Nicky Vermuyten 2de kan japanologie 2003-2004
Paper Encyclopedie: In de voetsporen van Hijikata Tatsumi: De zoektocht naar de oorsprong en huidige sociologische betekenis van Butō, de avant-gardistische dans der duisternis van het naoorlogse Japan.
1
Inhoud: I) Inleiding:................................................................................................................................3
Vind een onderwerp:........................................................................................................................................3 Wat is Butō?....................................................................................................................................................4
II)De zoektocht...........................................................................................................................4 A)De Bibliotheek:...............................................................................................................................4 1)Woordenboek:..............................................................................................................................................4 2)Encyclopedie:...............................................................................................................................................4 3)Tijdschriften.................................................................................................................................................5 4)Bibliografieën...............................................................................................................................................5 4)Boeken:.........................................................................................................................................................6
B)Online Databanken en Archieven.................................................................................................7 C)Zoeken op het internet:..................................................................................................................9 1)Indexen.........................................................................................................................................................9 2)Google........................................................................................................................................................11 3)Japanse zoekmachines................................................................................................................................13 4)Alternatieve Zoekmachines........................................................................................................................13 5)Zoeken in de Blogosfeer:...........................................................................................................................13
III)Besluit:...............................................................................................................................14
2
I) Inleiding: Vind een onderwerp: Een paper schrijven over de zoektocht naar informatie over een zelf gekozen onderwerp… .Makkelijker gezegd dan gedaan. Groot probleem nummer 1: Welk onderwerp? Als je interesses nogal uiteenlopen of eerder niet echt uitgesproken zijn, dan is het kiezen van een interessant, leuk en eerder specifiek onderwerp al een hele uitdaging. Welk onderwerp in verband met Japan kan mij lang genoeg boeien om er een zoektocht naar op poten te zetten en die eveneens vol te houden? Wanneer iemand mij vroeger de vraag stelde wat mij juist aansprak in Japan, moest ik hem of haar dikwijls een specifiek antwoord schuldig blijven en antwoordde ik zo vaag of breed mogelijk. Maar met goede moed ging ik toch op zoek naar een geschikt onderwerp en kwam uiteindelijk uit bij Butō. In de periode dat ik mijn onderwerp moest bepalen had ik net de roman ‘Dagboek van een Geisha’ van Arthur Golden gelezen en in dat boek werd er veel aandacht besteed aan Japanse traditionele dans. Door mijn verleden als danseres was mijn interesse voor dans al aanwezig, dus waarom niet die interesse combineren met Japan. ‘Japanse Dans’ dat zou mijn onderwerp worden. Een breed onderwerp, misschien te breed en door mijn eerdere ervaring met het schrijven van papers weet ik dat brede onderwerpen de ergste nachtmerrie zijn van een onderzoeker; beperken was dus de boodschap. Omdat mijn interesse in dans zich al enigszins ‘beperkte’ tot ‘modern ballet’ vond ik het een goed idee eens te onderzoeken wat men in Japan zoal verstaat onder modern ballet. Natuurlijk hebben ze gezelschappen die modern ballet opvoeren zoals wij het kennen, maar ik ontdekte door een simpele zoekopdracht op google ook een authentieke vorm van Japanse moderne dans: Butō. Precies wat ik zocht dus en bij deze was mijn onderwerp meer beperkt…of toch niet? Met alleen het woordje ‘Butō’ sta je nergens, dus ik dacht na over waar ik precies wou naartoe werken naarmate mijn onderzoek vorderde. Het feit dat ik weinig over Butō wist maakte het des te moeilijker om een interessante invalshoek te vinden. Ik stelde me verschillende vragen; eerst en vooral, wat is Butō? Waar komt het vandaan? Wat maakt het zo anders dan ‘gewone’ moderne dans? Heeft het enkele algemene kenmerken, waaraan je een choreografie kan herkennen als een Butō choreografie? Heeft het misschien toch banden met traditionele Japanse dans? Is er misschien een tijdsperiode waarin de populariteit van Butō toeneemt of waar er misschien een stijlverandering in de choreografie merkbaar is? Zoja, waarom of in welke mate? Reikt de populariteit van Butō tot buiten de Japanse grenzen, en zoja, zijn het dan enkel de Japanse gezelschappen die populair zijn of zijn er ook veel buitenlanders die zich wagen aan het dansen van Butō, en is er dan een verschil merkbaar in de stijl? Wie waren/zijn de belangrijkste figuren in de Butō scène? Zijn er scholen waar men Butō kan leren dansen en zoja, hoe leert men het dan aan? Bestaan er technieken? Wordt er veel geïmproviseerd? Het is moeilijk om op de tijd die ik aan mijn zoektocht heb kunnen besteden al veel antwoorden te vinden over die vragen en dus nog moeilijker om mijn invalshoek te bepalen, maar tot dusver zou ik meer willen te weten komen over de oorsprong van Butō en dus dieper willen ingaan op de historische kant van de zaak. Ik zou een beeld willen krijgen van het klimaat waarin Butō tot stand is gekomen, en willen onderzoeken of dit klimaat een invloed heeft gehad op de ontwikkeling van Butō. Ook de banden tussen Butō en andere vormen van dans en/of theater wil ik onder de loep nemen en zo hoop ik als ik mijn thema moest verderzetten tot een analyse van de historische groei van een beroemde (en voor sommigen toch enigszins beruchte) vorm van dans.
