Nr. 9. Kop tekst 3. Jeroen, hoe praat je met Anouk over haar gevoelens? 4+5 Week van de opvoeding Agenda. 3 TopTips Omgaan met emoties

3

TopTips Omgaan met emoties

4+5

Week van de opvoeding Agenda

7

Verhuizen Hoe gaat je kind ermee om?

Kop tekst 3

In elke Tipkra nt sta Positie at een f Opv oe d thema centr en aal.

Tip Omga krant 9: an me t emo ties

Opvoedtips en informatie voor álle ouders > Positief Opvoeden thema: Omgaan met emoties – Najaar 2014

Nr. 9 Editie van regio Noord-Veluwe

Omgaan met emoties Wat lees je in deze Tipkrant? Bij het opgroeien ontwikkelen kinderen zich niet alleen lichamelijk en verstandelijk maar ook emotioneel. Ouders hebben hier veel invloed op. Hoe ga je bijvoorbeeld het beste om met een kind dat onzeker is? Of hoe kun je je kind het beste ondersteunen tijdens een scheiding? De Tipkrant staat weer vol tips, ervaringen en informatie van andere ouders, kinderen en professionals waarbij het thema ‘omgaan met emoties’ centraal staat. Ook vind je alle activiteiten in de Week van de Opvoeding (6-12 oktober) overzichtelijk op een rij!

Direct informatie of advies nodig? Kijk voor adressen en telefoonnummers op pagina 8.

Positief Opvoeden werkt Voor alle ouders

Jeroen, hoe praat je met Anouk over haar gevoelens? “Anouk kwam vaak boos of chagrijnig uit school. Als ik dan vroeg wat er aan de hand was, kreeg ik eigenlijk geen antwoord. Na veel aandringen kwam er een kwaad, grommend “niets” uit, terwijl ik duidelijk zag dat er iets was.” “Ik vroeg haar of ze gepest werd, maar dan riep ze: ‘Ik wil er niet over praten’, waardoor ik dacht dat er iets ergs aan de hand was. Dan zei ik dat ze moest komen zit ten en het moest ver tellen, maar dan zei ze alleen maar: ‘Ik weet niet wat er is’. Toevallig zag ik bij het Centrum voor Jeugd en Gezin een poster van een lezing van Positief Opvoeden. De titel was Veerkracht bij kinderen bevorderen en het ging over vaardigheden die kinderen kunnen ont wikkelen om goed met emoties

te kunnen omgaan. Daar kwam ik erachter dat ik het eigenlijk heel moeilijk voor Anouk maakte. Zij vindt het niet makkelijk om over haar gevoelens te praten en dus moet ik haar tijd en ruimte daar voor geven. Ik deed het tegenovergestelde. Ik gaf geen ruimte omdat ik me zorgen over haar maakte en ik gaf haar niet de tijd om eerst rustig te worden en bij te komen van de schooldag. Anouk en ik hebben toen afgesproken om elke dag voor het slapen gaan samen de dag door te nemen.

Ik ben ook naar een opvoedadviseur gegaan omdat ik toch wilde leren hoe ik Anouk kon helpen bij het uiten van haar gevoelens. Daar heb ik een heel handig stappenplan voor het omgaan met emoties geleerd. Nu merk ik dat als ik Anouk de ruimte geef, zij vanzelf komt ver tellen waarom ze boos of chagrijnig is.”

Lees het stappenplan van Jeroen op pagina 3.

Welke normen en waarden je jouw kind wilt bijbrengen, is voor elke ouder anders. Hoe je gedrag van kinderen het beste kunt sturen, is uitgebreid onderzocht. Dit onderzoek en praktijkervaring laten zien dat Positief Opvoeden van Triple P kinderen de beste kansen geeft om zich goed te ontwikkelen. Bewezen is dat kinderen die positief worden opgevoed, zich prettig voelen en weinig risico lopen op het ontwikkelen van gedragsproblemen. Ouders die positief opvoeden vinden het ouderschap plezieriger. Ze hebben volop tijd en energie om te genieten van hun kinderen.

Wat is Triple P? Lees meer op pagina 8.

Voor het adres van het CJG bij jou in de buurt Zie pagina 8

2 Omgaan met emoties

Wist je dat een baby van 3 maanden al emoties herkent?

Vanaf het 2e jaar probeert een kind anderen aan het lachen te maken.

Bron: Universiteit van Leiden

Bron: www.mens-en-samenleving.infonu.nl

Ruim 11% van de scholieren op de basisschool wordt regelmatig gepest. Bron: Nederlands Jeugdinstituut

Kinderhumor! Kinderen kunnen vaak onbedoeld grappig zijn. Door de uitdrukkingen hieronder te lezen, wordt de Tipkrant interactief voor jou. Je ervaart dan zelf emoties waarover je leest, zoals lachen!

Daan (4) tikt zijn zusje op haar kont. Mamma: “Jij wordt later echt een billenman.” Daan: “Nee, ik word kok.”

Fab (4) wijst naar de onderkin van oma. “Oma, je hebt daar een lel.”

Op de boot naar Texel zegt Kim (6) ineens: “Pappa, welke taal spreken ze daar eigenlijk?” Op de terugweg vanuit Texel: “Zo, we gaan weer lekker terug naar Nederland.”

Emotiewaaier: de ontwikkeling van emoties Er zijn veel verschillende gevoelens. Plezierige zoals vrolijk of verliefd zijn, maar ook onplezierige zoals je bang, boos of verdrietig voelen. Kind en gevoelens Kinderen ontwikkelen zich op allerlei gebieden. Lichamelijk, verstandelijk maar ook emotioneel. Hoe de emotionele ontwikkeling van kinderen verloopt is minder zichtbaar dan leren lopen of praten, maar niet minder belangrijk! Ook op dit gebied is het belangrijk dat kinderen vaardigheden ontwikkelen en dat gaat niet vanzelf. Ouders hebben daar veel invloed op. De basis voor een gezonde emotionele ontwikkeling van kinderen is aandacht en complimenten voor wat ze goed doen. Kinderen ontwikkelen daardoor zelfvertrouwen en geven niet op als iets moeilijk is. Afhankelijk van het temperament van kinderen en ouders kost het meer of minder moeite om ook de negatieve emoties, zoals boosheid, te leren beheersen. Maar de inspanning is de moeite waard. Als kinderen op een goede manier met gevoelens leren omgaan, gaan ze een gelukkiger leven tegemoet.

