Meerwaarde van medezeggenschap Rol en rechten tijdens marktwerking in de zorg. “ in de WOR of in de war”
Marco Sikkel
Doelstellingen training • U bent bekend met de plaats van de OR in de
onderneming. • U kent de belangrijkste artikelen van de WOR bij
privatisering. • U heeft de rol en positie van de OR in het overleg met
de bestuurder besproken. • U heeft de opgedane kennis toegepast in oefeningen en
in de eigen praktijk.
2
Kennismaking: opdracht Stap 1 Schrijf voor jezelf op: Ik word pas echt blij als………. Ik word doodmoe van…….. Ik vind het een uitdaging als……
3
De WOR in vogelvlucht: Inhoud WOR • Belangrijke begrippen (art. 1). • Samenstelling, taak en werkwijze (art. 2 t/m 15). • Faciliteiten (art. 16 t/m 22a). • Bevoegdheden (art. 23 t/m 35). • Overig o.a. geschillenregeling, speciale regels overheid (art. 36 t/m 53 c).
4
Belangrijke begrippen • De onderneming:
duidt op het organisatorisch verband waarbinnen gewerkt wordt. • De ondernemer: duidt op de rechtspersoon (BV etc.) of de natuurlijke persoon die de onderneming in stand houdt. • De bestuurder: diegene die in de onderneming de hoogste zeggenschap heeft over de arbeid.
5
Waar staat de OR in dit plaatje?
6
Samenstelling en werkwijze • taak van de OR • samenstelling • taken en werkwijze • verkiezingen • reglement • instelling commissies 7
Taken van de OR: •
OR moet bijdragen aan een goed functioneren van de onderneming in al haar doelstellingen (art. 2 WOR).
•
OR vertegenwoordigt de werknemers van de onderneming (art. 2 WOR).
belangen afwegen – belangen behartigen
8
Faciliteiten en kosten • Overlegvergaderingen: • • •
tenminste twee maal per jaar; vergaderen in werktijd; oriënteren en raadplegen (intern/achterban): tenminste 60 uren per jaar; opleiding: tenminste 5 dagen per jaar.
• Ondersteuning: beschikking • • •
over alle middelen van de onderneming; raadplegen deskundige; adviseurs: kosten na melding; zorgplicht ondernemer om benadeling van OR/OC lid te voorkomen.
9
Bevoegdheden • Meeweten: Overlegrecht (art. 23 en 24)
Informatierecht (art. 31) • Meedenken: Adviesrecht (art. 25)
Initiatiefrecht (art. 23) Stimuleringstaken(art. 28) • Meebeslissen:Instemmingsrecht (art. 27)
10
Bevoegdheden OR Bevoegdheden OR Meedenken Informatierecht
Meepraten Overlegrecht
Meedenken Adviesrecht
Meebeslissen Instemmingsrecht
11
Bevoegdheden: basisvragen voor de medezeggenschap Communicatie en Verantwoording
Continuïteit van onderneming
Prettige werkomgeving
Reguleren van de Arbeidsrelatie
Informeren, transparantie, Verantwoording, draagvlak
Fusie, reorganisatie, financiën, afstoten samenwerken, verhuizen, nieuwe technologieën
Organisatiecultuur, Gedragscodes, Stijl van leidinggeven
Arbeidsomstandigheden, Beoordelen, Beloningsvormen, Vergoeden
informatierecht
adviesrecht
overleg, initiatief
instemmingsrecht
Blijft het management eerlijk en open en zijn collega’s betrokken?
Worden de belangen van de medewerkers voldoende in het oog gehouden bij strategische besluiten?
Wat leeft er onder collega’s en worden daartussen de juiste belangenafwegingen gemaakt?
Welke afspraken zijn nodig, waar individuele werknemers rechten aan kunnen ontlenen?
12
Communicatie en verantwoording Overlegvergadering (art. 23). Bespreking algemene gang van zaken (art. 24 WOR): • Tenminste twee maal per jaar. • Van verwachte besluiten op grond van art. 25 en 27 WOR
wordt mededeling gedaan. • Er worden afspraken gemaakt over de betrokkenheid van de OR bij die aangelegenheden. • Verstrekken van belangrijke (financiële) informatie.