3
Wat is Butō? Ik kan geen betere eerste kennismaking met Butō bedenken als mijn eerste kennismaking met deze onconventionele dansvorm: een essay geschreven door een zekere Dan Hermon, webmaster van Butoh.net Kort samengevat beschrijft hij Butō als volgt: het is een authentiek Japanse vorm van moderne dans die op zich weinig te maken heeft met de traditionele vormen van Japanse dans. Kenmerkend aan Butō is dat er geen kenmerken zijn, er zijn bijna net zoveel stijlen als er dansers zijn. Het meest onconventionele eraan is, de manier waarop de danser zich voorbereid op de dans. Het heeft in feite meer te maken met meditatie en zelfs met gevechtskunst dan met wat wij verstaan onder ‘dans’.
To dance Butoh is to dance like no other dance on earth. It is a dance unto itself, for it is the unique expression of the dancer unencumbered by language and tradition and constraint. *
II)De zoektocht A)De Bibliotheek:
1)Woordenboek: Mijn echte zoektocht (op een paar simpele zoekopdrachtjes in google na) begon in mijn eigen ‘bibliotheek’. In het bijzonder, met mijn kanji woordenboek. Ik had de kanji van Butō gevonden op het Internet en wou hun aparte betekenis te weten komen. Mijn Kodansha’s Compact Kanji Guide liet me niet in de steek: 舞踏 舞 :ブ ‘dans’ of ook まい ‘dancing’ 踏 : トウ ‘pas’ Volgens het Kanji woordenboek betekent 舞踏 dus eigelijk gewoon ‘danspassen’ of ‘dansen’. Raar dat Japans/Engelstalige sites de term Butō dan dikwijls vertalen met ‘darkness dance’. Maar misschien wordt dat mysterie in de loop van mijn zoektocht nog opgehelderd. 2)Encyclopedie: De volgende stap was mijn zoektocht verplaatsen naar de Oost Aziatische Bibliotheek van Leuven. De encyclopedieën daar hebben me geholpen om enkele extra trefwoorden te vinden, wat noodzaak was aangezien ik alleen beschikte over Butō op verschillende schrijfwijzen. (Buto, Butō, Butoh,ぶとう en 舞踏) De Kodansha Japan Illustrated encyclopedia gaf me een korte, algemene historiek van Butō’s ontstaan en groei en enkele grote namen en gezelschappen zoals: Hijikata Tatsumi, vader van wat hij ‘ankoku butō’ noemde (‘darkness dance’, vandaar…), Ono Kazuo, de ‘Dai Rakudakan’ en Amagatsu Ushio met de ‘Sankai Juku’. Nu lagen mijn opties open, ik kon een kijkje nemen in de tijdschriften die voorhanden waren, gaan rondneuzen in de bibliografieën of op de tweede verdieping tussen de boeken gaan speuren naar mogelijke vondsten. Dat heb ik dan ook in die volgorde gedaan.
citaat uit Dan Hermon’s essay ‘What is Butoh’ Hermon, Dan
[email protected] “What is Butoh” .10-03-2003
*
4
3)Tijdschriften Ik heb mijn geluk beproefd in de recentste ‘Monumenta Nipponica’ en de ‘Journal of Japanese studies’. Maar de indexen van deze twee magazines hebben mij geen resultaten opgeleverd. In de ‘Japanese Book News’ vond ik een boek met de biografie van een Koreaanse danseres die heel populair blijkt te zijn in Japan en studente was van de avant garde danser ‘Ishii Baku’, maar er werd niet bij vermeld of zij al dan niet beoefenaar was van Butō, dus ik wist niet wat ik heb aan dit resultaat, maar bij verder onderzoek ontdekte ik in de nota’s van het boek van Sondra Horton Fraleigh (waar ik later nog naar verwijs) dat Ishii Baku en Ono Kazuo samen dans gestudeerd hebben. Ishii wordt dus niet expliciet vermeld als Butō danser, maar hij had duidelijk wel contacten met de Butō scène. Het is verloren moeite archieven te gaan doorbladeren, wanneer er voor bijvoorbeeld de Monumenta Nipponica een database voorhanden is op het internet. Dus hierbij eindigde mijn zoektocht in de beschikbare tijdschriften in de bibliotheek. Een latere poging om informatie te vinden in de databases van JSTOR bracht niks op voor mijn specifieke onderwerp, maar ik ben er zeker van dat er genoeg informatie te vinden is over het bredere kader van mijn onderwerp, namelijk de meer gekende ‘traditionele’ dansen van Japan. Maar als ik artikels wil, specifiek over Butō, denk ik dat ik mijn geluk beter kan beproeven in dansmagazines, zoals ‘Dance review’ een magazine dat dikwijls bij mijn zoeksessies uit de bus kwam als bron van informatie.
4)Bibliografieën De ‘subject indexes’ van bibliografieën die ik heb geraadpleegd gaven mij veel resultaten in verband met ‘dance’ en ‘performing arts’ maar specifieke resultaten in verband met Butō vond ik niet bij een eerste zoeksessie. Het dichtst dat ik toen bij mijn onderwerp geraakte waren gegevens over boeken die ook ‘contemporary performing arts’ behandelden. Als ik geluk heb wijdden deze boeken ook een paragraafje of een hoofdstuk aan Butō, maar er moet toch betere lectuur te vinden zijn dan ‘hier en daar een hoofdstuk of een paragraaf’ dus ben ik naderhand, toen ik over iets meer informatie beschikte, nog eens in de bibliografieën gaan zoeken en ben ik gerichter te werk gegaan. Ik had namelijk een artikel gevonden op het web dat de evolutie Butō beweging in de jaren 80 besprak, uit dat artikel blijkt dat Butō vooral in de jaren 80 aan populariteit won buiten Japan, vooral in Europa en de Verenigde Staten. Met die nieuwe informatie besloot ik dat er vooral sinds die periode niet-Japanse publicaties zouden verschenen zijn over Butō en dat ik dus in bibliografieën van die periode moest gaan zoeken.
