NATUURVERENIGING WALCHEREN KNNV 48 e JAARGANG MEI 2014 nummer

DE COMPOSIET www.knnv.nl/walcheren

NATUURVERENIGING WALCHEREN KNNV 48e JAARGANG MEI 2014 nummer

2

COLOFON Composiet is een uitgave van de Natuurvereniging Walcheren, afdeling van de Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging en verschijnt 4x per jaar. Bestuur KNNV afdeling Walcheren: Voorzitter Ria Verhagen, Verdilaan 96, 4384 LG Vlissingen, tel. 0118 478307, email: [email protected] Secretaris Peter Sneltjes, Middelburgseweg 19, 4364 TB Grijpskerke, tel. 06 36105645, email: [email protected] Penningmeester Michiel Kruit, Spoorstraat 54 4388 BS Oost Souburg, tel. 06 83553588, email: [email protected] Ledenadministratie Adri de Munck, Walraven van Hallstraat 7, 4333 CN Middelburg, tel. 0118 626183, email: [email protected] Natuurhistorisch coördinator Gerard Brand, Schuitvlotstraat 24a, 4331 SZ Middelburg, tel. 0118 633931, email: [email protected] Natuurbeschermings coördinator Hans Eckhardt, tel. 0118 636222, email [email protected] Plantenwerkgroep: Jo Clarijs, tel. 0118 581799 Website www.knnv.nl/walcheren Contributie 2014 De contributie bedraagt jaarlijks voor leden € 27,50, huisgenoten € 12,50 en donateurs € 12,50 (minimaal). Het is alleen mogelijk om huisgenootlid te worden indien dit gekoppeld is aan een gewoon lidmaatschap. Huisgenootleden zijn, in tegenstelling tot donateurs, lid van de landelijke vereniging. Het IBANnummer is: NL56 INGB 0002 3044 11 tnv: KON NED NATUURH VER PENN AFD WALCHEREN

Activiteitenagenda Datum Ma 2 juni Di 10 juni Vr 13 juni Za 14 juni Di 17 juni

Activiteit Vrij wandelen Mariekerke Plantenwg Kanaal door Walcheren Strandwg Neeltje Jans Vogelexcursie ‘t Zandvoort Plantenwg. determinatiemiddag

Pg 17 18 18 17 18

Datum Di 24 juni Do 26 juni Do 26 juni Vr 27 juni Vr 27 juni

Activiteit Plantenwg. Vier Hoogten Vlinderavond Jo Clarijs Afdeling begraafplaats M’burg Strandwg Neeltje Jans Nachtvlinder Nacht

Pg 18 17 17 18 19

Za 5 juli Ma 7 juli Di 8 juli Vr 11 juli Za 12 juli

Vlinder- en Libellenwg studiedag Vrij wandelen De Schotsman Plantenwg Veerse Bos Strandwg Neeltje Jans Vogelexcursie ‘t Zandvoort

19 17 18 18 17

Za 19 juli Di 22 juli Vr 25 juli Ma 28 juli Di 29 juli

Vlinder- en Libellenwg excursie Plantenwg Haringvreter Vlinderavond Jo Clarijs Strandwg Neeltje Jans Plantenwg determinatiemiddag

19 18 17 18 18

Ma 4 aug Di 5 aug Za 9 aug Za 9 aug Ma 11 aug Di 19 aug

Vrij wandelen Westhove Plantenwg Valkenisse Vlinder- en Libellenwg excursie Vogelexcursie ‘t Zandvoort Strandwg Neeltje Jans Plantenwg Vier Hoogten

17 18 19 17 18 18

Do 21 aug Vr 22 aug Za 23 aug Di 26 aug Za 30 aug

Afdeling Vleermuizen Bolwerk M’b Vlinderavond Jo Clarijs Paddenstoelenwg Manteling Plantenwg determinatiemiddag Strandwg Neeltje Jans

17 17 19 18 18

Ma 1 sept Di 2 sept Vr 12 sept Za 13 sept Di 16 sept

Vrij wandelen Valkenisse Plantenwg Veerse Bos Strandwg Neeltje Jans Vogelexcursie ‘t Zandvoort Plantenwg Ritthem

17 18 18 17 18

Woe 24 sept Za 27 sept Ma 29 sept Woe 12 nov

Vlinder- en Libellenwg avond Paddenstoelenwg Clingse bos Strandwg Neeltje Jans Vlinder- en Libellenwg avond

19 19 18 19

Fotoverantwoording

In dit nummer: Titel

Pagina

Verenigingsnieuws ‘t Zandvoort Amfibieën en reptielenwerkgroep Zomaar.... Motmuggen Even napraten Ontstaan van de plantenwerkgroep Activiteiten

3-5 6 7 8 9-11 12-15 16 17-19

Hans Eckhardt: Padden overzetten (7), Grote vos (8), Oranjetipje, Prachtspin, Grote aderbekerzwam (12), Vingerhoedje, Gewoon fluweelpootje, Witte bultzwam, Veerse bos, Gladde iep, Duinafslag Nollebos (13), Donsvoetje, Viltig judasoor, Gevlekt longkruid (14). Henk Mandemaker: Noordervroon, (14), Oranjezon, Noordervroon (15). KNNV Breda: Oranjezon (14). Adri Joosse : Bergeend met jong, Kluten (6), Akkerrand (Achterpagina). Hannie Joziasse: Duizendblad (Voorpagina). Peter Sneltjes: Inktvis (3), Eisnoer Rugstreeppad (7). Albert de Wilde: Motmuggen (9-11). Copyright: Overname van foto’s of tekst alleen na toestemming van de fotograaf of de redaktie.

VERENIGINGSNIEUWS Van de secretaris Peter Sneltjes Jaarvergadering Op woensdag 26 maart 2014 heeft onze jaarvergadering plaatsgevonden. Buiten het huishoudelijk deel waren er twee presentaties van Leo Vorthoren: Tijdelijke natuur en een presentatie over de koolmees. Beide waren zeer interessant. Als u een keer in de gelegenheid bent om een van deze presentaties elders bij te wonen, kan ik u dat zeker aanraden. Nieuwe werkgroepen De strandwerkgroep en de amfibieen en reptielenwerkgroep zijn opgestart en cursussen worden momenteel gegeven. De strandwerkgroep heeft een groot aantal(ca. 20) deelnemers. Een plaatje hierbij van de eerste les:

Het ontleden van een inktvis

Van de natuurbeschermingscoördinator Hans Eckhardt Onze vereniging en juridische procedures Hoe actief is onze vereniging op natuurbeschermingsgebied? Deze vraag kwam aan de orde tijdens de jaarvergadering, ingeleid door een opmerking van Richard Struijk die hierover in gesprek was gegaan met Roel Mooij van de provincie. Het beeld bij de provincie was in elk geval dat er verschil was in de manier waarop de diverse natuurverenigingen in Zeeland invulling gaven aan het natuurbeschermingswerk. Voor mij als natuurbeschermingscoördinator was het natuurlijk heel fijn om te horen dat in de jaarvergadering het geluid te horen was dat de leden zeer tevreden waren over de aandacht die vanuit het bestuur werd besteed aan de natuurbescherming op Walcheren, maar toch knaagde even de vraag hoe de provincie naar onze vereniging keek. Ik ben daartoe in gesprek gegaan met Roel, die bevestigde dat er grote verschillen bestonden tussen de diverse natuurverenigingen en dat het hem was opgevallen dat onze vereniging nauwelijks juridische procedures aanspande. Ik kon hem niet anders dan gelijk geven. Het is niet onze eerste keuze om de juridische weg te volgen als vormen van overleg en de inbreng van onze natuur-

kennis nog open staan. Maar natuurlijk leidt deze strategie niet altijd tot het gewenste resultaat. Regelmatig doet zich dus de vraag voor of wij aan onze inspanningen zelfstandig een juridisch vervolg moeten geven en doorgaans is ons standpunt om dat niet te doen. Niet omdat wij daar principieel tegen zijn, maar voornamelijk omdat de grondige juridische kennis die hiervoor benodigd is binnen onze vereniging ontbreekt (ondanks de voortreffelijke cursusavond die voor het bijspijkeren van onze kennis was georganiseerd door de Zeeuwse Milieufederatie) en ook omdat in onze begroting geen financiële ruimte is gereserveerd voor de kosten die het gevolg (kunnen) zijn van een juridische procedure. Het zij zo, maar het is wel goed om te beseffen en nog eens in alle openheid te benoemen waar wij als KNNV-afdeling staan en wat wij voor onze rekening kunnen nemen. Ik denk dat het ondanks het ontbreken van het juridische instrument goed is om ons op de ingeslagen weg te blijven inspannen voor het behoud van de natuur op Walcheren.

Ontzilting: verzoek om protest Medio april ontvingen we van de heer W.Borm van de Adviesgroep Borm & Huijgens uit Etten-Leur het artikel “Zinloos verzilten” De adviesgroep zette hiermee een tegenbeweging in die - in hun woorden - kan leiden tot een effectieve aanpak van een klimaatbestendig Nederland. Het artikel is een vorm van protest tegen, wat wordt genoemd ‘de jarenlange gesloten gelederen van de bij het Deltaprogramma betrokken instanties en een gebrek aan participatie in waterbeheer’. Voor ons deed zich de vraag voor in hoeverre de inspanning van de adviesgroep onze steun verdient. Gelukkig weet ik mij als natuurbeschermingscoördinator omringd door mede-natuurbeschermers aan wie ik een dergelijke vraag kan voorleggen. Hun reacties lagen meer in de lijn van het bestrijden dan het ondersteunen van de standpunten van de adviesgroep. Jo Clarijs meldde mij dat hij eind 2009, toen hij zelf natuurbeschermingssecretaris was, al eens van dezelfde bron een bericht had ontvangen over het gevaar van verzilting en dat toen in het bestuur was besloten om geen actie te ondernemen. Volgens Jo is het nodeloos ontzilten zeer schadelijk voor het voorkomen van specifieke planten en dieren in onze regio; tientallen soorten planten zullen dan verdwijnen. Tamme Seijnstra liet mij weten dat hij vorig jaar naar een ‘symposium’ was geweest van Delta Natuurlijk, een symposium dat zou moeten gaan over waterbeheer in de Delta, maar dat gedomineerd werd door tegenstanders van de teruggave van de Hedwigepolder aan de natuur, die naar het oordeel van Tamme nauwelijks met steekhoudende argumenten kwamen. Ook van het artikel ‘Nodeloos ontzilten’ was Tamme niet erg onder de indruk, mede omdat hij tevergeefs heeft gezocht naar

VERENIGINGSNIEUWS

(vervolg)

onderbouwde argumenten. Hij zou liever een tegengeluid laten horen. Wat mij betreft is dit artikel een tegengeluid. Laten wij ons maar inzetten voor het behoud van de unieke zilte elementen in onze Zeeuwse natuur.

Planologiewerkgroep Walcheren: het doek is gevallen. In de eerste week van april werd bewaarheid wat Hanneke Westhoek tijdens de jaarvergadering al voorspelde: De planologiewerkgroep is opgehouden te bestaan. Een vervelende ontwikkeling, maar als gevolg van een veelheid aan omstandigheden, kennelijk onontkoombaar. Op deze plaats is het niet gepast om te zwartepieten. Dat zou zeker geen recht doen aan de energie die de deelnemers aan de werkgroep de afgelopen jaren hebben geïnvesteerd. Zij verdienen een bedankje voor hun inzet en betrokkenheid. Dat geldt ook voor de deelneemster vanuit onze vereniging: Hanneke Westhoek. Gelukkig kon Hanneke mij meedelen dat de leden hadden afgesproken om het netwerk van de voormalige planologiewerkgroep in stand te houden. Indien zich in de toekomst ontwikkelingen voordoen die het wenselijk maken om de koppen weer bij elkaar te steken, dan zal dat zeker gebeuren. Dat geldt ongetwijfeld ook voor de Zeeuwse milieufederatie die op natuurbeschermingsgebied gelukkig nog steeds maar misschien wat minder op de voorgrond tredend - bijzonder actief is. Hanneke, bedankt voor de vele jaren dat je je energie hebt gegeven aan de planologiewerkgroep. In die rol was je voor mij als natuurbeschermingscoördinator een grote steun en vraagbaak. Ik ben blij dat ik de komende jaren nog op jouw steun en kennis zal kunnen blijven rekenen. Vlinderbeschermingsproject “Op de bres voor de Zeeuwse zes” Vorig jaar hebben we in de Composiet aandacht besteed aan het vijfjarig vlinderbeschermingsproject van de Vlinder- en libellenwerkgroep Zeeland, genaamd “Op de bres voor de Zeeuwse zes”. Dit project is inmiddels zijn tweede jaar ingegaan. In dit tweede projectjaar zal in het bijzonder aandacht worden besteed aan het biotoop van de vlinders. In dit kader doet de werkgroep een beroep op de kennis die bij de leden van onze vereniging aanwezig over de flora. De werkgroep zou graag een beeld krijgen van de plantengroei op de locaties waar de soorten uit het project worden aangetroffen. Om nog even uw geheugen op te frissen. Het gaat om de Argusvlinder, het Bruin blauwtje, de Grote vos, de Heivlinder, de Kleine parelmoervlinder en de Koninginnenpage. In deze Composiet staat in de rubriek “Zomaar” de Grote vos centraal. De Argusvlinder krijgt niet alleen in Zeeland bijzondere aandacht, want ook de landelijke Vlinderstichting komt dit jaar met een

beschermingsplan. De Vlinderstichting organiseert ook bijzondere activiteiten, maar zodra u dit artikel leest is het landelijke telweekend al achter de rug. U kunt echter nog volop uw bijdrage leveren aan het Zeeuwse project, zeker ook omdat de Vlinderen libellenwerkgroep Zeeland onze leden heeft uitgenodigd om deel te nemen aan de activiteiten in het kader van “Op de bres”. Het eerste deel van het jaarprogramma heeft U al ontvangen via de Zeekraal. Het vervolgprogramma vindt u in het activiteitenoverzicht in deze Composiet. Uw bijdrage aan dit project is belangrijk en deze willen wij vanuit ons bestuur dan ook van harte ondersteunen en aanbevelen.