Baby’s Pasgeboren baby’s kennen nog niet zo veel verschillende emoties. Ze voelen zich prettig of onprettig. In de loop van het eerste levensjaar laten ze al meer variatie

aan gevoelens zien. Ze kunnen angstig reageren en het op een brullen zetten als je de kamer verlaat. Maar ook pure pret hebben en zo aanstekelijk lachen dat je er meteen vrolijk van wordt.

Peuters De peutertijd brengt nieuwe verrassingen. Als er een broertje of zusje bijkomt, steken gevoelens van jaloezie de kop op. Peuters zijn vaak een en al emotie, vooral als ze gefrustreerd raken. Soms krijgen ze een driftbui waar ze helemaal verhit en bezweet uitkomen. Daarmee omgaan is een grote uitdaging voor ouders. In de loop van de ontwikkeling breidt het aantal emoties zich steeds verder uit.

Basisschoolkinderen Kleuters kunnen schaamteloos trots zijn op eigen prestaties (kijk eens wat ik al kan) of juist heel verlegen als ze in het kringgesprek iets moeten zeggen. Kinderen in de basisschoolleeftijd kunnen medelijden voelen en bezorgd zijn om anderen. Jezelf kunnen verplaatsen in de gevoelens van anderen is een mijlpaal in hun ontwikkeling. Kinderen worden zich ook

meer bewust van wat anderen van hen vinden. Ze kunnen onzeker zijn, bang om te falen of zich schamen voor dingen.

Tieners De puberteit brengt vaak heftige emoties en stemmingswisselingen met zich mee. Dat kan variëren van intens verliefd tot diep ongelukkig en somber zijn. Tegen de pubertijd is de waaier aan menselijke emoties compleet. Maar het omgaan met emoties blijft voor iedereen een levenslange uitdaging.

TopTip Leer je kind zelfbeheersing In het dagelijks leven maakt elk kind situaties mee die jaloezie, frustratie of woede oproepen. Die gevoelens zijn soms heel begrijpelijk en mogen er ook zijn. Maar een kind moet wel leren wat een goede manier is om zulke emoties te uiten. Bijvoorbeeld praten in plaats van slaan.

Moeder: “Hidde, je mag niet over de leuning van de bank klimmen!” Hidde (3): ”Ga jij maar naar boven mamma, dan zie je het niet.”

Christy (5) en moeder douchen samen. Met een blik vol afschuw wijst ze tussen mamma’s benen: “Mamma krijg ik DAT later ook?”

Alex (3) bij de slager: “Mam, koeien moeten toch eerst gesnoeid worden voordat een gehaktbal van ze kan worden gemaakt?”

Marijn (5) in Sprookjeswonderland: “Mamma, ik vind het hier zo leuk dat ik er bijna van moet huilen.”

Kat gaat op straat in de zon liggen. Ilse (2): “Hé, kijk! Hij is dood gestort!”

Omgaan met emoties 3

Top Tips Welke tips passen bij jou? Erken de emotie Door de emotie van je kind te erkennen en rustig te reageren leert je kind welke reactie of emotie past bij welke gebeurtenis. De manier waarop jij als ouder op situaties reageert bepaalt ook hoe je kind hiermee omgaat. Bijvoorbeeld als je te erg schrikt als je kind valt, zal je kind ook harder gaan huilen. Je hebt hierbij een belangrijke voorbeeldfunctie. Maar ook als je verrast en rustig reageert bij het zien van een spinnetje, leert je kind dat dit niet eng is.

Positieve kijk ontwikkelen Hoe kinderen zich voelen, hangt samen met hoe ze over zichzelf denken en praten én met wat ze meemaken in het dagelijks leven.

Stimuleer tevredenheid Het is belangrijk dat kinderen een tevreden gevoel hebben. Dit kan door met je kind bewust stil te staan bij de wereld om ons heen. Kijk bijvoorbeeld vanavond samen naar de maan of lig samen een paar minuten op bed zonder iets te zeggen en luister naar de geluiden om je heen. Laat je kind bewust

nagenieten van de dag. Vraag bijvoorbeeld naar wat het leukste is dat je kind die dag heeft gedaan. Dit helpt ook om leuke herinneringen voor later op te bouwen!

Stimuleer optimisme Kinderen die optimistisch zijn, hebben vertrouwen in zichzelf en in de wereld om zich heen. Nieuwe of spannende gebeurtenissen zien ze eerder als een uitdaging. Help je kind om een positieve kijk op het leven te ontwikkelen. Probeer niet al te zorgelijk of negatief te zijn over dingen die gebeuren. Kinderen hebben het nodig dat hun ouders positieve verwachtingen hebben van de toekomst. Positieve gedachten kunnen je kind ook helpen bij een moeilijke taak zoals het maken van een toets. “Ik heb het goed geleerd, dus het gaat vast lukken!”

Stimuleer nieuwsgierigheid Waarom moet pappa werken? Waarom is de lucht blauw? Kinderen die nieuwgierig zijn stellen veel vragen. Ze willen weten hoe dingen in elkaar zitten. Nieuwsgierigheid kan ook leiden tot een positieve kijk op het

leven. Als je kind geïnteresseerd is in de wereld om hem heen en vaak dingen doet die leuk zijn om te doen, is de kans kleiner dat je kind zich verveelt of een negatieve instelling ontwikkelt. Op de vragen van je kind hoef je niet altijd het antwoord te geven of te weten. Je kunt je kind stimuleren om het zelf te onderzoeken. Misschien vindt hij, met een beetje hulp van jou, op internet of in een boek waarom de lucht blauw is?

