Moeder- en Kindcentrum
PROJECTPLAN ‘EEN DUURZAME TOEKOMST’ Oktober 2013
Stichting Bij-1 Schimmelweg 1 2524 VT Den Haag
[email protected]
070 785 58 20 06 19 45 43 47 KvK 53959965 Rekening nr: 398277974
Inhoudsopgave
Aanbevelingen ..................................................................................................................... 3 1.
Probleem ..................................................................................................................... 5
2. Doelstelling ...................................................................................................................... 6 2.1 Ondersteuning aan moeders en kinderen ........................................................................ 6 2.2 Groei aantal vrijwilligers .................................................................................................... 6 2.3 Verduurzaming organisatie ............................................................................................... 7
3. Doelgroep ........................................................................................................................ 7 4. Planning ........................................................................................................................... 7 5. Achtergronden................................................................................................................. 8 5.1 Geschiedenis .................................................................................................................... 8 5.2 Missie, kernwaarden en werkwijze ................................................................................... 9 5.3 Organisatie ...................................................................................................................... 11
6. Begroting ........................................................................................................................11 6.1 Toelichting inzet betaalde coördinator ............................................................................ 12
7. Dekkingsplan ..................................................................................................................13 8. Bijlagen ...........................................................................................................................14 Bijlage 1: Context, gegevens over Spoorwijk ....................................................................... 14 Bijlage 2: Samenwerkingspartners ....................................................................................... 15 Bijlage 3: Beschrijving activiteiten......................................................................................... 16
Projectplan ‘Een duurzame toekomst’ 2013
2
Aanbevelingen Hieronder treft u diverse aanbevelingen van mensen die het werk bij Moeder- en Kindcentrum Bij-1 van dichtbij kennen. “Moeder- en Kindcentrum Bij-1 in Spoorwijk is een goede aanvulling op het bestaande aanbod in de wijk. Het aandeel van Moeder- en Kindcentrum Bij-1 in Spoorwijk als achterstandswijk is onmisbaar. Het hele team van Bij-1 is betrokken bij de wijk, is klantvriendelijk, werkt hard en is enthousiast.” Fatima Bouhalhoul (voormalig) Stadsdeelhoofd bibliotheek Laakkwartier
“Spoorwijk is een dichtbevolkte wijk met veel allochtone bewoners. Het voorzieningenniveau is relatief laag. Dat geldt ook voor het gemiddelde opleidingsniveau en het besteedbaar inkomen van de meeste bewoners. Om de leefbaarheid op peil te houden heeft de wijk veel (extra) aandacht en inzet nodig voor wat betreft welzijn, veiligheid en participatie. Niet alleen van professionals, maar vooral ook van bewoners en vrijwilligers uit de wijk zelf. Bij-1 speelt hierbij al een aantal jaar een belangrijke rol. Met projecten als Moeder en Kind, Kinderochtend en SuperWoman (voor tieners) levert Bij-1 een substantiële bijdrage aan het creëren van een veilige plek voor moeders en kinderen in de wijk. Inmiddels is Bij-1 een vaste schakel geworden in de keten van partners die actief zijn in de wijk op het terrein van welzijn en leefbaarheid. Sinds 2009 worden een aantal initiatieven van Bij-1 door het stadsdeel ondersteund met subsidie. Samengevat: het belang voor de wijk van het centrum Bij-1 als vrijwilligersinitiatief is evident.” Rob Kluiters Teamleider Welzijn, Jeugd en Burgerschap in stadsdeel Laak
“Duurzaam werken vanuit presentie. In tijden van job roulatie, bezuiniging en onzekerheid biedt Bij-1 de broodnodige continuïteit en houvast die zo belangrijk is voor de (jonge) moeders en kinderen in onze wijk. Bovendien is Bij-1 een door de inhoud gedreven, onafhankelijke organisatie met een minieme overhead.” Mieke de Wit Directeur Laaktheater
Projectplan ‘Een duurzame toekomst’ 2013
3
“Bewoners Organisatie Spoorwijk (BOS) ervaart het Moeder- en Kincentrum Bij-1 als een zeer welkome aanvulling / verrijking van het welzijnswerk in Spoorwijk. Het is feitelijk (en bewezen) dat Bij-1 een niet wegdenkende schakel is, in de keten van het welzijnswerk van Spoorwijk met haar specifieke problematiek. Het geleverde “product” wordt al jarenlang met enthousiasme geleverd, en wel met een continu hoge kwaliteit. Dit wordt tevens door de “bezoekers” en professionals in het veld onderschreven, alsook gemeentelijke instanties en ondertekende organisatie. Wat betreft Bewoners Organisatie Spoorwijk geniet de wijk nog lang van deze organisatie met haar menselijke aanpak op maat! Mocht u meer willen weten, dan kunt u uiteraard gerust even contact met ons opnemen.” Marcel Keus (voormalig) Voorzitter BOS (Bewoners Organisatie Spoorwijk)
“Bij-1 maakt de naam meer dan waar. In deze kleine maar o zo vitale organisatie met een kleine professionele staf en veel vrijwilligers worden moeders en kinderen in de context van Den Haag Spoorwijk op een prima manier bij elkaar gebracht en gehouden. De kleinschalige manier van werken met toegankelijkheid voor ieder past prima in deze buurt. Verder is Bij-1 er altijd op uit om, waar mogelijk, krachten te bundelen.” Jan Baronner Diaconaal medewerker Oase/Stek www.steknet.nl
Projectplan ‘Een duurzame toekomst’ 2013
4
1. Probleem In de Haagse wijk Spoorwijk wonen ruim 1.100 jongeren onder de 20 jaar. Daaronder zijn best veel kinderen die thuis weinig liefde ervaren. Relatief veel moeders vinden het lastig om goed voor hun kinderen te zorgen. In 2008 kwam Debby Koning, de drijvende kracht achter Moeder- en Kindcentrum Bij-1, een WestAfrikaanse moeder tegen. Ze was enkele jaren daarvoor naar Nederland gekomen en kende bijna niemand. Ze had toen drie kinderen. Via illegale onderhuur maakte ze gebruik van twee kamers in een huis. Voor de kinderen was er geen speelgoed, weinig kleding en er waren geen luiers. Haar kamers waren vies, de afwas stond opgestapeld, de gootsteen was verstopt, er was geen WC-papier en de WC lag vol met uitwerpselen. De kinderen kregen geen groente en hadden chronisch last van verkoudheid. In 2010 kreeg ze opnieuw een baby. Bij afwezigheid van een commode, kleding en kraamzorg waren ook de uitzichten voor dit kind niet goed. In dit soort situaties levert Moeder- en Kindcentrum Bij-1 ondersteuning door praktische hulp, opvoedkundige adviezen, schoonmaken met vrijwilligers en door naast de moeder en de kinderen te gaan staan. Het verhaal van deze West-Afrikaanse moeder is geen uitzondering. In ‘Wijkperspectief Spoorwijk’ doet de gemeente Den Haag verschillende schokkende constateringen rond kinderen die in Spoorwijk opgroeien.1 “De basisscholen krijgen soms te maken met kinderen die onder slechte omstandigheden naar school worden gestuurd: zonder ontbijt, met weinig nachtrust en onvoldoende persoonlijke hygiëne.” “Veel kinderen in de voorschool, peuterspeelzalen en groep 1 en 2 van de basisschool kampen met ontwikkeling- en/of gedragsproblemen. Ze hebben een achterstand in hun talige, cognitieve en sociaal- emotionele ontwikkeling, hebben geen actieve leerhouding en weinig zelfvertrouwen. De ouders zijn, deels door onvoldoende kennis, te weinig stimulerend richting hun kinderen. Er is en beperkte interactie tussen ouder en kind.” “Bij een toenemend aantal gezinnen is er sprake van opvoedingsproblemen. Dit is o.a. terug te voeren op normvervaging waardoor de kinderen weinig respect laten zien naar ouders en omgeving en opvoedkundig onmachtige ouders.” Moeder- en Kindcentrum Bij-1 wil een bijdrage leveren aan een oplossing voor deze problemen. Dit doet zij door stimulerende activiteiten, het versterken van onderling contact tussen ouders, praktische hulp, ambulant werk en trainingen. Het motto van Bij-1 is: “Als één kind positief verandert, verandert de maatschappij!”