Geraadpleegde bibliografieën (eerste poging): • Reeks: Toho Gakkai. An Introductory bibliography for Japanese studies: Humanities. Tokyo, The Japan Foundation • The International House of Japan Library. A guide to Reference books for Japanese Studies. Tokyo, The International House of Japan Library,1997 • Yanagisawa, Taka. Mori, Masao (ed.).Oriental studies in Japan: retrospect and prospect 1963-1972 “History of Arts”. Tokyo, The Centre for East Asian Cultural studies,1983 • Gardner, James L.Japan Acces. Utah, Wings of Fire Press,1990 Meest relevante resultaten toen: • Furuido, Hideo. A dance Notebook. (uitgever niet vermeld) ,1990 Gevonden in: Toho Gakkai. An introductory bibliography for Japanese studies, Vol VIII, part 2: Humanities 1998 – 1990. Tokyo, The Japan Foundation, 1994
5
•
Theater Japan: A who’s Who Guide to Theater and Dance in Japan. The Japan Foundation,1993 (een catalogus van mensen en gezelschappen die op dat moment actief waren in de Japanse moderne theater- en dansscène) Gevonden in: The International House of Japan Library. A guide to Reference books for Japanese Studies. Tokyo, The International House of Japan Library,1997
Geraadpleegde bibliografieën (tweede poging): • Dower,John W. George, Timothy S. Japanese History and Culture from Ancient to modern Times: Seven Basic Bibliographies. Princeton, Markus Wiener Publishers, 1995 • Hérail, Francine. Bibliographie Japonaise. Parijs, Publications Orientalistes de France.1986 • Eades, J.S. World Bibliographical series, vol 214: Tokyo. Oxford, ABC-CLIO Ltd.1999 • Shulman,Franklin Joseph. World Bibliographical series vol 103: Japan. Oxford, Clio Press Ltd. 1989 Meest relevante resultaten nu: • Havens, Thomas R. Artist and Patron in postwar Japan, dance, music, theatre and visual arts. Princeton, Princeton university Press,1982 Gevonden in: Hérail, Francine. Bibliographie Japonaise. Parijs, Publications Orientalistes de France. 1986 • Klein, Susan Blakeley. Ankoku Butō: The premodern and postmodern influences on the dance of utter darkness. Ithaca, New York, Cornell University East Asian Program,1988 Gevonden in: Eades, J.S. World Bibliographical series, vol 214: Tokyo. Oxford, ABCCLIO Ltd.1999 • Viala, Jean. Butoh: Shades of Darkness. Tokyo, Shufunotomo,1988 Gevonden in: Eades, J.S. World Bibliographical series, vol 214: Tokyo. Oxford, ABCCLIO Ltd.1999 4)Boeken: Zonder enig aanknopingspunt de boekenrijen aflopen in een bibliotheek op zoek naar informatie lijkt op het eerste zicht een nogal omzichtige en onefficiënte manier van werken, maar omdat de Japanse afdeling in de Oost Aziatische bib maar enkele rekken telt en de afdeling ‘performing arts’ volgens de referentielijst maar enkele rugnummers, vond ik het toch de moeite waard eens een kijkje te nemen. Baadt het niet dan schaadt het niet… Het resultaat was op zijn minst de moeite waard: Fraleigh, Sondra Horton, “Dancing into darkness” Butoh, zen and Japan. University of Pittsburgh Press, 1999 Een boek gepubliceerd door een universitaire uitgeverij en met een uitgebreide bibliografie! Zeker de moeite waard om eens grondig door te nemen. Het boek zelf echt doornemen heb ik niet kunnen doen, maar ik heb wel de nota’s en de bibliografie achteraan doorgenomen en ik heb niet alleen meer interessante bronnen gevonden, maar ook enkele feiten en namen; bijvoorbeeld de informatie over Ishii Baku, waar ik het eerder over had en ook de stelling van een zekere Joan Laage. Zij beweert namelijk in haar doctoraatsverhandeling dat Butō wortels heeft in het Duitse expressionisme. Dit is handig om weten als je wat meer te weten wil komen over de bredere context van Butō. Een selectie van de andere bronnen die ik via het boek van Sondra Horton Fraleigh:
6
• • • •
Kayo, Mikami. The Body as a Vessel: Tatsumi Hijikata – An approach to the techniques of Ankoku Butō. (andere bibliografische gegevens!) Laage, Joan. Embodying the spirit: The Significance of the Body in the Contemporary Japanese Dance Movement of Butō. (Ph.D Dissertation) Denton, Texas, Texas Women’s University,1993 Blackwood, Michael. Butoh: Body on the edge of crisis. Michael Blackwood Productions, video,1990 Ichikawa, Miyabi. Butoh: The Denial of the Body. Ballet international, nr12 (September 1989):14-17
Ze vermeldt nog veel andere boeken en artikels, die misschien niet rechtstreeks met Butō te maken hebben, maar om te voorkomen dat het een lange opsomming wordt heb ik een selectie gemaakt van de bronnen die naar mijn mening het dichtst bij mijn onderwerp liggen. Maar er is nog 1 bron die ik zou willen vermelden die mij uiterst nuttig lijkt. Sondra Horton Fraleigh heeft het in haar nota’s ook over ‘Nikutaemo: Butoh’. Een tweetalig (ik veronderstel Japans-Engels) magazine enkel en alleen over Butō, een goudmijn aan informatie, als ik het te pakken kan krijgen. B)Online Databanken en Archieven Gewapend met verschillende trefwoorden gevonden in de encyclopedie testte ik verschillende databanken en kwam ik tot de volgende resultaten. De criteria die ik heb gehanteerd om mijn resultaten te beoordelen, waren voornamelijk de criteria die we in de les hadden besproken: de uitgeverij, de auteur en het aantal keren dat ik een bepaald boek of een bepaalde auteur tegenkwam naarmate de databank die ik gebruikte verschilde.
