Operationeel Programma EFRO Oost-Nederland

Operationeel Programma EFRO 2014 – 2020 Oost-Nederland Januari 2014 Versie voor SFC

Versie sfc

1

1.

Bijdrage Operationeel Programma aan Europe2020

1.1

Strategie van het OP om bij te dragen aan het realiseren van de EU2020 strategie

Inleiding Oost-Nederland heeft de afgelopen jaren, onder andere met het EFRO-programma ‘GO OostNederland 2007-2013’, hard gewerkt aan structurele versterking van de economie. De kennisinfrastructuur is versterkt. Dat biedt een fundament om op verder te bouwen. Veel kennis is aanwezig, netwerken zijn gevormd en het is nu zaak om daar meer business uit te genereren. Met het EFRO-programma 2014-2020 wil Oost-Nederland haar regionale concurrentiepositie verder versterken. Hierbij sluit Oost-Nederland aan op de uitdagingen waar Europa voor staat. Grote maatschappelijke uitdagingen die vragen om innovatieve oplossingen, zijn onder meer voedselzekerheid, vergrijzing en gezondheid, klimaatverandering, schone en efficiënte energie en beschikbaarheid van grondstoffen. Dergelijke oplossingen komen mede voort uit de ontwikkeling van belangrijke sleuteltechnologieën, zoals nanotechnologie, micro- en nano-elektronica, geavanceerde materialen en biotechnologie. In haar Europa 2020-strategie zet de EU in op slimme, duurzame en inclusieve groei, alsmede op economische, sociale en territoriale cohesie. In dit hoofdstuk gaan we in op de uitdagingen die Oost-Nederland met dit OP wil aanpakken. Daarbij komt ook de Slimme specialisatiestrategie (S3) aan bod, die leidend is voor het deel innovatiestimulering in dit OP EFRO. De wijze waarop Oost-Nederland met dit OP wil bijdragen aan een meer koolstofarme economie is ook benoemd. Vervolgens is de aansluiting met nationale en Europese kaders besproken. Het hoofdstuk sluit af met een verantwoording van de keuze voor thema’s en investeringsprioriteiten en de strategie die landsdeel Oost hierin kiest. Regionale uitdagingen Innovatiestimulering In onze slimme specialisatiestrategie (S3) constateren we dat Oost-Nederland een veelzijdige en dynamische regio is. De regio huisvest een aantal internationale topbedrijven en ook tal van mkbbedrijven met veel innovatieve kracht. Ook heeft de regio toonaangevende kennis (o.a. op het vlak van genoemde sleuteltechnologieën) in huis door de aanwezigheid van diverse grote kennisinstellingen. De drie universiteiten staan goed genoteerd in internationale rankings en behoren in Nederland tot de top 10 van grootste benutters van het Zevende Kaderprogramma. Ook beschikt de regio over een scala van intermediaire organisaties en open innovatiecentra die innovatie door bedrijven stimuleren. Op basis hiervan beschikt de regio over een relatief hoog percentage innovatieve MKB-bedrijven (40%, landelijk 38%) en Onderzoek & Ontwikkeling (O&O) medewerkers (3%, landelijk 2%). Tot slot beschikt Oost-Nederland over een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor bedrijven en een prettig woon- en leefklimaat voor burgers. Hoewel Oost-Nederland hiermee goede uitgangspunten heeft om zich verder te ontwikkelen als innovatieve, concurrerende regio, is een aantal zaken voor verbetering vatbaar. In de slimme specialisatiestrategie worden als belangrijke uitdagingen onder meer genoemd:   

Relatief beperkte R&D-uitgaven (zowel publiek als privaat); Relatief lage arbeidsparticipatie en –productiviteit en laag aandeel hoger opgeleiden; Innovatiekracht gering en verspreid over veelheid aan MKB-bedrijven.

Versie sfc

2

1

De S3 duidt ook kansen waarop met EFRO ingezet kan worden : 2  benutting (valorisatie) van de volop aanwezige kennis ;  aansluiten van MKB op de kennisinfrastructuur. Voor Oost-Nederland heeft innovatiestimulering (slimme groei) de hoogste prioriteit in de regionaaleconomische strategie. Verschillende instrumenten worden ingezet om de gesignaleerde knelpunten aan te pakken, waaronder een substantieel deel van de EFRO-middelen. Koolstofarme economie Eén van de grote door de EU gesignaleerde maatschappelijke uitdagingen is “zekere, schone en efficiënte energie”, oftewel beschikbaarheid, duurzaamheid en efficiënt gebruik van energie. De EU zet in op een transitie naar een concurrerende koolstofarme economie. Door combinatie van innovatie en efficiënter gebruik van natuurlijke hulpbronnen ontstaat meer groene groei, ofwel meer business met minder druk op natuurlijke hulpbronnen. Nederland loopt achter op de Europese afspraken omtrent CO2-uitstoot, energiebesparing en percentage hernieuwbare energie. In het Nederlandse energiebeleid staan duurzaamheid, betrouwbaarheid en betaalbaarheid van energie centraal. Zo zet het huidige Kabinet (Rutte II) in op een aandeel duurzame energie in 2020 van 16%, forse energiebesparing in met name de gebouwde omgeving en uitbouw van lokale duurzame energieopwekking. In het recent door bedrijfsleven, overheid en milieuorganisaties afgesloten Energieakkoord voor duurzame groei worden deze doelen nader aangescherpt en geoperationaliseerd. Partijen zetten in op een energiebesparing van tenminste 1,5% per jaar, een toename van het aandeel van hernieuwbare energieopwekking (nu 4,3%) naar 14% in 2020 en 16% in 2023 en het creëren van tenminste 15.000 banen. Het akkoord bestaat uit 10 pijlers, die elkaar onderling versterken. Hoewel precieze cijfers op regionaal niveau ontbreken, blijft ook Oost-Nederland achter bij de door EU en Rijk gestelde en door ons onderschreven doelstellingen. Aan de benodigde inhaalslag zitten twee dimensies: enerzijds de ontwikkeling van nieuwe maatregelen en technologieën (innovatie) en anderzijds het meer toepassen van energiebesparende maatregelen en duurzame energieconcepten (uitrol van bewezen technologie). Oost-Nederland onderscheidt zich met een stevige voedingsbodem voor innovatie gericht op koolstofarme technologieën. Het cluster Energie- en Milieutechnologie in Oost-Nederland is de afgelopen jaren snel gegroeid. Ruim 300 bedrijven (met meer dan 23.000 medewerkers) hebben clean tech als core business. De meeste werkgelegenheid van de clean tech bedrijven bevindt zich binnen de sectoren ‘duurzame energie’ (18%), ‘duurzame materialen en 3 systemen’ 18%) en ‘duurzame dienstverlening’ (16%) . De uitdagingen voor innovatie in koolstofarme economie zijn grotendeels dezelfde als die voor algemene innovatiestimulering (zie vorige paragraaf). Een extra complexiteit, die mede oorzaak is van de achterblijvende scores van Nederland op dit terrein, is het sterk wisselende en onvoldoende robuuste beleid van de nationale overheid in de afgelopen decennia. Hierdoor waren de marktomstandigheden voor toepassing van innovaties onzeker en waren de prikkels voor de toepassing (uitrol) van energiebesparing en duurzame energieproductie beperkt. Het nationale Energieakkoord voor duurzame groei biedt in dit opzicht meer duidelijkheid, maar de financiering ervan is nog niet geheel zeker.

1

Zie in de Slimme specialisatiestrategie: SWOT-analyse op pagina 7/8 en de afbeelding onderaan op pagina 18.

2

Momenteel is de valorisatie relatief gering, zoals blijkt uit de omzet uit nieuwe producten die in Oost-Nederland met 9% bescheiden is in vergelijking met Nederland (10%) en de EU (13%).

3

Bron: Clean Tech sector in Oost-Nederland (10/2011), uitgave van o.a. provincie Gelderland en provincie Overijssel

Versie sfc

3

Naast bestaande en verwachte voorzieningen voor de financiering van energietransitie (uitrol), wil het landsdeel vooral innovatie gericht op een meer koolstofarme economie stimuleren. De ontwikkeling en introductie van nieuwe maatregelen en technieken voor energiebesparing en productie van duurzame energie – dus innovatie van producten en processen leidend tot een meer koolstofarme economie – vormt de tweede prioriteit in de regionaal-economische strategie van Oost-Nederland. Gesignaleerde knelpunten voor innovatie Uit de consultatie van de stakeholders blijkt dat de belangrijkste redenen voor het achterblijven van de investeringen in O&O (zowel algemeen als specifiek gericht op meer koolstofarme economie) samenhangen met de druk op beschikbare middelen door de crisis. Bovendien ziet het MKB investeren in O&O onvoldoende als noodzakelijk en urgent. De innovatiekracht van het OostNederlandse bedrijfsleven kan beter worden benut. Op het vlak van valorisatie is flinke winst te 4 behalen. Uit de stakeholdersbijeenkomst blijkt dat de voornaamste knelpunten zijn : 



  

Bedrijven en kennisinstellingen zijn onvoldoende op de hoogte van elkaars kennis en kunde waardoor kansen gemist worden. Bovendien heeft het MKB onvoldoende kennis en vaardigheden om partners met toegevoegde waarde te vinden om te komen tot kwalitatief goede business cases. Experimentele productontwikkeling is te beperkt door gebrek aan kennis en competentie bij MKB voor doorontwikkeling naar de markt; o Innovaties halen vaak de markt niet omdat vooraf onvoldoende is doorgedacht over zaken als samenwerkingspartners, marktbehoefte en marktintroductie; o Ondersteuning is nodig bij de laatste stappen vóór marktintroductie, zoals de ontwikkeling van prototypes en inrichting van proeftuinen. Tekort aan passend personeel (Human Capital Agenda); Gebrek aan financiering voor fundamenteel en industrieel onderzoek; Gebrek aan financiering voor marktintroductie.

Slimme specialisatiestrategie (S3) Oost-Nederland Oost-Nederland wil vanuit haar regionale kracht een bijdrage leveren aan de grote maatschappelijke uitdagingen waar Europa en Nederland voor staan en aldus bijdragen aan slimme, duurzame en inclusieve groei. Hierbij zet zij haar (beperkte) middelen gefocused in op vier speerpuntsectoren, waarin de regio een onderscheidende kennispositie en substantiële massa aan bedrijven kent, te weten: Agro & Food, Health, High Tech Systemen & Materialen (HTSM) en Energie- en 5 Milieutechnologie inclusief biobased economy (EMT) . Daarnaast zijn er in Oost-Nederland meerdere bedrijfstakken met potentie om hun marktpositie te vergroten. De regionaal sterke maakindustrie levert een essentiële bijdrage aan de verdere versterking van de vier genoemde speerpuntsectoren. Bovendien kan de ontwikkeling van de vier speerpuntsectoren niet zonder sleuteltechnologieën als ICT, water, creatieve industrie, chemie en maakindustrie. Deze spelen een cruciale rol bij innovatie en vormen vaak een verbindende schakel tussen sectoren waardoor cross-overs ontstaan. Tabel 1 geeft een overzicht van mogelijke cross6 overs tussen de speerpuntsectoren, zoals in de S3 geïdentificeerd .

4

Dit is in lijn met evaluatie Pieken in de Delta / OP 2007-2013

5

De onderbouwing voor deze keuze is terug te lezen in de S3

6

De uitwerking van deze tabel is opgenomen in bijlagen 2 tot en met 5 van de S3, waarin per regionale topsector de crossovers zijn gespecificeerd en toegelicht.

Versie sfc

4

Health

HTSM

EMT incl. biobased

  

       



Agro & Food



 

Voedselveiligheid Healthy aging Relatie voeding en immuunsysteem Relatie genen/microbiota en gezondheid Beheersing van zoönosen Alternatieven voor antibiotica

    

   Health

Bio-energie Groen gas LED, sensortechnologie (Kas)materialen Precisielandbouw Robotisering Nanotechnologie Biocomposieten

  

Red med tech highway Robotica Slimme, nieuwe materialen Microfluidica Medical imaging Cyber security

  

HTSM

   

   

Biobased / biodegradable economy Bronnen biomassa, biomaterialen Reststromen agro als grondstof voor bbe Afvalwater / watertechnologie Bio-energie Bbe voor nieuwe teelt

Binnenklimaat Stand alone oplossingen Domotica

Smart grids Biogas uit afvalwater Sensoren Nieuwe materialen (lichter, sterker, biobased) Energieopslag Energieopwekking Schoon vervoer Bio-fotonica

Tabel 1. Overzicht cross-overs tussen sectoren S3

Innovatiebeleid in de regio Met steun van rijks- en EU-middelen heeft Oost-Nederland de afgelopen jaren flink geïnvesteerd in het opzetten van transferorganisaties voor de vier speerpunten, waarin bedrijfsleven, kennisinstellingen 7 en overheden zijn vertegenwoordigd. Deze transferorganisaties richten zich met name op netwerkvorming tussen bedrijven en kennispartners, stimulering van innovatieprojecten door matchmaking en advisering, profilering van het cluster en het bevorderen van noodzakelijke randvoorwaarden voor open innovatie. Deze eerste schil van de ‘zachte infrastructuur’ wordt aangevuld met een tweede schil van andere intermediaire organisaties als Oost NV, Kamer van Koophandel / Syntens en de regionale centra voor techniek. Daarnaast hebben de regionale overheden bijgedragen aan co-financiering van gezamenlijke innovatieprojecten van bedrijven, vaak in samenwerking met kennisinstellingen, bestemd voor onder meer prototype-ontwikkeling, haalbaarheidsstudies, marktverkenningen, e.d. In dit kader is ook steun 7

Food Valley, Health Valley, Stichting kiEMT, Kennispark Twente, Kennispoort Zwolle en Stedendriehoek innoveert

Versie sfc

5

gegeven aan initiatieven voor verduurzaming van bedrijfsprocessen of ontwikkeling van duurzame producten. Daarnaast hebben de overheden bijgedragen aan optimalisering van het vestings- en ondernemingsklimaat, onder andere via revitalisering van bedrijventerreinen, verbetering van de fysieke en digitale bereikbaarheid, versterking van menselijk kapitaal en ondernemerschap en opwaardering van het voorzieningenniveau (inclusief gebiedsontwikkeling, culturele infrastructuur, etc.). Meer recent hebben beide provincies substantiële (revolverende) fondsen in het leven geroepen om witte vlekken in de financiering van innovatie (zgn. Valley of Death) c.q. in de financiering van energietransitie te vullen. Hiermee is in de regio een belangrijke basis voor de gewenste versterking van het innovatievermogen van het MKB en de transitie naar een meer koolstofarme economie gelegd. De belangrijkste opgaven voor de komende jaren zijn om met behulp van deze infrastructuur:  Meer bedrijven tot innovatie te stimuleren door ze gericht in contact te brengen met interessante andere bedrijven en/of kennisinstellingen (pitching en matchmaking);  Bedrijven te ondersteunen bij de kennisvalorisatie en experimentele productontwikkeling en ze aldus verder te brengen in de keten richting marktintroductie.  Waar nodig de marktontwikkeling te faciliteren door stimulering van ‘living labs’ (proeftuinen, pilots, etc.) waarin ontwikkelaars samen met gebruikers, professionals, etc. de nieuwe producten testen in een een zo realistisch mogelijke omgeving. 8

Indien we kijken naar de innovatiepiramide zien we dat het oosten van het land relatief meer koplopers en toepassers kent en minder ontwikkelaars dan op nationaal niveau (zie figuur 1.). OostNederland zet erop in bedrijven hoger in de innovatiepiramide te brengen en ze te faciliteren om meer, beter en sneller te innoveren. koplopers NL 5% - ONL 8% ontwikkelaars NL 17% - ONL 13% toepassers NL 21% - ONL 23% volgers NL 31% - ONL 31% niet-innovatieven NL 26% - ONL 25% Figuur 1 Innovatiepiramide MKB Oost-Nederland (ONL)

Energiebeleid in de regio Oost-Nederland heeft de laatste jaren ook flink geïnvesteerd in het energiebeleid. Vanuit beleidsprogramma’s Energietransitie en Nieuwe Energie zijn maatregelen en middelen beschikbaar voor bewustwording, energiebesparing en hernieuwbare energie. Voor financiering van uitrol zijn omvangrijke fondsen ingesteld. Daarmee is een groot deel van het benodigde instrumentarium gedekt. Wat nog ontbreekt, is stimulering van innovaties in energie- en milieutechnologie. De inzet van EFRO-middelen zal zich met name hierop richten. 8

Bron: Innovatiepiramide – een segmentatie van het MKB 2008, EIM

Versie sfc

6

Aansluiting op Europese kaders Kijkend naar de hoofddoelstellingen voor Europa 2020 constateren we dat Nederland op twee terreinen achterblijft (zie onderstaande tabel), namelijk qua investeringen in R&D en qua ontwikkeling richting koolstofarme economie (CO2-uitstoot, hernieuwbare energie en energie-efficiënte). Op deze fronten heeft Nederland haar doelen reeds naar beneden bijgesteld, maar het is nog een tour de force om in 2020 zelfs deze lagere doelen te halen. Oost-Nederland wil deze opgave ondersteunen door de EFRO-middelen juist op innovatiestimulering en koolstofarme economie in te zetten. Voortgang nationale doelen Europe2020 Hoofddoelstellingen voor Europa 2020

Huidige situatie in Nederland

Nationale 2020doelstelling in het NHP

2,04 % (2011)

2,5 %

-8%

-20 %

4,3% (2011)

14 %

n.v.t.

n.v.t.

75 % van de bevolking in de leeftijdsgroep 20-64 aan het werk

75,9 % (2011)

80 %

Terugdringing van vroegtijdig schoolverlaten tot minder dan 10 %

9,1 % (2011)

<8%

Minstens 40 % van de leeftijdsgroep 30-34 met voltooid tertiair of gelijkwaardig onderwijs

41,1 % (2011)

> 40 %

+ 65.000 (2011)

-/- 100.000

3 % van het bbp van de EU moet worden geïnvesteerd in onderzoek en ontwikkeling 20 % minder CO2 uitstoot 20 % van de energie afkomstig van hernieuwbare bronnen Verhoging van de energie-efficiëntie met 20 %

Vermindering van het aantal mensen in de EU in armoede of op de armoededrempel, of dat wordt uitgesloten of het risico op uitsluiting loopt, met minstens 20 miljoen (in vergelijking met 2008)

9

Bron: Nationaal Hervormingsprogramma 2013

De landenspecifieke aanbevelingen van de Europese Commissie voor Nederland hebben vooral betrekking op het aanpakken van macro-economische knelpunten en kansen, zoals het terugdringen van het overheidstekort, verhoging van de pensioenleeftijd, vergroting van de arbeidsparticipatie en flexibiliteit van de arbeidsmarkt en hervorming van de woningmarkt. Deze aanbevelingen zullen vooral op nationaal niveau moeten worden opgepakt. Bij enkele aanbevelingen is er naast een rol voor het Rijk ook een ondersteunende rol voor de regio weggelegd. Eén van deze aanbevelingen betreft innovatie en onderzoek: Innovatie, investeringen in particuliere O&O en nauwere verbanden tussen de wetenschapswereld en het bedrijfsleven stimuleren, alsook industriële vernieuwing bevorderen door middel van passende prikkels in het kader van het bedrijfsleven beleid, en daarbij de toegankelijkheid voor niet tot de topsectoren behorende ondernemingen te waarborgen en het fundamenteel onderzoek veilig te stellen.

9

Vermindering van aantal personen in de leeftijdsgroep 0-64 in een huishouden zonder werkintensiteit. De nationale doelstelling van 100 000 (0-64) vertaalt zich in 93 000 (0-59) volgens de door de EU vastgestelde indicator.

Versie sfc

7

Een andere aanbeveling waarbij ook de regio een rol speelt, heeft betrekking op duurzame groei: Voor de beweging naar meer duurzame consumptie- en productiepatronen is voortdurende inspanning nodig in onderzoek en ontwikkeling. Het creëren van producten en diensten die bijdragen aan het verminderen van de emissie van broeikasgassen, biedt in een wereldmarkt met groeiende aandacht voor milieuvriendelijkheid belangrijke toegevoegde waarde. De grote uitdagingen waarop de EU zich richt, vragen om een regionale vertaling en om regionale bijdragen. De wijze waarop die bijdragen tot stand kan komen, is door de verschillende diensten van de Europese Commissie vastgelegd in een position paper als input voor de partnerschapsovereenkomst en het structuurfondsenprogramma voor Nederland. Hierin worden de belangrijkste uitdagingen voor Nederland nader geprecisieerd en vertaald in prioriteiten voor de volgende programmaperiode. De volgende prioriteiten uit het position paper van de Europese Commissie sluiten nauw aan bij de invulling van het OP Oost-Nederland: 



Innovatievriendelijke bedrijfsomgeving o Vergroting van private onderzoeks- en innovatie-investeringen, onder meer door betere samenwerking tussen MKB-bedrijven en de onderzoekswereld o Stimulering van bedrijfsinnovaties en concurrentiekracht (ook in de landbouw) o Faciliteren van toegang tot financiering voor innovatieve business opportunities Milieuvriendelijke en hulpbron-efficiënte economie o Investeringen in energiebesparing en toenemende inzet van hernieuwbare energiebronnen o Ontwikkeling van hulpbron-effiënte ondersteuningssystemen voor MKB (inclusief bewustwording, technische ondersteuning en stimulering van innovatieve bedrijfsmodellen)

Oost-Nederland geeft met dit OP invulling aan deze aanbevelingen van de Europese Commissie.

Nationale kaders Bedrijfslevenbeleid Het kabinet wil de internationale concurrentiepositie van het Nederlands bedrijfsleven versterken en het innovatievermogen vergroten, via generieke maatregelen als terugdringing van onnodige regelgeving en financieringsfaciliteiten, alsmede specifiek beleid om topsectoren waarin Nederland wereldwijd uitblinkt nog sterker maken. Binnen de topsectoren werken bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheid samen aan kennis- en innovatie-ontwikkeling. Voor elk van de 9 topsectoren is een innovatiecontract gemaakt. Elk innovatiecontract bevat een mix van maatregelen op de gebieden: - fundamenteel onderzoek; - toegepast onderzoek; - valorisatie. Oost-Nederland sluit met de eigen regionale topsectoren uit de S3 aan op de topsectoren Agri & Food, Life sciences & Health, HTSM en Energie. Vanuit de regio bestaan goede contacten met de Topteams. Oost-Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen zijn goed aangesloten op de Topconsortia voor Kennis en Innovatie (TKI’s) en daarmee mede bepalend voor de uitvoeringsagenda’s. Consultatie van de topteams laat zien dat belang wordt gehecht aan: - valorisatie via clustervorming en netwerken; - een gedeelde publiek-private infrastructuur voor de ontwikkeling van kennis en innovatie; - innovatief opdrachtgeverschap ter adoptie van innovaties (bijvoorbeeld overheden of zorginstellingen als launching customer);

Versie sfc

8

-

slimme uitrol die moet bijdragen aan duurzame groei en gerichte inzet van het OP op een focusgebied zodat massa gecreëerd kan worden (energie).

Nationaal Energieakkoord Het Nederlands bedrijfsleven is relatief energie-intensief. Het bedrijrsleven ziet een vergroting van de enerige-efficiëntie als kans om de concurrentiepositie van bedrijven te versterken, werkgelegenheid te creëren en de klimaatdoelen kosteneffectief te kunnen realiseren. Eén van de pijlers richt zich op energie-innovatie en –export. Het streven is dat Nederland in 2030 een top-10 positie inneemt op de mondiale CleantTech Ranking. Op weg daar naartoe i de ambitie om de economische waarde van de schone energietechnologieketen in 2020 te verviervoudigen ten opzichte van 2010 Er wordt zoveel mogelijk aangesloten bij de aanpak van de topsector Energie en samengewerkt met andere topsectoren. Er wordt onder andere ingezet op aansluiting van het MKB en demonstratieprojecten die bijdragen op kostenreductie van duurzame energie en op versnelling van de commercialisering van CleantTech activiteiten. De hierboven beschreven regionale behoeften, in combinatie met het daarbij behorende valorisatiepad en de bijdrage aan Europe2020 leiden tot een keuze voor twee prioritaire assen met beide één thematische doelstelling en één investeringsprioriteit.