1
Bron: ‘Wijkperspectief Spoorwijk’ gemaakt door de gemeente Den Haag, versie 27 mei 2009.
Projectplan ‘Een duurzame toekomst’ 2013
5
2. Doelstelling 2.1 Ondersteuning aan moeders en kinderen De belangrijkste doelstelling van Bij-1 is het ondersteunen van zoveel mogelijk moeders, kinderen en tieners in Spoorwijk, om zo hun vertrouwen in de toekomst en daarmee een kans op een duurzame toekomst te vergroten. Door begeleiding bij de opvoeding, trainingen en praktische hulp, willen we de kwaliteit van leven van moeders en kinderen verbeteren. We stimuleren kinderen in hun ontwikkeling door ze te laten spelen en knutselen, iets waar ze in hun thuissituatie vaak onvoldoende mogelijkheden voor hebben. Hieronder treft u een indicatie van de doelstellingen qua bereik op dit vlak. Totaal willen we eind 2014 zo’n 180 kinderen en jongeren onder de 20 jaar bereiken, dat is ruim 15% van de jongeren uit Spoorwijk. Bereik Moeders Tieners Kinderen
2010
2011
25
35
10
10
80
100
2012 50 15 125
2013 75 30 140
2014 100 30 150
Om deze groei in ondersteuning te bereiken, organiseren we meer activiteiten en breiden we het aantal vrijwilligers uit. Het aantal activiteiten zal in 2014 meer dan verdubbeld zijn ten opzichte van de situatie in 2010. In hoofdstuk 4 en bijlage 3 zullen we nader in gaan op het soort activiteiten wat we voor ogen hebben.
2.2 Groei aantal vrijwilligers In het document ‘Wijkperspectief Spoorwijk’ van de gemeente Den Haag constateert de gemeente: “Er zijn weinig actieve bewonersgroepen en het aantal vrijwilligers bij de bewonersorganisatie is onvoldoende. Het is belangrijk dat bewoners zich verantwoordelijk voelen voor hun wijk.” Aan dit probleem levert Moeder- en Kindcentrum Bij-1 een positieve bijdrage. Er zijn momenteel 26 vrijwilligers actief in het moeder- en kindcentrum, waaronder 3 mensen met een lichamelijke beperking. Daarnaast werkt er momenteel drie stagiaires mee. Deze mensen ondersteunen de activiteiten, helpen bij het onderhoud van het pand, zijn bestuursleden en helpen bij fondsenwerving. Samen met oprichtster Debby Koning vormen zij het kloppende hart van Stichting Bij-1. In 2011 en 2012 ligt de focus op het werven en inwerken van meer nieuwe vrijwilligers. We streven ernaar dat tegen het einde van 2014 circa 30 vrijwilligers een positieve bijdrage leveren aan Spoorwijk. Daarbij streven we naar een goede mix van externe vrijwilligers (van buiten de wijk) en vrijwilligers vanuit de doelgroep. Onder vrijwilligers verstaan we ook stagiaires. We denken aan de volgende inzet: Inzet vrijwilligers Pedagogische meidenclubs Ambulant kinderwerk Open kinderinloop Moeder en kind spelochtend Trainingen Ondersteuning algemene coördinatie Bestuur Onderhoud pand Overige vrijwilligers Totaal
Projectplan ‘Een duurzame toekomst’ 2013
2014 4 2 8 5 1 1 5 2 2 30
6
2.3 Verduurzaming organisatie Moeder- en Kindcentrum Bij-1 helpt kinderen om kind te kunnen zijn en moeders om moeder te zijn. Bij-1 is eind 2014 uitgegroeid tot een duurzaam en wijkbreed gedragen initiatief. Daar zullen we nog wel een aantal stappen voor moeten zetten. Hierbij valt te denken aan het aantrekken van activiteitencoördinatoren, het uitbreiden van de mogelijkheden om kinderen en moeders met elkaar in contact te brengen en dat ouders uit de wijk zelf vrijwilliger worden bij Bij-1. De succesfactor is dat Bij-1 een gewaardeerd onderdeel is en blijft van het welzijnsnetwerk. Voor een duurzame organisatie is ook een stevige financiële basis van groot belang. Deze bestaat momenteel uit een mix van inkomsten van overheden, donateurs, woningbouw- corporaties en fondsen. De kosten van Bij-1 zijn relatief laag ten opzichte van de maatschappelijke baten omdat we voornamelijk met vrijwilligers en stagiaires werken. Duurzaamheid is ontzettend belangrijk voor stichting Bij-1 en dit begrip ligt dan ook aan de basis van alles wat we doen. Daarnaast vinden we het belangrijk om vanuit de duurzaamheidgedachte samen te werken met andere organisaties in de omgeving, zodat we elkaar kunnen versterken. Door de inzet en opleiding van meer vrijwilligers, werken we aan de verduurzaming van Bij-1. Ook een verdieping van de samenwerking met andere organisaties is belangrijk in het kader van de verduurzaming. Op deze manier krijgt een strategie vorm die zo stevig is, dat op termijn – zelfs bij een eventueel afscheid van Debby Koning – het werk door kan gaan. Daar zijn de moeders en kinderen in Spoorwijk bij gebaat!
