OPENBARE SAMENVATTING

OPENBARE SAMENVATTING

Project

Gebruikersgroep energiemanagement RVO

Datum

17 juli 2015

Onderwerp Openbare samenvatting NRK/mix gebruikersgroep

implementatie energiemanagement in context van Europese EED-wetgeving Auteur

de heer G.J. Lenselink 14548 1077845 de heer G.J. Lenselink

In deze eindrapportage wordt teruggekeken op het 2014 project “NRK/mix gebruikersgroep implementatie energiemanagement in context van Europese EED-wetgeving” en worden eventuele verbeteringen aangegeven voor toekomstige projecten. Ook zijn de bereikte en nog te bereiken resultaten in kaart gebracht. Via de ‘NRK/mix gebruikersgroep implementatie energiemanagement in context van Europese EEDwetgeving’ hebben de deelnemende bedrijven in relatief korte doorlooptijd (ca. een half jaar) een EnergieManagementSysteem (EnMS) opgezet en dat mogelijk wordt gecertificeerd conform ISO 50001. Gebleken is dat een EnMS methodiek in principe bij elk bedrijf toepasbaar is, maar moet wel passen bij de cultuur, grootte en eisen van het bedrijf. Door deelname aan deze gebruikersgroep zijn de benefits op het gebied van innovatie, energie management en duurzaamheid verbetert met 1,0 punten op een schaal van 10 (bron evaluatie deelnemers). Dit wordt vooral veroorzaakt doordat de volgende punten zijn verbeterd:    

Een projectmatige aanpak is in mijn bedrijf vanzelfsprekend; Ik weet hoe mijn collega’s van andere afdelingen betrokken zijn bij het nemen van besluiten over energiebesparende maatregelen en investeringsprojecten; In mijn bedrijf kunnen energiebesparingsmaatregelen slechts zeer beperkt uit onderhoudsbudget gefinancierd worden; EEI heeft deze werkgroep volgens mij goed voorbereid mede op basis van verkenning van de wensen en behoeftes van mijn bedrijf.

Meting van het besparingspotentieel dat door EnMS is gerealiseerd heeft niet plaatsgevonden Belangrijk is het implementatietraject dat gevolgd wordt. De volgorde kan veranderen, maar alle volgende stappen zijn nodig: 1. Draagvlak verkrijgen bij de directie voor EnMS 2. Samenstellen energy management team 3. Promoot EnMS in de organisatie 4. Uitvoeren van een nulmeting 5. Ontwikkelen implementatieplan 6. Draagvlak krijgen voor het implementatieplan 7. Implementeren implementatieplan 8. Beoordelen van een werkend energiemanagement systeem 9. Continue verbetering 10.Certificering

14548LMOE1077845

1/6

Openbare samenvatting NRK/mix gebruikersgroep implementatie energiemanagement in context van Europese EED-wetgeving

Bij 7 bedrijven is de nulmeting uitgevoerd en gerapporteerd. Tijdens de startbijeenkomst is dit inzichtelijk gemaakt en teruggekoppeld aan de bedrijven middels een rapportage “Nulmeting per deelnemer”. In deze rapportage zijn de belangrijkste bevindingen weergegeven met sterke en zwakke punten van de huidige EnMS en conclusies en aanbevelingen met betrekking tot verbeterpunten ten aanzien van energiemanagement. Sterke punten zijn o.a. er is een EnMS, een EEP 2013-2016 en een milieuvergunning en men neemt deel aan MJA3 en/of er is al een ander ISO systeem (kwaliteitszorg en /of milieuzorg). Zwakke punten zijn het ontbreken nog veel documenten, plannen moeten nog worden vertaald naar uitvoering, het gebruik van KPI’s is nog onvoldoende aanwezig en er worden geen audits en directiebeoordeling uitgevoerd. Verbeterpunten variëren per bedrijf. De verbeterpunten vormde de uitgangssituatie voor implementatie van EnMS. Verbeterpunten die vaak terugkomen zijn: het ontbreken van een handboek energiemanagement, missen van energiebeleid, monitoring verbeteren, KPI’s zijn onduidelijk, beheersing van documenten en werkzaamheden en uitvoeren van energieaudits en directie beoordeling. Tijdens de workshop “implementatieplan” zijn een training normkennis en het opstellen van het implementatieplan (stap 1,2,3,5 en 6) behandeld. De implementatie is begeleid in drie workshops op locatie. In de presentaties is de voortgang van het project gemonitord, inhoudelijke toelichting gegeven op energiemanagement en zijn voorbeelden weergegeven van procedures, documenten en registraties. De deelnemers zijn na iedere workshop aan de slag gegaan met het huiswerk en hebben zoveel als mogelijk conform het implementatieplan EnMS verder ingevoerd. Tijdens het functioneren en balans opmaken (3e implementatie workshop) is de status van de verbeterpunten uit de nulmeting nogmaals belicht en zijn de noodzakelijk acties besproken. Per bedrijf is dit inzichtelijk gemaakt. De praktijk heeft geleerd dat er vaak verschuivingen optreden van prioriteiten, waardoor soms werkzaamheden naar voren schuiven en soms naar achteren. Belangrijkste leermomenten uit de workshops waren:  Sluit aan bij lopende managementsystemen en procedures  Maak een TOP 3 van activiteiten die prioriteit hebben en begin daarmee;  STOP op tijd en evalueer het resultaat;  Realiseer een handboek;  De implementeerperiode van Energiemanagement is langer dan een half jaar;  Overweeg implementatie van ISO 50001. De volgende stap die bedrijven gaan zetten is het realiseren van het handboek EnMS en het uitvoeren van energieaudits en managementreviews. In het implementatietraject is al wel aandacht gegeven aan deze aspecten, maar concreet invulling moet er vaak nog aan worden gegeven. Deze stap is ook nodig als input voor een pre-audit t.b.v. certificering ISO 50001. De verwachting is dat 2 van de bedrijven uiteindelijk een certificeringstraject ISO 50001 in zullen gaan. De pre-audits, die voorafgaan aan de certificering, moeten aangeven welke onvolkomenheden nog weggewerkt dienen te worden. Een energiemanagementsysteem wordt door de bedrijven gezien als aanjager voor het realiseren van energiebesparende maatregelen. Met het T.O.I. model kan op een pragmatische manier invulling worden gegeven aan energiemanagement en ISO 50001.

