Monumentengids Noordwijkerhout. Editie 2014

Monumentengids Noordwijkerhout Editie 2014

Colofon Uitgegeven door: Tekst: Bronnen: Foto’s: Foto omslag: Eindredactie: Drukwerk:

Gemeente Noordwijkerhout, 13 september 2014 Zwart op Wit, Hillegom, gemeente Noordwijkerhout Erfgoedhuis Zuid-Holland, S.Th. Broekhoven, Monumentencommissie Noordwijkerhout en het gemeentearchief S.Th. Broekhoven gemeente Noordwijkerhout Zilkerbinnenweg 39 Eenheid Communicatie, gemeente Noordwijkerhout Druno en Dekker Drukkers, Noordwijkerhout

INHOUDSOPGAVE Voorwoord Monumenten 1. Beeklaan 13 2. Beeklaan 14 3. Delfweg 107 4. Delfweg 107a 5. Dorpsringweg 6a - Havenstraat 1 6. Dorpsstraat 7 (kerk) 7. Dorpsstraat 7 (kerkhof) 8. Dorpsstraat 42 9. Gooweg 28 10. Gooweg 36 11. Gooweg bij 40-40a-42-44a-44b 12. Gooweg 42 13. Gooweg 45 14. Gooweg 45a 15. Gooweg 47 16. Gooweg 49 17. ’s-Gravendamseweg 10 18. Herenweg 1 19. Herenweg 4 20. Herenweg 5-7 21. Herenweg 13 22. Herenweg 15 23. Herenweg 80-82 24. Herenweg 260 25. Herenweg 334 26. ‘t Hoogtlaan 6 27. ‘t Hoogtlaan bij 14 28. Kerkstraat 43 29. Kerkstraat 77 30. Kerkstraat 78 31. Kersktraat 87 32. Kerkstraat bij 96-98 33. Kerkstraat 110 34. Kerkstraat 119 35. Langevelderweg 2-2a 36. Langevelderweg 6

Blz. 3

4 6 7 9 11 13 15 16 17 19 20 21 23 24 25 26 27 28 30 32 34 36 38 39 41 42 44 45 46 47 48 50 51 53 55 56

1

2

37. Langevelderweg 8-10 38. Langevelderweg 12 39. Langevelderweg 27, hoofdgebouw 40. Langevelderweg 27, bijgebouw 41. Langevelderweg 37c 42. Leeweg 19 43. Leeweg bij nr.19 44. Leidsevaart bij nr. 29 45. Leidsevaart bij nr. 82 46. Leidsevaart 97 47. Leidsevaart 110 48. Leidsevaart 165 49. Leidsevaart 171 50. Regenvlietweg naast 47 51. Schoolstraat 2-2a 52. Schoolstraat 8 53. Sint Antoniushof 1-16 54. Sint Victorlaan 11 55. Sint Victorlaan 13 56. Victoriberg 18 57. Westeinde 14 58. Westeinde 52 59. Westeinde 76 60. Westeinde 79 61. Westeinde 85 62. Westeinde 94 63. Zeestraat 7a 64. Zeestraat 54 65. Zilkerbinnenweg 30 66. Zilkerbinnenweg 39 67. Zilkerbinnenweg 46 68. Zilkerbinnenweg 48 69. Zilkerbinnenweg 48a 70. Zilkerduinweg 360-362 71. Zilkerduinweg 371 Plattegrond

Blz. 57 58 59 61 63 65 67 68 70 72 73 74 75 76 77 79 80 81 83 84 85 87 89 91 93 95 97 99 101 103 104 107 110 112 113

Voorwoord Voor u ligt alweer de derde uitgave van de Monumentengids. Wij zijn van mening dat deze gids een goed beeld geeft van de gemeentelijke monumenten en rijksmonumenten die in Noordwijkerhout en De Zilk te vinden zijn. De monumenten geven Noordwijkerhout en De Zilk haar eigen karakter en gezicht. Een stukje geschiedenis waar we zuinig op moeten zijn. Sinds de gemeente een nieuw college heeft, heb ik het Monumentenbeleid van oud-wethouder Vissers overgenomen. Ik moet zeggen dat het interessant is om meer te weten over de monumenten, hun bouwstijlen en hun geschiedenis. In vergelijking met de vorige editie van de Monumentengids zijn er twaalf nieuwe monumenten en hun beschrijvingen in deze editie terug te vinden. Maar ook voor deze gids geldt dat deze nog steeds niet compleet is. Het kan zijn dat er in de toekomst nog enkele na-oorlogse objecten of unieke objecten die nog niet vertegenwoordigd zijn aan de monumentenlijst worden toegevoegd. Zodra deze procedure is afgerond, kunt u de beschrijvingen van deze nieuwe monumenten terugvinden op onze gemeentelijke website, www.noordwijkerhout.nl. Hier kunt u ook een uitgebreidere beschrijving terugvinden van alle panden die in deze Monumentengids staan. Het onderhouden van een monumentaal object brengt voor een eigenaar veel kosten met zich mee. De gemeente draagt sinds 2008 bij in de onderhoudskosten van de gemeentelijke monumenten door middel van onderhoudssubsidies. Eens per vier jaar houden wij het monumentenbeleid tegen het licht om zo te bezien hoe we de eigenaren van monumenten het beste kunnen ondersteunen. In 2013 is het huidige monumentenbeleid en de subsidieregeling voor monumenten geëvalueerd. Naar aanleiding hiervan zullen eind 2014 of begin 2015 het beleid en de subsidieregeling op enkele punten worden aangepast. Naar verwachting zullen de monumentenbezitters hierover begin 2015 worden geïnformeerd. Achterin deze gids vindt u een plattegrond van Noordwijkerhout en De Zilk. Hierop staat aangegeven waar u de monumenten kunt vinden. Wellicht een leuk idee om op een zondag op uw fiets te stappen en een rondje Noordwijkerhout te fietsen om te genieten van de mooie monumenten die onze gemeente rijk is. Gerrit Goedhart burgemeester

3

Nr. 1 - Beeklaan 13, De Zilk Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Architect Status

4

Kerk Kerk 1920 J. Margry Gemeentelijk monument

Omschrijving De aan de rand van De Zilk gelegen Heilige Hart Kerk ligt aan de oude dwarsverbindingsweg naar Hillegom. Aan de achterzijde van de kerk ligt de begraafplaats. De kerk is vrij gaaf gebleven en heeft een verrassend rijk, neogotisch interieur met gedetailleerde gewelven en diverse decoraties. Aan de voorkant ligt de entree achter een halfrond portaal met drie togen. Boven de twee houten openslaande toegangsdeuren zijn drie glas-inloodramen in toogvormig metselwerk gezet. Wat opvalt is dat de kerk volledig van glas-in-loodramen is voorzien. Vrijwel overal zijn nieuwe voorzetramen aan de buitenkant geplaatst. De kerk telt zes kapellen, waaronder een dagkapel die door een smeedijzeren hek van de rest van de kerk kan worden afgesloten. Op het hek staan vier scheepjes afgebeeld. Het hek is afkomstig uit een inmiddels gesloopte kerk in Beverwijk. Middenop prijkt een fraai medaillon met een voorstelling van het bekende ‘sterke’ verhaal van Jona in de walvis uit de bijbel. De grote ramen links en rechts in ‘het schip’ verbeelden schepping, paradijs, Kerstmis, Goede Vrijdag, Pinksteren en Allerheiligen. De kleinere ramen in het priesterkoor hebben de wonderbare broodvermenigvuldiging, de doop van Jezus in de Jordaan en de heilig Hart devotie tot onderwerp. In het portaal bij de ingang prijkt de tekst: “De Zilk - Het heilig Hart van de Bollenstreek”.

Begin 1926 werd een plan gemaakt om de kerk uit te breiden. De kleine kerk uit 1920 werd vergroot met een uitbreiding van de kerk en tevens van het ingangsportaal en de toren. De toren heeft afwijkend metsel- en voegwerk ten opzichte van de rest van de kerk. Het middelste deel van de toren heeft twee smalle ramen naast elkaar, met daarboven een uurwerk. Voor bouwpastoor Hafkenscheidt was de oplevering van de kerk met toren en voorgevel een hoogtepunt in zijn loopbaan.

5

Nr. 2 - Beeklaan 14, De Zilk Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Architect Status

6

Pastorie Pastorie 1920 J. Margry Gemeentelijk monument

Omschrijving De pastorie is door een tussengedeelte verbonden met de Heilige Hart Kerk. Aan de oostzijde van de pastorie ligt het voormalige parochiehuis. Het pand is gebouwd in twee lagen en een verdieping onder de kap. Het heeft aan de westkant een tweelaagse uitbouw en aan de voorkant een tweelaagse erker. Op de verdieping was oorspronkelijk een balkon, welke is dichtgebouwd tot erker. Hierdoor wordt het karakteristieke uiterlijk van de pastorie beïnvloed. Onder het rechthoekige, vijfdelige raam in de uitbouw aan de westkant is een gemetselde ruit met kruis te zien. In het portaal aan de westgevel is een boogvormig, negendelig raam met een gemetselde vensterbank. Aan de achterkant bevindt zich een eenlaagse uitbouw en een sier- en moestuin. De achtergevel heeft op de begane grond dubbele openslaande deuren met aan iedere kant uitstekende bakstenen delen. Op de verdieping, boven deze dubbele deuren, is een terugliggend balkon. De hardhouten veranda heeft hetzelfde hekwerk als het balkon aan de achtergevel.

Nr. 3 - Delfweg 107, Noordwijkerhout Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Status

Boerderij Woonhuis 1913 Gemeentelijk monument

Omschrijving De boerderij is een eenlaags langhuisboerderij en ligt aan de verbindingsweg van de duinen (Langervelderslag) met Lisse. Rechts naast de boerderij staat een eenlaags bakstenen schuur (Delfweg 107a). Achter de boerderij staat een kalkzandstenen eenlaags schuur. Het complex van de boerderij, de bakstenen wagenschuur en de kalkzandstenen schuur vormt samen een karakteristiek geheel. De boerderij dateert uit 1913. De gebouwen vormden één complex dat in 2007 is gerestaureerd en gesplitst. Bij de restauratie is de functie van de boerderij en schuur gewijzigd en zijn onder meer de meeste vensters en deuren vernieuwd. De boerderij is opgetrokken in donkerrode baksteen die in kruisverband is gemetseld. Rondom loopt een lage plint die in donkerrode baksteen is uitgevoerd en met een rollaag wordt beëindigd. Het zadeldak is gedekt met gesmoorde kruispannen. Het oorspronkelijke woongedeelte van de boerderij bevond zich aan de straatzijde en is gedeeltelijk onderkelderd (opkamer). Het achterste was het stalgedeelte. Hier stonden vroeger de koeien. Het hele gebouw is nu als woning in gebruik. Bij de restauratie zijn de oorspronkelijk gevelindelingen gehandhaafd. Alle vensters en deuren van het oorspronkelijke woongedeelte zijn vernieuwd. De stalramen zijn gehandhaafd. De symmetrisch ingedeelde voorgevel van de boerderij is een topgevel met siermetselwerk dat is uitgevoerd in gele verblendsteen. Op de begane grond zijn vier T-vensters geplaatst met achtruitsbovenlichten. In de brede muurdam, in het midden van de gevel, zijn in gele verblendstenen twee ruitvormen gemetseld. Ter hoogte van de zolder zijn twee zesruits(schuif)vensters geplaatst. Ter hoogte van de onder- en bovendorpels van alle vensters zijn enkele lagen metselwerk uitgevoerd in gele verblendsteen. Op de verdieping zijn in een van deze lagen twee natuurstenen gevelstenen aangebracht met daarop verdiept en zwartgeverfd de tekst ANNO en 1913.

7

De strek boven de vensters is uitgevoerd in gele verblendsteen en donkerrode baksteen. Ter plaatse van de sluitsteen is de strek iets verhoogd uitgevoerd. De lekdorpels zijn uitgevoerd in oranjerode baksteen. Centraal in de gevel is een groot smeedijzeren sieranker aangebracht.

8

De toegang tot de boerderij is in de rechterzijgevel. Dit is een beglaasde paneeldeur met bovenlicht. Tegen deze gevel staat een bakstenen regenwaterput. Ter plaatse van het voormalige stalgedeelte zijn twee getoogde gietijzeren stalramen met ruitvormig beweegbaar middendeel aangebracht. De stalramen hebben een bakstenen lekdorpel. Boven deze ramen is een rollaag gemetseld. De gevel heeft een aantal muurankers. De linkerzijgevel is een langsgevel en heeft een kleine uitbouw (klompenhok) met een plat dak. Hierin zijn een klapraampje en een houten deur aangebracht. Ter plaatse van het oorspronkelijke woongedeelte zijn twee keldervensters met diefijzers en een tweelichtvenster met zesruitsschuiframen. Boven de keldervensters is een rollaag gemetseld. Boven het tweelichtvenster is een anderhalfsteens strek gemetseld. Ter plaatse van het voormalige stalgedeelte zijn twee getoogde gietijzeren stalramen met ruitvormig beweegbaar middendeel aangebracht. De gevel heeft een aantal muurankers. De achtergevel is een topgevel. De drie opgeklampte deuren op de begane grond zijn in geprofileerde kozijnen geplaatst. De twee buitenste deuren bevinden zich ter hoogte van de voormalige kruipruimte in de stal. In de top is ter plaatse van het voormalige hooiluik een venster met vierdelig bovenlicht aangebracht. Het venster heeft een opgeklampt luik. In de top is een makelaar aangebracht. De kalkzandstenen schuur heeft een bouwlaag met kap. De schuur heeft opvallende, uitstekende balken. De houten kern van de schuur lijkt ouder dan de ommetseling. Mogelijk gaat het hier om een vroegere hooiberg. Aan de noordzijde is deze schuur later verlengd. Aan de oostzijde is deze verlenging grotendeels koud tegen de oude schuur aangezet. Het metselwerk is in het oude deel uitgevoerd in kruisverband en in het nieuwe deel in halfsteensverband. Halverwege het oude deel van de schuur zitten trekankers. In het oude deel zitten horizontaal rechthoekige vensters en zitten boven de deuren betonnen lateien. In het nieuwe deel is er slechts een strek of ontbreekt een afsluiting aan de bovenkant. De vensterbanken zijn gemaakt van schuin geplaatste stenen. Aan de noordzijde zijn eenvoudige stalvensters.

Nr. 4 - Delfweg 107a Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Status

Wagenschuur Woonhuis 1913 Gemeentelijk monument

Omschrijving Delfweg 107a behoort samen met de boerderij van Delfweg 107 tot een complex dat ligt aan de verbindingsweg tussen de duinen en Lisse. De bakstenen schuur is waarschijnlijk in dezelfde periode gebouwd als de naastgelegen boerderij. De eenlaags bakstenen schuur is gebouwd op een rechthoekige plattegrond en heeft een overstekend zadeldak met de nok haaks op de Delfweg. De boerderij, de bakstenen schuur en de kalkzandstenen schuur op het complex zijn in 2007 gerestaureerd. De bakstenen schuur heeft daarbij de functie van woonhuis gekregen. Bij de restauratie is de gevelindeling van de topgevel aan de achterzijde gewijzigd. De vensters in de gevel zijn vergroot en de vensterindelingen zijn gewijzigd. De houten deuren werden vervangen door glasdeuren en ook de vensterindelingen van de deuren werden gewijzigd. De gietijzeren stalramen zijn bij de restauratie hersteld. De schuur is opgetrokken uit genuanceerde donkerrode baksteen die in kruisverband is gemetseld. De schuur heeft een overstekend zadeldak. Rondom loopt een plint die met een rollaag wordt afgesloten. Het dak is gedekt met gesmoorde Tuile de Nord. In de linkergevel bevinden zich twee beglaasde paneeldeuren met vierruitsbovenlicht. De gevel heeft twee getoogde gietijzeren stalramen met ruitvormig beweegbaar middendeel. De stalramen hebben een bakstenen lekdorpel. Boven de ramen is een rollaag gemetseld. De gevel heeft een aantal muurankers. Bij de dakvoet is een zinken dakgoot op beugels aangebracht. In de top van voorgevel is een enkelvoudig draairaam met vierruitsbovenlicht geplaatst ter plaatse van het voormalige luik dat toegang tot de zolder gaf. In het midden is een dubbele, openslaande beglaasde paneeldeur waarboven een anderhalfsteens strek is gemetseld. Aan weerszijde van deze deur is een langgerekt staand gietijzeren rondboograam geplaatst met roedenverdeling en met bakstenen lekdorpels.

9

Boven deze ramen is een rollaag gemetseld. De gevel heeft muurankers. Het dakoverstek rust op houten klossen en heeft een windveer met makelaar in de top. Op de grond zijn tegen de gevel twee hardstenen voederbakken/drinkbakken geplaatst. In de rechtergevel zijn vier getoogde gietijzeren stalramen met ruitvormig beweegbaar middendeel aangebracht. De stalramen hebben een bakstenen lekdorpel. Boven de stalramen is een rollaag gemetseld. De gevel heeft enkele muurankers. Bij de dakvoet is een zinken bakgoot op beugels aangebracht. 10

Nr. 5 - Dorpsringweg 6a - Havenstraat 1, Noordwijkerhout Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Status

Boerderij Woonhuis, winkel 1896 Gemeentelijk monument/beeldbepalend object

Omschrijving Deze boerderij ligt op een markante locatie in het centrum van het dorp op de hoek van de Dorpsringweg en de Havenstraat. Het woongedeelte van de eenlaags, vrijstaande boerderij is hoger opgetrokken dan het bedrijfsgedeelte. Het pand heeft twee in elkaars verlengde gelegen zadeldaken met aan de voorzijde een wolfseind met de nokrichting haaks op de Dorpsringweg. In de voorgevel zijn elementen uit de neorenaissancestijl terug te vinden. Het oudste gedeelte van de boerderij, het woongedeelte en een gedeelte van de in het verlengde gelegen stal, dateert uit 1896. Nadien is de boerderij diverse keren gewijzigd. In 1926 is na een brand het achterste stalgedeelte op de bestaande fundering herbouwd. Bij de bouw van deze koe- en paardenstal zijn materialen als dakpannen, bakstenen, muurankers en hout opnieuw gebruikt. Aan de lange gevel aan de Havenstraat is de grens tussen de oude en de nieuwe stal goed te zien aan het metselwerk. Mogelijk is later het bovenste geveldeel van het oudste stalgedeelte (grenzend aan het woonhuis) hersteld. Dit stalgedeelte heeft een hogere kap dan het uit 1926 daterende gedeelte. In 1936 is het achterste gedeelte van de stal tot winkel verbouwd. Mogelijk zijn in deze tijd ook de oorspronkelijke T-ramen in het woongedeelte vervangen door enkelvoudige schuiframen met glas-in-loodbovenlichten. In 1945 wordt aan de achterzijde van het erf een houten wagenloods vervangen door een bakstenen bergplaats. In 1960 wordt een interne verbouwing uitgevoerd. Verder is het decoratieve houtsnijwerk in de top van de voorgevel verloren gegaan. Op de noordwestelijke hoek van het erf is in 1924 het naastgelegen woonhuis aan de Dorpsringweg gebouwd op de fundering van een bij de boerderij horende schuur. Hierbij is een gedeelte van de schuur blijven staan waartegen de woning is aangebouwd. In het midden van de voorgevel is op de begane grond een houten paneeldeur geplaatst.

11

12

Aan weerszijden van de deur en in de top bevinden zich twee enkelvoudige schuifvensters. Alle vensters en de deur hebben glas-in-lood in geometrische motieven (circa 1935). In de kozijnen van de vensters zijn de duimen voor de scharnieren van luiken aanwezig, maar de luiken zelf ontbreken. De linkergevel heeft ter hoogte van het woongedeelte vernieuwde geveldelen. Het venster en de deur met zij- en bovenlichten dateren mogelijk uit circa 1960. Tussen de vensters in de rechtergevel ter hoogte van het woongedeelte is een witgeschilderde gevelsteen met daarop de tekst: ‘Alida Warmerdam geb. Van Eeden 18 mei 1896’. De erfafscheiding heeft aan de straatzijde een ijzeren hekwerk met ronde smeedijzeren spijlen die aan de bovenkant de vorm hebben van een Franse lelie.

Nr. 6 - Dorpsstraat 7, Noordwijkerhout Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar circa Status

Kerk Kerk 1300 Rijksmonument

Omschrijving Omstreeks 1300 bouwde men in Noordwijkerhout een parochiekerk, bestemd voor Rooms Katholieke erediensten. De kerk werd toegewijd aan de H.H. Petrus en Paulus en diende als plaatsvervangend kerkgebouw voor een kapel in het Langeveld. Deze kerk, waarvan het huidige Witte Kerkje een restant is, is enkele malen afgebrand en herbouwd. Momenteel is de kerk eigendom van de Nederlands Hervormde Gemeente en is de toren eigendom van de gemeente. In 1508 is de kerk grondig verbouwd. Zo werd het, aanvankelijk in Romaanse stijl opgetrokken gebouw, vergroot door de aanbouw van een groot Gotisch rechthoekig koor. De toren werd een verdieping verhoogd, het stompe torendak vervangen door een ranke spits en de ramen werden Gotisch langwerpig gemaakt. In 1573 werd de kerk door brand verwoest. In die jaren werd de kerk toegewezen aan de Hervormden. Tot 1618 bleef de kerk als ruïne staan en werden de kerkdiensten eenmaal per veertien dagen in een school gehouden. Met medewerking van de Staten van Holland werd de kerk opgeknapt: in 1620 is alleen het door de brand vernielde kerkschip hersteld en in 1730 knapte men het schip van de kerk, zonder priesterkoor, dat wel als ruïne aanwezig was, grondig op. In 1798 brak men de ruïne van het priesterkoor af en werd er een nieuwe luidklok in de toren gehangen. De toren, sinds de Franse tijd eigendom van de burgerlijke gemeente, is in 1959 gerestaureerd. De houten spits dateert uit begin zeventiende eeuw. De kerk zelf is van maart 1974 tot juni 1975 grondig gerestaureerd. De kerk kreeg een nieuw dak en ook het interieur van de kerk werd opgeknapt. In 1975 werd de gerestaureerde kerk door middel van een kerkdienst weer in gebruik genomen.