3. Doelgroep De doelgroep van Bij-1 bestaat uit (gebroken) gezinnen in Spoorwijk, autochtoon en allochtoon, een dwarsdoorsnede van de wijk. Het percentage allochtone bewoners in Spoorwijk ligt aanzienlijk hoger dan het Haagse gemiddelde.2 Er wonen veel Surinaamse, Marokkaanse en Turkse mensen. Bij-1 heeft al goed contact met de verschillende culturen in de wijk. Voor iets meer dan de helft van de bewoners van Spoorwijk is het opleidingsniveau laag en bijna 70% van de bewoners heeft een laag besteedbaar inkomen. Bij-1 richt zich primair op moeders en kinderen die niet geheel zelfredzaam zijn. De leeftijd van de moeders varieert tussen de 16 en 40 jaar. De activiteiten richten zich op kinderen tussen de 0 en 12 jaar en tieners tussen de 12 en 18 jaar. Een deel van deze kinderen volgt speciaal onderwijs.
4. Planning Om tot een groter bereik en een verduurzaming van Moeder- en Kindercentrum Bij-1 te komen, werken we aan een groeiende inzet van vrijwilligers en een groei van het aantal activiteiten. In 2012 werd vooral veel tijd besteed worden aan het werven en inwerken van vrijwilligers. Door hun inzet kan de positieve invloed van Bij-1 in Spoorwijk groeien en kunnen meer moeders en kinderen ondersteund worden. In onderstaand schema treft u een schatting aan van de groei van Bij-1 die ons voor ogen staat, uitgedrukt in activiteiten.
2
Bron: ‘Wijkperspectief Spoorwijk’ gemaakt door de gemeente Den Haag, versie 27 mei 2009.
Projectplan ‘Een duurzame toekomst’ 2013
7
Aantal pedagogische meidenclubs Dagdelen ambulant werk per week Dagdelen kinderinloop per week Dagdelen spelochtend per week Dagdelen trainingen per week Aantal betrokken vrijwilligers
2010
2011
2012
2013
1
1
0
1
2
2
1 1 3 3 0,4 24
2 2 3 3 0,8 28
1
2
0
0,2
10
17
2014 2 3 3 3 1 30
De activiteiten bij Bij-1 zijn een middel, geen doel op zich. Met goede jaarlijkse evaluaties – gemaakt door de coördinator, geaccordeerd door het bestuur en besproken met samenwerkingspartners en financiers – wordt de voortgang gevolgd. Waar nodig wordt tussentijds bijgestuurd. Afhankelijk van ontwikkelingen in de wijk en het succes van de vrijwilligerswerving kunnen het aantal en het type activiteiten worden bijgesteld. In 2012 en begin 2013 zal de coördinator vooral tijd besteden aan het werven van vrijwilligers, het ontwikkelen van een kwalitatieve werkwijze, donateurswerving, het verdiepen en uitbreiden van het netwerk van Bij-1 en het opzetten van nieuwe activiteiten. In 2013 en 2014 zal de nadruk meer liggen op de begeleiding van activiteiten en vrijwilligers.
5. Achtergronden 5.1 Geschiedenis In september 2000 raakt initiatiefnemer Debby Koning als vrijwilliger betrokken bij een kinderactiviteit in Spoorwijk. In 2001 verhuist zij naar deze wijk om hier vanuit het gedachtegoed van de presentietheorie directer betrokken te kunnen zijn bij de levens van kinderen en moeders. Langzamerhand groeit er een droom voor een moeder- en kindcentrum in de wijk. Om die droom te verwezenlijken gaat Debby Sociaal Pedagogische Hulpverlening (SPH) studeren. In januari 2008 sluit de bakkerij aan de Schimmelweg 1 na veertig jaar de deuren. Woningbouwvereniging Haag Wonen, eigenaar van deze bakkerij, is enthousiast over de ideeën om een moeder- en kindcentrum te vestigen in dit pand en ondersteunt dit. Vele vrijwilligers en verschillende kerken dragen een steentje bij aan de realisatie. Debby gaat als coördinator van Moeder- en Kindcentrum Bij-1 in het achterste gedeelte van het pand wonen. Begin 2009 gaat Bij-1 open voor een proefperiode van een half jaar. Er wordt gestart met een inloopmiddag op de donderdag voor kinderen. Al snel blijkt er behoefte te zijn aan meer activiteiten en al snel is Bij-1 meerdere dagen open. Inmiddels zijn er 2 dagen per week activiteiten bij Bij-1 en één keer per maand op zaterdagmiddag. Debby Koning is verhuisd naar een huurwoning vlakbij Bij-1 en de volledige ruimte wordt ingezet voor de doelen van het moeder- en kindcentrum. De afgelopen jaren heeft Debby Koning zich ontwikkeld tot een goed toegeruste professional met vele contacten in de wijk. Zij is momenteel algemeen coördinator van Moeder- en Kindcentrum Bij-1. Naast een parttime baan bij Middin werkt Debby 16 uur per week betaald voor Bij-1. Daarnaast is Rosalie Vellekoop in 2012 aangenomen om Debby te vervangen tijdens haar zwangerschapsverlof en werkt zij momenteel 8 uur per week voor Bij-1
Projectplan ‘Een duurzame toekomst’ 2013
8
5.2 Missie, kernwaarden en werkwijze Missie Bij-1 draagt structureel bij aan het welzijn van moeders en kinderen in de Spoorwijk (Den Haag). We helpen moeders en kinderen ontdekken dat ze waardevol zijn, talenten hebben en mogen dromen. We dragen bij aan hun vertrouwen in de toekomst en vergroten daarmee de kans op een duurzame toekomst. Kernwaarden Moeder- en Kindcentrum Bij-1 werkt op basis van vier kernwaarden:
Iedereen is waardevol We helpen moeders en kinderen ervaren dat ze waardevol zijn. Daardoor ontstaan na verloop van tijd mogelijkheden om talenten te ontdekken en in te zetten.