Coast Enduro 2015 De voorbereidingen voor de motorcross Coast Enduro 2015 zijn al begonnen. Zo meldde omroep Zeeland eind februari. De Motor Enduro Vereniging Zeeland is inmiddels in gesprek met de provincie Zeeland, Staatsbosbeheer en het Zeeuws Landschap. Voor- en tegenstanders van de motorcross, die zowel in 2013 en 2014 onder druk van de vele protesten uit natuurkringen, waaronder die uit onze vereniging, niet doorging zitten dus aan tafel. Zolang we niet exact weten waar het gesprek over gaat kunnen we niet oordelen. Maar als de cross gepland blijft worden dwars door kwetsbare weidegebieden en duingebieden zullen we niet aarzelen onze bezwaren opnieuw kenbaar te maken. Onze hoop blijft dat overheden en beheersorganisaties nu eens voor eens en altijd het lef zullen hebben om klip en klaar aan de motorvereniging duidelijk te maken dat nieuwe pogingen om een dergelijke cross in Walcheren te organiseren definitief zullen stranden. Maar wellicht heeft de motorvereniging een alternatief ontwikkeld, want men is ook in gesprek met Zeeland Seaports. Niet dat daar geen kwetsbare natuur is, integendeel, maar laten we maar niet op de zaken vooruit lopen. Wij zijn altijd helder geweest in ons standpunt en zullen dat blijven: onze kwetsbare broedvogelstand -waarin heel veel wordt geïnvesteerd om deze te behoeden en waar mogelijk uit te breiden- mag niet de dupe worden van een paar uur brullende motoren en hun aanhang. Van de redactie Jos de Jong Rectificaties: In de vorige Composiet zijn een paar zaken niet goed of onvolledig gepubliceerd. Het betreft het volgende: - Het gironummer van de penningmeester in de oproep op blz. 5 was niet correct. Gebruik voortaan het nummer wat in dit nummer vermeld staat in de Colofon. - Het paddenstoelennieuws op blz. 23 was –door

VERENIGINGSNIEUWS

(vervolg)

plaatsgebrek– onvolledig weergegeven. Dit nieuws zal tzt. Nog volledig herplaatst worden. - 5 van de foto’s op de achterpagina waren van Adri Joosse, de foto van Park Molenwater was van Petroesjka Sterk. Oproep van redactie: In het vorige nummer is een oproep gedaan voor steun bij het samenstellen van de Composiet en de Zeekraal. Helaas is hierop nog geen reactie gekomen! De redactie overweegt nu om steun te zoeken bij een vrijwilligerscentrale.

Redactie adressen Composiet: Jos de Jong, Walraven van Hallstraat 3,4333CN Middelburg Tel. 0118-615189 email: [email protected] Nieuwsbrief Zeekraal: Gerard Brand, Schuitvlotstraat 24a, 4331SZ Middelburg Tel. 0118-633931 email: [email protected]

Inleverdatum kopij voor de volgende Composiet: Vóór 1 augustus 2014 s.v.p. Advertentie

’t ZANDVOORT De winter is voorbij. Het voorjaar heeft vroeg zijn intrede gedaan. Jonge wilde eenden en jonge bergeenden zien we op de plassen zwemmen en op het land lopen de eerste jonge kieviten naar eten te zoeken. Ik ga geen opsomming geven van wat er in de Sint Laurense weihoek allemaal te beleven was want dat was overweldigend. Vele duizenden vogels hebben er verblijf gehouden tot grote verwondering van wandelaars en fietsers. Omstreeks 10 maart zijn de eerste groepen vogels weer vertrokken naar hun broedgebieden. Een paar dagen daarvoor waren de eerste grutto’s en kluten

Bergeend met jong

weer teruggekeerd. Het is nu afwachten hoe het broedseizoen zal verlopen dat zal mede afhangen van de waterstand in de plassen. Door het droge weer van de laatste tijd en veel wind is de waterstand aanmerkelijk gedaald. Het is te hopen dat wanneer de jonge kluten uit de eieren kruipen er voldoende water staat in de plassen. Twee jaar geleden zijn tengevolge van het verdampen van het water in de plassen praktisch alle broedsels verloren gegaan.

Henk Mandemaker

Kluten

Advertentie

AMFIBIEËN- en REPTIELENWERKGROEP De Amfibieën werkgroep bestaat nu ruim vier maanden. Er zijn door verschillende leden diverse activiteiten uitgevoerd, zoals:

4. Het Molenwaterpark is geïnventariseerd op de aanwezigheid van rugstreeppadden. Dit is uitgevoerd door Winant.

1. Paddenoverzetactie: Henk Remijn heeft de jaarlijkse paddenoverzetactie weer georganiseerd. Een impressie van de voorbereidende werkzaamheden (het plaatsen van afrasteringen met emmers b.v.) ziet u in de onderstaande foto’s. 2. Cursus : Deze wordt momenteel door Kees Musters en ondergetekende gegeven. Op zaterdag 12 april vond er een (vogel) 3. excursie plaats door het park Molenwater, waarbij Catharina van der Slikke veel vertelde over de populatie rugstreeppadden en de geschiedenis van het Molenwaterpark. We hebben uiteraard ook naar vogels gekeken en geluisterd.

Eisnoer Rugstreeppad

Tenslotte: Heeft u ook belangstelling voor de werkgroep? Meld u dan aan bij de secretaris.

Peter Sneltjes

Een impressie van de werkzaamheden voor de paddenoverzetactie:

Paddenoverzetactie

ZOMAAR . . . een Grote vos

Grote vos

Zomaar een grote vos? Nee, eerlijk gezegd, niet zomaar. Wel een Grote vos. Ik had er veel moeite voor moeten doen, zowel vorig jaar (resultaat 0 waarnemingen, 0 foto’s) als ook dit jaar. Maar telkens moest ik vertrekken, zonder zelfs maar een glimp van deze vlinder op te vangen. De locatie was wel correct, namelijk Dishoek (op het hotelterrein, op het Klein Vroon of op het Groot Vroon), maar het zat niet mee. Ik was te vroeg, het was te koud, er zat te veel wind . . . Of zocht ik dan toch niet goed? Op 2 april viel echt alles samen. Ik was er op de juiste tijd, even na vier uur ‘s middags. Het was nagenoeg windstil weer en de zon, die eerder die middag nog enigszins door sluierbewolking was afgeschermd, brandde hevig op het kleine weilandje dat in de wandelgangen is omgedoopt tot het Klein Vroon. En dan is het dus een kwestie van geduld. Maar hoe leuk het er ook was, met Klein koolwitje, Oranjetipje, Bont zandoogje, Gehakkelde aurelia, Dagpauwoog en Kleine vos: de Grote vos liet zich niet zien. Gelukkig verscheen ook Jan Goedbloed op het weitje. Hij was net een ommetje aan het doen met zijn hond en ik sprak hem aan omdat hij werkelijk alles weet van de Grote vos in dat gebied. Tja, zei Jan, normaal gesproken is na vieren het juiste tijdstip, maar de laatste dagen vliegen ze eigenlijk wat vroeger. En het zou nog extra lastig kunnen worden, omdat volgens Jan van de vijf Grote vossen die hij in dat gebied had gezien er al drie

uitgezwermd waren. Nog twee over dus; de spoeling werd dun. Maar wat een geluk, zijn woorden waren nauwelijks koud, of een Grote vos streek neer op een molshoop op enkele meters afstand van de plaats waar wij stonden. Ik richtte mijn telelens en drukte onmiddellijk af. Het eindresultaat was één foto. En weg was de Grote vos. Twee andere aansnellende fotografen waren net te laat. De Grote vos draaide nog een rondje om ons vieren heen en verdween vervolgens hoog in de lucht om in ieder geval de volgende drie kwartier niet meer terug te keren. En toen begon het tegen etenstijd te lopen, dus staakte ik mijn pogingen om hem nog wat beter op de foto te krijgen. Gelukkig bleek bij thuiskomst de foto redelijk. Ik zal er geen prijzen mee winnen, maar alles wat voor mij belangrijk was stond er op. Het typische kenmerk van de Grote vos, namelijk de vier stippen op de binnenzijde van de voorvleugel, de fraaie lichte rand van de onderzijde van de vleugels en zijn voorkeursplaatsjes om te gaan zonnen: de molshopen midden in het gras. Het was voor mij dus niet zomaar een waarneming, maar ook niet zomaar een foto.