13

In 1987 werd het Witte Kerkje uitgebreid, omdat het gebouw te klein werd voor kerkelijke bijeenkomsten. Monumentenzorg stond echter nieuwbouw niet zonder meer toe; slechts het in 1573 verwoeste Gotische koor mocht weer aan de kerk gebouwd worden. In het najaar van 1987 werd het wederopgebouwde Gotische koor in gebruik genomen. 14

Het Witte Kerkje heeft een mooie centrale ligging aan de Dorpsringweg in de dorpskern van Noordwijkerhout. De torenspits is al van verre te zien en vormt vanouds een belangrijk oriëntatiepunt voor de regio. Het hof rondom de kerk is in 2011 aangewezen tot archeologisch monument. Het is mogelijk de kerk met aanbouw voor bijzondere activiteiten te huren. Informatie hierover vindt u op: www.dewittekerk.nl

Nr. 7 - Dorpsstraat 7, Noordwijkerhout Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Status

Kerkhof Kerkhof Archeologisch monument

Omschrijving Dit terrein ligt rondom de Witte Kerk en heeft vanaf de 18e eeuw verschillende inrichtingen met grafstenen, grasveld, beplanting, schelpenpaden en omheiningen gehad. De huidige (2010) inrichting bestaat uit een niet symmetrisch rond de kerk aangelegd gazon dat van de Dorpsringweg en de Dorpsstraat wordt gescheiden door middel van een laag, bakstenen muurtje (circa 70 cm hoog) met ezelsrug. Het muurtje is tussen 1938 en 1949 gebouwd en wordt ter plaatse van de zij- en hoofdingang van de kerk en toren onderbroken. Aan de buitenzijde staat rondom het muurtje een rij lindebomen. Op het terrein is een plaquette aangebracht ter herinnering aan degenen die op het voormalig kerkhof zijn begraven. Het Witte Kerkje werd opgetrokken op een natuurlijke zandheuvel. Uit historische bronnen is bekend dat delen van de huidige Witte Kerk uit de 13e eeuw stammen. Aan het einde van de 16e eeuw schijnt de kerk door een brand te zijn verwoest en herbouwd. De restanten van de Romaanse voorganger van de huidige NH kerk bevinden zich onder de huidige kerk. Delen van de oude kerk zijn in verband gemetseld met de huidige kerk. De oorspronkelijke kerk wordt geplaatst in het midden van de 13e eeuw. Uitbreidingen gaan door tot aan het einde van de 15e eeuw. De kerk is gewijd aan de heiligen Paulus en Petrus. Volgens historische bronnen en archiefstukken werd het kerkhof meermalen geruimd. In 2005 is een proefsleuf gegraven, omdat de huidige kerkmuur naar binnen verplaats zou worden in verband met uitbreiding van functies op het terrein van de kerk. Bij dit onderzoek zijn minimaal 393 graven gedocumenteerd, die gedateerd kunnen worden tussen de 13e en 19e eeuw. Verwacht wordt dat de begraafplaats ook ruimer van opzet zal zijn geweest dan de huidige kerkmuurgrens. De begravingen zullen zich waarschijnlijk ook onder de huidige Dorpsringweg en de Havenstraat bevinden, zoals dit bij meer kerken uit deze periode het geval is. Dit terrein heeft een zeer hoge waarde door de historische betekenis van de kerk voor het dorp en haar omgeving, door de hoge zeldzaamheid en door de gaafheid van de restanten. Het organische, historisch gegroeide kerkhof heeft een hoge monumentale waarde, met name op lokaal gebied voor de herkenbaarheid van de dorpskern Noordwijkerhout.

15

Nr 8 - Dorpsstraat 42, Noordwijkerhout Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Status

16

Woonhuis Winkel circa 1850 Beeldbepalend object

Omschrijving Dit eenlaagse diepe huis met overstekend zadeldak is, gezien de kern, omstreeks 1850 gebouwd. De rooilijn van het pand ligt verder naar achteren dan de naastgelegen hogere en jongere bebouwing. Het vloerniveau van de begane grond is lager dan het huidige maaiveld van de Dorpsstraat. De plaats van de vensters en de voordeur is dan ook gerelateerd aan het oorspronkelijke niveau van het maaiveld van de Dorpsstraat. De voorgevel is een topgevel die in kruisverband is opgetrokken. De entree bevindt zich midden op de begane grond. Boven de deur is een uitzetluik. In de top is een drielichtvenster aangebracht waarvan het rechter draairaam de oorspronkelijk roede-indeling nog heeft. Onder de vensters zijn bakstenen lekdorpels aangebracht. Boven de vensters zijn twee rollagen gemetseld. De bovenste van de twee is doorgetrokken over de gehele gevelbreedte. Onder de vensters op de begane grond is een rollaag over de hele gevelbreedte gemetseld. Het dakoverstek rust op de doorgetrokken gordingen. Langs de dakrand is een houten windveer aangebracht. De achtergevel is een topgevel die grotendeels door een aanbouw aan het zicht wordt onttrokken. De top van de gevel is gepleisterd. Langs de dakrand is een houten windveer aangebracht. Binnen bestaat de begane grond van het oorspronkelijke bouwdeel uit een langgerekte ruimte met links een houten steektrap naar zolder. Op de zolder staan twee, gedeeltelijk oorspronkelijke, kapspanten (dekbalkgebinten). Dorpsstraat 42 is één van de weinige panden die met name voor wat betreft bouwmassa, kapvorm, nokrichting en gevelbeeld herinnert aan de oorspronkelijke dorpsbebouwing. Het gebied waar het huis staat, behoort tot de oudere bebouwde gedeelten. Hoewel het perceel vanaf de 17e eeuw bebouwd is, dateert de huidige bebouwing in de kern uit circa 1850. Lange tijd heeft het pand in verbinding gestaan met het naastgelegen pand (Dorpsstraat 42b). Dit was mogelijk de stal die bij de woning hoorde. Achter het pand heeft een korenmolen gestaan. Dorpsstraat 42 is lange tijd een bakkerij geweest.

Nr. 9 - Gooweg 28, Noordwijkerhout Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Status

Woonhuis Woonhuis circa 1905 Gemeentelijk monument

Omschrijving Vrijstaand eenlaags woonhuis met middengang en een nok die evenwijdig loopt aan de Gooweg. Het middengedeelte van de voorgevel is hoger opgetrokken, tot topgevel. Dit gedeelte heeft een overstekend zadeldak dat de hoofdkap met hogere voet snijdt. Het woonhuis is rond 1905 gebouwd met enkele Jugendstil-invloeden. Dit is onder andere te zien aan de glas-in-loodramen en het gebruik van de materialen. Links is een nieuwe tweelaagse schuur gebouwd die via een tussengedeelte met de woning in verbinding staat. De nieuwbouw is van bescherming uitgesloten. Het erf is van de openbare weg afgescheiden door een ijzeren hekwerk. Nabij de erfafscheiding staat een rij esdoorns. Het huis is opgetrokken in rode baksteen die met een gesneden voeg in kruisverband is gemetseld. Rondom loopt een plint die is uitgevoerd in donkerder baksteen en wordt afgesloten met een laag afgeschuinde groengeglazuurde bakstenen. De daken zijn gedekt met rode Tuile de Nord. Op de nokhoeken staan keramische pirons. De gemetselde voorgevel heeft ter hoogte van de onder-en bovendorpels van de vensters een gepleisterde band. Ter hoogte van de wisseldorpels zijn gepleisterde blokken aangebracht. In het midden op de begane grond is een portiek die aan de bovenzijde met een boog wordt afgesloten. De voordeur is een deels beglaasde paneeldeur met bovenlicht en ijzeren hekwerkjes voor de ramen. Aan weerszijden van het portiek zijn twee enkelvoudige schuifvensters met daarboven een gemetselde segmentboog als ontlastingsboog. De aanzetstenen zijn gepleisterd uitgevoerd. De vensters hebben groengeglazuurde bakstenen lekdorpels.

17

18

In het topgevelgedeelte is boven de voordeur een enkelvoudig schuifvenster aangebracht met groengeglazuurde bakstenen lekdorpel. Boven het venster is in donkerrode en groengeglazuurde bakstenen een forse rondboog gemetseld. De sluitsteen is uitgevoerd in de vorm van een diamantkop. In het boogveld is siermetselwerk van donkerrode en groengeglazuurde baksteen aangebracht in de vorm van vlechtwerk. Aan weerszijden van het venster is in twee cirkelvormige verdiepte velden de naam van het pand weergegeven. Links ‘GOO’ en rechts ‘HOF’. Aan weerszijden van de topgevel is ter hoogte van de kapvoet een bakstenen, gedeeltelijk opengewerkte balustrade aangebracht. De balustrade heeft een gecementeerde bakstenen afdekking en bakstenen hoekpijlers met uitkragende gecementeerde afdekking. Het dakoverstek van de topgevel rust op de doorgetrokken gesneden gordingen en heeft houten geprofileerde en gesneden windveren met hangende makelaar. Tegen een gedeelte van de linkergevel is het terugliggende eenlaags tussengedeelte gebouwd. De voorgevel van dit gedeelte heeft een bakstenen plint die wordt afgesloten met een laag afgeschuinde groengeglazuurde bakstenen. De rechtergevel heeft op de begane grond een dichtgezet venster en meer naar achteren een vernieuwd smal staand venster. Ter hoogte van de kap zijn twee vensters geplaatst.

Nr. 10 - Gooweg 36, Noordwijkerhout Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Architect Status

Koetshuis Woonhuis 1884 W.C. Mulder Gemeentelijk monument

Omschrijving Dit voormalige koetshuis is gebouwd met één woonlaag en een verdieping onder de kap. Ondanks dat het pand in de loop der tijd uitgebreid is gerestaureerd, heeft het zijn karakteristieke uiterlijk weten te behouden. Wat direct opvalt is de rijk gedecoreerde voorgevel (trapgevel) met de blauwwit geschilderde, openslaande deuren. Boven de deuren en de ramen ernaast is siermetselwerk aangebracht. De ramen hebben gedeeltelijk nog de oorspronkelijke decoratie. Links van de deuren is in de muur een vernieuwde marmeren plaat gemetseld. Hierop staat de eerste steenlegging vermeld door mr. L.A.G. graaf van Limburg Stirum. In totaal wordt de voorgevel met 13 smeedijzeren muurankers gedecoreerd. Onder de ramen zijn nog de ringen voor de paarden terug te zien. Links en rechts boven de staldeuren is een vlak (cartouche) gemetseld met hierop het bouwjaar: Anno 1884. Boven deze cartouches zijn aan beide zijden een wit paardenhoofd in een ovalen lijst aangebracht. De bestrating voor de gevel is ook oorspronkelijk. De rechterzijgevel heeft drie stalramen met een decoratieve indeling en een nieuwe deur. De linkerzijgevel heeft veel nieuwe ramen en een oorspronkelijke uitbouw met originele ramen. Dit was vroeger de zogenaamde tuigkamer. De achterkant van het woonhuis is grotendeels verbouwd. Rondom het woonhuis is een tuin en bij de oprit staan twee nieuwe hekpijlers. De bollen op de pijlers zijn afkomstig van het in de oorlog afgebroken Huize Nieuw-Leeuwenhorst.

19

Nr. 11 - Gooweg bij 40-40a-42-44a-44b, Nwhout Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Status

20

Toegangspijlers Toegangspijlers circa 1890 Beeldbepalend object

Omschrijving Deze twee hardstenen toegangspijlers behoorden bij de 19-eeuwse villa Zandhorst, die in de jaren zeventig van de twintigste eeuw is afgebrand en door nieuwbouw is vervangen. De villa was vanaf de Gooweg via een oprijlaan bereikbaar. In de villa en in het bijbehorende nog bestaande koetshuis (Gooweg 40a) was tussen 1905 en 1911 het “Sanatorium voor natuurgeneeswijze” van Dr. J.N. Oldenboom gevestigd. De pijlers hebben in de loop van de tijd enkele beschadigingen opgelopen. De ongeveer anderhalve meter hoge pijlers zijn opgebouwd uit drie stukken hardsteen. De basis wordt gevormd door een vlakke plint en op de uiteinden staan zware, overstekende kronen met hoge dekplaten. Beide pijlers flankeren het begin van de oprijlaan aan de Gooweg, die ook nu nog functioneert als toegang voor de aangelegen panden. Aan de straatkant is op de pijlers de naam van de villa in een eenvoudige omlijsting aangebracht: op de linker pijler ‘Zand’ en op de rechter ‘Horst’.

Nr. 12 - Gooweg 42, Noordwijkerhout Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Architect Status

Landhuis De Hermelijn Villa 1910 A.P. Smits en H. Fels Gemeentelijk monument

Omschrijving Deze vrijstaande villa is als “landhuisje” gebouwd in 1910, gelijktijdig met een “landhuis” (Westeinde 85) en een “zomerhuisje” (Westeinde 87). De drie woningen kunnen in verband gebracht worden met het sanatorium van Dr.Oldenboom voor natuurgeneeswijzen dat gevestigd was in villa Zandhorst aan de Gooweg tegenover nummer 42. Er was een grote behoefte aan stenen huisvesting van patiënten, artsen en verpleging. De bouw van Huize Remotus (Westeinde 81) in 1909 heeft hier waarschijnlijk ook mee te maken (een schepping van K.P.C. de Bazel). In 1986 is villa Zandhorst helaas afgebrand. Het voormalige koetshuis (Gooweg 40a) is bespaard gebleven. Gooweg 42 is via een zandpad toegankelijk en had aanvankelijk een rechthoekige plattegrond met aan de voorzijde een veranda met daarboven een balkon. Dat er een verband met het sanatorium is, kan worden afgeleid uit het grote balkon en de veranda. Vanuit het huis was het makkelijk in- en uitrijden van bedden en stoelen via een reeks naar binnen draaiende dubbele deuren. (Zie verder onder nr. 55, Westeinde 85) Op enig moment heeft de villa de naam De Hermelijn gekregen. In 1961 is aan de achterzijde een eenlaagse uitbouw toegevoegd. De villa heeft rondom een tuin en is gelegen in een bosrijke omgeving. De symmetrisch ingedeelde voorgevel is naar het zandpad gericht en heeft in het midden de hoofdingang waarvan de zijramen glas-in-lood bevatten. Aan weerszijden van de toegang is een openslaande terrasdeur aanwezig. Ook deze deuren zijn met glas-in-lood bezet. Aan de voorkant van de villa is een veranda met houten kolommen aanwezig, waarop het balkon rust. Het balkon heeft een opengewerkte houten balustrade en is toegankelijk via drie paar openslaande deuren. Ook hier zijn de deuren met

21

glas-in-lood bezet. De korte linkerzijgevel heeft over de hele hoogte een erker.

22

De villa is een gaaf bewaard voorbeeld van een villa uit 1910 en heeft een hoofdvorm met traditionele invloeden. Daarnaast is de villa van belang als onderdeel van het oeuvre van architectenbureau Smits en Fels.


Landhuis “Klein Leeuwenhorst” Landhuis “Klein Leeuwenhorst” 1858 Rijksmonument

Omschrijving Dit bijzondere pand met zijn opvallend wit gepleisterde gevels en zwarte plinten heeft aan de achterzijde een balkon met een hekwerkje. Het is gebouwd volgens een classicistische bouwstijl. De ramen en deuren hebben 4-,6- en 8-ruits met luiken aan de binnenzijde van de vensters. Aan de vooren achtergevel is een rondboog met metalen vensters. De ramen aan de voorgevel zijn 8-ruits en ook voorzien van luiken. Het dak is een zogenaamde ‘afgeknot schilddak’ met schoorstenen op de hoeken. Boven de achtergevel zijn twee dakkapellen gebouwd en in de zijgevel ieder één. Aan beide zijden aan de voorgevel zijn ijzeren hekwerken gebouwd op een gepleisterd muurtje waarop een bloembak staat. Er is een smeedijzeren toegangshek aan de straatzijde met gietijzeren, zogenaamde ‘pallen’ die bekroond zijn met een granaatappel. Opvallend is de gietijzeren lantaarn boven de entree. Het pand wordt omringd door een parkachtige tuin met grindpaden, kastanjebomen, een vijver, gazons met bloemperken en beelden.

23

Nr. 14 - Gooweg 45a, Noordwijkerhout Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Architect Status

24

Koetshuis / stallen in 1950 verbouwd tot woonhuis Woonhuis/garage/landgoedwinkel 1872 Landman (verbouwing van 1950) Rijksmonument

Omschrijving Het gehele monument bestaat uit verschillende afmetingen. De garage heeft houten openslaande deuren en staat met de nokrichting parallel aan de Gooweg, andere delen staan hier haaks op. Boven de openslaande deuren zijn twee paardenhoofden zichtbaar. Boven de ingang aan de achterzijde is een zandstenen gevelsteen gemetseld met een Fleur de Lis, het wapen van de familie Gevers. De steen is afkomstig van het in 1944, in opdracht van de Duitsers, afgebroken huis Leeuwenhorst om daar een tankgracht te graven. Veel raampartijen en deuren aan de achterzijde van het woongedeelte zijn in de loop der tijd gewijzigd. Naast de ook nog aanwezige houten openslaande vensters en deuren, zijn ook nieuwe vensters en deuren met blauw/wit motieven. De aangelegde tuinen horen bij landgoed Klein Leeuwenhorst.


Portierswoning Woonhuis “De Patrijs” 1872 Rijksmonument

Omschrijving Dit bijzondere pand, met opvallende blauwwitte luiken, heeft aan de voorkant een topgevel in het midden en aan de achtergevel een uitbouw. Boven de ramen op de eerste etage is siermetselwerk aangebracht in een accoladeboog en in verschillende kleuren baksteen. In de achteruitbouw zijn openslaande vensters geplaatst en is een nog oorspronkelijke, eenvoudige houten deur te zien. Het zadeldak heeft een zogenaamde ‘steekkap’, gedekt met rode Tuile du nord. Het dak heeft een overstekende houten goot en daklijst. Aan de uitbouw is een houten goot geplaatst. Verder is er een houten toegangshekje en is aan de straatzijde een gietijzeren hekwerk met een hoofdpoort en zijpoortjes aanwezig. Hierin zijn ijzeren bordjes verwerkt, waarop met witte verf de naam van de laan te lezen is: Sparrenlaan.

25


26

Woonhuis Woonhuis 1928 Gemeentelijk monument

Omschrijving Dit vrijstaande, eenlaagse woonhuis ligt op het terrein van landgoed Klein Leeuwenhorst. Het is gebouwd op een rechthoekige plattegrond en wijkt in de uitvoering iets af van de bouwtekening. Het huis dateert uit 1928 toen pensionhouder Jac. Passchier vergunning kreeg voor de bouw. Het pand heeft rondom een tuin en ligt in een bosrijke omgeving. De hoofdtoegang ligt in de gevel aan de zijde van de Sparrenlaan en heeft een aantal mooi bewaard gebleven details: een paneeldeur met een zesruitsbovenlicht en een zijlicht dat bestaat uit een vierruitsbovenlicht en een paneelluik. De deur heeft ook twee kleine staande raampjes. Rechts van de deur is een tweelichtvenster met schuiframen en zesruitsbovenlichten. Tegen het linkergedeelte van de rechterzijgevel is een erker met overstekend plat dak geplaatst. Elke zijde van de erker heeft een enkelvoudig venster met zesruitsbovenlicht. Dit gaaf behouden monument heeft veel details en geldt als voorbeeld van een sobere, ambachtelijke en traditionele bouwmethode.

Nr. 17 - ’s-Gravendamseweg 10, Noordwijkerhout Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Status

Woonhuis met bollenschuur Woonhuis met schuur 1918 en circa 1925 Gemeentelijk monument

Omschrijving Dit vrijstaande, eenlaagse huis is in 1918 in opdracht van H. Geerlings gebouwd naar ontwerp van aannemer/timmerman J.W. van Parera. Omstreeks 1925 is aan de linkerachterzijde van het huis een tweelaags bakstenen bollenschuur gebouwd. Aan de drie andere zijden ligt een gedeeltelijk verhard erf en tuin. In de loop van de tijd is een aantal wijzigingen uitgevoerd. Als gevolg van de bebouwing is de relatie met het omringende landschap in de omgeving helaas verloren gegaan. Bij het woonhuis is aan het metselwerk van de voorgevel te zien dat de gevelindeling is gewijzigd. Het zichtbare gedeelte van de achtergevel is geheel nieuw opgetrokken. De tweelaags bollenschuur heeft de voor bollenschuren kenmerkende rechthoekige vorm met in beide lange gevels zowel op de begane grond als op de verdieping een aantal zogenaamde droogdeuren. Met het openen en sluiten van deze deuren kon op een natuurlijke manier de ventilatie geregeld worden. Zo ontstond een optimale temperatuur voor het drogen van de bollen. De droogdeuren op de begane grond van de linker- en rechterzijgevel zijn onder andere vervangen door een aantal moderne vensters. Een deel van de schuur op de begane grond is bij de woning getrokken en er is een scheidingsmuur toegevoegd. De droogstellingen zijn verloren gegaan. Bij zowel de bollenschuur als het woonhuis zijn de hoofdvormen bewaard gebleven. De bollenschuur is als onderdeel van de economische en historisch agrarische ontwikkeling in Noordwijkerhout van belang.

27

Nr. 18 - Herenweg 1, Noordwijkerhout Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Architecten Status

28

Raadhuis Woonhuis 1904 E. Cuypers, L. Tol en H.T. Zwiers Gemeentelijk monument

Omschrijving Dit pand werd gebouwd in een stijl met rationalistische invloeden. Het is een eenlaags gedeeltelijk onderkelderd pand op een complexe plattegrond. Tot 1930, toen het nieuwe raadhuis (Herenweg 4) in gebruik werd genomen, heeft het pand als raadhuis gefunctioneerd. Na 1930 heeft het verschillende functies gehad en is het diverse keren uitgebouwd. Binnenin hebben qua indeling ingrijpende wijzigingen plaatsgevonden. Zo werd het pand in 1930 omgebouwd tot een bank met woning. De woning werd in het rechtergedeelte van het pand ondergebracht. De verbouwing die hiervoor nodig was, werd in opdracht van de N.V. Lissesche Bankvereniging naar ontwerp van de architect L. Tol uit Lisse uitgevoerd. Aan de achterzijde van het bankgedeelte werd een eenlaags gedeelte toegevoegd. In 1964 werd uitgebouwd in opdracht van de Twentsche Bank NV naar ontwerp van architect prof. ir. H.T. Zwiers uit Haarlem. Deze uitbouw bevond zich achter het banken woongedeelte. Sinds 1995 is het pand niet meer als bankgebouw in gebruik en heeft het in zijn geheel een woonbestemming gekregen. Hiervoor zijn inwendig nog een aantal wijzigingen uitgevoerd. Oorspronkelijk waren de daken gedekt met daktegels. De buitenste vensters hebben paneelluiken. In de top zijn een hardstenen plaat en lijst aangebracht met daarop het gemeentewapen van Noordwijkerhout (een goudkleurige klimmende leeuw met azuurblauwe achtergrond) en het jaar van de bouw van het raadhuis: ANNO 1904.