2/6

14548LMOE1077845


Met een energiemanagementsysteem geeft een bedrijf ook invulling aan de EED. Bij een ISO 50001 systeem voldoet men zelfs voor 100% aan de eisen van de EED. De bedrijven die kiezen voor een IS0 14001 met energieparagraaf of een niet gecertificeerd energiemanagementsysteem dienen artikel 8 en bijlage VI van de EED in hun EnMS op te nemen. Daarmee voldoen die bedrijven ook aan de EED. De resultaten van de workshop begeleiding zijn vertaald in een openbare “generieke instructie”, die bruikbaar is voor andere (niet aan deze workshops deelnemende) MJA bedrijven: hoe met energiemanagement (ISO 50001) energiewinst blijvend kan worden verzilverd. Uit de evaluatie blijkt dat energiemanagement een continu ongoing proces is en dat er altijd verbetermogelijkheden blijven. Ook blijkt dat bedrijven graag samenwerken met externe en interne personen om het EnMS te implementeren en te onderhouden. In deze groep was een vijftal bedrijven actief bezig met de implementatie van EnMS, waardoor tijdens de workshops sessies goede interactie mogelijk was. Met deze resultaten heeft het project invulling gegeven aan de doelstellingen: • • • • •

Branches zijn voorbereid op internationale normen en marktwensen; Bedrijven voldoen aan Europese regelgeving (EED) en de wettelijke verplichtingen; Project geeft input voor een generiek implementatietraject in de vorm van een “generieke instructie” voor alle MJA-deelnemende bedrijven. Via een kosteneffectieve aanpak (sociale innovatie en TOI insteek) energiewinst blijvend verzilveren m.b.v. structureel verbeterd energiemanagement; Komen tot gecertificeerde ISO 50001 bedrijven.

EnMS lijkt simpel, maar in de praktijk worden vaak verkeerde of geen keuzes gemaakt. Door volgens de generieke instructie te werken kan men als bedrijf gestructureerd vervolgstappen overwegen bij het ontbreken van kennis en/of informatie. Het raadplegen van kennishouders zoals collega bedrijven die al gecertificeerd zijn, RVO, adviseurs en certificeringsinstanties is raadzaam om het EnMS (ISO 50001) te implementeren, inhoud te geven en uiteindelijk te onderhouden. De gebruikersgroep is een methode om te komen tot implementatie van een EnMS door interactie tussen deelnemers, ervaringen van derden en inbreng van de adviseur, maar bovenal moeten de bedrijven zelf aan de slag met hun EnMS. Dit is een ongoing proces, ook na de implementatie. In het vertrouwelijke rapport is het project uitgebreid toegelicht en zijn alle presentaties toegevoegd.

14548LMOE1077845

3/6


Openbare generieke instructie: hoe met ISO 50001 energiewinst blijvend wordt verzilverd. Voor vrijwel alle MJA3 bedrijven kan een EnergieManagementSysteem (ISO 50001) een haalbaar systeem zijn. Voor een bedrijf met jaarlijkse energiekosten vanaf ca. € 100.000,= is een ISO 50001 te overwegen. Waarom EnMS (ISO 50001) belangrijk zijn voor uw organisatie: • • • •

Een EnMS (ISO 50001) systeem kan uw organisatie ontlasten, geeft inzicht in energiestromen, verantwoordelijkheden en besparingsmogelijkheden; Een EnMS (ISO 50001) leidt tot besparingen (2% tot 5%) en kan het zelfs uit marketing overwegingen voordeel opleveren (2e orde: verdienen); Een EnMS (ISO 50001) sluit aan bij andere zorgsystemen in uw bedrijf (MVO, ISO 9001, 14001, etc.); EnMS (ISO 50001) weerspiegelt een wereldwijde consensus over hoe je praktisch en verantwoord energieverbruik kunt managen.