Hans Eckhardt

Figuur 1: motmug Pneumia trivialis

Bij muggen denk je aan stekende beestjes, bij motten aan fladderende nachtvlinders. De naamcombinatie van die twee betreft echter geen van beide maar een aparte familie onder de Diptera (vliegachtigen): Psychodidae. Motmuggen zijn merendeels kleine beestjes van 1,5 tot 3 mm lengte en er is betrekkelijk weinig onderzoek naar gedaan. Regelmatig worden nog nieuwe soorten beschreven binnen de 18 geslachten die in onze omgeving voorkomen. Het gebrek aan aandacht voor deze familie betekent ook dat er weinig experts zijn die deze dieren met zekerheid op naam kunnen brengen. Het uiterlijk van deze insectjes is door de beharing motachtig, maar ze hebben geen ondervleugels. Ook het fladderende vlieggedrag doet aan microvlinders denken.

Het voortplantingsgedrag kan heel verschillend zijn. Enkele soorten zijn zeer algemeen en bekend van riolen en die soort plekken. Zo komen ze ook af op niet goed sluitende afvoeren in keukens en badkamers en worden ze soms als plaag beschouwd als ze massaal optreden. Dat komt ook wel eens voor in bijvoorbeeld kruipruimten onder bebouwing, die vochtig zijn en hier en daar openingen naar buiten hebben. Er zijn gevallen bekend waarin ‘wolken’ van deze beestjes in kantoorruimten terechtkwamen. Het genus Psychoda heeft hier de meeste soorten (15). Daarna volgt het genus Pneumia met 7 soorten. Bij Psychoda (fig. 2, 3, 11, 12) kan de antenne mandflesachtige vormen hebben. Dat is echter geen kenmerk van alleen dat genus, maar enkele andere kennen dat ook. Zoals bij kevers en bijen dikwijls het mannelijk genitaal wordt gebruikt voor determinatie is dat ook hier het geval. Vrouwtjes zijn meestal moeilijker te benoemen. De soort Psychoda alternata is zeer algemeen in grote delen van de wereld. Aan het eind van de vleugeladers zitten haarkwastjes. Midden op de vleugels zitten twee kleine zwarte stippen. Psychoda cinerea is zo’n soort met mandflesvormige antenneleden.

Figuur 2: Psychoda cinerea

Figuur 4: Philosepedon humeralis

Figuur 3: Psychoda alternata

De motmug Philosepedon humeralis (fig. 4) heeft ook dergelijke antennen. Veel soorten motmuggen gebruiken afvalwater als voedsel voor de larven, maar deze soort legt de eitjes op dode huisjesslakken. Bijna alle motmuggen zijn zeer lastig te fotograferen. Ze zitten bijna geen moment stil en vliegen erg snel

op. Ik fotografeer ze meestal binnenshuis in een raamkozijn. Zij ontsnappen na vangst door niet naar het licht, maar naar het donker te vliegen. Dan ben ik ze dikwijls kwijt en zijn ze voor determinatie niet meer beschikbaar. Voor het verkrijgen van een zekere soortnaam moet ik deze insectjes op alcohol opsturen naar een expert. Beide experts die dat voor mij willen doen wonen in Noorwegen. De Noor Gunnar M. Kvifte determineerde voor mij (op het mannelijk genitaal) een soort die nog niet zo lang geleden voor het eerst beschreven is door een Tsjechische wetenschapper. Het gaat om Clytocerus splendidus (Jezek, 2007), zie figuur 5 en 6. Bijzonder is dat deze motmug in West-Europa niet eerder verzameld was. De dieren waren alleen bekend uit Tsjechië. Waarschijnlijk zijn ze helemaal niet zeldzaam, maar niemand kijkt er naar. Ze hebben relatief lange beharing en zwarte en witte vlekken op de vleugels. De antennen hebben aan de basis een sterk verbrede structuur. De naam van het vrouwtje is niet geheel zeker, maar het dier is omstreeks dezelfde tijd (begin april 2012) in mijn tuin gevangen en heeft een sterke gelijkenis met de tekening van het mannetje. De antennen van het mannetje zijn meer geprononceerd.

Figuur 7: mannetje Pneumia compta

Figuur 8: mannetje Pneumia extricata

Figuur 5: vrouwtje Clytocerus cf. splendidus

Figuur 9: mannetje Pneumia extricata

Figuur 6: mannetje Clytocerus cf. splendidus

Een mooi geslacht dat iets grotere exemplaren (3 mm) heeft dan gemiddeld is Pneumia, zie figuur 1, 7, 8 en 9. De antennen hebben op de leden fijn verdeelde beharing, veel minder borstelig dan bij Clytocerus. Ik zag deze pas in het najaar. Overdag waren ze te vinden aan de onderkant van grote bladeren als het groot hoefblad, kennelijk om te rusten. Veel soorten vertoeven ook in de buurt van waterkanten, waarschijnlijk gewoon om eitjes af te zetten.

Bij het fotograferen van deze beestjes ben ik er al vrij veel kwijtgeraakt. Dat is dan vooral jammer als ik er een redelijk gelukte foto van kon maken. Dan kan ik immers het beestje niet meer opsturen naar mijn expert voor een determinatie. Dat gebeurde ook met onderstaand prachtig exemplaar (fig. 10). Helaas is met alleen deze foto het genus niet vast te stellen, want er komen er drie in aanmerking die alle zulke mandflesachtige antenneleden hebben: Psychoda, Philosepedon en Tematoscopus.

De soort Psychoda albipennis (fig. 12) leeft ook in een omgeving die rijk is aan afvalstoffen, maar heeft zich verder gespecialiseerd. Over deze soort zijn de wetenschappers het qua taxonomie en binominale nomenclatuur niet eens. Er zijn nog enkele beschreven soorten die er zeer sterk op lijken en de vraag doet zich dan voor of dat aparte soorten zijn. Men noemt deze nu (2014) daarom vooralsnog: behorend tot het Psychoda albipennis-complex.

Figuur 12: Psychoda cf. albipennis (det. G.M. Kvifte) Figuur 10: motmug Psychodinae (Psychodidae)

Het genus Psychoda kenmerkt zich ook door de stand van de vleugels. Deze motmugjes houden die in ruststand meestal dakpansgewijs naast elkaar (fig. 11). Andere geslachten spreiden de vleugels dan meer horizontaal. De kleuren van motmugjes variëren van donker bruinachtig of grijs naar bijna wit. Sommige soorten hebben een mooie vlekkentekening op de vleugels, maar veel soorten zijn vrij saai van uiterlijk. Die saaiheid geldt echter niet voor de biologie, waarbij de voortplanting soms onverwachte dingen laat zien. Sommige zijn aan dode slakken gebonden, maar veel prefereren rioolachtige plekken, dus plaatsen waar ons afval terechtkomt. De larven leven dus kennelijk van de resten in die stoffen of van daaruit weer ontstane andere producten.