Het bordes is ten opzichte van de oorspronkelijke opzet verbreed. Aan weerszijde van het bordes is een laag bakstenen muurtje gemetseld. De gevels van de aanbouwen uit 1930 en 1964 hebben een aantal moderne vensters van verschillend formaat. Aan de achterkant zijn op de begane grond de gevels van de aanbouwen uit 1964 zichtbaar. Van de oorspronkelijke bouwdelen uit 1904 is de topgevel zichtbaar. Binnen in het pand is de indeling dusdanig gewijzigd dat helaas geen historische interieuronderdelen bewaard zijn gebleven. Dit monument is een typisch voorbeeld van een dorpsraadhuis uit de periode rond 1900 en heeft voor Noordwijkerhout een belangrijk sociaalhistorisch karakter. Daarbij is het onderdeel van de dorpsgeschiedenis en heeft het een markante en beeldbepalende ligging aan een kruispunt van wegen.

29


30

Gemeentehuis Gemeentehuis 1930 A.J. Kropholler / A. Siebers / R.J. Veendorp / A. van Kranendonk Rijksmonument

Omschrijving Het gemeentehuis van Noordwijkerhout is sinds juni 1998 een Rijksmonument. In 1930 werd het gemeentehuis in gebruik genomen. In 1956 vond een uitbreiding plaats die door de datering nog buiten de rijksbescherming viel. In 1982 bleek een tweede uitbreiding noodzakelijk. Architect Van Kranendonk maakte een ontwerp voor zowel de uitbreiding van het gemeentehuis als voor de nieuwbouw van de openbare bibliotheek. De heropening vond plaats op 13 september 1984 door ZKH Prins Bernhard der Nederlanden. Het in 1930 gebouwde gedeelte omvatte behalve de raadzaal ongeveer vijf vertrekken, bestemd voor de burgemeester, een beperkt aantal secretarieambtenaren, een stemlokaal, de kluis en het archief. Daarnaast beschikte het over een onderkomen voor de brandweer, een vertrek voor de plaatselijke veldwachter, een paar arrestantencellen, een garage en een stookgelegenheid. In de westgevel van het oude gebouw, vlak achter het bordes, zijn nog de kleine, zwaar getraliede vensters daarvan te zien, één voor elk van de twee cellen. Architect Kropholler (1881 –1973) is vooral bekend geworden door zijn raadhuizen en kerken. Kropholler wordt beschouwd als navolger van architect H.P. Berlage. Zijn bouwstijl wordt gerekend tot de Delftse School, die vooral tussen 1945 en 1953 een grote rol speelde bij de wederopbouw van de door oorlog getroffen gebieden. De karakteristieke Delfse School-bouwstijl van Kropholler wordt gekenmerkt door ambachtelijk materiaalgebruik en

traditionele vormen. Zo maakte Kropholler bij de bouw van het gemeentehuis van Noordwijkerhout onder meer gebruik van gelakt teakhout, zwaar smeedijzer, glas-in-lood en natuurstenen goten. Bij het verwerken van materialen hield Kropholler duidelijk rekening met de natuurlijke eigenschappen ervan. Kropholler had een voorkeur voor verticale lijnen. De ramen in de gevels zijn bijna altijd hoger dan breed. Het bordes dat aan weerszijden te betreden is, is kenmerkend voor de gemeentehuizen die Kropholler ontworpen heeft. Langs het bordes lopen gemetselde muren, met op de uiteinden twee liggende leeuwen. Op dezelfde muur staan een bollenrooier en een bloemenmeisje, symbolen voor het Noordwijkerhouts bloemenbedrijf. De bollenrooier was de knecht van de toenmalige wethouder Van Noort, genaamd Jansen, en het bollenmeisje was de dochter van Jansen, genaamd Mietje. Deze beeldhouwwerken werden ontworpen door kunstenaar L. Zijl. Op het tegeltableau in de voorgevel boven het bordes staat het jaartal 1930 en het gemeentewapen (een staande gele leeuw op een blauw schild) afgebeeld. Na een verbouwing in 2008 verhuisde de entree van de Kleine Schoolstraat naar de kant aan de Herenweg. Ook de ruimte tussen het bordes en de Herenweg werd tijdens deze verbouwing grondig aangepakt en grotendeels teruggebracht naar de situatie zoals deze was vóór 1982. Daartoe werden de lage trappen verwijderd en de oprijlaan voor trouwauto’s in ere hersteld.

31

Nr. 20 - Herenweg 5-7, Noordwijkerhout Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Architect Status

32

Dubbel woonhuis Dubbel woonhuis circa 1914 Van Dijk Gemeentelijk monument

Omschrijving Herenweg 5–7 is een eenlaags dubbel woonhuis dat op een U-vormige plattegrond is gebouwd met een samengestelde kap. Beide woningen hebben aan de voorzijde een zogenaamd hoekrisaliet (uitspringend deel van de voorgevel). Bij huisnummer 7 is het risaliet hoger opgetrokken en bij huisnummer 5 is het risaliet uitgevoerd in de vorm van een serre. Beide woningen hebben aan de achterzijde een kelder. Het vrijstaande pand dateert waarschijnlijk uit 1914 en is mogelijk een ontwerp van aannemer/architect Van Dijk uit Noordwijk. Op het erf staat, achter de woningen, een eenlaags dubbele schuur uit dezelfde bouwtijd. In de loop der tijd is een aantal wijzigingen uitgevoerd. Huisnummer 5 kreeg in 1974 bij de linkerzijgevel de huidige indeling. Ook werd de pui in de achtergevel gewijzigd. De serre aan de achterzijde van huisnummer 7 is in 1978 aangebouwd. Nadien is ook het schuurgedeelte van nummer 7 aanzienlijk vergroot. Inwendig is de indeling op de begane grond van beide woningen gehandhaafd en is een aantal oorspronkelijke interieurelementen behouden. Op de verdieping is de indeling van beide woningen gewijzigd. Al het glas-in-lood van huisnummer 5 is vernieuwd. Het meeste glas-in-lood van nummer 7 is origineel en bestaat uit kathedraalglas. Bij nummer 5 zijn de ramen vernieuwd. Bij nummer 7 zijn de oorspronkelijke schuiframen vastgezet. Beide toegangen bestaan uit een (vernieuwde) (paneel)deur met zij- en bovenlichten die met glas-in-lood zijn bezet. In de vernieuwde voordeur van huisnummer 7 is een gebrandschilderd glas-inloodraam aangebracht met onder meer een afbeelding van het gemeentewapen van Noordwijkerhout. Dit glas-in-lood is afkomstig uit de voormalige burgemeesterswoning Dorpsstraat 18. De voordeur van beide woningen is bereikbaar

via een bakstenen trap met hardstenen treden en bordes. Tegen een deel van de achtergevel van huisnummer 7 is een vernieuwde houten serre geplaatst. Direct boven de goot zijn bij beide woningen drie vernieuwde dakkapellen geplaatst. Hoger in het dakvlak zijn bij huisnummer 5 drie moderne dakramen geplaatst. Bij beide woningen is de indeling op de begane grond behouden en op de verdieping gewijzigd. Beide woningen hebben een, waarschijnlijk originele, marmeren schouw en een hardstenen schouw met leeuwenkop. Het verhaal is dat de schouwen afkomstig zouden zijn uit het in 1943 gesloopte Huize Leeuwenhorst. Beide woningen hebben in de zijkamer een identieke gemetselde schouw die is uitgevoerd met siermetselwerk. Beide panden zijn een typisch voorbeeld van een dubbele dorpswoning uit circa 1915. Ook de gaaf bewaarde hoofdvorm, het materiaalgebruik en de vele details hebben bijgedragen deze panden als monument te erkennen.

33


34

RK Sint Jozefkerk RK Sint Jozefkerk 1916 W. Robberts en A.A. Wiesman Gemeentelijk monument

Omschrijving De Sint Jozefkerk staat op een beeldbepalende plek aan een plein in Noordwijkerhout en maakt deel uit van een complex katholieke gebouwen rond en nabij dit plein. Het gebouw is een zogenaamde éénbeukige kruiskerk met een lagere uitbouw en aan de westzijde een lager ingangsportaal. De gedeeltelijk ingebouwde toren van drie verbindingsstukken is aan de zuidwestzijde geplaatst en heeft een piramidedak dat met koper is gedekt. Aan de noordzijde van de hoofdruimte is tussen 1916 en 1964 een doopkapel toegevoegd. De kerk is in 1916 als noodkerk (20 tot 30 jaar) gebouwd voor de toen opgerichte Sint Jozefparochie. De Haarlemse architect Robberts ontwierp ook de pastorie (Herenweg 15), het voormalige Zuster-klooster (Herenweg 9-11) en waarschijnlijk ook het oudste gedeelte (1917) van de voormalige RK meisjesschool (thans RK basisschool De Prinsenhof, Langevelderweg 2–2a). Aannemer was J.W. van Parera uit Noordwijkerhout. In 1964-1966 is de kerk (en de pastorie) naar ontwerp van architect Wiesman uit Utrecht verbouwd. Hierbij is het bestaande portaal door een groter ingangsportaal vervangen en is het interieur ingrijpend gewijzigd. De oorspronkelijke kruiswegstaties, preekstoel, altaren, banken en beelden werden verwijderd. De muren werden witgesausd en onder meer de vloer en het koor werden gewijzigd. Helaas is hiermee de oorspronkelijke decoratie (waaronder de keramische tegels) grotendeels verloren gegaan.

De open kap werd gewijzigd door een betimmering aan te brengen laag in de kap waardoor een soort gewelf is ontstaan. In 2002 heeft het interieur opnieuw een renovatie ondergaan waarbij een deel van de oorspronkelijke inrichting en decoratie kon worden teruggebracht of gerestaureerd. In de top van de westgevel van de hoofdruimte is een Latijns kruis gemetseld. Tijdens de renovatie zijn onder meer de op doek geschilderde kruiswegstaties, die bij de renovatie in 1964-1966 waren verwijderd, teruggeplaatst. Aan de westzijde van de hoofdruimte is boven de ingang, een balkon geplaatst waarop een modern orgel is geplaatst. De glas-in-loodvullingen van de rondboogramen in de kerk zijn in 1952 vernieuwd met verschillende kleuren kathedraalglas. Hierbij werden door de gebr. Dullaart een aantal kleine gebrandschilderde (bijbelse) voorstellingen toegevoegd. In het noordtransept geven de voorstellingen scènes uit het leven van Maria weer. In het zuidtransept geven de voorstellingen scènes uit het leven van Jozef weer. In de kerk staan enkele heiligenbeelden uit diverse tijden. Ook zijn twee hardstenen gedenkstenen ingemetseld. De eerste herinnert aan de eerste steenlegging in 1916 door vicaris generaal M.P.J. Möllmann. De tweede herinnert aan de renovatie in 1964. Bij de restauratie in 2002 kon alleen de oorspronkelijke achterwand van de uitbouw worden gerestaureerd. De restauratie is uitgevoerd door Rob Bremer en Wil Werkhoven. De kerk is van algemeen belang binnen de dorpsgeschiedenis en in het bijzonder als belangrijk onderdeel van het katholieke leven in Noordwijkerhout. De kerk wordt ook als monument erkent door haar gaaf bewaarde hoofdvorm, de vele bijzondere details, de gebruikte materialen en de beeldbepalende en karakteristieke ligging aan de Herenweg.

35

Nr. 22 - Herenweg 15, Noordwijkerhout Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Status

36

RK Pastorie RK Pastorie 1916 Gemeentelijk monument

Omschrijving Deze tweelaagse pastorie hoort bij de naastgelegen St. Jozefkerk. De pastorie is een samengesteld bouwblok met samengestelde kap met steekkappen. De pastorie is gelijktijdig met de kerk in 1916 gebouwd naar een ontwerp van architect W. Robbers uit Haarlem. Aannemer was J.W. van Parera uit Noordwijkerhout. Aan de linkerzijde staat de pastorie in verbinding met de kerk. Het pand maakt deel uit van een complex katholieke gebouwen rond en nabij dit plein, zoals de St. Jozefkerk en de RK basisschool De Prinsenhof. De westgevel van de pastorie is de voorgevel die naar het plein is gericht. Aan de achterzijde is een tuin. In de loop van de jaren zijn met name de achtergevel en de linkerzijgevel van de pastorie gewijzigd. Zo is in 1930 in de linkerachterhoek op een gedeelte van de bestaande eenlaags uitbouw een verdieping met plat dak toegevoegd en in 1964-1966 zijn de pastorie en de kerk verbouwd. Daarnaast zijn alle vensters vernieuwd en zijn er delen van de achtergevel vernieuwd. De pastorie is opgetrokken in donkerrode baksteen die in halfsteens verband is gemetseld. Rondom loopt een plint die ter hoogte van de onderdorpsels van de vensters met een rollaag wordt afgesloten. De daken zijn gedekt met leien in Maasdekking. Een deel van de vensters is uitgevoerd met tuimelramen. De voorgevel van de pastorie heeft over de hele hoogte een asymmetrisch geplaatst risaliet (vooruitspringende gevel) met tuitgevel. Rechts in het risaliet bevindt zich de hoofdingang. Dit is een houten paneeldeur met forse weldorpel en een klein ovaal venster. De deur heeft een achtruitsbovenlicht. Aan weerszijde van de deur is een bakstenen pilaster gemetseld. Boven de deur is een kroonlijst uitgevoerd in siermetselwerk en betonnen afdeklijst.

Kort na de bouw is een houten, deels opengewerkte en van glas voorzien portaal met gebogen afdekking toegevoegd. De houten stijlen zijn uitgevoerd met snijwerk. De voorgevel heeft links en rechts van het risaliet zowel op de begane grond als op de verdieping enkelvoudige vensters met zesruitsbovenlichten met bakstenen lekdorpels. Boven alle vensters is een anderhalf steens strek gemetseld. In de top zijn twee enkelvoudige vensters geplaatst. Daarboven is in de top met gele en zwarte verblendstenen een ruitvorm gemetseld. De tuitgevel heeft een bakstenen uitkraging bij de aanzet van de geveltop. Langs de dakrand van de tuitgevel is een smalle lijst siermetselwerk met een laag uitgemetselde strekken gemetseld. De dakrand van de tuitgevel heeft een bakstenen afdeklijst. In het rechter geveldeel is later een keramische tegel met afbeelding van Maria en kind aangebracht naar een ontwerp van Hermanus Walstra (1899-1972). De geveldelen aan weerszijde van het risaliet hebben een overstekende bakgoot die rust op een uitkragende band siermetselwerk. Het terugliggende eenlaags bouwdeel dat de pastorie met de kerk verbindt, heeft in de gevel drie enkelvoudige vensters met bovenlicht en een deur met zesruitsbovenlicht. De zijgevel heeft zowel op de begane grond als op de verdieping vier enkelvoudige vensters met zesruitsbovenlicht. Boven de vensters is een anderhalfsteens strek gemetseld en de vensters hebben bakstenen lekdorpels. Aan de zijde van de voorgevel is over twee bouwlagen een uitkragende moderne nieuwe vensterpartij geplaatst.

37

Nr. 23 - Herenweg 80–82, Noordwijkerhout Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Architect Status

38

Dubbel woonhuis Thérèse met pakloods en bollenschuur Dubbel woonhuis Thérèse met bedrijfsruimte 1927 C.W. Barnhoorn Gemeentelijk monument

Omschrijving Woonhuis Thérèse is een vrijstaand gelegen eenlaags, dubbel woonhuis, dat gedeeltelijk is onderkelderd. Architect Barnhoorn uit Lisse heeft in zijn ontwerp veel expressionistische elementen gebruikt. Voor de bouw is in 1927 vergunning verleend aan C. van Paridon. Toen is ook vergunning verleend voor de bouw van een pakloods tegen een bestaande bollenschuur met kantoorruimte. Deze staan rechts achter de woning en bestaan uit een eenlaags en een tweelaags bouwdeel. Het eenlaagse gedeelte (de pakloods) dateert waarschijnlijk uit 1927. Het tweelaagse bouwdeel (de bollenschuur) is mogelijk enkele jaren eerder gebouwd. Oorspronkelijk lag het complex vlakbij de bollenvelden, maar dat is nu niet meer het geval. Het representatieve woonhuis heeft oorspronkelijk een ongeveer rechthoekige plattegrond, maar beide woningen afzonderlijk hebben een verschillende plattegrond en zijn niet even groot. De entree van de woningen bevinden zich in de zijgevels. In de geveltop is een roodgeverfde zandstenen plaat aangebracht, waarop de naam van het huis te lezen is: Thérèse. Naast de toegangsdeur van nummer 82 is een gevelsteen met jaartal gemetseld (waarschijnlijk de datum waarop de eerste steen gelegd is). De voorgevel van de pakloods heeft een vernieuwde pui. De hogere voorgevel van de bollenschuur (met kantoor) is symmetrisch ingedeeld en uitgevoerd met enig siermetselwerk. Onder de topgevel is een gevelplaat bevestigd met de naam: C.A. v. Paridon met aan weerszijden een bloembol. Op de verdieping zijn twee oorspronkelijke vensters dichtgemetseld. Boven alle vensters en de deur is een terrazzo latei (draagstuk) aangebracht.


Bollenschuur Ontwerpbureau 1952 Gemeentelijk monument

Omschrijving Herenweg 260 is een typisch voorbeeld van een eenvoudige ambachtelijk-functioneel gebouwde bollenschuur die vanwege onder meer materiaalschaarste kenmerkend is voor de periode na de Tweede Wereldoorlog. Het is een van de laatst gebouwde bakstenen bollenschuur van het ‘klassieke’ type met twee bouwlagen en aluminium ramen. In de schuur heerst een natuurlijke regeling van het schuurklimaat. Dit komt door het openen en sluiten van aluminium ventilatieramen in combinatie met een mechanische regeling van het binnenklimaat. De elektrische installatie en de leidingen voor de mechanische luchtcirculatie zijn allemaal nog in tact. De stalen ramen, die aan de binnenkant houten luiken hebben, konden hermetisch gesloten worden. In de gevels zijn ventilatie- en uitblaasroosters gemaakt voor de mechanische luchtcirculatie. Op de begane grond bestaan de lange vooren achtergevel uit vijf terugliggende gevelgedeeltes, die tussen bakstenen hoekzuilen zijn aangebracht. De verdieping heeft een reeks van vijf a-symmetrische vierruitsdraairamen. Tegen de gevel is een houten bord bevestigd waarop de firmanaam staat: R.L. JONKHEER Jzn. Op de rechterzijgevel is in sporen van het metselwerk te zien dat tegen de gevel ter hoogte van de begane grond een haakse muur heeft gestaan. Het interieur is vrijwel geheel in oorspronkelijke staat. Op de begane grond is een koelcel toegevoegd. De begane grond is verdeeld in afzonderlijke ruimtes. Bij binnenkomst is rechts van de dubbele schuifdeur een klein kantoor waarvan de oorspronkelijke inrichting - waaronder een klok, bureau en lambrisering - is

39

behouden. Op de verdieping hebben houten stellingen gestaan waarop bollen te drogen werden gelegd. Een van deze stellingen staat hier nog steeds. In de open ruimtes tussen de stellingen werden gaasbakken gestapeld.

40


Bollenschuur Atelier circa 1905 Gemeentelijk monument

Omschrijving Deze bijzondere bollenschuur is een zeldzaam object, mede door haar ligging: midden in het nog open bollenlandschap. Het kenmerkende, rechthoekige pand is bereikbaar via een onverharde weg vanaf de Herenweg en ligt evenwijdig aan de voormalige zanderijvaart. Deze vaart stond in verbinding met de Nieuwe Wetering en was van belang voor transport van onder meer bloembollen.

41

De schuur werd gebouwd in opdracht van P. Reijneveld en heeft in de loop der jaren veel wijzigingen ondergaan. Zowel in de voor- als de achtergevel is een aantal oorspronkelijke gevelopeningen dichtgemetseld. De voorgevel heeft verschillende lagen siermetselwerk, dat ook ter hoogte van de verdieping boven de vensters terug te zien is. Onder de borstwering (net onder het dak) is nog nauwelijks leesbaar de naam van de firma in zwarte letters te lezen: ‘P. Reijneveld’. De oorspronkelijke ventilatiedeuren (droogdeuren) in de zijgevels zijn ingekort en hergebruikt. Een groot aantal kozijnen heeft onduidelijke gebruikssporen (inkepingen). Het oorspronkelijke gevelbeeld wordt verstoord, doordat in de achtergevel de oorspronkelijke gevelopeningen over de hele gevelhoogte met ondermeer glas en baksteen zijn dichtgemaakt. De schuur verkeert in slechte staat. Sinds 1980 is de bollenschuur in gebruik als atelier.

Nr. 26 - ‘t Hoogtlaan 6, Noordwijkerhout Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Status

42

Opvoedingstehuis “’t Hoogt” Woonhuis 1911 Gemeentelijk monument

Omschrijving Dit voormalig opvoedingstehuis behoorde aan een vereniging die bekendheid kreeg als opvang voor kinderen van ouders die naar Nederlands-Indië vertrokken. Catharina Magdalene van Dissel (overleden in 1944) richtte in 1910 deze ‘Vereniging tot het oprichten en in standhouden van kleine opvoedingstehuizen’ op. De vereniging was gevestigd in Noordwijkerhout. ‘t Hoogtlaan 6 was het eerste huis van de vereniging en werd op 11 mei 1911 officieel geopend. Later volgden nog huizen in Haarlem (19151920), Amersfoort (1920; Klein Hoogt) en Driebergen (1932; Zonnehoogt). In Noordwijkerhout was naast het huis een schoollokaal in gebruik. Dit zogeheten ‘veldhuisje’ is inmiddels verdwenen. In 1927 werd ’t Hoogt in Noordwijkerhout verkocht en werd het kinderhuis ‘Nieuw Hoogt’ in Apeldoorn geopend. De gedeeltelijk onderkelderde villa staat op een terrein dat enkele rondlopende paden heeft en vanaf de ‘t Hoogtlaan toegankelijk is. Op het terrein zijn ongeveer twintig houten huisjes gebouwd waarvan er nog een flink aantal bestaan. Het pand is als woonhuis in gebruik en hoort bij het Sint Bavo-complex. In de loop der tijd is een aantal wijzigingen uitgevoerd, waaronder nieuwe vensters, de serre tegen de achtergevel en een bakstenen bloembak bij de voordeur. In de voorgevel zijn twee keramische vierkante tegels geplaatst waarop ‘ANNO 1911’ en ‘’t hoogt’ te lezen is. Tegen de topgevel is een jongere bakstenen aanbouw met plat dak toegevoegd.

