om dit complexe project te realiseren zonder ongevallen en met minimale hinder voor de gebruikers

range

4

royal haskon i ng n i euwsbri e f > ve rsi e n l > jaargang 6 > numme r 4 > oktobe r 2008

3

4

Prognose vastgoedprojecten verbeterd



Kustontwikkelingen en innovatie

6

Water zonder kleur in Spannenburg

7

Optimalisering beveiliging havengebieden

DeltaCompetition Drie nieuwbouwprojecten voor Wat: DeltaCompetition 2008 Waar: Laurenskerk te Rotterdam Wanneer: 18 november 2008 Meer info: www.deltacompetition.com

Op 18 november maakt een internationale jury (onder leiding van prof. dr. Julian Hunt, hoogleraar klimaatmodellering aan University College Londen) de winnaar bekend van de tweede DeltaCompetition. Royal Haskoning vraagt als initiator van deze internationale prijsvraag de toekomstige generatie mee te denken in het zoeken naar duurzame oplossingen voor de problemen – maar ook kansen – die klimaatverandering in dichtbevolkte deltagebieden met zich meebrengt. Dit jaar schreef Royal Haskoning deze prijsvraag voor de tweede keer uit, om studenten te stimuleren innovatieve ideeën en gedurfde strategieën te bedenken in het licht van klimaatverandering in deltagebieden waar ook ter wereld. Een internationale jury beloont het beste individuele paper ( 1 5000) en teampaper ( 1 10.000). De beste papers worden gepubliceerd. Ook voor de tweede editie van de DeltaCompetition is de internationale belangstelling van bachelors, masters studenten en promovendi groot. Van de 64 aanmeldingen zijn er 33 individuele en 31 teamregistraties uit in totaal 14 landen. In 2006 ging de prijs naar een team van de TU Delft, dat kwam met een model van ‘De drijvende stad’. Een plan dat niet alleen hoge ogen gooide in de

allereerste DeltaCompetition, maar dat hetzelfde jaar ook als winnaar uit de bus kwam tijdens de Klimaatshow van de NCRV. Jan Bout, CEO Royal Haskoning: “De Drijvende Stad won vanwege de originaliteit, een goed en wetenschappelijk uitgewerkte basis en een op de praktijk en toepasbaarheid doordacht ontwerp. De inzendingen van dit jaar laten zien, dat wij ook nu weer kunnen rekenen op een winnend ontwerp, dat met een gedurfde oplossing komt voor de toenemende wateroverlast als gevolg van klimaatveranderingen.” Het symposium Adapting the deltas of the World to Climate Change: ‘Inspiration from the Next generation’, wordt 18 november in Rotterdam gehouden. Cees Veerman zal een toelichting geven op zijn Delta-advies en we praten samen met hem en de genomineerde studenten over adaptatiestrategieën in Nederland en andere landen.” In november wordt er een speciale Range Focus gewijd aan klimaatverandering in deltagebieden. Daarin bespreken wij de problemen – en kansen – die klimaatveranderingen met zich meebrengen en gaan in op de oplossingen waar Royal Haskoning bij betrokken is.

DeltaCompetition 2008

GGZ Zwolse Poort

Eén architect, maar wel per locatie een eigen bouwcombinatie en projectleider

In opdracht van Stichting Zwolse Poort Instelling voor geestelijke gezondheidszorg voor WestOverijssel voert Royal Haskoning BM de directie en toezicht over drie nieuwbouwprojecten. In de prijsvormingsfase heef t Royal Haskoning BM bovendien de aanbesteding begeleid en de contracten met de uitvoerende par tijen opgesteld. Bijzonder aan deze opdracht is dat de drie projecten op verschillende locaties in Zwolle zijn ontworpen door dezelfde architect, maar dat elke locatie een eigen projectleider en bouwcombinatie heeft. Stichting Zwolse Poort verhuist van Raalte naar Zwolle en bouwt daar een kliniek ten behoeve van acute psychiatrie, een (poli)kliniek ten behoeve van verslavingszorg en een kliniek ten behoeve van ouderen-

OV Terminal Utrecht op de schop Bouwen met de keuken open

Grote, internationaal georiënteerde stations moeten ook in de nabije toekomst de treinreiziger het gewenste kwaliteitsniveau kunnen bieden, vindt ProRail. Daarom wordt er in Amsterdam, Utrecht, Den Haag, Rotterdam, Arnhem, Breda en Delft gewerkt aan de nieuwbouw of verbouw van deze grote (HSL)stations en hun directe omgeving. Het verwerken van de enorme aantallen reizigers en passanten gaat echter gewoon door, terwijl bouwverkeer en reizigersverkeer elkaar kruisen. Royal Haskoning ondersteunt ProRail in diverse projecten bij het projectmanagement voor de realisatie van de OV Terminal in Utrecht, het opzetten en implementeren van veiligheidsmanagement en

risicobeheersing. Bijvoorbeeld bij het omvormen van Utrecht Centraal tot een goed geoliede openbaar vervoer terminal. Dit station zal mede door de komst van de HSL 100 miljoen reizigers te verwerken krijgen. Doelstelling van ProRail is,

om dit complexe project te realiseren zonder ongevallen en met minimale hinder voor de gebruikers.

Ingenieus systeem

“Dankzij een nauwkeurige voorbereiding, fasering en uitvoering van de werkzaamheden bewaken wij de veiligheid van bouwpersoneel en dereizigersstromen,” vertelt veiligheidsdeskundige Stefan van den Broek. ”Op basis van een ingenieus veiligheidsmanagementsysteem worden gevaarlijke situaties voorkomen en eventueel direct gemeld en opgelost. Een eenvoudige gedragsmethodiek helpt bij het

neuropsychiatrie, langdurige zorgafhankelijken en dagbehandeling. De projecten zijn herkenbaar door een gelijksoortige bouwwijze en mediterraan uiterlijk met veel gebruik van gevelstucwerk en hout, maar hebben wel elk specifieke bouwkundige kenmerken. “Royal Haskoning BM werd er bij gehaald nadat de aanbesteding van de drie projecten was vastgelopen,” licht projectleider Ben Molema toe, die verantwoordelijk is voor één van de kliniek en “Dat zorgde voor aanzienlijke tijdsdruk met betrekking tot de oplevering, want de oude huisvesting van Zwolse Poort was inmiddels al verkocht en ingepland voor woningbouw. Het is Royal Haskoning BM na stevige onderhandelingen en bezuinigingsronden gelukt de projecten weer op de rails te krijgen.

Zoals het er nu naar uitziet zullen de drie projecten binnen budget en op tijd worden opgeleverd.” Bé Komduur, projectleider Nieuwbouw van Zwolse Poort, is blij met het goede samenspel van de drie projectleiders van Royal Haskoning BM: “Ik weet hoe moeilijk het is om in een dergelijke situatie de uitvoering strak te houden bij de aannemende partijen, als je zelf het bestek niet hebt geschreven. De projectleiders weten de kruisbestuiving van de drie projecten goed te benutten, waardoor een slimmigheid of bezuiniging bij het ene project ook direct wordt doorgerekend voor de andere twee. Dat heeft al verschillende keren voordeel opgeleverd.” Contactpersoon Ben Molema

+31 (0)38 4239 818

[email protected]

nemen van beslissingen die ongevallen helpen voorkomen.”

Lees meer online…

Veiligheidsbeheersing

Stefan van den Broek

Marc Unger, projectmanager Railport Utrecht, benadrukt: “ProRail is een publieke opdrachtgever die volop in de schijnwerpers staat. Utrecht Centraal vormt letterlijk het middelpunt van alle treinverkeer. Op een normale werkdag verkeren er 150 tot 180 duizend reizigers in ons station. Een goede veiligheidsbeheersing op het gebied van techniek, organisatie en gedrag is daarom een absolute voorwaarde tijdens dit complexe bouwtraject. Royal Haskoning zorgt als ervaren en betrouwbare partner voor groen licht op het gebied van veiligheid.”

Contactpersoon

+31 (0)20 5697 739

[email protected]

Sittard krijgt revolutionair ‘ziekenhuis van de eeuw’ Tussen Sittard en Geleen is in rap tempo gewerkt aan het concept van het revolutionaire, nieuwe Maaslandziekenhuis. Door volkomen ‘out of the box’ te durven denken, is gekozen voor een nieuw zorgconcept en een zeer ongebruikelijke volgorde van werken. De technische en praktische inrichting maken het verblijf in het ziekenhuis voor patiënt, medische professionals en bezoekers tot een bijzondere beleving. Vanuit de hele wereld is er belangstelling voor deze trendsetter. Mevrouw Henny van Laarhoven, projectdirecteur van Orbis Medical Park, noemt het nieuwe ziekenhuis met gepaste trots ‘het ziekenhuis van de eenentwintigste eeuw’. pc met behulp van een zogenaamde smartcard (medewerkerspas). Via die pc heeft hij toegang tot het actuele elektronische patiëntendossier van al zijn patiënten. Als er meerdere professionals na elkaar contact hebben met de patiënt, is het de bedoeling dat deze de patiënt na elkaar in zijn ruimte opzoeken. En zij maken allen weer gebruik van datzelfde patiëntendossier. Door alle medewerkers niet langer een eigen kantoor, maar flexplekken te geven, is veel ruimtewinst behaald. Mede door de elektronische patiëntendossiers is dat nu mogelijk.