Hoe het ook zij, het is een interessant beestje. De soortnaam albipennis duidt op de witte vleugels, maar zegt verder niets over het dier. Ze zijn klein. Het lijfje meet ongeveer 1,5 mm. Als je verder zoekt op internet, blijkt dat in zuidelijker streken de larven van dit motmugje regelmatig zijn aangetroffen in het urogenitaal systeem van de mens, zowel bij mannen als vrouwen. Dat was vooral in Turkije het geval. De larven kunnen de urinewegen enigszins blokkeren of andere last geven, waardoor men een arts raadpleegt. Zo heeft men deze larven op die plaatsen ontdekt. Een dergelijke infectie noemt men myiasis. Als de larven volgroeid zijn verlaten ze het lichaam, bijvoorbeeld via uitplassen, om elders te verpoppen. Ze zullen dan dikwijls alsnog in het ‘echte’ riool terechtkomen. Het is wel heel bijzonder, maar zo’n vliegenlarve in je lijf is geen erg aantrekkelijke gedachte. Het schijnt overigens niet besmettelijk te zijn en een antibioticakuur zou goed helpen. Om de naam van dergelijke parasiterende motmuglarven te vinden heeft men die vermoedelijk uitgekweekt. Dan is het determineren overigens nog moeilijk, want van het soortencomplex albipennis zijn geen of nauwelijks mannetjes bekend. Motmugjes worden het zekerst op naam gebracht door het mannelijk genitaal te onderzoeken en dat is dan niet mogelijk. Men vermoedt dat bij sommige soorten parthenogenese (ongeslachtelijke voortplanting) van toepassing is. Tekst en foto’s: Albert de Wilde

Figuur 11: Psychoda sp.

EVEN NAPRATEN Vrij wandelen in het Veerse bos 7 april. De weersverwachting voor het zuidwesten: alarmcode geel; in de loop van de middag met onweer en hagelbuien. Maar nog niets van dit alles tijdens onze maandagmiddagwandeling in het Veerse bos. Integendeel.Het was warm, het zal soms niet ver van de twintig graden geweest zijn en menig jasje ging al snel uit.

Prachtspin

Oranjetipje

Vlinders alom. Kleine vos, Klein koolwitje, Bont zandoogje, meerdere Gehakkelde aurelia’s bij elkaar, Dagpauwoog en een zeer gave Atalanta, die zeker bij ons overwinterd zal hebben, want nu al een gast uit Zuid-Europa is - ondanks de recente aanvoer van Saharazand - niet te verwachten. En ook de Oranje-tipjes ontbraken niet. Ze hadden niets te klagen, die langs de bosrand patrouillerende mannetjes. Althans niet over de maaltijd, want de Pinksterbloemen stonden in volle bloei en hier en daar, zowel langs de bosrand als in kleine veldjes meer het bos in, begon ook de Look-zonderlook te bloeien. Maar of het voor de mannetjes echt een topdag was weet ik niet, want vrouwtjes lieten zich aan ons niet zien. Of ze werden door ons niet herkend omdat we meenden dat we met Koolwitjes of Geaderde witjes te doen hadden.

Paddenstoelen ontbraken niet, maar we moesten ons tevreden stellen met een beperkt aantal soorten, die overigens op zich best interessant waren. Langs het bospad vonden we een aardig toefje van een Grote bekerzwam. Hij was niet helemaal ongeschonden, want her en der lagen wat afgebroken stukjes. Misschien veroorzaakt door een onoplettende wandelaar of door hondenpootjes die in dit bos in grote getale de bospaden aftrippelen. Het loonde de moeite voor Henk Remijn om de zwam enkele dagen later nog eens aan een studie te onderwerpen en hij kwam aan de hand van de chloorgeur en het sporen-onderzoek tot de conclusie dat het een Grote ader-bekerzwam betrof; een niet alledaagse soort voor dit gebied. In de tweede helft van de wandeling - we waren de zoetwaterplas net gepasseerd - troffen we een exemplaar aan van het Vingerhoedje. Niet helemaal gaaf meer, want aan de zijkant zat een aardig gat dat, als door een venster, zicht gaf op het gedeelte van de steel binnen de hoed, maar het was er een. Zo veel kom je deze voorjaarspaddenstoel nu ook weer niet tegen. Het was een echte voorjaarswandeling, met veel zingende vogels, zoals direct aan het begin van de wandeling vlak boven onze hoofden een super enthousiaste Roodborst. Roofvogels waren ook aardig actief. We hoorden regelmatig een miauwende Buizerd en volgens een lid van de vogelwerkgroep

Soms kom je tijdens de maandagwandeling gewoon wat tijd te kort voor een goede determinatie. Dat was ook het geval bij een spin in een gele composiet die zich nog wel even op de foto liet zetten, maar vervolgens met rasse schreden tussen het gras verdween zodra de groep te dichtbij kwam. Feit is dat velen de Prachtspin, want dat bleek het te zijn, niet gezien hebben. De nieuwe oevers langs de kreken waren nog wat kaal. De plantengroei moet daar zeker nog wat op gang komen. In ieder geval zal de plantenwerkgroep daar dit jaar een aantal malen aandacht aan besteden, dus afwachten maar. We horen de resultaten wel weer een keer van Jo Clarijs. Grote aderbekerzwam

EVEN NAPRATEN

(vervolg) Vrij wandelen in het Nollebos 3 maart was weer een verrassende wandeling. We zouden gaan kijken hoe het Nollebos de winter had overleefd, maar eerst wilde de groep in ogenschouw nemen hoe de stormen de duinen hadden aangetast. Zo gaat dat op vrije wandelingen en dat geeft ze ook hun charme. De kortste weg naar het duin voerde uiteraard door een stuk van het Nollebos, waar we, na wat eenzame Narcissen en een enkel toefje Sneeuwklokjes nog een aardig veldje -al bijna uitgebloeide!- winterakonieten tegen kwamen. En

Vingerhoedje

die broedgevallen van roofvogels aan het inventariseren was, was er al minimaal één buizerd hoog in de bomen aan het broeden, terwijl de Sperwer nog druk bezig was met de nestbouw. Michiel Kruit leidde ons deskundig en binnen de afgesproken tijd langs enkele Gladde iepen met lange takken vol nieuw zaden om uiteindelijk via het illusiebos, een smalle aanplant die pas later -zodra

Gewoon fluweelpootje

Witte bultzwam

ook een paar paddenstoelen: een bundeltje al wat oudere exemplaren van het Gewone fluweelpootje en wat afwijkend gevormde, maar goed herkenbare, Witte bultzwammen. Bovenop het duin aangekomen, in de buurt van het vogelscherm, was nog goed te zien hoe de storm had huisgehouden. Het zand onder de bitumenweg richting strand was weggeslagen, het wegdek was gebroken en deels naar beneden geschoven. Met enig klim- en klauterwerk konden wij als voetgangers nog wel het strand bereiken. De meesten van ons kozen er voor om bovenop te blijven staan waar we een prachtig uitzicht hadden op de zon- en wol-

Met Michiel in het Veerse bos

de bomen en struiken vol in blad staan - de illusie van bos zal wekken, terug te keren bij het beginpunt, waar Joanna ons opwachtte met koffie, thee, en - passend bij deze tijd - wat paaseitjes. Het was weer een heerlijke wandeling en genieten voor ons allen. Henk Remijn wil ik bedanken voor zijn hulp bij de determinaties van de paddenstoelen.