Persoonlijke betrokkenheid We hebben oog voor mensen en willen persoonlijk betrokken zijn. Het draait om relaties. Wat we doen gaat verder dan werk alleen, het is ook een levensstijl.
Plezier is belangrijk Binnen Bij-1 is plezier belangrijk. Dat betekent ondermeer dat we veel spelen en dat er ruimte is voor gezelligheid en creativiteit.
Professionaliteit We willen het beste voor moeders en kinderen, daarom werken we professioneel. Dat betekent onder meer dat we methodisch werken en aandacht geven aan veiligheid.
Werkwijze Om de werkwijze van Bij-1 kracht bij te zetten werken we met de Presentietheorie van Andries Baart, de theorie van pedagoog Reggio Emilia en Geweldloze Communicatie van Rosenberg. Deze theorieën worden hieronder nader toegelicht. Presentietheorie Binnen Bij-1 werken we volgens de presentietheorie van professor Andries Baart. Dit betekent dat onze medewerkers zo mogelijk wonen in de wijk waar ze werkzaam zijn. Dan ben je als medewerker niet alleen tijdens ‘werkuren’ maar ook naast het werk aanwezig en betrokken in de levens van de doelgroep. Als medewerkers zijn wij náást professionals ook betrokken buren. Buren die naast al hun professionaliteit meer kunnen zijn dan de ‘gewone’ professional die van 9 tot 5 uur werkt. Dingen die door wijkbewoners zeer op prijs worden gesteld: gemakkelijk bereikbaar, vertrouwd, bekend, laagdrempelig en veilig. In het document ‘Kwetsbaar, maar niet alleen kwetsbaar’ beschrijft Andries Baart de werkwijze van de presentietheorie als volgt: “Binnen de presentietheorie werken de professionals letterlijk vanaf de straat. Zij zijn dus in de leefomgeving van de buurtbewoners, dichtbij en gemakkelijk aan te klampen. De relaties kenmerken zich door natuurlijkheid. ‘Hulpverleningsgesprekken’ waarbij partijen aan beide kanten van een bureau zitten, pen en papier in de aanslag, dossier op tafel en tissues in het midden, komen niet of nauwelijks voor. Het leeuwendeel van de contacten doet zich voor terwijl er iets anders gebeurt: spelen, een buurtfeest organiseren, verjaardag vieren, samen klussen, eten, opruimen, een uitstapje, papier inzamelen, Projectplan ‘Een duurzame toekomst’ 2013
9
rommel opruimen of gewoon zomaar, ergens op de hoek van de straat. Ondertussen leren buurtbewoner en werker elkaar kennen, groeit er vertrouwen en ontstaat er ruimte om over persoonlijke kwesties te praten. Dat gebeurt dan ook: open, indringend, gemotiveerd tot hulp en aanpakken. De werkers gaan zo nodig even mee naar binnen, zoeken in huis het een en ander uit, helpen bij de contacten met reguliere hulpverleners, maar zien ook het leven dat lukt en gunnen hun de eer die juist bij kwetsbare mensen zo gemakkelijk teniet wordt gedaan.” Naast onze eigen activiteiten voor moeders en kinderen willen wij een voorpost zijn voor andere professionele hulpverleningsorganisatie. Voor een groot aantal moeders en ouders is de drempel naar het reguliere maatschappelijk werk of bureau jeugdzorg te hoog. Hierdoor kunnen problemen escaleren, omdat ouders niet de hulp durven zoeken die ze nodig hebben. Vanwege onze laagdrempeligheid krijgen wij van ouders het vertrouwen om hen door te verwijzen en te begeleiden naar de juiste professionele instelling. Geweldloze communicatie Geweldloos Communiceren volgens Rosenberg, houdt in; het communiceren van je 1. waarneming, 2. gevoel, 3. behoefte en vervolgens komen met een 4. verzoek. Je communiceert om te verbinden. In meer detail zien deze vier stappen in het Geweldloze communicatiemodel er als volgt uit. 1. Waarneming. In de waarneming neem je kaal waar wat je hoort of ziet. Je voegt géén interpretaties toe. Geweldloos is ”Je zit onderuitgezakt op de bank en reageert niet op mijn verhaal.” in plaats van ”Je begrijpt me niet en je luistert niet naar me”. 2. Gevoel. Na je waarneming ga je naar je gevoel (emotie) in plaats van een verhaal ervan te maken of gedachten te vormen over wat anderen doen. Geweldloos is ”Ik voel me alleen” in plaats van ”Ik voel dat jij geen verantwoordelijkheid op je neemt”. Dit laatste is interpretatie van iemands gedrag. 3. Behoefte. gevoelens worden veroorzaakt door behoeften. Positieve of negatieve gevoelens hangen samen met of je behoefte van dat moment wordt ingevuld. Belangrijk is dat je eigen behoefte de oorzaak is van je gevoel en niet het gedrag van de ander. Geweldloos is ”Ik voel me geïrriteerd omdat ik behoefte heb aan jouw ondersteuning” in plaats van “Ik voel me geïrriteerd omdat jij de afwas niet hebt gedaan.” 4. Verzoek. Een verzoek is een bewust en nauwkeurig positief geformuleerde boodschap aan de ander. Je geeft aan wat je wilt in plaats van wat je niet wilt. Als je een verzoek doet, sta je per definitie open voor een 'Nee'. Dit is een aanknopingspunt voor verdere dialoog. Geweldloos is “Zou je willen proberen op tijd te zijn voor het eten?” in plaats van ”Zorg je ervoor dat ik niet weer in mijn eentje moet eten?”. Reggio Emilia is benadering die ‘pedagogiek van het luisteren’ wordt genoemd, in plaats van ‘pedagogiek van het vertellen’. Het kind staat in deze visie heel centraal. Vanaf de geboorte is het kind al bezig met de communicatie met de ander en met de wereld. Kinderen zijn heel erg sociaal en zijn heel nieuwsgierig en leergierig. Volgens deze visie moeten dan ook met hen omgaan op een manier waarbij we voor ogen houden dat kinderen niet dom zijn, maar veel weten en eigen ideeën en gedachtes hebben. Elk kind is uniek en moet ook zo benaderd worden. Als volwassenen kan men er dus niet vanuit gaan dat ze het kind kennen, maar ze moeten naar het kind luisteren, om hen zo te leren kennen. Door de omgang met de kinderen en dus door te luisteren, leert men het kind kennen. Communicatie is heel belangrijk. Dit omdat op die manier de verschillende gedachten, ideeën en theorieën met elkaar uitgewisseld kunnen worden en er van elkaar geleerd kan worden. Projectplan ‘Een duurzame toekomst’ 2013
10
Binnen deze theorie bestaat het begrip ‘honderd talen’, dat houdt in dat het kind wel op honderd verschillende manieren – in verschillende talen – kan communiceren. Dat kan zijn door bijvoorbeeld dans, tekenen, knutselen, zingen etc. Deze vormen van communicatie worden gezien als middel om te communiceren en dus niet als verrijking van de kunstdisciplines. Het belangrijkste is dus dat de kinderen met een open instelling benaderd worden. Dit om erachter te komen wat de kinderen belangrijk en interessant vinden.