Functionaliteit

De laatste hand wordt gelegd aan het atrium, met looppaden voor de patiënten en loopbruggen voor het personeel

“Omdat de Raad van Bestuur een nieuwe aanpak nastreefde, waarbij de techniek minstens net zoveel aandacht moest krijgen als het gebouw, is eerst de technische adviseur geselecteerd,” legt Frans Lenting uit, projectleider bij Royal Haskoning. “De keuze viel daarbij op de daartoe opgerichte Vof Van Heugten/Huygen (Van Heugten is een onderdeel van Royal Haskoning). Pas daarna is architect Bonnema geselecteerd. De Raad van Bestuur combineerde daarmee bewust een ervaren adviseur voor de technische installaties met een in de gezondheidszorg nog onervaren architect. Hun doel: het streven van de organisatie naar

Kalender

een geheel nieuwe manier van werken, vertalen in een concreet ziekenhuisontwerp.”

Elektronisch patiëntendossier

In het plan van aanpak staat de patiënt letterlijk centraal. Hij hoeft niet langer naar de dokter toe, maar de dokter komt bij hém. Aan beide zijden van het atrium liggen daarom 126 eenpersoons spreek- en onderzoekkamers. De patiënt wordt ontvangen in een van deze ‘ontmoetingsruimtes’. De medische professionals hebben aan de andere kant van die kamertjes een eigen verblijfs- en loopgebied. Elke specialist kan plaats- en tijdsonafhankelijk inloggen op iedere

“De inrichting en vernieuwing van alle processen is gebaseerd op de inzet van moderne ICT- en logistieke ondersteuning. Ook is gekeken naar de functionele ruimtes die nodig zijn om deze processen te ondersteunen”, aldus mevrouw Van Laarhoven. Door door deze nieuwe bril naar de indeling van ons ziekenhuis te kijken, hebben we gekozen voor standaardisatie van verpleegkamers en spreekkamers en flexwerkplekken. Deze nieuwe manier van werken vergt een enorme omschakeling en gewenning van alle betrokkenen. Daarom is er tijdens de bouw op de oude ziekenhuislocatie een tent opgesteld, met daarin een proefopstelling van de nieuwe polikliniek en verpleegafdeling. Medische professionals konden op die manier al proefdraaien in hun nieuwe werkomgeving. Door links te leggen met het bedrijfsleven hebben we op terreinen als projec tmanagement, inleren, logistiek en de verblijfsomgeving voor onze patiënten heel veel vernieuwingen toegepast.”

Wanneer?

Wat?

15 oktober

De 7e Wales National Cardiff Conference on Flooding

21 - 23 oktober

Ifest08

Flanders Expo te Gent

de toonaangevende internationale vakbeurs voor milieu en veiligheid in Flanders Expo te Gent.

5 november

Extreme Flooding 2008 – London

Londen

Emergency Planning en Flooding meer informatie op CIWEM

11 en 12 november Jet-Net Career Day

‘The Convention Factory’ te Amsterdam

Kijk voor meer informatie op www.jet-net.nl

18 november

DeltaCompetition Award Ceremony

Laurenskerk, Rotterdam

www.deltacompetition.com

27 november

Megacities

TU Delft

TU Delft, faculteit Architectuur www.megacities.nl

9 - 10 december

Congres: rbca risk based corrective action for contaminated land & controlled waters

Peterborough

Contactpersoon: B. Conroy +44 (0)1733 336128 [email protected]

2 << range oktober 2008

Waar?

Technisch adviseur

Techniek speelt een cruciale rol in een ziekenhuis. Een dergelijk gebouw vraagt ongeveer evenveel warmte als koude (koeling) en dús veel energie, omdat het continu in gebruik is. Omdat het primaire proces (het behandelen van patiënten) afhankelijk is van redundante (dubbele) hightech apparatuur en datacenters, is goede en, betrouwbare koeling een eerste vereiste. De technisch adviseur behartigde alle elektrotechnische en werktuigbouwkundige installaties tot en met het ontwerp van de energiecentrale, dat als hoofdsysteem beschikt over warmte/koudeopslag in de bodem. “Wij hebben zwaar geleund op de deskundigheid en ervaring van onze technisch adviseur om te checken of al onze ideeën ook echt uitvoerbaar waren,” aldus mevrouw Henny Van Laarhoven. “Veel processen zijn gedigitaliseerd en geautomatiseerd. Onze Vof heeft alle processtappen met betrekking tot de technische haalbaarheid gecontroleerd en gevalideerd, want ons ziekenhuis moet optimaal kunnen functioneren. In een vroegtijdig stadium hebben wij

daarom samen met hun specialisten alle technische installaties van de OK en het laboratorium minutieus doorlopen, om te checken of die aansloten op onze proceseisen.”

Strak draaiboek

Eind 2008 is het complex gereed voor ingebruikname. Volgens een strak draaiboek starten operatiekamer, radiologie en laboratoria al enkele weken voor de verhuizing in het nieuwe ziekenhuis op. Enkele dagen voor de verhuizing wordt het aantal geplande operaties verminderd, zodat zo min mogelijk patiënten vervoerd hoeven te worden naar het nieuwe ziekenhuis. De poliklinieken gaan twee dagen daarvoor naar een verminderd activiteitenniveau. Op diezelfde dag zullen ook de patiënten van het geestelijk gezondheids- en revalidatiecentrum inhuizen. Het geneeshuis van de tweeëntwintigste eeuw is dan een feit. Contactpersoon Frans Lenting

+31 (0) 24 366 7514

[email protected]

Even praten met…

André Rongen

Binnen een grote, internationale organisatie als Royal Haskoning drukken duizenden mensen hun eigen, individuele stempel op het bedrijfsresultaat. Af en toe willen we één daarvan eens extra in de spotlights zetten. André Rongen startte zijn loopbaan als architect bij het later door Royal Haskoning overgenomen De Weger en is kort geleden gepensioneerd. Fokker was 25 jaar lang zijn grootste klant. In opdracht van presidentdirecteur Frans Swarttouw bewaakte hij de huisstijl van dit typisch Nederlandse icoon bij ver- en nieuwbouwplannen voor bijvoorbeeld hangars, werkplaatsen en kantoorgebouwen van de vijf toenmalige vestigingen. “Goed luisteren naar wat de klant wil is de sleutel tot ons succes,” weet André, “net zoals het optimaal benutten van alle vakkennis binnen Royal Haskoning.” In 2003 won hij samen met twee jonge ontwerpers een prijs met het vernieuwende project ‘Thuis in de stad’, een nieuwe kijk op ouderenhuisvesting in de toekomst. “Laat (dementerende) ouderen in kleine groepen in hun vertrouwde sociale omgeving en haal de verzorging naar hen toe,” aldus André. “In woningen die daar geschikt voor zijn.” In zijn plan fungeerde een ‘geheugenwand’ als aanzet tot een gesprek, tot herinneringen ophalen. André zette Royal Haskoning met zijn winnend project op de kaart binnen de ouderenzorg en veel van zijn ideeën worden inmiddels toegepast. “Ik ben blij dat onze Raad van Bestuur onze signalen oppakte en zich door selectieve overnames (VHP, BM, Van Heugten) een verdiende plaats heeft verworven binnen deze marktsector.” André filosofeerde ook graag in allerlei belangenverenigingen met verantwoordelijken over planontwikkeling.”Dat heeft Royal Haskoning leuke opdrachten opgeleverd, zoals de omvorming van Maxis in Muiden tot winkelcentrum. Wat ik altijd heb gewaardeerd tijdens mijn 40-jarige loopbaan is, dat ik de kans kreeg om nieuwe initiatieven te ontplooien. Dat er niet alleen sec naar commercieel gewin werd gekeken, maar ook naar het leveren van een maatschappelijke bijdrage.” Helemaal gestopt met werken is André Rongen nog niet. Zo is hij door de koningin voor het leven benoemd tot arbiter bij de Raad voor Arbitrage in de bouw. “Als iets me daar duidelijk is geworden, is het dat de communicatie in de bouw zeer matig is. Daar is nog een mooie rol weggelegd voor onze architecten en projectleiders.”