Thematische doelstellingen en bijbehorende investeringsprioriteiten Oost-Nederland kiest de thema’s 1.versterking van onderzoek, technologische ontwikkeling en innovatie en 4. ondersteuning van de overgang naar een koolstofarme economie in alle bedrijfstakken. Deze thematische doelstellingen worden ondergebracht in twee prioritaire assen. De derde prioritaire as wordt gevormd door technische bijstand: 1. Prioritaire as 1: Innovatie 2. Prioritaire as 2: Koolstofarme economie 3. Prioritaire as 3: Technische bijstand



Prioritaire as 1: Innovatie

Prioritaire as 1 omvat de thematische doelstelling versterking van onderzoek, technologische ontwikkeling en innovatie. Binnen deze thematische doelstelling kiest Oost-Nederland voor de investeringsprioriteit 1B. (1B) bevordering van bedrijfsinvesteringen in innovatie en onderzoek, de ontwikkeling van koppelingen en synergiën tussen bedrijven, O&O-centra en hoger onderwijs, en met name de ontwikkeling van producten en diensten, de overdracht van technologie, sociale innovatie en toepassingen voor overheidsdiensten, de stimulering van de vraag, het opzetten van netwerken, clusters en open innovatie door middel van slimme specialisatie; […] ondersteuning van technologisch en toegepast onderzoek, proefopstellingen, maatregelen voor snelle productvalidatie, geavanceerde productiecapaciteit en eerste productie in sleuteltechnologieën en verspreiding van universeel inzetbare technologieën.

Versie sfc

9

Slimme groei vraagt om innovatie. De concurrentiekracht wordt bepaald door de mate waarin we in staat zijn om te innoveren en kennis om te zetten in kassa. Het MKB vormt de banenmotor van de 10 economie en daarmee de focus van dit programma. Oost-Nederland kent een groot aandeel MKB in het bedrijfsleven, 95% van de bedrijven in Oost-Nederland behoren tot het MKB. OP-Oost is bedoeld voor MKB-bedrijven in de S3 sectoren Agro & Food, Health, High Tech Systemen & Materialen (HTSM) en Energie- en Milieutechnologie (EMT) inclusief biobased economy en de enabling technologies ICT, water, creatieve industrie, chemie en maakindustrie (inclusief cross-overs). 11

De focus van dit OP is in lijn met de ordening in de S3 , waarbij EFRO werd voorzien voor de aansluiting van MKB op de kennisinfrastructuur en stimuleren van valorisatie. Het Operationeel Programma voor Oost-Nederland wordt ingezet voor het aanpakken van de uitdagingen dat MKBbedrijven onvoldoende interessante collega’s en kennis weten te vinden om te komen tot innovatie, kennisvalorisatie en experimentele productontwikkeling onvoldoende van de grond komen c.q. tot concrete marktintroductie en –uitrol leiden. Met inzet van het Techniekpact, het Europees Sociaal Fonds (ESF), middelen uit het Sociaal Akkoord en bestaande provinciale / regionale voorzieningen, wordt de uitdaging van het tekort aan passend personeel, aangepakt. Voor het gebrek aan financiering aan het begin van de innovatieketen zijn middelen uit bijvoorbeeld TKI’s en Horizon2020 beschikbaar. Voor het gebrek aan financiering aan het einde van de innovatieketen zijn bijvoorbeeld de Innovatiefondsen van Gelderland en Overijssel beschikbaar. Innovatiecyclus Technology Readiness Levels (TRL) In de ogen van Oost-Nederland is innovatie een proces dat, via verschillende fasen toe werkt naar introductie van nieuwe producten op de markt. Een opzet van dit proces is de door NASA ontwikkelde Technology Readiness Levels (TRL). Dit model beschrijft de gehele innovatiecyclus van het basisidee (fase 1) tot en met marktintroductie (fase 9). Het model is in dit OP gebruikt als een hulpmiddel om aan te geven op welke momenten in dit iteratieve proces interventie vanuit het OP EFRO wordt gepleegd. Voor de eerste levels van de TRL geldt dat dit het domein is van meer fundamenteel en vroege stadia van toegepast onderzoek. Daarin wordt in belangrijke mate voorzien door zowel Europese programma’s als Horizon2020 (programmalijn excellent onderzoek) en Nederlandse programma’s vanuit bijvoorbeeld de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en de Topconsortia voor Kennis en Innovatie (TKI’s). Ook het programma Horizon2020 richt zich op innovatiestimulering binnen het MKB. De S3-sectoren sluiten aan op de Europese maatschappelijke uitdagingen (zoals voeding, energie, zorg en veiligheid) waar Horizon2020 zich ook op richt. Het OP-Oost grijpt in op de levels 4 t/m 8. Hier gaat om het stimuleren van innovatie en valorisatietrajecten met een duidelijke focus richting de markt. Het OP 2014-2020 biedt opvolging aan de vele productinnovaties en prototype-ontwikkelingen die met het OP-2007-2013 zijn gesteund, daarnaast streeft het programma naar nieuwe aanwas van innovaties. Samen zorgt dit voor stroming in de innovatieketen richting daadwerkelijke omzet uit nieuwe producten.

10

EIM (2011) Do SME’s create more and better jobs?

11

Zie afbeelding in Slimme specialisatiestrategie, pagina 18

Versie sfc

10

De innovatiekracht van bedrijven moet worden versterkt, bijvoorbeeld door O&O dichter bij bedrijven te brengen. Samenwerking tussen bedrijven en kennisinstellingen van experimenteel onderzoek tot marktintroductie wordt versterkt. De EFRO-middelen moeten bijdragen aan een betere overdracht van resultaten van kenniscentra naar bedrijven en maatregelen voor snelle productvalidatie, bijvoorbeeld in sleuteltechnologieën. Het primaat in dit OP ligt bij het MKB. De kennisinstellingen kunnen optreden als partner waar het MKB kennis vandaan haalt en mee samenwerkt in de fase van prototyping. Het bedrijfsleven neemt het voortouw en de wetenschap vult de vragen in, volgens het principe van coproductie. De overheid faciliteert in de kennis- en kundefase en ondersteunt in de kassafase met investeringskapitaal (zoals buiten het OP is voorzien). Fase 9, de marktintroductie, export en grootschalige uitrol van producten en diensten, is het domein van andere fondsen, banken en investeerders. Daarop zet dit OP EFRO niet in. Op deze wijze is het OP aanvullend op het bestaande instrumentarium, zodat de gehele keten gesloten is. Door de positionering van het operationele programma binnen beschikbare instrumenten sluit het nauw aan bij het open innovatieconcept: Kennis-Kunde-Kassa. Investeringsprioriteit 1B richt zich op innovatiestimulering in de S3 sectoren Agro & Food, Health, High Tech Systemen & Materialen (HTSM) en cross-overs daartussen, waarbij als zogenaamde enabling sectoren belang wordt gehecht aan ICT, water, creatieve industrie, chemie en de maakindustrie. Investeringsprioriteit 4F zet in op innovatiestimulering in de sector Energie- en Milieutechnologie (EMT) inclusief biobased economy en cross-overs van EMT met de andere S3-sectoren.

Versie sfc

11



Prioritaire as 2: Koolstofarme economie

Prioritaire as 2 omvat de thematische doelstelling ondersteuning van de overgang naar een koolstofarme economie in alle bedrijfstakken. Binnen deze thematische doelstelling kiest OostNederland voor investeringsprioriteit 4F:

(4F) Bevorderen van onderzoek, innovatie en adoptie van CO2-arme technologieën. In 4F komen innovatie en koolstofarme economie als speerpunten van dit OP bij elkaar. De Oost Nederlandse ambitie op CO2-reductie vraagt om de ontwikkeling van nieuwe technologieën en om procesinnovaties om te komen tot meer toepassing. Investeringsprioriteit 4F zet in op innovatiestimulering in de sector Energie- en Milieutechnologie (EMT) inclusief biobased economy en cross-overs. De sector EMT heeft in Oost-Nederland een bijzonder goede uitgangspositie voor innovatieontwikkeling die bijdraagt aan een meer koolstofarme economie. Investeringsprioriteit 4F is overeenkomstig investeringsprioriteit 1B ingestoken, echter gericht op EMT en cross-overs met EMT. De geïdentificeerde knelpunten voor innovatiestimulering zijn ook van toepassing op 4F. Naast productinnovatie zet 4F in op procesinnovatie. Leveranciers van verschillende energiebesparende technieken worden met het OP-Oost gestimuleerd samen te werken aan het realiseren van nieuwe product-markt-combinaties (aanbodbundeling). Potentiële afnemers worden hierbij betrokken (vraagbundeling) via proeftuinen, e.d.. In tabel 1 is per investeringsprioriteit verantwoord waarom deze investeringsprioriteit van belang is voor het programma. Thematische doelstelling

Investeringsprioriteit

Verantwoording

van

de

keuze

voor

de

geselecteerde

investeringsprioriteit 1. Versterking van onderzoek,

1B



innovatiekracht en O&O intensiteit bedrijfsleven versterken 

technologische

Oost-Nederland minder dan 3% BRP aan O&O. EU aanbeveling

ontwikkeling en innovatie

MKB Oost-Nederland heeft veel kennis en sterke innovatiekracht maar minder valorisatie (kassa): 9% omzet uit nieuwe producten (13% EU, 10% NL)



MKB en kennisinstellingen onvoldoende onbekendheid met elkaars kennis en kunde



Benodigde steun in fase van prototyping



MKB Oost-Nederland heeft moeite met doorontwikkeling naar markt: innovaties halen markt niet

4. Ondersteuning van de overgang naar een

4F



koolstofarme economie in alle bedrijfstakken

De Oost-Nederlandse ambitie op CO2-reductie vraagt om de ontwikkeling en toepassing van nieuwe technologieën.



Goede uitgangspositie voor innovatie bij sector EMT.



Behoefte aan procesinnovatie: aanbod- en vraagbundeling om te komen tot opschaling van uitrol van energiebesparing en hernieuwbare energie.



Zie verantwoording 1B.

Tabel 1: Overzicht van de verantwoording van geselecteerde doelstellingen en investeringsprioriteiten

Versie sfc

12

1.2

Verantwoording van de allocatie van financiële middelen

Thema 1 Versterking van onderzoek, technologische ontwikkeling en innovatie Voor dit thema wordt 66% van de Europese middelen ingezet. De EU doelen vragen van Nederland een behoorlijke inspanning als het gaat om het verhogen van de investeringen in O&O. De EC adviseert Nederland om sterk in te zetten op innovatie. Met een zo groot mogelijk aandeel voor het thema innovatie in het OP wordt vervolg gegeven aan de succesvolle besteding van de innovatie-prioriteit in het EFRO-programma ‘GO Oost-Nederland 2007-2013’. De keuze voor het aandeel in de Europese middelen van thema 1 is ook beïnvloed door andere financieringsbronnen die beschikbaar zijn voor innovatie. Europese programma’s als Horizon 2020, ESF, INTERREG en het POP stellen middelen beschikbaar voor innovatie. Door de complementaire invulling van innovatie in de verschillende programma’s, wordt synergie bereikt. Nationaal zijn er programma’s als het Topsectorenbeleid. Oost-Nederland biedt verschillende instrumenten om de innovatie te bevorderen. Tegelijkertijd zien we dat deze middelen te beperkt zijn om het gehele continuüm van innovatie te stimuleren. Het OP-Oost positioneren we midden in het continuüm van innovatie. Voor deze fasen zijn beperkte middelen beschikbaar, terwijl deze fasen een cruciaal onderdeel uitmaken van het innovatieproces.

Thema 4 Ondersteuning van de overgang naar een koolstofarme economie in alle bedrijfstakken Voor dit thema wordt 30% van de Europese middelen ingezet. Oost-Nederland onderneemt al grote inspanningen om duurzame economie te realiseren. Dit doet zij in nauwe samenwerking met gemeenten, rijk en het MKB. Tegelijkertijd heeft Oost-Nederland meer ambities dan mogelijkheden. De ambities van Oost-Nederland vragen, naast de provinciale energiefondsen en een landelijk energiefonds, een extra inspanning die door inzet van het OP gerealiseerd kan worden. Dit doen wij deels door de innovatieve ontwikkelingen die ondersteund worden op het terrein van energie op te nemen onder de thematische maatregel innovatie. Met de volledig innovatiegerichte invulling van beide geselecteerde thematische doelstellingen, wordt 96% van het budget gericht op innovatie. In absoluut bedrag komt deze allocatie sterk overeen met de omvang van ‘prioriteit 1’ in het GO-programma 2007-2013. Daarmee blijft het budget voor innovatieondersteuning uit EFRO dus op vergelijkbaar niveau. Technische Bijstand Voor dit thema wordt 4% van de Europese middelen ingezet. Thematisch doel 1. Versterking van onderzoek, technologische ontwikkeling en innovatie 2. Overgang naar een koolstofarme economie Technische bijstand Totaal

Versie sfc

Investeringsprioriteit 1B

Toedeling middelen € 66.199.514

4F

€ 30.090.688

--

€ 4.012.091 € 100.302.293

13

Prioritaire as

Thematische doelstelling

Investeringsprioriteiten

Specifieke doelstellingen behorend bij de betreffende maatregelen

Resultaatindicator per specifieke doelstelling

Tabel 2. Overzicht programma-interventies (hoeft niet te worden ingevuld, gebeurt automatisch door SFC systeem)

Versie sfc

14

Fonds

Europese in EUR

bijdrage

Europese bijdrage als percentage van de totale Europese bijdrage aan het OP

2.

Prioritaire assen

2.A

Beschrijving van de prioritaire assen met uitzondering van technische bijstand

2.A.0

Verantwoording van het dekken van twee thematische doelstellingen in één prioriteit

NVT

PRIORITEIT 1: Innovatie  Thema 1: Versterking van onderzoek, technologische ontwikkeling en innovatie ID Titel

Prioriteit 1 Innovatie

De gehele prioriteit zal worden uitgevoerd door middel van financiële instrumenten De gehele prioriteit zal worden uitgevoerd door moddel van financiële instrumenten opgezet op niveau van de Europese Unie De gehele prioriteit zal worden uitgevoerd door middel van door de gemeenschap geleide locale ontwikkeling ESF: De gehele prioriteit is gericht op sociale innovatie of transnationale samenwerking, of beide

NVT

Fonds Categorie regio

EFRO Meer-ontwikkelde regio

Basis voor de berekening van de Europese steun

Totaal subsidiabele kosten

NVT

NVT

NVT

INVESTERINGSPRIORITEIT 1B Bevordering van bedrijfsinvesteringen in innovatie en onderzoek, de ontwikkeling van koppelingen en synergiën tussen bedrijven, O&O-centra en hoger onderwijs, en met name de ontwikkeling van producten en diensten, de overdracht van technologie, sociale innovatie en toepassingen voor overheidsdiensten, de stimulering van de vraag, het opzetten van netwerken, clusters en open innovatie door middel van slimme specialisatie; […] ondersteuning van technologisch en toegepast onderzoek, proefopstellingen, maatregelen voor snelle productvalidatie, geavanceerde productiecapaciteit en eerste productie in sleuteltechnologieën en verspreiding van universeel inzetbare technologieën; 2.A.1 Specifieke doelstellingen behorende bij de investeringsprioriteit en de verwachte resultaten Binnen investeringsprioriteit 1B zet het Oosten in op twee specifieke doelen. Deze komen tegemoet aan de twee gesignaleerde knelpunten in hoofdstuk 1.

Versie sfc

15

Op basis van knelpunt 1. De onbekendheid van het MKB en kennisinstellingen met elkaars kennis en kunde, is onderstaande specifieke doelstelling geformuleerd: A.

Het stimuleren van (verdere) clustervorming en netwerken

Op basis van knelpunt 2. Beperkte experimentele productontwikkeling door gebrek aan kennis en competentie voor doorontwikkeling naar de markt, is gekozen voor specifieke doelstelling B: B.

Het bevorderen van experimentele ontwikkeling van nieuwe producten, diensten, processen of 12 toepassingen , inclusief het ontwikkelen en testen van prototypes binnen het MKB.

Specifieke doelstelling 1B-A Het stimuleren van (verdere) clustervorming en netwerken Beoogd resultaat De inspanningen moeten leiden tot meer innovatiegerichte samenwerking in de triple helix, met name tussen MKB-bedrijven onderling en tussen het MKB en kennisinstellingen. De bestaande infrastructuur wordt benut om nieuwe relaties te leggen, om competenties aan elkaar te verbinden en om innovatiepotentieel te mobiliseren. Het OP draagt hiermee bij aan de continuïteit en waarborging van het innoverend vermogen van Oost-Nederland. Doelgroep MKB-bedrijven die bijdragen aan S3-sectoren en cross-overs en de relevante triple-helix partners daar omheen. Begunstigden  Zachte infrastructuur (primair de transferorganisaties van de S3-sectoren Agro & Food, Health en HTSM) 13  Samenwerkingsverbanden van ondernemers, overheidsorganisaties en kennisinstellingen  MKB-bedrijven  Kennisinstellingen

ID

Indicator

Meeteenheid

Basiswaarde

Basisjaar

Streefwaarde

Bron

(2022) Percentage innovatieve bedrijven dat samenwerkt met bedrijven en kennisinstellingen

%

30%

2010

35%

Rapporteringsfrequentie

Community Innovation Survey 2.2.2, CBS

tweejaarlijks (conform CIS)

Tabel 3 Overzicht resultaatindicatoren en streefwaarden specifieke doelstelling 1B-A

12 13

Waar in het vervolg wordt gesproken over ‘producten’, worden ook diensten, processen en toepassingen bedoeld. Waaronder ook semi-overheid en waterschappen

Versie sfc

16

Tabel 4 en Tabel 4A Niet van toepassing

Specifieke doelstelling 1B-B Het bevorderen van experimentele ontwikkeling van nieuwe producten, inclusief het ontwikkelen en testen van prototypes, binnen het MKB Beoogd resultaat De inspanningen moeten leiden tot een hoger aandeel omzet dat Oost-Nederlandse MKB-bedrijven halen uit nieuwe producten. Daarom wordt MKB-sector direct ondersteund bij de productontwikkeling. Vernieuwing in het productenpalet van bedrijven is een basis voor behoud en vergroting van de concurrentiekracht en daarmee voor behoud van werkgelegenheid. Doelgroep 



Ondernemingen. Primair MKB-bedrijven in de sectoren Agro & Food, Health, High Tech Systemen & Materialen (HTSM) en cross-overs. Secundair gaat ondersteuning naar MKB-bedrijven in de Energie- en Milieutechnologie (EMT) inclusief biobased economy, omdat hiervoor ook ruimte bestaat in prioritaire as 2. Kennisinstellingen

Begunstigden     

MKB-bedrijven Samenwerkingsverbanden van ondernemers, overheidsorganisaties en kennisinstellingen Kennisinstellingen Open innovatiecentra 14 Overheidsorganisaties

ID

Indicator

Meeteenheid

Basiswaarde

Basisjaar

Streefwaarde (2022)

Bron


Aandeel van de omzet van bedrijven dat wordt behaald uit (ver)nieuwde producten (zowel nieuw op markt als nieuw voor onderneming).

%

9%

2010

10%



Tabel 3 Overzicht resultaatindicatoren en streefwaarden specifieke doelstelling 1B-B Tabel 4 en Tabel 4A Niet van toepassing

14

Waaronder ook semi-overheid en waterschappen

Versie sfc

17

2.A.2 Interventies om de specifieke doelstellingen te bereiken 2.A.2.1 Beschrijving van type en voorbeelden van interventies en hun verwachte bijdrage aan de specifieke doelstellingen Specifieke doelstelling 1B-A Veel MKB-bedrijven in Oost-Nederland ontbreekt het aan kennis en kunde om op eigen kracht te investeren in netwerken. Tijdens de stakeholdersbijeenkomst kwam naar voren dat het MKB het lastig vindt om geschikte samenwerkingspartners te vinden die voldoende toegevoegde waarde kunnen leveren. Bedrijven en kennisinstellingen weten vaak niet met wie ze het beste samen kunnen werken, omdat ze geen weet hebben van elkaars expertise. In deze doelstelling worden bedrijven in het MKB, kennisinstellingen en overheidsorganisaties mogelijkheden geboden om (verder) met elkaar in contact te komen. Kennisinstellingen worden geholpen hun onderzoekslijnen beter af te stemmen op de behoeften van het MKB. Potentiële partners kunnen elkaar vinden door middel van netwerkbijeenkomsten, waarin zij elkaars toegevoegde waarde(n) ontdekken. Met andere woorden, specifieke doelstelling 1B-A leidt tot gezamenlijke trajecten waarin het innovatiepotentieel, als ‘voorportaal’ van experimentele ontwikkeling van nieuwe producten, diensten of toepassingen, centraal staat. Het vertrekpunt voor de ondersteuning ligt in de bestaande zachte infrastructuur, die primair wordt geboden door de transferorganisaties van de S3-sectoren in Oost-Nederland. Zij beschikken over de kennis en kunde om goed doordachte planvorming rondom experimentele ontwikkeling te ondersteunen. Het OP Oost richt zich op doelgerichte inzet van deze intermediaire organisaties voor het versterken van netwerken en clusters. Om specifieke doelstelling 1B-A te bereiken is het nodig dat MKB-bedrijven met elkaar in contact komen, meer bekend raken met innovatiekansen en potentie van samenwerking met elkaar of met kennisinstellingen. Mogelijke types van projecten binnen deze doelstelling zijn:     

Netwerken, clusters en open innovatie opzetten door middel van slimme specialisatie Informatiebijeenkomsten Kennisdelingsbijeenkomsten Kennisplatforms Pitch en matchmaking

Specifieke doelstelling 1B-B Het MKB in Oost-Nederland heeft onvoldoende financiële middelen beschikbaar voor de experimentele ontwikkeling van nieuwe producten, diensten en toepassingen. Samenwerking met andere bedrijven en kennisinstellingen komt onvoldoende tot stand. Ook ontbreekt het de MKBbedrijven aan voldoende kennis voor goede planvorming van experimentele ontwikkeling om innovaties tot marktintroductie te brengen. Te veel goede ideeën en vindingen blijven daardoor commercieel onvoldoende benut. De (financiële) risico’s in ontwikkelen testfasen van prototypes zijn hoog. Voor meer grootschalige praktijktesten en demonstratie-omgevingen (proeftuinen / living labs) is tot op heden weinig aandacht geweest. Het bestaande instrumentarium in Oost-Nederland biedt slechts zeer beperkte mogelijkheden om acties in deze fase van innovatie te financieren. Verregaande vernieuwingen vergen vaak ook aanpassingen in processen en samenwerking van partijen, om uiteindelijk te leiden tot marktintroductie. Juist met demonstratie-omgevingen kan dergelijke innovatie in randvoorwaarden en processen tot integraal onderdeel van de ontwikkeling worden gemaakt. Daarmee wordt bijgedragen aan cruciaal draagvlak voor een succesvolle marktintroductie. Versie sfc

18

Het OP ondersteunt activiteiten in de TRL 4 tot en met 8. Het stapsgewijs doorlopen (hebben) van deze en voorgaande ‘levels’ is geen dwingende voorwaarde; ingediende projecten moeten zich wel in deze ‘levels’ afspelen. In deze doelstelling worden primair MKB-bedrijven ondersteund bij experimentele ontwikkeling en het ontwikkelen en testen van prototypes, middels het principe van open innovatie. Het OP ondersteunt proeftuinen en living labs. Dit strekt tot en met proeftuinen en pilots voor (grootschalige) praktijktesten en demonstratie. Ook wordt het MKB vanuit het OP begeleid bij het opstellen van financieringsvoorstellen gericht op marktintroductie (businesscases). Daarmee biedt het OP richting het einde van het innovatieproces een naadloze overgang naar de beschikbare financieringsinstrumenten voor TRL 9. Onder het OP zullen instrumenten worden uitgewerkt en toegepast, waarmee de noodzakelijke samenwerking tussen het MKB, kennisinstellingen, grote bedrijven en overheidsorganisaties wordt gefaciliteerd. Een voorbeeld zijn vouchers die aan MKB-bedrijven kunnen worden verstrekt om kennis en (haalbaarheids-)onderzoek in te kopen. Door het gebruik van dergelijke instrumenten moeten verbindingen tussen de partners van de triple helix worden versterkt en cross-overs tussen de OostNederlandse topsectoren en speerpunten mogelijk worden gemaakt. Zie voor een specifieke duiding van cross-overs, voor zover nu te voorzien, tabel 1 op pagina 4. In de triple helix samenwerking treedt de overheid bovendien op als launching customer of als aanbieder van proeftuinen, zodat ook vanuit dit perspectief directe innovatiebevordering plaats vindt. Om specifieke doelstelling 1B-B te bereiken moeten meer producten worden ontwikkeld, prototypes worden getest, meer mogelijkheden tot (grootschalige) praktijktesten en demonstraties worden gecreëerd en MKB-bedrijven moeten worden geholpen bij het opstellen van goede businesscases om daarmee financiering te ontsluiten. Mogelijke types van projecten passend binnen deze doelstelling zijn:       

Algemene validering van nieuwe technologieën (haalbaarheid, proof of concept) 15 Ontwerpen van nieuwe, gewijzigde of verbeterde producten 16 De ontwikkeling van commercieel bruikbare prototypes 17 Testen van producten, procédés of diensten in proeftuinen Vergroten van mogelijkheden tot benutting van shared facilities Creëren van (grootschalige) demonstratie-/testomgevingen 18 Businesscases opstellen

Proeftuinen (living labs) Bijzonder belang wordt gehecht aan proeftuinen, als instrument om in de laatste fase van de ontwikkeling (TRL 7/8) bij te dragen aan hogere kans op een succesvolle marktintroductie. Grootschalige praktijktoets en demonstratie van prototypes. Ondernemers hebben steeds vaker behoefte hun nieuwe producten te testen in een zo realistisch mogelijke omgeving. Op die manier kunnen ze laten zien dat een theoretisch goed idee ook daadwerkelijk toepasbaar is onder werkelijke omstandigheden en op reële schaal.