5.3 Organisatie Voor Bij-1 is in 2011 een eigen stichting opgericht, gericht op een duurzame toekomst; Stichting Bij-1. Deze Haagse stichting heeft een onbetaald bestuur bestaande uit de volgende leden: Lindsey Vlaardingerbroek (voorzitter) Gertjan Slaman (penningmeester) Martin Zwaard (secretaris) De statutaire doelstelling van Stichting Bij-1 luidt: “De stichting heeft ten doel vanuit een Christelijke grondslag en identiteit bij te dragen aan het welzijn van gezinnen. Om dit te bereiken verrichten we allerlei activiteiten die het welzijn van gezinnen ondersteunen. Ook richtten we ons op het werven, toerusten en begeleiden van vrijwilligers om hen te ondersteunen in het initiëren en uitvoeren van activiteiten voor deze doelgroep, die leiden tot sociale, emotionele en geestelijke ontwikkeling van de ander, ongeacht diens geloof, geslacht, ras, kleur, opleiding of anderszins.”
6. Begroting Hieronder ziet u de begroting voor de jaren 2011 t/m 2014. De doelstelling is na 2014 op hoofdlijnen te functioneren conform de laatste begroting, met wel een andere financieringsstructuur, zie het dekkingsplan in hoofdstuk 7. 2011
2012
2013
2014
26.000 1.500 2.000 1.000 500
26.500 2.000 2.000 1.000 500
27.000 3.000 2.000 500 300
27.500 3.000 2.000 500 300
Activiteitenkosten Promotie richting wijkbewoners 4 Aanschaf methodieken/materialen Uitstapjes met kinderen uit de wijk Inhuur externe trainers Knutselmaterialen Speelmaterialen Consumpties
1.500 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000
1.500 500 1.500 1.500 1.500 1.000 1.200
1.500 1.000 2.000 2.000 2.000 1.500 1.500
1.500 500 2.000 2.000 2.000 1.500 1.700
Huisvestingskosten Huur
6.000
6.200
6.400
6.600
Medewerkers en vrijwilligers 3 Salaris algemeen coördinator (0,7 FTE) Vrijwilligersvergoedingen (o.a. reiskosten) Opleidingskosten / vakliteratuur Adviseur personeel en vrijwilligers Opvragen verklaringen van goed gedrag
3
Het salaris is op basis van de CAO Welzijn & Maatschappelijke dienstverlening, schaal 8, trede 2 (Begeleider vrijwilligers / Leidinggevende 1). Op basis van het brutosalaris voor 0,7 FTE is een schatting van de werkgeverslasten gemaakt. 4 In 2013 start naar verwachting een tweede meidenclub, wat extra kosten met zich meebrengt voor aanschaf van een methodiek met bijbehorende training voor vrijwilligers.
Projectplan ‘Een duurzame toekomst’ 2013
11
Onderhoud en aankleding Energie Overige Audio- en videoapparatuur / computer en printer Materialen voor werving vrijwilligers Kosten jaarrekening Bankkosten Oprichtingskosten eigen stichting Verzekeringen Bestuurskosten Telefoon en internet Onvoorziene uitgaven Totaal
2.500 1.400
2.500 1.500
2.500 1.500
2.500 1.600
2.000 1.000 1.000 300 1.000 500 500 400 2.000
2.000 1.000 1.000 300 0 500 500 400 2.000
500 500 1.000 300 0 500 500 400 2.000
500 500 1.000 300 0 500 500 400 2.000
57.100
58.600
60.400
60.900
6.1 Toelichting inzet betaalde coördinator De inzet van een betaalde coördinator vormt één van de grootste kostenposten. In 2010 werd de coördinator voor 0,2 FTE gesubsidieerd door stadsdeel Laak. Daarnaast zette de huidige coördinator (Debby Koning) zich vrijwillig in voor twee dagen per week (0,4 FTE). Deze vrijwillige inzet was helaas niet continueerbaar op die voet, omdat Debby Koning onvoldoende in haar levensonderhoud kon voorzien. Begeleiding door een professionele coördinator is wel nodig, juist ook als Moeder- en Kindcentrum Bij-1 op lange termijn grotendeels door vrijwilligers gedragen wordt. Gezien de heftige problematiek die soms speelt is een terugvaloptie nodig als vrijwilligers de problematiek niet meer overzien. Een parttime betaalde kracht is ook nodig om de kwaliteit te waarborgen en voor de begeleiding van vrijwilligers. In de jaren t/m 2014 is een betaalde coördinatie van naar schatting 0,7 FTE nodig om tot een duurzame toekomst voor Bij-1 te komen. Binnen deze tijd worden de volgende taken uitgevoerd: ▪ Contacten leggen in de wijk om onderling contact tussen wijkbewoners te bevorderen en deelname aan activiteiten van Bij-1 te stimuleren. ▪ Een goede interne structuur opbouwen. ▪ Werven, begeleiden en als back-up functioneren voor vrijwilligers en stagiaires. ▪ Bij een deel van de activiteiten aanwezig zijn (t.b.v. de kwaliteit en als gezicht van Bij-1). ▪ Werven van bestuursleden en informatievoorziening richting het bestuur. ▪ Bijwonen van overleggen binnen de wijk en op landelijk niveau, hoofdlijnen van de samenwerking vorm geven. ▪ Inhoudelijke en financiële rapportages en overige formaliteiten. ▪ Het maken van communicatiematerialen voor wijkbewoners, vrijwilligers en donateurs.
