je Hem benoemen tegenover een paar bange vrouwen die al terugdeinzen voor de witheid van je kleed? Dan kies je woorden die Hem voor hén zonder enige twijfel aanduiden. Zijn menselijke naam Jezus, zijn woonplek, zijn barre dood – alles vanuit menselijk perspectief bekeken. Ja, de hemel weet wel Wie je zoekt. Al besef jij eigenlijk niet Wie je zoekt.

limerick Kees van Egmond

Olympische naam voor metrostations Londen Een man in de metro, uit Leiden, verbaasde zich over de tijden. ‘Zo, nu al? Ik bof! Het lijkt wel alsof ze daardoor ook sneller gaan rijden!’

Zo maak je je eigen Kort en Kleinboek

217. Beroemd dankzij 3 rondjes

Joël Voordemwind CU-Kamerlid: Waarom 40 burgemeesters tegen je in het harnas jagen, terwijl je ze als bondgenoot moet zien in het asielbeleid zoals Duitsland dat ook doet.

Drie keer per week vind je op de achterpagina de rubriek Kort en Klein, speciaal voor kinderen van de basisschool. We vertellen iets over het nieuws van de afgelopen week. Onder aan het stuk vind je een stelling die je in de klas of thuis kunt bespreken. Kort en Klein kun je ook bewaren. Knip de rubriek langs de stippellijnen uit en plak hem in bijvoorbeeld een schrift. Aan het einde van het jaar kun je dan precies zien wat er allemaal is gebeurd. En in januari begin je weer opnieuw. Als je deze kolom naast het verhaal van Kort en Klein ziet staan, let dan extra goed op: je vindt hier tips of iets extra’s voor jouw Kort en Klein-verzameling. Veel plezier!

tweets van de dag

Els van Dijk directeur Evangelische Hogeschool: Liefde is niet maar een vaag gevoel wat je wel of niet hebt; het is onwankelbare toewijding van de wil!

Op de foto links zie je hoe Tom Schaar in de lucht draait met zijn skateboard. Op de foto rechts zie je hoe Tom eruit ziet zonder helm.

De twaalfjarige Tom Schaar uit Amerika is in één keer beroemd geworden. Hij is de eerste skateboarder ter wereld die drie rondjes in de lucht maakte. Hij is nog maar twaalf jaar oud, maar nu al beroemd. Tom Schaar deed vorige week namelijk een truc die nog niemand eerder goed had gedaan. Hij maakte niet één, niet twee, maar drie rondjes in de lucht met zijn skateboard en hij viel niet! Zelfs professionele skateboarders is dat nog niet gelukt. Als je drie rondjes achter elkaar maakt, noem je dat een 1080 (spreek uit: tien tachtig). Of je zegt het op z’n Engels: ten eighty. Eén rondje noem je een 360 (three sixty) en twee rondjes een 720 (seven twenty). Maar ook voor halve

rondjes zijn namen. Als je twee en een half rondje maakt, heet dat een 900 (nine hundred). Tom kon een poosje geleden als jongste skater ooit een 900. Daar was hij al heel blij mee, maar nu is hij natuurlijk nog blijer. ‘Dit is de mooiste dag van mijn leven’, zei hij toen hij na de 1080 goed was geland. Een heleboel skaters zijn nu jaloers op hem. Tom deed zijn truc op een speciale skatebaan in Californië. Dat ligt in Amerika, de Verenigde Staten. De skatebaan is enorm groot. De ramp, zo noem je de skatebaan, zorgde er voor dat Tom bijna vijf meter de lucht in werd gelanceerd. Wil je een filmpje zien van de supergoede truc van Tom? Ga naar YouTube en typ het volgende in: ‘Tom Schaar 1080’.

▶▶ wat vind jij: Skateboarden is spelen met je leven. dinsdag 3 april 2012

Gerke Roorda  dominee in Zeist: Zwembad Dijnselburg blijft een mooie plek om je preek te schrijven #zwemles #flexibel Willem Aantjes oud-fractievoorzitter ARP en CDA Tweede Kamer: VVD-Wassenaar wilde uitkeringsgerechtigden (nee, niet de hoogste inkomens) uit spitsverkeer weren. Noemen ze daar humor: was 1-aprilgrap!

ik&mijnhuis bijdragen? [email protected]