Spillways in Plaquemines ten behoeve van verlaging waterstanden New Orleans

Huizen op extra hoge palen als verweer tegen overstromingen

Royal Haskoning adviseert New Orleans over duurzame oplossingen in de strijd tegen overstromingen. Orkaan Katrina veroorzaakte drie jaar geleden in dat gebied een enorme ramp en onlangs wist de stad net te ontkomen aan orkaan Gustav. Student Marcel van de Waart analyseerde met een computermodel ten zuiden van New Orleans de waterstanden rondom Plaquemines tijdens orkanen. Dit als onderdeel van zijn afstudeerproject voor zijn studie Civiele Techniek aan de Universiteit Twente. Wanneer Marcel alle gegevens heeft verwerkt in zijn analyse, worden zijn bevindingen aangeboden aan het Army Corps of Engineers, de Amerikaanse Rijkswaterstaat. Plaquemines is een dunbevolkte maar vruchtbare strook van ongeveer 100 kilometer lang en drie kilometer

breed langs de dijken van de Mississippi. Orkaan Katrina stuwde het water tegen deze dijken en die rondom New Orleans, waardoor sommige het begaven. 80 procent van de stad kwam onder water te staan en veel mensen verloren hun leven. “Alle dijken ophogen langs Plaquemines is erg kostbaar en leidt alleen maar tot meer opstuwing van het water bij een volgende orkaan. Daarom onderzoek ik de werking en de meest ideale locatie van spillways,” legt Marcel uit. “Dat zijn plaatsen in de kilometerslange dijken, waar gedeelten van de dijken pertinent verlaagd of verwijderd kunnen worden. In geval van een orkaan kan het water daardoor op plaatsen waar het minder kwaad kan gecontroleerd wegvloeien naar de westkant, zodat de opstuwing niet zo groot is. Alles wijst erop dat met deze methode een waterstandsverlaging van 0,5 – 1 meter kan worden bereikt voor de oostkant van New Orleans.”

Voor het uitwerken van zijn voorspelmodel mocht Marcel gebruik maken van het ADCIRC-rekenmodel op de supercomputer van de Notre Dame Universiteit in South Bend. Royal Haskoning werkt samen met deze universiteit aan projecten rondom New Orleans. Hij onderzoekt nu ook het effect van de combinatie van een hoge waterstand in de Mississippi en een orkaan. “Hier in Nederland ga ik alle gegevens verder doorrekenen en mijn conclusies uitwerken, zodat projectmanager Mathijs van Ledden mijn rapport kan aanbieden aan het Army Corps.”

Lees meer online… Contactpersoon

Mathijs van Ledden

+31 (0)6 52 36 19 87

[email protected]

Center of Excellence

Gelre Zutphen bouwt als eerste voor eigen rekening en risico De nieuwbouw van Gelre Zutphen zal de geschiedenis ingaan als het eerste Nederlandse ziekenhuis dat voor eigen rekening en risico gebouwd werd. Het ziekenhuis loopt als pilot voor op de nieuwe wetgeving WTZi (Wet Toelating Zorginstellingen). Een facet van de WTZi is om zorginstellingen geleidelijk meer vrijheid en verantwoordelijkheid te verlenen, door terugdringing van overheidsbemoeienis met de capaciteit en de ontwikkeling van (vervangende) nieuwbouw. De primaire verantwoordelijkheid voor alle vastgoedkosten komt daarmee bij het ziekenhuis te liggen. Het ziekenhuis zal voorjaar 2010 worden opgeleverd. Gelre Zutphen heeft bewust gekozen voor één adviseur voor alle gebouw-, installatie- en inrichtinggerelateerde aspecten. Adviseur Wim Zweers van Royal Haskoning: “Omdat er wordt gebouwd voor eigen rekening en risico, is er op basis van een businessplan een grote focus op doorlooptijd en investeringsbudget. Van budgetsuppletie vanuit andere hoeken is geen sprake meer. De realisatie van het ziekenhuis is met vier jaar extreem kort: een derde van de gebruikelijke doorlooptijd. Deze nieuwe manier van werken is voor alle partijen een uitdaging. De Nederlandse ziekenhuismarkt kijkt dan ook met argusogen of wij alle doelstellingen zullen halen. Wij zetten een nieuwe methodiek in, die de komende 20 jaar ook door onze concurrenten zal worden toegepast.”

Gescheiden functies

Royal Haskoning kreeg de ruimte om ‘expert driven’ met een voorstel te komen dat binnen budget en tijd paste. In de ontwerpfase is gezocht naar zoveel mogelijk flexibiliteit en verandermogelijkheden in de toekomst tegen lage kosten. Wim Zweers: “De hoofdmaatvoering van het ziekenhuis is anders dan gebruikelijk. Het plan voorziet in een duidelijke scheiding van functies. De ‘hotfloor’ (met complexe ziekenhuisfuncties als OK, IC, spoedeisende hulp en laboratorium) ligt gescheiden van de verpleegafdelingen, poliklinieken en kantoren. De vernieuwingen in de techniek gaan zó snel, dat de hotfloor een veel kortere levensduur heeft (circa 20 jaar) dan de rest van het ziekenhuis (circa 40 jaar). Daarom is in het ontwerp meegenomen, dat de hotfloor na 20 jaar met minimale verstoring van de bedrijfsprocessen kan worden vervangen door nieuwbouw ernaast te realiseren.” Contactpersoon

Bundeling van krachten bij financiële prognoses vastgoed

Wim Zweers

+31 (0)24 3284 528

[email protected]

Royal Haskoning is een intensief samenwerkingsverband aangegaan met een krachtige partner. Samen met Vastgoed Regie & Rekenkamer (VR) wil Royal Haskoning een ‘Center of Excellence’ vormen om in een zo vroeg mogelijk stadium op basis van kengetallen (kosten en opbrengsten) opdrachtgevers te adviseren over de financiële haalbaarheid van vastgoedprojecten. Transparantie en uniformiteit zijn daarbij essentiële uitgangspunten.

Vastgoed Regie & Rekenkamer is een kenniscentrum dat (aan vastgoed gelieerde) financiële adviezen verstrekt. De organisatie levert financiële en technische adviezen ten behoeve van projecten van overheden (landelijk, provincie, gemeenten) en partijen in de particuliere markt, zoals ontwikkelaars, bouwers, beleggers, woningcorporaties en financiers. Door hun krachten te bundelen in een Center of Excellence, kunnen bedrijven en gemeenten een verbreed (financieel) dienstenpakket en kwalitatieve advisering verwachten. Beide zakenpartners worden bij het uitvoeren van hun adviesopdrachten ondersteund

door Reasult software. Deze software is ontwikkeld in nauwe samenwerking met accountants en belastingadviseurs en specifiek toegespitst op het rekenen aan vastgoed in ontwikkeling (opstal en grond) en in belegging. Daarmee komt een eind aan het werken in Excell spreadsheets, waar gemakkelijk foutjes in kunnen sluipen.

Ingewikkeld

“Het hele financiële spel rondom grondexploitatie en vastgoedontwikkeling is best ingewikkeld,” stelt adviseur Piet Zwinkels van Royal Haskoning. “Een gemeentelijke grondbank moet bij verkoop van grond aan particulieren of projectontwikkelaars goed afwegen welke grondprijs de kosten aan zaken als infrastructuur, bodemsanering of geluidsisolatie (langs spoor of snelweg) dekt. Een vastgoedontwikkelaar wil van tevoren berekend hebben wat zijn

investeringen en rentekosten zijn, wat zijn cashflow is, om te beslissen of een project wel of niet doorgang vindt. Als Center of Excellence kunnen wij de essentiële input leveren om dergelijke strategische beslissingen te nemen. Vastgoed Regie & Rekenkamer heeft alle financiële expertise rondom vastgoed- en grondexploitatie in huis, zoals Reasult Software. Royal Haskoning adviseert omtrent alle facetten op het gebied van locatieen vastgoedontwikkeling, zoals architectuur, milieu, infrastructuur, ruimtelijke ordening en project- en procesmanagement. Als Center of Excellence zijn wij een ijzersterke speler en onze adviseurs kunnen de concurrentie met deze gebundelde knowhow het hoofd bieden.”

Complementair

Ook directeur Ad de Vries van Vastgoed Regie & Rekenkamer voorziet een grote markt voor

De nieuwbouw van Gelre Zutphen

deze samenwerking: “Wij zochten een complementaire partner. Een internationaal ingenieursbureau dat in Nederland tot de top behoort. Haskoning voldoet royaal aan onze eisen. Bij alle adviezen die Royal Haskoning geeft, hoort uiteraard een financiële verantwoording. Die financiële component biedt vastgoedexpert VR. Gezamenlijk presenteren wij de klant een totaalbeeld. Onlangs adviseerden wij bijvoorbeeld een consortium bij de inschrijving op het project Leidsche Rijn (Utrecht), het grootste project dat momenteel in Nederland speelt. Ik verwacht dat onze samenwerking de uniciteit van het product van Vastgoed Regie & Rekenkamer – het adviseren ten aanzien van de

financiële besluitvorming die ontwikkelaars en beleggers moeten realiseren – benadrukt.”