Libis Eens je de regels in acht neemt een handige databank. Enkele van mijn trefwoorden leverden relevante resultaten op vooral over bronnen over en door personen die van belang zijn voor Butō. Ook zeer handig om vanuit een zoekresultaat via links naar auteurs en trefwoorden e.d. verder te zoeken naar andere informatie over je onderwerp. Picarta Een heel uitgebreide databank, net zoals Libis, met ongeveer dezelfde mogelijkheden. Gemakkelijke zoekfunctie met veel mogelijkheden in de Advanced search om je resultaten te filteren. Zelf heb ik gefilterd op ‘boeken, tijdschriften, artikels, illustraties en online bronnen’ In tegenstelling tot Libis leverden mijn trefwoorden bijna allemaal nuttige informatie op in verschillende talen. Ik kreeg ook verschillende resultaten wanneer ik zocht met Butō als trefwoord in zijn verschillende schrijfwijzen. Nacsis webcat Op Nacsis geven ‘Butō’ en ‘舞踏’ op het eerste zicht weinig bruikbare resultaten, ik kwam vooral muziekstukken tegen. Ik denk dat dat vooral te maken heeft met het feit dat Butō dikwijls ook geïnterpreteerd wordt als gewoon ‘danspassen’, maar dat is dus niet de specifieke Butō die ik zoek. Toen ik ‘暗黒舞踏’ probeerde kreeg ik verbazend weinig resultaten, maar toen ik de naam Hijikata Tatsumi als trefwoord nam had ik meer succes. Het ontleden van de Japanse zoekresultaten kostte daarna nog wel wat tijd, maar ik heb toch enkele interessante resultaten opgeslagen en hieronder vermeld.
7
Bibliography of Asian Studies Een heel handige en gebruiksvriendelijke databank waar ik nog enkele resultaten vond die ik met databanken die ik eerder besprak nog niet was tegengekomen. Ook handig is de zoekfunctie waarbij je het land en het onderwerp kan specifiëren. Na een gewone ‘Advanced search’ gedaan te hebben op BAS wou ik deze andere mogelijkheid nog even uitproberen en ik specificeerde op Japan→ arts → dance en ik kreeg pagina’s vol resultaten, alleen spijtig dat je daarna je resultaten niet nog meer kan filteren door een extra zoekopdracht. Databanken en archieven die me met geen enkel van mij trefwoorden relevante resultaten opleverden waren JSTOR en Aardvark
Arts and Humanities Citation Index Een handig systeem om de waarden van je gevonden werken te beoordelen aan de hand van het aantal keren dat de auteur of het werk geciteerd is. Ik heb het geprobeerd met de Auteurs die ik het meest ben tegengekomen en zag dat verschillenden onder hen, zoals Hijikata, Fraleigh, Viala, Klein en Kunihara meermaals worden geciteerd in andere boeken en artikels over onder andere Butō en moderne dans. Zelf ben ik op zoek gegaan naar meer relevante databanken voor mijn onderwerp en ik ben via een link op de site van Harmen Sikkenga1 terechtgekomen op de Dance Collection Catalog2 van de New York Public Library. Ook een bijzonder gebruiksvriendelijke (en toegankelijke) databank waar ik eveneens genoeg bruikbare bronnen heb gevonden van verschillende soorten: boeken, tijdschriften, video-opnames,… Je kan er op verschillende manieren zoeken en je resultaten filteren op type, taal, uitgever, jaar,enz. Een kleine opsomming van wat mij de meest bruikbare resultaten lijken die ik met de databanken en archieven heb gevonden: • Fraleigh, Sondra Horton, Dancing into darkness : Butoh, Zen, and Japan . University of Pittsburgh Press, 1999 • Schrijver, R. de Kunstgeschiedenis: Butoh, dans der duisternis – op weg naar het licht. Heerlen,Open Universiteit Nederland, 2001 • Tatsuhiko, Shibusawa. Hijikata Tatsumi:Plucking of the Darkness of the Flesh. The drama review, vol. 44 (2000): 49-55 • Nanako, Kurihara, Hijikata Tatsumi: The words of butoh. The Drama Review,vol. 44(2000) • Jansen,Sara. een theater van woorden: een analyse van Hijikata Tatsumi’s ankoku Butô. Leuven,1994 • Blackwood, Michael. Butoh : body on the edge of crisis. (video) Michael Blackwood Productions Over de oorsprong en betekenis van Butoh aan de hand van dansfragmenten en interviews met choreografen (Byakko-Sha, Muteki-Sha, Maijuku, Kazuo Ohno, Sankai Juku, Dai Rakuda Kan, Hakutobo), 1990 En enklele Japanse zoekresultaten van Nascis: •
Sumi, Yoichi (鷲見, 洋一); Maeda,Fujio(前田, 富士男); Morishita, Takashi (森下, 隆); Yanai,Yasuhiro (柳井, 康弘). 「バラ色ダンス」のイコノロジー : 土方巽を再構築する (Barairo dansu no ikonoroji‒: Hijikata Tatsumi wo seikouchiku suru, Eng.: The iconology of rose-colored dance: reconstructing Tatsumi Hijikata). Tokyo, Keiōgishuku University Art Center (慶應義塾大学アート・センター),2000
Sikkenga, Harmen [email protected]. “Kobo Butō” 2002 “ New York Public Library Dance Collection Catalog”
1 2
8
•
Mikami, Kayo (三上, 賀代). 噐としての身體 : 土方巽・暗黒舞踏技法へのアプローチ (uwwa toshite no shintai: Hijikata Tatsumi – ankoku butō gihō e no yapuro‒chi, Eng.: ?). Tokyo, ANZ 堂, 1993