15

Onder experimentele ontwikkeling wordt niet verstaan de routinematige of periodieke wijziging van bestaande producten, productielijnen, fabricageprocessen, diensten en andere courante activiteiten, zelfs indien deze wijzigingen verbeteringen kunnen inhouden.

16

Indien het prototype het commerciële eindproduct is en de productie ervan te duur is om alleen voor demonstratie- en validatie doeleinden te worden gebruikt.

17

Voor zover deze nog niet voor industriële toepassing of commerciële exploitatie kunnen worden gebruikt of geschikt gemaakt.

18

Als slotstuk van een innovatietraject legt een businesscase de brug van innovatie naar markt. Businessplannen richten zich op vergroten van de kansrijkheid tot, en het verkrijgen van financiering voor de marktintroductie.

Versie sfc

19

Of ze kunnen hun prototype samen met de (beoogd) eindgebruiker verder ontwikkelen. In het innovatieproces worden dergelijke mogelijkheden steeds belangrijker. Proeftuinen zijn in vele soorten en maten te creëren, afhankelijk van de soort innovatie. Door gebruikers al bij de productontwikkeling te betrekken, wordt direct rekening gehouden met de mogelijkheden en wensen van potentiële gebruikersgroepen. In het verleden strandden goede innovaties nogal eens op marktacceptatie. De kans dat een innovatie wel lukt, wordt met het gebruik van een proeftuin veel groter. Een succesvolle demonstratie van prototypes helpt ondernemers hun producten meer gericht en meer kansrijk op de markt te introduceren. Wanneer proeftuinen in de openbare ruimte worden ingericht, hebben deze in potentie ook een maatschappelijk nut. Omwonenden profiteren als eerste van de toepassing van technologie die in hun regio is ontwikkeld.

Financiële omvang specifieke doelstelling A: Wij voorzien voor deze activiteit een besteding van € 6.619.951 10% van de OP-middelen in prioriteit 1 (6,6% van totaal). Financiële omvang specifieke doelstelling B: Wij voorzien voor deze activiteit een besteding van € 59.579.563 90% van de OP middelen in prioriteit 1 (59,4% van totaal).

2.A.2.2 Gidsprincipes voor de selectie van operaties De vier Nederlandse EFRO-programma’s werken met een onderling uniform landelijk beoordelingsysteem op basis van kwaliteitsbeoordeling van de ingediende projecten. Een kwaliteitssysteem met een minimale score, waarbij de score wordt toegekend door een adviescommissie met experts. Projecten worden dus op basis van een systeem van kwaliteitsselectie geselecteerd, waarbij een adviescommissie projecten waardeert en op basis van haar beoordeling een advies geeft aan de beheersautoriteit. Daarbij geldt een minimale score als drempel om voor selectie in aanmerking te komen. Op basis van dit advies zal de beheersautoriteit een besluit nemen. In globale zin werkt de beoordeling als volgt, waarbij de detailinvulling volgt in het uniforme toetsingskader dat door de vier landsdelige EFRO-programma’s in Nederland gezamenlijk wordt opgesteld en gepubliceerd. 

Een project/aanvraag wordt technisch beoordeeld door de beheersautoriteit.



Voor de inhoudelijke beoordeling van de kwaliteit van het project wordt een adviescommissie met experts ingesteld, die een advies geeft op basis van een score op vooraf opgestelde criteria.



De criteria zijn in principe voor heel Nederland gelijk. Eventuele afwijkingen worden gemotiveerd.



Bij een minimale score wordt een positief advies verstrekt aan de beheersautoriteit voor financiering uit het OP.

Versie sfc

20



De criteria waarop wordt beoordeeld zijn gebaseerd op vier basisuitgangspunten, die in detail worden uitgewerkt in het toetsingskader. De uitgangspunten zijn: o bijdrage aan de doelstellingen van het OP; o kwaliteit van het project; o marktpotentie en o mate van innovativiteit. De weging van deze uitgangspunten kan verschillen per specifiek doel.

 Voor de leden van de adviescommissie wordt een profiel opgesteld en kunnen alle stakeholders kandidaten aandragen.

De selectie van projecten binnen OP Oost-Nederland zal gaan door het principe van ‘first come, first serve’ met de optie om (op onderdelen) te kiezen voor selectie op basis van een tender. Onder ‘first come, first serve’ wordt verstaan: Indienmogelijkheid van projecten voor de afzonderlijke onderdelen van het OP, gedurende de gehele programmaperiode, met een afbakening van het budget tot te bepalen subsidieplafonds. De beoordeling en selectie van projecten vindt plaats op basis van kwaliteit ten opzichte van de selectiecriteria (minimumscore), doorlopend tot het betreffende subsidieplafond is bereikt. Onder een tender wordt verstaan: Indienmogelijkheid van projecten voor een afgebakend onderdeel van het OP, met een afgebakend budget tot een bepaalde datum. De beoordeling en selectie van projecten vindt plaats op basis van kwaliteit van projecten ten opzichte van elkaar (onderlinge ranking van ingediende projecten per tender) én subsidieplafond. Daarnaast hanteert het OP Oost-Nederland de volgende specifieke uitgangspunten voor de selectie van projecten:  Projecten worden aantoonbaar gedragen door behoeften van ondernemers, waaronder in ieder geval MKB;  Voor zover het gaat om onderzoek: o richten projecten zich op toegepaste vormen van onderzoek, dat wil zeggen onderzoek waarbij het bedrijfsleven betrokken is. Fundamenteel onderzoek is uitgesloten. o richten projecten zich op onderzoeksactiviteiten en niet met als doel de opzet of exploitatie van instituten.  Voor zover het gaat om intermediaire functies kan het programma steun verlenen aan specifieke activiteiten, niet met als doel de opzet of exploitatie van organisaties.

2.A.2.3 Beoogd gebruik van financiële instrumenten De acties binnen prioriteit 1 lenen zich voornamelijk voor het gebruik van subsidie-instrumenten, vanwege het relatief onzekere karakter van de ontwikkelingen en de afstand tot de markt. Voor het stimuleren van vermarkting zijn de bestaande innovatiefondsen in Oost-Nederland bedoeld (deels revolverend van karakter). Het gebruik van andere financiële instrumenten wordt binnen deze prioriteit op dit moment niet voorzien. Indien toekomstige inzichten of onderzoeken aangeven dat onderdelen van dit programma, in aansluiting op instrumenten in de omgeving, beter door middel van financiële instrumenten kunnen worden nagestreefd, dan worden deze alsnog ingezet. Versie sfc

21

2.A.2.4 Beoogd gebruik van majeure projecten Oost-Nederland is niet voornemens gebruik te maken van majeure projecten.

2.A.2.5 Outputindicatoren ID19

Outputindicator

CI 1

Meeteenheid

Streefwaarde (2023)

Gegevensbron

Frequentie

aantal ondernemingen dat steun ontvangt

aantal

2.380

interne gegevensverzameling

Jaarlijks

CI 2

aantal ondernemingen dat subsidie ontvangt

aantal

600


Jaarlijks

CI 4

aantal ondernemingen dat niet-financiële steun ontvangt

aantal

1.780


Jaarlijks

CI 6

private financiering als cofinanciering voor publieke steun (subsidie) aan bedrijven

euro

€ 59.600.000


Jaarlijks

PS 1

aantal georganiseerde bijeenkomsten

aantal

300


Jaarlijks

PS 5

aantal ondersteunde proeftuinen

aantal

6


Jaarlijks

PS 8

aantal ontwikkelde business cases

aantal

80


Jaarlijks

Tabel 5 Overzicht outputindicatoren investeringsprioriteit 1B

2.A.3

Specifieke voorzieningen voor ESF, indien van toepassing

Niet van toepassing.

2.A.4

ID

output

19

Type

Prioriteit 1

Prestatiekader

PI1

Implementatiestap, inancieel, output of resultaatindicator

Meeteenheid

Milestone voor 2018

Streefwaarde (2023)

Aantal ondernemingen dat steun ontvangt

aantal

95

2.380

Bron van data

Verantwoording van de representativiteit van de indicator

eigen gegevensverzameling

zie hierna

ID’s met “CI” verwijzen naar de nummering van de ‘common indicators’ in het werkdocument van de EC. “PS” zijn de programma-specifieke outputindicatoren.

Versie sfc

22

PI2

Aantal ondernemingen dat steun ontvangt in gestarte projecten

aantal

650

2.380

financieel

1

key impl. step

1

PI3

Totale subsidiabele kosten gecertificeerd en opgenomen in betaalaanvraag

euro’s

€ 51.319.000

€ 188.821.274


zie hierna

uit SFC / eigen gegevensverzameling

zie hierna

Tabel 6. Prestatiekader voor de prioritaire as 1 Aanvullende kwalitatieve informatie over de opzet van het prestatiekader: De interventies in deze prioriteit worden het best gerepresenteerd door de output indicator ‘Aantal ondernemingen dat steun’ ontvangt. Het doel van deze prioriteit is het ondersteunen van vormen van hechtere netwerken, het verbeteren van de samenwerking tussen MKB-bedrijven en andere instellingen en het stimuleren van het MKB tot valorisatie en marktintroductie van ontwikkelde innovaties. Deze indicator geeft weer in hoeverre het programma daadwerkelijk MKB-bedrijven ondersteunt, ongeacht de vorm (financieel of niet-financieel) waarin dat gebeurt. De indicator drukt daarmee uit in welke mate het programma de doelgroep van MKB-bedrijven weet te bereiken. Daarnaast is als mijlpaal een ‘key implementation step’ opgenomen. Omdat de realisatie in afgeronde projecten op basis van ervaringscijfers na enkele jaren nog erg laag is, is dezelfde indicator opgenomen maar dan voor gestarte projecten. Ten slotte is als mijlpaal de ‘Totale subsidiabele kosten gecertificeerd en opgenomen in betaalaanvraag’ gekozen. Daadwerkelijk gemaakte projectkosten zijn een goede indicator voor de mate van voortgang van het programma. 2.A.5

Interventiecategorieën

Tabel 7: Dimensie 1 Interventieveld Prio Code 056 - Investeringen in infrastructuur, capaciteiten en uitrustingen van MKB, 1 direct gerelateerd aan onderzoeks- en innovatieactivtiteiten

€

6.920.858

057 - Investeringen in infrastructuur, capaciteiten en uitrustingen van grote bedrijven, direct gerelateerd aan onderzoeks- en innovatieactivtiteiten

€

3.009.069

060 - Onderzoeks- en innovatieactiviteiten in publieke onderzoekscentra en competentiecentra, inclusief netwerken

€

3.009.069

061 - Onderzoeks- en innovatieactiviteiten in private onderzoekscentra, inclusief netwerken

€

9.027.206

062 - Transfer van technologie en samenwerking universiteitenondernemingen, primair ten gunste van MKB

€

10.030.229

1

1

1

1

Versie sfc

€

23

1

1

1

1

1

063 - Ondersteuning van clusters en netwerken, primair ten gunste van MKB

€

4.012.092

064 - Onderzoeks- en innovatieprocessen in het MKB (inclusief vouchers, innovatie van processen - design - diensten, en sociale innovatie)

€

17.552.901

065 – Onderzoek, innovatie, technologieoverdracht en samenwerking op terrein van koolstofarme economie

€

4.012.092

067 - Business development, ondernemerschap en incubator-werk (inclusief ondersteuning van spin-offs en spin-outs)

€

2.607.860

068 - Energie-efficiëntie en demonstratieprojecten bij MKB, inclusief ondersteunende maatregelen

€

6.018.138

Tabel 8: Dimensie 2 Financieringsvorm Code Niet-terugvorderbare steun 01

€ € 64.213.529

02

Terugvorderbare steun

€ 661.995

03

Financieringsinstrumenten exclusief venture / equity kapitaal

€ 661.995

04

Financiering door venture / equity kapitaal (of vergelijkbaar)

€ 661.995

Tabel 9: Dimensie 3 Gebied Code Stedelijk gebied 01 05

Overige platteland

Tabel 10: Dimensie 4 Territorial delivery mechanism Code Niet van toepassing 00

€ € 65.537.519 € 661.995

€ € 66.199.514

Tabel 11: niet van toepassing 2.A.6

Technische bijstand (per prioritaire as)

NVT

Versie sfc

24

PRIORITEIT 2: Koolstofarme economie 

Thema 4: Ondersteuning van de overgang naar een koolstofarme economie in alle bedrijfstakken

ID Titel

Prioriteit 2 Koolstofarme economie

De gehele prioriteit zal worden uitgevoerd door middel van financiële instrumenten De gehele prioriteit zal worden uitgevoerd door moddel van financiële instrumenten opgezet op niveau van de Europese Unie De gehele prioriteit zal worden uitgevoerd door middel van door de gemeenschap geleide locale ontwikkeling ESF: De gehele prioriteit is gericht op sociale innovatie of transnationale samenwerking, of beide

NVT





NVT

NVT

NVT

INVESTERINGSPRIORITEIT 4F Bevorderen van onderzoek, innovatie en adoptie van CO2-arme technologieën. 2.A.1 Specifieke doelstelling behorende bij de investeringsprioriteit en de verwachte resultaten Investeringsprioriteit 4F is overeenkomstig investeringsprioriteit 1B ingestoken, echter zet in op innovatiestimulering in de sector Energie- en Milieutechnologie (EMT) inclusief biobased economy en cross-overs. Binnen investeringsprioriteit 4F zet Oost-Nederland in op twee specifieke doelstellingen, gelijk aan de doelen onder investeringsprioriteit 1B. Voor de uitgebreide invulling hiervan verwijzen wij ook graag naar de uitwerking onder 1B; hierna per specifieke doelstelling de verbijzondering voor 4F. Specifieke doelstelling 4F-C Het stimuleren van (verdere) clustervorming en netwerken gericht op innovatie en toepassing van CO2-arme technologieën Beoogd resultaat De inspanningen moeten leiden tot meer innovatiegerichte samenwerking in de triple helix, met name tussen MKB-bedrijven onderling en tussen het MKB en kennisinstellingen. Doelgroep

Versie sfc

25

MKB-bedrijven in de S3-sector EMT en cross-overs, relevante triple-helix partners daar omheen en woningeigenaren als eindgebruikers van koolstofarme technologieën. Begunstigden  Zachte infrastructuur (primair de transferorganisatie van de S3-sector EMT) 20  Samenwerkingsverbanden van ondernemers, overheidsorganisaties , kennisinstellingen en/of woningeigenaren  MKB-bedrijven  Kennisinstellingen

ID

Indicator Percentage innovatieve bedrijven dat samenwerkt met bedrijven en kennisinstellingen

Meeteenheid %

Basis-

Basis-

Streefwaarde

waarde

jaar

(2023)

30%

2010

35%

Bron




Tabel 3 Overzicht resultaatindicatoren en streefwaarden specifieke doelstelling 4F-C

Specifieke doelstelling 4F-D Het bevorderen van experimentele ontwikkeling van nieuwe producten en product-marktcombinaties van koolstofarme technologieën, inclusief het ontwikkelen en testen van prototypes, binnen het MKB Beoogd resultaat De inspanningen moeten leiden tot een hoger aandeel omzet dat Oost-Nederlandse MKB-bedrijven halen uit nieuwe producten, specifiek uit producten omtrent koolstofarme technologieën. Daarom wordt MKB-sector direct ondersteund bij de productontwikkeling. Vernieuwing in het palet van producten en product-markt-combinaties van bedrijven is een basis voor behoud en vergroting van de concurrentiekracht en daarmee voor behoud van werkgelegenheid. Doelgroep  

Ondernemingen. Primair MKB-bedrijven in de sector EMT en cross-overs, inclusief biobased economy. Kennisinstellingen

Begunstigden     

MKB-bedrijven 21 Samenwerkingsverbanden van ondernemers, overheidsorganisaties , kennisinstellingen en/of woningeigenaren Open innovatiecentra 22 Overheidsorganisaties (bijvoorbeeld als launching customer en aanbieder van proeftuinen) Kennisinstellingen

20


21


22


Versie sfc

26

ID

Indicator

Aandeel van de omzet van bedrijven dat wordt behaald uit (ver)nieuwde producten (zowel nieuw op markt als nieuw voor onderneming).

Meeteenheid

Basiswaarde

Basisjaar

Streefwaarde (2023)

%

9%

2010

10%

Bron




Tabel 3 Resultaatindicatoren en streefwaarden doelstelling 4F-D

2.A.2 Interventies om de specifieke doelstellingen te bereiken 2.A.2.1 Beschrijving van type en voorbeelden van interventies en hun verwachte bijdrage aan de specifieke doelstellingen Specifieke doelstelling 4F-C Net als onder specifieke doelstelling 1B-A worden bedrijven in het MKB, kennisinstellingen en overheidsorganisaties mogelijkheden geboden om (verder) met elkaar in contact te komen. Naast deze clustervorming inde triple helix omvat deze specifieke doelstelling ook ‘clustervorming’ waarbij eindgebruikers / doelgroepen worden betrokken (de zogenaamde quadruple helix). In samenspel van relevante actoren, inclusief de eindgebruikers, kan worden gezocht naar nieuwe methodieken en randvoorwaarden en ervaring met processen worden opgedaan. Ontwikkeling van nieuwe netwerken, passend bij nieuwe benodigde concepten en processen om te komen tot meer toepassing van CO 2arme technologieën. Mogelijke types van projecten specifiek passend binnen doelstelling 4F-C zijn, in aanvulling op de genoemde interventies onder 1B-A (als gevolg van procesinnovatie naast productinnovatie):  Netwerkbijeenkomsten gericht op clustering van leveranciers voor nieuwe product-marktcombinaties van energiebesparende technieken;

Specifieke doelstelling 4F-D Net als specifieke doelstelling 1B-B richt deze doelstelling zich op ondersteuning van primair MKBbedrijven bij experimentele ontwikkeling en het ontwikkelen en testen van prototypes, tot en met proeftuinen en het opstellen van financieringsvoorstellen gericht op marktintroductie (businesscases). Onder 4F-D specifiek gericht op de sector EMT en crossovers met betrekking tot koolstofarme technologieën. Aanvullend omvat deze specifieke doelstelling ook het komen tot nieuwe product-markt-combinaties omtrent koolstofarme technologieën. Samenwerkingen van MKB-bedrijven, zoals leveranciers van energiebesparende technologieën (zowel bestaand als innovatief), die komen tot passende pakketten van maatregelen. Analoog aan productontwikkeling en de TR-levels wordt hierbij uitsluitend preconcurrentieel, dus vóór de marktintroductie gesteund. Dit strekt tot en met proeftuinen en pilots voor (grootschalige) praktijktesten en demonstratie (slimme uitrol) en businesscases.

Versie sfc

27

Mogelijke types van projecten specifiek passend binnen doelstelling 4F-D zijn, in aanvulling op de genoemde interventies onder 1B-B (als gevolg van procesinnovatie naast productinnovatie):  Ontwikkelen en uittesten van nieuwe samenwerkingsmodellen rondom koolstofarme technologieën;  Ontwikkelen van nieuwe product-markt-combinaties;  Ontwikkelen en uittesten van nieuwe concepten en processen gericht op uitrol;  Proeftuinen gericht op (opschaling van) introductie van nieuwe milieu- en energietechnologie;  Haalbaarheidsonderzoek naar nieuwe financieringsmodellen als resultaat van nieuwe productmarkt-combinaties (als gevolg van bundeling van vraag en aanbod onder 4F-C). Financiële omvang specifieke doelstelling 4F-C: Wij voorzien voor deze activiteit een besteding van € 6.920.858 23% van de OP middelen in prioriteit 2 (6,9% van totaal). Financiële omvang specifieke doelstelling 4F-D: Wij voorzien voor deze activiteit een besteding van € 23.169.830 77% van de OP middelen in prioriteit 2 (23,1% van totaal). 2.A.2.2 Gidsprincipes voor de selectie van operaties De vier Nederlandse EFRO-programma’s werken met een onderling uniform landelijk beoordelingsysteem op basis van kwaliteitsbeoordeling van de ingediende projecten. Een kwaliteitssysteem met een minimale score, waarbij de score wordt toegekend door een adviescommissie met experts. Projecten worden dus op basis van een systeem van kwaliteitsselectie geselecteerd, waarbij een adviescommissie projecten waardeert en op basis van haar beoordeling een advies geeft aan de beheersautoriteit. Daarbij geldt een minimale score als drempel om voor selectie in aanmerking te komen. Op basis van dit advies zal de beheersautoriteit een besluit nemen. In globale zin werkt de beoordeling als volgt, waarbij de detailinvulling volgt in het uniforme toetsingskader dat door de vier landsdelige EFRO-programma’s in Nederland gezamenlijk wordt opgesteld en gepubliceerd. 

Een project/aanvraag wordt technisch beoordeeld door de beheersautoriteit.



Voor de inhoudelijke beoordeling van de kwaliteit van het project wordt een adviescommissie met experts ingesteld, die een advies geeft op basis van een score op vooraf opgestelde criteria.



De criteria zijn in principe voor heel Nederland gelijk. Eventuele afwijkingen worden gemotiveerd.



Bij een minimale score wordt een positief advies verstrekt aan de beheersautoriteit voor financiering uit het OP.



De criteria waarop wordt beoordeeld zijn gebaseerd op vier basisuitgangspunten, die in detail worden uitgewerkt in het toetsingskader. De uitgangspunten zijn: o bijdrage aan de doelstellingen van het OP; o kwaliteit van het project; o marktpotentie en

Versie sfc

28

o mate van innovativiteit. De weging van deze uitgangspunten kan verschillen per specifiek doel.  Voor de leden van de adviescommissie wordt een profiel opgesteld en kunnen alle stakeholders kandidaten aandragen. De selectie van projecten binnen OP Oost-Nederland zal gaan door het principe van ‘first come, first serve’ met de optie om (op onderdelen) te kiezen voor selectie op basis van een tender. Onder ‘first come, first serve’ wordt verstaan: Indienmogelijkheid van projecten voor de afzonderlijke onderdelen van het OP, gedurende de gehele programmaperiode, met een afbakening van het budget tot te bepalen subsidieplafonds. De beoordeling en selectie van projecten vindt plaats op basis van kwaliteit ten opzichte van de selectiecriteria (minimumscore), doorlopend tot het betreffende subsidieplafond is bereikt. Onder een tender wordt verstaan: Indienmogelijkheid van projecten voor een afgebakend onderdeel van het OP, met een afgebakend budget tot een bepaalde datum. De beoordeling en selectie van projecten vindt plaats op basis van kwaliteit van projecten ten opzichte van elkaar (onderlinge ranking van ingediende projecten per tender) én subsidieplafond. Daarnaast hanteert het OP Oost-Nederland de volgende specifieke uitgangspunten voor de selectie van projecten:  Projecten worden aantoonbaar gedragen door behoeften van ondernemers, waaronder in ieder geval MKB;  Voor zover het gaat om onderzoek: o richten projecten zich op toegepaste vormen van onderzoek, dat wil zeggen onderzoek waarbij het bedrijfsleven betrokken is. Fundamenteel onderzoek is uitgesloten. o richten projecten zich op onderzoeksactiviteiten en niet met als doel de opzet of exploitatie van instituten.  Voor zover het gaat om intermediaire functies kan het programma steun verlenen aan specifieke activiteiten, niet met als doel de opzet of exploitatie van organisaties. 2.A.2.3 Beoogd gebruik van financiële instrumenten In aansluiting op de analyse met betrekking tot investeringsprioriteit 1B, wordt voor investeringsprioriteit 4F het gebruik van financiële instrumenten op dit moment niet voorzien. Indien toekomstige inzichten of onderzoeken aangeven dat onderdelen van dit programma, in aansluiting op instrumenten in de omgeving, beter door middel van financiële instrumenten kunnen worden nagestreefd, dan worden deze alsnog ingezet. 2.A.2.4 Beoogd gebruik van majeure projecten Oost-Nederland is niet voornemens gebruik te maken van majeure projecten.