Fun Het is opa’s 68e verjaardag en met de kinderen en kleinkinderen eten we gezellig bij opa en oma. Een kleindochter mag uit de kinderbijbel voorlezen en kiest het verhaal over de tempelbouw van Salomo. Ze leest keurig: Salomo verzamelde bouwmaterialen voor de fun. De volwassen trekken hun wenkbrauwen op, maar het verhaal gaat verder: Voor de fundéringen van de tempel. Even nadenken waar de klemtoon ook alweer moest.

uw limerick hier? [email protected]

rare geluiden Roel Sikema nd.nl/muziek beeld Kwartet Skaz

Een driehoekige pompoengitaar De piano, viool of gitaar kennen we allemaal. Maar het wemelt van exotische muziekinstrumenten met vreemde namen als hakkebord, hommel of draailier. Roel Sikkema neemt wekelijks zo’n instrument onder de loep. Vandaag de balalaika.

De balalaika is een typisch Russisch snaarinstrument met een driehoekige klankkast. De naam kwam voor het eerst in Oekraïne voor in documenten aan het begin van de achttiende eeuw. De eerste vermelding in Rusland is te vinden in een gedicht uit 1771. In de loop van de negentiende eeuw werd het een populair instrument in de Russische volksmuziek. Het kreeg toen ook zijn karakteristieke driehoekige vorm. Volgens een populaire verklaring is die vorm een verbeelding van de Heilige Drie-eenheid. Maar dat is onwaarschijnlijk omdat het instrument veel werd bespeeld door zogenaamde skomorokhi, rondreizende harlekijns die de spot dreven met kerk en staat. De bekende schrijver Nikolaj Gogol geeft een andere verklaring. Volgens hem werden de eerste balalaika’s door boeren gemaakt van pompoenen. Als je een pompoen in vier stukken snijdt, krijg je precies de vorm van een balalaika. Het instrument heeft slechts drie snaren, waarvan bij de meeste typen twee van de snaren dezelfde toon voortbrengen en de derde een kwart

hoger is gestemd. Zo is standaard bij de meeste balalaika’s: twee e-snaren en een a. Een volksinstrument dus. Dat veranderde toen rond 1880 de violist Vasily Vasilivitsj Andreyev met behulp van een vioolbouwer het instrument ver-

anderde en een complete familie van balalaika’s ontwierp. Sinds die jaren is het instrument in vier grootten te bespelen. Allereerst de prime-balalaika (zeg maar de ‘sopraan’). Dan de altbalalaika, een octaaf lager gestemd. Verder de basbalalaika, te vergelijken met

een cello. Dit instrument steunt op een punt in een van de hoeken. Ten slotte de contrabasbalaika, te vergelijken met een contrabas. Ook deze steunt op een pin. Afgezien van de ‘sopraan’ worden alle balalaika’s met een plectrum be-

speeld. Er bestaan behalve de vier leden van de ‘standaardfamilie’ wel andere balalaika’s, zoals een kleinere piccollo en een tenorbalalaika, maar deze instrumenten komen maar sporadisch voor. In het Westen wordt de balalaika vooral als een instrument voor volksmuziek gezien. In Rusland en Oekraine wordt daar heel anders over gedacht. Daar komen complete balalaika-orkesten voor, waar aan het eind van de negentiende en in de loop van de twintigste eeuw geschikte muziek voor is geschreven. Vooral het Sovjetregime bevorderde het bespelen van dit instrument, omdat de balalaika als hét instrument van het proletariaat, van de arbeiders, werd gezien. Muziekstudie op de balalaika werd sterk bevorderd en zo ontstonden professionele orkesten als het Osipov Staats Balalaika Orkest. Topspelers als Boris Feoktisov en Pavel Nechreporenko werden ook buiten de SovjetUnie bekend. Het instrument werd door de autoriteiten zo gepusht, dat het begeleidingsorkest van het Koor van het Rode Leger de traditionele bezetting van een symfonieorkest met violen en cello’s verving door balalaika’s. De balalaika werd ook bekend in de Jiddische volksmuziek. Zo bezingt het Jiddische lied ‘Tumbalalaika’ het driehoekige instrument. Een vertolking daarvan door Maisa van der Kolk is op de nd.nl/muziek te beluisteren. Ook buiten Oost-Europa heeft het instrument een zekere populariteit gekregen. Dat begon zo’n honderd jaar geleden, toen Andreyev een tournee door de Verenigde Staten maakten. Studenten van hem deden hetzelfde tussen 1909 en 1912 in West-Europa. ▶▶ Horen en zien hoe de balalaika bespeeld wordt? Kijk op nd.nl/muziek