In beweging Voorlichting over calorieën of aansporingen tot meer beweging zijn niet genoeg in de strijd tegen overgewicht. Wat beter helpt is een wijkgerichte aanpak om het bewoners zo gemakkelijk mogelijk te maken zich gezond te gedragen: appels op ooghoogte in de supermarkt en fietsveilige routes naar school.
Als functionaris Gezonde en Veilige Leefomgeving
Op de fiets naar school
zet Nancy de Crom van GGD West-Brabant zich in
Het belangrijkste wapen in de strijd tegen overgewicht
om kinderen gezonder te laten eten en meer te
is de gezamenlijke wijkaanpak en een eenduidige
laten bewegen. Steeds vaker gebeurt dat met een
aansprekende boodschap. In een JOGG-wijk vertellen
wijkgerichte aanpak, zoals in de Bredase wijk Heuvel.
gemeente, hulpverleners en alle andere partners
De gemeente Breda heeft zich hiervoor aangesloten bij
hetzelfde verhaal: méér bewegen, buiten spelen,
het landelijke programma Jongeren op Gezond Gewicht
meer groenten en fruit eten en elke dag ontbijten.
(JOGG). “In een wijk kun je heel gericht aan de slag”, zegt Nancy.
Willy van Oorschot, communicatiemanager van Royal Cosun Partner bij Jongeren op Gezond Gewicht (JOGG) in Breda
Bij JOGG zijn alle partijen in een wijk betrokken, van bedrijfsleven tot onderwijs en van gezondheidszorg tot
‘Betutteling werkt niet’
gemeentebestuur. “Je merkt dat de meeste organisaties
“Royal Cosun verwerkt agrarische grondstoffen en levert onder meer de suikerproducten van Van Gilse en de frites van Aviko.
in zo’n wijk blij zijn dat het overgewichtprobleem
Als maatschappelijk betrokken producent van voedingsmiddelen kunnen en willen wij onze ogen niet sluiten voor het
gezamenlijk opgepakt gaat worden. Veel partijen geven
toenemende overgewicht. Als de balans tussen het innemen van calorieën en het verbruik ervan verstoord raakt, kan dat tot
aan iets te willen doen tegen overgewicht, maar samen
overgewicht leiden. Het JOGG-programma is een goed initiatief om vooral jongeren bewust te maken van hun leefstijl en hen
sta je sterker. Levensmiddelenbedrijven Perfetti Van
letterlijk in beweging te krijgen. Samen met onze partners ondersteunt Cosun dit van harte en is betrokken bij het programma in
Melle, Hero, Alpro en Royal Cosun doen drie tot vijf jaar
de gemeente Breda.
mee om hun maatschappelijke verantwoordelijkheid te laten zien. Ook Weight Watchers heeft zich aangesloten.
Om tot duurzame gedragsverandering te komen, hebben we niets aan een opgeheven vingertje. Betutteling werkt niet. Wel is
Een prima initiatief van de bedrijven om samen naar de
het belangrijk dat iedereen zijn verantwoordelijkheid neemt. We zien veel enthousiasme bij de gemeente. Belangrijk, want de
gemeente te stappen met dit idee. Een aantal lopende,
gemeente heeft veel invloed op sportvoorzieningen en de veilige bereikbaarheid van scholen. De snelheid waarmee initiatieven
kleinere projecten bleek hier goed in te passen. Dus de
worden opgepakt, vinden wij heel prettig. Nu komt het erop aan de resultaten zichtbaar te maken. Want succes smaakt naar meer.”
krachten worden ook nog eens gebundeld.”
10
Ook meer borstvoeding hoort erbij, want dat is het basale begin van gezond eten. Daar tegenover staan minder frisdrank, televisie kijken en computeren. “Als je die boodschap maar vaak genoeg hoort, word je toch wel ergens geraakt”, denkt Nancy. “Op die manier bedenken mensen dat hun kind misschien toch zelf op de fiets naar school kan. Als ook de fysieke omgeving goed wordt ingericht, bereiken we hopelijk wat met elkaar.” De grote uitdaging is het vinden van manieren om mensen te bereiken die (nog) niet voor gezonder gedrag openstaan. “Met de methode van social marketing gaan we onderzoeken hoe we deze groep kunnen bereiken”, zegt Nancy. “Vervolgens brengen we die boodschap met behulp van marketing meer onder de aandacht. Kun je een gezonde leefstijl verkopen als een mooie spijkerbroek? Met hun grote kennis hierover kunnen bedrijven een grote rol spelen.” Uiteindelijk gaat het om gedragsverandering. Niet alleen bij individuele bewoners, maar ook door aanpassingen in hun leefomgeving. “In een grote stad is het gemakkelijker om een roltrap te zien dan de gewone trap. Dat moet anders. Zorg dat de gezonde keuze het gemakkelijkst is.” Soms zien gemeenten te weinig effect en stoppen weer met een programma. “Het blijft een kwestie van lange adem”, zegt Nancy. “We willen allemaal snelle resultaten boeken, maar zo werkt het helaas niet. Ook al laten metingen nog geen vermindering zien van overgewicht, dan kunnen mensen ondertussen best al meer fruit eten. De effecten daarvan zie je pas op de langere termijn. De integrale aanpak moet daarom blijvend op de maatschappelijke agenda staan.” Willy van Oorschot en Nancy de Crom (r): “We willen jongeren letterlijk in beweging krijgen.”