Wro

Het Center of Excellence springt overigens ook in op de nieuwe Wet ruimtelijke ordening (Wro). “Per 1 juli 2008 zijn gemeenten wettelijk verplicht een grondexploitatieberekening bij hun nieuwe bestemmingsplannen te voegen,” aldus Piet Zwinkels. “Wij kunnen daar alle benodigde berekeningen voor aanleveren.” Contactpersoon Piet Zwinkels

+31 (0)24 3284 152

[email protected]

oktober 2008 range >> 3

Voorstellen veiliger kust en vliegveld in Noordzee Royal Haskoning en baggerbedrijf Van Oord komen met voorstellen om de veiligheid van Nederland langs de kust te bevorderen, de druk op de Randstad terug te dringen en tegelijkertijd de schaarse ruimte die we hebben nog beter te gebruiken. Zij breken een lans voor een kostenneutrale kustuitbreiding in Noord- en ZuidHolland en Zeeland met drie kilometer en een internationaal vliegveld met draaibare banen in zee als verlengstuk van Schiphol. Deze baanbrekende voorstellen zijn gebaseerd op de kennis en ervaring die beide partijen in de loop van vele jaren hebben opgedaan

met ontwerp en realisatie van grootschalige landaanwinningsprojecten en kunstmatige eilanden in zee, waaronder recentelijk de Palmeilanden en De Wereld in Dubai. Door hun denkkracht te bundelen, geven beide partners (elk vanuit hun eigen werkterrein) antwoord op vragen die in Nederland leven met betrekking tot de veiligheid van de kust als gevolg van de verwachte zeespiegelstijging, het gebrek aan ruimte en de behoefte aan uitbreiding van de natuurlijke leefomgeving in de dichtbevolkte Randstad.

GEWAB Arnhem opgeleverd

Het voormalige terrein van het Arnhemse Arnhemse Gemeentelijk Waterleiding Bedrijf (GEWAB) is omgetoverd tot één samenhangend stedelijk ensemble. De architecturen van de Cie (hoekgebouw, publieke hal) en Royal Haskoning Architecten (hoogbouw, aansluitingen op het bestaande stadskantoor) zijn zorgvuldig op elkaar afgestemd. Het leitmotiv is: Schering en inslag. Het stadskantoor, de marktkantoren (waaronder een 60 meter hoge kantoortoren), de retail en horecaruimten, evenals een ondergrondse parkeergarage zijn in fasen opgeleverd en zijn inmiddels geheel in gebruik genomen.

Post hbo-opleiding Chemicals Management Saxion Hogescholen en Royal Haskoning organiseren samen de opleiding Chemicals Management. Saxion Hogescholen is één van de grootste hogescholen van Oost-Nederland met vestigingen in Deventer, Enschede en Apeldoorn en ongeveer 20.000 studenten. Chemicals Management is een leergang op (post) hbo-niveau, die zich in het bijzonder richt op interne professionals bij bedrijven en externe consultants bij adviesbureaus, die betrokken (zullen) zijn bij de implementatie van de REACH wet- en regelgeving in chemische bedrijven. Om de leergang met succes te kunnen doorlopen is basiskennis van de chemie essentieel. Als toelatingsvoorwaarde geldt derhalve een relevante hbo-opleiding op het gebied van (technische) milieukunde/ milieutechnologie, chemie/chemische technologie, arbeidshygiëne, hogere veiligheidskunde of vergelijkbaar gebied. Of een aantoonbare, overeenkomstige combinatie van opleiding en werkervaring, met accent op chemie.

Kijk voor meer informatie op: www.saxion.nl/cursus/cma/kort

De zucht naar het schone van Dubai Het Architectuur Centrum Nijmegen organiseert samen met hoofdsponsor Royal Haskoning een bijzondere expositie over de architectonische ontwikkelingen in de woestijnstad Dubai. De expositie vindt plaats in het kader van de expositie ‘Luxe en decadentie’ in het Museum het Valkhof in Nijmegen en duurt van 10 september t/m 26 oktober 2008. Dubai is één van de snelst groeiende steden ter wereld. Het is een stad waar architectonische fantasieën werkelijkheid worden en waar luxe geen grenzen kent. Maar er worden zeker ook objecten

neergezet die state of the art zijn qua milieutechniek. Royal Haskoning is een van de buitenlandse partners die meebouwt aan deze indrukwekkende metropool. Dubai heeft zich ontwikkeld van klein vissersdorpje in het Golfgebied tot een droomstad voor vakantiegangers en onroerend goed. De expositie biedt inzicht in diverse adembenemende en gezichtsbepalende projecten in Dubai. De organisatoren konden volop gebruikmaken van de expertise van Royal Haskoning op onder andere het gebied van architectuur en water.

Nieuwe bedrijfsnaam: Chuchawal Royal Haskoning Op 11 augustus maakten Chuchawal Pringpuangkeo, hoofdaandeelhouder en Jan Bout, voorzitter van de Raad van Bestuur van Royal Haskoning, de nieuwe naam van Chuchawal – De Weger Internationaal Ltd. bekend: Chuchawal – Royal Haskoning Ltd. Beide partijen werken al samen sinds de overname van De Weger door Royal Haskoning in 2001. Chuchawal Royal Haskoning zet op de Thaise markt alle

4 << range oktober 2008

activiteiten voort op het gebied van stedelijke inrichting, gebouwen, infrastructuur, havens, industrie, energie, water en milieu. De meeste klanten zijn overheidsinstanties, internationale financiële instituten en multinationals. Daarmee biedt Royal Haskoning werkgelegenheid aan 4300 medewerkers in 68 kantoren in 24 verschillende landen.

Kantoor Dordrecht krijgt nieuw pand Op 4 juli jongstleden is de eerste paal de grond ingegaan voor het nieuwe kantoorpand ‘Rivierstaete’ van Royal Haskoning in Dordrecht. Deze symbolische eerste paal werd geslagen door wethouder Van den Oever van Economische Zaken en Grondbeleid van de gemeente Dordrecht en door Jan Bout, voorzitter Raad van Bestuur van Royal Haskoning. Van de 4300 medewerkers van Royal Haskoning werken er 150 vanuit Dordrecht. De algemene toename in nationale en internationale projecten en de bijbehorende toename in medewerkers noopten het bureau om uit te kijken naar alternatieve kantoorruimte in Dordrecht. Het huidige pand aan de Laan der Verenigde Naties biedt namelijk geen mogelijkheden om uit te breiden. In 2007 werd daarom besloten uit te zien naar geschikte nieuwe kantoorruimte, met de expliciete wens om in de gemeente Dordrecht te blijven. Naast Dordrecht heeft Royal Haskoning nog 21 kantoren in Nederland. Begin 2008 opende de organisatie ook al een nieuw kantoor in Rotterdam. Medio 2009 zullen de medewerkers vier van de zes verdiepingen van hun nieuwe pand aan het Wilgenbos betrekken.

Royal Haskoning en Aluchemie tekenen 5-jarige overeenkomst Vrijdag 26 september onder-tekenden Henk Pauw, algemeen directeur Aluchemie en Leo Visser, lid van de Raad van Bestuur Royal Haskoning een overeenkomst voor de komende vijf jaar. Daarmee bevestigen beide organisaties de reeds bestaande samenwerking. Aluchemie heeft komende jaren de nodige projecten op de planning staan, waarbij Royal Haskoning haar ondersteuning zal verlenen. In het verleden heeft Aluchemie goede ervaringen opgedaan met de organisatie, zoals de revisie van ovens. De modernisering en uitbreiding van de fabriek in Botlek is dan ook in vertrouwde handen. Sinds juni heeft een team van Royal Haskoning een project-kantoor op locatie in Botlek en is bij diverse projecten betrokken van voorbereiding tot eindresultaat. Experts uit verschillende werkvelden werken samen aan veiligheid, ontwerp, logistieke processen, projectmanagement en product-ontwikkeling.

