Oogst workshop “financiële branche” 22 november 2013 in de Bazel
Beste deelnemer, Op 22 November 2013 zijn wij met elkaar (48 deelnemers) op onderzoek gegaan naar “herstel van vertrouwen in de financiële branche”. In de ambiance van de historische locatie “De Bazel”, voormalig pand van ABN/AMRO in Amsterdam, hebben wij gezamenlijk thema’s onderzocht met behulp van Theory U en systemisch werk. Hartelijk dank voor jouw bijdrage aan deze indrukwekkende dag. Behalve de ervaringen en indrukken van de dag zelf, hebben wij iedereen ook verzocht om, als dat aan de orde was, ook achteraf nog reacties te geven. Er zijn een aanzienlijk aantal reacties binnengekomen die wij graag met jou willen delen. Je treft ze hieronder precies zo aan zoals ze aan ons gestuurd zijn. Om de leesbaarheid te vergroten zijn ze om en om cursief en rechtop opgemaakt. Reacties Inzichten: - Er is zoveel gedoe, dat uit het oog verloren wordt, waar het eigenlijk over gaat - Crisis/beweging, oorsprong (van het financiele stelsel) en de markt (handel in goederen en diensten tussen mensen/bedrijven) zijn rustig, sterk en onderling verbonden - De verantwoordelijkheid voor de huidige situatie in de financiele wereld is een collectieve verantwoordelijkheid - We willen allemaal niet op de stoel van verantwoordelijkheid gaan zitten; wie verantwoordelijkheid neemt geeft op: He, jullie zijn allemaal net zo verantwoordelijk als ik, waarom zou ik hier dan gaan zitten terwijl jullie langs de kant toekijken - De aandacht gaat steeds naar 'slachtoffers' en de collectieve verantwoordelijkheid wordt 'vergeten' Acties: - Ik sta voor dat waar het eigenlijk over gaat - Ik wil bedrijven (gedoe is er namelijk overal) in contact brengen met dat waar het eigenlijk over gaat - Ik heb mijn deel van de collectieve verantwoordelijkheid genomen Suggesties: - Ik vond de diepgang wat teleurstellend. Met zo'n grote inbreng in investering van tijd en kwaliteiten, ervaring en potentie, had er in mijn ogen veel meer uit mogen komen. Het voelde erg vrijblijvend i.p.v. daadkrachtig. Misschien had ik een onterechte verwachting. - De opstelling zat vol informatie - we zouden m.i. nog meer waarde eruit kunnen halen door expliciet te oogsten met deze (diverse en capabele) groep (in termen van inzichten, systeemzinnen, systemische vragen die de kern raken) en daardoor nog meer impact hebben - Er had meer gedaan kunnen worden met dat wat er zich aandient - bijv. mijns inziens lag er een kans om met deze groep ieder voor zich zijn aandeel in de collectieve verantwoordelijkheid te laten uitspreken - De combinatie van systemisch werk en Theory U mag veel meer uitgewerkt worden; die
kwam nu helemaal niet uit de verf. - Ik kreeg geen beeld van de mate waarin er deelnemers waren uit de wereld van de finance zelf - als die er al waren, was dit erg verborgen en ik vraag me af of daar niet meer mee te doen is. Als het mij beter gaat, gaat het jou slechter. De systeemzin van deze dag. In de grote opstelling leek een bovenstroom en onderstroom te zijn. Het oude en kiemen voor het nieuwe zijn tegelijk aanwezig. Het nieuwe is er al. Het is de kunst om het te zien. Kijk ook wat er buiten de opstelling gebeurt. Wat niet wordt gezien. De ziel werd niet gezien. Moeder aarde werd niet gezien. De grond is een voedingsbodem, heeft het nodig om verzorgd te worden en is een fundament. Kan angst transformeren. Ik heb het idee dat sommige mensen gemakkelijker op de onderstroom aanhaken en anderen op de bovenstroom. Dat maakt het interessant om na te denken wat voor groep je nodig hebt om met maatschappelijke vraagstukken te werken. Een mix van directe spelers rond het thema (systeem) en mensen van daarbuiten met ervaring in representeren en met andere invalshoeken en betrokkenheid lijkt het beste. Dan worden kiemen voor vernieuwing gemakkelijker zichtbaar. Verschil tussen de markt en het financiele systeem! In de subgroep deden we een opstelling waarin trauma zichtbaar werd. Het afgesplitste deel was de collectieve verantwoordelijkheid. Interessant vond ik in mijn rol als representant wat maakte dat ik woorden gaf aan iets dat ik vanuit mijn rol geen worden kon geven. Daar ging een inner shift aan vooraf. Vanuit de rol kon ik het niet. Vanuit het grotere geheel wel. Als ik de patronen in mijn leven was gevolgd dan was ik trouw gebleven aan het systeem. Vanuit het grotere geheel kon ik dit doen en had het ook een impact, shift in de opstelling. Interessant om te ervaren. Dit is de kern van het U proces! Vanuit een innerlijke verschuiving komt er nieuwe beweging in de maatschappij op gang.