Op de verdieping is op de plek van het voormalige derde raam een deur geplaatst die naar een bordes leidt van de (vlucht)trap. De voormalige toegang tot het balkon is gewijzigd in een venster. Tegen de achtergevel op de begane grond is een rechthoekige open serre (overdekt terras) met bakstenen voet gebouwd. De oude bestrating van klinkers in blokmotief is hier nog aanwezig. De interne structuur van huize ’t Hoogt is grotendeels bewaard gebleven.

43

Nr. 27 - ‘t Hoogtlaan bij 14, Noordwijkerhout Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Status

44

Hekpijler Pijler waarschijnlijk rond 1911 Beeldbepalend object

Omschrijving Voorheen stonden hier twee betonnen hekpijlers die tezamen met het hek de toegang vormden tot het terrein waarop het voormalig opvoedingstehuis ’t Hoogt stond (’t Hoogtlaan 6, tegenwoordig woonhuis, zie omschrijving elders in dit boekje). De tweede hekpijler is verdwenen. De nog bestaande pijler heeft een vierkante basis van circa 65 cm en is ongeveer 2,5 m hoog. De pijler heeft een iets overstekende bekroning die bestaat uit een dekplaat met daarop een afgeschuind gedeelte met een piramidevormige beëindiging. In de schacht zijn aan de zijde van de toegang nog twee ijzeren bevestigingspunten van het hek aanwezig.

Nr. 28 - Kerkstraat 43, Noordwijkerhout Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Status


Omschrijving Dit vrijstaande, eenlaagse woonhuis heeft expressionistische vormen en is gebouwd op een T-vormige plattegrond. Het onderkelderde huis heeft een opvallend rietgedekt dak met zogenaamde geknikte dakschilden, waarin dakkapellen zijn geplaatst. Opdrachtgever voor de bouw van het huis was rietdekker J. van Dijk die hier ook zijn bedrijf had gevestigd. Rond het huis, dat als het ware op een terp is gebouwd, is een grotendeels verhard erf waarop enkele jongere schuren staan. In de loop der tijd is een aantal wijzigingen uitgevoerd. Zo is in 1997 een verbinding gemaakt tussen het huis en de aanbouw en heeft ook de aanbouw een rietgedekt dak gekregen. In de bestaande kozijnen van het huis zijn nieuwe ramen met dubbel glas geplaatst. In het midden van de voorgevel is een nis waarin de moderne, niet oorspronkelijke, voordeur met glasvulling is geplaatst. Haaks op de gevel is aan weerszijden van de deur een laag muurtje gemetseld waartussen traptreden en een klein bordes zijn gemetseld die toegang tot de voordeur geven. Op een aantal aanpassingen na is de oorspronkelijke indeling op de begane grond hetzelfde gebleven. Ook dit pand dankt zijn monumentenerkenning aan de gaaf bewaarde hoofdvorm, de vele behouden details en het materiaalgebruik. Daarnaast is het woonhuis een heel goed en gaaf voorbeeld van de wijze waarop het expressionisme lokaal werd toegepast in de woningbouw.

45


46


Omschrijving Dit vrijstaande, eenlaagse woonhuis is gebouwd op een L-vormige plattegrond en heeft rijk siermetselwerk. Aan de rechterzijgevel is een driezijdige erker met balkon gebouwd en rondom het pand is een tuin aanwezig. Het venster in de linkerzijgevel dateert uit 1958. Een uitbouw aan de achterzijde is verwijderd en de schuifvensters zijn vervangen. In 2007 is een renovatie uitgevoerd, waarbij onder meer de vensters en terrasdeur in de achtergevel zijn vernieuwd en de achtergevel is gepleisterd. In de hoek bij de uitbouw is een portiek met paneeldeur. Twee verticale panelen van de deur hebben een gietijzeren rooster en het bovenlicht is bezet met de originele glas-in-loodvulling. Rechts naast het portiek is een gevelsteen geplaatst met de tekst: G. WARMERDAM Pzn 7 AUG. 1914. Rechts van het portiek is een enkelvoudig venster geplaatst met een bovenlicht met vernieuwd glas-in-lood. Ter hoogte van de kap geeft een dubbele openslaande balkondeur toegang tot het balkon. De achtergevel is een gepleisterde witgeverfde gevel met vernieuwde vensters en dubbele terrasdeur. Direct boven de goot is een moderne brede dakkapel geplaatst. Het woonhuis wordt als monument erkend vanwege de bewaard gebleven hoofdvorm, detaillering en materiaalgebruik, dat zich onder meer uit in het prachtige siermetselwerk.

Nr. 30 - Kerkstraat 78, Noordwijkerhout Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Ontwerp Status

Woonhuis Woonhuis 1917 J.W. van Parera Gemeentelijk monument

Omschrijving Kerkstraat 78 is een vrijstaand eenlaags woonhuis dat staat op een diep perceel. Het pand is oorspronkelijk op een L-vormige plattegrond gebouwd, in opdracht van de heer E. Pennings en naar een ontwerp van aannemer/ timmerman J.W. van Parera. Het pand heeft rijk siermetselwerk en een opvallende uitbouw met trapgevel. Tegen de linkerzijgevel is een erker met plat dak gebouwd. In 1963 en 1993 heeft een aantal forse wijzigingen plaatsgevonden waarbij de indeling van de gevels (met uitzondering van de rechterzijgevel), de vensters, de venstervormen en de interne structuur van het pand zijn gewijzigd. Aan de achterzijde was in 1917 al een eenlaags uitbouw die in 1923 is vergroot en in 1963 gewijzigd. De huidige vorm van de uitbouw dateert uit 1993. Tegen een groot deel van de opnieuw, gedeeltelijk opgetrokken achtergevel is een moderne eenlaags aanbouw geplaatst. Tegen het voorste gedeelte van de linkerzijgevel is de driezijdige bakstenen erker met plat dak geplaatst met in elke zijde een venster. De gevel van het hoofdbouwdeel heeft een vernieuwde pui. Het siermetselwerk is uitgevoerd in wit, geel en oranje en is met name aan de voorgevel en de erker rijk aanwezig met banden, rollagen en lijsten. De daken zijn gedekt met geglazuurde, rode, zogenaamde Tuile de Nord-dakpannen. De nok heeft op één van de hoeken een keramisch ornament.

47


48

Boerderij Nieuw Welgelegen Woonhuis Nieuw Welgelegen 1909 Gemeentelijk monument

Omschrijving Deze vrijstaande langhuisboerderij met de nok haaks op de Kerkstraat heeft een rechthoekige plattegrond met mansardedak. De voorgevel heeft siermetselwerk dat is uitgevoerd in wit- en groengeglazuurde bakstenen en in gele verblendsteen. Rondom de boerderij ligt een grotendeels verhard erf met een ijzeren hekwerk als afscheiding. De boerderij is opgetrokken in donkerrode baksteen die is gemetseld in kruisverband. Rondom loopt een gecementeerde plint. Het rechter dakschild is gedekt met gesmoorde opnieuw verbeterde Hollandse pannen, het linker met gesmoorde kruispannen. De symmetrisch ingedeelde voorgevel is een afgeknotte tuitgevel met ter hoogte van de boven- en onderdorpels van de vensters een koppenlaag van gele verblendsteen. Centraal in de gevel is het portiek met voordeur. Het bovenlicht boven de voordeur is bezet met glas-in-lood. Het deurkozijn is met snijwerk uitgevoerd. De getoogde ontlastingsboog van het portiek is uitgevoerd in rode baksteen en wit- en groengeglazuurde bakstenen. Rechts van het portiek is een gevelsteen aangebracht met de tekst DE EERSTE STEEN GELEGD GEBrs GOEMANS 19 27/3 09. Aan weerszijde van het portiek zijn twee schuifvensters geplaatst waarvan de bovenlichten met glas-in-lood zijn bezet. De vensterkozijnen zijn met snijwerk uitgevoerd. Boven de rechtgesloten kozijnen van de vensters is een ontlastingsboog in de vorm van een segmentboog gemetseld. Deze is uitgevoerd in rode baksteen met wit- en groengeglazuurde baksteen. De boogvelden zijn uitgevoerd met siermetselwerk. De vensters hebben hardstenen lekdorpels. Ter hoogte van de kap is een drielichtvenster met bovenlichten geplaatst. De bovenlichten zijn met glas-in-lood bezet. Het venster heeft een hardstenen lekdorpel. Boven het drielichtvenster is een rollaag van strekken gemetseld. Hierboven is een korfboog gemetseld waarin een koppenlaag van

witgeglazuurde baksteen is verwerkt. In het metselwerk van het boogveld zijn drie rondbogen gemetseld in witgeglazuurde baksteen. Aan weerszijde van het venster is een vlak aangebracht met rondom een koppenlaag van witgeglazuurde bakstenen. In het linkervlak staat de tekst ANNO en in het rechtvlak het jaartal 1909. Boven in de gevel is een horizontale band met rondom een koppenlaag van witgeglazuurde bakstenen. In deze band is de naam NIEUW WELGELEGEN aangebracht. De gevel heeft gietijzeren sierankers. De afgetopte gevel wordt beëindigd met een tandlijst en een hardstenen afdeklijst met op de hoeken bakstenen hoekpinakels met daarop een hardstenen piron. De pinakels hebben een hardstenen console. De dakranden hebben een hardstenen afdeklijst. De rechterzijgevel heeft ter plaatse van het woongedeelte een modern venster met driedelig bovenlicht en een schuifvenster waarvan het bovenlicht met glasin-lood is bezet. Dit venster heeft een bakstenen lekdorpel en moderne lamelluiken. Naast het venster is een opgeklampte deur met bovenlicht dat met glasin-lood is bezet. De deurkalf en bovendorpel van het kozijn zijn met snijwerk uitgevoerd. Boven deze vensters is een anderhalfsteens strek van rode verblendsteen gemetseld. De erfafscheiding bestaat aan de straatzijde en aan de rechterzijde uit een ijzeren hekwerk met ronde smeedijzeren spijlen en gietijzeren pijlers. Enkele onderdelen van het hek zijn vernieuwd.

49

Nr. 32 - Kerkstraat bij 96-98, Noordwijkerhout Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Status

50

Transformatorhuisje Transformatorhuisje 1925 - 1928 Gemeentelijk monument

Omschrijving Het geheel bestaat uit twee bouwvolumes, waarvan het ene deel lager en kleiner is dan het andere. Her en der zijn ventilatiegaten te zien en is in het muurwerk iets dichtgezet of gerepareerd. Beide bouwdelen worden afgesloten met platte betonnen daken die aan de onderkant iets uitsteken. Bij het laagste gedeelte steekt de onderplaat geheel uit, bij het hogere bouwdeel is dit op zeer speelse wijze gedaan. Aan de voorzijde onder de middenplaat is een reeks van vijf ventilatiegaten te zien. De detaillering is verwant aan de art deco-stijl. In de voorgevel is in beide delen een openslaande ijzeren deur aangebracht. De deuromlijstingen zijn vernieuwd. Links en rechts van de deur in het hoogste bouwdeel zijn in de muur twee tegels ingemetseld van rode keramiek. Op de linkse zijn de letters S.L.F. (Stedelijke Licht Fabrieken) te lezen, op de rechtse is het wapen van Leiden te zien, met twee gekruiste sleutels.


Bollenschuur Bollenschuur 1898-1900 / 1931 / 1963 Gemeentelijk monument

Omschrijving Deze bollenschuur is een typisch voorbeeld van een tweelaags bakstenen bollenschuur met plat dak uit circa 1930, waar sinds 1946 het bewaren en drogen van bloembollen wordt gecombineerd met ruimtes waar de export wordt voorbereid. De tweelaags bollenschuur is gebouwd in ambachtelijk traditionele bouwtrant en heeft de voor bollenschuren kenmerkende rechthoekige vorm met openslaande ventilatiedeuren (droogdeuren) en ventilatieramen met roedenverdeling in de gevels. Met het openen en sluiten van de deuren kon op een natuurlijke manier de ventilatie geregeld worden om het binnenklimaat in de schuur zo optimaal mogelijk te krijgen voor het drogen van de bollen. Het pand is sinds de bouw in 1898-1900 in bezit van de familie Geerlings. De bollenschuur laat de ontwikkeling van de bloembollenkwekerij vanaf circa 1900 zien. De bollenschuur staat ongeveer één meter achter de rooilijn met de korte voorgevel evenwijdig aan de Kerkstraat. De ingang bevond zich in het midden van de korte voorgevel aan de straatzijde. In 1928 is tegen de rechterzijgevel een houten garage voor een vrachtwagen gebouwd. In 1931 vond een ingrijpende verbouwing tot exportschuur van bloembollen plaats, waarbij het zadeldak werd vervangen door een plat dak. De oorspronkelijke bollenschuur werd aan de rechterzijde over de hele hoogte en diepte verbreed. Hierbij verdween de garage en werd één van de reeks ventilatieramen uit de oorspronkelijke rechterzijgevel verplaatst naar de verdieping van de nieuwe voorgevel. Ook werd de toegangsdeur in het midden van de voorgevel (uit 1898-1900) vervangen door een ventilatiedeur uit de rechterzijgevel. De achteren linkerzijgevel zijn op enig moment gecementeerd.

51

De thans aanwezige ventilatieramen in de linkerzijgevel zijn in een eerder fase ook ventilatiedeuren geweest. In 1946 zijn op de begane grond de stellingen verwijderd en zijn twee stalen I-profielen (afkomstig van de verdedigingswerken in de duinen uit de Tweede Wereldoorlog) als steunconstructie toegevoegd. Op de verdieping is ook een steunconstructie toegevoegd. Ook is in 1946 op de begane grond de oorspronkelijke buitenmuur uit 1898-1900 grotendeels verwijderd zodat één ruimte is ontstaan met de uitbreiding uit 1931. In 1963 is aan de achterzijde een eenlaags gedeelte met blinde gevels en plat dak toegevoegd. Hierin werden twee bewaarcellen ondergebracht. 52

De achtergevel van het oorspronkelijke bouwdeel is grotendeels aan het zicht onttrokken door de aanbouw uit 1963. Op de linkerhoek, bij de voorgevel, is een klein kantoor. Op de begane grond is sinds circa 1946 een open ruimte waar ‘schuurhandelingen’ konden plaatsvinden. Achteraan is de afgesloten ruimte (uit 1963) met de bewaarcellen toegankelijk. De verdieping is bereikbaar via een houten trap en het trapluik. De trap bevindt zich langs de voorgevel bij de overgang van de bouwdelen uit 1898-1900 en 1931. Op de verdieping zijn drie van de vijf stellingen bewaard gebleven. Langs de linkerzijgevel is een looppad langs de stellingen. De elektrische hijslift met houten stellage is tegen de voorgevel opgesteld.


Woonhuis/boerderij Woonhuis de Vlasoven circa 1890 Beeldbepalend object

Omschrijving Het pand de Vlasoven is een vrijstaand, gepleisterd en witgeschilderd, eenlaags woonhuis met rondom een gedeeltelijk verharde tuin. De woning is gebouwd op een rechthoekige plattegrond. Tegen de linkerzijgevel staat een lager eenlaagse aanbouw. De zadeldaken van beide bouwdelen zijn gedekt met rode OudHollandse pannen. Aan de rechterzijgevel was vroeger ook een dergelijke eenlaagse aanbouw. Deze is in de loop van de tijd verloren gegaan. Het houten bijgebouw op het erf is van bescherming uitgesloten. De voorgevel van het huis is een topgevel met op de begane grond twee vastgezette schuifvensters. In de top is een zesruitsvenster met stolpraam geplaatst. Tegen de gevel is een tegeltableau met de tekst “DEVLASOVEN ANNO 1624” aangebracht. De hoofdingang van het pand bevindt zich in de rechtzijgevel, een langsgevel. In deze gevel zijn twee vierruitsvensters geplaatst met stolpramen waarvan één deel draaibaar is. Ter plaatse van de woonkamer is een modern venster met zijlichten geplaatst. Bij de dakvoet is op de muur een iets overstekende bakgoot met een houten gootlijst aangebacht. De linkerzijgevel heeft op de plaats van de woonkamer een negenruitsvenster. De achtergevel is een topgevel en heeft op de begane grond en in de top één vierruitsvenster met stolpramen waarvan één deel draaibaar is.

53

De voorgevel van de aanbouw is een topgevel met op de begane grond een vierruitsvenster. In de top is een paardekop aangebracht.

54

Het huis is rond 1890 gebouwd, alhoewel er gegevens over bebouwing zijn te traceren tot ca 1650 en mogelijk iets ouder De huidige bebouwing is jonger. Het is niet duidelijk of een oudere bouwkern nog aanwezig is. Het is mogelijk dat de woning een keuterboerderij of een pachtboerderij is geweest. De huidige indeling van het pand is ontstaan bij een verbouwing in 1938. De paneeldeuren en het behang in de woonkamer dateren ook uit deze tijd. De inrichting van de keuken dateert waarschijnlijk uit de jaren 50. Het sanitair en de wandbetegeling zijn waarschijnlijk ook in deze tijd aangebracht.

Nr. 35 - Langevelderweg 2-2a, Noordwijkerhout Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Architect Status

RK St. Jozef meisjesschool RK Basisschool De Prinsenhof 1917 en 1930 waarschijnlijk W. Robbers (Haarlem) Gemeentelijk monument

Omschrijving In 1930 is de tweelaags gangschool aan het plan van de Herenweg uitgebreid naar het ontwerp met expressionistische vormen van architectenbureau Firma Willem Robbers onder leiding van architect Van Ooyen. De uitbreiding betrof een één- en tweelaags langgerekt bouwdeel die haaks op de kopgevel van de gangschool uit 1917 werd gebouwd. De oriëntatie van het nieuwe bouwdeel werd met de lange voorgevel op de Langevelderweg gericht. Voor dit bouwdeel kwam ook de speelplaats. De nieuwe toegang was aan de Langevelderweg. De deuren van het middelste portiek zijn nog (deels) origineel. Bij de restauratie en nieuwbouw in 2011 is het bouwdeel uit 1917 gesloopt. Ook is het middendeel van de uitbreiding uit 1930 opnieuw gebouwd. Beide bouwdelen waren door de vele verbouwingen uit het verleden niet langer geschikt om te restaureren. De nieuwbouw achter de school volgt op grote lijnen de footprint van de gesloopte bouwdelen van de school. Het interieur van de school is op enkele monumentale onderdelen na geheel vernieuwd. De school is nu georiënteerd naar de Langevelderweg terwijl in het verleden de verbinding met het plein aan de Herenweg sterker was. De school maakt(e) onderdeel uit van een complex katholieke gebouwen aan het plein. De school is opgetrokken in donkere baksteen die is gemetseld in halfsteens verband. Rondom loopt een hoge plint die is uitgevoerd in donkere baksteen en met een rollaag van strekken wordt afgesloten. De daken zijn gedekt met rode verbeterde Hollandse pannen. De vensters hebben bakstenen lekdorpels en zijn voor een deel als valraam uitgevoerd. De vensters zijn, zoals van origine, in twee kleuren geschilderd. De bovenlichten hebben een fraaie detaillering. Boven de vensters is een rollaag van strekken gemetseld. De gevels worden beëindigd met een band verticaal siermetselwerk. Bij de dakvoet zijn overstekende bakgoten met geprofileerde gootlijsten aangebracht.

55

Nr. 36 - Langevelderweg 6, Noordwijkerhout Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Architect Status

56

Rectorswoning ‘Boekhorst’ Woonhuis ‘Boekhorst’ 1915-1920 J.A.M. Bekkers Rijksmonument

Omschrijving Samen met de woningen aan de Langevelderweg 8-10 en 12 is dit pand verwant aan de St. Bavo, zij het minder rijk gedecoreerd. Ze vormen samen niet alleen functioneel en ruimtelijk, maar ook stilistisch een eenheid met het klooster. Langevelderweg 6 is een eenlaags gebouw dat op een rechthoekige plattegrond is gebouwd. De grote serre aan de achtergevel dateert uit 1925. Het interieur van de begane grond verkeert vrijwel in oorspronkelijke staat. De iets teruggelegen entree ligt centraal in de voorgevel en heeft een hardstenen stoep en de oorspronkelijke houten voordeur. Rechts hiervan is een halfronde erker gebouwd met een balkon met originele, dubbele balkondeuren en balustrade. Boven het siermetselwerk boven de balkondeuren is op een tegeltableau de naam van het huis te lezen. Aan de noordelijke zijgevel is een lage garageaanbouw uit latere tijd. Als onderdeel van het St. Bavo-complex, de kapel en de twee andere dienstwoningen, is dit pand belangrijk in de geschiedenis en de ontwikkeling van Noordwijkerhout. Mede hierdoor en ook door de hoge mate van gaafheid in de hoofdvorm, de detaillering van zowel in- als exterieur is dit pand van algemeen cultuurhistorisch belang. Ook de gemengde bouwstijl en verschillende stijlelementen dragen hieraan bij.

Nr. 37 - Langevelderweg 8-10, Noordwijkerhout Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Architect Status

Dokterswoningen

Opleidingshuis voor psychiatrisch verpleegkundigen

1920 J.A.M. Bekkers Rijksmonument

Omschrijving Samen met de woningen aan de Langevelderweg 6 en 12 is dit pand verwant aan de St. Bavo, zij het minder rijk gedecoreerd. Ze vormen samen niet alleen functioneel en ruimtelijk, maar ook stilistisch een eenheid met het klooster. Langevelderweg 8-10 is een dubbel woonhuis waarbij de twee entrees van de huizen elk in een aparte portiek liggen. Bij nummer 8 is deze afgesloten door een boog en bij nummer 10 met een strek. De panden staan gespiegeld ten opzichte van elkaar. Boven de halfronde balkonmuur lopen de gevels door tot en met de tweede verdieping. Beide panden hebben op de hoeken een kleine, eenlaagse aanbouw (bijkeukens) met een plat dak en een deur met een bakstenen trapje/ stoep. De grote aangebouwde serre aan de achtergevel is later aangebouwd. Aan de zijgevels zijn nog de glas-in-loodvensters aanwezig. Op de tweede verdieping zijn openslaande vensters en oorspronkelijk houten voordeuren. Samen met het St. Bavo-complex, de kapel en de twee andere dienstwoningen, is dit pand van algemeen cultuurhistorisch belang door onder meer de detaillering, het materiaalgebruik en de voor die tijd karakteristieke overgangsarchitectuur.