Versie sfc

29

2.A.2.5 Outputindicatoren ID23

Outputindicator

CI 1

Meeteenheid

Streefwaarde (2023)

Gegevensbron

Frequentie

aantal ondernemingen dat steun ontvangt

aantal

930


Jaarlijks

CI 2

aantal ondernemingen dat subsidie ontvangt

aantal

230


Jaarlijks

CI 4

aantal ondernemingen dat niet-financiële steun ontvangt

aantal

700


Jaarlijks

CI 6

private financiering als cofinanciering voor publieke steun (subsidie) aan bedrijven

euro

€ 23.180.000


Jaarlijks

PS 1

aantal georganiseerde bijeenkomsten

aantal

180


Jaarlijks

PS 5

aantal ondersteunde proeftuinen

aantal

4


Jaarlijks

PS 8

aantal ontwikkelde business cases

aantal

30


Jaarlijks

Tabel 5 Overzicht outputindicatoren investeringsprioriteit 4F

2.A.3

Specifieke voorzieningen voor ESF, indien van toepassing


2.A.4

ID

Meeteenheid

PI1

Aantal ondernemingen dat steun ontvangt

key impl. step

23

Implementatie -stap, financieel, output of resultaatindicator

output

1

Type

Prioriteit 1

Prestatiekader Milestone voor 2018

Streefwaarde (2023)

PI2

Aantal ondernemingen dat steun ontvangt in gestarte projecten

Bron van data

Verantwoording van de representativiteit van de indicator

aantal

35

930


zie hierna

aantal

250

930


zie hierna

ID’s met “CI” verwijzen naar de nummering van de ‘common indicators’ in het werkdocument van de EC. “PS” zijn de programma-specifieke outputindicatoren.

Versie sfc

30

financieel

1

PI3

Totale subsidiabele kosten gecertificeerd en opgenomen in betaalaanvraag

euro’s

€ 8.180.000

€ 85.827.852

uit SFC / eigen gegevensverzameling

zie hierna

Tabel 6. Prestatiekader voor de prioritaire as Aanvullende kwalitatieve informatie over de opzet van het prestatiekader: De interventies in deze prioriteit worden het best gerepresenteerd door de output indicator ‘Aantal ondernemingen dat steun ontvangt’. Het grootste deel van deze prioriteit is gericht op bedrijven, als innovatoren en als leveranciers. Daarnaast is als mijlpaal een ‘key implementation step’ opgenomen. Omdat de realisatie in afgeronde projecten op basis van ervaringscijfers na enkele jaren nog erg laag is, is dezelfde indicator opgenomen maar dan voor gestarte projecten. Ten slotte is als mijlpaal de ‘Totale subsidiabele kosten gecertificeerd en opgenomen in betaalaanvraag’ gekozen. Daadwerkelijk gemaakte projectkosten zijn een goede indicator voor de mate van voortgang van het programma.

2.A.5

Interventiecategorieën

Tabel 7: Dimensie 1 Interventieveld Code Ondersteuning van clusters en netwerken, primair ten gunste van MKB 063 065

€ € 3.109.371

Onderzoek, innovatie, technologie-overdracht en samenwerking op terrein van koolstofarme economie


€ 26.981.317

€ € 29.187.967

02

Terugvorderbare steun

€ 300.907

03

Financieringsinstrumenten exclusief venture / equity kapitaal

€ 300.907

04

Financiering door venture / equity kapitaal (of vergelijkbaar)

€ 300.907

Tabel 9: Dimensie 3 Gebied Code Stedelijk gebied 01 Versie sfc

€ 29.789.781 31

05

Overige platteland

Tabel 10: Dimensie 4 Territorial delivery mechanism Code Niet van toepassing 00

€ 300.907

€ 30.090.688

Tabel 11: niet van toepassing

2.A.6

Technische bijstand (per prioritaire as)

NVT

2.B

Versie sfc

Beschrijving van de prioritaire assen voor technische bijstand

32

PRIORITEIT 3: Technische Bijstand 2.B.0 Niet van toepassing

ID Titel

Prioriteit 3 Technische bijstand





2.B.1 Specifieke doelstellingen (en verwachte resultaten bij TB > 15 miljoen EFRO) Specifieke doelstelling TB-F Technische bijstand: het adequaat uitvoeren van de taken van de beheersautoriteit De specifieke doelstelling onder Technische bijstand heeft voor de beheersautoriteit ten doel het Europees medegefinancierde programma uit te voeren in overeenstemming met de daarvoor geldende vereisten. De begunstigde van deze prioriteit is de beheersautoriteit zelf. Zij geeft in deze prioriteit uitvoering aan haar taken en verplichtingen conform de Verordening houdende gemeenschappelijke bepalingen voor de Europese Structuur- en Investeringsfondsen. Deze prioriteit richt zich daarmee hoofdzakelijk op de beheersmatige activiteiten die in het kader van het programmamanagement moeten worden uitgevoerd. Hieronder valt de inzet voor begeleiding van projecten in het proces van intake tot besluitvorming, voor financiële administratie en beheer, ondersteuning van de bestuurlijke structuur en overige secretariaatswerkzaamheden. Andere activiteiten hebben betrekking op informatievoorziening en publiciteit, evaluatie, onderzoek en de aanschaf van hard- en software voor management, monitoring en evaluatie. Deze activiteiten vereisen een deskundig apparaat dat verantwoordelijk is voor alle uitvoerende programmabeheeractiviteiten. Door middel van dit apparaat werkt de beheersautoriteit samen met alle relevante gremia (zoals Comité van Toezicht, adviescommissies, certificeringsautoriteit, auditautoriteit, het lidstaatverantwoordelijke ministerie en de Europese Commissie). De beheersautoriteit staat met het programmabeheer ten dienste van alle doelgroepen van het programma.

2.B.2 Resultaatindicatoren Omdat het budget voor technische bijstand minder dan 15 miljoen euro bedraagt, is dit niet van toepassing. Tabel 12: niet van toepassing

Versie sfc

33

2.B.3 Voorziene interventies en hun verwachte bijdrage aan de specifieke doelstellingen 2.B.3.1 Beschrijving van acties en hun verwachte bijdrage aan de specifieke doelstellingen Binnen deze doelstelling worden acties van de beheersautoriteit ondersteund die bijdragen aan het inhoudelijk, financieel en administratief beheer van het programma. Voorbeelden van dergelijke acties zijn:  projectacquisitie en begeleiding van aanvragers bij projectontwikkeling,  ontwikkeling/aanschaf van (geautomatiseerde) administratieve systemen,  interne controles en projectcontroles,  opstellen van rapportages en verslagen,  ondersteunen van de organisatorische structuur (bijvoorbeeld Comité van Toezicht),  evaluatie en monitoring,  communicatie en voorlichting,  deskundigheidsbevordering van de medewerkers van de beheersautoriteit. De vier beheersautoriteiten van de landsdelige EFRO-programma’s in Nederland werken nauw met elkaar samen, om de eenduidigheid in de uitvoering te borgen. Specifieke aandacht gaat daarbij uit naar deskundigheidsbevordering (onder andere op de gebieden staatssteun, aanbesteding en monitoring), geautomatiseerde systemen en gezamenlijke communicatie zoals de website www.europaomdehoek.nl. Instrumenten Ter uitvoering van deze prioriteit bekostigt de beheersautoriteit inzet van eigen medewerkers, faciliteiten en systemen. Daarnaast zal de beheersautoriteit, in overeenstemming met de geldende aanbestedingsregels, diensten en/of leveringen inkopen.

2.B.3.2 Outputindicatoren ID

Outputindicator

Meeteenheid

Gegevensbron

Communicatieplan

aantal


Evaluatieplan

aantal


Website

aantal


Jaarverslagen

aantal


Publieksevenementen

aantal


Tabel 13: output indicatoren voor technische bijstand

Versie sfc

34

2.B.4 Categorisering prioriteit 3 (technische bijstand) Tabel 14: Dimensie 1 Interventieveld Code

€

120

TB - voorbereiding, uitvoering, beheer en controle

121

TB - evaluaties en studies

€ 250.756

122

TB - informatie en communicatie

€ 752.267


Tabel 16: Dimensie 3 Gebied Code Stedelijk gebied 01

Versie sfc

€ 3.009.068

€ € 4.012.091

€ € 4.012.091

35

3.

Het financiële plan van het Operationeel Programma

3.1

Financiële allocatie van middelen per fonds per jaar

Fonds

Regio

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

T

categorie main all. EFRO

meerontwikkelde

prest.res.

main all.

prest.res.

main all.

prest.res.

main all.

prest.res.

main all.

prest.res.

main all.

prest.res.

main all.

prest.res.

main all.

12.681.738

809.473

12.935.630

825.679

13.194.569

842.206

13.458.635

859.062

13.727.978

876.254

14.002.703

893.790

14.282.901

911.675

94.284.155

12.681.738

809.473

12.935.630

825.679

13.194.569

842.206

13.458.635

859.062

13.727.978

876.254

14.002.703

893.790

14.282.901

911.675

94.284.155

regio

Totaal

Tabel 17 Financiële allocatie van middelen per fonds per jaar (EUR)

Versie sfc

36

3.2

Financieel plan per prioriteit en thematische doelstelling

Fon ds

EFRO

Prioriteit 2

EFRO

Prioriteit 3

EFRO

Totaal

Ontwikkelde regio

Ontwikkelde regio

Ontwikkelde regio

Basis voor de berekening van de bijdrage van de Unie

Totale subsidiabele kosten



Europese bijdrage in EUR (a)

Nationale bijdrage

Indicatieve verdeling nationale bijdrage

Totale bijdrage

Cofinan -ciering (%)

(b) = (c) + (d) (e) = (a) + (b) (f) = (a) / (e)

Nationale publieke bijdrage

Nationale private bijdrage

EIB bijdrage

Prioriteit 1

Regio categorie

Main allocation (totaal excl. prest.res.)

EU

Prestatiereserve

Nationaal

EU

Nationaal

66.199.514

127.740.000

40.440.000

87.300.000

193.939.514

34,13%

0

€ 62.227.543

€ 120.075.600

€ 3.971.971

€ 7.664.400

30.090.688

53.996.500

20.066.500

33.930.000

84.087.188

35,79%

0

€ 28.285.247

€ 50.756.710

€ 1.805.441

€ 3.239.790

4.012.091

4.012.091

4.012.091

0

8.024.182

50,00%

0

€ 3.771.366

€ 3.771.366

€ 240.725

€ 240.725

100.302.293

185.748.591

64.518.591

121.230.000

286.050.884

35,06%

0

€ 94.284.155

€ 174.603.676

€ 6.018.138

€ 11.144.915

Tabel 18a Financieel plan per prioriteit (bedragen in miljoenen euro’s)

Tabel 18b Financieel plan per prioritaire as voor Youth Employment Initiative (YEI) NVT

Versie sfc

Ter informatie

Prioritaire as

37

Prioritaire as

Fonds

Prioriteit 1

EFRO

Prioriteit 2

EFRO

Prioriteit 3

EFRO

Regio categorie

Ontwikkelde regio

Ontwikkelde regio Ontwikkelde regio

Thematische doelstelling

1. Versterking technologische innovatie

Europese bijdrage in EUR (a)

van onderzoek, ontwikkeling en

4. Ondersteuning van de overgang naar een koolstofarme economie in alle bedrijfstakken NVT – technische bijstand

Totaal

127.740.000

193.939.514

30.090.688

53.996.500

84.087.188

4.012.091

4.012.091

8.024.182

100.302.293

185.748.591

286.050.884

Tabel 19 Indicatieve hoeveelheid ondersteuningen voor klimaatveranderingsinitiatieven Automatisch ingevuld door SFC

Pioritaire as

1 2 3 Totaal

Versie sfc

6.419.346,75 26.981.316,82 0,00 33.400.663,57

Totale bijdrage

66.199.514

Tabel 18c Financieel plan per thematische doelstelling

De indicatieve bijdrage voor doelstellingen met betrekking tot klimaatverandering (EUR)

Nationale bijdrage

Deel van de totale allocatie van het operationeel programma 6,40% 26,90% 0,00% 33,30%

38

4.

Bijdrage OP aan geïntegreerde aanpak voor territoriale ontwikkeling vanuit het partnership contract

4.1 Vanuit de gemeenschap geleide lokale ontwikkeling Zoals in de partnerschapsovereenkomst is beargumenteerd wordt alleen ingezet op CLLD vanuit ELFPO/POP3. Nederland zet met EFRO en ESF niet in op CLLD. Voor Oost-Nederland is deze paragraaf daarmee niet van toepassing.

4.2 Duurzame stedelijke ontwikkeling In partnerschapsovereenkomst is beschreven en onderbouwd dat Nederland binnen EFRO landsdeel West inzet op duurzame stedelijke ontwikkeling met behulp van geïntegreerde territoriale investeringsprogramma’s (GTI’s) in de vier grote steden Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht. Er is gekozen voor de vier grote steden vanwege benodigde focus en continuïteit. De inzet voor een apart doel integrale duurzame stedelijke ontwikkeling is alleen kostenefficiënt wanneer de stad een significant bedrag kan inzetten voor stedelijke ontwikkeling. Inschatting is dat dit met name voor de G-4 (financieel) mogelijk is. Binnen Nederland voorziet landsdeel West daarmee in de verplichte inzet van (minimaal) 5% van de Nederlandse EFRO-middelen op duurzame stedelijke ontwikkeling. Landsdeel Oost kiest in dit operationeel programma voor een thematische benadering. Daarom maakt dit OP geen gebruik van de mogelijkheden die instrumenten voor een territoriale benadering bieden. De bestaande integrale aanpak van de steden in landsdeel Oost is door middel van intensieve deelname ingebracht in de voorbereiding van dit OP. Voor Oost-Nederland is deze paragraaf daarmee niet van toepassing. Tabel 20 niet van toepassing

4.3 Geïntegreerde territoriale ontwikkeling Zie paragraaf 4.2. Tabel 21 niet van toepassing

4.4 Mechanismen voor interregionale en transnationale acties Binnen het operationeel programma worden geen acties voorzien met begunstigden die zijn gevestigd in een andere lidstaat. Wanneer zich potentiële acties aandienen die bijdragen aan de doelstellingen van het programma en die voldoen aan de selectiecriteria, dan zijn dergelijke acties niet uitgesloten. Het maximum van 15% van het budget (voor begunstigden buiten het programmagebied) wordt daarbij in acht genomen. Zie sectie 8 voor de afstemming met de Interreg-programma’s waar begunstigden uit Landsdeel Oost een beroep op kunnen doen.

Versie sfc

39

5.

Bijdrage OP aan geïntegreerde aanpak van geografische gebieden die het hardst getroffen worden door armoede of doelgroepen met de grootste kans op discriminatie en uitsluiting

NVT Tabel 22 niet van toepassing

Versie sfc

40

6.

Bijdrage OP aan geïntegreerde aanpak van geografische gebieden die leiden aan ernstige en permanente natuurlijke of demografische handicaps

NVT

Versie sfc

41

7.

Autoriteiten en instanties verantwoordelijk voor beheer, controle en audit

7.1

Identificatie relevante autoriteiten

Programma-autoriteit Beheersautoriteit

Certificeringsautoriteit Auditautoriteit

Organisatie Provincie Gelderland, de leden van het College van Gedeputeerde Staten gezamenlijk Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Ministerie van Financiën – Auditdienst Rijk

Instantie waaraan de EC de Rijksdienst voor betalingen doet Ondernemend Nederland Tabel 23: aanduiding van de relevante autoriteiten

Verantwoordelijke functionaris Commissaris der Koning van de provincie Gelderland

Directeur Kernprocessen EU Directeur van de Rijksauditdienst van het Ministerie van Financiën Directeur Kernprocessen EU

7.2

Ondernomen acties om relevante partners te betrekken bij de voorbereiding van het OP

7.2.2

Rol van de relevante partners in de voorbereiding, uitvoering, monitoring en evaluatie van het OP

Landelijk In de partnerschapsovereenkomst staan de acties beschreven die op landelijk niveau zijn uitgevoerd om de partners op het landelijk niveau te betrekken bij de ontwikkeling van het operationeel programma. Op landelijk niveau worden meerdere schillen van partners onderscheiden die op diverse wijzen betrokken zijn geweest. Regionaal in Oost-Nederland Betrokkenheid van de partners bij de voorbereiding In aanvulling op, en veelal parallel aan de landelijke acties heeft Oost-Nederland met haar partners in het landsdeel eigen acties uitgevoerd en relaties benut. Dit proces is stapsgewijs doorlopen, met een basis in het provinciale economisch beleid waarop achtereenvolgens de S3 en het OP zijn gebaseerd. In overeenstemming met de Europese gedragscode inzake 24 partnerschap – met name artikelen 4, 5 en 8 – zijn de relevante partners geïdentificeerd en uitgenodigd mee te werken aan de voorbereiding van het programma. Na de provinciale verkiezingen in 2011 hebben de besturen van de provincies Overijssel en Gelderland een interactief proces met de stakeholders van de Triple Helix georganiseerd. Via zogenaamde ‘ronde tafels’ zijn de bestuurders van de provincies in gesprek gegaan met 24

European code of conduct on partnership in the framework of the European Structural and Investment Funds, C(2013) 9651 final

Versie sfc

42

(vertegenwoordigers van) ondernemers, decentrale overheden, kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties. Er is belangrijke input verkregen voor de opstelling van nieuw (economisch) beleid. De stakeholders gaven de navolgende belangrijke aspecten mee: 1. zorg in het beleid voor focus en massa,  ontwikkel bestaande sterktes en reële potenties,  faciliteer als overheid, maar geef de ondernemer de ruimte. Deze wijze van vormgeving van het provinciaal beleid liep vooruit op de publicatie van de Europese kaders waarin de wensen, verwachtingen en eisen van de EU gepubliceerd werden. De in Oost-Nederland gevolgde werkwijze legde een goede basis voor de ontwikkeling van het operationeel programma. De provincies Overijssel en Gelderland, die gezamenlijk het landsdeel Oost-Nederland vormen, hebben eind 2011 gezamenlijk het initiatief genomen voor het opstarten van het proces om tot de S3 en vervolgens het OP EFRO 2014-2020 te komen. Voor de ontwikkeling van zowel de S3 als het Operationeel Programma onderscheidt OostNederland de onderstaande partnergroepen:  De eerste groep partners bestaat uit de beide provincies, de grote steden in OostNederland en het Ministerie van Economische Zaken (Coördinatiepunt Structuurfondsen). Deze groep is vertegenwoordigd in de begeleidingsgroep S3 en de begeleidingsgroep Operationeel Programma. Met deze partners zijn periodiek bestuurlijke overleggen gevoerd over de voortgang in invulling van het programma.  De tweede groep partners bestaat uit de meest betrokken partners van de triple helix zoals de ‘topteams’ (Ministerie van Economische Zaken, topsectorenbeleid), het hoger onderwijs, bedrijfsleven en transferorganisaties (zachte infrastructuur). Tot deze groep behoren ook de begunstigden van het GO-programma 2007-2013. Deze groep is diverse keren individueel geconsulteerd en heeft deelgenomen aan de stakeholdersbijeenkomst S3 medio december 2011 en de stakeholdersbijeenkomst over het Operationeel Programma van 27 maart 2013. Bij beide bijeenkomsten waren meer dan honderd vertegenwoordigers van deze groep stakeholders aanwezig.  De derde groep partners bestaat uit alle partijen die betrokken zijn bij het Operationeel Programma zoals provinciale en lokale politiek, Comité van Toezicht en stuurgroepen van het GO-programma 2007-2013 en regionale maatschappelijke organisaties. Deze groep is eveneens uitgenodigd voor de stakeholdersbijeenkomsten en is schriftelijk en mondeling geïnformeerd over de voortgang van het operationeel programma. In provincie Overijssel is deze groep op 16 oktober 2012 geïnformeerd tijdens een speciaal georganiseerde bijeenkomst. In provincie Gelderland zijn Europa-boulevards georganiseerd om het politieke bestuur en de ambtelijke collegae te informeren. Het huidige Comité van Toezicht is voortschrijdend geïnformeerd tijdens al haar vergaderingen.  De vierde groep zijn de burgers van Oost-Nederland. Deze groep heeft via een publieke internet-consultatie van het Operationeel Programma in september 2013 de gelegenheid gekregen input te geven. Reactie van de partners in Oost-Nederland De verschillende partnergroepen zijn op meerdere wijzen betrokken bij de ontwikkeling van het OP. Zowel voor de S3 als het Operationeel Programma zijn discussiedagen (groepsconsultaties) georganiseerd waarop beide keren circa honderd deelnemers aanwezig waren. Ook is het OP (concept september 2013) per internet openbaar ontsloten voor reactie. De deelnemers /

Versie sfc

43

respondenten weerspiegelden (vertegenwoordiging van) MKB, ondernemers, kennisinstellingen, decentrale overheden, intermediaire organisaties en maatschappelijke organisaties. Naast dezegroepsconsultaties zijn er ook vele individuele overleggen met partners gevoerd. Alle reacties van de partners zijn besproken in de begeleidingsgroep S3 respectievelijk de begeleidingsgroep Operationeel Programma. De reacties van de partners laten zich samenvatten in de onderstaande kernpunten:  maak scherpe keuzes, met oog op beperkte omvang van de EFRO-middelen,  stimuleer sterke sectoren van Oost-Nederland,  positioneer het OP op hiaten in het innovatieproces – inclusief toeleiding (zachte infrastructuur),  zorg voor opvolgende stap na productontwikkeling (valorisatie, marktintroductie),  biedt ruimte voor procesinnovatie omtrent nieuwe concepten en samenwerkingen gericht op toepassing van koolstofarme technologieën,  richt het programma primair op het MKB,  faciliteer als overheid en laat de markt realiseren,  verminder de administratieve lasten. Deze kernpunten uit de consultaties 2012/2013 vormen de rode draad uit vele reacties en sluiten geheel aan bij de kernpunten die ten tijde van de vorming van het provinciaal economisch beleid door de stakeholders zijn neergelegd (2011). Erg sterk is naar voren gekomen dat het OP dient voort te bouwen op resultaten uit het programma 2007-2013. Daarbij gaat het met name om valorisatie van innovatieprojecten uit het GO-programma 2007-2013 en het (blijven) benutten van gevormde, bestaande zachte infrastructuur. De enthousiaste inbreng in de vorm van concrete ideeën is door de begeleidingsgroep beoordeeld op aansluiting bij de inhoudelijk focus. Waar inpasbaar is dergelijke inbreng geabstraheerd tot de geformuleerde specifieke doelstellingen en hebben deze suggesties een plek gekregen bij de voorbeelden van mogelijke acties. Betrokkenheid van de partners tijdens de uitvoering Zoals eerder beschreven onderscheidt Landsdeel Oost vier verschillende partnergroepen. Partners uit de eerste groep (vertegenwoordigers van beide provincies, grote gemeenten en het Ministerie van Economische Zaken) zullen zitting hebben in het Comité van Toezicht. Dit comité houdt toezicht op de uitvoering van het programma conform het gestelde in de verordening. Met de deelname van vertegenwoordigers vanuit overheidsgeledingen in het toezicht geven wij vorm aan de rol van faciliterende overheid. Hiernaast worden voor de thema’s innovatie (inclusief innovatieve ontwikkeling in de sector EMT) en koolstofarme economie één of meerdere adviescommissies ingericht waarin experts zitting hebben (triple helix-partners). Deze groep heeft als taak de beheersautoriteit te adviseren over de inhoud en kwaliteit van de ingediende projecten (zie ook passages ‘gidsprincipes’ per thematische doelstelling). Het advies heeft de vorm van een gezamenlijke score die aan alle ingediende projecten wordt toegekend door de adviescommissie(s). Een klein aantal vertegenwoordigers van de betrokken provincies en steden neemt deel aan de vergadering van de adviescommissie, doch deze vertegenwoordigers hebben geen stemrecht in de beoordeling van projecten. Met de instelling van een adviescommissie ten behoeve van de projectselectie geven wij vorm aan de realiserende rol van de markt. Ondersteunend aan de betrokkenheid van deze tweede groep partners worden diverse organisaties uitgenodigd bij te dragen aan de projectacquisitie. Hierbij is een actieve rol voorzien Versie sfc