•
Yoshioka, Minoru (吉岡, 実). 土方巽頌 : 「日記」と「引用」に依る / 吉岡実著 (Hijikata Tatsumi: nikki to inyō ni yoru, Eng.: Hijikata Tatsumi: according to his diary and quotes). Tokyo, Chikumashobō (筑摩書房).1987
•
Motofuji, Akiko (元藤, 燁子) 土方巽とともに (Hijikata Tatsumi to tomoni, Eng.: Together with Hijikata Tatsumi).Tokyo, Chikumashobō (筑摩書房). 1990
•
Tanemura, Suehiro (種村, 季弘). 土方巽舞踏大鑑 : かさぶたとキャラメル (Hijikata tatsumi Butō daikan: kasabuta to kyarameru, Eng.: Hijikata Tatsumi Butō
encyclopedia: scab and caramel). Tokyo, Yuushisha (悠思社).1993 Over het algemeen ben ik dus zeer tevreden met mijn resultaten van mijn opzoekwerk en zeker en vast overtuigd van het nut van databanken en archieven. Wat ook heel interessant is, is het feit dat bepaalde namen, al dan niet auteurs, steeds blijken terug te komen in verschillende zoekopdrachten, namen die ik zeker nader wil onderzoeken indien ik dit onderzoek zou verder zetten voor een eventuele thesis. C)Zoeken op het internet: Het derde luik van de zoektocht… Toen ik mijn onderwerp moest bepalen heb ik al een paar gemakkelijke zoekopdrachtjes gedaan in verband met Butō, maar het serieuze werk kwam pas achteraf. Na de les over zoeken op het Internet begon ik aan de hand van de zoektips die we daar hadden gekregen aan de taak voorhanden; orde scheppen in de chaos van duizenden zoekresultaten…Ik besloot om alle zoekmethodes grondig uit te pluizen en omdat ik van thuis uit kon werken, kon (en kan) ik er ook rustig de tijd voor nemen. Het leek mij het gemakkelijkst de zoekmethodes die we in de les hadden besproken ook in die volgorde toe te passen en misschien mijn zoekproces aanpassen terwijl ik aan het werk was, indien dat nodig zou zijn. 1)Indexen Ik had al ervaring met het zoeken via indexen en ik wist dus dat het de moeite waard was om eens een kijkje te nemen. Je hebt niet alleen de kans dat je snel en gemakkelijk verschillende relevante sites vindt over je onderwerp, maar ondertussen kan je tijdens het doorlopen van de verschillende categorieën ‘en passant’ misschien nog interessante (iets algemenere) sites vinden die misschien ook gelinkt zijn aan je onderwerp. Ook met het zoeken naar een onderwerp kunnen indexen veel hulp bieden. Stel, je weet dat je zoals ik geïnteresseerd bent in Japan en dans…als je die trefwoorden gaat combineren via de indexen en een bepaalde categorie steeds verder kan uitdiepen, misschien kom je dan uiteindelijk bij een onderdeel of een aantal sites die precies zijn wat je zoekt.
dmoz een eerste poging via dmoz draaide uit op niets. Ik vertrok vanuit ‘Japan’, via ‘arts and entertainment’, dan ‘contemporary’ en tenslotte ‘dance’, maar kreeg maar 2 resultaten die niet relevant waren voor mijn onderzoek. Mijn tweede poging bracht me meer resultaat. In plaats van ‘contemporary’ koos ik voor ‘traditional’, vervolgens ‘performing arts’ en toen vond ik een categorie ‘Butoh dance’: 23 Engelstalige resultaten, 11 Japanse en 4 Duitse. Bij de Engelse resultaten vooral sites naar gezelschappen en dansers die nu actief zijn, maar vele daarvan bezitten ook een link naar essays of informatie over Butō of gewoon
9
interessante links vooral naar de bekendste mensen en gezelschappen uit de Butō wereld. Ik vond zo ook de officiële site van onder andere de Dai Rakudakan, een Butō gezelschap dat al meer dan 30 jaar actief is en ook de officiële site van grote namen zoals Hijikata Tatsumi en Ono Kazuo.
Yahoo Ik probeerde het op dezelfde manier en hoopte zo nog een paar andere resultaten te vinden. Japan→arts and humanities→performing arts→dance Ik kreeg 4 resultaten i.v.m. Butou, daarvan was er maar 1 resultaat dat ik nog niet had gevonden via dmoz. Dit nieuwe resultaat was ook een site van een danser/leraar, Imre Thormann. Veel informatie over Butō zelf was er niet te vinden op zijn site, maar wat wel interessant is, is dat hij een beschrijving geeft van de techniek die hij mensen aanleert als leraar, de Alexander techniek. Librarian’s index Ook via deze index vond ik 2 nieuwe resultaten bij de categorie Butō. Een site die links verzamelde naar alle mogelijke sites over dans, dus ook Butō, waar ik nog enkele nieuwe resultaten bij vond, ook vooral gezelschappen en dansers. En een tweede site: een soort startpagina voor dansliefhebbers, onder andere met een kalender met zoekfunctie. Niet zo informatief, maar wel handig. Alleen spijtig dat de kalender enkel zoekt voor events, lessen of workshops in de Verenigde Staten. Infomine Op het eerste zicht een zeer handige index: je kiest een grote categorie (Visual & performing arts in mijn geval) en komt dan terecht bij een gebruiksvriendelijke zoekmachine, vergelijkbaar met de zoekfuncties van elke goede databank: dus veel