Projectplan ‘Een duurzame toekomst’ 2013
12
7. Dekkingsplan Hieronder treft u het dekkingsplan aan voor de jaren tot en met 2014. Wat betreft de dekking willen we structurele kosten dekken door een groeiende inbreng van donateurs. Ook op overheden en woningbouwverenigingen doen we een beroep voor ondersteuning.
Gemeente Den Haag / Stadsdeel Laak Fonds 1818 Oranje Fonds SKAN Donateurs Haag Wonen Stichting Zonnige jeugd Diaconie van de PGG Stichting Kinderfonds van Dusseldorp Stichting Levi Lassen Haëlla Stichting Mara Rotterdam Overige fondsen (o.a. bovenstaande) Totaal
Realisatie 2012 7.750 20.000 10.000 5.000 2.000 2.400 3.000 1.000 3.000 3.500 5.000 1.000
63.650
2013
2014
13.000 10.000 10.000 5.000 5.000
15.000 8.000 8.000 5.000 7.000
21.400 60.400
17.900 60.900
Toen we het eerste plan ‘Een duurzame toekomst’ in 2010 schreven hadden we de verwachting dat de bijdragen zouden stijgen van de woningbouwverenigingen die actief zijn in Spoorwijk. Dit jaar is gebleken dat Haag Wonen de financiële toezegging vanaf 2013 beëindigt; en ook de ondersteuning van Vestia is op dit moment nog onzeker. In deze tijd waarin de lokale overheid veel moet bezuinigen zullen we een groter beroep moeten doen op overige fondsen en donateurs. In 2013 gaan we met diverse organisaties praten om met hun te brainstormen over hoe we de duurzaamheid van Bij-1 ook na 2014 kunnen garant stellen. Hiervoor mogen we een beroep doen op de Sesam academie via Fonds 1818 en verder willen we ook kennis opdoen vanuit het bedrijfsleven. Verder gaan we in gesprek met andere soortgelijke projecten en een fondsenbureau om van hun meer te leren over hoe we de inkomsten vanuit donateurs kunnen vergroten. Uiteraard is het beleid van Bij-1 om de structurele kosten grotendeels te laten dekken door een bijdrage van donateurs. Op termijn willen we de resterende 33% (zo’n € 20.000) aanvragen bij een verscheidenheid aan fondsen, om de kosten van specifieke (en zich steeds vernieuwende en ontwikkelende) activiteiten en projecten te dekken.
Projectplan ‘Een duurzame toekomst’ 2013
13
8. Bijlagen Bijlage 1: Context, gegevens over Spoorwijk Om de context in Spoorwijk te schetsen maken we gebruik van gegevens uit ‘Wijkperspectief Spoorwijk’.5 Spoorwijk telde op 1 januari 2008 3.407 inwoners. Dit aantal gaat volgens de bevolkingsprognose voor de wijk de komende jaren toenemen. Het woningbestand bestaat voor het grootste deel uit oudere woningen. Spoorwijk wordt de laatste jaren op grote schaal vernieuwd. Hierdoor neemt het aandeel nieuwbouw toe. In Spoorwijk leven meer kinderen dan gemiddeld in Den Haag:
0 t/m 19 20 t/m 64 65 en ouder
Spoorwijk 32% 62% 6%
Den Haag 23% 64% 13%
In Spoorwijk wonen veel minder mensen met een Nederlandse achtergrond dan gemiddeld in Den Haag:
Nederlands Turks Marokkaans Surinaams Antilliaans en Arubaans Overig
Spoorwijk 31% 14% 10% 26% 4% 15%
Den Haag 53% 7% 5% 10% 3% 21%
Bijna tweederde van de bewoners wil graag in de wijk blijven. Het opleidingniveau is gemiddeld laag. Bijna 70% van de bewoners heeft ook een laag besteedbaar inkomen en het aandeel niet werkzame personen ligt met ruim 8% hoger dan gemiddeld. Een groot deel van de bewoners van Spoorwijk heeft een laag inkomen en bevindt zich op de armoede grens. Deze bewoners zijn vaak onvoldoende in staat hun problemen zelf op te lossen. De voedselbank wordt veel gebruikt. Adequate toeleiding naar de juiste voorzieningen (waaronder bijzondere bijstand, WMO, schuldhulp, etc.) is een belangrijk speerpunt voor de gemeente Den Haag. In de leeftijd 4-12 jaar zijn de belangrijkste problemen: opvoeding, taalachterstanden, ontwikkelingsachterstanden, weinig sociale vaardigheden, negatief gedrag om aandacht te krijgen.
5
Bron: ‘Wijkperspectief Spoorwijk’ gemaakt door de gemeente Den Haag, versie 27 mei 2009.
Projectplan ‘Een duurzame toekomst’ 2013
14
Bijlage 2: Samenwerkingspartners Moeder- en Kindcentrum Bij-1 werkt samen met vele organisaties. Hier noemen we de belangrijkste: Commissie Spoorwijk Al meer dan vier jaar komen regelmatig vertegenwoordigers van organisaties in Spoorwijk bij elkaar met als doel de leefbaarheid in de wijk en het welzijn van de bewoners te verbeteren. De Commissie Spoorwijk bestaat uit vertegenwoordigers van de twee basisscholen, welzijnswerk, politie, leefbaarheid, opbouwwerk en de bewonersorganisatie. Medewerkers van Bij-1 zijn sinds de oprichting van Commissie Spoorwijk deel van dit overleg. Gemeente Den Haag stadsdeel Laak Het stadsdeelkantoor subsidieert Bij-1 met ‘participatiegelden’. Er is regelmatig overleg met de medewerkers van de afdeling Welzijn, Jeugd en Burgerschap. Woningbouw coöperatie Haag Wonen De woningbouw coöperatie Haag Wonen is eigenaar van het pand waar het centrum Bij-1 in zit. Centrum voor Jeugd en Gezin Vanuit meerdere disciplines van het centrum voor Jeugd en Gezin worden er moeders doorverwezen naar de moeder- en kindochtenden van Bij-1. Moeders informeren Moeders Moeders informeren moeders koppelen ervaren moeders aan nieuwe moeders om kennis en ervaring uit te wisselen. Onderling verwijzen we moeders naar elkaar door. I-Shop De wissel In de *i-Shop kunnen bewoners terecht met vragen op het gebied van wonen, zorg, (vrijwilligers)werk, ontspanning, inkomen en met vragen of ideeën over hun buurt. Buurtbewoners worden hier ook doorverwezen naar Bij-1. Den Haag Cares Via Den Haag Cares ontvangt Bij-1 regelmatig vrijwilligers uit het Haagse bedrijfsleven voor de activiteiten en ook wordt Bij-1 meegenomen in de jaarlijkse kerstactie van Den Haag Cares, waarbij ze cadeaus inzamelen voor arme kinderen. Laaktheater Laaktheater is het theater in de wijk. We hebben goed onderling contact en werken zo mogelijk samen. Stek Oase/Kariboe bibi Het diaconale werk van STEK heeft een belangrijke functie in de wijk. We werken samen met de jongensclub en waar mogelijk nog meer. Onderling is er regelmatig overleg over de ontwikkelingen in de wijk. Stichting Present Present is een makelaar tussen vrijwilligersgroepen en hulpzoekenden in Den Haag. Met diverse teams hebben ze Bij-1 geholpen en bewoners van Spoorwijk.