Om te beginnen hartelijk dank voor het organiseren van het Finance Lab. Inhoudelijk heeft het me opgeleverd: Als ik wil dat er iets verandert, dan moet ik zelf een eerste stap zetten. Ik heb me verbaasd over het gemak waarmee ik jarenlang ontkend heb enige bijdrage te hebben aan de huidige financiële crisis. Het was merkwaardig om te merken hoe het oude hoofdkantoor van de ABN echt niet langer meer een bank was. In de kluizen voor de waardepapieren hingen nu foto’s van punkers uit de tijd van de bank. Aan de ene kant lijkt het op een verandering, aan de andere kant hangen die punkers nu keurig ingelijst in een tijdelijke tentoonstelling, definitief ingekapseld door het establishment. Verder heeft het me opgeleverd:
-
Het was inspirerend om verschillende werkwijzen die mooi bij elkaar aansloten op één dag mee te maken. Het was fijn om met veel nieuwe mensen kennis te maken, en er in de kleine opstellingen ‘gewoon voor te gaan’.
Hierbij een link naar een initiatief dat misschien wel mooi verbonden kan worden met Finance Lab: http://www.economytransformers.com/ Hieronder volgen mijn belangrijkste inzichten. Ochtendopstelling plenair: Als er naar pijn/schuld/hebzucht/slachtofferschap/daderschap GEZIEN kan worden. Als het echt in de ogen kan worden gekeken, kan transformatie gemakkelijker plaatsvinden voor zij die zich dader of slachtoffer voelen. De verandering of transformatie zal hoe dan ook plaatsvinden vanuit de periferie van het veld. Met of zonder deze erkenning. Dit proces gaat alleen een stuk makkelijker en soepeler als er ook daadwerkelijk gezien wordt. Het element collectieve woede dat ik representeerde nam in kracht aanzienlijk af als dat gebeurde. Daarmee kreeg de nieuwe beweging ook veel meer positieve kracht voor collectieve woede in plaats van een nieuw of/of veld te voelen van 'de nieuwe' en 'de oude' krachten. Er is potientieel veel vergeving en zelfs niet eens dat hoeft nodig te zijn, als er maar gezien wordt. De nieuwe financiele instellingen deden er voor mij werkelijk niets toe. Vond ‘t eigenlijk meer van hetzelfde maar dan zonder geschiedenisbesef. Het is voor mij heel duidelijk geworden dat het andere aan de periferie al dicht aan het naderen is. Ik vraag mij alleen af of wij in Europa hierin de wereld zullen voorgaan, en dat deze langzaam volgt, of dat het een internationale beweging is. Ik was tijdens deze dag voornamelijk met Nederland en Europa bezig merkte ik. Niet zozeer met andere werelddelen. Zelfs de VS waren niet in mijn bewustzijn. Subgroep opstelling: ' Dat wat niet gezien mag worden' Het interessante voor mij is dat ik het onderwerp 'schuld' tijdens de eerste opstelling al wilde aandragen. Ik deed dat niet en koos voor collectieve woede. Bij de subgroep opstelling, kon ik het onderwerp wel inbrengen, maar ik wilde de plek helemaal niet innemen. Ik keek wel beter uit! Ik zette daar een stoel voor neer, terwijl ik er wel hoorde te zitten. Gevoelsmatig representeerde ik hier het huidige bancaire gezag. Alle aandacht ging aanvankelijk naar die stoel, tot het moment dat 'slavernij' gezien werd die op de grond lag (voor mij was slavernij de slachtoffers/kostprijs van rijkdom). De leiders van de toekomst was ik aan het einde van deze opstelling zeer bereid te volgen (ik representeerde niet zoveel op dat moment, misschien iets van mijzelf als burger) met hun plannen en ideeen als zij maar omkeken naar de schuld/slachtoffers/verleden etc. Ook hier ging het wat mij betreft weer over Zien en respect voor wat je Ziet. Met besef dus. Verder heb ik veel persoonlijke inzichten, maar die zal ik jullie besparen :-) Als jullie nog