11
In beweging Percentage mensen met overgewicht stabiliseert Na een jarenlange toename lijkt sinds 2000 het percentage mensen met overgewicht in West-Brabant te stabiliseren. Dit percentage is wel hoog: 50 tot 60% van de volwassenen en ouderen in West-Brabant is te zwaar, van wie een kwart obesitas heeft. Ook het percentage kinderen en jongeren met overgewicht lijkt niet verder toe te nemen.8 In totaal hebben ongeveer 290.000 mensen in West-Brabant overgewicht.
Percentage mensen met overgewicht en obesitas in West-Brabant 9,10,11,12 60% 50% 40% 30% 20% 10% Enquêtejaar 2008 Kinderen
2003 2007
Jongeren
2005 2009
2006 2009
Volwassenen
Ouderen*
Overgewicht Obesitas
* significante stijging van ouderen met obesitas
Percentage West-Brabanders dat voldoet aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen 13, 14, 15
12
Jongeren (12 t/m 18 jaar)
22%
Volwassenen (19 t/m 64 jaar)
60%
Ouderen (65+)
62%
Samenwerking met HAK in gemeente Woudrichem Meer
Door de vergrijzing zal het aantal
Gezonder eten en meer bewegen: om jongeren in
ouderen
65-plussers de komende jaren sterk
Woudrichem hiervoor warm te laten lopen, werken
toenemen. Hiermee stijgt ook het
de gemeente Woudrichem en de GGD samen met het
aantal ouderen met overgewicht.
HAK Groente Instituut. Dat gebeurt op basisscholen, bij
Nu zijn er in West-Brabant 61.000
buitenschoolse opvang en sportverenigingen. Daarbij
ouderen met overgewicht. Dit aantal
haken we aan bij andere succesvolle activiteiten zoals
zal in 2020 zijn toegenomen tot
Lekker Fit! en Supershopper. De samenwerking met HAK
85.000 ouderen en doorgroeien naar
levert extra kansen op, zoals een bedrijfsrondleiding of
110.000 ouderen in 2040. Dit leidt
een les over de verwerking van groenten.
met overgewicht door vergrijzing
16
tot een toename van tal van ziekten die gerelateerd zijn aan overgewicht, zoals diabetes, hart- en vaatziekten
te weinig
kinderen en jongeren minimaal 60 minuten (Nederlandse Norm Gezond Bewegen). Nog geen kwart van de jongeren in West-Brabant voldoet aan deze norm.
op de gezondheid: minder overgewicht, minder chronische ziekten, minder stress en meer sociale contacten en veerkracht. Het stimuleren van beweging heeft bovendien
Nooit te oud om te bewegen
positieve effecten op andere speerpunten binnen het gezondheidsbeleid. Ongezonde
Vallen is het meest voorkomende ongeval
leefgewoonten komen namelijk vaak in
bij ouderen in de privésfeer. Dat leidt vaak
combinatie voor: mensen die minder bewegen
tot lichamelijk letsel en sociaal isolement.
eten vaker ongezond, roken vaker en drinken
Ouderen vallen sneller als ze minder goed
vaker overmatig alcohol.
mobiel zijn en hun evenwicht niet goed kunnen bewaren. Daarom is sport en
Bewegen leidt ook tot minder depressie en
beweging ook voor ouderen belangrijk:
diabetes. Het stimuleren van beweging is
het draagt direct bij aan hun gezondheid,
daarom een noodzakelijk onderdeel van
zelfredzaamheid en maatschappelijke
toekomstbestendig investeren in gezondheid.17
participatie.
www.regionaalkompas.nl/west-brabant
bewegen
minuten matig intensief te bewegen;
minimaal vijf dagen per week 30
Bewegen heeft veel gunstige effecten
Voor meer informatie zie
Jongeren
Om gezond te blijven, dien je
Bewegen is beter
en een aantal vormen van kanker.
13
assa u
Wes t-B
m
nt
ert raba
Zund
iche
ht
ndam drec Wou dr
Woe ns
gen
hen nber Wer ke
Stee
al
ut enda
erho
rdijk
Rucp
Roos
Oost
Moe
rg
ur
n
a
rge
enbe
n-Le
mele
Bred
erbe
truid
Ette
Drim
en o p Zo om
le-N
Hald
Geer
Berg
Baar
haam
urg
Voor meer informatie zie
en-C
Aalb
assa
Wes t-B
m
nt
ert raba
Zund
iche
ht
ndam drec Wou dr
Woe ns
gen
hen nber Wer ke
Stee
al
ut enda
erho
rdijk
Rucp
Roos
Oost
Moe
rg
ur
n
a
rge
enbe
n-Le
mele
erbe
truid
Ette
Drim
Bred
u en o p Zo om
Hald
Geer
Berg
urg
haam
le-N
en-C
Aalb
Overgewicht
Alph
42 Baar
Alph
Vergelijk uw gemeente
In beweging (volwassenen) BMI > 25 kg/m2 14
60% -
-
50% -
-
40% -
-
30% -
Voldoet niet aan Nederlandse Norm G ezond Bewegen (volwassenen) 14
50% -
-
40% -
-
30% -
-
20% -
www.regionaalkompas.nl/west-brabant