Projectplan ‘Een duurzame toekomst’ 2013
15
Bijlage 3: Beschrijving activiteiten Project 1: Moeder en kind spelochtend
Beschrijving
Een ‘moeder en kind’ spelochtend is gericht op moeders met kinderen onder de basisschoolleeftijd. Moeders kunnen elkaar tijdens deze ochtend onder het genot van koffie of thee in de huiskamer en spelkamer ontmoeten, terwijl de kinderen in de spelkamer kunnen spelen. Er is ruimte om samen met andere moeders een opvoeddilemma te bespreken. We geloven dat iedere moeder in staat is om veel situaties in het gezin zelf goed op te vangen, maar dat je niet alles weet over de opvoeding van je kleine. Juist door er met andere moeders over te hebben vind je zelf een antwoord op een opvoedingsvraag en kun je de andere moeder weer van een antwoord voorzien.
Doel
-
-
Doelgroep
Verwachte resultaten
Een veilige en laagdrempelige ontmoetingsplek voor moeders te creëren waardoor er in de wijk een warme gemeenschap ontstaat voor in het bijzonder sociaal geïsoleerde moeders Het ondersteunen en begeleiden van moeders bij de zorg en opvoeding van hun kinderen Het doorverwijzen en begeleiden van moeders naar professionele hulpverlening. Voornamelijk die moeders die van nature niet zelf contact met de professionele hulpverlening zouden zoeken omdat de drempel vanwege taal of andere redenen te hoog is.
Moeders met kinderen in de leeftijd van 0 tot 4 jaar
-
Iedere week twee moeder- en kind spelochtend waar gemiddeld 7 moeders met hun kinderen komen. Moeders laten merken vanuit persoonlijke gesprekken dat zij middels Bij-1 oplossingen hebben gevonden voor opvoedkundige dilemma’s. Moeders die anders niet zo snel hulp zouden hebben gezocht, zijn onder begeleiding van Bij-1 doorverwezen naar professionele hulpverleningsinstanties.
Projectplan ‘Een duurzame toekomst’ 2013
16
Project 2: Ambulante begeleiding moeders
Beschrijving
Doel
Wij bieden ondersteuning aan moeders die door diverse omstandigheden behoefte hebben aan extra input op het gebied van begeleiding, opvoedkunde en zorg. Het gaat hier bijvoorbeeld om moeders: die slecht Nederlands spreken, die zorg dragen voor gehandicapte kinderen, die worstelen met een sociale achterstand of die in een sociaal isolement leven. Wij bieden hen begeleiding, huisbezoeken, coaching, opvoedkunde, zorg op maat. Wij bezoeken naast de moeders ook de kinderen aan huis.
-
Versterken van relaties met moeders die in het centrum Bij-1 komen Begeleiden en ondersteunen van moeders op het gebied van opvoedkunde en zorg middels individuele gesprekken, huisbezoeken, begeleiding en coaching. Moeders doorverwijzen naar professionele hulpverlening Voorportaal zijn voor eventuele professionele hulp in het gezin Aandacht en zorg geven aan het individuele kind, waardoor het kind zich gewaardeerd weet Contact maken met en leren kennen van de ouders van kinderen die op de activiteiten van Bij-1 komen
Doelgroep
Moeders die door diverse omstandigheden behoefte hebben aan extra input en begeleiding vanuit Bij-1
Verwachte resultaten
In de periode januari 2013 - december 2013 willen we tussen de 5 en 10 moeders extra ondersteuning en begeleiding geven. Deze moeders hebben we leren kennen: vanuit de contacten die worden opgebouwd met moeders vanuit de moeder- en kinderinloop vanuit de huisbezoeken bij de kinderen die betrokken zijn bij de meerdere activiteiten vanuit de contacten met moeders in de buurt, op straat en via ons netwerk in de wijk
Projectplan ‘Een duurzame toekomst’ 2013
17
Project 3: Kinderinloop middagen
Beschrijving
Doel
Twee middagen per week is het centrum Bij-1 open voor kinderen uit de wijk. Ze zijn welkom en kunnen knutselen, een spelletje spelen en lezen in de activiteitenruimte. In de spelkamer kunnen ze spelen; in de poppenhoek en keuken, in de bouwhoek met lego, duplo of blokken, op de speelmat of zich verkleden in de verkleedhoek. Er is thee en een koekje en ruimte voor de kinderen om een kletspraatje te maken met een van de leiding. Veel van de kinderen die komen, hebben thuis niet veel speelgoed en spelen vaak op straat. De kinderinloop is voor hen een veilige plek om te spelen, waar er aandacht voor hen is en waar ze zich thuis kunnen voelen. Bovendien is het een omgeving waar ze omgangsvormen leren en leren samenspelen en conflicten oplossen.
-
Het creëren van een veilige en gezellige ruimte waar kinderen kunnen (leren) spelen Het creëren van een veilige ruimte waar kinderen hun verhaal kwijt kunnen Stimuleren van de ontwikkeling van sociale vaardigheden Aandacht voor de groep en voor het individuele kind
Doelgroep
Kinderen in de leeftijd van 6 tot 11 jaar
Verwachte resultaten
Gedurende het seizoen van januari 2013 tot december 2013 komen er gemiddeld vierentwintig kinderen naar de twee inloopmiddagen. Dit is verdeeld over twee middagen, waar per middag maximaal 13 kinderen kunnen komen. In totaal bereiken we ruim 60 kinderen.