44

voor het programmamanagement (in aansluiting op de provinciale beleidsafdelingen), stedelijke loketten en de organisaties in de zachte infrastructuur. De derde en vierde groep partners worden betrokken door voorlichting via onder andere informatieve brieven, de beschikbaarstelling van jaar- en evaluatieverslagen, projectbezoeken, de website www.go-oostnederland.eu. Ook de deelname van het programma aan de Europa Kijkdagen is voor deze groepen een gelegenheid om kennis te nemen van de ontwikkelingen en voortgang van het operationeel programma. Bij de samenstelling en werkwijze van het Comité van Toezicht, en bij het betrekken van partners gedurende de uitvoering van het programma, zullen hoofdstukken IV en V van de Gedragscode inzake partnerschap in acht worden genomen. Betrokkenheid van de partners tijdens de monitoring en evaluaties Door vertegenwoordiging in de formele gremia voor de uitvoering van het programma, zijn vele partners gedurende de gehele looptijd betrokken. Door deel uit te maken van deze gremia, kunnen zij voortdurend hun inbreng leveren in de diverse taken van de programmasturing. De voortdurende monitoring en periodieke evaluaties zullen in samenspraak met deze gremia worden uitgevoerd. Bij evaluaties zullen vanzelfsprekend de doelgroepen van het programma worden bevraagd. Bij het opzetten van de monitoring en evaluaties, zal hoofdstukk V van de Gedragscode inzake partnerschap in acht worden genomen. Ex ante evaluatie proces Het Ministerie van Economische Zaken heeft de opdracht voor het uitvoeren van de ex ante evaluatie van de vier EFRO operationele programma’s (OPs) gegund aan Technopolis. Bij zijn beoordeling van de OP’s baseert de ex ante evaluator zich op het Evaluatiekader EFRO dat Technopolis – op basis van de Europese richtlijnen voor ex ante evaluatie – samen met de begeleidingscommissie, bestaande uit vertegenwoordigers van de vier EFRO-programma’s, het Ministerie van Economische Zaken en een onafhankelijk voorzitter, heeft opgesteld. De ex ante evaluatie gaat achtereenvolgens in op: 1. de programmastrategie, 2. de indicatoren, 3. evaluatie en monitoring, 4. consistentie van financiële allocaties, 5. bijdrage aan EU2020, 6. betrokkenheid stakeholders, 7. de strategische milieubeoordeling. De ex ante evaluatie is een iteratiefproces geweest met de opstellers van de OP’s. Met een kritische en constructieve opstelling heeft de ex ante evaluator bijgedragen aan optimalisatie van de de kwaliteit van de OP’s. Medio 2013 heeft Technopolis een eerste tussentijdse analyse uitgevoerd op de concepten van de OP’s EFRO 2014 – 2020. Deze tussenbeoordeling concentreerde zich op vier punten: kwaliteit van de interventielogica, de focus van het programma, de onderbouwing van de keuzes voor instrumenten en de monitoring en evaluatie. De belangrijkste opmerkingen op deze punten waren destijds: Versie sfc

45

1. Interventielogica. De keuze voor activiteiten zijn nog onvoldoende verbonden met de onderliggende problemen; 2. Focus: Hoewel er duidelijke keuzes worden gemaakt, bijvoorbeeld in doelgroepen, sectoren of maatschappelijke uitdagingen, wordt nog onvoldoende duidelijk waarom nu juist hier de focus op gelegd wordt. Dit vereist een betere toelichting en onderbouwing in de definitieve versie; 3. Instrumenten. De eerste aanzet voor de in te zetten instrumenten is gemaakt maar vereist nog uitwerking; 4. Monitoring en evaluatie: Hoewel er al goede voorstellen zijn ontwikkeld voor de selectie van de resultaatindicatoren, moeten deze nog worden uitgewerkt in samenhang met een verdere uitwerking van de interventielogica. De monitoring van de resultaten moet nog uitgewerkt worden. In september 2013 heeft de ex ante evaluator een tweede tussentijdse evaluatie uitgevoerd, op de volledig uitgewerkte OP’s. Omdat op dat moment de besluitvorming over de verordeningen, MFK en de financiën (verdeling van de EFRO-middelen en de nationale cofinanciering) nog niet was afgerond, konden de OP’s nog niet als definitieve programma’s worden voorgelegd. De ex ante evaluator concludeerde dat er grote vorderingen waren gemaakt ten opzichte van de eerder beoordeelde concept-OP’s. De programma’s voldeden allen aan de minimaal er aan te stellen eisen. Wel adviseerde hij om voor finalisering van de OP’s nog eens kritisch te kijken naar de link tussen activiteiten, verwachte output en resultaten. Op de definitieve OP’s die door de vier landsdelen eind januari 2014 zijn opgeleverd, heeft de ex ante evaluator zijn finale evaluatie uitgevoerd. De ex ante evaluator is tot een goedkeurend oordeel op alle vier EFRO-programma’s gekomen. Zijn aanbevelingen hebben niet geleid tot aanpassingen in de OP’s. De beheersautoriteiten hebben uitgesproken de aanbevelingen gedurende de uitvoering van de programma’s ter harte te nemen. Het rapport van de evaluatie is opgenomen in bijlage 1 van dit OP. S3 De S3 in Oost-Nederland is in nauwe samenwerking tussen partners van de triple helix tot stand gekomen. De S3 richt zich op het stimuleren en intensiveren van samenwerking tussen overheden, onderwijs- & onderzoeksinstellingen en bedrijven. Innovatiebevordering staat centraal (kennis, kunde, kassa) waarbij gewerkt wordt aan gezamenlijke maatschappelijke opgaven. Om optimaal effect te bereiken, is gekozen voor een beperkt aantal Oost-Nederlandse prioritaire sectoren (Food, Health, energie- en milieutechnologie [EMT] en high-tech systemen & materialen [HTSM]) en cross-overs. Om deze sectoren verder te versterken is samenwerking met ‘enabling’ sectoren ICT, water, creatieve industrie, chemie en de maakindustrie van groot belang.

Beschrijving van de autoriteit die de voorbereiding van het OP heeft gecoördineerd, en de rol van de (publieke) instellingen die hierbij direct betrokken zijn. Organisatie / groep partners Beheersautoriteit GO 2007-2013 (provincie Gelderland) Provincie Gelderland Provincie Overijssel Ministerie van Economische Zaken, Coördinatiepunt Structuurfondsen Steden Versie sfc

Betrokkenheid formele coördinatie voorbereiding OP uitvoerend coördinatie voorbereiding OP uitvoerend coördinatie voorbereiding OP lid begeleidingscommissie S3 en OP lid begeleidingscommissie S3 en OP (2) 46

Decentrale overheden Ministerie van Economische Zaken, topteams Kennisinstellingen hoger onderwijs Brancheorganisaties bedrijfsleven Koepelorganisaties onderwijs Instanties omtrent milieu, gelijke kansen, e.d.

geraadpleegd via consultaties en voorlichting geraadpleegd via consultaties en voorlichting geraadpleegd via consultaties en voorlichting geraadpleegd via consultaties en voorlichting geraadpleegd via consultaties en voorlichting geraadpleegd via consultaties en voorlichting

7.2.2 ESF: globale subsidies Niet van toepassing 7.2.2 ESF: oormerking voor ontwikkeling competenties Niet van toepassing

Versie sfc

47

8.

Coördinatie tussen de fondsen onderling en tussen de fondsen en andere nationale en EU instrumenten

Oost-Nederland streeft naar synergie tussen de verschillende Europese fondsen. OostNederland beoogt synergie te bereiken volgens een integrale benadering, waarbij fondsen op gelijke doelen versterkend ten opzichte van elkaar worden ingezet. De basis hiervoor ligt in de S3. De coördinatie en synergie tussen de fondsen in Oost-Nederland is in lijn met de landelijke inzet. Voor de landelijke beschrijving over coördinatie en synergie tussen de fondsen, verwijzen wij naar de Partnerschapsovereenkomst (onderdeel 2.1. Synergie, samenwerking en coördinatie). Hieronder wordt ingegaan op de synergie tussen EFRO en de overige ESI-fondsen en de synergie tussen EFRO en Horizon2020. Uiteraard vindt ook afstemming plaats met andere fondsen op Europees, nationaal en regionaal niveau. EFRO - ELFPO Oost-Nederland De S3-sectoren agrofood, EMT en health bieden inhoudelijke mogelijkheden voor synergie. Thema’s zijn bijvoorbeeld biobased economy, concurrentiekracht in de landbouw en agribusiness, gezonde voeding en teelregistratiebeheer. Innovatiemaatregelen krijgen een belangrijke positie in het ELFPO. Het uitgangspunt is de realisatie van innovaties in de keten. Het EFRO richt zich op de agribusiness, terwijl het ELFPO focust op de primaire sector. Om de inhoudelijke synergie tussen beide programma’s te realiseren, is coördinatie in de uitvoering noodzakelijk. Oost-Nederland wil de te ontwikkelen uitvoeringsmodellen van beide programma’s dan ook nauwgezet op elkaar laten aansluiten. EFRO - ESF Het EFRO-programma bevat geen maatregelen gericht op de arbeidsmarkt. EFRO - INTERREG Tussen het EFRO en het INTERREG (met name Deutschland-Nederland) wordt synergie gezocht op de inzet van op inhoudelijke thema’s innovatie en koolstofarme economie. Beide programma’s zetten in op dezelfde regionale thema’s, door middel van de versterking van de innovatiekracht in het MKB en de verbetering van de aansluiting tussen leren en werken. Het INTERREG-programma voegt hier eveneens grensoverschrijdende componenten aan toe. EFRO - Horizon2020 De inzet van Oost-Nederland op het thema innovatie, sluit aan bij de eerste twee doelstellingen van Horizon2020: een concurrerende industrie en een betere samenleving. Het doen van fundamenteel onderzoek, de derde doelstelling van Horizon2020, past niet binnen het EFRO maar is daar juist complementair aan. Oost-Nederland wil met het EFRO het MKB ondersteunen om aansluiting te vinden bij Horizon2020. Hiertoe kunnen bijvoorbeeld samenwerkingsverbanden worden ondersteund.

Versie sfc

48

9.

Ex-ante conditionaliteiten

Tabel 24. Ex-ante conditionaliteiten, thematische ex-antevoorwaarden en algemene ex-antevoorwaarden Ex-ante conditionaliteit

Prioritaire as

Ex-ante

Criteria

conditionaliteit

Criteria

Referentie

Toelichting

Zie bijlage voor de S3 van Oost-

Er is een kader met beschikbare

Nederland

begrotingsmiddelen voor onderzoek

vervuld

vervuld THEMATISCHE EX-ANTECONDITIONALITEITEN Thematische doelstelling 1. Versterking

1. Innovatie

Ja

Er bestaat een nationale of regionale

van onderzoek, technologische

onderzoeks- en innovatiestrategie voor

ontwikkeling en innovatie.

slimme specialisatie

Ja

en innovatie beschikbaar

1.1 Het bestaan van een nationale of regionale onderzoeks- en innovatiestrategie voor slimme specialisatie in overeenstemming met het nationale hervormingsprogramma,

In de Rijksbegroting zijn de

Het Nationaal

De lidstaat heeft een kader vastgesteld

jaarlijks beschikbare middelen

Hervormingsprogramma 2013 geeft

met de voor onderzoek en innovatie

voor innovatie en onderzoek

op pagina 25 een

beschikbare begrotingsmiddelen

opgenomen. De departementale

meerjarenoverzicht van de

teneinde particuliere uitgaven voor

begrotingen worden ieder jaar

beschikbare (Rijks)middelen voor

onderzoek en innovatie te mobiliseren;

aangepast en vastgesteld door

innovatie en onderzoek. Zie

de kenmerken van de strategie moeten

het parlement.

bijvoorbeeld de link

overeenkomen met die van goed

http://www.vng.nl/files/vng/nieuws_at

functionerende nationale of regionale

tachments/2013/20130617-

onderzoeken innovatiesystemen.

nhp2013.pdf

Versie sfc

De lidstaat heeft een meerjarenplan

Het Nationaal Hervormings-

vastgesteld voor het op de begroting

programma 2013 geeft op

opnemen en prioriteren van investeringen

pagina 25 een meerjaren-

in verband met EU-prioriteiten (Europees

overzicht van de beschikbare

strategisch forum voor

(Rijks-)middelen voor innovatie

onderzoekinfrastructuur – ESFRI)

en onderzoek.

49

Ex-ante conditionaliteit

Prioritaire as

Ex-ante

Criteria

conditionaliteit

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld Thematische doelstelling 4.

2.

Ondersteuning van de overgang naar

Koolstofarme

de energieprestatie van gebouwen

gebouwen is een

een koolstofarme economie in alle

economie

krachtens de artikelen 3 tot en met 5 van

methodologie voor de berekening

Richtlijn 2010/31/EU

van de energieprestatie van

Vaststelling van maatregelen krachtens

gebouwen opgenomen.

4.1 Energie-efficiëntie: omzetting in

artikel 11 van Richtlijn 2010/31/EU om een

Daarnaast is voldaan aan art 4, door

nationaal recht van Europese richtlijnen

systeem van energieprestatiecertificaten

(de aanpassingen van) afdeling 5.1

2010/31/EU, 2006/32/EG en 2004/8/EG.

voor gebouwen op te zetten

het (wijzigingsbesluit) Bouwbesluit.

Naleving van artikel 6, lid 1, van

Verwezenlijking van het vereiste

Beschikking Nr. 406/2009/EG.

renovatiepercentage voor openbare

Met betrekking tot art. 5 is in het

gebouwen

voorjaar van 2013 de

Eindgebruikers ontvangen een individuele

rapportage ‘ Kostenoptimaliteit

meter

energieprestatie eisen Nederland’

Bevordering van efficiëntie bij verwarming

aan de Tweede Kamer gezonden,

en koeling volgens Richtlijn 2004/8/EG

zie

bedrijfstakken.

Ja

Tenuitvoerlegging van minimumeisen voor

Ja

In de Regeling energieprestatie

https://zoek.officielebekendmakinge n.nl/dossier/30196/blg214974?resultIndex=28&sorttype=1 &sortorder=4 Maatregelen zijn aanwezig om te voldoen aan artikel 11. Er zijn verplichte energielabels in Nederland. Om te voldoen aan art. 3 van de richtlijn moest Nederland voor 30 april jl. een indicatief doel voor energiebesparing aanleveren.

Versie sfc

50


Prioritaire as

Ex-ante

Criteria

conditionaliteit

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld Dit is gebeurd op basis van de laatste Referentieraming. Deze richtlijn is in Nederland in wetgeving omgezet. De wet ter implementatie van de EG-richtlijn energieefficiëntie is in februari 2011 door de Eerste Kamer aangenomen. Hierin is onder meer het tweemaandelijks kostenoverzicht opgenomen, en zijn situaties beschreven waarin minimaal voorzien moet worden van een slimme meter (nieuwbouw, grootschalige renovatie, vervanging, en op verzoek), conform art. 13 van de Richtlijn. Zie http://wetten.overheid.nl/BWBR0029 672 voor de implementatiewet. Daarnaast kent Nederland de Elektriciteitswet 1998 en de Gaswet, waarin het deel met betrekking tot consumenten is geïmplementeerd. Thematische doelstelling 4.

2.

Ondersteuning van de overgang naar

Koolstofarme

transparante steunregelingen, voorrang bij

van hernieuwbare energie om aan

een koolstofarme economie in alle

economie

de toegang tot het net en bij dispatching

de Europese afspraken te voldoen.

Versie sfc

Ja

De lidstaat heeft gezorgd voor

Ja

51

Nederland stimuleert de productie


Prioritaire as

Ex-ante

Criteria

conditionaliteit

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld bedrijfstakken 4.2 Duurzame energie: omzetting in

en standaardregels voor het dragen en verdelen van de kosten van de technische

Nederland heeft daarbij een doel

aanpassingen die openbaar zijn gemaakt

van 14 procent duurzame energie in

nationaal recht van Europese richtlijn

2020. In de Elektriciteitswet en

2009/28/EG.

onderliggende regelingen is opgenomen dat er voorrang is voor duurzame elektriciteit, indien er onvoldoende ruimte op de netten zou zijn. Daarnaast heeft Nederland uitgebreide subsidieregelingen (SDE+) die de uitrol van hernieuwbare energie stimuleren (stimulering duurzame energieproductie). De SDE+ is de opvolger van de SDE (2008-2010) en de MEP-regeling (2005-2007) en De lidstaat heeft in overeenstemming met

wordt sinds 2011 jaarlijks

artikel 4 van Richtlijn 2009/28/EG een

opengesteld. In 2011 t/m 2013 was

nationaal actieplan voor energie uit

respectievelijk € 1,5 miljard, € 1,7

hernieuwbare bronnen goedgekeurd

miljard en € 3 miljard beschikbaar voor aanvragers. Meer informatie is te vinden op www.agentschapnl.nl/SDE Met het indienen van het Nationaal Actieplan Hernieuwbare Energie en de volledige implementatie van wet-

Versie sfc

52


Prioritaire as

Ex-ante

Criteria

conditionaliteit

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld en regelgeving (notificatie juni jl.) is voldaan aan de verplichtingen van de Richtlijn 2009/28/EG, richtlijn voor hernieuwbare energie. Zie http://ec.europa.eu/energy/renewabl es/reports/reports_en.htm In het kader van artikel 22 van deze richtlijn dient iedere lidstaat vervolgens om de twee jaar een verslag in te dienen over de voortgang die geboekt is bij het bevorderen en het gebruik van energie uit hernieuwbare bronnen. Deze voortgangsrapportage is in 2011 naar de Commissie gestuurd. Ook dit jaar wordt wederom een voortgangsrapportage gestuurd. ALGEMENE EX-ANTECONDITIONALITEITEN 1. Bestrijding van discriminatie

Deze ex-ante-

Ja

Institutionele regelingen voor de uitvoering

Ja

De algemene ex ante

conditionaliteit

en de toepassing van en het toezicht op

conditionaliteiten anti-discriminatie,

Het bestaan van een mechanisme voor

is van

de EU-richtlijnen inzake gelijke

gelijkheid en toegankelijkheid zijn

de effectieve uitvoering en toepassing

toepassing op

behandeling

niet van toepassing op het

van Richtlijn 2000/78/EG van 27

het gehele

Een strategie inzake opleiding en

Operationele Programma omdat

november 2000 tot instelling van een

Operationele

informatieverspreiding ten behoeve van

de Unie regelgeving over deze

algemeen kader voor gelijke

Programma

personeel dat bij de uitvoering van de

onderwerpen geen directe

Versie sfc

53


Prioritaire as

Ex-ante

Criteria

conditionaliteit

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld behandeling in arbeid en beroep en

fondsen betrokken is

invloed heeft op het realiseren

Richtlijn 2000/43/EG van 29 juni 2000

Maatregelen ter versterking van de

van de beoogde resultaten en de

houdende toepassing van het beginsel

administratieve capaciteit voor de

interventielogica van het

van gelijke behandeling van personen

uitvoering en toepassing van de EU-

programma. De directe invloed van

ongeacht ras of etnische afstamming

richtlijnen inzake gelijke behandeling

deze Unie wetgeving op de beoogde resultaten voor technische bijstand wordt tevens klein geacht, vanwege het hiervoor beschikbare budget. Omwille van de proportionaliteit zijn deze ex ante conditionaliteiten derhalve ook niet van toepassing op technische bijstand. Zie de Partnerschapsovereenkomst voor nadere informatie over deze ex ante conditionaliteiten en de mate waarin ze in Nederland van toepassing zijn op andere ESIfondsen. Het recht op gelijke behandeling is vastgelegd in de Nederlandse Grondwet (artikel 1) en uitgewerkt in de Algemene wet gelijke behandeling. Klachten omtrent naleving van deze wet kunnen worden ingediend bij het College

Versie sfc

54


Prioritaire as

Ex-ante

Criteria

conditionaliteit

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld voor de rechten van de mens, dat een nietbindend, doch zwaarwegend oordeel kan geven. Ook kan er een rechterlijke procedure worden gestart op basis van deze wet. Er worden periodiek in Nederland ESI fondsbrede technische sessies georganiseerd over uitvoeringsrelevante issues. Ook ‘horizontale onderwerpen’ zullen hier aan bod komen. 2. Gendergelijkheid

Deze ex-ante-

Ja

Een systeem voor de verzameling en

conditionaliteit

analyse van gegevens en indicatoren,

Het bestaan van een strategie voor de

is van

onderverdeeld naar geslacht, voor de

bevordering van gendergelijkheid en

toepassing op

ontwikkeling van een wetenschappelijk

een mechanisme voor de effectieve

het gehele

onderbouwd genderbeleid

toepassing van dat beginsel

Operationele

Een plan en ex-antecriteria om

Programma

doelstellingen inzake gendergelijkheid

Ja

-

Ja

-

Ja

De algemene ex ante

door middel van gendernormen en – richtsnoeren te integreren Uitvoeringsmechanisme, met inbegrip van

Versie sfc

een genderinstantie en deskundigheid om


de steunmaatregelen op te stellen, te


monitoren en te evalueren


55


Prioritaire as

Ex-ante

Criteria

conditionaliteit

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld Operationele Programma omdat de Unie regelgeving over deze onderwerpen geen directe invloed heeft op het realiseren van de beoogde resultaten en de interventielogica van het programma. De directe invloed van deze Unie wetgeving op de beoogde resultaten voor technische bijstand wordt tevens klein geacht, vanwege het hiervoor beschikbare budget. Omwille van de proportionaliteit zijn deze ex ante conditionaliteiten derhalve ook niet van toepassing op technische bijstand. Zie de Partnerschapsovereenkomst voor nadere informatie over deze ex ante conditionaliteiten en de mate waarin ze in Nederland van toepassing zijn op andere ESIfondsen. 3. Personen met een handicap

Deze ex-ante-

Ja

De uitvoering van maatregelen in

conditionaliteit

overeenstemming met artikel 9 van het


is van

VN-Verdrag, teneinde belemmeringen en


toepassing op

barrières in verband met de

Versie sfc

Ja

56

Zie hoofdstuk 11.