Hans Eckhardt

Gladde iep

Duinafslag Nollebos

kenweerspiegelingen in de nu kalme zee. Op de terugweg naar het Nollebos troffen we in de zandberm (in de duinen) een groepje Gewone donsvoetjes aan. Het zullen wel de gewone geweest zijn en niet de Winterdonsvoetjes. Want een echte winter hebben we dit jaar echt niet gehad. Overal in het land had het uitblijven van de nachtvorst

EVEN NAPRATEN

(vervolg)

gezorgd voor grote en langdurige aanwezigheid van Gewone donsvoetjes, dus ook ‘onze’ donsvoetjes zullen wel van de ‘lange herfst’ geprofiteerd hebben. In het Nollebos teruggekeerd liepen we al snel aan tegen een dode boom die over een hoogte van ongeveer drie meter vol zat met paddenstoelen. Het was een prachtig gezicht, de verdroogde hoedjes met diepzwarte onderkant die een soort zebrapatroon vormden. De soort konden we op dat moment niet vaststellen, maar mooi was het. Een foto waard. Even verderop troffen we op enkele stobben prachtige exemplaren aan van het Viltig judasoor. En wat bleek achteraf, toen ik de foto van de ‘zebraboom’ voorlegde aan Henk Remijn: ook dat was Viltig judasoor. De grote verscheidenheid aan vormen van de soort had ons parten gespeeld. Bijna aan het eind van de wandeling werden we nog getrakteerd op een prachtig en vers exemplaar van het Gewone fluweelpootje. Een fotomoment waard!

Donsvoetje

Viltig judasoor

Ook de stinsenplanten lieten zich in het tweede deel niet onbetuigd. Na nog wat Sneeuwklokjes, Kleine maagdenpalm en Blauwe anemoon konden we afsluiten met een aardig groepje Gevlekt longkruid. Samen met de nodige vogels, waaronder de miau-

Gewestelijke excursie : Vogelexcursie te Westkapelle en duinexcursie Oranjezon

Noordervroon

Oranjezon

Zaterdag 5 april: Deze dagexcursie met onze brabantse KNNV-vrienden was voor mij een heel mooie en leerzame ervaring! Alles was prima geregeld. Hulde aan Peter, Jo, Henk en natuurlijk Anton van Haperen, die ons zowel tijdens de excursie in Oranjezon als tijdens de lunch in Nimmerdor uitgebreid kon vertellen over zijn passie: de duinen in Nederland en met name die in Walcheren. Ongeveer 30 KNNVers –veel uit Brabant– waren s’ochtends naar Westkapelle gekomen, waar we in de Westkaap werden ontvangen met koffie en een (groot) stuk appeltaart. Peter heette iedereen welkom en Jo en Henk gingen vervolgens op pad om op en langs de dijk de vogels in de vroonlanden te laten zien. Het was mooi (fris) weer en tijdens het observeren had ik leuke gesprekken met onze brabantse vrienden. In de middag keerden we terug naar de Westkaap en vertrokken naar Nimmerdor voor de lunch. Anton gaf daarbij een lezing over de duinen (heel boeiend!) waarna we vertrokken naar Oranjezon voor de excursie.Hier kon Anton ter plekke nog veel extra’s vertellen over de natuurlijke en historische ontwikkelingen van dit gebied. Via het Oranjebos –waar flink gekapt is– keerden we tenslotte terug naar de parkeerplaats bij de uitspanning. Daar namen we afscheid van onze Brabantse KNNV vrienden en Michiel bedankte de excursieleiders voor hun inzet. Er is die dag veel gefotografeerd en als dank heb ik later via de mail een mooie foto van Oranjezon gekregen van onze brabantse KNNV vrienden. We zijn daarbij ook door hen uitgenodigd voor een gewestelijke excursie in het najaar. (zie Activiteiten). De voornoemde foto én de foto’s die Henk gemaakt heeft aan de dijk bij Westkapelle en van Anton in Oranjezon zijn als impressie hierbij gevoegd.

Jos de Jong

Gevlekt longkruid

wende Buizerd, was deze wandeling weer een lust om te lopen. Dank aan Ria voor de begeleiding en dank ook aan Henk voor zijn onmisbare steun bij de paddenstoelen determinatie.

Hans Eckhardt

EVEN NAPRATEN

Oranjezon

(vervolg)

Noordervroon advertenties

Arjen Hartog Fotografie organiseert in het najaar van 2014 een drietal natuurfotoworkshops: 1. Paarse Pracht op de Kalmthoutse Heide: 23 augustus 2014 (halve dag); 39,50 euro 2. Oude Tijden op Fort Rammekens: 27 september 2014 (hele dag); 71,50 euro 3. Herfst in Oranjezon: 25 oktober 2014 (hele dag); 67,50 euro Voor meer informatie en boekingen kijk op www.arjenhartog.nl

ONTSTAAN VAN DE PLANTENWERKGROEP Een korte terugblik. Van de redakteur kreeg ik het verzoek een stukje te schrijven over het ontstaan van de plantenwerkgroep.. Dat is gemakkelijker gevraagd dan gedaan. Door de verhuizing vorig jaar is mijn archief, dat bestond uit alle Composieten sinds de oprichting van het afdelingsblad, ter beschikking gesteld aan de afdeling. Met gevolg dat ik nu niet even mijn archief kan raadplegen. Ik zal dus moeten afgaan op mijn herinneringen. De oprichting: Een inventarisatiewerkgroep. Op de in 1972 gehouden ledenvergadering van de destijds nog hetende “Afdeling Zeeland van de K.N.N.V.” kwam het voorstel ter tafel een inventarisatiewerkgroep op te richten. Ik weet niet meer precies van wie dit voorstel kwam, maar ik denk van Gerard Slob (in het dagelijksleven inventarisator bij het Staatsbosbeheer). Dit voorstel kreeg de instemming van de vergadering. Eerste inventarisatie: Duingebied “De vier hoogten”. Gerard Slob kwam met het voorstel te beginnen met het duingebied “De Vier Hoogten” te inventariseren. In deze duinen werd jaarlijks op Hemelvaartsdag een motorcross gehouden. De duinen hadden daar ernstig onder te lijden. Aan dit onderzoek is twee jaar hard gewerkt. De resultaten zijn gepubliceerd in een rapport en door het SBB met een bijgaand schrijven gezonden aan het desbetreffende Ministerie, met verzoek het motorcrossen te verbieden en het gebied tot natuurgebied te verklaren. De Minister heeft daar mee ingestemd, zodat we tot op de huidige dag kunnen genieten van het fraaie duinterrein. Daarna: Duinen tussen Vlissingen en Westkapelle Na beeindiging van dit project kwam Gerard met het voorstel de duinen tussen Vlissingen en Westkapelle te inventariseren. Dat was andere koek. Het was een gigantisch werk, wat onmogelijk in één jaar te realiseren was. De start begon heel enthousiast, maar al spoedig haakten een deel van de leden af. Met een groep volhouders hebben we de werkzaam-