Royal Haskoning op de Wereld Expo in Zaragoza Water en duurzame ontwikkeling vormden het thema voor de Wereld Expo in Zaragoza. Nederland heeft hier een goed visitekaartje afgegeven, met het laatste inzicht op het gebied van kust- en waterwerken, als hét land voor watermanagement, watertechnologie, deltatechnologie en klimaatverandering. Speciale aandacht was er voor ‘Building with Nature’ en voor het ‘Internationale Jaar van de Sanitatie’. De presentatie van Royal Haskoning kreeg een oranje randje met het uitgebreide bezoek van prins Willem Alexander en prinses Maxima. De organisatie was één van de acht sponsoren die de Nederlandse inbreng mogelijk maakten. Op 25 juni vlogen 150 Nederlanders uit de watersector op uitnodiging van het Netherlands Water Partnership (NWP) naar de Wereld Expo onder leiding van staatssecretaris Frank Heemskerk van

Economische Zaken. Royal Haskoning was erbij met adviseurs Auke Piek en Hein Pijnappel. De directeur van het NWP, Jeroen van der Sommen: “Zo langzamerhand is iedereen er steeds meer van overtuigd dat het nut heeft

om ons als Nederlandse watersector gezamenlijk te presenteren. Dat zie je ook op dit soort dagen. Je bent herkenbaar als land waar kwalitatieve en innovatieve oplossingen op het gebied van water te halen zijn.”

land en zee en wordt een icoon van innovatie, een nationale trots en zal leiden tot versterking van Nederlands internationale concurrentiepositie op het gebied van duurzame energie, waterwerken en natuur en milieu.” Superbus, zonnemuur, valmeer, mosselkwekerij, ‘blue energy’centrale en vliegerenergie zijn slechts enkele mogelijkheden die ‘Natuurlijk Afsluitdijk’ creëert als tweede Afsluitdijk. De Adviescommissie vond dat ‘de visie van het

consortium Natuurlijk Afsluitdijk een aantal verassende en inspirerende elementen bevat.’ De komende maanden benut het consortium om de kostenomschrijving en de samenhang in de visie uit te werken en te onderbouwen. De gebiedsvisie en de ruimtelijke waarde van de monumentale Afsluitdijk zullen hier onderdeel van zijn.

Zie ook www.natuurlijkafsluitdijk.nl

Foto: Peter Mookhoek

IT-bedrijf Roxit en Royal Haskoning werken sinds kort samen aan de integratie van twee systemen: Squit XO en SESOM. Nu beide applicaties aan elkaar gekoppeld worden, komt er binnen Nederland voor het eerst een complete en integrale oplossing beschikbaar op het gebied van vergunningverlening en -handhaving voor gemeenten, milieudiensten en provincies. Door beide systemen te integreren ontstaat een uniek product, dat zowel qua functionaliteit en technologie als inhoud aansluit op de behoeften in de markt. Squit XO (Roxit) integreert alle bestaande vergunning- en handhavingstaken in één systeem. Van eenvoudige kapvergunningen tot complexe bouw, milieu- of omgevingsvergunningen en van vrijstellingsprocedure tot voorbereidingprocedure voor een nieuw bestemmingsplan.

Samenwerkingsverband duurzaam ontwikkelen in Rotterdam De vastgoedsector gaat op grote schaal samenwerken om Rotterdamse bouwprojecten duurzamer te maken. De gemeente Rotterdam zal die duurzame ontwikkeling faciliteren. Royal Haskoning was op 16 juli jongstleden een van de medeondertekenaars van een unieke samenwerkingsovereenkomst met de gemeente, met als doel om op korte termijn te komen tot ten minste 25% CO2-reductie. Op langere termijn moet een reductie van 50% CO2 mogelijk zijn. Rotterdam is de tweede gemeente waarbij gekeken wordt naar de eigen footprint en naar CO2-reductie in de eigen organisatie en uit te voeren projecten. Royal Haskoning

Donjon in Nijmegen wordt herbouwd

Diner Pensant in Cruquius Afgelopen juni organiseerde Royal Haskoning haar eerste ‘Diner Pensant’. Doel is het bij elkaar brengen van steeds andere experts en expertise uit

vergunningverlening en -handhaving

SESOM (Royal Haskoning) is software met een groot actueel tekstenpakket voor vergunningverlening. De teksten worden continu aangepast aan veranderingen in wet en regelgeving. Roxit, Royal Haskoning en IT-bedrijf Yucat werken overigens ook samen bij het aanbieden van inhoudelijke checklisten voor (mobiel) handhaven. Op deze manier biedt de samenwerking ook een inhoudelijke samenhang tussen vergunningverlening en vergunninghandhaving.

Natuurlijk Afsluitdijk De Afsluitdijk voldoet niet meer aan de veiligheidseisen en moet worden vernieuwd, dat beaamde ook staatssecretaris Tineke Huizinga van V&W tijdens de viering van het 75-jarig bestaan van de Afsluitdijk (2007). Haar oproep om “meer te doen dan alleen veiligheid” inspireerde prof. dr. Wubbo J. Ockels tot een visie van een tweede Afsluitdijk. Het consortium ‘Natuurlijk Afsluitdijk’, waar ook Royal Haskoning deel van uitmaakt, lanceert innovatieve plannen rondom een tweede afsluitdijk aan de kant van de Waddenzee dan wel het IJsselmeer of een combinatie daarvan. Natuurlijk Afsluitdijk is het antwoord van het consortium op de ‘marktverkenning Afsluitdijk’ van Rijkswaterstaat en de twee provincies Fr^yslan en Noord-Holland. Iniatiefnemer Wubbo Ockels: “De dijk vormt een nieuwe omgeving van

Complete oplossing voor

een bepaald vakgebied. Als decor was deze eerste keer gekozen voor industrieel monument en museum ‘Cruquius’. Eén van de drie oude stoomgemalen waarmee destijds

de Haarlemmermeer werd droog gepompt. Een select gezelschap van dijkgraven, hoogleraren, directeuren van drinkwaterbedrijven en bouwbedrijven, toeleveranciers, ingenieursbureaus en onderzoeksinstituten was er te gast om te debatteren over de aanbestedingspraktijk in Nederland. Ook vanuit Royal Haskoning waren vele experts aanwezig. Drie moderatoren, prof. mr. dr. ir Sicco Santema van Scenter, prof. mr. Jan Michiel Hebly van Houthoff Buruma en Wout Korving van RebelGroup Advisory, zorgden er met prikkelende stellingen voor dat de discussie stevig op gang kwam. Dat innovatief aanbesteden een thema is dat onder veel deskundigen leeft, is op deze avond ruimschoots bewezen.

Maandag 22 september heeft Royal Haskoning samen met ICE Ontwikkeling en NVOB Cultuurfonds de opdracht aanvaard van Gemeente Nijmegen, om de Donjon als cultureel en historisch beeld te herbouwen. In 2005 (het jubileumjaar) stemde de Nijmegenaren in een referendum voor de herbouw van de Donjon. De herbouw in het Valkhofpark wordt een volledig lokale aangelegenheid. De gunning is gepland in mei 2009,. zodat de herbouw kan starten in de eerste helft van 2010.

www.image-in.nl & Jeroen de Groot

zal de gemeente Rotterdam daar waar mogelijk ondersteunen bij de doelstellingen van het Rotterdam Climate Initiative. Hier toe organiseerde het bedrijf onlangs bijvoorbeeld het seminar Climate Change. Daarbij lag de focus op het duurzame bouwproces binnen de gehele keten. Royal Haskoning onderschrijft het Cradle to Cradle principe en wil haar kennis en expertise inzetten bij haar projecten in en rond het Rotterdamse. In april dit jaar was het bedrijf ook een van de initiatiefnemers van het Nijmegen Energie Convenant. Daarin beloven bedrijven zich in te spannen voor het reduceren van CO2-uitstoot en om te kijken naar duurzame processen in verschillende branches.

Ingebruikname regelwerk Hondsbroeksche Pleij Eind september vond de opening plaats van regelwerk Hondsbroeksche Pleij; de splitsing van de Neder-Rijn en de IJssel, bij Westervoort. Royal Haskoning voert in combinatie met Aannemingsbedrijf Van den Biggelaar het Design & Construct werk uit in opdracht van Rijkswaterstaat. Het regelwerk, waarvoor Royal Haskoning het ontwerp heeft gemaakt en de bouw heeft begeleid, gaat in de toekomst de stijgende hoeveelheid water in de Rijn verdelen over de Neder-Rijn en de IJssel. Het project startte in maart 2007. In de zomer van 2007 werd het ontwerp van het regelwerk goedgekeurd. Het is een Europees project onder de paraplu van Sustainable Development of Floodplains (Duurzame Ontwikkeling van Uiterwaarden – SDF), een tijdelijk samenwerkingsverband van twee Nederlandse en vijf Duitse partners.