57


58

Dokters-/directeurswoning Woonhuis 1920 J.A.M. Bekkers Rijksmonument

Omschrijving Samen met de woningen aan de Langevelderweg 6 en 8-10 is dit pand verwant aan de St. Bavo, zij het minder rijk gedecoreerd. Ze vormen samen niet alleen functioneel en ruimtelijk, maar ook stilistisch een eenheid met het klooster. Langevelderweg 12 bestaat uit twee bouwlagen en heeft de entree centraal in de voorgevel. Rechts hiervan is een halfronde erker met balkon gebouwd over de twee bouwlagen. Ook aan de zuiden achtergevel zijn erkers gebouwd, waarvan die in de achtergevel dubbele glasdeuren heeft. Op de hoek met de noordelijke zijgevel is een eenlaagse bijkeuken aangebouwd onder een plat dak. Hier zijn ook nog originele glas-in-loodramen bewaard gebleven. Het pand heeft rondom een tuin en is inwendig gemoderniseerd. Met het St. Bavo-complex, de kapel en de twee andere dienstwoningen, ligt dit pand op een beeldbepalende locatie in Noordwijkerhout. Mede hierdoor en ook door de gaafheid in de hoofdvorm, de detaillering en het materiaalgebruik en de voor die tijd karakteristieke overgangsarchitectuur, is dit pand van algemeen cultuurhistorisch belang.


Klooster/dienstgebouw met kapel Psychiatrische instelling St. Bavo 1914 - 1939 P.J. Bekkers en J.A.M. Bekkers (vader en zoon) Rijksmonument

Omschrijving Het St. Bavo-complex is het laatste grote werk van Bekkers: hij overleed in 1918, waarna zijn zoon Jos zijn werk heeft voltooid. Hij ontwierp de inrichting volgens het paviljoen-systeem: een symmetrische opzet van acht paviljoens en enkele dienstgebouwen, gegroepeerd rond het klooster en de kapel. Het hoofdgebouw dat pas een paar jaar geleden gerenoveerd is, was in gebruik als receptie en kantoorruimte. De kapel werd zowel gebruikt door Rivierduinen als incidenteel voor huwelijken en begrafenissen van buitenaf. Het gebouw is op dit moment niet in gebruik. Er wordt nog een passende functie voor gezocht. Van oudsher zijn het terrein en de gebouwen in gebruik als voorziening voor mensen met psychiatrische problemen. Samen met een aantal andere paviljoens is het St. Bavo-gebouw in 1914 opgericht door de Congregatie van de Broeders van Liefde (Gent, België). Op 18 juni 1913 ondertekende zij de koopakte van “een stuk woest duin van circa 35 ha, vlakbij de kom van de gemeente Noordwijkerhout”. In de jaren daarna werden nog enkele percelen aan het terrein toegevoegd. De aanneemsom voor het bouwen van de inrichting was ƒ 626.350, een bedrag dat aanmerkelijk werd overschreden doordat de grondstoffen door de oorlog in prijs stegen. Ondanks enige vertraging vanwege de oorlog werd de geplande ingebruikneming half december 1914 gehaald. De nieuwe kapel kwam gereed in 1915 en werd op 23 mei van dat jaar ingezegend. Aan de buitenkant boven de toegangsdeur van het hoofdgebouw staat het beeld van St. Bavo. In 1939 werd vanwege het 25-jarig bestaan van de inrichting door het gezamenlijk personeel een steen aangeboden met de gouden inscriptie ‘Psychiatrische inrichting St Bavo 1914-1939’. Deze steen werd in de frontgevel boven de ingang aangebracht.

59

60

Een van de meest markante herkenningspunten van de St. Bavo is de koepel. Onder deze koepel bevindt zich de kapel. Het grondplan is hetzelfde als van de kapel van St. Servatius in Venray en van het moeder-huis te Gent. Deze typische kruiskapel werd op 23 mei 1915 ingezegend. Eind mei 1922 werd begonnen met het schilderen van de kapel. Gerardus Schreurs vervaardigde het ontwerp en had de leiding bij de werkzaamheden. Ook beschilderde hij de muurvakken. Kunstschilder W. Deumers uit Heerlen schilderde de taferelen en figuren in de koepel. De kapel is in 1962 gerestaureerd. In dat jaar werd tevens de sacristie gebouwd. De St. Bavo is een symmetrisch, tweelaags klooster, dat is gebouwd op een rechthoekige plattegrond met hoekpaviljoens. De kapel heeft de plattegrond van een Latijns kruis. Aan weerszijden van de kapel zijn lage uitgebouwde glazen gangen die de verbinding vormen met het achtergelegen paviljoen. Oorspronkelijk waren hier de broederverblijven en de keuken ondergebracht. In de voorgevel bevindt zich de hoofdingang in een portiek met gebeeldhouwde boog, waarboven de naam `Sint Bavo´ in vergulde letters en in reliëf de jaartallen `1914´ en `1939´ zijn aangebracht. Boven het portiek is een nis met een beeld van Sint Bavo aangebracht. Recht boven in het beeld is een gevelsteen met tegeltableau, waarop het wapen van de Broeders van Liefde is afgebeeld. Op het tegeltableau daaronder staat in vergulde letters Deus charitas est´. Doordat het complex belangrijk is voor de geschiedenis en ontwikkeling van Noordwijkerhout, heeft het een algemeen cultuurhistorisch belang. Ook de samenhang van de complexonderdelen, het gave interieur en de voor die tijd karakteristieke overgangsarchitectuur, dragen hier aan bij.


Besmettelijke ziekenbarak van de RK Psychiatrische inrichting St Bavo geen 1915 P.J. Bekkers en J.A.M. Bekkers Gemeentelijk monument

Omschrijving Dit in de volksmond genoemde ‘pesthuis’ is gebouwd als onderdeel van de RK Psychiatrische inrichting Sint Bavo in opdracht van de congregatie van de Broeders van Liefde. Het complex werd ingericht voor de verpleging van krankzinnigen. Vader (1859-1918) en zoon Bekkers (1892-1945) ontwierpen het complex volgens het paviljoensysteem waarbij acht paviljoens en dienstgebouwen symmetrisch rond het klooster met de kapel werden gegroepeerd. Het ontwerp voor het grondplan was gebaseerd op (en bijna identiek aan) het eerste katholieke gesticht volgens het paviljoensysteem dat door de Broeders van Liefde in 1905-1906 was gebouwd in Venray (naar ontwerp van architect Henricus Vandenplas uit België). De bouw van het complex in Noordwijkerhout ging direct na de aankoop van de grond in 1913 van start. De kapel was in 1915 gereed. Het gebouw voor besmettelijke zieken is gelijktijdig, als onderdeel van het grote complex, gebouwd. Het lag echter geïsoleerd van de rest van de bebouwing aan de noordwestzijde van het terrein, vlakbij het mortuarium (dat inmiddels is gesloopt). In 2010 verkeert het pand in slechte staat, heeft geen functie en heeft met houten platen dichtgetimmerde vensters. De kopse gevels van het achterste bouwdeel (de ziekenzaal) hadden hoge, zogenaamde kruiskozijnen. Drie van de oorspronkelijke kozijnen met ramen zijn hier nog aanwezig. Een aantal ramen heeft het originele hang- en sluitwerk nog. Ook zijn de originele buitendeuren nog aanwezig; de voordeur is echter ernstig beschadigd.

61

Een gedeelte van de originele zinken regenafvoer is nog aanwezig. De gevels zijn gedeeltelijk met een band (geel) siermetselwerk uitgevoerd, wat bij de kopse gevels van de uitbouwen en noordoostelijke en zuidwestelijke gevels het meest tot uiting komt.

62

De hoofdingang met aan beide zijden een venster, bevindt zich in de voorgevel van het hoofdgebouw. In de uitspringende bouwgedeelten zijn de oorspronkelijke luifels ter hoogte van de middendorpel en over de hele breedte van venster plus deur, niet meer aanwezig. De indeling van het interieur is nog grotendeels in tact. Aan weerszijden van de hal zijn twee kamers. De indeling van, en de toegang tot twee kamers aan weerszijden van de hal, is gewijzigd. Aan het eind van de hal is een toegangsportaal met deur toegevoegd. Dit portaal geeft toegang tot één ruimte, de ziekenzaal over de hele breedte van het pand. Een aantal originele paneeldeuren waarvan alleen het hang-en sluitwerk is vervangen, is nog aanwezig. Het vermoeden bestaat, dat onder de afgedekte vloerdelen, nog een groot deel van de originele vloer (vierkante gele en donkere keramische tegels) aanwezig is. De kastdeuren van de kasten tegen de achtergevel, de deur naar het achterste vertrek aan de linkerzijde van de hal en de deur naar het toilet zijn niet origineel. Het kozijn in het midden van de achterwand heeft nog de originele houten, geprofileerde vensterbank. Op de verdieping is het hout van het ‘Hollands spant’ (draagconstructie van het dak), nog origineel. Het pand is, ondanks de slechte staat, van cultuurhistorische waarde als typisch voorbeeld van een besmettelijke ziekenbarak uit 1915 en heeft, als oorspronkelijk onderdeel van de RK Psychiatrische inrichting Sint Bavo, een grote sociaal-historische betekenis voor Noordwijkerhout.

Nr. 41 - Langevelderweg 37c, Noordwijkerhout Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Status

Bollenschuur Bedrijfsruimte circa 1930 Gemeentelijk monument

Omschrijving Deze grote, eenlaags bakstenen bollenschuur met tweelaags middengedeelte is mogelijk niet in één bouwfase gerealiseerd. Het bouwdeel bij de Langevelderweg heeft ondermeer een ander metselverband, afwijkende voegen en kleur baksteen. De schuur is in opdracht van Fa. Zonneveld & Co gebouwd en staat evenwijdig aan de onverharde weg die toegang biedt tot ondermeer deze bollenschuur vanaf de Langevelderweg. Het is een zeldzaam wordend voorbeeld van een bollenschuur die midden in het open bollenlandschap staat. De schuur verkeert in slechte staat. Doordat deze bollenschuur gebouwd is met een mechanisch ventilatiesysteem (dus zonder grote droogdeuren) heeft zij een relatief gesloten karakter. Kenmerkend zijn de kleine stalen ramen voor iedere klimaatcel. De indeling van de bollenschuur is goed doordacht en voor haar tijd nieuw en modern. De werkruimtes bevonden zich in het hoge middendeel van waaruit de klimaatcellen goed bereikbaar waren. Via de rails van het geavanceerde en moderne transportsysteem werden de bollen vanaf het aangrenzende land aangevoerd tot in de schuur. De bollenschuur is uitgevoerd in een sobere ambachtelijke traditionele stijl, waarbij met name aan het tweelaags middengedeelte invloeden uit het strakke, zakelijk expressionisme te zien zijn. Deze stijl is uniek in de Duin- en Bollenstreek voor de toepassing bij bollenschuren. Het ‘risaliet’ (gedeelte van de gevel dat over de hele hoogte naar voren uitspringt) heeft op de begane grond, terugliggend, een brede, mooi gedetailleerde houten paneeldeur. Dit is een schuifdeur geweest die nu is vastgezet. Op de verdieping heeft de voorgevel van het risaliet vier verticale smalle houten vensters. Waarschijnlijk zijn dit oorspronkelijk stalen ramen geweest.

63

64

De korte, linkerzijgevel heeft enkele wijzigingen in het metselwerk. Hier zijn ook nog de rails van een oudere schuifdeur zichtbaar. In de lange achtergevel van dit bouwdeel zijn enkele recentere ventilatieopeningen en een recentere schuifdeur toegevoegd. Tegen de rechterzijgevel is een bord geplaatst waarop de naam RUIGROK staat. Deze bollenschuur kan beschouwd worden als een voorbeeld van een bollenburcht, maar was bijzonder modern en experimenteel doordat de klimaatcellen in eenlaags bouwdelen waren ondergebracht. De bollenschuur kan dan ook als voorloper beschouwd worden van het naoorlogse type bollenschuur.

Nr. 42 - Leeweg 19, Noordwijkerhout Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Status

Voormalig woonhuis jachtopziener landgoed Leeuwenhorst (achterzijde) en voormalig jachtkamer en garage (voorzijde) Woonhuis 1890 - 1900 Gemeentelijk monument

Omschrijving Dit bij landgoed Klein Leeuwenhorst behorende woonhuis werd in opdracht van Jhr. J.H. Gevers van Kethel en Spaland gebouwd en uitgevoerd door aannemer Van Dijk. In 1952 werd ‘Jachtlust’ door Laros verbouwd tot twee woningen. Aan de voorkant staan drie mooie leilinden en twee paar houten toegangshekken. Het gebouw heeft één bouwlaag en een verdieping onder de kap. Een van de ramen aan de zuidkant is nieuw: hier zat vroeger een deur. In de geveltop aan deze kant van het huis is een roosvenster te zien met siersmeedwerk. De overkapte ingang bevindt zich aan de westkant van het huis en loopt door tot de zuidkant. In een deel van de entree bevinden zich twee openslaande tuindeuren. Onder de overkapping is een aantal mooi bewaarde details terug te vinden: twee oorspronkelijke hertenkoppen en geweerrekken, gemaakt van geweien. Ook is een geschilderde houten zitbank aan de muur bevestigd. Aan de oostkant van de woning is veel veranderd, omdat meerdere bewoners het pand betrokken. Hier is ook een bakstenen schuur gebouwd die door een overkapping aan het huis is verbonden. In de schuur zit een hergebruikte deur. Het oorspronkelijke traliewerk van het kelderraam aan de noordzijde is bewaard gebleven.

65

66

De meeste vensters en deuren hebben blauwwitte luiken. Aan de zuidzijde is het houtwerk van de vensters gedeeltelijk vervangen door kunststof en is dubbel glas geplaatst. De naam ‘Jachtlust’ is terug te lezen op de voorkant van de woning: in de nok staat het geschilderd in de zogenaamde ‘gevelmakelaar’.

Nr. 43 - Leeweg bij nr. 19 Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Status

Hekpijlers Hekpijlers derde kwart 18e eeuw Rijksmonument

Omschrijving In 1261 werd langs het riviertje de Lee een klooster gesticht dat de naam Le (de) of Leeuwenhorst meekreeg. Dit klooster werd in 1574 opgeheven en het bezit verviel aan de Staten van Holland, die het aan de Ridderschap overdroegen vanwege de adellijke herkomst. Klooster en kloosterkerk werden in de 16e eeuw gesloopt. Het poortgebouw, het herenhuis en de boerderij bleven bespaard. Op deze plek bevindt zich nu boerderij Oud Leeuwenhorst. In 1802 werden het huis Leeuwenhorst gesloopt en het huidige (Nieuw) Leeuwenhorst gebouwd. In 1871 worden (Klein) Leeuwenhorst en het huidige (Nieuw) Leeuwenhorst aan gravin Limburg van Stirum verkocht. Van het oude Leeuwenhorst staan bij de woning Jachtlust, de natuurstenen achttiende-eeuwse hekpijlers met siervazen. Deze natuurstenen hekpijlers dragen de tekst Leeuwenhorst. De pijlers in Lodewijk XV-stijl stammen uit het derde kwart van de 18e eeuw. Volgens overlevering behoorden de hekpijlers oorspronkelijk tot de Ridderschapsbuitenplaats. De hekpijlers zijn vermoedelijk rond 1879 door Frederik Albert Govert, graaf van Limburg Stirum en zijn echtgenote Susanna Geertruide Francoise van Limburg Stirum-Gevers aangekocht voor het in 1880 nieuwgebouwde huize Leeuwenhorst aan de Gooweg waar zij aan de oprijlaan werden geplaatst. De hekpijlers markeren de oorspronkelijke oprijlaan die aan de Leeweg nog steeds aanwezig is.

67

Nr. 44 - Leidsevaart bij nr. 29, Noordwijkerhout Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Status

68

Grenspaal Grenspaal 1820 Gemeentelijk monument

Omschrijving In 1657 werd de trekvaart tussen Haarlem en Leiden gegraven, zodat met trekschuiten personenvervoer tussen beide steden mogelijk werd. De huidige weg aan de noordwestzijde langs de trekvaart was voorheen het zogenoemde jaagpad waarop paarden de trekschuiten voorttrokken. De trekvaart Haarlem-Leiden werd een belangrijke ader in het trekvaartnetwerk. De trekschuit was immers het massavervoermiddel. De trekschuitdienst werd, onder meer door de aanleg van de spoorlijn Haarlem-Leiden in 1842, steeds minder rendabel en is in 1860 opgeheven. De trekvaart is echter in de loop van de tijd in méér opzichten van groot belang geweest voor de Bollenstreek. Goederenvervoer vond over de trekvaart plaats, bedrijven vestigden zich langs de vaart, er werd langs de vaart gewoond en er werden buitenhuizen gebouwd. De grenspaal markeert, exact halverwege Haarlem en Leiden, de ‘halfscheid’ tussen beide steden. Aanvankelijk werd de ‘halfscheid’ vanaf 1656 gemarkeerd door een elzenhouten paal. In 1820 werd de huidige hardstenen grenspaal geplaatst. De grenspaal staat in de berm aan de noordwestzijde van de weg nabij het punt waar de Cromme Vaert uitkomt in de Trekvaart. Ten noordoosten van de grenspaal is het buurtschap Halfweg (gemeente Lisse) ontstaan. Hier heeft ‘t Huys Halfwegen gestaan (1657; herbouwd 1696). Vanuit dit ‘Huys der Gecommitteerden’ werden de dienstroosters geregeld, konden de paarden gewisseld worden, werd de tolheffing geregeld (tot in ieder geval 1771) en vergaderden

de Leidse en Haarlemse gecommitteerden. Dit Huys Halfwegen is in 1867 afgebroken. De hardstenen grenspaal is circa 110-115 cm hoog, heeft een omtrek van circa 100 cm en een diameter van circa 32 cm. Bovenaan de paal is, rondom en in kapitalen, de naam ‘HALFWEG’ ingehakt. Daaronder zijn de wapenschilden van de gemeenten Leiden en Haarlem aangebracht; het Leidse wapenschild aan de Leidse kant en het Haarlemse wapenschild aan de Haarlemse kant. De grenspaal heeft diverse al dan niet gerestaureerde beschadigingen en scheuren. De grenspaal is een belangrijk element uit de geschiedenis van de Bollenstreek en uit de dorpsgeschiedenis van Noordwijkerhout in het bijzonder. Daarnaast is de paal een karakteristiek markeringspunt halverwege de trekvaart HaarlemLeiden en maakt deze zo een belangrijk onderdeel uit van de geschiedenis van de trekvaart Haarlem-Leiden.

69

Nr. 45 – Leidsevaart bij nr. 82, Noordwijkerhout Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Status

70

Windwatermolen Molen 1654 Rijksmonument

Omschrijving Deze molen staat in de Hogeveense polder van Noordwijkerhout. De molen is eigendom van het Hoogheemraadschap van Rijnland, Polderafdeling Middengeest. De molen werd in 1654 gebouwd op een stuk land met de naam “Keutelveenen”. De molen was een zogenaamde achtkante windwatermolen met scheprad. Door de aanleg van de Haarlemmertrekvaart in 1657 werd de loop van de kade herzien en moest de molen verplaatst worden. De molen staat momenteel ter hoogte van de Leidsevaart 82. De molen kwam de Tweede Wereldoorlog niet ongeschonden door: In 1945 ontstond er door een bombardement schade aan de molen en de molenaarswoning. In 1953 werd de molen voorzien van een motor en in 1978 werd er een elektrisch vijzelgemaal gemaakt. Regelmatig werden er restauratiewerkzaamheden uitgevoerd. In 1971 werd de watermolen op de Rijksmonumentenlijst geplaatst. Uit stukken van het ambachtsbestuur blijkt, dat er zich in Noordwijkerhout geen polders bevonden. Pas in mei 1654 verzochten eigenaren van landerijen aan het Hoogheemraadschap van Rijnland een vergunning tot bepoldering. De molenmeesters van de Lageveense polder kwamen daartegen in verzet, omdat zij

wateroverlast vreesden in de Vaart. Zij wilden ook niet, dat de Vaartweg als scheidingskade tussen beide polders zou worden gebruikt en claimden oude rechten op deze weg. Hun claim werd niet gehonoreerd door de rechtbank van Rijnland. In 1655 keurden de dijkgraaf en hoogheemraden de bepoldering van de “Noordwijkerhouterpolder” dan ook goed. In stukken die geschreven werden tijdens de stichting van de polder wordt geschreven over de “Lageveense polder” en de “nieuw aangelegde polder in Voorhout” (Hogeveense polder). Het ambachtsbestuur van Noordwijk en Noordwijkerhout kreeg op 16 maart 1658 vergunning om de oude onderhoudsverdeling van de Maandagse Watering en het Mallegat opnieuw vast te stellen, omdat deze niet meer werkte door het graven van de Trekvaart. Uit stukken over problemen tussen bestuur en ingelanden over schouw en onderhoud van watergangen uit 1659 – 1661 en een reglement daarvoor blijkt, dat de polder toen “Groote veenpolder onder Noordwijkerhout” genoemd werd. Het 300-jarig bestaan van de polder werd in 1954 gevierd.

71

Nr. 46 - Leidsevaart 97, Noordwijkerhout Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Status

72

Boerderij Duin en Dal Boerderij Duin en Dal circa 1880, 1925 en 1960 Gemeentelijk monument

Omschrijving Dit complex ligt op een markante plek in open, landelijk gebied. Hoewel de vrijstaande boerderij Duin en Dal een samengestelde T-vormige plattegrond heeft, behoort het niet tot het specifieke type T-boerderij. Momenteel bestaat de boerderij uit drie bouwdelen die in verschillende periodes tot stand zijn gekomen. De kern dateert mogelijk uit circa 1880. De voorgevel is later vernieuwd. Tot slot is het eenlaagse noordoostelijke bouwdeel aan de boerderij toegevoegd. Dit bouwdeel is lager dan het gedeelte waar het tegenaan gebouwd is. Rondom de boerderij is een erf met verschillende bijgebouwen. Het erf is via een brug over een sloot toegankelijk. Deze sloot vormt aan de straatzijde de natuurlijke begrenzing van het erf. Op de brug staat een smeedijzeren hek. Aan de voorgevel op de begane grond is centraal in de gevel de voordeur geplaatst. Boven de deur is een kleine hardstenen plaat aangebracht met de naam van de boerderij: DUIN EN DAL. De stal staat, gezien vanaf de Leidsevaart, links achter de boerderij. De eenlaags stal heeft een rechthoekige plattegrond en is diverse keren hersteld/ gewijzigd. De boerderij en de stal zijn samen van cultuurhistorische waarde als onderdeel van de economische en historisch agrarische ontwikkeling in Noordwijkerhout. De stal en de brug geven de boerderij een karakteristiek uiterlijk. Ook de markante ligging en de goed bewaarde details hebben bijgedragen aan de erkenning als monument.