mogelijkheden om je resultaten te filteren. Ik heb geprobeerd te zoeken op ‘Butoh’ en ‘Hijikata Tatsumi’ maar ik kreeg tweemaal dezelfde foutmelding, er was blijkbaar iets mis… Academic info Via het onderdeel ‘The Arts’→ ’Dance Studies’ kwam ik terecht op een gateway pagina naar een tiental andere pagina’s over dans die niks met Butō hadden te maken (op eentje na: de pagina van butoh.net en dus diegene die ik al het meest ben tegengekomen). Het feit dat je je zoekopdracht niet meer kan specifiëren is zonde. Wat ik wel vond via deze site is een ‘direct link’ naar de boeken over dans van een online bookstore (powells.com) en daar vond ik bij ‘world and ethnic’ een boek dat ik nog niet was tegengekomen in mijn eerdere zoeksessies. • Hershkovitz, Meital. Outcast samurai dancer:Japanese Avant-garde Dance. Creation Books,2003 (plaats van uitgave stond niet vermeld) Ik probeerde ook of ik via de subject gateway ‘Area and Countries Studies’ en vervolgens ‘Japan Studies’ niet tot bij Butō geraakte, maar dat was niet het geval. Een selectie uit de resultaten: • Hermon, Dan “Butoh.net” .10-03-2003 <www.butoh.net> Een vrij algemene site die informatie verzamelt over Butō events, artiesten,maar ook algemene informatie ter beschikking stelt (voornamelijk essays en artikels) • “Collapsing silence” <www.collapsingsilence.com> Een voorbeeld van zo’n gezelschap. Een mooie site die informeert over het gezelschap op zich, maar eveneens een beknopte historiek van de Butō-beweging bezit en een definitie, zelfs een bibliografie. Dit soort sites kom je ontzettend vaak tegen in je zoekresultaten. Ze zijn vaak grafisch heel erg mooi, maar de informatie
10
• • •
•
•
die ze bevatten over Butō is dikwijls oppervlakkig en men neemt vaak niet eens de moeite om een bibliografie op te stellen. Maar, langs de andere kant is het uitgebreid bespreken van Butō dikwijls niet het doel van dit soort sites en dienen ze vooral om het gezelschap in kwestie te promoten. “Asbestos studio” <www.hijikata-tatsumi.com> Een site over de vader van Ankoku Butō, met een biografie. “Dairakudakan” <www.dairakudaka.com> De officiële site van de Dairakudakan, het gezelschap waar ik het eerder over had. “Kazuo Ohno dance studio” , 30/03/2003 De site van de Kazuo Ono Dansstudio. Bevat ook een uitgebreide biografie van Kazuo Ono en Yoshito Ono. Sikkenga, Harmen . “Kobo Butō” 2002 Kobo Butō; de enige Nederlands-Engelstalige Butō-site die ik tot nu toe ben tegengekomen. Veel informatie en een uitgebreide bibliografie. Thormann, Imre. “Imre Tohrmann” Persoonlijke site. De site van de eerder vermeldde Imre Thormann.
2)Google Zoals iedereen kon ik mij min of meer behelpen met Google en een oppervlakkige zoekopdracht afwerken met gebruik van Booleanse operatoren, maar met de tips die we in de les hadden gekregen wou ik eens een grondige zoektocht ondernemen. Ik begon zoals gewoonlijk met verschillende combinaties van mijn trefwoorden. Eerst zonder andere syntaxis bij. Butou/ Buto/ Butô/ Butoh/ Hijikata Tatsumi/Tatsumi Hijikata/Ono Kazuo/Ohno Kazuo/ Kazuo Ono/ Kazuo Ohno/ Ushio Amagatsu/ Amagatsu Ushio/Dai Rakudakan/ Sankai Juku/… Resultaat: zoals te verwachten: pagina’s vol met sites. Eerst een aantal echt relevante sites, maar de rest: teveel om allemaal te doorlopen. Verschillende schrijfwijzen van Butō gaven verschillende resultaten (in verschillende talen) en het omkeren van namen maakte duidelijk ook een verschil. Toen ben ik trefwoorden beginnen combineren en uitbreiden. Butoh “Hijikata Tatsumi”/ Butoh-“*Kazuo”/ “Books on butoh”/”articles about butoh”/… Ik merkte dat het aantal resultaten al iets minder in de duizendtallen liepen en de relevante resultaten waren talrijker. Maar dit alles was niet nieuw voor mij, dus waagde ik me aan de speciale syntaxis: ‘Intitle:’ Intitle:”Butoh” gaf nog steeds meer dan 1000 resultaten, maar ik heb at random naar latere resultaten dan de eerste pagina gekeken, ze leken allemaal vrij relevant. Maar ik kon moeilijk alle 1620 sites stuk voor stuk gaan doornemen, dus trefwoord uitbreiden en combineren was de enige oplossing. Intitle: “info” “Butoh” gaf dan weer heel wat minder resultaten en soms precies wat ik zocht, maar aangezien het de enige term intitle ‘info’ was kwam ik ook dikwijls op sites terecht die algemene informatie (email adressen, telefoonnummers,…) verschafte over Butou gezelschappen, dus ik probeerde intile:”info” intitle:”buto” dat gaf 3 resultaten en alle 3 resultatenpagina’s van indexen…veel Butō sites, maar dus niet wat ik hoopte te vinden met mijn zoekopdracht. Ik ondernam een laatste poging met intitle:”what is butoh” en hiermee had ik wel succes: 4 resultaten waarvan er 3 uiterst nuttig waren.