vragen hebben of onduidelijkheden over dit snel geschreven verslag, hoor ik dat graag. Je kunt altijd contact opnemen. De eerste opstelling vond ik enorm heftig, zoals je weet. Maar achteraf herinner ik mij het meest de kracht, die ik had, buiten de kring, nadat ik opgestaan was toen je vroeg of dat mogelijk was. En het doet mij eraan denken dat een organisme of de hulp van buitenaf nodig heeft of tenminste naar buiten moet kijken om te zien wat het nodig heeft voor verandering, voor heling. Voor mij betekent het in ieder geval dat ik begrijp dat ik mij aan het losmaken ben, de onafhankelijke vrije positie zoek. En volgens mij is (een deel van) mijn missie om mensen te helpen zich los te maken en vrij te kijken, te denken en te handelen. Alleen dan ontstaat er ruimte voor vernieuwing en verandering. Maar niet zonder verleden te erkennen en bewust afscheid te nemen. Jouw uitspraak dat de oplossing elders ligt, speelt natuurlijk een rol in dat proces van de afgelopen 24 uur. Sterker nog, ik werd vanochtend om half 5 wakker van alle energie. Ik schrijf je dit ook omdat ik veel inspiratie heb gevonden in de opstelling die we daarna samen hebben gedaan. Wat mij aansprak was de vertaling naar de realiteit, het vinden van de loop van het proces, beweging in het systeem. Hoewel wij benoemt hebben wat het niet is en verder (nog) niets benoemt hebben, ligt er een aanzet naar het vervolg, een zicht op de toekomst, die zich ontvouwt. De werkelijke bijdrage aan beweging ligt voor mij ook in het onderzoeken van deze concrete vraagstukken. Daar zou ik graag verder mee willen. Er was nog één vraagstuk van een andere groep, dat mij intrigeerde, namelijk wie het initiatief moest nemen. De conclusie was een andere invulling van verzekeraars, in co-creatie. Grappig, hun insteek, vaak ook in coöperatieve vorm, is altijd meer maatschappelijk van aard geweest dan bij banken. Daar zit energie op voor mij. Misschien biedt het jou ook een invalshoek, maar dan vanuit de buitenste kring. Wat mij opviel, waren de woorden en zinnen, die binnenvielen bij deze tweede opstelling. ’s Ochtends is gezegd dat er misschien te veel woorden vielen. Maar als ze raken, precies zijn, hebben ze kracht en schoonheid, veelzeggendheid. Zelfs de dodelijke zin: ‘We moeten vooruit!’ Treffend dat Eva later in de nabespreking ook ‘industriële revolutie’ benoemde. Afgelopen jaar heb ik een leergang visieontwikkeling in organisaties gedaan, vanuit handvatten op het gebied van filosofie en management als het gaat over leiderschap en transformatie. De toegevoegde waarde van woorden in poëtische vorm speelt hierbij een grote rol, om te onderzoeken en (visie) te beschrijven. Voor mij kwam dit gisteren heel dicht bij elkaar. Omdat systemisch werken voor mij ook waarnemen is en wat, als het al nodig is, eigenlijk alleen zo te verwoorden is. Dankjewel voor de opdrachten tegen het einde van de middag. Ik zag in één keer dat ik door geld en het bijkomend aspect van macht dat daarin sluipt (het mechanisme wat natuurlijk overduidelijk is in de financiële dienstverlening), mijn creativiteit was kwijtgeraakt. Door de leergang ben ik aan het schrijven gegaan en het afgelopen jaar heb ik yoga en dans (weer) opgepakt. Het is de shift, die in mijn tijdslijn terugkwam. Ik ben verbaasd en dankbaar wat één dag mij aan zulke compacte informatie heeft opgeleverd. En het geeft zowel mij persoonlijk als in mijn werk een perspectief. Dat dagelijks werk, waarin ik ook de pijn en belasting van het verleden ervaar in het systeem. Dan is het fijn om weer je eigen stilte, rust en kracht te ervaren om uit te kunnen putten.