oktober 2008 range >> 5

Energieprestatiecertficering publieke gebouwen

200 energielabels voor Antwerpen Steeds meer steden in binnen- en buitenland hebben duurzaamheid hoog op hun agenda staan. Ook de stad Antwerpen. Zo is er een stedelijk Kyoto-plan opgesteld om een lokale bijdrage te leveren in de strijd tegen de wereldwijde klimaatsverandering. Eén van de acties daarin is het terugdringen van het energieverbruik in de eigen gebouwen. Royal Haskoning kreeg de opdracht om in ruim 200 stadsgebouwen energieaudits uit te voeren, zodat ze vanaf 1 januari 2009 zijn voorzien van een verplicht energieprestatiecertificaat. Belangrijk onderdeel van dit certificaat zijn de energiebesparende adviezen. De stad Antwerpen is eigenaar en gebruiker van duizenden gebouwen. Ruim 200 publieke gebouwen met meer dan 1.000 m2 vloeroppervlakte, zoals musea, sporthallen en bibliotheken, worden onderworpen aan een energieaudit. “Een energieaudit geeft een globaal beeld van het energieverbruik van het gebouw,” legt David van Eykeren uit, adviseur bij Haskoning Belgium. “Het energieprestatiecertificaat drukt de energetische kwaliteit van het gebouw uit aan de hand van een kengetal. Dit kengetal wordt berekend als de verhouding van het energieverbruik van één jaar tot de bruikbare vloeroppervlakte. De energieprestatie van het gebouw wordt vergeleken met een referentiewaarde van een soortgelijk gebouw. Zo krijgt elk gebouw een energielabel, gaande van zeer goed tot zeer slecht.”

procent,” vertelt Van Eykeren. Voor eind 2008 worden de stadsgebouwen geaudit. De energiebesparende adviezen worden uitgewerkt, inclusief indicatieve kostenraming en berekening van terugverdientijden. “Energiewinst kan op vele gebieden worden bereikt,” geeft hij aan. “Bij de audits zien we onder meer enkele beglazing, slecht functionerende ver-

warmingsinstallaties, ongeïsoleerde leidingen en energieverslindende verlichting. Bij sporthallen kan door het ontbreken van dakisolatie ruim veertig procent van de warmte verloren gaan!” Jan Thysens, consulent techniek Patrimoniumonderhoud, Stad Antwerpen:” Wij appreciëren de vlotte communicatie en de zeer pragmatische aanpak van Royal Haskoning en zijn nieuwsgierig naar de andere diensten die Haskoning ons kan leveren.” Contactpersoon

David van Eykeren

+32 (0)15 40 56 29

[email protected]

In het Friese Spannenburg wordt eind 2009 in opdracht van drinkwaterbedrijf Vitens een bijzondere waterzuiveringsinstallatie opgeleverd. Het betreft de grootste Nederlandse ontkleuringsinstallatie voor drinkwater op basis van ionenwisseling. Humuszuren, die niet schadelijk zijn voor de gezondheid, zijn verantwoordelijk voor de gelige tint van het drinkwater. Om het opgepompte grondwater te ontkleuren bouwt Vitens mede daarom ontkleuringsinstallaties op productiebedrijven in veenrijke gebieden. De ontkleuringsinstallatie in Spannenburg is niet de eerste die Vitens verwezenlijkt. Op productielocatie Oldeholtpade wordt het drinkwater al langer door middel van ionenwisseling ontkleurd. Royal Haskoning kon echter niet zomaar het ontwerp van deze installatie kopiëren. Behalve dat productiebedrijf Spannenburg vier keer zo groot is (maximum capaciteit 3,6 miljoen liter per uur), was de beschikbare ruimte voor de nieuwe installatie beperkt.

Testfase

Het Vleeshuis in Antwerpen

De ondertekenaars van het Kyoto Protocol mogen naast eigen emissiereductie ook een deel van hun reductie bereiken door milieugunstige maatregelen in het buitenland of emissierechten te kopen. Royal Haskoning begeleidt dit proces als carbonmanager in Europa van A tot Z in opdracht van de Europese bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling (EBRD) en de Europese Investeringsbank (EIB). Carbonmanager Jos Braam en carbonexpert Henk Oosterdijk: “Wij zijn naast het uitsluitend ontwikkelen en engineeren van CO 2 -reductieprojecten nu ook betrokken bij de handel zélf.”

6 << range oktober 2008

Vitens op weg naar helder water

Tijdens het bestaande productieproces is de productiecapaciteit schakelbaar in veertien productiegroepen. Om hier goed op aan te kunnen sluiten is gekozen voor veertien ontkleuringsketels. De procestechnologische kennis werd door Vitens ingebracht. Projectmanager Oege Hoekstra van Vitens: “Ontwerpbeslissingen werden genomen tijdens interactieve workshops, waarbij gebruik werd gemaakt van 3D-technieken. Deze werkmethode bood Royal Haskoning ook de mogelijkheid om op cruciale momenten in het ontwerptraject mogelijke alternatieven te presenteren. Deze methodiek was nieuw voor ons en bood bijzonder snel resultaat.”

Carbon Management Royal Haskoning internationaal actief in emissiehandel

Elk EU-land heeft een Nationaal Allocatieplan waarin is vastgelegd hoeveel broeikasgassen grote energieverbruikers mogen uitstoten. De meeste schadelijke broeikasgassen worden hierin omgerekend naar het effect van de uitstoot van kooldioxide. Daardoor ontstaat er één rekeneenheid: de Carbon Credit. Jos Braam: “Bedrijven die méér uitstoten dan hun toewijzing, kunnen drie dingen doen: de boete betalen ( 1100 per ton CO2 ), investeren in het verbeteren qua CO2 uitstoot van hun eigen installatie óf investeren in CO2 reductieprojecten in EU- en niet-EU-landen door het kopen van carboncredits. Emissierechten kopen kan via een beurs of direct van projecten. Geschat wordt dat de handel in carboncredits al circa 60 miljard euro per jaar bedraagt. Met emissiereductie tot gevolg, zodat het klimaat altijd profiteert.”

voor drinkwater

Interactieve workshops

Energiewinst

Het energiecertificaat moet de eigenaar/gebruiker stimuleren energie-zuiniger met het gebouw om te gaan. “Europese onderzoeken geven aan dat het energiebesparingspotentieel van gebouwen oploopt tot 30

Bouw van ontkleuringsinstallatie

Multilateral Carbon Credit Fund

Het (door EBRD/EIB gemanaged) Multilateral Carbon Credit Fund van 150 miljoen euro heeft Royal Haskoning aangetrokken voor het ontwikkelen van projecten, het opzetten van de structuur die nodig is en het onderhandelen over het koopcontract voor projecten in de nieuwe EU-landen. Naast het opstellen van alle technische rapporten die vereist zijn om het te laten kwalificeren volgens de UNFCCC-eisen, is Royal Haskoning nu ook actief als carbonmanager voor koop en verkoop van carboncredits. Jos Braam: “Als carbonmanager onderhandelt Royal Haskoning met de verkopende partij. Niet alleen over de prijs, maar ook over aspecten als voorschotten, leveringsgaranties en aansprakelijkheden. Wij zijn nu dus betrokken bij het gehele proces van projectontwikkeling inclusief technische uitwerking en het sluiten van een contract.”

Royal Haskoning was verantwoordelijk voor ontwerp en bestek van dit project, maar adviseerde ook tijdens het traject van de Europese aanbesteding, de selectie en de gunning. Inmiddels is het eerste hoogte(en diepte)punt van de bouw gerealiseerd: de kelders zijn gereed. In februari moeten de veertien grote filterketels (diameter 2,80 meter) ongeschonden tussen de spanten van het gebouw door worden gelaveerd naar hun juiste plek. Het testen van de installatie met water start eind oktober 2009. In eerste instantie zal het testwater nog geloosd worden op het Prinses Margrietkanaal. Bij goed testresultaat zal vanaf november het ontkleurde water naar de klanten worden gepompt. Contactpersoon

Aad van Duyvenvoorde

+31 (0)20 569 7819

[email protected]

Geen direct contact

Omdat er bij voorkeur geen direct contact tussen de uiteindelijke koper en verkoper zal zijn, zijn er in Nederland twee stichtingen opgericht voor koop en verkoop van Carbon Credits. De keus viel op Nederland, omdat Nederland met veel landen een overeenkomst heeft gesloten voor aankoop en overdracht van Carbon Credits. De dagelijkse leiding over beide stichtingen is in handen van Fortis Intertrust – 75 % Fortis NL en 25 % Banque Generale du Luxembourg – die aangestuurd wordt door Royal Haskoning. Lees meer online… Contactpersoon Jos Braam

+31 (0)24 3284 308

[email protected]

Een 3D-impressie van de grootste Nederlandse ontkleuringsinstallatie voor drinkwater op basis van ionenwisseling

GebiedsDekkend HoogwaterModel afgerond Royal Haskoning is een belangrijke partner voor Waterschap Aa en Maas bij het uitvoeren van diverse projecten in het waterbeheer. Als onderdeel van de zogenaamde Hydrologische Gereedschapskist heeft het TRIWACO ontwikkelteam van Royal Haskoning samen met de hydrologen van Waterschap Aa en Maas de basis gelegd voor het GebiedsDekkend HoogwaterModel (GDHM). Dit GDHM is een belangrijk instrument bij het doorrekenen van allerlei vraagstukken rond hoogwater en waterberging.