11
Daarvan had ik al gevonden via de indexen, ik kwam namelijk uit bij de essays die beschikbaar zijn op de sites van Butoh.net en Kobo Butō. Een derde was een beschrijving van Butō, met een bibliografie, geschreven door Terrance Graven en Indra Lowenstein1 en een link naar een interview met respectievelijk Terrance Graven en Indra Lowenstein: • Graven, Terrance; Lowenstein, Indra “What is Butoh” En het vierde resultaat was een link naar een archiefpagina van het tijdschrift ‘AsianWeek’, het gaat hier om een verzameling van citaten van artiesten en wat zij vinden van Butō. Op zich misschien niet zo informatief, maar misschien wel interessant om een citaat uit te halen. • 08/200 ‘Inurl:’ inurl:butoh gaf mij over de 2000 resultaten, en zoals ik verwachtte niet veel nieuwe pagina’s die ik nog nergens was tegengekomen. “butoh” inurl:about gaf mij weinig relevante resultaten en dikwijls was de term ‘about’ niet eens in de url verwerkt. Dezelfde soort resultaten met: “butoh” inurl:info ‘site:’ Ik wou via deze weg misschien een Belgische site over Butō vinden, dus ik probeerde “butoh”site:be, “butoh”site:be en zelfs “butou”site:be maar veel resultaten vond ik niet. Wel onderdelen van Belgische sites die toevallig ‘Butoh’ in hun tekst hadden, bijvoorbeeld een fragment uit het boek ‘Een Dubbel Vuurteken’ in het ‘boekenhoekje’ op de site van een college in Maaseik. Of een Belgische site met een zestal foto’s van Butō. ‘link:’ Deze tip heb ik getest met het adres van het artikel dat ik ooit had opgegeven voor een van de opdrachten. link:http://www.xs4all.nl/%7Eiddinja/butoh/kuni.pdf , blijkt dat niet alleen de site waar ik het artikel heb gevonden linkte naar dit artikel, maar ook de site van Kobo Buto. Dat waren de enige twee resultaten. ‘Cache:’ Voor de zoektocht naar mijn onderwerp kan ik geen toepassing van deze zoekopdracht bedenken, maar ik vind het bijzonder handig om weten dat sites die op het eerste zicht verloren lijken te zijn, misschien toch nog terug te vinden zijn dankzij deze simpele opdracht. ‘filetype:’ Naar het voorbeeld uit de les heb ik via “butoh” filtype:ppt “een powerpoint-presentatie trachten te vinden over Butō. Een echt resultaat vond ik niet, maar wel een leuke presentatie over Japan waar ‘butoh’ in vermeld stond. Ik heb ook geprobeerd om op dezelfde manier aan avi, mpeg of wmv files te geraken, zonder succes. ‘info:’ Deze opdracht heb ik geprobeerd op de site www.butoh.net en ik heb pagina’s gevonden die ‘lijken op’ ‘gekoppeld zijn met’ en ‘met het woord’ www.butoh.net, handig om weten, maar veel nieuwe resultaten heeft het mij niet opgeleverd.
De Google groups:
1
Zelf ook Butō dansers, ze maken deel uit van het eerder vermeldde gezelschap ‘Collapsing Silence’
12
Een snelle zoekopdracht met als trefwoord ‘butoh’ toonde mij dat er heel wat werd gepraat over Butō en informatie werd uitgewisseld via die usenet boodschappen. Handig om weten, niet alleen om informatie in te vinden, maar ook desnoods om zelf de discussie aan te gaan of informeren naar meer informatie.
Google Alert Ik heb me ingeschreven op deze dienst en ben er ontzettend tevreden over. Al het werk wordt in feite voor jou gedaan en het enige wat je hoeft te doen is je mail checken en de resultaten te bekijken, makkelijker kan toch niet? 3)Japanse zoekmachines Ik heb een paar van de Japanse zoekmachines uitgetest (yahoo, google, excite, infoseek) met mijn trefwoord 舞踏 en ik kreeg telkens meer dan genoeg resultaten. Veel sites die ik al op Engelstalige zoekmachines was tegengekomen en die ik nu vond in hun Japanse versie, maar ook veel sites waarvan ik totaal niet kon beoordelen aan de hand van de uitleg bij de resultaten of ze nu relevant waren of niet, een beetje hetzelfde probleem als met mijn resultaten van Nascis webcat. De Japanse zoekmachines zullen zonder twijfel wel een grote hulp zijn, eens mijn Japans meer op punt staat. Maar voorlopig prijs ik me gelukkig dat er zoveel Engelstalige sites bestaat over mijn onderwerp om de basisinformatie te vergaren. 4)Alternatieve Zoekmachines Hier heb ik er ook enkele van geprobeerd en ik kwam inderdaad soms resultaten tegen die ik nog niet via de indexen of via Google was tegengekomen. Persoonlijk vond ik Vivisimo bijzonder handig, omdat het de resultaten netjes ordende in categorieën en ik via een query naar ‘Japanese Dance’ meteen een categorie vond met een tiental resultaten naar Butō. Zo vond ik nog een online artikel over Butō en de Sankai Juku, geschreven door Brett Johnson, een student aan de Universiteit van Minnesota (Theatre Arts) en art director aan Michigan’s Center For Japanese Studies. Het artikel zelf is verschenen in de ‘Journal of the International institute’ van de Universiteit van Michigan. • Johnson, Brett “Sankai Juku: Butoh dance from japan” En een andere interessante link is een site over Mobu dance of ‘Modern Butoh’ zoals ze het zelf noemen. Een ‘nieuwere’ vorm van Butō, ontwikkeld door Takami. Het is een site zoals ik er al zovele ben tegengekomen, een groep of een danser die zijn eigen werk vooral wil promoten, maar er is ook een beetje informatie beschikbaar over Mobu dance. En het is vooral leuk om te zien dat Butō blijft evolueren. • “Mobu dance” 20032004 Kartoo was ook heel informatief, eens je de structuur van de zoekresultaten snapt tenminste. Het is handig dat bijvoorbeeld een zoekopdracht naar ‘Japanese dance’ zelf al een vertakking geeft naar ‘Butoh’ en van daaruit je de opdracht nog meer kan verfijnen door simpelweg de vertakkingen van de kaart te volgen. 5)Zoeken in de Blogosfeer: Om eerlijk te zijn had ik niet veel verwachtingen van deze zoeksessie, ik neem aan dat voor echt actuele onderwerpen er veel meer relevante informatie te vinden is in de blogosfeer. Maar meer dan een review van een Butō optreden of een bespreking van een workshop dacht ik niet te vinden. Maar zeker ben je nooit dus ik raadpleegde een paar van de
13
zoekmachines (Technorati, Popdex, Blogdex, Blogstreet en Daypop) maar had niet veel succes, op een enkel review van een Butō-optreden en de site van nog een Butō artieste na. Hiermee besluit ik mijn onderdeel i.v.m. mijn resultaten die ik vond via het zoeken op Internet. Ik ben tevreden over wat ik tot nu toe allemaal heb gevonden en zal al een serieuze klus hebben om al deze resultaten nader te onderzoeken. Al doende heb ik leren mijn zoekmethode te verfijnen en de voordelen van experimenteren met verschillende trefwoorden en syntaxis kunnen ondervinden. Persoonlijk vind ik dat ik, voor mijn thema, het meeste heb gehad aan de indexen. Via deze zoekmethode geraakte ik het snelst aan relevante zoekresultaten, maar ik denk dat ik niet alleen voor mijn onderzoek, maar voor alle zoektochten naar informatie die ik in de toekomst nog zal ondernemen, de tips om efficiënt te kunnen werken met Google ook van groot belang zijn.