Leren ontspannen Wat doe jij als ouder als je stress hebt? Op zo’n moment is het belangrijk om voor jezelf te zorgen en tijd te nemen om te ontspannen. Maak even tijd voor jezelf met een kopje thee of koffie en geniet er ook echt van. Ook je kind zal nu of in de toekomst minder leuke dingen meemaken en spanningen hebben, bijvoorbeeld voor een spreekbeurt. Help je kind hiermee om te gaan door oefeningen te vinden die goed bij hem passen, bijvoorbeeld langzaam en diep in- en uitademen of luisteren naar rustgevende muziek.

STAPPENPLAN JEROEN “Samen met de opvoedadviseur heb ik een plan gemaakt om stap voor stap om te gaan met de emoties van Anouk. Door dit plan in kleine stappen op te delen, wordt het voor mij makkelijker om haar ruimte en tijd te geven. Ook kan ik later terugkijken en nagaan of ik elke stap goed uitgevoerd heb of dat ik de volgende keer iets beter kan doen.”

Stap 1:

Stap 3:

• Ik probeer even tijd voor Anouk te nemen wanneer ze van streek uit school komt. • Ik benoem dat het lijkt of ze ergens boos over is en vraag Anouk of ze wil vertellen wat er aan de hand is. • Als ze zegt dat er niets is, dan zeg ik: “Klopt het dat je geen zin hebt om erover te praten?” • Als Anouk niet wil praten of boos blijft reageren, wacht ik even af.

• Als ze wil vertellen wat er is, luister ik goed en stel zonodig een enkele vraag om duidelijk te krijgen wat het probleem is. • Ik vat samen wat ik heb gehoord en check bij Anouk of ik haar goed begrepen heb.

Gevoelens opmerken en benoemen

Stap 2:

Omgaan met emoties • Ik benoem opnieuw dat het erop lijkt dat ze boos en van streek is en vraag weer of ze wil vertellen wat er gebeurd is. • Als Anouk nog steeds niet wil praten of boos blijft reageren, stel ik voor dat ze eerst even tot rust komt.

Luisteren en probleem verhelderen

Stap 4:

Gevoelens erkennen en accepteren • Ik erken haar gevoelens en zeg dat het begrijpelijk is dat ze hierdoor van streek is, bijvoorbeeld: “Het is logisch dat je boos bent als je vriendinnetje zo onaardig doet.” Als het van toepassing is geef ik een voorbeeld van eenzelfde soort situatie die ik meegemaakt heb.

Stap 5:

Ondersteunen bij probleemoplossing • Als haar emoties zijn gezakt vraag ik of ik iets kan doen om haar te helpen. • Ik vraag Anouk hoe zij de situatie graag aan zou willen pakken. • Ik begeleid Anouk bij het zelf oplossen van het probleem, als dat kan.

Via de lokale bladen of posters op verschillende plekken wordt aandacht gevraagd voor het project “Samen Positief Opvoeden werkt”. Dit project, gestart vanuit het samenwerkingsverband Regio Noord-Veluwe, houdt zich bezig met het versterken van het opvoedkundig klimaat in de gemeenten Elburg, Ermelo, Harder wijk, Nunspeet, Oldebroek en Putten. Vrijwilligers maken net als professionals en ouders kennis met de principes van Positief Opvoeden. Het versterken van de eigen kracht en opvoedvaardigheden van ouders staat centraal in het project ‘Opvoeden Verder’. Enerzijds gebeurt dit door Positief Opvoeden actief uit te dragen in sport, scouting en kerken. Anderzijds komen er programma’s die (onzekere) ouders met jonge kinderen bijstaan. In workshops worden het vrijwillige kader van sport verenigingen, scoutinggroepen en kerken geschoold op het gebied van Positief Opvoeden en de vijf basisprincipes ervan. Ook worden ze er van bewust gemaakt dat niet alleen het gezin, maar ook de sociale omgeving invloed heeft op het gedrag van een kind. Het project wordt financieel mogelijk gemaakt door de gemeenten en de provincie Gelderland. Voor meer infor matie kun je terecht bij de projectleider Renate Spruijt via rspruij[email protected].

4 Week van de Opvoeding De Centra voor Jeugd en Gezin in de regio NoordVeluwe sluiten ook aan bij de Week van de Opvoeding en organiseren in deze week veel activiteiten.

ZATERDAG 4 OKTOBER Opvoedmarkt De opvoedmarkt wordt georganiseerd door Steunpunt Huilbaby’s, Pinel, Family Factory, de bibliotheek, Praatpaal en het CJG. Er zijn informatiestands van verschillende organisaties die hulp en begeleiding bieden aan ouders/kinderen bij de opvoeding, Ook aanwezig zijn Mama’s Café, Praatpaal, de bibliotheek e.a. Er is een optreden van een clown, kinderen kunnen geschminkt worden, dansdemonstraties en muziekcentrum Tirion zal een muzikaal optreden verzorgen. Tijd: 11.00 uur tot 15.30 uur Locatie: Pauwenplein, in het centrum van Ermelo

MAANDAG 6 OKTOBER Workshop ‘Leren luisteren’ Voor ouders met met kinderen tussen 3 en 8 jaar. Een workshop door twee medewerkers van het CJG. De Workshops Positief Opvoeden is een bijeenkomst van 2 uur. Maximaal twaalf ouders – met kinderen in de leeftijd van 3-8 jaar – nemen deel aan de bijeenkomst. Zij hebben ervaring met eenzelfde opvoedsituatie en willen daar vragen over stellen. Tijdens de bijeenkomst worden tips gegeven en suggesties gedaan over hoe je met het gedrag van je kind kunt omgaan. Je bekijkt korte video’s waarin wordt getoond hoe andere ouders omgaan met hetzelfde probleem en je kunt ideeën met andere ouders in de groep delen. Je ontvangt een werkboek om mee naar huis te nemen. Tijd: 19.30-21.30 uur Locatie: CJG Ermelo

Ontmoeting en uitwisseling in de Week van de Opvoeding Van 6 t/m 12 oktober 2014 staat Nederland voor de vierde keer in het teken van de Week van de Opvoeding. Door het hele land vinden allerlei activiteiten plaats rond het thema opvoeden en opgroeien. De Week van de Opvoeding draait om ontmoeten en uitwisseling van tips, advies en hulp tussen ouders, medeopvoeders, kinderen en jongeren. De positieve benadering van kinderen en ouders staat daarbij voorop.