Hydroloog Roel Velner: “Alle hydrologische gegevens van het waterschap zijn individueel door ons geïnventariseerd, opgeslagen, geordend en aangevuld. Zo was bijvoorbeeld niet van alle stuwen de breedte of van alle watergangen de grootte bekend. Met deze hydrologische databank ontwikkelden wij vervolgens een methode om op een flexibele manier met de gegevens hydrologische berekeningen te kunnen maken. Daarbij ondersteund door TRIWACO, een door Royal Haskoning ontwikkeld programma dat de databank kan lezen en reproduceerbare berekeningen mogelijk maakt. Die flexibiliteit is niet voor de hand liggend. Bij projecten waarin vraagstukken in het waterbeheer beantwoord moeten worden, wordt vaak slechts een selectie genomen uit gegevens die beschikbaar zijn. Daar wordt vervolgens eenmalig een bepaalde berekening mee gedaan, die meestal niet goed reproduceerbaar of uit te breiden is met nieuwe kennis of een andere vraag.

De manier waarop wij deze databank hebben opgezet geeft het waterschap veel vrijheid in het oplossen van vervolgvragen of voor het gebruikmaken of uitbreiden van de gegevens op een ander detailniveau. Dat is het bijzondere van dit instrument.” Jos Moorman, onderzoeker hydrologie bij Aa en Maas: “De offerte van Royal Haskoning stak met kop en schouders boven de concurrentie uit. Ik ben blij met hun extra aandacht voor calibratie en validatie voor dit GebiedsDekkend Hoogwatermodel en ik ben er van overtuigd dat het model het werkelijke watersysteemgedrag binnen ons waterschap goed weergeeft. De hydrologische databank maakt een veel betere, gestructureerde manier van werken met data en modellen mogelijk. We hebben er een mooie tool bij voor onze Hydrologische Gereedschapskist.” Contactpersoon Roel Velner

+31 (0)73 6874 159

[email protected]

Het GebiedsDekkend Hoogwatermodel geeft het werkelijke watersysteemgedrag binnen Waterschap Aa en Maas goed weer

Electrical Power: specialisten in elektriciteitsvoorziening

Bedrijfszeker, economisch en duurzaam Op zeer korte termijn een defecte transformator vervangen. Extra elektriciteitscapaciteit regelen voor een industriële uitbreiding. Grootschalige infrastructuurplannen beoordelen met aansluiting op het landelijk hoogspanningsnet. Allemaal zaken waar de technici en consultants Electrical Power van Royal Haskoning raad mee weten. De zeer ervaren en hoogopgeleide specialisten in opwekking, transport, distributie en gebruik van elektriciteit zijn wereldwijd actief in het bieden van de meest bedrijfszekere, economische en duurzame oplossingen voor elektriciteitsvoorziening. De dienstverlening omvat calamiteitenservice, capaciteitsvraagstukken en advisering. “Als de elektriciteit om welke reden dan ook uitvalt, wil de klant het liefst vandaag een oplossing,” vertelt Alex Ruijs, senior consultant Electrical Power. “Wij kunnen bedrijven snel van A tot Z helpen. Van het vinden van de juiste vervangende componenten (eventueel ook tweedehands) en het transporteren tot en met het installeren. Uniek daarbij is ons wereldwijde netwerk van gespecialiseerde leveranciers, installateurs en transporteurs.” Electrical Power biedt klanten met zeer bedrijfskritische processen, in de industrie maar ook datacenters en ziekenhuizen, (nood)oplossingen voor de continuïteit, zoals uninterruptible power supplysystemen. Royal Haskoning adviseert en ondersteunt bedrijven die willen uitbreiden en bijvoorbeeld tegen beperkingen van het openbare of eigen elektriciteitsnet aanlopen.

Advies Maasvlakte 2

“Het Havenbedrijf Rotterdam hebben we geadviseerd bij de opstelling van de infrastructuurplannen voor de elektriciteitsvoorziening van Maasvlakte 2,” vervolgt Ruijs. “In Dubai doen we dit voor een nieuwe containerterminal. Vragen te over. Wat is bijvoorbeeld het meest optimale spanningsniveau in relatie tot het gevraagde vermogen? Hoeveel transformatorstappen zijn er echt nodig en welke doorsnede en installatiemethode van kabels is het meest geschikt?”

Rendement én duurzaamheid

Bij alle projecten en adviezen wordt evenwicht gezocht in duurzaamheid, bedrijfszekerheid en economisch rendement. De toekomst is rooskleurig. “Veel bedrijven hebben de afgelopen vijftien jaar bezuinigd op onderhoud van en investeringen

in hun elektriciteitsvoorzieningen,” geeft Ruijs aan. “Daarnaast komen er nieuwe ontwikkelingen in het elektriciteitsnet en de elektriciteitsproductie. Zo worden er de komende jaren in Europa tientallen nieuwe elektriciteitscentrales bijgebouwd.”

Lees meer online… Contactpersoon Alex Ruijs

+31 (0)10 2865 461

[email protected]

Optimalisering havenbeveiliging Drechtsteden (Inter-) nationale havens en grote goederenstromen zijn als belangrijke schakel in de transportketen een kwetsbaar doelwit voor criminaliteit en terroristische dreigingen. Om directe en indirecte dreigingen het hoofd te kunnen bieden, zijn op mondiaal niveau door de International Maritime Organization (dochter van de VN) en op Europees niveau door de Europese Unie veiligheidsrichtlijnen opgesteld voor de maritieme veiligheid. Royal Haskoning helpt de gemeente Drechtsteden bij de volgende stap: de totale beveiliging van havengebieden, als (verplichte) uitbreiding op de internationale ISPS (International Ship Port Facility Security) -code. “Om tot veilige en betrouwbare havens te komen, adviseren wij de gemeente Drechtsteden bij het optimaliseren van hun havenbeveiliging én bij de implementatie ervan,” licht Berte Simons toe. Zij is adviseur bij Royal Haskoning met bestuurlijke ervaring in verschillende havengemeenten en bij havenbedrijven. “Deze bredere, kwaliteitsverhogende aanpak moet niet alleen de individuele terminals, maar het totale havengebied intensiever beveiligen. Royal Haskoning werkt voor private en publieke partijen op verschillende niveaus. Zo helpen wij ook terminals, olie- en gasconcerns en rederijen bij het implementeren van hun beveiligingsplannen. Wij kijken bijvoorbeeld waar de zwakke plekken zitten, trainen mensen en oefenen noodsituaties. Van het ministerie van Verkeer en Waterstaat kregen wij dit najaar de opdracht om ook kleinere binnenlandse zeehavens te

ondersteunen bij de implementatie van de verplichte uitbreiding op de ISPS-code.” Niek Ooijevaar, hoofd nautisch beheer van de gemeente Dordrecht en aangewezen als Port Security Officer voor de Drechtsteden, ervaart het als een groot voordeel dat Berte Simons zowel bestuurlijk als op het gebied van het certificeren van bedrijven veel ervaring heeft. “Port security is een zeer specifiek vakgebied. Slechts een paar mensen hebben van het begin af aan deskundigheid opgebouwd in deze discipline en Berte Simons is daar één van. Royal Haskoning helpt ons bij het opstellen van documenten voor ons havenveiligheidsplan en het implementeren daarvan. Als andere havens informatie bij mij willen inwinnen over port security, verwijs ik met een gerust hart door.” Contactpersoon Berte Simons

+31 (0)10 2865 463

[email protected]

oktober 2008 range >> 7

Universiteit Twente krijgt unieke koudecircel Innovatieve en energiebesparende gebouwkoeling De Universiteit Twente heeft bij de renovatie op haar terrein gekozen voor een innovatieve en energiebesparende duurzame manier om haar gebouwen te koelen. Het is de eerste keer in Nederland dat een dergelijke oplossing voor gebouwkoeling wordt toegepast. Deze door Royal Haskoning (in samenwerking met de ingenieursbureaus Deerns en Wiecherink) gerealiseerde ‘koudecircel’ is een gesloten systeem en kan ook voorzien in water voor de sprinklerinstallatie van de universiteitsgebouwen. Blikvanger en middelpunt van de koudecircel is een tien meter diepe koelvijver met een diameter van dertig meter, die als warmte/koudeopslag dient. De installatie voor koudeopwekking is qua capaciteit 60% kleiner dan gebruikelijk. Het piekvermogen bedraagt 11 MW. De renovatie van de universiteit, en daarmee tegelijkertijd de aansluiting van die gebouwen op de koudecircel, vindt gefaseerd over een aantal jaren plaats.