-


Prioritaire as

Ex-ante

Criteria

conditionaliteit

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld van het VN-Verdrag inzake de rechten

het gehele

toegankelijkheid voor personen met een

van personen met een handicap

Operationele

handicap te voorkomen, te identificeren en

Programma

op te heffen


Ja

De algemene ex ante

van en het toezicht op het VN-Verdrag in


overeenstemming met artikel 33 van het


Verdrag

niet van toepassing op het Operationele Programma omdat de Unie regelgeving over deze onderwerpen geen directe invloed heeft op het realiseren van de beoogde resultaten en de interventielogica van het programma. De directe invloed van deze Unie wetgeving op de beoogde resultaten voor technische bijstand wordt tevens klein geacht, vanwege het hiervoor beschikbare budget. Omwille van de proportionaliteit zijn deze ex ante conditionaliteiten derhalve ook niet van toepassing op technische bijstand. Zie de Partnerschapsovereenkomst voor nadere informatie over deze ex

Versie sfc

57


Prioritaire as

Ex-ante

Criteria

conditionaliteit

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld ante conditionaliteiten en de mate waarin ze in Nederland van toepassing zijn op andere ESIfondsen. Een strategie inzake opleiding en

Ja

Zie hoofdstuk 11

-

Ja

Zie hoofdstuk 11

-

Ja

Zie zowel onderdeel 2B van de

Nederlandse Aanbestedingswet.

informatieverspreiding ten behoeve van personeel dat bij de uitvoering van de fondsen betrokken is Maatregelen ter versterking van de administratieve capaciteit voor de uitvoering en toepassing van het VNVerdrag, inclusief passende regelingen om op de naleving van de toegankelijkheidsvereisten toe te zien 4. Overheidsopdrachten

Deze ex-anteconditionaliteit

Ja

Volledige omzetting van de Richtlijnen 2004/18/EG en 2004/17/EG

prioritaire assen voor prioriteit 3

Het bestaand van een mechanisme

is van

- technische bijstand van het OP

voor de effectieve uitvoering en

toepassing op

als partnerschapsovereenkomst.

toepassing van de Richtlijnen

het gehele


2004/18/EG en 2004/17/EG en een

Operationele


toepassing van EU-voorschriften

toereikend toezicht oen toereikende

Programma

de EU-wetgeving inzake

inzake overheidsopdrachten middels

overheidsopdrachten

de gepaste mechanismen

bewaking ter zake

Ja

Regelingen voor de effectieve

De Europese aanbestedingsrichtlijnen (2004/17, 2004/18, 2009/81/EC 92/13/EEC and 89/665/EEC ) zijn in Nederland geïmplementeerd via de

Versie sfc

58


Prioritaire as


Criteria

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld Aanbestedingswet 2012 (Wet van 1 november 2012, houdende nieuwe regels omtrent aanbestedingen (Aanbestedingswet 2012), Staatsblad 2012, 542, raadpleegbaar via: wetten.overheid.nl/BWBR0032203/v olledig/) en onderliggende nationale regelgeving, waaronder het Aanbestedingsbesluit (Besluit van 11 februari 2013, houdende de regeling van enkele onderwerpen van de Aanbestedingswet 2012 (Aanbestedingsbesluit), Staatsblad 2013, 58, raadpleegbaar via: wetten.overheid.nl/BWBR0032919). Naleving van de Europese aanbestedingsverplichtingen is via de bovenstaande nationale implementatieregelgeving geborgd. De naleving van deze regelgeving kan immers worden afgedwongen bij de nationale rechter. In het bijzonder kan de rechter een met de aanbestedingsverplichtingen strijdige overeenkomst onder

Versie sfc

59


Prioritaire as


Criteria

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld omstandigheden vernietigen (afdeling 4.3.1, Wet van 1 november 2012, houdende nieuwe regels omtrent aanbestedingen (Aanbestedingswet 2012), Staatsblad 2012, 542, raadpleegbaar via: wetten.overheid.nl/BWBR0032203/v olledig/). Ook kan de Autoriteit Consument en Markt een bestuurlijke boete opleggen, indien de rechter afziet van vernietiging in het geval dwingende redenen van algemeen belang het noodzakelijk maken dat de overeenkomst in stand blijft (afdeling 4.3.2, Wet van 1 november 2012, houdende nieuwe regels omtrent aanbestedingen (Aanbestedingswet 2012), Staatsblad 2012, 542, raadpleegbaar via: wetten.overheid.nl/BWBR0032203/v olledig/). Daarnaast biedt de Aanbestedingswet 2012 ondernemers en aanbestedende

Versie sfc

60


Prioritaire as


Criteria

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld diensten een laagdrempelig instrument voor het oplossen van geschillen met betrekking tot aanbestedingsprocedures waarop de Aanbestedingswet van toepassing is (ingevolge art. 4.27, Wet van 1 november 2012, houdende nieuwe regels omtrent aanbestedingen (Aanbestedingswet 2012), Staatsblad 2012, 542, raadpleegbaar via: wetten.overheid.nl/BWBR0032203/v olledig/). Dit betreft het advies Klachtafhandeling bij aanbesteden en bestaat uit twee elementen, namelijk een standaard voor klachtafhandeling door aanbestedende diensten en ondernemers en een klachtenbehandeling door de Commissie van Aanbestedingsexperts. De toepassing van deze adviesmogelijkheid is niet verplicht. Bovendien laat de toepassing hiervan onverlet dat ondernemers ook klachten tegen bestuursorganen

Versie sfc

61


Prioritaire as


Criteria

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld kunnen indienen op basis van de Algemene wet bestuursrecht (Wet van 4 juni 1992, houdende algemene regels van bestuursrecht (Algemene wet bestuursrecht), Staatsblad 2009, 264, raadpleegbaar via: wetten.overheid.nl/BWBR0005537). Daarnaast kan op het niveau van de rijksoverheid worden ingegrepen, indien lagere publieke entiteiten niet voldoen aan aanbestedingsverplichtingen. Ten aanzien van aanbestedingsverplichtingen van decentrale overheden bestaan de mogelijkheden tot schorsing en vernietiging uit art. 132 lid 4 van de Grondwet (Grondwet voor het Koninkrijk der Nederlanden van 24 augustus 1815 (Grondwet), Staatsblad 1840, 49, raadpleegbaar via: wetten.overheid.nl/BWBR0001840) en nader geregeld en uitgewerkt in de afdelingen 10.2.2. en 10.2.3. van

Versie sfc

62


Prioritaire as


Criteria

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld de Algemene wet bestuursrecht (Wet van 4 juni 1992, houdende algemene regels van bestuursrecht (Algemene wet bestuursrecht), Staatsblad 2009, 264, raadpleegbaar via: wetten.overheid.nl/BWBR0005537), de Gemeentewet (Hoofdstuk XVII, Wet van 14 februari 1992, houdende nieuwe bepalingen met betrekking tot gemeenten (Gemeentewet), Staatsblad 1992, 415, raadpleegbaar via: wetten.overheid.nl/BWBR0005416/v olledig), de Provinciewet (hoofdstuk XVIII, Wet van 10 september 1992, houdende nieuwe bepalingen met betrekking tot provincies (Provinciewet), Staatsblad 1992, 709, raadpleegbaar via: wetten.overheid.nl/BWBR0005645) en de Waterschapswet (Titel V, Wet van 6 juni 1991, houdende regels met betrekking tot de waterschappen (Waterschapswet), Staatsblad 1991, 444, raadpleegbaar via:

Versie sfc

63


Prioritaire as


Criteria

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld wetten.overheid.nl/BWBR0005108/v olledig). Naast het bovenstaand toezichtsinstrumentarium en in situaties waarin dit instrumentarium niet toereikend is, kan het vangnet worden toegepast van de Wet NErpe (Wet van 24 mei 2012, houdende regels met betrekking tot de naleving van Europese regelgeving door publieke entiteiten (Wet Naleving Europese regelgeving publieke entiteiten), Staatsblad 2012, 245, raadpleegbaar via: wetten.overheid.nl/BWBR0031640/). Deze wet vormt een algemeen vangnet ter borging van de naleving van Europese regelgeving. Hiermee wordt uitdrukking gegeven aan de lidstaat-verantwoordelijkheid van Nederland voor naleving van het Unierecht. Zo is de verantwoordelijk minister bevoegd een aanwijzing te geven aan een publieke entiteit wanneer die entiteit verzuimt te voldoen aan verplichtingen

Versie sfc

64


Prioritaire as

Ex-ante

Criteria

conditionaliteit

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld betreffende Europese subsidies (ingevolge art. 2, Wet NErpe). Ook kan de verantwoordelijk minister zo nodig zelf ingrijpen bij niet-naleving van verplichtingen betreffende Europese subsidies door publieke entiteiten (ingevolge art. 5, Wet NErpe). Met deze wet wordt dan ook voorzien in een snelle en effectieve nalevingsmogelijkheid voor de aanbestedingsrichtlijnen. De beheersautoriteit toetst en beoordeelt de door de begunstigde gemaakte kosten in het kader van overheidsopdrachten. Maatregelen tot waarborging van een

Ja

Regelingen ter waarborging van

toereikend toezicht en een toereikende

transparante gunningsprocedures

bewaking in verband met transparante

voor contracten

gunningsprocedures voor contracten, en

Een aantal algemene

voldoende informatie daarover

aanbestedingsrechtelijke beginselen is expliciet gecodificeerd in de Aanbestedingswet 2012 (Wet van 1 november 2012, houdende nieuwe regels omtrent aanbestedingen (Aanbestedingswet 2012), Staatsblad 2012, 542,

Versie sfc

65


Prioritaire as


Criteria

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld raadpleegbaar via: wetten.overheid.nl/BWBR0032203/v olledig/). Dit betreft onder meer het proportionaliteitsbeginsel (art. 1.10, 1.13 en 1.16), het objectiviteitsbeginsel (art. 1.4, lid 1), het transparantiebeginsel (art. 1.9, 1.12 en 1.15) en het nondiscriminatie-/gelijkheidsbeginsel (art. 1.8, 1.12 en 1.15). Bovendien is een Gids Proportionaliteit (Staatscourant 2013, nr. 3075, raadpleegbaar via: zoek.officielebekendmakingen.nl/stcr t-2013-3075.html) opgesteld, ter ondersteuning van de invulling van het proportionaliteitsbeginsel. Deze beginselen zijn ook van toepassing op aanbestedingen onder de Europese drempelwaarden (dit volgt uit de plaatsing van deze beginselen in deel 1 van de Aanbestedingswet 2012 (Wet van 1 november 2012, houdende nieuwe regels omtrent aanbestedingen (Aanbestedingswet 2012),

Versie sfc

66


Prioritaire as


Criteria

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld Staatsblad 2012, 542, raadpleegbaar via: wetten.overheid.nl/BWBR0032203/v olledig/). Er bestaat in Nederland een elektronisch systeem voor aanbestedingen (TenderNed, www.tenderned.nl). Het gebruik van de publicatiemodule van TenderNed is verplicht, onder meer bij het doen van (voor)aankondigingen, de mededeling van gunningsbeslissingen, rectificaties en de mededeling aan de Europese Commissie van het resultaat van de procedure (art. 1.18, Wet van 1 november 2012, houdende nieuwe regels omtrent aanbestedingen (Aanbestedingswet 2012), Staatsblad 2012, 542, raadpleegbaar via: wetten.overheid.nl/BWBR0032203/v olledig/). De verplichting geldt voor opdrachten boven de Europese aanbestedingsdrempels en bij het vrijwillig bekendmaken van

Versie sfc

67


Prioritaire as


Criteria

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld (nationale) opdrachten. Daarnaast zijn specifiek voor EFRO de huidige beheersautoriteiten, de certificeringsautoriteit en de auditautoriteit recent in een bijeenkomst geïnformeerd over de Aanbestedingswet 2012 en de gevolgen hiervan voor de (huidige) programma periode. Naar aanleiding daarvan wordt door de werkgroep Aanbesteden gewerkt aan het aanpassen van het protocol aanbesteden, inclusief de bijbehorende checklist aanbesteden overheidsopdrachten. Tevens hebben de vier voor EFRO (beoogde) beheersautoriteiten in een Convenant Uitvoeringsorganisatie 2014-2020 onder andere afgesproken om in de periode 2014-2020 met één ICTsysteem te gaan werken. Daarmee wordt een optimale benutting van de opgebouwde kennis en ervaring, en een verdere kennisuitwisseling

Versie sfc

68


Prioritaire as


Criteria

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld tussen de beheersautoriteiten gerealiseerd. Tevens zorgen de gemaakte afspraken voor een uniformering van de werkwijze en de daarbij behorende ICT. Ook worden aanbestedingen van projecten door de beheersautoriteiten getoetst aan de hand van standaard checklisten, als onderdeel van de management & control systemen. De checklist voor aanbesteden van overheidsopdrachten wordt momenteel, zoals hierboven aangegeven, aangepast naar aanleiding van de Aanbestedingswet 2012. Tot slot ziet de auditautoriteit jaarlijks, in het kader van de toets op de management & control systemen, toe op een effectieve en uniforme invulling en naleving van deze toetsingen (zie bijvoorbeeld artikel 71 van de huidige EFRO Verordening).

Versie sfc

69


Prioritaire as

Ex-ante

Criteria

conditionaliteit

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld De beheersautoriteit zorgt voor toereikend toezicht en een toereikende bewaking in verband met transparante gunningsprocedures voor contracten. Een strategie inzake opleiding en

Ja

Regelingen voor opleiding en


informatieverspreiding ten behoeve


van personeel dat bij de uitvoering


van de ESI-fondsen betrokken is Er wordt voorlichting met betrekking tot aanbesteding gegeven door de Rijksoverheid (www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/ aanbesteden), PIANOo Expertisecentrum Aanbesteden (www.pianoo.nl) en Europa Decentraal (www.europadecentraal.nl). Specifiek voor EFRO dragen de beheersautoriteiten zorg voor voldoende capaciteit en een adequaat kennisniveau binnen hun organisatie over de regelgeving omtrent overheidsopdrachten. Veelal

Versie sfc

70


Prioritaire as


Criteria

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld wijzen de beheersautoriteiten hiervoor een vast aanspreekpunt aan en wordt er periodiek (minimaal jaarlijks) een cursus ingepland of wordt extern advies ingewonnen. Er vindt tussen de beheersautoriteiten kennisdeling plaats, onder meer over overheidsopdrachten. Het belang van kennisuitwisseling en het opzetten van gezamenlijke trainingen e.d. is bevestigd in het Convenant Uitvoeringsperiode 20142020 tussen de vier beheersautoriteiten. Bij EFRO gebeurt kennisuitwisseling onder meer via het Programma Managers Overleg, de financiële werkgroep en de werkgroep aanbesteden, waaraan de vier beheersautoriteiten, de certificeringsautoriteit en de auditautoriteit deelnemen. De auditautoriteit ziet jaarlijks, in het kader van de toets op de management & control systemen, toe op een effectieve en uniforme invulling en naleving van de van

Versie sfc

71


Prioritaire as

Ex-ante

Criteria

conditionaliteit

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld toepassing zijnde regelingen, inclusief aspecten als administratieve capaciteit en training. De verwachting is dat het uitvoeringssysteem van de beheersautoriteiten in de nieuwe programmaperiode op deze punten geen aanpassingen behoeft ten opzichte van de huidige periode. Daarmee zullen genoemde bepalingen op het gebied van overheidsopdrachten, training en uitwisseling van informatie ook in de nieuwe periode afdoende zijn geborgd, in lijn met de beoordelingen van de auditautoriteit. De beheersautoriteit draagt zorg voor een voldoende kennisniveau binnen haar organisatie. Maatregelen ter versterking van de

Ja

Regelingen ter waarborging van de





wetgeving inzake overheidsopdrachten

voorschriften inzake overheidsopdrachten De beheersautoriteiten van EFRO dragen zorg voor voldoende

Versie sfc

72


Prioritaire as


Criteria

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld capaciteit en kennisniveau binnen hun organisaties voor de uitvoering en toepassing van Unie wetgeving inzake overheidsopdrachten, en beoordeelt de auditautoriteit in het kader van de jaarlijkse toets op de management & control systemen op een effectieve en uniforme invulling en naleving, inclusief aspecten als administratieve capaciteit en training. Daarnaast vindt, zoals hierboven beschreven, kennisdeling plaats via diverse werkgroepen en bijeenkomsten, waarbij tevens experts aanwezig zijn. De beheersautoriteit draagt zorg voor voldoende administratieve capaciteit voor de uitvoering en toepassing van EU-wetgeving inzake overheidsopdrachten. Zo wordt een medewerker een vast aanspreekpunt omtrent overheidsopdrachten. Ook maken overheidsopdrachten deel uit van de kennisdeling met andere beheersautoriteiten

Versie sfc

73


Prioritaire as

Ex-ante

Criteria

conditionaliteit

Criteria

Referentie

Toelichting

Zie zowel onderdeel 2B van de

Regelingen voor de effectieve

vervuld

vervuld 5. Staatssteun

Deze ex-ante-


Ja

conditionaliteit


prioritaire assen voor prioriteit 3

toepassing van de Unie-


is van

de EU-wetgeving inzake staatssteun

- Technische bijstand van het

voorschriften inzake staatssteun


toepassing op

OP als de

Naleving van de cumuleringsregels

van de EU-wetgeving inzake

het gehele

partnerschapsovereenkomst

en van de ‘Deggendorf’ verplichting

staatssteun

Operationele

Er bestaat in Nederland geen

Programma

algemene wet waarin toepassing van de staatssteunregels is geregeld. De Europese regelgeving met betrekking tot staatssteun (inclusief de uitleg die het Hof van Justitie daaraan heeft gegeven) werkt rechtstreeks in de Nederlandse rechtsorde door en heeft voorrang op nationaal recht. Voorzover publieke entiteiten op grond van de staatssteunregels verplicht zijn aan deze regels toepassing te geven, zijn zij op grond van Europees recht derhalve rechtstreeks verplicht te handelen overeenkomstig de staatssteunregels. De staatssteunverplichtingen zijn nader geborgd in nationale subsidieregelgeving, door de

Versie sfc

74


Prioritaire as


Criteria

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld toekenning van bevoegdheden aan het bevoegd gezag met betrekking tot wijziging en intrekking van een subsidiebesluit bij strijd met de staatssteunregels. Een voorbeeld hiervan vormt artikel 7 van de Kaderwet EZ-subsidies (Staatsblad 1996, 180, raadpleegbaar via: wetten.overheid.nl/BWBR0007919). Op grond van deze bepaling kan de Minister van Economische Zaken bij strijdigheid met de staatssteunregels een subsidieverlening weigeren, een subsidie lager vaststellen en een subsidieverlening of –vaststelling intrekken of ten nadele van de ontvanger wijzigen. De regering heeft voorgesteld om een vergelijkbare waarborg ook op te nemen in de nationale uitvoeringsregelgeving met betrekking tot EFRO. Dit is opgenomen in het Voorstel van wet houdende regels omtrent de uitvoering van Europese

Versie sfc

75


Prioritaire as


Criteria

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld verordeningen inzake financiële bijdragen uit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkelingwetsvoorstel (ook wel: Uitvoeringswet EFRO, Kamerstukken II 2013-14, 33 735, nr. 2, raadpleegbaar via: zoek.officielebekendmakingen.nl/kst33735-2.html). Op grond van art. 10 van dit wetsvoorstel kan de voor subsidieverlening bevoegde autoriteit bij strijdigheid met (onder meer) de staatssteunregels een subsidieverlening weigeren, een subsidie lager vaststellen en een subsidieverlening of –vaststelling intrekken of ten nadele van de ontvanger wijzigen. Dit wetsvoorstel is momenteel in behandeling bij het parlement. Tot slot kunnen bestuursorganen in de individuele subsidieverleningsbeschikkingen aanvullende verplichtingen opleggen aan de subsidieontvanger ten behoeve van de naleving van de

Versie sfc

76


Prioritaire as


Criteria

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld staatssteunregels (hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan een anti-cumulatieverplichting). De beheersautoriteiten van EFRO hebben een Convenant Uitvoeringsperiode 2014-2020 afgesloten, waarin ondermeer is afgesproken in deze periode één ICT systeem te hanteren. Dit systeem is bedoeld voor registratie en beheer van de projecten binnen de Operationele Programma’s en maakt het mogelijk inhoudelijke en financiële gegevens uit te kunnen wisselen met de verantwoordelijke bestuursorganen en andere organen en lichamen en de Europese Commissie. Wijzigingen in bestaande regelingen worden systematisch geverifieerd De bevoegdheidsverdeling met betrekking tot de naleving van staatssteunregels is in Nederland vastgelegd bij het besluit van de Minister van Economische Zaken

Versie sfc

77


Prioritaire as


Criteria

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld (Besluit van de Minister van Economische Zaken van 14 februari 2006, nr. EP/EIS 5724354, houdende interdepartementale afspraken inzake staatssteun (Interdepartementale afsraken inzake staatssteun), Staatscourant 17 februari 2006, nr. 35, p. 19, raadpleegbaar via: www.rijksoverheid.nl/documentenenpublicaties/besluiten/2006/02/14/inte rdepartementale-afspraken-inzakestaatssteun.html). Ten aanzien van steunmaatregelen van de rijksoverheid, zelfstandige bestuursorganen en productschappen is de minister van het beleidsverantwoordelijk ministerie de coördinerend minister. Ten aanzien van steunmaatregelen door decentrale overheden is de Minister van Binnenlandse Zaken de coördinerend minister. Ten aanzien van steunmaatregelen door waterschappen is de Minister van Infrastructuur & Milieu de

Versie sfc

78


Prioritaire as


Criteria

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld coördinerend minister. Tot slot is de Minister van Economische Zaken de coördinerend minister ten aanzien van staatssteun in algemene zin. Het Interdepartementaal Steun Overleg (‘ISO’) zorgt voor inhoudelijke en procedurele afstemming van de Nederlandse overheid ten aanzien van de staatssteunregels. Daarnaast heeft het ISO een rol in het kader van kennisoverdracht en informatieuitwisseling. Het ISO draagt zorg voor verspreiding van beschikbare relevante informatie over staatssteun. Zowel alle ministers van de rijksoverheid als de verschillende decentrale overheden zijn lid van het ISO. De Minister van Economische Zaken draagt het voorzitterschap van het ISO. In geval financiële instrumenten worden ingezet, zijn maatregelen van toepassing zodat naleving van staatssteunregels wordt gewaarborgd. Alle projecten worden door de EFRO

Versie sfc

79


Prioritaire as


Criteria

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld beheersautoriteiten aan de hand van een standaard checklist voor staatssteun getoetst, als onderdeel van de management & control systemen. De auditautoriteit ziet er jaarlijks op toe dat deze procedure uniform en volledig wordt nagekomen. Deze checklist wordt ook toegepast bij de instelling van een fondsmanager en de instelling van een (holding) fonds. Daarmee wordt naleving van staatssteunregels gecontroleerd en geborgd. Mogelijkheid van terugvordering bij onrechtmatige en onverenigbare steun Er bestaat in Nederland geen algemene wet waarin terugvordering van onrechtmatig verleende staatssteun is geregeld. Wel beschikken bestuursorganen over een algemene bevoegdheid tot wijziging en intrekking van subsidiebesluiten en vervolgens tot terugvordering van onverschuldigd

Versie sfc

80


Prioritaire as


Criteria

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld betaalde subsidiebedragen (op grond van titel 4.2 van de Algemene wet bestuursrecht (Staatsblad 2009, 264, raadpleegbaar via: wetten.overheid.nl/BWBR0005537)). Bestuursorganen kunnen deze terugvorderingsbevoegdheid zo nodig afdwingen bij de burgerlijke rechter, ingevolge afdeling 4.4.4 van de Algemene wet bestuursrecht (Wet van 4 juni 1992, houdende algemene regels van bestuursrecht (Algemene wet bestuursrecht), Staatsblad 2009, 264, raadpleegbaar via: wetten.overheid.nl/BWBR0005537). Ook zijn er voor afzonderlijke bestuursorganen instrumenten omtrent terugvordering van onrechtmatige staatssteun neergelegd in verschillende subsidiewetten. Een voorbeeld hiervan vormt artikel 7 van de Kaderwet EZ-subsidies (Staatsblad 1996, 180, raadpleegbaar via:

Versie sfc

81


Prioritaire as


Criteria

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld wetten.overheid.nl/BWBR0007919). Op grond van deze bepaling kan de Minister van Economische Zaken bij strijdigheid met de staatssteunregels een subsidieverlening weigeren, een subsidie lager vaststellen en een subsidieverlening of –vaststelling intrekken of ten nadele van de ontvanger wijzigen. Bovendien kan bij de vaststelling, intrekking of wijziging van een subsidieverlening of –vaststelling worden bepaald, dat over onverschuldigd betaalde subsidiebedragen een rentevergoeding verschuldigd is. De regering heeft voorgesteld om een vergelijkbare waarborg ook op te nemen in de nationale uitvoeringsregelgeving met betrekking tot EFRO. Dit is opgenomen in het Voorstel van wet houdende regels omtrent de uitvoering van Europese verordeningen inzake financiële bijdragen uit het Europees Fonds voor Regionale

Versie sfc

82


Prioritaire as


Criteria

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld Ontwikkelingwetsvoorstel (Uitvoeringswet EFRO, Kamerstukken II 2013-14, 33 735, nr. 2, raadpleegbaar via: zoek.officielebekendmakingen.nl/kst33735-2.html). Op grond van art. 10 van dit wetsvoorstel kan de bevoegde autoriteit bij strijdigheid met de staatssteunregels een subsidieverlening weigeren, een subsidie lager vaststellen en een subsidieverlening of –vaststelling intrekken of ten nadele van de ontvanger wijzigen. Dit wetsvoorstel is momenteel in behandeling bij het parlement. Daarnaast kan op het niveau van de rijksoverheid worden ingegrepen, indien lagere publieke entiteiten bij subsidieverstrekking niet voldoen aan verplichtingen betreffende Europese subsidies, zoals de staatssteunverplichtingen. Ten aanzien van subsidies verleend door decentrale overheden bestaan de mogelijkheden tot schorsing,

Versie sfc

83


Prioritaire as


Criteria

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld vernietiging en indeplaatstreding bij taakverwaarlozing uit art. 132 lid 4 en 5 van de Grondwet (Grondwet voor het Koninkrijk der Nederlanden van 24 augustus 1815 (Grondwet), Staatsblad 1840, 49, raadpleegbaar via: wetten.overheid.nl/BWBR0001840) en nader geregeld en uitgewerkt in de afdelingen 10.2.2. en 10.2.3. van de Algemene wet bestuursrecht (Wet van 4 juni 1992, houdende algemene regels van bestuursrecht (Algemene wet bestuursrecht), Staatsblad 2009, 264, raadpleegbaar via: wetten.overheid.nl/BWBR0005537), de Gemeentewet (Hoofdstuk XVII en art. 123 en 124, Wet van 14 februari 1992, houdende nieuwe bepalingen met betrekking tot gemeenten (Gemeentewet), Staatsblad 1992, 415, raadpleegbaar via: wetten.overheid.nl/BWBR0005416/v olledig), de Provinciewet (hoofdstuk XVIII en art. 120 en 121, Wet van 10 september 1992, houdende nieuwe