Adres: Dokter van Dalelaan 12

Deze ac tivite zijn gra iten t tenzij a is nders vermeld .

Aanmelden: [email protected] Kosten: € 5,- incl. het werkboekje

DINSDAG 7 OKTOBER Mama Café Ermelo

BoekStart inloopochtend

Heb je één of meerdere kinderen in de

Inspiratieworkshop ‘Ik tel tot tien!’ Voor ouders met kinderen van 4-12 jaar door Family Factory Ermelo. In een twee uur durend programma vol

leeftijd van 0 tot 4 jaar? Lijkt het je leuk

Leuke inloopochtend voor ouders met

energie en afwisseling (“Maak van elke

om met andere moeders/verzorgers

jonge kinderen. Je kunt vragen stellen

dag iets bijzonders zonder je geduld

ervaringen uit te wisselen? Kom dan

over lezen met jonge kinderen en je

te verliezen”) ga je in gesprek met

naar het Mama Café. Deze ochtend is

maakt kennis met verschillende soorten

andere ouders over (on)geduld én doe

er een medewerker van het CJG aan-

materialen. Er wordt voorgelezen en je

je een heleboel ideeën op om van het

wezig voor een korte presentatie over

kunt ervaringen uitwisselen met andere

dagelijks leven iets bijzonders te maken.

het CJG.

ouders. Het CJG is ook aanwezig voor

Tijd: 10.00-11.30 uur

elke denkbare vraag over opgroeien

Locatie: Koningin Julianaschool

en opvoeden.

Adres: Spechtstraat 49, Ermelo

Locatie: Het Wapen van Ermelo

Tijd: 20.00-22.00 uur

Adres: Stationsstraat 78

Tijd 10.00-11.00 uur

Aanmelden:

Kosten: de entree is gratis; je betaalt

Locatie: Bibliotheek Ermelo

[email protected]

alleen je eigen consumptie(s). Je

Adres: Burg. Langmanstraat 4

Kosten: € 5,- pp inclusief koffie en

kind(eren) is/zijn van harte welkom.

Aanmelden is niet nodig

iets lekkers

Week van de Opvoeding 5 Herken en voorkom je opvoedvalkuil

WOENSDAG 8 OKTOBER

Het motto van deze Week van de Opvoeding is ‘Ik tel tot tien’. Want opvoeden is leuk en uitdagend maar er zijn momenten dat tot tien tellen nodig is. Het herkennen en voorkomen van opvoedvalkuilen zorgt ervoor dat je het opvoeden weer als positief gaan ervaren en het tot tien tellen weer wordt gebruikt om verstoppertje te spelen!

Thema-avond Positief Opvoeden

Het CJG op de Ossenmarkt in Putten

Voor ouders met kinderen in de leeftijd tot 12 jaar.

Tijdens deze eeuwenoude traditionele

1. Escalatie-valkuil

Positief Opvoeden is een manier

Bij de kraam van het CJG is veel

van opvoeden die erop gericht is

informatie te verkrijgen over opgroeien

de ontwikkeling van kinderen te

en opvoeden. Kom gerust langs als je

stimuleren. Deze avond zal er speciaal

een vraag hebt of meer wilt weten over

aandacht besteed worden aan hoe

een bepaald onderwerp.

Soms kun je als ouder in een negatieve spiraal terechtkomen waarin je een kind steeds meer afwijst. Je gaat dan steeds harder schreeuwen of dreigen. Deze verhitte reacties kunnen ervoor zorgen dat het kind zich steeds meer verzet en je hierdoor nog bozer wordt.

jaarmarkt is ook het CJG van de partij.

2. Opoffer-valkuil

je het zelfvertrouwen van kinderen

Het gebeurt regelmatig dat ouders al hun tijd en energie opofferen voor de kinderen. Het is dan moeilijk om te luisteren naar wat jij zelf graag wilt. Daarmee doe je jezelf en je kinderen tekort. Neem ook af en toe tijd voor jezelf.

kunt vergroten.

3. Perfectie-valkuil

(inloop vanaf 19.45 uur)

Wie in de opvoeding alles perfect wil doen, heeft het niet makkelijk. Opvoeden is iets wat je leert met vallen en opstaan en fouten maken hoort daarbij. Vasthouden aan een ideaalbeeld zorgt voor teleurstellingen, schuldgevoel en het gevoel steeds tekort te schieten.

Tijd: 09.00-15.00 uur Locatie: centrum van Putten

Tijd: 20:00-22.00 uur Locatie: Bibliotheek Elburg Adres: Clakenweg 146, Elburg Aanmelden: [email protected]

4. Negeer-valkuil Ouders die geïrriteerd raken door het gedrag van hun kind, zien de momenten dat het kind wel lekker alleen aan het spelen is, vaak over het hoofd. Goed gedrag wordt genegeerd, terwijl slecht gedrag wordt beloond met aandacht.

DONDERDAG 9 OKTOBER

5. Visie-valkuil Meningsverschillen tussen ouders over de opvoeding komen vaak voor. Wanneer je het niet eens bent met de manier waarop je partner een opvoedingssituatie aanpakt, kun je dat beter op een later tijdstip bespreken waar de kinderen niet bij zijn.