heden voortgezet en voltooid. Er werd niet alleen op zaterdag gewerkt, maar ook ‘s avonds en tijdens vakanties. We hebben het in twee jaar geklaard. Meerdere malen zijn Gerard met Koos Roeleveld en ondergetekende op pad geweest om een beschrijving van het terrein te maken. Na alle gegevens op een rijtje te hebben gezet heeft Koos Roeleveld (bioloog) het rapport geschreven. Gerard zorgde er voor dat op het kantoor van het SBB de kaarten werden getekend. En is aan dit gigantisch werk een eind gekomen. Vervolgens… Om de “know how” niet verloren te laten gaan zijn we kleine gebiedjes gaan inventariseren zoals het vroon bij het watermachien te Koudekerke en enkele landgoederen in de Manteling. Dit heeft ook al weer zijn vruchten afgeworpen. Op mijn werk hoorde ik nl. dat dit vroongebied te Koudekerke beplant zou worden met bos. Door tijdig ingrijpen konden wij dit plan verijdelen en werd van verdere inplant afgezien, zodat slechts een deel van het gebied is ingeplant. Ons motief was dat het gebiedje het enige stukje open vroonland op Walcheren is. Ontstaan van plantenwerkgroep. Onder de groep vaste deelnemers bleek grote annimo te bestaan om als plantenwerkgroep onze werkzaamheden voort te zetten. Jaarlijks werd een programma met elkaar opgesteld en zo is er een plantenwerkgroep ontstaan. We werden opgemerkt en kregen opdrachten, of we verzochten aan instanties een bepaald terrein te mogen inventariseren. Van alle terreinen die we hebben onderzocht zijn streeplijsten gemaakt. Later werden deze gegevens doorgespeeld naar Floron. Het zal ongeveer drie jaar geleden zijn dat ik de leiding en organisatie heb overgedragen aan Jo Clarijs. Onder zijn leiding wordt het werk onverdroten voortgezet.

Henk Mandemaker

ACTIVITEITEN Activiteitenprogramma van de Afdeling 1. Vogelexcursies naar het Zandvoort Tijd: 10 tot 12 uur. Vertrek: Kruising Zandvoortweg met Schotelweg. Begeleiding: Henk Mandemaker. Data: Zaterdag 14 juni, 12 juli, 9 augustus en 13 september. 2. Excursie project “Natuur om ons heen” De landelijke KNNV heeft 2014 uitgeroepen tot jaar van het park. Er zullen landelijk diverse activiteiten worden georganiseerd rondom dit thema. Ook de afdeling Walcheren doet hier aan mee met een bomenexcursie op de begraafplaats. Op begraafplaatsen komen vaak mooiste bomen voor, zo ook te Middelburg. Datum: Donderdag 26 juni Start: 19.00 uur bij de ingang van de begraafplaats. De excursie duurt ongeveer anderhalf uur. 3. Vleermuizenexcursie In voorgaande jaren hebben we Westhove en park Molenwater bezocht. Dit jaar gaan we naar het Bolwerk in Middelburg. Datum: Donderdag 21 augustus Start: 21.00 uur bij de Veerseweg, waar het Bolwerk begint. Vervolgens gaan we over het Bolwerk lopen en onderweg kijken en luisteren we naar de vleermuizen. De excursie duurt ongeveer anderhalf uur.

4. Vlinderavonden Evenals vorig jaar organiseren Jo Clarijs en Heleen de Lange weer een aantal vlinderavonden. Op die avonden -met aansluitend een stukje nacht- worden in hun tuin nachtvlinders gevangen op het laken met behulp van minimaal 2 HPL-lampen. Voor diegenen die al eerder zo’n avond meemaakten: Ook Kees Los (KNNV Bevelanden/Vlinderwerk-groep) zal aanwezig zijn. Wie nog wat van de tuin wil zien, wordt aangeraden eerder te komen. Data: Donderdag 26 juni 2014, Vrijdag 25 juli, Vrijdag 22 augustus. Plaats: Brouwerijstraat 15, 4356 AL Oostkapelle. Tijd: van 22:00 uur tot ca. 01:00 uur. Aanmelding verplicht i.v.m. de beperkte accommodatie (tot 8 bezoekers, dat houdt in dat maximaal 6 afdelingsleden welkom zijn). Tel. 0118-58177/0610661974; mail: [email protected] Parkeren kan alleen op de parkeerplaats van de buren. Stevig schoeisel en minimaal een warm jack of trui aanbevolen, want ’s-avonds kan het behoorlijk koel en vochtig worden. Het meenemen van een zaklantaren kan handig zijn. 5. Vooraankondiging Gewestelijke excursie Breda Op zaterdag 10 oktober wordt deze excursie, georganiseerd door de KNNV Breda, gehouden in de landgoederen Wolfshaar, Hondsdonk en Luchtenburg. Het programma wordt nog nader uitgewerkt.

Excursieprogramma Vrij wandelen Maandag 2 juni rond de Vliedberg bij Mariekerke. Mariekerke is een buurtschap in de gemeente Veere. Gelegen aan de weg Mariekerke en de Kruisweg. De naam komt van een kerk, gewijd aan Maria. Wij wandelen rond de vliedberg: Vliedberg-Klein MariekerkeRichting boerderij “de Koehoorn”-richting Groeneweg en via de Kelderweg weer naar de vliedberg. Start: 1400 uur; bij de kruising Kelderweg en Mariekerkseweg. Parkeren langs de kant van de weg. Contactpersoon Joanna de Buck 06-48831509. Maandag 7 juli De Schotsman. Op zoek naar orchideeën en duizendguldenkruid. Start: 14.00 uur; verzamelen SBB parkeerplaats de Paardenwei ofwel Noorderparkeerplaats. Contactpersoon Ria Verhagen 06-10696268. Maandag 4 augustus Westhove-de Manteling. We gaan genieten van de mooie Lindenlaan met uitleg over de historie van het kasteel. We lopen om de buitenplaatsen heen via kronkelpaadjes en Sitka-sparren. We speuren naar damherten. We lopen een rondje rond de goudvissenkom en bekijken de mooie moeras-

cypressen met hun luchtwortels en sponzige bast. Start: 14.00 u: Verzamelen ingang kasteel Westhove onder de lindenboom. Contactpersoon Joanna de Buck 06-48831509. Maandag 1 september Valkenisse-bos en duin. We lopen langs de vroonweide en door het duin terug. Misschien al leuke paddenstoelen te zien. Start: 14.00 uur; verzamelen op de parkeerplaats aan het eind van de Strandweg te Koudekerke, bij het Watermachien, ofwel voormalig waterwingebied Valkenisse. Contactpersoon Joanna de Buck 06-48831509 Toelichting Vrij Wandelen. De wandelingen zijn voor leden van KNNV, IVN en KBO. Er is geen gids. Iedereen praat met elkaar over datgene wat men de moeite waard vindt. Voor de wandelingen geldt: duur ongeveer 2 uur en verrekijker meenemen. Bij voortdurende regen of gladheid gaat de wandeling niet door. Contactpersonen voor vragen bij slechte weersomstandigheden, over startplaats of meerijden: Ria Verhagen: 0118 478307 en Joanna de Buck 06 48831509.