Boerderij Woonhuis circa 1895 Gemeentelijk monument

Omschrijving Deze, gedeeltelijk onderkelderde, zogenaamde “Langhuisboerderij” dateert in de kern uit circa 1895. Het pand heeft een kenmerkende langgerekte vorm waarbij het woongedeelte met een brandmuur van het bedrijfsgedeelte is gescheiden. De toegangen bevinden zich in de beide lange gevels aan de zijkanten en geven toegang tot de werkruimte. Vanuit de werkruimte is de sloot die aan de straatzijde langs de boerderij loopt makkelijk bereikbaar. Op het erf is aan deze zijde een waterput. De kelder op de noordwesthoek heeft een troggewelf (gebogen, gemetselde constructie) en is ondanks het feit dat de vloer is opgehoogd nog bruikbaar. Het stalgedeelte van de boerderij is in de jaren zestig van de twintigste eeuw afgebrand en door nieuwbouw vervangen. De boerderij staat op een ruim erf dat als tuin is ingericht en waarop enkele jongere bijgebouwen staan. Op het erf staan twee kastanjebomen en een eik. De gevel aan de straatzijde heeft op de plek van de werkruimte een vernieuwde tweedelige deur. Direct rechts hiervan zijn nog twee zesruitsschuifvensters geplaatst. De korte topgevel aan de linkerzijde dateert uit de jaren zestig van de twintigste eeuw. De boerderij is een typisch voorbeeld van een Zuid-Hollandse langhuisboerderij uit circa 1895 en is tevens van cultuurhistorische waarde als onderdeel van de economische en historisch agrarische ontwikkeling van Noordwijkerhout.

73


74

Woonhuis met bollenschuur Woonhuis 1893 en 1926 Gemeentelijk monument

Omschrijving Dit vrijstaande pand is in zijn huidige vorm in fases tot stand gekomen. Het bestaat uit drie in elkaars verlengde gelegen bouwdelen op een rechthoekige plattegrond. Het woonhuis heeft aan de achterzijde een uitbouw. Aan de rechterzijde wordt het woonhuis via een zogenaamd tussenlid verbonden met de voormalige bollenschuur. In dit tussenlid bevindt zich de hoofdtoegang. Het oudste, rechtergedeelte van de bollenschuur is in 1893 gebouwd in opdracht van de familie Van der Holst. Mogelijk dateert het woonhuis in de kern ook uit deze periode. In 1926 is vergunning verleend om de tot dan toe vrijstaande bollenschuur uit te breiden in de richting van het woonhuis. Nadien is de oorspronkelijke (gevel) indeling van met name het woonhuis gewijzigd. De hoofdvorm van de bollenschuur is gehandhaafd. De indeling is gewijzigd en de droogstellingen zijn verloren gegaan. De huidige functie, vorm en plattegrond van het complex zijn bij een restauratie in 2006 tot stand gekomen. Hierbij is een gevelsteen uit 1893 herplaatst en is inwendig een aantal oorspronkelijke elementen gehandhaafd of hergebruikt. De bollenschuur is gebouwd volgens de ambachtelijk traditionele wijze en heeft de voor bollenschuren kenmerkende rechthoekige vorm met in beide lange gevels openslaande droogdeuren. Met het openen en sluiten van deze deuren kon op een natuurlijke manier de ventilatie geregeld worden om het binnenklimaat in de schuur zo optimaal mogelijk te krijgen voor het drogen van de bollen.


Hotel/café/restaurant Café/restaurant 1880 Gemeentelijk monument

Omschrijving Dit karakteristieke pand, met een sociaalhistorisch belang voor Noordwijkerhout, ligt op de kruising van de ’s-Gravendamseweg met de Haarlemmertrekvaart, nabij de PietGijzenbrug. Het markeert de zuid-oostelijke entree van de gemeente. De Haarlemmertrekvaart is de waterverbinding van Leiden naar Haarlem. Aan de zuidkant ligt de bijbehorende, voormalige garage (momenteel eveneens in gebruik als horecagelegenheid). Deze garage is gebouwd rond 1840. Vroeger stond op de plaats van het pand de boerderij van Piet Gijzenszoon. Het was een halte voor de trekschuit in 1657, toen de vaart tussen Haarlem en Leiden opengesteld werd. De aanleg van de spoorweg en het ontstaan van de treinhalte “Piet Gijzenbrug” zorgden er rond 1880 voor dat de oude boerderij werd vervangen door een hotel. De serre werd waarschijnlijk als wachtlokaal gebruikt. De naastgelegen garage was van oorsprong bestemd voor het stallen van rijwielen. Het pand bestaat uit een tweelaags bouwblok met dakverdieping en eenlaagse serre langs de Leidsevaart en een eenlaags bouwblok met dakverdieping langs de ’s-Gravendamseweg. De serre aan de voorkant ligt over de gehele breedte van het gebouw en bestaat uit vier gedeelten. In de bovenlichten zit glas-in-lood. In het midden van de serre bevond zich vroeger de entree. De huidige ingang bevindt zich in het linker gedeelte en is van een latere datum. De kleurstelling van de verf op de kozijnen is niet origineel. Op de verdieping vallen de roodwitte luiken aan weerszijde van de ramen op. De achtergevel toont sporen van veelvuldige wijzigingen.

75

Nr. 50 - Regenvlietweg naast 47, De Zilk Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Status

76

Transformatorhuisje Transformatorhuisje circa 1925 Gemeentelijk monument

Omschrijving Dit vrijstaande object is gebouwd in opdracht van de Stedelijke Lichtfabrieken (SLF) Leiden naar ontwerp met expressionistische vormen. Het trafohuisje is met de voorgevel gericht naar de Regenvlietweg, gesitueerd aan de Regenvlietweg, op het punt waar deze op de Zilkerduinweg aansluit. Rondom heeft het trafohuisje metselwerk in rode en een donkerder kleur baksteen, die rondom helemaal bovenin (donker) en als decoratieve band als geveleinde rondom is aangebracht (eveneens in deze donkerder steen uitgevoerd). Het driehoekige, zogenaamde schilddak is gedekt met zwartgeglazuurde Romaanse pannen. De voorgevel heeft in het midden een stalen deur. Rechts naast deze deur is tegen de gevel een jonger metalen elektriciteitskastje geplaatst. Links van de deur is in de gevel een tegel van rood keramiek geplaatst met daarop in hoogreliëf de tekst ‘SLF Leiden’ (Stedelijke Lichtfabrieken Leiden). De tegel is waarschijnlijk gemaakt door Pottenbakkerij Vermeulen in Zoeterwoude en werd vaak in combinatie gebruikt met een tegel waarop de gekruiste sleutels uit het wapenschild van de gemeente Leiden werden afgebeeld. Mogelijk bevindt deze tegel zich achter het elektriciteitskastje.

Nr. 51 - Schoolstraat 2 - 2a, Noordwijkerhout Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Status

Woonhuis met bergplaats Twee woningen circa 1910 Gemeentelijk monument

Omschrijving Schoolstraat 2–2a is gebouwd als vrijstaand eenlaags woonhuis met grote bergplaats. Het ligt op een bijzondere en beeldbepalende locatie op de hoek van de Schoolstraat en de Kleine Schoolstraat. In het gedeelte evenwijdig aan de Kleine Schoolstraat (Schoolstraat 2a) was de woning, in het haakse gedeelte aan de Schoolstraat (huisnummer 2) was de bergplaats. Tegen een deel van de tuinzijde werd een eenlaags uitbreiding met plat dak toegevoegd die in de loop van de jaren verschillende keren ingrijpend is gewijzigd. In 1948 is de bouwrichting van het pand gewijzigd en kwam de voordeur van de woning in de gevel aan de Schoolstraat. De bergplaats (huisnummer 2) is in 1953 tot woning verbouwd. In de jaren zeventig van de twintigste eeuw heeft binnen in beide woningen een drastische verbouwing plaatsgevonden. Op het erf staan enkele oude en grote bomen waaronder kastanjebomen, een eik en een linde. Op de erfscheiding staat een smeedijzeren hek. Schoolstraat 2 De voorgevel ligt evenwijdig aan de Schoolstraat en bestaat uit (van rechts naar links) een enkelvoudig venster, de voordeur met gietijzeren rooster en een venster met twee draairamen. Deze gevelindeling bestaat sinds 1953. Boven de deur is een kleine ronde opening gemetseld. Vóór de voordeur is een stoep met tegels die uit circa 1910 dateren. Deze tegels zullen in 1953 bij de toevoeging van de voordeur zijn hergebruikt. De stoep bestaat uit composiet cementtegels met neogotische motieven en een randversiering met ruitjes. In het dak is sinds 1953 een dakkapel geplaatst. De rechterzijgevel heeft vernieuwde vensters op de begane grond ter hoogte van de kap.

77

De indeling van de achtergevel is verschillende keren gewijzigd en grotendeels vernieuwd. Tegen een deel van deze gevel is de eenlaags uitbouw toegevoegd. In het dak aan deze gevelzijde is (na 1977) een brede dakkapel met overstekend plat dak geplaatst. Op de erfgrens bij de openbare weg is op een lage bakstenen rand een smeedijzeren hek geplaatst. Draaiende delen geven toegang tot de tuin en de voordeur. Schoolstraat 2a 78

Rechts in de huidige voorgevel aan de Schoolstraat is de vernieuwde hoofdingang met een moderne paneeldeur. In het bovenlicht van het venster naast de voordeur en in het venster boven de voordeur zit een glas-in-loodvulling met geometrisch motieven. Deze glas-inloodvulling is ook te zien in de bovenlichten van de vier schuifvensters in de zijgevel aan de Kleine Schoolstraat. Ter hoogte van de kap aan de voorgevel is in een oorspronkelijk kozijn een vernieuwd raam geplaatst. In het dak bevindt zich sinds de jaren zeventig van de twintigste eeuw een brede dakkapel met lessenaarsdak. De achtergevel wordt op de begane grond grotendeels aan het zicht onttrokken door de eenlaags aanbouw. Deze aanbouw met plat dak dateert uit verschillende tijden. Op de erfgrens bij de openbare weg is op een lage bakstenen rand een smeedijzeren hek geplaatst. Draaiende delen geven toegang tot de tuin en de voordeur. Schoolstraat 2–2a heeft cultuurhistorische waarde als typisch voorbeeld van een dorpswoning uit circa 1910.

Nr. 52 - Schoolstraat 8, Noordwijkerhout Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar circa Architect Status

Woonhuis Woonhuis 1900 E.J.M. van Reijzen (aanbouw) Gemeentelijk monument

Omschrijving Dit vrijstaande pand had oorspronkelijk een rechthoekige plattegrond. In december 1977 werd vergunning verleend voor de aanbouw van een eenlaags bouwdeel, zodat een T-vormige plattegrond is ontstaan. De aanbouw is naar ontwerp van architectenbureau ing. E.J.M.van Reijzen uit Warmond uitgevoerd in een aangepaste stijl. De voorgevel wordt -net als de overige gevels- opgesierd met een aantal smeedijzeren muurankers. Twee daarvan zijn in 1978 ingekort in verband met een verhoging van de voordeur en de plaatsing van het rechter raam. De oorspronkelijke achtergevel is gedeeltelijk verdwenen voor de aanbouw van het bouwdeel. Het nog bestaande oorspronkelijke gevelgedeelte heeft op de begane grond een vernieuwde beglaasde deur. Ondanks de toevoeging en de wijziging is het woonhuis een karakteristiek voorbeeld van een eenlaags dorpswoning uit circa 1900. Het vormt tevens een belangrijk onderdeel van de dorpsbebouwing in Noordwijkerhout. Omdat ook de hoofdvorm van het pand herkenbaar is gebleven, heeft het woonhuis de erkenning als monument gekregen.

79

Nr. 53 - Sint Antoniushof 1–16, Noordwijkerhout Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Architect Status

80

Hofje met zestien arbeiderswoningen voor kleine gezinnen Hofje met zestien woningen 1949 (vergunning: 22-12-1948) A. Siebers en W. van Dael Gemeentelijk monument

Omschrijving Dit in een carré gebouwd hofje bestaat uit vier eenlaags bouwblokken met zadeldaken die rond een rechthoekig plantsoen zijn gesitueerd. Het complex omvat zestien arbeiderswoningen. Het hofje is gebouwd in opdracht van de RK. Woningbouwvereniging St. Antonius van Padua in de wederopbouwperiode na de Tweede Wereldoorlog in 1949. Het ontwerp met invloeden van de Delftse School bouwstijl (kenmerken: eenvoudige vorm van woonhuizen, gesloten bakstenen muren, en hoge daken) is van Architectenbureau Siebers en Van Dael uit Breda (ir. A. Siebers was ook betrokken bij de bouw van het gemeentehuis). Het complex is opgetrokken in forse donkerrode baksteen die in halfsteensverband is gemetseld. De witgesausde voorgevels zijn gericht op het binnenterrein en hebben, boven de vensters en deuren een uitgemetselde waterlijst. Boven alle vensters is een rollaag gemetseld. Alle vensters hebben bakstenen lekdorpels. Er zijn twee type woningen die in grootte en indeling met elkaar verschillen. Woningtype I (nr. 1 t/m 7) is groter dan type II (8 t/m 16). Het verschil in de woningen is vooral aan de gevelindeling en de dakkapellen goed te zien. In 2011 is het complex grondig gerenoveerd. De oude historische kleuren zijn weer teruggekomen in het buitenschilderwerk en de authentieke voordeuren met een zogenaamd zwiebertjesraam zijn weer teruggeplaatst. Over het algemeen is de oorspronkelijke indeling grotendeels behouden gebleven. Voor zover mogelijk is bij de renovatie getracht de oorspronkelijke binnenpaneeldeuren (trapkasten, hoekkasten, e.d) en de terrazzo vloer in de gang te behouden.

Nr. 54 - Sint Victorlaan 11, Noordwijkerhout Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Architect Status

Pastorie Pastorie 1864 / 1898 / 1940 Th. Molkenboer en P. Snel Gemeentelijk monument

Omschrijving In 1846 werd de pastorie door timmerman Bastiaan v.d. Boogaard uit Voorhout verbouwd naar een tekening van Th. Molkenboer. Er kwamen een nieuwe gang, trap, raam- en deurkozijnen en de luiken van de kelder werden geverfd. Tijdens een tweede verbouwing in 1864, weer onder leiding van Molkenboer, werd een geheel nieuw voorstuk aangebouwd. De aannemer was Cornelis van Alkemade uit Noordwijk. Een derde verbouwing had plaats in 1898 toen het grootste gedeelte van de oude pastorie werd gesloopt en opnieuw opgebouwd. Alleen het nieuwe voorstuk uit 1864 bleef staan. Ook de kelder kreeg een grondige opknapbeurt Een vierde verbouwing volgde in 1940. Het voorstuk van de pastorie kreeg twee nieuwe puntgevels, de bekapping van dit deel werd vernieuwd en het interieur werd gemoderniseerd. Het ontwerp kwam van B.J.J.M. Stevens uit Haarlem die ook de kerktoren en kosterswoning ontwierp. De pastorie bestaat uit drie bouwdelen: een voorgebouw van twee bouwlagen uit 1940. Tussen de oorspronkelijke pastorie en de kerk is aan de oostzijde een doorgang naar de kerk vanuit de pastorie gebouwd. Op oude foto’s is te zien dat dit deel oorspronkelijk met kantelen was bekroond. Aan de oostzijde staat een lage tussenbouw met een kelder en opkamer die tot de oudste delen van het gebouw behoren. Bij de dubbele voordeur zijn de onderkant van de deurposten en de stoep van natuursteen. Alle vensters aan de voorgevel hebben luiken met een hartje en eenvoudige scharnieren.

81

Aan de zuidwest-gevel zijn muurankers terug te vinden met het jaartal 1940. In het oudere deel aan oostzijde zijn fraai uitgewerkte kozijnen met aan de onderzijde originele glas-in-loodvensters. De deur in het midden aan de zuidzijde is origineel en heeft gietijzeren roosters met bloemmotieven en een bovenlicht in glas-in-lood met art decokleuren. 82

Aan de tuinzijde aan de achterkant van het pand is een houten veranda met een balkon. Hierop is houtsnijwerk aangebracht met gestileerde gotische/art deco-elementen. Aan de linkerkant van de achtergevel is een tussenbouw van één bouwlaag met een gedeeltelijk in de plint, terugliggend kozijn dat de kelder verlicht. Erboven is een rechthoekig venster met twee openslaande ramen die de opkamer verlichten. De kozijnen hebben eenvoudig houtsnijwerk met inkepingen. De kelder heeft overigens gewelven met ijzeren binten, plavuizen en een pekelbak. Tussen de twee onderste vensters links in de achtergevel is een pomp met een natuurstenen afvoer- of opvangbak aangebracht. Hier is een gedenkplaat bevestigd, waarop te lezen is: “Aan Pastoor Westerwoudt 14 oct. 1945”.

Nr. 55- Sint Victorlaan 13, Noordwijkerhout Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Architect Status Omschrijving

Kerk Kerk 1852/ 1899/ 1938 Th. Molkenboer en P. Snel, J. Kropholler (toren en poort) Gemeentelijk monument De huidige kerk zou ontstaan zijn uit een boerderij die na de Reformatie diende als schuilkerk. In 1810 bleek de kerk 18 m groot te zijn en bevatte circa 250 zitplaatsen. Een toren was er niet en de kerk vormde samen met de pastorie één geheel. De oude kerk lag op het tegenwoordige kerkplein. Pas in 1851 werd besloten de kerk af te breken en een nieuwe te bouwen. Omdat al snel bleek dat de kerk te klein was voor de snel groeiende gemeente, werd in 1897 besloten tot uitbreiding. Hiervoor werden onder meer een nieuw priesterkoor en een nieuwe sacristie gebouwd. Deze verbouwing werd voltooid in 1899. Tijdens de laatste verbouwing in 1938 werd de stenen toren toegevoegd. In de jaren ‘60 werd het interieur van de kerk gemoderniseerd.

De bakstenen kerk heeft een sobere voorgevel met toegangsportaal met een toren aan de noordzijde die via een lage tussenbouw verbonden is met de kerk. In de toegangspoort is een steen gemetseld met het jaartal: AD 1938. Aan de zijkant van deze poort ligt een grafzerk van pastoor De Poorten. In de voorgevel zijn stenen ingemetseld die zeer slecht te lezen zijn. Ze hebben betrekking op de eerste-steenlegging. Boven de ingemetselde stenen zijn op fraaie wijze in de baksteen initialen uitgehakt. Aan de voorkant van de toren staat het St. Victorbeeld (door M. Andriessen) met het onderschrift: “VICTOR QUIA VICTUS”. In het tuinmuurtje aan de noordkant zijn drie ingemetselde ringen te vinden, die vermoedelijk voor paarden werden gebruikt.

83

Nr. 56 - Victoriberg 18, Noordwijkerhout Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Status

84

Garagebedrijf Garage circa 1920 Beeldbepalend object

Omschrijving Deze eenlaags bakstenen garage is gedeeltelijk ingebouwd door aangrenzende bebouwing en is een zeldzaam typisch voorbeeld van een garagebedrijf uit circa 1920. De karakteristieke voorgevel heeft op de begane grond een vernieuwde vierdelige deur met een metalen balk (zogenaamd I-profiel) als draagconstructie. De paneeldeuren zijn gedeeltelijk uitgerust met liggende glazen panelen. De muurpanelen hebben siermetselwerk. Ter hoogte van de kap is in het midden van de gevel een rechthoekige gevelplaat bevestigd (waarschijnlijk terrazzo), waarop in rode letters het woord GARAGE te lezen is. De linkerzijgevel is, door de aanbouw van een huis, maar gedeeltelijk zichtbaar. Hierin is een deur geplaatst. De rechterzijgevel heeft enkele vensters die (met houten platen) zijn dichtgezet.

Nr. 57 - Westeinde 14, Noordwijkerhout Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Status

Bollenschuur Opslag circa 1930 Gemeentelijk monument

Omschrijving Deze drielaags blokvormige bakstenen bollenschuur is een tot bollenschuur verbouwde boerderij. Een aantal andere boerderijen aan dit deel van het Westeinde is eveneens tot bollenschuur verbouwd. De boerderij dateert uit 1860. In 1930-1931 is op de plek van het stalgedeelte de bollenschuur gebouwd in opdracht van E.J. Hoogervorst en Zonen. Hierbij is onder meer het muurwerk van de stal van de boerderij in de bollenschuur geïntegreerd. Dit muurwerk is zichtbaar in de rechtergevel. De schuur heeft een sobere, ambachtelijk traditionele bouwstijl en staat in verbinding met en in het verlengde van de woning die in de kern ook uit 1860 dateert en nadien enkele keren is aangepast en uitgebreid. Tegen de zuidelijke (linker) langsgevel van de bollenschuur zijn in de loop van de tijd enkele eenlaags aanbouwen toegevoegd. Tegen de korte achtergevel staat in het verlengde van de bollenschuur een eenlaags bouwdeel. Rond 1950 is, met name in het interieur, een aantal wijzigingen uitgevoerd. De bollenschuur met de woning maken deel uit van de langgerekte, zogenaamde lintbebouwing, bestaande uit kwekerswoningen en bollenschuren aan beide zijden van het Westeinde. Achter en tussen de bebouwing aan het Westeinde grenst het bollenland. Op het erf van Westeinde 14, dat grotendeels is verhard en gedeeltelijk als tuin is ingericht, staat een aantal grote jongere schuren en bijgebouwen. De bebouwing van Westeinde 12 en 14 staat erg dicht naast elkaar. In de bollenschuur is een natuurlijke regeling van het schuurklimaat door middel van het openen en sluiten van een reeks kleine, smalle, stalen ventilatieramen, gecombineerd met een mechanische regeling van het binnenklimaat (luchtvochtigheid en temperatuur). De stalen ramen konden hermetisch gesloten worden. In de gevels zijn ventilatieopeningen en uitblaas-openingen gemaakt voor de mechanische luchtcirculatie.