Boekstart Inloopochtend Putten

Theatervoorstelling ‘Opvoeden en Zo’

6. Instructie-valkuil

Leuke inloopochtend voor ouders met

Als een instructie te vaag of te moeilijk is, kun je niet verwachten dat je kind meteen doet wat je vraagt. Leg dus duidelijk en op een rustige toon uit welk gedrag je precies afkeurt, of juist wilt zien.

jonge kinderen. Je kunt vragen stellen

Voor ouders met kinderen in de leeftijd van ongeveer 11 t/m 14 jaar.

over lezen met jonge kinderen en je maakt kennis met verschillende soorten

Het CJG organiseert een interactieve

materialen. Er wordt voorgelezen en je

theatervoorstelling gespeeld door

kunt ervaringen uitwisselen met andere

Theatergroep Helder. Op een ludieke

VRIJDAG 10 OKTOBER

ouders. Het CJG is ook aanwezig voor

en humoristische wijze worden de

elke denkbare vraag over opgroeien

volgende thema’s uitgespeeld:

en opvoeden.

verliefdheid, social media, (zak)geld en

Theatervoorstelling ‘Wel Winnen hè!’

Tijd: 10.00-11.00 uur

Voor ouders en vrijwilligers uit de sport die met kinderen werken.

Locatie: Bibliotheek Putten

bijbaantjes. Elk thema wordt ingeleid

Hoe kun je als vader of moeder ervoor zorgen dat het goed gaat met je kind in

door een korte lezing.

Adres: Brinkstraat 56, Putten

Tijd: 20.00-22.00 uur

Aanmelden is niet nodig

(inloop vanaf 19.30 uur)

de sport? Wat roep je langs de kant? En hoe vang je je kind op na een verloren

Locatie: De Dialoog

wedstrijd? In de humoristische theatervoorstelling ‘Wel winnen hè!’ komen

Adres: Raadhuisplein 4, Ermelo

bovengenoemde onderwerpen aan bod.

Aanmelden (bij voorkeur) [email protected]

Tijd: 20:00 uur (inloop vanaf 19.30 uur) Locatie: Kulturhus de Talter Adres: Stouwdamsweg 4, Oldebroek Informatie over kosten en aanmelden: www.cjgoldebroek.nl

Over het Centrum voor Jeugd en Gezin In het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) is iedereen welkom met elke denkbare vraag over opvoeden en opgroeien. Kinderen, jongeren, ouders, verzorgers, grootouders en mensen die beroepsmatig of als vrijwilliger met kinderen werken. Het is niet nodig

ZATERDAG 11 OKTOBER

om een afspraak te maken. In het CJG zijn tijdens de openingsuren altijd deskundige medewerkers aanwezig om een antwoord of advies te geven. Bij ingewikkelde vragen of grotere problemen begeleidt het CJG je naar de beste whulp of oplossing. Deze dienstverlening is gratis. Het CJG beantwoordt ook vragen die telefonisch of per e-mail

Peuterontbijt met PUK

gesteld worden. De website geeft eveneens veel informatie.

Voor ouders en hun peuters wordt een peuterontbijt georganiseerd in Ermelo.

Voor meer informatie over het CJG en de Week van de Opvoeding:

Na het ontbijt kan er ‘uitgebuikt’ worden onder het voorlezen en tijdens de

CJG Elburg: Lange Wijden 33, Elburg, www.cjgelburg.nl

poppenkastvoorstelling. Ook kun je met Puk op de foto.

CJG Ermelo: Dr. Van Dalelaan 12, Ermelo, www.cjgermelo.nl CJG Harderwijk: Wethouder Jansenlaan 200, Harderwijk, www.cjgharderwijk.nl

Voor meer informatie: ontbij[email protected]

CJG Nunspeet: Stationsplein 18a, Nunspeet, www.cjgnunspeet.nl CJG Putten: Engweg 8, Putten, www.cjgputten.nl

6 Omgaan met emoties

Alles is anders Laura van Laarhoven, orthopedagoog van Icare JGZ, geeft samen met een medewerker van het CJG, de cursus ‘Alles is anders’. Deze cursus is bedoeld voor kinderen tussen de 6 en 12 jaar van gescheiden ouders. Het maakt niet uit of deze scheiding twee jaar of twee maanden geleden heeft plaatsgevonden. Laura start met te vertellen dat ze ervaart dat ouders vaak aarzelen om hun kind op te geven voor deze groep. Zij zijn bang dat door over de echtscheiding te praten, alles voor hun kind (weer) los komt en dat ouders het ook eng vinden wat hun kind allemaal over de thuissituatie kan vertellen. Laura benadrukt dat alles wat verteld wordt vertrouwelijk is. Samen worden afspraken gemaakt over hoe wordt omgegaan met datgene wat vertelt wordt. Hierdoor ontstaat een gevoel van vertrouwen en ervaren ze dat je in deze groep alles kan vertellen. Laura: “Het praten in de groep leert de kinderen dat ze niet de enigen zijn. Ze weten dat natuurlijk wel, maar met andere kinderen praten die hetzelfde meegemaakt hebben, ervaren ze als fijn. Kinderen delen niet altijd hun gevoelens met hun ouder, omdat ze loyaal zijn aan hem of haar. Wanneer ze bemerken dat hun vader of moeder verdrietig is, bestaat de kans dat ze hun eigen verdriet wegstoppen en juist de ouder gaan troosten.” “Kinderen ervaren een echtscheiding heel verschillend. Jonge kinderen voelen zich vaak verdrietig, oudere kinderen reageren vaak meer met boosheid. Sommige kinderen snappen niet waarom ouders gescheiden zijn. In situaties waarin

kinderen dachten dat thuis wel goed ging, valt het gevoel van veiligheid weg. Het blijkt dat opeens je leven er heel anders kan uitzien. Kinderen kunnen zich angstig voelen en denken: als mijn ene ouder van me weg gaat, dan zal de andere ouder me misschien ook in de steek laten. Ook speelt schuldgevoel bij kinderen vaak een rol; ze vragen zich af wat zij eraan hadden kunnen doen.”

ex-partner waar je kind bij is. Stimuleer je kind om over zijn gevoelens te praten. Laat merken dat het niet verkeerd is om verdrietig of boos te zijn. Dit mag je voelen, daar is niets verkeerd aan. Tot slot: Het is niet erg dat kinderen zien dat je verdrietig bent, maar belast ze er niet mee. Zij moeten niet voor jou gaan zorgen. Jij bent er voor hen.”