Ik was afgelopen vrijdag bij het financelab. Via het Hellinger Instituut kwam jullie vraag binnen om vóór zondagavond je inzichten, acties en mogelijke suggesties voor een volgende keer aan
[email protected] te sturen. Hierbij: Ik merkte dat ik na de bijeenkomst teleurgesteld was. Eerlijk gezegd vond ik het niet volledig de investering in tijd en geld waard. Het kan komen omdat ik er de eerste keer niet bij was. En misschien ook omdat ik een dergelijk onderzoek naar een maatschappelijk thema uberhaupt nog nooit heb meegemaakt. Wat ik namelijk echt als een gemis heb ervaren was een probleemeigenaar, een belanghebbende client met een concreet geformuleerde focus (vraag). Ik vond het onderzoek daarom erg 'zweven'. Het miste een duidelijk kader en focus voor het onderzoek en de opstelling. Waardoor het 'grond' miste, een inbedding. Ook voor een concreet vervolg. In mijn beleving is het uiteindelijk aan een ieder overgelaten of en zo ja wat je er verder mee wilt doen. Ik kan me voorstellen en hoor het jullie al haast zeggen: 'maar je bent onderdeel van het systeem, dus je bent ook probleemeigenaar en kunt er dus altijd een bijdrage aan leveren!". Ja, dat klopt. Maar: 1. In de communicatie vooraf was het voor mij niet helder dat dit het doel en/of het uitgangspunt was van deze bijeenkomst. 2. Het was voor mij ook niet de reden om me voor deze bijeenkomst op te geven. 3. Afgezien van de bovengenoemde 2 toch wel essentiele redenen, heb je dan wel heel veel probleemeigenaren met ieder een eigen focus. Wat draagt dat bij aan de realiteit van alle dag in de financiele sector, waar dit niet anders is en waardoor dit misschien ook juist daarom wel een maatschappelijk thema is geworden? Kortom: wat schieten we daar mee op? Mocht het zo zijn dat het bij het onderzoeken / opstellen van maatschappelijke thema's een gebruikelijk werkwijze is, dan kan ik alleen maar concluderen dat deze manier van werken mij niet aanspreekt. Persoonlijk kan ik er verder ook niet zo veel mee. Ook niet als exwerknemer of belanghebbende in de financiele sector. Het voorgaande neemt niet weg dat de werkvormen die jullie gekozen hebben mij juist wel aansprak en ik dit als waardevol heb ervaren. Maar dit dan vanuit een leerperspectief omtrent werkvormen m.b.t. opstellingenwerk en veranderkunde. En dus niet vanuit een klantperspectief / probleemeigenaarsperspectief. Dit perspectief zou ik in deze werkvormen namelijk wel echt gaan toevoegen. Kortom, mijn suggesties: - Zorg voor een belanghebbende probleemeigenaar (client) met een focusvraag - Communiceer vooraf duidelijk de uitgangspunten en datgene wat mensen kunnen verwachten van de bijeenkomst - Inventariseer de verwachtingen bij de start om mogelijk de opzet bij te sturen of om de verwachtingen van de deelnemers bij te kunnen stellen.
Als deelnemer aan het finance lab van afgelopen vrijdag heb ik het volgende inzicht opgedaan:
Voor mij is duidelijk geworden dat iedereen die onderdeel is van het financiële
systeem verantwoordelijkheid heeft te nemen, hoe klein deze bijdrage ook is. Collectieve verantwoordelijkheid is zichtbaar geworden, ongeacht de plek die je inneemt in het systeem. Ik heb hierbij piëteit voor de medewerkers van de banken, door te voelen en ervaren hoe "zwaar en onmachtig" dit kan zijn. Het was weer een indrukwekkende dag!! Dank hiervoor. Mijn inzicht en actie is om me zuiverder en simpel op mijn wereld te focussen. Om het klein te houden. In de complexiteit van de opstelling raakte ik mijn wereld en wat van mij is kwijt. In het grootse "oplossen" zag ik alleen nog maar mijn ego. Een wijze les, dank. Ik heb enkele aantekeningen gemaakt van de afronding van de grote zelf-opstellende opstelling. Antwoorden op de vraag van Jan Jacob waar de shifts waren in de opstelling: (is niet volledig) Vanuit bron: verzekeringen en vernietigende kracht houden elkaar in de klem. Verzekeringen had vernietigende kracht een hand kunnen geven. Vernietigende kracht had dat ook gehoopt. Klant met alle rekeningen: fascinerend verschil tussen bank en verzekeringen. Waar wil ik naar toe? Naar verzekeringen Verzekeringen: Oude verzekering is wetenschap. Wil wel een shift, maar wil zakelijk blijven. Angstig om grote stappen te zetten. Generatie 30+: dolend, volledig afzijdig. Werd levend door 6-jarig kind Nieuw generatie financiële adviseurs: Banken maakten de grootste beweging. Grond: vanuit het systeem kon ik niet iets zeggen. Toen ik dat wel deed gingen mensen contact met me maken. Iets in grond is iets gaan zeggen. JJ: Wat is de bron van waaruit je ging spreken? Grond: ???? Iets in mezelf? ???: Het woord voedingsbron door grond uitgesproken bracht mij in verbinding. Woede: Als de verbinding er is met de de ziel, nam woede af. Eigen verantwoordelijkheid neemt afstand. Kracht van emergency /transformatriekracht/oprechtheid, kracht van de nerd missen urgentie. Staan in buitenring Klok: het herhaalt zich. Een keer speelt het hier, dan daar.