85

86

De begane grond van de rechterzijgevel dateert uit circa 1860. De gevel is op de begane grond een aantal keer gewijzigd. Zo is onder meer een schuifdeur aangebracht en zijn er gevelopeningen gemaakt. De gevels van de eerste en tweede verdieping dateren uit 1930-1931. Op de begane grond zijn tegen de linkerzijgevel jongere aanbouwen toegevoegd. Tegen de achtergevel staat in het verlengde van de bollenschuur een eenlaags bouwdeel, waarin het kantoor was ondergebracht. Dit bouwdeel is enkele keren aangepast en gewijzigd. De indeling binnen in de schuur is gewijzigd. Zo zijn de stellingen verwijderd en is een nieuwe stalen draagconstructie aangebracht. Een aantal onderdelen van de stellingen is nog aanwezig en is hergebruikt. Verwarmingsradiatoren, opgesteld langs de gevels, een aantal leidingen van het mechanische luchtcirculatiesysteem en twee oorspronkelijke houten trappen zijn nog aanwezig. Op de begane grond zijn enkele houten stijlen herkenbaar als onderdeel van de voormalige boerderij.

Nr. 58 - Westeinde 52, Noordwijkerhout Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Status

Bollenschuur Opslagruimtes (selfstorage) circa 1929 Gemeentelijk monument

Omschrijving Westeinde 52 is een bollenschuur die gebouwd is in opdracht van N.C. van der Zalm en Zonen en onderdeel is van een gegroeid complex van gebouwen. Op één van de gebinten staat aangegeven dat de schuur op 29 juni 1929 in gebruik is genomen. De schuur heeft aan de lange straatzijde en de korte rechterzijde een eenlaags aanbouw met plat dak. De bollenschuur is een laat voorbeeld van een bollenschuur met natuurlijke ventilatie door middel van droogdeuren. In andere schuren werd mechanische ventilatie, waarbij de gevels vaak waren voorzien van kleine stalen ramen, al vaak toegepast. Het Westeinde werd echter pas na de Tweede Wereldoorlog op het electriciteits- en gasnetwerk aangesloten. Het woonhuis dateert in de kern uit 1907 en heeft oorspronkelijk als bollenschuur gefunctioneerd, wat nog te zien aan het metselwerk van de voorgevel. Tussen het woonhuis en de bollenschuur is in de tweede helft van de twintigste eeuw een verbindingsbouwdeel toegevoegd. Tot 2002 is de bollenschuur bij de firma N.V. van der Zalm en Zonen in gebruik geweest voor de export van bloembollen. In 2003 is de schuur door de heer C. A. van der Zalm gerestaureerd en herbestemd tot opslagruimte (selfstorage), waarbij het interieur in compartimenten is opgedeeld. Iedere (droog)deur op de begane grond aan de achterzijde geeft toegang tot een opslagruimte. Eén van de deuren geeft toegang tot de verdieping waar met houten wanden opslagruimtes zijn gemaakt. De stellingen en overige oorspronkelijke interieurelementen zijn verwijderd.

87

Het erf rondom de schuur is verhard. De oorspronkelijke context van nabij gelegen bollenland is herkenbaar gebleven. De voorgevel van het eenlaags bouwdeel is symmetrisch ingedeeld en heeft in het midden een moderne garagedeur.

88

Op de verdieping van het tweelaags bouwdeel is een reeks van zes dubbele houten droogdeuren in de gevel geplaatst. Boven de middelste twee deuren (die lager liggen dan de andere deuren) is op een gevelsteen in verdiept reliëf de firmanaam in zwartgeschilderde letters aangebracht: N.C. v.d. ZALM en zonen. De linkerzijgevel wordt door het verbindingsbouwdeel aan het zicht onttrokken.

Nr. 59 - Westeinde 76, Noordwijkerhout

Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Boerderij Op Hoop van Zegen Huidige functie Camping Op Hoop van Zegen Bouwjaar 1893 Status gemeentelijk monument

Omschrijving Deze gedeeltelijk onderkelderde, zogenaamde langhuisboerderij had vroeger een functie als melkveebedrijf met kaasmakerij. De eenlaagse boerderij en stal hebben beide een rechthoekige plattegrond met aan de voorzijde een overstekend zadeldak met de nok haaks op het Westeinde. Rechts, evenwijdig aan de boerderij, staat een stal waarin een koetshuis, een stal voor jongvee en een stier en de kaasmakerij waren ondergebracht. Deze indeling is nog steeds herkenbaar. Het complex staat op een ruim erf dat gedeeltelijk is verhard en gedeeltelijk als tuin is ingericht. Aan de achterzijde is de camping. In de loop van de tijd is een aantal wijzigingen uitgevoerd. Voor 1940 is tegen de linkerkant (bij de overgang van het woonhuis naar het stalgedeelte) een bakstenen kippenhok gebouwd. De vensters in de voorgevel van de boerderij zijn vernieuwd, waarbij de afmetingen niet zijn veranderd. Binnen is zowel van het woon- als van het bedrijfsgedeelte de indeling gedeeltelijk gewijzigd. Wel is een aantal oude elementen behouden, zoals de bedstee en de waterpomp. In de achtergevel van het stalgedeelte is één kruipad achter het vee de deur dichtgemetseld. Verder is in de stal een stalraam dichtgemetseld. De boerderij heeft de voor het langhuistype kenmerkende langgerekte vorm, waarbij woongedeelte met een brandmuur van het stalgedeelte is gescheiden en waarbij de hoofdingang in het midden van de kopgevel ligt. Het middenlangsdeel is uitgevoerd als smalle middenvoergang met aan weerszijden achter het vee een kruipad voor het afvoeren van mest. Zowel de boerderij als de stal zijn opgetrokken in rode baksteen die is gemetseld in kruisverband.

89

Rondom beide gebouwen loopt een gecementeerde plint. Het dak van het woongedeelte is gedekt met gesmoorde kruispannen. Het stalgedeelte is gedekt met opnieuw verbeterde Hollandse pannen,

90

De voorgevel van de boerderij heeft in het midden de hoofdingang met moderne deur met een omlijsting met kroonlijst die op consoles rust. Het deurkozijn heeft siersnijwerk. Rechts naast de deur is een gevelsteen gemetseld met een sterk verweerde maar nog leesbare tekst: DE 1e STEEN GELEGD DOOR J V C S WARMERDAM OUD 6 JAAR 18 20/2 93. Aan weerszijden van de raampartij aan de voorgevel is op een (niet oorspronkelijke) gevelsteen te lezen ANNO (links) en het jaartal 1892 (rechts). Aan weerszijde van de deur zijn twee vernieuwde vierruitsramen met tweeruitsbovenlicht in de vorm van uitzetramen geplaatst. Boven de vensters is een anderhalfsteens strek gemetseld waarvan de aanzeten sluitstenen in kalkzandsteen zijn uitgevoerd. De sluitstenen hebben de vorm van een diamantknop. Ter hoogte van de zolder is in het oorspronkelijke kozijn een vernieuwd zesruitsstolpraam geplaatst. De gevel heeft enkele gietijzeren sierankers. Het dakoverstek rust op doorgetrokken gordingen. Langs de dakrand is een geprofileerde windveer aangebracht met in de top een makelaar. Tussen de dakranden is de naam van de boerderij te lezen: OP HOOP VAN ZEGEN. Tussen de ramen aan de rechtergevel is een gevelsteen geplaatst, waarop een Latijns kruis staat en de letters IHS.

Nr. 60 - Westeinde 79, Noordwijkerhout Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Architect Status

Tuinmanswoning Woonhuis 1878 N.L. de Bruijn (1981), Stolp en Haije (2003) Gemeentelijk monument

Omschrijving Deze eenlaagse vrijstaande woning ligt naast de voormalige moestuin die deel uitmaakte van de voormalige voortuin van de buitenplaats Dyckenburch. Ten tijde van de bouw hoorde de tuin bij Klein Leeuwenhorst (Gooweg 45). Vanaf 1938 werd de tuinmanswoning ook wel ‘Huis Wallenburg’ genoemd, naar de opzichter van Landgoed Leeuwenhorst die hier tot 1950 woonde. Vanaf 1950 was het een klein gemengd bedrijf met koeien en varkens en een moestuin. Tegenwoordig ligt het huis in het natuurgebied Nieuw Leeuwenhorst dat in bezit is van het Zuid-Hollands Landschap. Oorspronkelijk had het huis een rechthoekige plattegrond met aan de achterzijde een aanbouw. De evenwijdig aan het huis gelegen stal/ schuur aan de achterzijde is bij een verbouwing naar ontwerp van ir. N.L. de Bruijn uit Wassenaar in 1981 bij het woonhuis getrokken. Nadien hebben in 2003 nog enkele wijzigingen plaatsgevonden naar ontwerp van architectenbureau Stolp & Haije uit Wassenaar. Hierdoor is een samengesteld pand ontstaan. De terrasdeur in de linkerzijgevel is in 1981 toegevoegd, alsmede een draairaam in de top. Tegen het achterste gedeelte van de gevel is een aanbouw gebouwd. Onder het raam in de rechterzijgevel is een hardstenen gevelsteen geplaatst met daarop de tekst: DE EERSTE STEEN GELEGD DOOR REINO VAN EIJSINGA 22 AUGUSTUS 1878. Jhr. mr. Tjalling Aedo Johan (Reino) van Eysinga was van 1877 tot 1882 burgemeester van Noordwijkerhout en huurder van Klein Leeuwenhorst (Gooweg 45). Van de achtergevel van de woning uit 1878 is nog slechts een klein gedeelte aanwezig. De woning staat aan de achterzijde via een modern tussengedeelte in verbinding met de voormalige stal/schuur.

91

De hoofdvorm van de stal/schuur is nog herkenbaar en verschillende geveldelen zijn behouden en in de uitbreidingen opgenomen. Binnenin zijn helaas geen oorspronkelijke elementen meer aanwezig.

92

Dit monument is, ondanks de wijzigingen, een typisch voorbeeld van een tuinmanswoning uit circa 1880. Daarnaast vormt het een belangrijk onderdeel van de historische ontwikkeling van de buitenplaatsen in dit gebied. Bovendien is de voormalige tuinmanswoning belangrijk voor de sociaalhistorische ontwikkeling van Noordwijkerhout en geldt deze als belangrijk onderdeel van de dorpsgeschiedenis en als onderdeel van de buitenplaatsen Dyckenburch en Klein Leeuwenhorst.


Villa Villa ca 1910 A.P. Smitsen en H. Fels Gemeentelijk monument

Omschrijving Deze gaaf bewaard gebleven rietgedekte villa is rond 1910 gebouwd in opdracht van mej. Anna Knuttel, officier van het leger des Heils. Zoals beschreven onder nr. 7, Gooweg 42, is er een relatie met het sanatorium van Dr. Oldenboom. Ook in dit huis zijn dubbele naar binnen draaiende tuindeuren. Verder zijn er twee dakkapellen die voorheen open waren (loggia’s).

93

Interessant is het verhaal van de architecten Smits en Fels. Vooral in Den Haag en omgeving bouwden zij villa’s die geïnspireerd waren op de Engelse landhuisstijl. Ook de invloed van Berlage, De Bazel en de Amsterdamse School is te herkennen in hun villabouw. Smits had lessen gevolgd van K.P.C. de Bazel en toen De Bazel overleed in 1923, droeg de familie de opdrachten van De Bazel en ook zijn bureau over aan Smits. In de noordgevel van de villa is een gevelsteen ingemetseld met de naam van het huis en de afbeelding van een Oosterse stad met een moskee met een gouden koepel. De eerste bewoonster had twee jaar in Palestina doorgebracht en was onder de indruk van dit land. De noordoostzijde van het pand bestaat uit drie delen. Aan de noordoostzijde ligt ook de hoofdingang. Deze heeft een naar achterliggende deurpartij.

Hierdoor is een voorportaal ontstaan dat is afgesloten met lage muren. Links hiervan staat nog een oorspronkelijke bank. Deur en vensters vormen hier een soort drie-eenheid en hebben een boogmotief als bekroning.

94

De zuidoostzijde heeft in de topgevel een soort luchtspleet met daarboven twee metalen beugels. Haaks op de gevel staat een aanbouw onder een luifel met aan het uiteinde de schuur en langs de achterwand twee tuinkasten. Links loopt het dak met een knik door over de veranda. De zuidwestzijde bestaat uit een veranda gedragen door drie houten sierkolommen om cementen voetstukken. Daarboven bevindt zich de grootste loggia. Aan de linkerkant is één bouwlaag en een verdieping onder de kap. De onderste vensters en de open-slaande deuren zijn allen voorzien van luiken. Ook het originele glas-in-lood lijkt grotendeels nog aanwezig. Mooie details zijn de authentieke brievenbus aan de noordoostzijde en de sierbestrating bij de veranda en de vooren achterdeur.


Vakantiehuis ‘De Vonk’, health centre voor kinderen circa 1918 J.J.P. Oud Rijksmonument

Omschrijving “De Vonk” is gebouwd als vakantiehuis in opdracht van de ‘Vereeniging buitenbedrijf van het Leidsche Volkshuis’. Deze organisatie had als doel jonge vrouwen uit Leidse arbeidersgezinnen kennis te laten maken met de natuur om zodoende ‘op een hoger moreel peil’ te komen. Het symmetrische pand heeft twee bouwlagen met aan beide zijgevels een ommuurd terras. Er zijn openslaande deuren naar de terrassen waar tegenover in het midden een stoepje is, geflankeerd door bakstenen sokkels. Op de zuidwesthoek aan de voorkant is een hoekgevelsteen ingemetseld met hierop de datum van de eerste steenlegging (de achtste sprokkelmaand MCMX VIII). Aan de westzijde van het gebouw staat een nieuw bijgebouw. Rondom zijn nieuwe hardhouten vensters en deuren aangebracht. Alleen de (blauwe) houten deuren van de ingang zijn nog origineel. Aan de achterkant ligt een lage aanbouw waarin een keuken- en bijkeuken zijn gevestigd. Ook is er een losstaande ruimte in diverse bouwfasen gerealiseerd. Binnen in de hal is nog een originele tegelvloer met zwarte, gele en witte tegels en een trappenhuis van kunstenaar Theo van Doesburg met glas-in-loodvensters van kunstenaar Heike Kamerlingh Onnes aanwezig. Deze ramen zijn opgebouwd uit kleine stukjes gekleurd glas die na plaatsing zijn bijgewerkt met olieverf. Het vakantiehuis is een van de vroegste voorbeelden van een zogenaamd ‘Gesamtkunstwerk’ waarbij sprake is van integratie van schilderkunst en architectuur volgens de idealen van ‘De Stijlbeweging’: een kunstenaarsbeweging

95

waarbij ook architect Oud enige tijd betrokken is geweest. Ook op de eerste verdieping zijn nog oorspronkelijke tegelvloeren en deuren terug te vinden, zij het dat de deuren opnieuw in andere kleuren zijn geverfd. Ondanks de verbouwingen en uitbreidingen vormt het gebouw nog steeds een belangrijke mijlpaal in de ontwikkeling van de jonge Nederlandse architectuur.

96

Nr. 63 - Zeestraat 7a, Noordwijkerhout Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Status

Hotel-zaal-twee woningen Café-appartementen circa 1924 Gemeentelijk monument

Omschrijving Dit tweelaagse pand is met zakelijk expressionistische invloeden gebouwd als hotel met een zaal en twee woningen. Sinds 1940 wordt het door de familie Van der Geest gerund. Aanvankelijk als hotel-café en thans (2011) als café en appartementenverhuur. Het oorspronkelijke pand, dat haaks op de Zeestraat staat, bestaat uit twee bouwdelen. Het bouwdeel aan de straatzijde is een tweelaags diep pand, waarvan het (zadel)dak met de nok haaks op de Zeestraat staat. Aan de linkerzijde is een smalle eenlaags uitbouw (gang) langs de hele diepte van het pand. In het verlengde van het bouwdeel met zadeldak is een groot tweelaags bouwblok met plat dak. Het achterste gedeelte van dit bouwblok is naar beide zijkanten verbreed. Intern bevindt zich hier op de begane grond een verhoogd toneel met daaronder een kelder. De begane grond van het gehele complex heeft een grote zaal en, aan de straatzijde, het café. Een tweede (bier) kelder bevindt zich op de linkerhoek aan de voorzijde. De woning bevond zich op de verdieping van het bouwdeel met zadeldak. Op de verdieping van het bouwdeel met plat dak waren de hotelkamers ondergebracht. Vanaf de jaren zeventig van de twintigste eeuw is een aantal uitbreidingen toegevoegd aan de achteren linkerzijde. In 1972 is een betere toegankelijkheid van het hotel gemaakt door middel van een opbouw met gang en trappenhuis op een deel van de eenlaags uitbouw aan linkerzijde. Daarna zijn forse uitbreidingen aan met name de achterzijde toegevoegd. Vóór het pand is een terras, grenzend aan de doorgaande winkelstraat. Het vrijstaande pand maakt deel uit van de dicht aaneengesloten bebouwing aan de Zeestraat. In de voorgevel is op de begane grond rechts een vernieuwde deur. Links van deze deur is een uitspringende vernieuwde pui met bakstenen muurgedeelte en betonnen luifel.

97

Boven de luifel is in het terugliggende geveldeel de tekst ‘HOTEL CAFE’ te lezen. Op de linkerhoek is in een uitstekend geveldeel de doorgang naar de kleine portiek met hoofdingang. Links hiervan zijn twee moderne vensters geplaatst. Het uitstekende geveldeel (risaliet) heeft op de verdieping een uitgebouwde erker.

98

De rechterzijgevel is op de begane grond door jongere aanbouwen voor een deel onzichtbaar. Zowel deze als de linkerzijgevel heeft een aantal oorspronkelijke kleine gevelopeningen, die met panelen zijn dichtgezet en op de verdieping een reeks vernieuwde vensters. In het uitspringende achterste gedeelte zijn twee originele tweeruitsvensters aanwezig. De achtergevel is door jongere aanbouwen grotendeels onzichtbaar en heeft op de verdieping een reeks vernieuwde vensters.

Nr. 64 - Zeestraat 54, Noordwijkerhout Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Status

Boerderij Woonhuis circa 1700 en circa 1840 Gemeentelijk monument

Omschrijving Dit monument bestaat uit een gedeeltelijk onderkelderde boerderij met opkamer op een L-vormige plattegrond. Evenwijdig aan de oostzijde staat een zomerhuis met schuur en een stal. Tussen de stal en het zomerhuis is ter hoogte van het bedrijfsgedeelte van de boerderij een jongere muur met een doorgang gemetseld.

99

De bebouwing van het complex dateert uit verschillende periodes en is diverse keren uitgebreid en gewijzigd. Het is gebouwd in een ambachtelijk, traditionele bouwstijl. Het woongedeelte van de boerderij dateert in de kern uit circa 1700. Later is met name het zuidwestelijke deel gewijzigd. De aangebouwde stal is jonger (mogelijk circa 1900). Het meest oostelijke stalgedeelte dateert in de kern mogelijk ook uit circa 1700. Het complex ligt in open landelijk gebied op een ruim erf waarop leilinden en lindebomen staan. Verder staan op het erf enkele jongere bijgebouwen met aan de zuidoostzijde een boomgaard. De boerderij is niet meer als zodanig in gebruik. De stal is tot logeerwoning ingericht, waarbij gebruik is gemaakt van oude elementen (die gedeeltelijk ergens anders vandaan komen). Het zomerhuis heeft zijn oorspronkelijke indeling behouden. In het woongedeelte van de boerderij zijn de opkamer en kelder hetzelfde gebleven, maar is de indeling gewijzigd. In het werkgedeelte is de waterpomp nog aanwezig.

De aan het woongedeelte gebouwde stal heeft de oorspronkelijke opzet behouden. Het oudste bouwdeel van het woongedeelte van de boerderij is gedeeltelijk onderkelderd en heeft een opkamer.

100

Binnenin zijn veel elementen behouden. Zo is de kelder met de bakstenen trap en de hierboven gelegen opkamer met betimmeringen nog aanwezig. De indeling van het woongedeelte op de begane grond is in de loop der tijd gewijzigd. Een deel van het oorspronkelijke werkgedeelte (uit circa 1900) is bij de woning getrokken. In de huidige keuken, in het bouwdeel uit circa 1900, is de waterpomp nog aanwezig. De stal heeft een aan het woongedeelte grenzend werkgedeelte en dateert mogelijk uit circa 1900. De indeling en de houtconstructie op de begane grond zijn behouden. Achter de stal staat een gerestaureerde hooiberg met vier betonnen roeden en een rieten kap. Het zomerhuis dateert uit circa 1840 en heeft een rechthoekige plattegrond en is qua indeling onveranderd gebleven. De historische ontwikkeling van het complex is goed te zien aan de gebruikte bouwdelen uit verschillende periodes. Daarnaast is het complex onderdeel van de economische en historisch agrarische ontwikkeling van Noordwijkerhout.

Nr. 65 - Zilkerbinnenweg 30, De Zilk Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Status

Boerderij Woonhuis en schuur 1902 Gemeentelijk monument

Omschrijving Deze gedeeltelijk onderkelderde, zogenaamde langhuisboerderij heeft gefunctioneerd als rundveebedrijf met kaasmakerij. De eenlaags boerderij is gebouwd op een rechthoekige plattegrond. Rondom is het erf gedeeltelijk verhard en gedeeltelijk als tuin ingericht. Aan de voorzijde staan vier jonge leilinden en achter de boerderij staat een recent bijgebouw. In de loop der tijd is een aantal wijzigingen uitgevoerd. Inwendig is van zowel het woon- als van het bedrijfsgedeelte de indeling gewijzigd. De boerderij heeft de voor het langhuistype kenmerkende langgerekte vorm, waarbij het woongedeelte met een brandmuur van het stalgedeelte is gescheiden en waarbij de hoofdingang in het midden van de kopgevel ligt. De opvallende voorgevel met zijn bijzondere topgevel is rijk voorzien van siermetselwerk in verschillende kleuren baksteen. Naast de deur in de rechterzijgevel is op een witgeschilderde gevelsteen te lezen: DE EERSTE STEEN GELEGD DOOR H.S. WARMERDAM OUD 3 JAAR 25 6 1902. Van de achtergevel zijn nauwelijks oorspronkelijke elementen terug te vinden. Ook binnenin de boerderij is de indeling grondig gewijzigd. Wel zijn de (kaas) kelder en de daarboven gelegen opkamer behouden. Ook is de getoogde nis, waar de kazen bewaard werden, nog herkenbaar. De grens tussen woon- en bedrijfsgedeelte is bijna niet meer herkenbaar.