Veel bedrijven hebben een vorm van EnMS, maar dit leidt niet altijd tot zichtbare resultaten. Een EnMS (ISO 50001) helpt de organisatie/bedrijf een systematische benadering te volgen. Onderstaand is het principeschema weergegeven van EnMS. Deze norm is gebaseerd op het Plan-Do-Check-Act systeem (PDCA) voor continue verbetering van de energieprestaties. Hiermee wordt energiemanagement geïntegreerd in de dagelijkse processen van uw organisatie.

Figuur: model van een energiemanagementsysteem conform NEN-EN ISO 50001 (bron: NEN)

Om te komen tot implementatie en uiteindelijk certificering van een dergelijk systeem is het goed om u in te lezen. Informatie is onder andere beschikbaar op website zoals www.sccm.nl en www.rvo.nl . Maar ook een Europees project zoals www.bess-project.info kan u verder helpen. Daarnaast kunnen adviseurs en certificatie instellingen u informeren. Er zijn in Nederland inmiddels een tiental bedrijven ISO 50001 gecertificeerd. De meesten daarvan staan gemeld op de SCCM website en het is altijd raadzaam deze te raadplegen. Er zijn ook trainingen speciaal voor EnMS.

4/6

14548LMOE1077845


Implementatietrajecten zijn er in de vorm van individuele trajecten, maar ook trajecten met meerdere bedrijven zijn mogelijk (workshopmethodiek). Dit laatste is interessant wanneer er behoefte is om kennis onderling te delen. Ook voor bedrijven die onder een holding vallen kan een workshop aanpak interessant zijn om kennis te delen. Belangrijk is het implementatietraject dat gevolgd wordt. De volgorde in onderstaand stappenplan kan veranderen, maar alle volgende stappen moeten worden gezet: 1.

Draagvlak verkrijgen bij de directie voor EnMS

2.

Samenstellen energy management team

3.

Promoot EnMS in de organisatie

4.

Uitvoeren van een nulmeting EnMS (ISO 50001)

5.

Ontwikkelen implementatieplan

6.

Draagvlak krijgen voor het implementatieplan

7.

Implementeren implementatieplan EnMS (ISO 50001)

8.

Beoordelen van een werkend EnMS (ISO 50001)

9.

Continue verbetering

10.

Certificering ISO 50001

In de praktijk kunnen stappen vaak worden gecombineerd en samengevoegd. Tot en met onderdeel 9 kunt u kiezen om dit zelfstandig te doen of u te laten ondersteunen door een adviseur. De certificering (onderdeel 10) dient door een certificatie instelling te worden uitgevoerd. Het certificaat is niet het einde, het is een belangrijke en waardevolle mijlpaal. Belangrijk is dat daarna het systeem moet worden onderhouden en continue worden verbeterd. Uit implementatie pilots, die in samenwerking met RVO zijn uitgevoerd bij MJA3 bedrijven, zijn de volgende praktijkervaringen naar voren gekomen:  Opstellen van een handboek energiemanagement is vaak een struikelblok. Het handboek is niet compleet. Het is nog een kleine stap om het handboek gereed te maken; combinatie met andere zorgsystemen (ISO 9001 en 14001) is hierbij gebruikelijk;  Grenzen van het EnMS zijn wel vastgesteld, maar moeten nog worden vastgelegd;  Procedures en documenten, zoals energiebeleid, communicatieplannen, monitoringsplannen, auditplannen, inkoopprocedures zijn veelal aanwezig, maar niet specifiek voor energie. Het omzetten en/of aanvullen van deze documenten is raadzaam;  Werkinstructies verdienen extra aandacht, omdat hiermee de beheersing van werkzaamheden op de werkvloer invulling wordt gegeven;  Monitoring en KPI’s zijn essentiële onderdelen van het managementsysteem. Bedrijven denken dat dit goed voor elkaar is, maar vaak blijkt de informatie niet bruikbaar of wordt niet gebruikt;  Er worden bij veel bedrijven geen EnMS-audits uitgevoerd;  Er worden bij veel bedrijven geen EnMS directie beoordelingen uitgevoerd;

14548LMOE1077845

5/6


 De looptijd van een ½ jaar is relatief kort om tot een volledige implementatie te komen van een EnMS In de praktijk blijkt dat de stap die bedrijven als laatste zetten is het realiseren van het handboek EnMS en het uitvoeren van energieaudits en managementreviews. Raadzaam is om dit in een vroeg stadium van het implementatietraject aandacht te geven. Deze stap is nodig als input voor een preassessment t.b.v. certificering ISO 50001.

6/6

Op al onze diensten en mededelingen is DNR 2011 van toepassing.

14548LMOE1077845

OPENBARE SAMENVATTING

Recommend Documents