Mijn persoonlijke ervaring wil ik graag met jullie delen. In de zelfopstellende opstelling werden - naar mijn idee- dezelfde dynamieken zichtbaar als in mei. Was het in mei een onderzoek naar nieuwe wegen….., nu was het onderzoek gericht op wat nodig is om een stap te maken naar herstel van vertrouwen in de financiële sector. Mijn beeld over maatschappelijk opstellingen is aangescherpt. Ook blijven er vragen. Ik deel ze graag met jullie. (Vanzelfsprekend komen ze vanuit mijn beleving en perspectief. De dag voor het FinanceLab is het kwartje gevallen over wat mijn idealisme doet in mij en met mijn omgeving. Dit heeft in mijn beleving zeker meegespeeld). Wiens vraag onderzoeken we eigenlijk? En in hoeverre is het integer als je elementen onderzoekt (waaronder de banken) zonder dat zij daar weet van hebben? Zijn er systeemgrenzen in maatschappelijke opstellingen?
Ik vond het achteraf aanmatigend dat wij (veel opstellers en coaches) een onderzoek doen naar stappen in een herstel van vertrouwen in de financiële wereld. Wie zijn wij om dat te doen? Ik zou het anders gevonden hebben als er mensen uit het bankwezen, beleggingswezen, verzekeringswezen, overheid, etc. erbij waren geweest. Dan was het echt dienend geweest. Collectieve en eigen verantwoordelijkheid bleven naar mijn idee een hol begrip. En zijn volgens mij van essentiële waarde. Het viel me op dat er veel werd geanalyseerd. Ook in de opstellingen. In hoeverre spraken de representaties vanuit het lege midden? De resonanties die te maken hadden met alles rond het hart stagneerden regelmatig. In nabesprekingen, in het al dan niet gezien worden in de opstelling, etc. De opstellingen in kleine groepjes waren erg fijn om te doen, omdat ik hierdoor meer in verbinding kwam met mijn eigen plek in het geheel en met de beweging die ik van daaruit kan maken. Zijn we onderaan de U geweest? Voor mijn gevoel niet. Ik was onder de indruk van het financelab, zowel/juist voor mijzelf en het geheel, maar dat is hetzelfde. Het voelde als een inwijding. Missie is het woord dat blijft. Ik voel een complementariteit en een sterke verbondenheid, en er 'is' inderdaad iets met Steve dat onder de biografie verborgen ligt, waar ik nog niet bij kan.
Oogst uit de subgroepen Hieronder tref je de foto’s aan die we gemaakt hebben van de flipovers. Daarop staat de oogst van de sub-opstellingen.
Vervolg Wij kunnen wel stellen dat wij terugkijken op twee indrukwekkende en leerzame bijeenkomsten waarbij we schouder aan schouder, als begeleiders en als deelnemers, samen gekeken en gewerkt hebben aan thema’s in de financiele branche. Wat speelt er? Hoe hangt dat samen? Wat kan ieder van ons daarmee? Thema’s die onszelf raken als mens, als Nederlander, als wereldbewoner, als gebruiker van financiele producten enz..... Daarbij hebben wij niet de intentie gehad dat wij de financiele branche kunnen veranderen. We kunnen wel onszelf veranderen en daarmee bijdragen aan het geheel. De vragen over ‘wiens vraag onderzoeken we eigenlijk’en de bedding voor - of verbinding tussen hetgeen we gedaan hebben, zetten ons ook aan het denken. Enerzijds neemt ieder wat er op dat moment past in zijn/haar leven, anderzijds willen we ook samen, vanuit verbinding, ‘iets’doen. Of dat geslaagd is puzzelt ons evenzeer. De winter is een periode waarin alles ogenschijnlijk tot rust en inkeer komt. Zo ook bij ons. Deze periode zullen wij gebruiken om alles te laten bezinken, alle reacties tot ons te nemen, en om te kijken of zich een volgende stap aandient. In elk geval hebben we vertrouwen Hartelijk dank voor jouw energie en bijdrage in de stappen die we gezet hebben. Alle goeds in alles dat je onderneemt en een mooie jaarwisseling gewenst.
Groeten van Jan Jacob Stam, Eva Beerends, Esther de Haan en René de Haan