Ringleiding

De gebouwen op het terrein worden op de koelvijver aangesloten via

Range is een uitgave van Royal Haskoning, verschijnt vijf maal per jaar in een oplage van 9000. Het blad is bedoeld voor relaties en andere geïnteresseerden. Redactie: Royal Haskoning PR & Communicatie Katinka Erkens-Janssen Postbus 151 6500 AD Nijmegen Telefoon (024) 3284 972 e-mail: [email protected] Eindredactie: Westra Redactionele Producties Royal Haskoning Tekstschrijvers: Westra Redactionele Producties Gert Hardeman Teksten Royal Haskoning Lay-out: Charles Whalley Advertising Limited UK Drukwerk: Verenigde Offset-bedrijven bv Vragen en/of opmerkingen naar aanleiding van Range? Wilt u zich abonneren op Range, een adreswijziging doorgeven of stelt u geen prijs meer op het ontvangen van Range? Laat het ons weten: stuur een e-mail naar [email protected].

een ringleiding. ‘s Nachts wordt het water in de buffer ‘aan de lucht’ of tegen het lage energietarief door koelmachines gekoeld, zodat er geen (dure) stroomafname op piekuren noodzakelijk is. Een diffusor zorgt ervoor dat in de koelvijver teruggebracht warm en koud water niet met elkaar mengen. Via deze diffusor stroomt het water op twee niveaus de buffer in en uit. De grote voorraad water in de koelvijver is bovendien ideaal voor de sprinklerinstallatie, omdat daarmee in korte tijd veel water geleverd kan worden. Dat maakt, lange en extra dikke waterleidingen overbodig. Ook omdat er straks geen afzonderlijke koelmachines meer nodig zijn, levert de koudecircel de universiteit forse besparingen op.

Royal Haskoning is door de gemeente Ouder-Amstel gevraagd om de engineering op te pakken van de herinrichting van de openbare buitenruimte van de wijk Ouderkerk-Oost. De gemeente kampt namelijk met het probleem dat zij in een veengebied ligt en gebouwd is op ‘dik water’. Het gevolg daarvan is dat het maaiveld in tien tot twintig jaar soms tot een halve meter wegzakt. Dit probleem speelt niet voor de woningen in de gemeente, omdat die zijn gebouwd op palen, maar des te meer voor de omliggende openbare buitenruimte zoals verhardingen, groen en de overige inrichting. De wijk Ouderkerk-Oost is de eerste wijk die grootschalig is heringericht. De gemeente had enkele expliciete wensen. Zo wilde zij het hemelwater vanaf het openbare terrein infiltreren, de gehele wijk conform Duurzaam Veilig als 30 kilometergebied inrichten en het aantal parkeerplaatsen in de wijk uitbreiden. In het uiteindelijke ontwerp verwerkte Royal Haskoning bovendien de wensen van bewoners en betrokkenen, die hun voorkeuren in een enquête kenbaar hadden gemaakt. Daardoor kregen verkeersveiligheid en beplanting van de wijk speciale aandacht. In een gebied van circa 23.000m2 werd de onderheide en zwevende DWA-riolering vervangen en

HWA-riolering aangelegd, wegverharding herstraat en heringericht, openbaar groen grondig aangepakt en de openbare verlichting vervangen. De intensieve samenwerking tussen de twee centrale projectleiders van de gemeente en Royal Haskoning speelde een cruciale rol bij het succesvol voorbereiden en uitvoeren van dit ingrijpende project. Projectleider Eric Kling van de gemeente OuderAmstel: “Het gehele project kon binnen budget en planning worden uitgevoerd. Door de nauwe samenwerking van de betrokken partijen is er een ontwerp gekomen waarin de wensen van de bewoners en de eisen van de opdrachtgever samenkomen. Er is een evenwichtige samenhang gecreëerd tussen verkeer, groen en kwaliteit van de openbare buitenruimte, waardoor de bewoners van Ouderkerk-Oost de komende jaren weer volop kunnen genieten van hun wijk.” Contactpersoon Paul de Jong

De nieuwe situatie

Onze vestigingen in Europa: Onze vestigingen wereldwijd:

“Er is gekozen voor een diepe vijver als buffer, omdat de bodemsamenstelling ter plaatse de meer gebruikelijke langetermijn- of koude/warmteopslag in de bodem niet mogelijk maakte,” legt adviseur Joep Woldring uit. “Het bijzondere aan deze koudecircel is, dat het een centrale koudelevering is aan afnemers. Net zoals dat bij stadsverwarming gebeurt met warmte.” Het koude water dat wordt gebruikt voor koeling in de gebouwen, stroomt aan het eind van de rit opgewarmd terug in de koelvijver, waar twee temperatuurregimes ontstaan. Bovenin vormt zich een laag opgewarmd water, dat terugstroomt uit de gebouwen. Onderin bevindt zich het gekoelde water. Mede dankzij een slimme regeling van de af- en toevoer via de diffusor, vermengen die lagen niet met elkaar. De afkoeling geschiedt nu door koelmachines en aan het oppervlak van de vijver en kan ook plaatsvinden met behulp van een koeltoren. Die is echter nog niet in de plannen opgenomen.

Wijk Ouderkerk-Oost na ernstige verzakking grondig heringericht

Meer informatie over de activiteiten van Royal Haskoning vindt u op onze website: www.royalhaskoning.com

Onze vestigingen in Nederland:

Centrale koudelevering

+31 (0) 20 5697718

[email protected]

Via de diffusor in de koelvijver stroomt het water de buffer in en uit

Helofytenfilter

De koelvijver is een open bak, daarom kan er biologische vervuiling van het water met algen en bacteriën optreden. Dat is slecht voor de warmtewisselaars, want die zijn erg gevoelig voor vervuiling. Om die reden is waterzuivering van belang. Die is voorzien in de vorm van een helofytenfilter. “De samenwerking met Royal Haskoning was buitengewoon zinvol en constructief,” vindt Marien Florijn, directeur van

Vastgoed Groep van de Universiteit Twente. “Het was een risicovol project, want toen we erin stapten wisten we nog niet exact waar het zou eindigen. Het is uitgemond in een prima en duurzame oplossing om energie te besparen. En daar was het ons om te doen.” Contactpersoon Joep Woldring

+31 (0)50 5214 270

[email protected]

Reconstructie Bastion Maria

Bergbezinkbassin op resten van oude stadsmuur

De bestaande muurresten uit de 17e eeuw worden ingepast in de nieuwe situatie

Bouwen op de resten van een oude stadsmuur is geen alledaagse uitdaging. Toch was dat een van de opdrachten die Royal Haskoning kreeg van de gemeente ’s-Hertogenbosch. Als deelproject van grote reconstructiewerkzaamheden die de gemeente momenteel uitvoert, realiseert Royal Haskoning midden in het oude centrum een bergbezinkbassin tussen en op de flanken van het historische Bastion Maria. Vanuit Royal Haskoning werken projectleider Sjoerd Vogels en directievoerder Boris Smulders intensief met de gemeente samen. Behalve de inrichting van de openbare ruimte, maken ook het (gedeeltelijk) herstellen van de oude stadsmuur en een hoektoren op de oorspronkelijke locatie onderdeel uit van dit uitzonderlijke project. Sinds een aantal jaren is de gemeente ’s-Hertogenbosch bezig om de oude vestingrand meer leefbaar te maken. Terugbrengen van markante elementen uit Bastion Maria horen daar bij, maar dan wel met toegevoegde waarde voor de huidige omgeving. Reconstructie van de oude vesting werd daardoor gecombineerd met een bergbezinkbassin van 650m3 . Een ondergrondse betonnen bak die bij zware regenval overgelopen rioolwater kan bergen. “Dit project heeft een uitgesproken multidisciplinair karaker,” benadrukt Sjoerd Vogels, civieltechnisch ingenieur bij Royal Haskoning. “Bij het werken met externe specialisten voor bijvoorbeeld archeologie, waren

onze interne specialismen zoals openbare ruimten, constructie en geotechniek onmisbare elementen in het geheel.” Bas van Zwam, projectleider bij de gemeente ’s-Hertogenbosch: “Een nieuw project uitvoeren in combinatie met historische resten is lastig. De adviseurs van Royal Haskoning weten waar ze het over hebben, denken actief mee en nemen snel actie als dat nodig is. Onze samenwerking en uitwisseling van kennis verloopt volgens het boekje.” Contactpersoon Sjoerd Vogels

+31 (0)24 3284 796

[email protected]

amsterdam > capelle a/d ijssel > dordrecht > enschede > goes > groningen > hedel > ’s-hertogenbosch > hoofddorp > maastricht > nijmegen > oirschot > rijswijk > rotterdam > steenwijk > veendam > zwolle boekarest > dublin > edinburgh > exeter > haywards heath > liverpool > londen > newcastle > peterborough > rochdale > mechelen > namur > orange bahrain > bangladesh > cambodja > china > filippijnen > gabon > ghana > guatamala > india > indonesië > libië > maleisië > nigeria > peru > russische federatie > thailand > trinidad & tobago > usa > verenigde arabische emiraten > vietnam