Kinderen en echtscheiding Ludo Driesen Het verloop van het echt scheidingsproces is af te lezen uit het dag boek dat Thomas van 12 minutieus bijhoudt. Dit verhaal laat de gevoelens zien die hij te ver werken krijgt in de fasen vóór, tijdens en na de scheiding. Lees- en werkboek voor echt scheidingskinderen, ouders en begeleiders.

Laura van Laarhoven

Hulp bij omgaan met een scheiding Door te spelen en te praten gaan de kinderen samen aan de slag met verschillende onderwerpen rond de scheiding: • herkennen en uitwisselen gevoelens rondom thuissituatie en de afwezige ouder; • herkennen van motieven van de scheiding en de gevoelens daarbij; • de invloed van de scheiding op contacten op school, in de buurt en in de familie; • een (eventuele) nieuwe partner voor mamma of pappa. De cursus bestaat uit zes tot acht bijeenkomsten van 1,5 uur voor de kinderen en een evaluatiebijeenkomst voor de ouders. De groep bestaat uit maximaal acht deelnemers. In oktober starten weer nieuwe groepen. Ouders kunnen hun kind opgeven bij het CJG in hun woonplaats (zie pagina 8 voor de contactgegevens).

Ouders in het wild Liesbeth Groenhuijsen Het verhaal van Fleur die er na de scheiding van haar ouders stiefouders en stief broertjes bij kreeg. Achter in het boek staan informatie, er varingen, tips voor (stief)kinderen en (stief)ouders. Van 10-12 jaar.

Van alles twee Martine Delfos De pappa en mamma van Jordi en Sterre wonen niet meer bij elkaar. Ze hadden te veel ruzie. Van alles twee is een therapeutisch verhaal dat kinderen kan helpen begrijpen wat scheiding voor hun leef tijdsgenootjes betekent. Van 3-9 jaar.

In de laatste bijeenkomst mogen kinderen aangeven of er iets is wat ze aan hun ouder willen vertellen. Kinderen noemen vaak: • Mamma moet niet tegen mij zeggen wat ik tegen pappa moet zeggen. • Ik zou willen dat, wanneer ik gebracht word, mamma/pappa niet in de auto blijft zitten, maar ook even binnenkomt. • Ik wil dat mamma én pappa naar mijn balletvoorstelling komen. • Ik wil dat ze gewoon met elkaar gaan praten in plaats van niets zeggen of schreeuwen.

Voor kinderen Cursus ‘Alles is anders’ Deze cursus is bedoeld voor kinderen van gescheiden ouders tussen de 6 en 12 jaar.

Tip: Samen een boek lezen is een goede manier om emoties te herkennen en te bespreken.

Bang boos blij Suzan van Apeldoorn, Lianne van Lith Een boek over wat er is gebeurd bij de echtscheiding en daarna. Kinderen kunnen in het boek tekenen en schrijven om alles wat ze van binnen voelen een plaats te geven. Vanaf 6 jaar.

“Kinderen ervaren een echtscheiding heel verschillend.”

Laura heeft voor ouders nog een aantal adviezen. “Praat nooit negatief over je

Boekentips

Voor ouders Thema-avond ‘Kind en echtscheiding’ ‘Kind en echtscheiding’ is een thema-avond voor ouders, professionals en andere geïnteresseerden. Tijdens deze avond krijgen ouders en andere betrokkenen informatie over en inzicht in hoe ze het beste met hun kind(eren) kunnen omgaan tijdens en na een scheiding. Tijdens de bijeenkomst komen de volgende thema’s aan de orde: • welke effecten een scheiding op kinderen heeft; • hoe ouders respectvol uit elkaar kunnen gaan; • communicatie tussen ouders na de scheiding; • omgangsbemiddeling; • loyaliteiten van een kind naar hun ouders. De eerstvolgende bijeenkomsten zijn gepland op 29 oktober in Ermelo, 30 oktober in Nunspeet en 5 november in Elburg. Belangstellenden kunnen zich opgeven bij het CJG in hun woonplaats (zie pagina 8 voor de contactgegevens).

De koning trok uit om de draak te doden Brigitte Spangenberg & Martina Vent Het boek bevat, naast een aantal korte verhaaltjes, ook aanwijzingen voor het zelf bedenken van helende sprookjes, aangepast aan het individuele kind en zijn situatie. Voor ouders en hulpverleners. Het drakenpad Carry Slee Floortjes ouders zijn gescheiden. Zij woont bij haar moeder en mist haar vader. Hij stuurt haar een knuffel (een tijger) en door haar rijke fantasie en het ingrijpen van een slimme buurjongen beleeft ze spannende avonturen met een geheimzinnige draak. Van 4-8 jaar. Ik heb twee beren Conny Boendermaker & Joke Roekamp Prentenboekje over twee speelgoedberen. Via de beren wordt het probleem van een kind met gescheiden ouders vormgegeven. De blauwe beer bij mamma staat voor troost, de bruine bij pappa voor veiligheid. De beren samenbrengen is geen succes, omdat beide dan niet goed functioneren. Het verhaal biedt geen oplossing, maar kan wel aanleiding tot een gesprek zijn. Vanaf 2 jaar. De pappawinkel Kristien Aertssen Pappa Kater stapt het raam uit om nooit meer terug te komen, althans voorlopig niet. Mamma Poes reageert berustend, maar Kleine Kater mist zijn vader erg en gaat op zoek. Helaas kan hij hem zelfs in de stad waar alles te koop is – zelfs een pappawinkel – niet vinden. Grappig prentenboek bij een wat treurig verhaal, dat wel positief van toon is. Vanaf 4 jaar.

Omgaan met emoties 7

Hoe is het voor een kind om naar een ander land te verhuizen? “Hallo, ik ben Norah. Ik ben 10 jaar. Deze zomer verhuis ik met mijn ouders en mijn zusje Anna-Beth naar Tata in Hongarije, een uur van Budapest. Mijn ouders willen namelijk graag wat voor de zending doen. Op een dag vertelden ze me dat ze er al een tijdje over dachten een tijdje naar het buitenland te gaan.