Versie sfc

84


Prioritaire as


Criteria

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld bepalingen met betrekking tot provincies (Provinciewet), Staatsblad 1992, 709, raadpleegbaar via: wetten.overheid.nl/BWBR0005645) en de Waterschapswet (Titel V, Wet van 6 juni 1991, houdende regels met betrekking tot de waterschappen (Waterschapswet), Staatsblad 1991, 444, raadpleegbaar via: wetten.overheid.nl/BWBR0005108/v olledig). Deze bevoegdheden kunnen worden toegelicht aan de hand van de volgende voorbeelden, waarbij wordt uitgegaan van subsidieverlening door een gemeente. Indien een gemeente een subsidiebeschikking neemt die in strijd is met de Europese staatssteunregels, kan deze worden vernietigd bij koninklijk besluit, op voordracht van de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (ingevolge art. 278, lid 1, Gemeentewet (Wet van

Versie sfc

85


Prioritaire as


Criteria

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld 14 februari 1992, houdende nieuwe bepalingen met betrekking tot gemeenten (Gemeentewet), Staatsblad 1992, 415, raadpleegbaar via: wetten.overheid.nl/BWBR0005416/v olledig)). Deze Minister is immers ten aanzien van decentrale overheden de bevoegd minister (zie de eerdere toelichting onder het kopje ‘Regelingen voor de effectieve toepassing van de Unievoorschriften inzake staatssteun’). Zo nodig kan het betreffende besluit eerst nog worden geschorst om nader onderzoek te doen. In een situatie waarin een gemeente dreigt niet te voldoen of niet naar behoren te voldoen aan een staatssteunverplichting, maar een daartoe strekkend besluit nog niet is genomen, kan de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties een waarschuwende brief sturen waarin wordt aangekondigd dat het

Versie sfc

86


Prioritaire as


Criteria

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld betreffende besluit zal worden geschorst of vernietigd als het in strijd zal zijn met bepaalde Europeesrechtelijke verplichtingen. Tot slot, indien een gemeente weigert een besluit te nemen en daardoor strijd met de Europese staatssteunregels ontstaat, kan door de provincie worden ingegrepen met een besluit tot indeplaatsstelling bij taakverwaarlozing (art. 124, Gemeentewet (Wet van 14 februari 1992, houdende nieuwe bepalingen met betrekking tot gemeenten (Gemeentewet), Staatsblad 1992, 415, raadpleegbaar via: wetten.overheid.nl/BWBR0005416/v olledig)). Naast het bovenstaand toezichtsinstrumentarium en in situaties waarin dit instrumentarium niet toereikend is, kan het vangnet worden toegepast van de Wet NErpe (Wet van 24 mei 2012, houdende regels met betrekking tot de naleving van Europese

Versie sfc

87


Prioritaire as


Criteria

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld regelgeving door publieke entiteiten (Wet Naleving Europese regelgeving publieke entiteiten), Staatsblad 2012, 245, raadpleegbaar via: wetten.overheid.nl/BWBR0031640/). Deze wet vormt een algemeen vangnet ter borging van de naleving van Europese regelgeving. Hiermee wordt uitdrukking gegeven aan de lidstaat-verantwoordelijkheid van Nederland voor naleving van het Unierecht. Zo is de verantwoordelijk minister bevoegd een aanwijzing te geven aan een publieke entiteit wanneer die entiteit verzuimt te voldoen aan verplichtingen betreffende Europese subsidies (ingevolge art. 2, Wet NErpe). Ook kan de verantwoordelijk minister zo nodig zelf ingrijpen bij niet-naleving van verplichtingen betreffende Europese subsidies door publieke entiteiten (ingevolge art. 5, Wet NErpe). Voor de volledigheid wordt voor een beschrijving van de

Versie sfc

88


Prioritaire as


Criteria

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld bevoegdheidsverdeling met betrekking tot de naleving van staatssteunregels in Nederland, verwezen naar hetgeen hierover onder het kopje ‘Regelingen voor de effectieve toepassing van de Unievoorschriften inzake staatssteun’ is opgenomen. Capaciteit om een goede controle op naleving van de Algemene Groepsvrijstellingsverordening en goedgekeurde regelingen te borgen, en borgen van passende kennis over toegekende steun. De van toepassing zijnde eisen van de verschillende vrijstellingsmogelijkheden en van de Algemene Groepsvrijstellingsverordening in het bijzonder worden overgenomen in de relevante regelgeving, programma’s dan wel de individuele subsidiebeschikkingen. Een voorbeeld met betrekking tot de deminimisverordening betreft het overnemen van de eisen van deze

Versie sfc

89


Prioritaire as

Ex-ante

Criteria

conditionaliteit

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld verordening in subsidiebeschikkingen waarop deze verordening van toepassing is. Daarnaast worden alle projecten door de beheersautoriteiten van EFRO aan de hand van een standaard checklist voor staatssteun getoetst, als onderdeel van de management & control systemen. De auditautoriteit ziet jaarlijks, in het kader van de toets op de management & control systemen, toe op een effectieve en uniforme invulling en naleving van deze toetsingen (op basis van bijvoorbeeld art. 71 van de huidige EFRO Verordening). Een strategie inzake opleiding en

Ja

Regelingen voor opleiding en


informatieverspreiding ten behoeve


van personeel dat bij de uitvoering


van de fondsen betrokken is De beheersautoriteiten van EFRO dragen zorg voor voldoende capaciteit en kennisniveau over staatssteun binnen de organisatie. Veelal wijzen ze hiervoor een vast

Versie sfc

90


Prioritaire as


Criteria

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld aanspreekpunt aan en wordt er periodiek (minimaal jaarlijks) een cursus ingepland of wordt extern advies ingewonnen. Er vindt tussen de beheersautoriteiten kennisdeling plaats, onder meer over staatssteunkwetsties. Het belang van kennisuitwisseling en het opzetten van gezamenlijke trainingen e.d. is bevestigd in het Convenant Uitvoeringsperiode 20142020 tussen de vier beheersautoriteiten. Bij EFRO gebeurt kennisuitwisseling onder meer via het Programma Managers Overleg en de financiële werkgroep, waaraan de vier beheersautoriteiten, de certificeringsautoriteit en de auditautoriteit deelnemen. Daarnaast is binnen het Ministerie van Economische Zaken het Centraal Overleg Staatssteun ingesteld. De auditautoriteit ziet jaarlijks, in het kader van de toets op de management & control systemen,

Versie sfc

91


Prioritaire as

Ex-ante

Criteria

conditionaliteit

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld toe op een effectieve en uniforme invulling en naleving van de toetsingen door de beheersautoriteiten, inclusief aspecten als administratieve capaciteit en training. Voorts wordt voorlichting met betrekking tot staatssteun gegeven door de Rijksoverheid (www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/s taatssteun) en Europa Decentraal (www.europadecentraal.nl). Ook het hierboven reeds genoemde Interdepartementaal Steun Overleg heeft een rol in het kader van kennisoverdracht en informatieuitwisseling aan centrale en decentrale overheden. De beheersautoriteit draagt zorg voor een voldoende kennisniveau binnen haar organisatie. Maatregelen ter versterking van de

Versie sfc

Ja

Regelingen ter waarborging van de




uitvoering en toepassing van de

voorschriften inzake staatssteun

Unie-voorschriften inzake

92


Prioritaire as


Criteria

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld overheidsopdrachten De beheersautoriteiten van EFRO dragen zorg voor voldoende capaciteit en kennisniveau binnen de organisatie voor de uitvoering en toepassing van Unie wetgeving over staatssteun. Veelal wijzen ze hiervoor een vast aanspreekpunt/vaste aanspreekpunten aan en wordt er periodiek een cursus ingepland of wordt extern advies ingewonnen. Er vindt tussen de beheersautoriteiten kennisdeling plaats. Het belang van kennisuitwisseling en het opzetten van gezamenlijke trainingen e.d. is bevestigd in het Convenant Uitvoeringsperiode 2014-2020 tussen de vier beheersautoriteiten. Bij EFRO gebeurt kennisuitwisseling onder meer via het Programma Managers Overleg en de financiële werkgroep, waaraan de vier beheersautoriteiten, de certificeringsautoriteit en de auditautoriteit deelnemen. Daarnaast is binnen het Ministerie

Versie sfc

93


Prioritaire as


Criteria

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld van Economische Zaken het Centraal Overleg Staatssteun ingesteld. De auditautoriteit ziet jaarlijks, in het kader van de toets op de management & control systemen, toe op een effectieve en uniforme invulling en naleving van de toetsingen door de beheersautoriteiten, inclusief aspecten als administratieve capaciteit en training. De verwachting is dat het uitvoeringssysteem in de nieuwe programmaperiode op het onderdeel staatssteun geen aanpassingen behoeft ten opzichte van de huidige periode. Daarmee zullen de genoemde bepalingen ook in de nieuwe periode afdoende zijn geborgd in de uitvoering, in lijn met de beoordelingen van de auditautoriteit. De beheersautoriteit draagt zorg voor voldoende administratieve

Versie sfc

94


Prioritaire as

Ex-ante

Criteria

conditionaliteit

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld capaciteit voor de uitvoering en toepassing van EU-wetgeving inzake staatssteun. 6. Milieuwetgeving inzake

Deze ex-ante-

milieubeoordeling (MEB) en

conditionaliteit

strategische milieueffectbeoordeling (SMEB)

Ja

Een volledige en juiste omzetting van de

Ja

De algemene ex ante

Beoordeling SMB-plicht

conditionaliteit milieuwetgeving

(planmerplicht) Operationele

is van

inzake milieueffectbeoordeling

Programma’s EFRO

toepassing op

(MEB) en strategische

MEB- en SMEB-richtlijnen

het gehele

milieueffectbeoordeling (SMB) is

Het bevoegd gezag heeft de


Operationele


concept-Operationele Programma’s


Programma

Operationele Programma omdat

van de regio’s getoetst aan de

van de EU-milieuwetgeving met

deze conditionaliteit met name

criteria die in het Besluit

betrekking tot de MEB en de SMEB in

geldt voor programma's die zich

milieueffectrapportage zijn

overeenstemming met Richtlijn

richten op verbeteren van de

opgenomen. De OP’s hebben tot

(85/337/EG) van 27 juni 1985

infrastructuur. De relevante Unie

doel ontwikkelingen en activiteiten te

betreffende de milieueffectbeoordeling

wetgeving over dit onderwerp

stimuleren, maar richten zich niet op

van bepaalde openbare en particuliere

heeft derhalve geen directe

de ruimtelijke kaders voor het

projecten en Richtlijn (2001/42/EF)

invloed op het realiseren

realiseren van projecten of het

betreffende de beoordeling van de

van de beoogde resultaten en

toekennen van vergunningen

gevolgen voor het milieu van bepaalde

de interventielogica van het

daarvoor, zoals bedoeld in de SMB-

plannen en programma’s

programma.

richtlijn. Op basis hiervan

Zie de

concludeert het bevoegd gezag dat

Partnerschapsovereenkomst

de Operationele Programma’s niet

voor nadere informatie over

vallen onder de in de Richtlijn

deze ex ante conditionaliteiten

strategische milieubeoordeling

en de mate waarin ze in

(2011/43/EEG) bedoelde plannen en

Nederland van toepassing zijn

programma’s. Derhalve is er geen

op andere ESI fondsen.

verplichting een strategische

Versie sfc

95


Prioritaire as

Ex-ante

Criteria

conditionaliteit

Criteria

Referentie

Toelichting



milieubeoordeling uit te voeren.

Ja

Zie partnerschapsovereenkomst

-

Ja


-

Ja


-

Ja

Zie onderdeel 2A van het

Regelingen voor de tijdige

Operationeel Programma

verzameling en aggregatie van

vervuld

vervuld

Institutionele regelingen voor de uitvoering en de toepassing van en het toezicht op de MEB- en SMEB-richtlijnen Een strategie inzake opleiding en informatieverspreiding ten behoeve van personeel dat bij de uitvoering van de MEB- en SMEB-richtlijnen betrokken is Maatregelen om een toereikende administratieve capaciteit te waarborgen 7. Statistische systemen en

Deze ex-ante-

resultaatindicatoren

conditionaliteit

Ja

De identificatie van bronnen en mechanisme voor statistische validering

is van

statistische gegevens waaronder de

Het bestaan van een statistisch systeem

toepassing op

identificatie van bronnen en

voor evaluaties om de doeltreffendheid

het gehele

mechanismen voor statistische

en het effect van de programma’s te

Operationele

validering en regelingen voor

beoordelen

Programma

publicatie en openbare toegankelijkheid van geaggregeerde

Het bestaan van een doeltreffend

gegevens

systeem van resultaatindicatoren om

-

Het Centraal Bureau voor de

toezicht te houden op de voortgang en

Statistiek is in Nederland

om een effectbeoordeling uit te voeren

verantwoordelijk voor het verzamelen en verwerken van gegevens. Op basis hiervan worden statistieken gepubliceerd en benut door beleidsmakers en voor

Versie sfc

96


Prioritaire as


Criteria

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld wetenschappelijk onderzoek. Naast de verantwoordelijkheid voor de (nationale) statistieken heeft het Centraal Bureau voor de Statistiek ook de taak om Europese statistieken op te stellen conform Europese regelgeving (onder andere EU verordening 549/2013 op het gebied van nationale en regionale rekeningen van een lidstaat). De wettelijke grondslag voor de werkzaamheden van het Centraal Bureau voor de Statistiek is de wet op het Centraal Bureau voor de Statistiek, zie http://wetten.overheid.nl/BWBR 0016060 -

Het Centraal Bureau voor de Statistiek stelt ook een set van gegevens op voor de Europese Commissie ten behoeve van beleidsvraagstukken op maatschappelijke, economische en fiscale terrein.

Versie sfc

97


Prioritaire as


Criteria

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld Deze gegevens worden onder andere benut om de financiële bijdrage van een lidstaat aan de Europese begroting te bepalen, als ook de regionale steun van de Europese Unie via de ESI-fondsen en het toezicht op de economische prestaties van de lidstaten in het kader van de procedure bij buitensporige tekorten en van het Stabiliteits-en Groeipact. -

Via www.cbs.nl zijn de publicaties van het Centraal Bureau voor de Statistiek toegankelijk. Ook worden op deze site Nationale kerncijfers per thema gepresenteerd. Gedetailleerde gegevens zijn te vinden via de (gratis) databank van het Centraal Bureau voor de Statistiek, http://statline.cbs.nl/statweb/

-

Specifiek voor de ESI-fondsen zijn de beheersautoriteiten van EFRO verantwoordelijk voor

Versie sfc

98


Prioritaire as


Criteria

Criteria

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld het (laten) verzamelen van de juiste statistische gegevens. Zij bezien momenteel nog of ze een (gezamenlijke) opdracht aan het Centraal Bureau voor de Statistiek verstrekken om adequate statistische gegevens over de start en voortgang van het nieuwe EFRO-programma te verzamelen. Dit met het oog op het beschikken over eenduidige regionale (economische) cijfers in de komende programmaperiode, om de nulsituatie en de voortgang goed te kunnen meten. In de Operationele Programma’s van EFRO is verder per resultaat- en outputindicator beschreven welke gegevensbron wordt gebruikt en met welke frequentie de gegevens worden verzameld. Naast gebruik van het CBS en de Community Innovation Survey (CIS) verzamelen de beheersautoriteiten zelf gegevens, bijvoorbeeld over het

Versie sfc

99


Prioritaire as

Ex-ante

Criteria

Criteria

conditionaliteit

Referentie

Toelichting

vervuld

vervuld aantal ondernemingen dat subsidie ontvangt. De identificatie van bronnen en mechanismen voor de statistische validering staan weergegeven in de tabellen rondom resultaat- en outputindicatoren in onderdeel 2A van het Operationeel Programma Regelingen voor publicatie en openbare

Ja

toegankelijkheid Een doeltreffend systeem van

-

Ja


Een doeltreffend systeem van


resultaatindicatoren

Voor elk programma

In Nederland hebben meerdere

resultaatindicatoren worden

‘technische sessies’ plaatsgevonden

geselecteerd die informatie

over het prestatieraamwerk en de te

verschaffen over die aspecten

kiezen prestatie indicatoren. De ex

van het welzijn en de

ante evaluator heeft deze sessies

vooruitgang van personen die

begeleid. De uiteindelijke selectie,

aanleiding zijn voor uit het

inclusief doelwaarden, is

programma gefinancierde

opgenomen in dit Operationele

beleidsacties;

Programma. De beoordeling door de

Streefdoelen voor deze

ex ante evaluator is als bijlage bij dit

indicatoren worden vastgelegd;

Operationele Programma gevoegd.

Voor elke indicator de volgende vereisten in acht worden genomen: robuustheid en

Versie sfc

-


resultaatindicatoren waarbij; -


100


Prioritaire as

Ex-ante

Criteria

Criteria

conditionaliteit

vervuld

vervuld statistische validering, een duidelijke normatieve interpretatie, responsiviteit ten aanzien van het beleid, tijdige verzameling en openbare toegankelijkheid van de gegevens; -

Toereikende procedures worden vastgesteld om te waarborgen dat voor alle uit het programma gefinancierde acties een doeltreffend systeem van indicatoren wordt vastgesteld

Tabel 24. Ex-ante conditionaliteiten, thematische ex-antevoorwaarden en algemene ex-antevoorwaarden

Tabel 25 Niet van toepassing Tabel 26 Niet van toepassing

Versie sfc

101

Referentie

Toelichting

10.

Maatregelen ter verlichting van de administratieve lasten van begunstigden

De administratieve lasten bij de uitvoering van EFRO-gefinancierde projecten zijn door begunstigden in de programmaperiode 2007-2013 als zwaar beoordeeld. De beheersautoriteiten in Nederland willen gezamenlijk zorgdragen voor lastenverlichting van begunstigden in de programmaperiode 2014-2020. Aanvullende regelgeving op de relevante wettelijke vereisten en Europese verplichten moet worden vermeden. Lastenverlichting voor begunstigden kan voornamelijk worden behaald in een vereenvoudiging van de verantwoording van kosten. De berekening en onderbouwing van uurtarieven is een aandachtspunt voor de beheersautoriteiten in de voorbereiding van de nieuwe programmaperiode. Hierbij is aansluiting gevonden bij mogelijkheden die de verordening biedt, bijvoorbeeld het gebruik van zogenaamde ‘flatrate-tarieven’ en ‘standard unit costs’. Concreet heeft de voorbereiding geleid tot: -

Een vast percentage van 32% van de directe loonkosten als opslag voor sociale lasten. Dit betekent dat begunstigden het percentage opslag sociale lasten niet meer afzonderlijk hoeven te onderbouwen.

-

Een vast percentage van 15% van de subsidiabele directe loonkosten (inclusief opslag voor sociale lasten) voor overheadkosten. Dit betekent dat een aparte onderbouwing van de overheadkosten niet meer noodzakelijk is.

-

De mogelijkheid om in geval van een van rijkswege erkend IKS-tarief (goedgekeurd door AgentschapNL), dit ook in EFRO projecten toe te passen. Deze tarieven worden veelvuldig toegepast in andere onderzoeks- en ontwikkelingsprojecten, gefinancierd door AgentschapNL, en voorkomen dat begunstigden specifiek voor een EFRO-project een separate onderbouwing van het uurtarief dienen te bepalen.

-

Het in geval van participatie van rijksoverheidsdiensten in een project kunnen toepassen van de tarieven gebaseerd op de Handleiding Overheidstarieven.

Voor een uitgebreide omschrijving van maatregelen ter verlichting van de administratieve lasten van begunstigden, verwijzen wij naar de partnerschapsovereenkomst, onderdeel 2.6.

Versie sfc

102

11.

Horizontale principes

11.1.

Duurzame ontwikkeling

In de partnerschapsovereenkomst op nationaal niveau wordt beschreven dat de duurzame ontwikkeling van Nederland een belangrijk aandachtspunt is. Nederland wil een ontwikkeling in gang zetten om in 2020 een aanzienlijke verlaging van de uitstoot van broeikasgassen en een forse toename van de toepassing van hernieuwbare energie te bereiken. Een uitgebreide beschrijving op fondsniveau maakt onderdeel uit van de PO. Oost-Nederland onderschrijft de ontwikkelingen zoals die zijn opgenomen in de PO. In de uitvoering van het programma wordt door middel van de beoordelingsprocedure en selectiecriteria gewaarborgd dat geen acties worden geselecteerd die nadelig zijn voor duurzaamheid. Binnen een landelijke werkgroep wordt gewerkt aan een beoordelingskader voor EFRO projecten. Duurzame ontwikkeling maakt onderdeel uit van dit te ontwikkelen beoordelingskader. Duurzame ontwikkeling heeft zowel binnen prioriteit 1 als 2 een belangrijke plek in dit OP. Prioriteit 1: Innovatie Innovatie vormt de sleutel tot slimme en duurzame groei. Het OP Oost zet sterk in op bevordering van innovatie in de vier sectoren uit de S3. Voor alle vier deze sectoren is verduurzaming een belangrijk thema voor de toekomst. Innovatie vormt de sleutel voor deze verdergaande verduurzaming. Innovatie leidt daarmee niet alleen tot kansen voor ondernemers en tot economische groei, maar draagt ook bij aan de duurzame ontwikkeling van de regio. Prioriteit 2: Koolstofarme economie Nederland (en ook Oost-Nederland) blijft achter op het gebied van zowel duurzame energieproductie als energie-efficiëntie. De introductie van vernieuwende technieken en processen, evenals het in de praktijk brengen van state-of-the-art bestaande technieken is een noodzakelijke voorwaarde voor het bereiken van de gestelde energiedoelen.

11.2.

Gelijke kansen en non-discriminatie

In algemene zin wordt bij de voorbereiding, ontwikkeling en uitvoering van de operationele programma’s gelijke kansen en non-discriminatie gewaarborgd door artikel 1 van de Grondwet en de uitwerking ervan in de Algemene Wet Gelijke Behandeling. De laatste voorziet er in dat er gelijke behandeling is en bescherming tegen discriminatie op grond van godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht nationaliteit, hetero- of homoseksuele geaardheid of burgerlijke staat. Voorts verbiedt de Wet gelijke behandeling het maken van direct en indirect onderscheid tussen mensen op grond van handicap of chronische ziekte en het maken van onderscheid op grond van leeftijd. Klachten over ongelijke behandeling of discriminatie kunnen worden ingediend bij het College voor de rechten van de mens dat een onderzoek start en een nietbindend oordeel geeft. Dit is een kosteloze procedure. Er kan ook een procedure wegens discriminatie worden gestart bij de rechter. Het oordeel van de rechter is wel bindend. Sommige vormen van discriminatie zijn ook strafrechtelijk strafbaar gesteld.

Versie sfc

103

Een uitgebreide beschrijving op fondsniveau maakt onderdeel uit van de PO. Oost-Nederland onderschrijft de ontwikkelingen zoals die zijn opgenomen in de PO. In de uitvoering van het programma wordt door middel van de beoordelingsprocedure en selectiecriteria gewaarborgd dat geen acties worden geselecteerd die nadelig zijn voor gelijke kansen en non-discriminatie.

11.3.

Gelijkheid tussen mannen en vrouwen

Voor de waarborging van de gelijkheid tussen mannen en vrouwen wordt verwezen naar dezelfde wetgeving en instituten als die voor de waarborging van gelijke kansen en nondiscriminatie. Bij de uitvoering en beoordeling van projecten zal het OP Oost dan ook op eenzelfde wijze handelen als beschreven onder 11.2. Een uitgebreide beschrijving op fondsniveau maakt onderdeel uit van de PO. Oost-Nederland onderschrijft de ontwikkelingen zoals die zijn opgenomen in de PO. In de uitvoering van het programma wordt door middel van de beoordelingsprocedure en selectiecriteria gewaarborgd dat geen acties worden geselecteerd die nadelig zijn voor gelijkheid tussen mannen en vrouwen.

Versie sfc

104

12.