ACTIVITEITEN

(vervolg)

Excursieprogramma Plantenwerkgroep Dinsdag 10 juni Planteninventarisatie-excursie Westelijke dijk Kanaal door Walcheren; (B); Coördinaten 0356-3963 Tijd 14-16 uur. Vertrek: Parkeerplaats noord van de sluizen van Veere Dinsdag 17 juni Determinatiemiddag bij Jo Clarijs in de tuin; (B); Tijd: 14–16 uur. Plaats: Brouwerijstraat 15, 4356 AL Oostkapelle. NB: Flora, loep en evt. planten meenemen. Voor determinatiemicroscoop e.d. wordt gezorgd. Dinsdag 24 juni Planteninventarisatie-excursie De Vier Hoogten, Oostkapelle; (B); Coördinaten 0272-4006 Tijd: 14-16 uur; Vertrek: Parkeerplaats aan einde Duinweg (NB: Autorijders opgelet: parkeergeld vereist) Dinsdag 8 juli Planteninventarisatie-excursie Veerse Bos-West; (B); Coördinaten 0339-3981 Tijd: 14–16 uur; Vertrek: Parkeerplaats SBB aan de Kraaiennestweg (zijweg van de Polredijk). Dinsdag 22 juli Planteninventarisatie-excursie naar de Haringvreter; (B); Coördinaten 0356-3963 Tijd: 14–16 uur; Vertrek: Parkeerplaats van SBB-haventje Sint Felixweg, Noord-Beveland. Deze dagexcursie kan nog verzet worden naar een andere datum vanwege transportmogelijkheden. Bij afgelasting door slecht weer is de uitvoering op een andere datum problematisch. Dinsdag 29 juli Determinatiemiddag (Wordt later definitief geregeld); (B) Dinsdag 5 augustus Planteninventarisatie-excursie Bos Valkenisse; (B); Coördinaten 0249-3905 Tijd: 14–16 uur; Vertrek: Parkeerplaats kruising Vroonweg/Duinweg (bij “huisje van Verwoerd”)

Dinsdag 19 augustus Planteninventarisatie-excursie De Vier Hoogten, Oostkapelle; (B); Coördinaten 0272-4006 Tijd: 14–16 uur; Vertrek: Parkeerplaats einde Duinweg. (NB.: Autorijders opgelet: parkeergeld vereist) Dinsdag 26 augustus Determinatiemiddag (Wordt later definitief geregeld); (B). Dinsdag 2 september Planteninventarisatie-excursie naar het Veerse bos; (B); Coördinaten 0345-3976 Tijd: 14–16 uur; Vertrek: Parkeerplaats Landschuurweg 5, Natuurkampeerterrein. Dinsdag 16 september Planteninventarisatie-excursie de slufter van Ritthem; (B); Coördinaten 0348-386 Tijd: 14–16 uur; Vertrek: Parkeerplaats op de kruising van dijk en pier noord van het fort. Toelichting Plantenwerkgroep Open excursies (O) kunnen door ieder KNNV-lid worden meegemaakt, aanmelding is niet nodig , tenzij uitdrukkelijk bij de betreffende excursie vermeld. Beperkt toegankelijk (Bt) is eigenlijk een Open excursie, maar met een gelimiteerd aantal (wat minder gelimiteerd dan Besloten), aanmelding is verplicht en kan dus geweigerd worden. Besloten excursies (B) kunnen alleen door niet-werkgroepsleden worden bijgewoond na toestemming van de coördinator van de werkgroep. Het is niet toegestaan om honden en/of andere huisdieren mee op excursie te nemen. Het schema is onder voorbehoud dat de benodigde vergunningen c.q. toestemmingen worden verkregen. Bij slecht weer kan de excursie naar een andere dinsdag b.v. 1 week later worden verplaatst. Niet-werkgroepsleden worden hierover niet ingelicht, men dient dus voor 13:00 uur de coördinator te bellen of de excursie doorgaat. Coördinator Jo Clarijs; Tel: 0118-581799; Mobiel: 06-10661974; Mail: jmclarijs@ zeelandnet.nl

Inventarisaties Strandwerkgroep Vrijdag 13 juni 19u; Vrijdag 27 juni 19u; Vrijdag 11 juli 19u; Maandag 28 juli 9.15u; Maandag 11 augustus 19u; Zaterdag 30 augustus 10.30u; Vrijdag 12 september 10u; Maandag 29 september 11u.

Toelichting: De inventarisaties worden bij laag water gehouden op het strand van Neeltje Jans en duren ongeveer twee uur. Laarzen aanbevolen. U kunt uw auto kwijt onder het viaduct bij de Roompotsluizen. Voor verdere informatie en evt. meerijden: Ria Verhagen-Zuure Tel. 06-10696268.

ACTIVITEITEN

(vervolg)

Excursies Paddenstoelenwerkgroep Zaterdag 23 augustus: De Manteling op Walcheren. We bezoeken een paar landgoederen in de Manteling in de buurt van Oostkapelle. De excursie begint om 13.30 uur op de parkeerplaats langs de Randduinweg in Oostkapelle. Let op: betaald parkeren. Vertrek uit Goes om 12.45 uur (achterkant station)

De excursie begint om 13.30 uur op de parkeerplaats aan de Molenstraat bij St Jansteen. We vertrekken uit Goes om 12.30 uur (achterkant station). Aansluiten kan weer op de parkeerstrook na de tolpoortjes bij de Westerscheldetunnel omstreeks 12.50 uur. Deze dag is de tunnel tolvrij.

Zaterdag 27 september: Het Clingse Bos Dit bos ligt tegen het dorp Clinge in Zeeuws-Vlaanderen aan. Het maakt deel uit van het waterwingebied van St Jansteen.

Toelichting: Door weersomstandigheden en droogte kunnen de excursies soms niet doorgaan. Aangeraden wordt bij deelname van tevoren contact op te nemen met Henk Remijn te Oostkapelle: Tel. 0118-581473

Excursies Vlinder en Libellenwerkgroep Vrijdag 27 juni Nationale Nachtvlinder Nacht Zaterdag 5 juli 2014: Voorne, studiedag In het kader van de relatie vlinders (heivlinder/kleine parelmoervlinder), flora en beheer, vindt een excursie plaats, mede als onderdeel van de landelijke Groenen Doenprojecten, waarvoor aan de werkgroep een subsidie is toegekend. Excursieleider: Anton Baaijens. Zaterdag 19 juli excursie naar de Brand nabij Waalwijk. In dit gebied komen o.a. de Grote weerschijnvlinder, de Kleine ijsvogelvlinder en de Boomkikker voor. Zaterdag 9 augustus “Zoektocht Argusvlinder” rond de voormalige veerhaven bij Kruiningen. Op deze locatie zijn in het verleden veel Argusvlinders gezien. Excursieleider: Angelique Belfroid.

Op een nog nader te bepalen datum in augustus een soortgelijke speurtocht naar het Bruin blauwtje als op 28 mei. Nadere datum volgt (let ook op de website) Excursieleider: André Hannewijk Woensdag 24 september publieksavond. Kars Veling van de Vlinderstichting hebben we bereid gevonden om deze avond in te vullen. Locatie: kantoor Het Zeeuwse Landschap in Wilhelminadorp Woensdag 12 november misteryavond. De avond begint om 19:45 uur met een korte vergadering. Locatie: MEC de Bevelanden te Goes. Toelichting: Door slecht weer of andere omstandigheden kan het voorkomen dat een activiteit niet door gaat. Neem bij twijfel contact op met Henny Waanders (0113 270436) en kijk regelmatig op onze website, www.vlinlibzeeland.nl/activiteiten.

Zomer 2014

m e t veel kleuren en geure n maar e e n bij hoort er ook bij . . . .