Skypen en mailen. Met mijn beste vriendin heb ik een vriendschapsknuffel gevonden die meegaat naar Hongarije. Wat ik ook erg ga missen, zijn gemakken als wifi en goed bereik. Maar als we daar zijn en de blijde gezichten van de kinderen zien als ze weten wat we voor hen hebben meegenomen of als we daar met hen gaan knutselen en zo… Dan valt het misschien allemaal wel mee.

Ik weet al wat ik ga doen als ik terug ben in Nederland: mijn spullen op de goede plekken leggen en naar mijn vriendinnen/ klasgenoten gaan. En lekker in mijn eigen bed slapen natuurlijk! Of ik een tip heb voor kinderen die naar het buitenland verhuizen? Zorg van tevoren dat je contact onderhoudt met familie en vrienden.”

Niet leuk en wel leuk Eerst vond ik het cool en supergaaf. Ik ben nog nooit in Hongarije geweest! Wat later begon ik het steeds spannender te vinden. Ik ben nooit eerder zo lang van huis geweest. We gaan daar drie maanden in een camper wonen en het weer is daar ook anders: warmer, en het kan er ook soms gewoon heet zijn. Ik zie ook wel op tegen het daar naar school gaan, maar een schooldag is daar veel korter dan hier. Daar hoef ik maar drie uur per dag schoolwerk te doen.

Stel je vraag online! Op de website staat praktische informatie over Positief Opvoeden. Handige tips en adviezen helpen je het gedrag van je kind te begrijpen en hiermee om te gaan. Wanneer de tips en adviezen jouw vraag niet beantwoorden, kun je deze online stellen aan een opvoedadviseur. Binnen twee werkdagen krijg je via de mail een antwoord op je vraag.

Ik ken inmiddels 100 woorden Hongaars. Ik oefen thuis met een app op de tablet. Hongaars is best moeilijk om te leren: je hebt allemaal streepjes boven de letters. Jona pot betekent dag en sasz betekent 100.

Ga naar de website en stel je eigen vraag!

Verdrietig en blij Soms ben ik heel verdrietig dat ik wegga. Maar dan vertel ik mijn ouders hoe ik mij voel of ik ga naar iemand toe en dan is dat nare gevoel wel snel weg. Ik weet zeker dat ik mijn vrienden en familie wel heel erg ga missen en zij mij. Gelukkig kunnen we

Norah en Anna-Beth

Wat vind jij?

Tineke (42) met Noor (14) en Tara (8):

Eric (41) met dochters Lianne (15) en Joyce (14) en zoon Daan (4):

Hoe kijken ouders tegen een situatie aan? Elk nummer vragen wij naar hun ervaringen. Deze keer staat de vraag centraal:

“Ik ben gescheiden en mijn meiden gaan eens per drie weken een weekend naar hun vader. Ze praten dus sneller en makkelijker met mij als er iets is. Hun vader is er vooral voor ‘leuke’ dingen, denk ik soms. Wat niet erg is: volgens mij heb ik een hechtere band met de meisjes dan hij.”

“Hoewel voor onze dochters geldt dat ze zich vermoedelijk eerder tot hun moeder wenden, vind ik dat het absoluut een taak voor zowel vader als moeder kan zijn om over gevoelens te praten met de kinderen. Ik waak graag over het welzijn van de kinderen en ben dus vaak benieuwd naar wat er in ze omgaat. Eigenlijk vind ik dat zelfs logisch, zelfs wanneer je kind nog de kleuterleeftijd heeft.”

Met je kind over gevoelens praten, is dat meer iets voor moeders?

Amanda (41) met dochters Lieke (11) en Lotte (7): “Mijn mening is dat beide ouders openstaan voor de gevoelens van hun kroost, maar dat de benadering en beleving anders is. Ik persoonlijk zou meer in de gevoelens duiken terwijl pappa meer praktisch en oplossingsgericht denkt.”

Wenka met zoon Chiel (18) en dochter Ella (16): “Van jongs af aan hebben wij altijd open met onze kinderen gepraat, ook over (hun/onze) gevoelens. Doordat alles bespreekbaar en

niks ‘gek’ was, voelen ze zich (ook nu ze ouder zijn) vrij om allerlei moeilijke en mooie dingen met ons te delen.”

Karin (40) met dochter Isa (10) en zoon Kyan (9) “Met je kind over gevoelens praten is denk ik meer iets voor moeders. Dat wil niet zeggen dat ik vind dat vaders dat niet moeten doen. Integendeel! Maar in de praktijk blijkt dat moeders dit sneller oppakken omdat het meer in hun comfortzone zit en dat bij vaders niet zo makkelijk gaat.”

8 Over instanties Tips, advies of hulp: waar moet je zijn? Plast jouw 7-jarige dochter ‘s nachts in bed? Heeft je tiener faalangst? Of wordt jouw zoon van 10 gepest op school? Vraag advies of hulp in een vorm die bij jou past. Op de website vind je antwoorden op veelgestelde vragen en handige tips. Wanneer je behoefte hebt aan een gesprek over de opvoeding maak je een afspraak bij het Centrum voor Jeugd en Gezin bij jou in de buurt. Samen met een deskundige bespreek je welke aanpak in jouw geval prettig is. Je beslist zelf op welke manier je (verder) geholpen wilt worden.

Bijvoorbeeld:

leiders aanwezig zijn. Deze opvoedcursussen zijn ook gratis en zijn bedoeld voor ouders van kinderen met een gedragsprobleem. Heb je niet meteen een vraag maar wil je wel meer weten over Positief Opvoeden, dan kun je een lezing volgen.

Informatie vind je op: www.positiefopvoeden.nl

• tips voor jouw persoonlijke situatie; • advies over het gedrag of de ontwikkeling van je kind; • het oefenen van opvoedvaardigheden; • hulp bij het leren herkennen en voorkomen van ongewenst gedrag.