Separate elementen – bij te voegen als bijlagen

12.1 majeure projecten n.v.t. Landsdeel Oost voorziet geen projecten die voldoen aan de eisen van majeure projecten zoals die beschreven worden in de verordeningen Tabel 27 Niet van toepassing

12.2 prestatie raamwerk Tabel 28 wordt automatisch gegenereerd

12.3 overzicht/lijst betrokken partners betrokken bij voorbereiding (aanwezigheidslijsten) Organisatie AOC Oost Atlas Advies Bonne Consultancy Business Cluster Semiconductors Dienst Landelijk Gebied DienstLandelijk gebied Gelderland Federatie Nederlandse Rubber– en Kunststofindustrie NRK Gelders Transitie Centrum, GTC Gemeente Bronckhorst Gemeente Deventer Gemeente Ede Gemeente Enschede Gemeente Enschede Gemeente Enschede Gemeente Enschede Gemeente Enschede Gemeente Haaksbergen Gemeente Hellendoorn Gemeente Hengelo Gemeente Hof van Twente Gemeente Nijmegen Gemeente Nijmegen Gemeente Oost Gelre Gemeente Steenwijkerland Gemeente Zwolle Health Valley Hogeschool Arnhem Nijmegen Hogeschool Arnhem Nijmegen Hogeschool Windesheim Hogeschool Windesheim Innosport IPO Versie sfc

Naam Annemarie Timmerije Louis Oosterik Rob Bonne Henk Gerards Carlo Vromans Erik Schenk Erik de Ruijter Kees van den Ende Ester Wassink Jan Hendriks Theo Neyenhuis Jeroen van Oort Rolf Oldejans Rienk van der Werf Toon Bom Rik Schulte Manon Hofsté Paul Goudberg Annet Horstman Frans Nije Bijvank Nico Verlaan Marije Gerrist Paul ten Holder Jan Boxum Peter Rhebergen Jan Jonker Leon Verhoeven Ivo Schrijer Frans Genee Ineke van der Wal Jeroen Wouters Mireille Wösten 105

Kamer van Koophandel Landschap Overijssel Landschap Overijssel LEADER LTO Noord LTO Noord Projecten LTO Salland Mercachem Ministerie van Economische Zaken Netwerk Platteland NXP Semiconductors NXP Semiconductors Oost N.V. Oost NV OPG Provincie Gelderland Provincie Gelderland Provincie Gelderland Provincie Gelderland Provincie Gelderland Provincie Gelderland Provincie Gelderland Provincie Gelderland Provincie Gelderland Provincie Overijssel Provincie Overijssel Provincie Overijssel Provincie Overijssel Provincie Overijssel Provincie Overijssel Provincie Overijssel Provincie Overijssel Radboud Universiteit Nijmegen Regio Noord-Veluwe ROC van Twente ROC van Twente Saxion Hogeschool St. Plattelandshuis Achterhoek en Liemers Stadsregio Arnhem Nijmegen Stadsregio Arnhem Nijmegen Stichting SETS (Smart Energy Technologies & Systems) StichtingGreenport Betuwse Bloem Stichting KiEMT Stoutgroep/Regio Rivierenland Syntens UMC St Radboud Universiteit Twente Universiteit Twente CMI VNO NCW midden VNO-NCW Arnhem Nijmegen VNO-NCW Gelderland Wageningen UR Versie sfc

Trudy Hoenselaar Gerard Derkman Charles Obdeijn Mireille Groot Koerkamp Frits Mandersloot Cathy van Dijk Ben Haarman Eelco Ebbers Chris Poppe Marieke Koot Johan Kluitmans Joop Bruines Theo Föllings JansHendrik Hoekman Femke Maes Annette Pancras Bart van Moorsel Kees Pieters Mart Mensink Harm Jan Reit Alexander de Roo Bernadette Jansen Henk ter Horst Gerard Taat Bastiaan de Jonge Hannavan Vonderen Joep Boerboom Peter Moorman Paul Scholte Albers Rini Bulterman Harry Wijnja Jacquesvan Steenbergen Wilfried Reincke Cees Duine René Spit Marcel Wiggers Siep Littooij Marieke Frank Martijn Mentink Piet Meijboom A. Oosting Dick Koorn Edwin Hamoen Marco Vellema Bas Ramaker John van Sambeek Rolf Vermeij Elra Eppink Rob Oostermeijer Ed Velthuis Attema Peter Jongebloed 106

Waterschap Groot Salland Waterschap Reest en Wieden Waterschap Regge en Rinkel Waterschap Rijn en IJssel Waterschap Rijn en IJssel Waterschap Rivierenland Waterschap Vallei en Veluwe WUR Agrotechnology and Food Sciences Group WUR Van Hall Larenstein ZiekenhuisGelderseVallei / Alliantie Voeding Gelderse Vallei ZLTO

Wimjan van der Heijden B. Bulten Piet van Erp Jaap Jongeneel Ingrid Canter Cremers Ton van der Putten H. Valk Ineke Ammerlaan Jitse Schaafsma Menrike Menkveld Rob Schrauwen

Bijlagen 1. Concept rapport van de ex ante evaluatie 2. Assessment documentatie enz. (n.v.t.) 3. Visie nationale gelijkheidsorganen over 11.2 en 11.3 (n.v.t. naar mening EZ) 4. Publieksversie van OP (optioneel) Niet vermeld, wel eerder vernoemd: 5. Slimme specialisatiestrategie (S3) Oost Nederland 6. Notitie Ministerie EZ – onderbouwing topsectoren

Versie sfc

107

BIJLAGE 1

(concept) RAPPORT VAN DE EX-ANTE-EVALUATIE

< INVOEGEN ZODRA BESCHIKBAAR >

Versie sfc

108

BIJLAGE 2

ASSESSMENTDOCUMENTATIE


Versie sfc

109

BIJLAGE 3

VISIE NATIONAAL GELIJKHEIDSORGAAN

Niet van toepassing (naar mening van Ministerie EZ).

Versie sfc

110

BIJLAGE 4

PUBLIEKSVERSIE OP

Optioneel, wordt eventueel opgesteld. Apart document, als separate bijlage uploaden.

Versie sfc

111

BIJLAGE 5

SLIMME SPECIALISATIESTRATEGIE OOST-NEDERLAND

Apart document, separate bijlage uploaden.

Versie sfc

112

BIJLAGE 6

NOTITIE MINISTERIE EZ – ONDERBOUWING TOPSECTOREN

1. Inleiding Sinds 2011 is er in Nederland een nieuw nationaal bedrijfslevenbeleid: het topsectorenbeleid. Dit in aanvulling op het generieke beleid dat ruimte biedt om te ondernemen, innoveren, investeren, groeien en exporteren aan alle ondernemers in Nederland: van groot tot klein, van starter tot gevestigd bedrijf ongeacht de sector waarin zij actief zijn. Het generieke beleid voor ondernemers vormt nog steeds het fundament onder het bedrijfslevenbeleid maar bleek niet voldoende om in de wereldtop mee te draaien. Veel knelpunten en uitdagingen op het gebied van o.a. kennis en innovatie, onderwijs en regeldruk zijn sectorspecifiek van aard. Hierop inspelen vraagt om sectoraal maatwerk. Daarom is er gekozen voor een aanvullend topsectorenbeleid waarbij negen Nederlandse topsectoren zijn benoemd; sectoren waarin Nederland nationaal en internationaal in uitblinkt. Deze zijn geselecteerd op basis van de economische activiteiten en prominentie van deze sectoren op internationaal gebied en op basis van het strategisch belang van kennis voor die sectoren en internationale prominentie van onze onderzoeksinstellingen op deze gebieden. Met sectorale beleidsagenda’s, innovatiecontracten en human capital agenda’s wordt binnen dit beleid gestreefd naar het versterken van de internationale concurrentiepositie en het oppakken van maatschappelijke uitdagingen. Daarbij wordt nauw samengewerkt met het bedrijfsleven en kennisinstellingen (triple helix). Bij aanvang van het bedrijfslevenbeleid zijn drie centrale ambities neergelegd:  Nederland in de top 5 van kenniseconomieën in de wereld (in 2020), nu plek nr. 8 (WEF).  Stijging van de Nederlandse R&D inspanningen naar 2,5% van het bbp (in 2020), van 2,03% (2011) naar 2,16% (2012) (CBS).  Topconsortia voor Kennis en Innovatie, waarin publieke en private partijen participeren voor meer dan € 500 miljoen waarvan tenminste 40% gefinancierd door het bedrijfsleven (in 2015). Beleidsmakers op nationaal en regionaal niveau zien zich daarbij meer en meer geconfronteerd met de noodzaak om slimme concurrentie- en innovatiestrategieën te formuleren. Strategieën gericht op het versterken van het vestigingsklimaat, om daarmee het bedrijfsleven in hun concurrentiekracht te ondersteunen en faciliteren. Rijk én regio staan daarbij samen aan de lat, ieder vanuit de eigen verantwoordelijkheid. Zo is het Rijk ‘probleemeigenaar’ van de concurrentiepositie van Nederland. Het voert via de topsectoren een beleid om met hulp van de meest krachtige sectoren de Nederlandse concurrentiepositie te versterken, maar heeft daarbij óók de regio’s nodig. Zeker wanneer bepaalde topsectoren sterk in specifieke regio’s clusteren. Deze notitie geeft een onderbouwing van het topsectorenbeleid en gaat in op de afstemming tussen het Rijk en de regio’s ten aanzien van topsectoren en het formuleren van een innovatiestrategie en operationeel programma EFRO. 2. Onderbouwing topsectorenbeleid Nederland staat voor (mondiale) opgaven op het gebied van gezondheidszorg en vergrijzing, uitputting van grondstoffen, verlies aan biodiversiteit, klimaatverandering en voedselvoorziening. Nederlandse bedrijven hebben de kwaliteit om met innovatieve verdienmodellen internationale groeimarkten te betreden. De maatschappelijke opgaven van vandaag zijn de groeimarkten van morgen. Dit vraagt om oplossingen die voortkomen uit intensieve samenwerking tussen overheden, bedrijfsleven, kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties in Nederland. Nederland kan daarbij voortbouwen op een sterke uitgangspositie:  we staan in de top tien van de meest concurrerende kenniseconomieën ter wereld;  zijn het vijfde exportland;  de tweede agro exporteur;  het tweede meest productieve land in Europa.  NL heeft een gunstige geografische ligging met goede (ICT-) infrastructuur en erkende internationale Knooppunten (Schiphol, Rotterdamse haven en Brainport Zuid-Oost NL)  NL heeft sterke hightech sectoren, excellente wetenschappers en topondernemers, creatieve handelsgeesten en een open, internationale oriëntatie. Versie sfc

113

Via het topsectorenbeleid stimuleert het kabinet dat ondernemers, onderzoekers en de overheid gezamenlijk werken aan oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen die een bron zijn van het verdienvermogen van de Nederlandse economie. De keuze voor de topsectoren is bepaald door vier factoren. Het zijn sectoren die (1) kennisintensief zijn, (2) exportgeoriënteerde, met (3) veelal specifieke weten regelgeving die (4) een belangrijke bijdrage (kunnen) leveren aan het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. Uiteindelijk is gekozen voor de volgende negen topsectoren: High Tech Systemen en Materialen, Energie, Creatieve Industrie, Logistiek, Agri&Food, Tuinbouw en Uitgangsmaterialen, Life Sciences & Health, Water en Chemie. Toelichting op de vier factoren 







Ad 1: de hoge kennisintensiteit blijkt uit het feit dat de topsectoren 97% van de private R&D-uitgaven voor hun rekening nemen. Voor sectoren met een hoge kennisintensiteit is een goede, structurele verbinding tussen publiek gefinancierde kennisinstellingen en privaat gefinancierd industrieel onderzoek van levensbelang. Innovatie komt tot stand in ecosystemen van kennisinstellingen, bedrijven en investeerders zoals in de Brainport. Ad 2: de topsectoren nemen 40% van de export voor hun rekening. Voor internationaal georiënteerde sectoren liggen grote kansen op markten in opkomende landen. Het zijn markten waar de invloed van (buitenlandse) overheden groot is en waar gerichte inzet van economische missies en diplomatie noodzakelijk is om internationale kansen te verzilveren. Ad 3: sectorspecifieke weten regelgeving kan van doorslaggevend belang zijn voor de concurrentiekracht van een sector. Denk aan netwerkregulering in het geval van (duurzame) energie, wetgeving op het gebied van voedselveiligheid en dierenwelzijn in het geval van de sector Agri&Food, regels rondom vergoeding van geneesmiddelen en medisch-ethische toetsing in het geval van de sector Life Sciences & Health en de voorwaarden waaronder buitenlandse markten mogen worden betreden (water). Ad 4: Maatschappelijke opgaven als klimaatverandering en schaarste (water, voedsel, energie), en vergrijzing (High Tech, Life Sciences & Health) bieden kansen aan het Nederlandse bedrijfsleven. Tegelijkertijd heeft de overheid bij deze vraagstukken een eigen verantwoordelijk, omdat publieke belangen in het spel zijn. In de topsectoren is veel aandacht voor de koppeling van economische kansen aan maatschappelijke uitdagingen in de vorm van publiek-private samenwerking. Overheid, kennisinstellingen en bedrijfsleven trekken daarbij steeds meer als partners op.

Aansluiting MKB Door een goede aansluiting van het MKB bij de topsectoren wordt ontwikkelde kennis beter benut en vernieuwt de economie met nieuwe innovatieclusters binnen deze sectoren. Daarom is in ieder topteam een innovatieve MKB-er vertegenwoordigd, zodat direct vanuit het MKB inbreng wordt geleverd aan de sectorale actie agenda’s. De MKB-vertegenwoordigers bespreken regelmatig de voortgang en worden betrokken bij totstandkoming van regelingen die op hen toe zien, zoals de uitwerking van de voorstellen ten aanzien van Vroege Fase Financiering. Verder heeft het kabinet ook specifieke, op de topsectoren gerichte maatregelen genomen, zoals de regeling MKB Innovatiestimulering Topsectoren (MIT). Het bedrijfslevenbeleid bevat naast het topsectorenbeleid overigens ook een uitgebreid generiek spoor, met daarin volop aandacht voor startende en groeiende bedrijven. 3. Instrumentarium bedrijfslevenbeleid en topsectoren De onderstaande tabel geeft een overzicht van de middelen die in periode 2013-2017 beschikbaar zijn, binnen de begrotingen van enkele departementen, voor het bedrijfslevenbeleid en de topsectoren. Hierbij wordt onderscheid gemaakt instrumenten die zich richten op het generieke beleid en instrumenten die bestemd zijn voor het topsectorenbeleid. De meest relevante instrumenten worden hieronder kort toegelicht

Versie sfc

114

Het innovatiefonds MKB+ Het innovatiefonds MKB+ is speciaal opgestart voor ondernemers die innoveren of vernieuwen. Dit fonds is noodzakelijk omdat banken niet bereid zijn om leningen te verstrekken voor risicovolle innovatietrajecten. Het fonds bestaat uit 3 pijlers: Het innovatiekrediet, seed capital technostarters en de fund of funds. WBSO en de RDA Bedrijven kunnen de financiële lasten van R&D-projecten verder verlagen via de WBSO (Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk) en de RDA (Research en Development Aftrek). De WBSO verlaagt de loonkosten terwijl de RDA een extra aftrekpost levert voor andere kosten en uitgaven binnen het project. Denk hierbij aan prototypes of onderzoeksapparatuur. Beide regelingen stimuleren technische innovaties in iedere bedrijfssector. TKI-toeslag Om bedrijven te prikkelen deel te nemen aan de zogenaamde Topconsortia voor Kennis en Innovatie (TKI’s), voerde het kabinet een TKI-toeslag in. Voor iedere euro die een bedrijf (aan cash) in een TKI investeert, legt de overheid 25 cent bij. Voor de eerste 20.000 euro die een ondernemer bijdraagt, is de TKI-toeslag 40%. MIT-regeling De MKB-Innovatiestimulering Topsectoren (MIT)-regeling, die in 2013 is gestart, is bedoeld om het mkb nog meer bij innovatie in topsectoren te betrekken. De regeling richt zich op mkbbedrijven in alle topsectoren, met uitzondering van topsector Agri&Food, waarvoor al eerder een vergelijkbare valorisatiepilot in het leven is geroepen. De MKB-valorisatiepilot van de topsector Agri&Food is vergelijkbaar met de MIT-regeling in zowel doelen als instrumenten. De topsectoren adviseren de minister hoe het beschikbare budget per sector verdeeld kan worden over de verschillende instrumenten: R&D-samenwerkingsprojecten, haalbaarheidsstudies, kennisvouchers, inhuur van hooggekwalificeerd personeel, netwerkactiviteiten en innovatiemakelaars. Overzichtstabel bedrijfslevenbeleid en topsectoren 2013

2014

2015

2016

2017

Departement

A1. Ondernemerschap en innovatie

165

96

108

77

58

– Innovatiefonds MKB+

165

96

108

77

58

A2. Fiscale maatregelen

1.073

1.066

1.097

993

978

– RDA

375

302

449

345

340

EZ/FIN

– WBSO

698

764

648

648

638

EZ/FIN

A3 Internationaal

176

224

254

255

254

– Internationaal ondernemen en ontwikkelingsamenwerking 1

166

215

245

246

245

BuZa

– Internationaal ondernemen

10

9

9

9

9

BuZa

735

820

822

774

760

135

210

275

275

275

(kasbedragen x € 1 mln)

I Generiek

EZ

II Specifiek voor topsectoren

B. Kennis en innovatie – NWO aandeel topsectoren

Versie sfc

2

OCW/EZ

115

2013

2014

2015

2016

2017

– KNAW aandeel topsectoren

22

22

22

22

22

OCW

– Toegepast onderzoek (TNO, GTI’s, DLO)

216

206

201

179

176

EZ, DEF

– TKI Toeslag

56

102

111

123

131

EZ

22

21

14

14

14

EZ

7

12

28

43

54

EZ

22

22

22

22

22

EZ

209

180

105

50

22

EZ

– Profilering kennisinfrastructuur

46

44

44

44

44

OCW

C. Onderwijs en arbeidsmarkt

53

45

44

27

10

– Professionele masters

7

7

7

7

7

OCW

– Centra voor Innovatief Vakmanschap

5

5

5

3

3

OCW/EZ

– Stimuleren beta en technologie

20

13

12

0

nnb

OCW

– Centers of Expertise

20

20

20

17

nnb

OCW

270

260

290

278

261

87

63

50

59

43

VWS

– EZ: Energie-innovatie (excl. ECN)

100

104

119

99

99

EZ

– EZ: Voeding + tuinbouw

35

38

46

45

44

EZ

– I&M: Logistiek

5

16

24

24

24

I&M

– I&M: Water

13

12

24

24

24

I&M

– OCW: Creatief

11

11

11

11

11

OCW

16

16

16

16

16

DEF

3

0

0

0

0

V&J, BZK, EZ, Def

2.472

2.512

2.614

2.404

2.322

– MKB Innovatiestimuleringsregeling Topsectoren – Cofinanciering EU o.a. H2020

3

– Bijdrage aan STW – Overige kennis en innovatie

4

D. Specifieke bijdragen departementen – VWS: Life Sciences & Health/zorg

– Defensie – V&J e.a .: Cyber security

5

6

Totaal

Departement

Noot 1: In deze reeks is het Dutch Good Growth Fund niet opgenomen. Noot 2: Inclusief reeks van opgeteld € 50 mln zoals vermeld in TK 27 406 nr. 198. Reeks inclusief middelen op de aanvullende post op de rijksbegroting. Noot 3: De cofinanciering voor Europese programma’s, waaronder die in het kader Horizon2020, staan vanaf 2014 in deze reeks. De programma’s tot en met 2013 staan onder Overige kennis en innovatie, waarin ook ander aflopend beleid staat opgenomen, zoals de FES-projecten. Noot 4: Idem Noot 5: De vrije ruimte binnen deze reeks is beperkt. Noot 6: Voor Cyber security wordt per jaar bezien hoeveel budget voor de topsectoren is, daarom staat de raming op nul.

4. Afstemming Rijk - Regio Decentrale overheden investeren samen met het Rijk in de internationale concurrentiekracht van de topsectoren. Het succes van het topsectorenbeleid hangt daarom mede af van een goede afstemming tussen initiatieven in de regio en Rijk- en topsectorenagenda’s. Decentrale overheden zijn verantwoordelijk voor de regionale economie en leveren een belangrijke bijdrage aan de topsectoren, door bijvoorbeeld te zorgen voor een aantrekkelijk vestigings- en leefklimaat. Een goede afstemming tussen Rijk en regio is noodzakelijk om de krachten te bundelen en versnippering tegen te gaan. Zowel op Rijks- als op regionaal niveau worden keuzes voor thema’s en sectoren gemaakt. Daarom moeten we kijken waar investeringen van decentrale overheden in regionaal economisch beleid de topsectoren agenda’s kunnen versterken. Versie sfc

116

Linken van de Europese met de Nederlandse agenda via Structuurfondsen De structuurfondsen vormen een goed voorbeeld van de potentiële aansluiting van de regionale inzet bij de topsectoragenda’s. Bij zowel het Nederlandse topsectorenbeleid als het Europese beleid staan onderzoek, technologische ontwikkeling en innovatie hoog op de agenda voor de komende jaren. De focus van de langetermijnstrategie Europa 2020 op slimme, duurzame en inclusieve groei sluit goed aan bij het topsectorenbeleid. De keuzes die de regio’s in hun Operationele Programma’s en Slimme Specialisatie Strategieën (S3) maken met betrekking tot de inzet op bepaalde sectoren of cross-overs hangt grotendeels samen met de keuzes die nationaal zijn gemaakt. Deze samenhang komt duidelijk terug in de programma’s en strategieën die de regio’s hebben voorbereid voor de nieuwe structuurfondsperiode (2014-2020). De hierin opgenomen regionale initiatieven op gebied van innovatie, ondernemerschap, kennis en onderwijs en arbeidsmarkt maken inzichtelijk dat er vele mogelijkheden zijn voor samenwerking Rijk-regio aan de Topsectoren. Verdere goede afstemming tussen alle partijen bij het verder uitwerken van zowel de structuurfondsprogramma’s als de agenda’s van de topteams is echter nodig om krachten te bundelen en wildgroei te voorkomen. Dit zal leiden tot synergie en complementariteit. Topsectoren en de S3 (+ OP) Het Nederlandse topsectorenbeleid zet in op de versterking van negen economische sectoren waar Nederland het verschil kan maken. Het topsectorenbeleid kent zoals eerder aangegeven een integrale aanpak per sector. Elke topsector wordt aangestuurd door een topteam, met vertegenwoordigers uit de gouden driehoek: bedrijfsleven, kennisinstellingen en de overheid. In de topsectoren wordt in ruime mate aandacht besteed aan sector-overstijgende thema’s waarop wordt samengewerkt, zoals op nanotechnologie, ICT en biobased economy. Met het topsectorenbeleid kiest het Rijk voor meer vraagsturing en medesturing van het bedrijfsleven bij het formuleren van overheidsbeleid voor de topsectoren. Rijk, provincies en steden werken daarin nauw samen. Het topsectorenbeleid komt sterk overeen met het Europese Smart Specialisation beleid: benutting van competitieve en specifiek stedelijke en regionale voordelen om de gestelde doelstellingen van meer groei en innovatie in de regio te realiseren. De Europese Commissie vroeg alle lidstaten en regio’s om een dergelijke ‘Smart Specialisation Strategy’ op te stellen waarin zij beschrijven in welke economische sectoren ze kansrijk zijn. Het primaire doel is om de impact van regionaal beleid te maximaliseren. De strategie richt zich in eerste instantie op onderzoek en innovatie. De strategie dient nadrukkelijk gebaseerd te zijn op input uit de gehele ‘triple helix’: overheden, ondernemers en onderwijsinstellingen. Vanwege de beoogde inzet van structuurfondsen op innovatie hebben de vier Nederlandse regio’s al een dergelijke regionale strategie opgesteld. In deze strategieën geven zij aan op welke topsectoren en cross-overs tussen topsectoren zij in zetten met hun innovatiebeleid en met welke instrumenten zij dat willen gaan doen. Door goede samenwerking en afstemming tussen Rijk en regio (en regio’s onderling) zijn de topsectoren goed ingebed in de vier strategieën. In de S3 worden doelstellingen en actielijnen vast gesteld die worden uitgewerkt in het Operationeel Programma (OP). Het Operationeel Programma EFRO is dus één van de instrumenten waarmee de regio de innovatiestrategie gaat uitvoeren. Ook in de fase van uitvoering zullen Rijk en regio gezamenlijk werken aan het topsectorenbeleid.

Versie sfc

117

Operationeel Programma EFRO Oost-Nederland

Recommend Documents