101

De boerderij is een typisch voorbeeld van een Zuid-Hollandse langhuisboerderij uit circa 1900 en heeft daarnaast waarde als onderdeel van de economische en agrarische ontwikkeling in Noordwijkerhout.

102


Kwekerswoning met bollenzolder Woonhuis 1926 Gemeentelijk monument

Omschrijving Deze karakteristieke woning is gebouwd op een rechthoekige plattegrond, parallel aan de weg. Oorspronkelijk was het pand in gebruik als bollenkwekerswoning. De zolders van de woning en van de achtergelegen, losstaande schuur waren ingericht voor het drogen van de bloembollen. Het pand heeft een begane grond en dakverdieping met aan de noordwest- en noordoostzijde een forse eenlaagse aanbouw met nieuwe entree. Achter de woning ligt de voormalige schuur met eveneens een rechthoekige plattegrond, begane grond en dakverdieping. De schuur is door een nieuw tussengedeelte verbonden met de woning. Oorspronkelijk waren de luiken in de voorgevel groenwit, nu zijn ze blauwcrème geschilderd. In het midden zit onderin een vierkant kelderraam. Op de bovenverdieping is nog een oorspronkelijk deurstel met openslaande houten deuren met glas zichtbaar. Deze herinneren aan het gebruik als bollenzolder. Midden op het vooren achterdak zijn nieuwe dakkapellen gebouwd. In de tuin voor de woning staan een kastanje en linde. Achter de woning staan nog twee essen. Binnen de woning bevinden zich nog drie bedstedes, waarvan er één nog gaaf is. De andere twee zijn in gebruik als badstede en televisiekast. Wanneer deze gesloten zijn, zijn ze nog oorspronkelijk. De oorspronkelijke kelder is nog in tact, evenals het gebint van de kap. In de voormalige schuur is een deel van de zoldervloer verwijderd om een vide te creëren.

103


104

Kwekerswoning Wilhelmina met bollenschuur Kwekerswoning met bollenschuur/fazantenhok 1906 en 1917 Gemeentelijk monument

Omschrijving Complex bestaande uit de kwekerswoning Wilhelmina uit 1917 en een tweelaags bollenschuur uit 1906. Het woonhuis is gedeeltelijk onderkelderd en heeft een zadeldak met dakschilden van verschillende lengte. Op de linkerachterhoek is een eenlaags aanbouw met plat dak. Aan de voorzijde en rechterzijde is een erker. Rond het huis is een tuin aangelegd. In 1960 is en aantal wijzigingen uitgevoerd waarbij onder meer de zijingang is gewijzigd in een raam en een forse dakkapel is toegevoegd. Rond 2000 is de erker met bakstenen penanten aan de voorzijde vervangen door een houten erker. Inwendig is de oorspronkelijke indeling gewijzigd. De trap met de oorspronkelijke balusters is behouden. De tweelaagse, blokvormige bollenschuur staat op het erf schuin links achter de kwekerswoning en heeft een plat dak. De bollenschuur is in opdracht van H. van Saase gebouwd in 1906 als een tweelaagse schuur met mansardekap. In de loop van de tijd is het mansardedak verwijderd en is de huidige vorm ontstaan. Het complex van woonhuis en bollenschuur ligt aan de hoger gelegen Zilkerbinnenweg midden in het bollengebied en grenzend aan het bollenland. Tussen de bollenschuren van Zilkerbinnenweg 46 en 48 lag een zanderijsloot die richting Leidsevaart liep. De sloot is gedempt. De kwekerswoning en bollenschuur maken deel uit van de lintbebouwing van de Zilkerbinnenweg en vormen met de kwekerswoningen en bollenschuren Zilkerbinnenweg 46, 48 en 48a een cluster van bollenerfgoed. Kwekerswoning De eenlaags kwekerswoning is opgetrokken in donkerrode baksteen die in kruisverband is gemetseld. Rondom loopt een plint die in donkerder baksteen is uitgevoerd en met een rollaag wordt afgesloten. De woning heeft een overstekend

zadeldak met de nok haaks op de Zilkerbinnenweg. Het zadeldak is bedekt met gesmoorde Tuile de Nord en heeft geprofileerde daken gootlijsten. De voorgevel is een asymmetrische topgevel en heeft op de begane grond een driezijdige erker met een dak met keramische tegels. Boven de erker zijn ter hoogte van de verdieping twee vernieuwde enkelvoudige vensters met bovenlicht met uitzetraam geplaatst. De voordeur is een paneeldeur met staande vensterband. De deur heeft zij- en bovenlichten en een houten luifel. Boven de ingangspartij is een anderhalfsteens strek gemetseld en is op een met oranje verblendsteen omlijste gevelsteen gemetseld met de naam WILHELMINA. In het bovenste deel van de gevel is een enkelvoudig venster met uitzetraam geplaatst waarboven een anderhalve strek is gemetseld. De linkergevel heeft in het voorste gedeelte twee kleine ramen en een groter staand raam. In het uitspringende gedeelte, zowel van de uitbouw met plat dak als van het hogere geveldeel, is een aantal nieuwe ramen geplaatst. Boven alle vensters in de linkerzijgevel is een rollaag gemetseld. De achtergevel heeft op de begane grond een dubbele openslaande terrasdeur met bovenraam. Tegen een deel van de achtergevel is op de begane grond een eenlaags uitbouw met plat dak.Ter hoogte van de kap zijn een venster met uitzetraam en een venster met een enkelvoudig raam met bovenlicht geplaatst. Boven de vensters en de terrasdeur is een rollaag gemetseld. De bollenschuur De tweelaags bollenschuur is opgetrokken in donkerrode baksteen die in kruisverband is gemetseld. Rondom lopen een plint die met een rollaag wordt afgesloten en, onder meer ter hoogte van de bovendorpels van de vensters, enkele gepleisterde banden. De bollenschuur heeft de voor bollenschuren kenmerkende rechthoekige vorm met oorspronkelijk in beide lange gevels zowel op de begane grond als op de verdieping een reeks openslaande houten deuren (droogdeuren) met roedenverdeling. Met het openen en sluiten van de deuren kon op een natuurlijke manier de ventilatie geregeld worden om het binnenklimaat in de schuur zo optimaal mogelijk te krijgen voor het drogen van de bollen. De schuur is in de loop der tijd aangepast met een mechanisch ventilatiesysteem. Hiervoor zijn alle droogdeuren gedeeltelijk dichtgemetseld en vervangen door kortere maar even brede ramen en zijn ventilatieroosters toegevoegd. Zodoende kon een natuurlijke ventilatie gecombineerd worden met een mechanische regeling van het

105

binnenklimaat. De vensters hebben bakstenen lekdorpels. Boven de rechtgesloten vensters is een getoogde boog gemetseld. De gevels worden beëindigd met een houten lijst. Op de rechterachterhoek staat een schoorsteen op het dak. Later is aan de achterzijde van de schuur een eenlaags bouwdeel toegevoegd.

106

Beide zijgevels hebben zowel op de begane grond als op de verdieping ter plaatse van de voormalige droogdeuren een reeks van vijf kleinere vensters met stolpramen die een roedenverdeling hebben. Boven en onder de vensters zijn kleine metalen ventilatieroosters toegevoegd. Op de begane grond is de indeling gewijzigd en is onder meer een ruimte voor het uithollen van hyacinten toegevoegd. Op de verdieping is de indeling met een werkruimte aan de voorzijde gehandhaafd, is de trap behouden en is de draagconstructie van de stellingen grotendeels behouden. De schuur is in zeer slechte staat.


Kwekerswoning Duin-Zight met bollenschuur Kwekerswoning Duin-Zight met bollenschuren Circa 1910 en 1929 Gemeentelijk monument

Omschrijving Complex, bestaande uit een kwekerswoning met aangebouwde bollenschuur uit circa 1910 en naastgelegen tweelaags bollenschuur met plat dak uit 1929. Het complex is gebouwd in opdracht van verschillende generaties van de kwekersfamilie Van Saase. Het eenlaags woonhuis met bollenschuur heeft een mansardedak met nok haaks op de Zilkerbinnenweg. Evenwijdig aan dit bouwdeel staat een tweelaags bollenschuur met plat dak. De schuur dateert uit 1929 (zie Zilkerbinnenweg 48a). Rond 1970 zijn beide bouwdelen (woonhuis en bollenschuur) met elkaar verbonden door middel van een eenlaags (vernieuwd?) tussengedeelte plus eenlaags aanbouw aan de achterzijde van beide bouwdelen. Het erf rond het complex is gedeeltelijk verhard en gedeeltelijk als tuin ingericht. Op het erf staan enkele grote, jongere schuren. Het bloembollenbedrijf functio-neert als zodanig. Het complex van woonhuis en bollenschuren ligt aan de hoger gelegen Zilkerbinnenweg, midden in het bollengebied met aangrenzend aan het complex het bollenland. Tussen de bollenschuren van Zilkerbinnenweg 46 en 48 lag een zanderijsloot die richting Leidsevaart liep. De sloot is gedempt. Het complex maakt deel uit van de lintbebouwing, bestaande uit kwekerswoningen en bollenschuren aan weerszijden van de Zilkerbinnenweg. De kwekerswoningen en bollenschuren Zilkerbinnenweg 46 en 48 vormen daarbinnen een cluster van bollenerfgoed.

107

De eenlaags, gedeeltelijk onderkelderde kwekerswoning met bollenschuur heeft de voor bollenschuren kenmerkende langgerekte rechthoekige vorm, waarbij de bollenschuur in het verlengde van, en onder één kap met de woning is gebouwd. Het pand is uitgevoerd in een traditionele bouwstijl waarbij met name de voorgevel rijk is uitgevoerd. Het pand is opgetrokken in rode baksteen. Het woongedeelte is in kruisverband gemetseld, het schuurgedeelte in halfsteensverband. Rondom loopt een plint die is uitgevoerd in donkerder baksteen en met een rollaag wordt afgesloten. Op het mansardedak liggen nieuwe gesmoorde opnieuw verbeterde Hollandse pannen. 108

De voorgevel is een rijk uitgevoerde afgekotte topgevel met enkele gepleisterde sierbanden ter hoogte van de vensterdorpels. De afgekotte gevel is in het midden hoger opgetrokken en heeft aan weerszijde een uitkragende bakstenen pinakel (siertorentje) met console die is uitgevoerd in rode verblendsteen. In het midden van de voorgevel is tussen de pinakels in een gepleisterd wit gedeelte de naam ‘Duin-Zight’ te lezen. De voorgevel heeft op de begane grond vijf en op de verdieping drie vernieuwde enkelvoudige ramen waarvan de bovenlichten glas-inloodvullingen met geometrische motieven hebben. Op de begane grond is het middelste venster smaller. De vensters hebben hardstenen lekdorpels. Boven de rechtgesloten vensters is een getoogde ontlastingsboog uitgevoerd in rode verblendsteen. In de boogvelden is siermetselwerk uitgevoerd in rode baksteen en gele verblendsteen. De aanzeten sluitstenen zijn gepleisterd uitgevoerd. De overstekende delen van het mansardedak rusten op houten gesneden klossen en hebben geprofileerde windveren. De uitkragende delen van de lijstgevels rusten op houten gesneden klossen en hebben een geprofileerde houten lijst. De rechtergevel is grotendeels door de aanbouw van het tussendeel aan het zicht onttrokken. Het voorste gedeelte, ter plaatse van de woning, heeft twee moderne ramen en een nieuwe voordeur met een houten luifel. Bij de dakvoet is op de muur een bakgoot met, tegen de gevel, een houten geprofileerde gootlijst aangebracht. De goot met lijst kraagt bij de voorgevel uit en wordt naar de voorgevel omgezet. De linkerzijgevel heeft ter plaatse van het huidige woongedeelte twee enkelvoudige (oorspronkelijke) vensters met bovenlichten met in geometrisch motief uitgevoerde glas-in-loodvullingen. De vensters hebben hardstenen lekdorpels. Daarnaast is in de gevel een keldervenster geplaatst.

Boven alle vensters is een anderhalfsteens strek gemetseld. Ter plaatse van het (voormalige) schuurgedeelte zijn de twee smalle ventilatiedeuren met baksteen metselwerk dichtgezet. Een derde voormalige ventilatiedeur is vervangen door een ingekorte droogdeur met roedenverdeling. Boven de deuren is een anderhalfsteens strek gemetseld. Met het openen en sluiten van de deuren kon op een natuurlijke manier de ventilatie geregeld worden om het binnenklimaat in de schuur zo optimaal mogelijk te krijgen voor het drogen van de bollen. Bij de dakvoet is op de muur een bakgoot met, tegen de gevel, houten geprofileerde gootlijst aangebracht. De goot met lijst kraagt bij de voorgevel uit en wordt naar de voorgevel omgezet. De achtergevel wordt op de begane grond aan het zicht onttrokken door de aanbouw uit circa 1970. Ter hoogte van de kap zijn drie openslaande ventilatiedeuren met roedenverdeling behouden. De ventilatiedeuren zijn paneeldeuren die gedeeltelijk met glas zijn bezet. Boven de deuren is een halfsteens strek gemetseld. Boven een van de deuren is een hijsbalk aangebracht. De woning vormt samen met Zilkerbinnenweg 46 en 48a een cluster bollenerfgoed als onderdeel van de lintbebouwing aan weerszijden van de Zilkerbinnenweg, bestaande uit kwekerswoningen en bollenschuren.

109

Nr. 69 - Zilkerbinnenweg 48a, De Zilk Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Status

110

Bollenschuur behorend bij kwekerswoning met aangebouwde bollenschuur Duin-Zight Bollenschuur behorend bij kwekerswoning met aangebouwde bollenschuur Duin-Zight Circa 1910 en 1929 Gemeentelijk monument

Omschrijving Complex bestaande uit een kwekerswoning met aangebouwde bollenschuur uit circa 1910 en naastgelegen tweelaags bollenschuur met plat dak uit 1929. Het complex is gebouwd in opdracht van verschillende generaties van de kwekersfamilie Van Saase. De bollenschuur heeft een min of meer gesloten uiterlijk, omdat deze is gebouwd met een mechanisch ventilatiesysteem waarbij de grote droogdeuren niet meer noodzakelijk waren. De oorspronkelijke stellingen in de bollenschuren zijn niet meer aanwezig. De woning en de bollenschuur staan op een rechthoekige plattegrond en de woning heeft een mansardedak met de nok haaks op de Zilkerbinnenweg. In 1960 is de indeling van de woning gewijzigd, waarbij onder meer de middengang is verwijderd en in de voorgevel de deur vervangen is door een raam. Rond 1970 zijn beide bouwdelen (woonhuis en bollenschuur uit 1929) met elkaar verbonden door middel van een eenlaags tussenlid. Het erf rond het complex is gedeeltelijk verhard en gedeeltelijk als tuin ingericht. Op het erf staan enkele grote, jongere schuren. Het complex van woonhuis en bollenschuren ligt aan de hoger gelegen Zilkerbinnenweg, midden in het bollengebied, met aangrenzend aan het complex het

bollenland. Tussen de bollenschuren van Zilkerbinnenweg 46 en 48 lag een zanderijsloot die richting Leidsevaart liep. De sloot is gedempt. Het complex maakt deel uit van de lintbebouwing bestaande uit kwekerswoningen en bollenschuren aan weerszijden van de Zilkerbinnenweg. De kwekerswoningen en bollenschuren Zilkerbinnenweg 46 en 48 vormen daarbinnen een cluster van bollenerfgoed. De bollenschuur is opgetrokken in halfsteens gemetselde rode baksteen en heeft een plat dak. Rondom loopt een plint die in donkerder baksteen is opgetrokken en die met een rollaag wordt afgesloten. De voorgevel is in het midden iets hoger opgetrokken. In dit hogere geveldeel is op een wit vlak in opgelegde zwarte letters de firmanaam aangebracht: ‘P.C.V. Saase & Zn’. Op de begane grond is een stichtingssteen geplaatst die niet leesbaar is en is een gevelopening met metselwerk dichtgezet. Op de verdieping zijn twee gevelopeningen van de oorspronkelijke stalen ramen. De ramen hebben bakstenen lekdorpels en boven de ramen is een rollaag van strekken gemetseld. Tegen de linkerzijgevel is een latere schoorsteen gebouwd die een stuk hoger is dan de bollenschuur. Het zichtbare linkergeveldeel van de bollenschuur heeft op de begane grond een dichtgemetselde deur en een ventilatieraam. Op de verdieping zijn de gevelopeningen van de oorspronkelijke reeks van vier stalen ventilatieramen nog zichtbaar.

111

Nr. 70 - Zilkerduinweg 360-362, De Zilk Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Status

112

Woonhuis (boerderij?) Vaart-Wel Woonhuis Vaart-Wel Mogelijk 17e eeuwse kern, circa 1850 en eerste kwart 20ste eeuw Gemeentelijk monument

Omschrijving Dit woonhuis bestaat uit een eenlaags hoofdgebouw dat op de linkerachterhoek via een tussenliggend gedeelte in verbinding staat met een jonger eenlaags bijgebouw (Zilkerduinweg 362). Het hoofdgebouw heeft een opkamer en dateert mogelijk in de kern uit de 17de eeuw. De huidige opzet met achteraanbouw is mogelijk rond het midden van de 19de eeuw gebouwd. Het bijgebouw, mogelijk een zomerhuis, dateert waarschijnlijk uit circa 1920-1930. Het vrijstaande complex staat op een groot erf dat gedeeltelijk verhard is en gedeeltelijk als tuin is ingericht. Op het erf staat een aantal lindebomen, essen, eiken- en kastanjebomen en beukenhagen. Ook staan er nog enkele bijgebouwen. Het erf is toegankelijk via een hekwerk met ronde smeedijzeren spijlen en gietijzeren pijlers. Op het hek zijn metalen plaatjes bevestigd met links VAART en rechts WEL, de naam van het huis. Het pand is van cultuurhistorische waarde als zeldzaam en redelijk gaaf bewaard voorbeeld van een woonhuis met een mogelijke 17de eeuwse kern. Daarnaast is het een belangrijk onderdeel van de dorpsgeschiedenis van De Zilk.

Nr. 71 - Zilkerduinweg 371, De Zilk Algemene gegevens Oorspronkelijke functie Huidige functie Bouwjaar Status

Kwekerswoning met bollenzolder Kwekerswoning en bollenschuur Kwekerswoning 1880, bollenschuur 1931 Gemeentelijk monument

Omschrijving Deze vrijstaande eenlaags kwekerswoning is in 1880 (gevelsteen moeilijk leesbaar) gebouwd in opdracht van Dirk van Haaster. Op de zolder werden bloembollen gedroogd. Later is naast het huis een bollenschuur gebouwd die inmiddels is verdwenen. Tot het complex hoort de uit 1931 daterende tweelaags bollenschuur met plat dak die ten zuiden van het huis ligt. De schuur is gebouwd in opdracht van Wed. A. van Haaster. De kwekerswoning is zowel een typisch voorbeeld van een gaaf behouden eenlaags dwarshuis met middengang als van de eerste generatie bollenbedrijven waar de kwekerswoning een droogzolder had. Het woonhuis staat op een stuk duingrond dat, net als de nabijgelegen Tiltenberg, niet is afgegraven. De bollenschuur ligt lager, op afgegraven gebied. Aan de achteren linkerzijde grenst het complex aan de (afgegraven) bollengronden. Rondom het huis is een ruim erf waarop onder meer een kastanjeboom en een grote rode beuk staan. De rode beuk is geplant bij de bouw van het huis in 1880. De erfafscheiding aan de straatzijde wordt gevormd door een smeedijzeren hekwerk. In de jaren negentig van de twintigste eeuw zijn de achteren zijgevels van het woonhuis gestucadoord en is een aantal vensters, met name in de zijgevels, vernieuwd. De voorgevel heeft het oorspronkelijke karakter en indeling behouden. In het midden ervan bevindt zich een glazen voordeur met een getoogd bovenlicht met glas-in-loodvulling in verschillende kleuren. Rond de deur is een opvallende houten omlijsting. Links naast de deur is een hardstenen gevelsteen ingemetseld met onleesbare tekst.

113

De bovenlichten van de schuifvensters in de voorgevel hebben glas-in-loodvullingen in verschillende kleuren. Boven de voordeur is, direct boven de goot, een vernieuwde dakkapel geplaatst. De rechterzijgevel heeft op de begane grond een vernieuwd venster. Hier is ook een keldervenster geplaatst. De linkerzijgevel heeft op de begane grond een vernieuwd venster en een bestaand venster, waarvan het bovenlicht glas-inloodvulling heeft in verschillende kleuren. 114

Tegen een deel van de achtergevel is een forse moderne eenlaags serre met plat dak gebouwd. De serre heeft een geprofileerde gootlijst en bovenlichten (klapraam) met een glas-in-loodvulling van rechthoekige vlakken. In de gepleisterde achtergevel van het hoofdbouwdeel zijn twee moderne enkelvoudige vensters geplaatst met bovenlichten in de vorm van uitzetramen. De vensters hebben betegelde lekdorpels. Bij de dakvoet is een vernieuwde zinken bakgoot met geprofileerde houten gootlijst aangebracht. In het onderste dakschild van het mansardedak is een moderne dakkapel met plat dak geplaatst. De aangebouwde serre is van bescherming uitgesloten. Het smeedijzeren hek dat de erfscheiding met de Zilkerduinweg vormt, bestaat onder meer uit spijlen met een rechthoekige doorsnede die een verschillende hoogte hebben. De meeste spijlen hebben een punt in de vorm van een Franse lelie. De bollenschuur is in 1992 ingrijpend gerenoveerd, waarbij de oorspronkelijke reeksen van veertien ventilatieramen in beide lange gevels zijn dichtgemetseld en de stellingen zijn verwijderd. Beide lange gevels hebben boven en onder de dichtgemetselde ventilatieramen reeksen van ijzeren ventilatieroosters. De zuidelijke lange gevel heeft twee stel dubbele houten schuifdeuren. Restanten van de op deze gevel geschilderde firmanaam (Wed. A. van Haaster en Zn.) zijn nog zichtbaar. De dakconstructie is verzwaard en de verdiepingsvloer is verwijderd. De bollenschuur functioneert nog als zodanig.

voor meer informatie over de panden, printbare plattegronden en online routes via google maps kunt u kijken op:

www.noordwijkerhout.nl

Gemeente Noordwijkerhout Afdeling Ruimte, Monumenten Herenweg 4 2211 CC Noordwijkerhout (0252) 343 737 [email protected] www.noordwijkerhout.nl

Monumentengids Noordwijkerhout. Editie 2014

Recommend Documents