Een kind dat je aan het uitproberen is vraagt een andere reactie van je. Margriet vertelt dat het belangrijk is dat kinderen

1 2 3 4 5

Kinderen een veilige en stimulerende omgeving bieden. Kinderen laten leren door positieve ondersteuning. Een aansprekende discipline hanteren. Realistische verwachtingen hebben. Goed voor jezelf zorgen.

ADRESSEN

CJG Harderwijk Wethouder Jansenlaan 200, Harderwijk (0341) 79 99 04 info@cjgharderwijk.nl www.cjgharderwijk.nl ma t/m vrij van 9:00 tot 12:00

“Ik tel tot tien…”

Margriet vertelt dat zij eerst kijkt of er een speciale oorzaak is als een kindje negatieve aandacht vraagt of helemaal niets wil. Een kind kan zich bijvoor beeld niet lekker voelen. “Ik probeer dat kindje juist te troosten en wat extra aandacht te geven. Je geeft het daardoor het gevoel dat je er voor hem of haar bent. Daardoor ont staat er een sfeer van veiligheid. Kinderen worden hierdoor rustiger en vragen daardoor minder negatieve aandacht.”

De vijf basisprincipes van Positief Opvoeden zijn:

Opvoedadvies dicht bij huis

Individuele gesprekken met opvoedadviseurs zijn vrijwel altijd gratis. Kijk op de adressenlijst voor een Centrum voor Jeugd en Gezin bij jou in de buurt. Je kunt ook een cursus volgen, in groepen van ongeveer acht ouders, waarbij in de meeste gevallen twee cursus-

Er zijn van die situaties waar je als ouders en beroepskrachten die met kinderen werken wel eens tegenaan loopt, dat je af en toe je geduld verliest. Je bent geneigd boos te worden. Tegelijker tijd weet je dat dit niet de goede oplossing is. Margriet van den Bor en Hester Enserink, pedagogisch medewerkers van Stichting Prokino (een organisatie voor kinderopvang in Harder wijk en Ermelo), zijn gevraagd hoe zij omgaan met deze situaties.

Basisprincipes

CJG Putten Engweg 8, Putten (0341) 79 99 07 [email protected] www.cjgputten.nl ma t/m vrij van 9:00 tot 12:00

weten waar ze aan toe zijn en de regels kennen. “Je moet bijtijds ingrijpen om te voorkomen dat een kind nog meer de grenzen opzoekt en in de war raakt. Dit geeft ook jezelf houvast. Daarnaast is het belangrijk dat je als collega’s allemaal dezelfde aanpak hebt.”

CJG Elburg Lange Wijden 33a, Elburg (0525) 78 81 01 [email protected] www.cjgelburg.nl ma t/m vrij van 9:00 tot 12:00 op Twitter via @CJGElburg

“Een ander voorbeeld dat Hester beschrijft is een kind dat figuurtjes zit te plakken en de boel op de grond gooit, waar bij duidelijk is dat hij je aan het uitproberen is. “Ik maak dan eerst een grappige opmerking als: Hé, de figuurtjes vallen de verkeerde kant op; volgens mij moeten ze op het papiertje. Hester vindt dat wanneer je te snel te streng optreedt, dit averechts werkt. “Ik geef ver volgens wel de op dracht dat hij zelf de plakkertjes moet oppakken en op tafel moet laten liggen, zodat je laat merken waar de grens is. Bij een tweede keer grijp ik in en is het knutselen klaar. Wordt het kind boos, dan negeer ik het even en als het nodig is, zet ik het even apart.” Hester ver telt dat het belangrijk is dat je zelf rustig blijft. “Een kind voelt aan wanneer je geïrriteerd raakt. Een oplossing kan zijn dat je even vraagt aan een collega om het van je over te nemen.” Een tip die ook in de thuissituatie toepasbaar is: schakel je partner in als je merkt dat je ongeduldig wordt, dat je eigenlijk tot tien moet tellen; laat hij of zij het even van je overnemen.

CJG Oldebroek Callunastraat 15, Wezep (038) 799 90 08 [email protected] www.cjgoldebroek.nl ma t/m vrij van 9:00 tot 12:00 op Twitter via @CJGOldebroek

Wat is Triple P, Positief Opvoeden? Triple P staat voor Positief Pedagogisch Programma. Het is een opvoedmethode voor ouders die als doel heeft om de opvoeding van kinderen makkelijker te maken. Triple P leert je op welke manier je het goede gedrag van je kind kunt stimuleren. Maar ook hoe je kunt omgaan met gedrag dat je niet graag ziet. Positief Opvoeden helpt kinderen om de vaardigheden te leren die ze nodig hebben in het leven. Je leert je kind bijvoorbeeld om goed te communiceren, respect te hebben voor anderen, problemen op te lossen en positief te denken. Triple P werd 30 jaar geleden in Australië ontwikkeld door de psycholoog Matthew Sanders, hoogleraar aan de universiteit van Queensland. Het programma wordt inmiddels in veel landen met succes gebruikt. Veel beroepskrachten die met ouders en kinderen werken in de regio Noord-Veluwe werken ook met Positief Opvoeden, Triple P.

Meer informatie over Triple P vind je op www.positiefopvoeden.nl.

CJG Ermelo Dr. Van Dalelaan 12, Ermelo (0341) 79 99 09 [email protected] www.cjgermelo.nl ma t/m vrij van 9:00 tot 12:00

Colofon

CJG Nunspeet Stationsplein 18a, Nunspeet (0341) 79 99 02 [email protected] www.cjgnunspeet.nl ma, wo t/m vrij 9:00 tot 11:00 di van 10:00 tot 11:00

Concept en creatie: Triple P Communications, Amsterdam

Tekst en redactie: Franca Schuiling (Gemeente Nunspeet) Tineke Knegtering (CJG Ermelo) SO&T, Amsterdam Triple P Communications, Amsterdam

Met dank aan: Laura van Laarhoven (JGZ Icare) Margriet van den Bor (St. Prokino) Hester Enserink (St. Prokino) Marieke Weerstand (Regio Noord Veluwe) Norah Dank aan alle ouders die hun medewerking hebben verleend.