III)Besluit: Met het werk dat ik tot nu toe heb verricht heb ik ontdekt dat er verschrikkelijk veel materiaal te vinden is over mijn onderwerp en het dus perfect geschikt is om eventueel mee verder te werken voor een thesis. Als ik nu verder zou moeten werken is het eerste wat ik zou doen de thesis van Sara Jansen doornemen, vooral om na te gaan of mijn historisch-sociologische invalshoek wel degelijk verschilt van de hare. Daarna zou ik aan de hand van mijn zoekresultaten via de databanken en de bibliotheek die bronnen die mij het belangrijkst lijken, trachten te pakken te krijgen en door te nemen. De selectie die ik hier geef is vooral getoetst aan de criteria die we in de les besproken hebben. De auteur, de uitgeverij, wanneer het boek of het artikel gepubliceerd is. Maar ik heb ook rekening gehouden met het aantal keren dat eenzelfde auteur of publicatie uit de bus kwam bij mijn verschillende zoeksessies. Het laatste werk heb ik genomen omdat ik vanuit de titel afleid dat het mij een algemeen beeld kan geven van de culturele situatie in het naoorlogse Japan, en dat is toch ongeveer de periode waarin Butō wordt ontwikkeld dus ga ik ervan uit dat de algemene situatie toen heeft bijgedragen aan wat Butō uiteindelijk geworden is en dus de moeite waard is om eens te bekijken. • Fraleigh, Sondra Horton, “Dancing into darkness” Butoh, zen and Japan. University of Pittsburgh Press, 1999 • Klein, Susan Blakeley. Ankoku Butō: The premodern and postmodern influences on the dance of utter darkness. Ithaca, New York, Cornell University East Asian Program,1988 • Viala, Jean. Butoh: Shades of Darkness. Tokyo, Shufunotomo,1988 • Laage, Joan. Embodying the spirit: The Significance of the Body in the Contemporary Japanese Dance Movement of Butō. (Ph.D Dissertation) Denton, Texas, Texas Women’s University,1993 • Blackwood, Michael. Butoh: Body on the edge of crisis. Michael Blackwood Productions, video,1990 • Havens, Thomas R. Artist and Patron in postwar Japan, dance, music, theatre and visual arts. Princeton, Princeton university Press,1982 Vervolgens, aan de hand van wat ik uit deze hoofdbronnen allemaal te weten kom, zou ik mijn zoektocht kunnen verderzetten, met nieuwe trefwoorden en namen, al dan niet van auteurs. Zoals ik reeds vermeldde, zou ik ook wat meer willen te weten komen over de context van Butō. Ik had het eerder over het feit dat Joan Laage beweert dat Butō zijn roots heeft in het Duitse expressionistische ‘Neue Tanz’, dus ik denk dat het geen slecht idee is om over dit thema ook een beetje opzoekwerk te verrichten. Maar niet alleen daarover, de encyclopedie vermeldde bijvoorbeeld ook dat Butō banden zou hebben met Nō. Ik zou mij dus aan de
14
hand van algemene werken over Japanse dans, Japanse naoorlogse cultuur en zelfs dans in het algemeen, in die context willen verdiepen. Ik vermeld bewust niet veel over wat ik ga doen met mijn zoekresultaten op het Internet tot nu toe… De resultaten die ik heb gevonden waren meestal op het eerste zicht vrij oppervlakkig, omdat de sites die ik gewoonlijk tegenkom gaan over gezelschappen of dansers die ook informatie op hun site zetten over Butō, maar die ‘mensen informeren over Butō’ niet als het hoofddoel beschouwen van hun site, ze willen de mensen vooral informeren over hun gezelschap of over hun optredens. Wat niet wegneemt dat ik ook enkele interessante artikels en essays ben tegengekomen over Butō en die dan ook zeker zal doornemen. Bovendien, niets houd mij tegen om via het Internet de media in verband met mijn onderwerp in het oog te houden en hopen op een workshop of optreden bij mij in de buurt. Maar het tweede en misschien wel belangrijkste dat ik heb ondervonden met het maken van deze paper is dat ik heb geleerd hoe ik een onderzoek naar een thema op een doelgerichte manier moet aanvatten en verderzetten. Of ik nu dit onderzoek ga verderzetten of niet, de methode blijft hetzelfde en die methode kan ik nu verder ontwikkelen en toepassen voor al mijn toekomstig onderzoek.
15