Projectplan ‘Een duurzame toekomst’ 2013
18
Project 4: Ambulant kinderwerk
Beschrijving
Ontplooiing ambulante spelactiviteiten Een aantal tijden gedurende de week begeven medewerkers van Bij-1 zich op plekken in Spoorwijk waar kinderen spelen of samenkomen. We doen dit omdat wij het belangrijk vinden om ook kinderen buiten het centrum Bij-1 te ontmoeten. Verjaardagen: Verjaardagen zijn voor kinderen heel belangrijk. In elke cultuur worden ze weer anders gevierd. In sommige culturen krijgt een kind geen cadeautje voor zijn/haar verjaardag van de ouder(s). De kinderen van Bij-1 krijgen van Bij-1 een verjaardagscadeau. Individueel spelen: Naast de kinderinloop komen sommige kinderen ook vaker langs bij het centrum Bij-1. Mocht dit uitkomen, kan er een spelletje met hen worden gespeeld, kletsen ze wat of mogen de kinderen zelfstandig spelen in de spelkamer.
Doel
-
Veiligheid bieden op straat Spelmomenten creëren met kinderen op straat Contact leggen en onderhouden met kinderen Kinderen doorverwijzen naar de projecten van Bij-1 Aandacht en zorg geven aan het individuele kind, waardoor het kind zich gewaardeerd weet
Doelgroep
Kinderen in de leeftijd van 4 t/m 14 jaar
Verwachte resultaten
Gedurende het seizoen van januari 2013 tot december 2013 krijgen minimaal veertig kinderen een cadeautje voor hun verjaardag.
Projectplan ‘Een duurzame toekomst’ 2013
19
Project 5: Meidenclubs met meidenwerkmethode SuperWoman
Beschrijving
In Spoorwijk zijn er grote groepen multiculturele meiden in de leeftijd van 12 t/m 16 jaar. Veel tienermeiden gaan door periodes waar ze zich even niet zo goed raad weten met zichzelf. Wat kan je concreet voor zo’n meisje betekenen? Omdat we geloven dat je meiden meer dan alleen een luisterend oor kunt bieden, werken we binnen Bij-1 met de relationele meidenwerkmethode SuperWoman, ontwikkeld door het jongerenwelzijnswerk YfCIThe Mall met een bijbehorend wekelijks clubprogramma voor meiden van 12 - 16 jaar. Bij de aanschaf van de methodiek ontvang je als organisatie een gedegen training om met deze methodiek en doelgroep aan de slag te kunnen gaan. We gaan in een informele setting middels deze methodiek met meiden aan de slag rond vragen als ‘Wie ben ik? Welke talenten heb ik in huis? Hoe ga ik met jongens om? Meer informatie op www.super-woman.nl.
Doel
-
Relaties opbouwen met tienermeiden in de wijk Spoorwijk Creatief en doelgericht bezig gaan met thema’s als zelfbeeld, gezond leven en seksualiteit
Doelgroep
Meisjes in de leeftijd van 12 - 16 jaar
Verwachte resultaten
Gedurende het seizoen van januari 2013 tot december 2013 komen er gemiddeld negen meiden naar het wekelijkse clubprogramma, die door de inzet van dit programma en de betrokkenheid van de medewerkers zich op een positieve wijze verder zullen ontwikkelen.
Projectplan ‘Een duurzame toekomst’ 2013
20
Project 6: Trainingen
Beschrijving
Naast de wekelijkse vaste activiteiten die we aanbieden, willen we kinderen en ouders ook trainingen en informatieavonden en -ochtenden aanbieden. Dit is een gevarieerd en vraaggericht aanbod. Om deze vraag naar boven te krijgen zullen we beginnen met een behoefte-onderzoek in de wijk. Ook zullen we inspelen op de signalen die we ontvangen tijdens de verschillende activiteiten. Er zullen waarschijnlijk trainingen aangeboden worden met onder andere de volgende thema’s: Voeding en hygiëne Opvoedingsvraagstukken Sociale vaardigheden Spel en ontwikkeling Veiligheid op straat
Doel
-
Inspelen op de behoeften van ouders in de wijk, naar aanleiding van de vragen die ze hebben over opvoeding en samenleving Kinderen stimuleren in hun sociale vaardigheden Kinderen ondersteunen in het ontwikkelen van hun talenten.
Doelgroep
Kinderen en tieners uit Spoorwijk Ouders uit Spoorwijk
Verwachte resultaten
Gedurende het seizoen van januari 2013 tot december 2013 willen we minimaal één maal per maand een training aan de doelgroep aanbieden.
Projectplan ‘Een duurzame toekomst’ 2013
21
Project 7: Spelletjesmiddag 1 keer per maand
Beschrijving
Doel
Eén keer per maand is Bij-1 open op zaterdag voor een spelletjesmiddag met kinderen uit de wijk. Deze activiteit wordt gedraaid met vrijwilligers van Den Haag Cares en zij spelen dan spelletjes met de kinderen en hebben een hoop lol samen.
-
Het creëren van een veilige en gezellige ruimte waar kinderen kunnen (leren) spelen Het creëren van een veilige ruimte waar kinderen hun verhaal kwijt kunnen Stimuleren van de ontwikkeling van sociale vaardigheden Aandacht voor de groep en voor het individuele kind
Doelgroep
Kinderen in de leeftijd van 6 tot 11 jaar
Verwachte resultaten
Per maand ontvangen we ongeveer 10-12 kinderen. De ambitie voor 2013 is om deze activiteit uit te breiden naar twee keer per maand
Projectplan ‘Een duurzame toekomst’ 2013
22
Project 8: Jongensclub
Beschrijving
Doel
Eén avond in de week wordt er vanuit Bij-1 in een jongensclub georganiseerd. Activiteiten die we aanbieden aan de jongens zijn o.a. (tafel)voetballen, spelletjes spelen, apparaten uit elkaar halen om te zien hoe het werkt en gamen. Met het doel relationeel jongerenwerk, een voorbeeldfunctie zijn, naast de jongeren staan en in hun mogelijkheden en talenten geloven.
-
Het creëren van een veilige en gezellige ruimte waar kinderen kunnen (leren) Aandacht voor de groep en voor het individuele kind Het creëren van een veilige ruimte waar kinderen hun verhaal kwijt kunnen Stimuleren van de ontwikkeling van sociale vaardigheden
Doelgroep
Jongens in de leeftijd van 8-12 jaar
Verwachte resultaten
Wekelijks komen er ongeveer 6 jongens De leiding heeft een voorbeeld functie voor de jongens De jongens zijn uitgedaagd om over bepaalde maatschappelijke thema’s na te denken
Projectplan ‘Een duurzame toekomst’ 2013
23