13
Informatierecht (art. 31) Gevraagde informatie
Ongevraagde informatie
Soort informatie
Soort informatie
Wanneer
Alle informatie die de OR voor de uitoefening van zijn taak redelijkerwijs nodig heeft (art. 31, lid 1)
Rechtsvorm onderneming, structuur, verdeling bevoegdheden in management
Op eerste verzoek van OR
Financieel: jaarrekening, jaarverslag, begroting Sociaal: sociaal jaarverslag, sociaal jaarplan
Bij aanvang zittingsduur OR en bij wijzigingen Twee keer per jaar Eén keer per jaar Eén keer per jaar
Schriftelijke informatie terzake beloningsstructuur en -verhoudingen
14
Geheimhouding (art. 20) • Alle zaken- en bedrijfsgeheimen die de OR verneemt. • Alle aangelegenheden waarvan bestuurder geheimhouding
oplegt. • Wat precies? -
Wie weet het wel? Hoe lang?
Bij twijfel vragen en afspraken maken! Sancties?
15
Continuïteit van de onderneming Adviesrecht OR: • Advies dient ingewonnen te worden voor het nemen van
belangrijke bedrijfseconomische/organisatorische en financiële beslissingen (art.25 WOR). • Advies dient ingewonnen te worden voordat een besluit tot
benoeming of ontslag van de bestuurder genomen wordt (art. 30 WOR). Let op: het dient te gaan om een voorgenomen besluit.
16
Advies: onderwerpen • • • • • •
Overdracht van zeggenschap; fusie,overname, samenwerking, financiële deelneming; beëindiging onderneming of belangrijk onderdeel; belangrijke inkrimping, uitbreiding van werkzaamheden; belangrijke wijziging organisatie, verdeling bevoegdheden; verhuizing.
• • • • • •
Groepsgewijs werven of inlenen werknemers; belangrijke investeringen of kredieten; Invoering/wijziging van belangrijke technologische voorziening; belangrijke milieumaatregel; regeling eigen risico arbeidsongeschiktheid; adviesopdrachten over voornoemde onderwerpen.
Wat is belangrijk?
17
Van adviesaanvraag naar besluit •
Schriftelijk voorleggen van het voorgenomen besluit.
•
Op zodanig moment dat het advies van wezenlijke invloed kan zijn.
•
Bevat beweegredenen, gevolgen en voorgenomen maatregelen.
•
Minstens eenmaal overleg in een overlegvergadering.
•
OR brengt advies uit.
18
Eisen aan het advies • Alle bezwaren noemen. • Eventuele voorwaarden in het advies duidelijk formuleren. • Beslissen over de vorm (positief, negatief, neutraal).
19
Stelling
Een onvolledige adviesaanvraag moet de OR niet in behandeling nemen. Juist?
20
Van adviesaanvraag naar besluit •
De ondernemer moet de OR zo spoedig mogelijk schriftelijk van het besluit in kennis stellen.
•
Als advies niet of niet geheel is gevolgd, aangeven waarom ervan is afgeweken.
•
Als zijn besluit afwijkt van het advies is de ondernemer verplicht de uitvoering van zijn besluit een maand op te schorten.
•
Vervalt als de ondernemingsraad zulks te kennen geeft.
21
Prettig werkklimaat • Bestuurder en OR (art.23): -
komen bijeen in een overlegvergadering binnen twee weken na het verzoek daartoe; kunnen alle aangelegenheden die de onderneming betreffen aan de orde stellen; bepalen samen hoeveel vergaderingen er per jaar plaatsvinden (plannen).
• De OR heeft een stimulerende taak (art. 28 WOR). • De OR heeft initiatiefrecht (art. 23 lid 2 en 3 WOR).
22
Reguleren arbeidsrelatie • Instemmingrecht: op een voorgenomen besluit tot vaststelling, wijziging of intrekking van een regeling betreffende het sociale beleid van de onderneming (art.27 WOR), niet zijnde primaire arbeidsvoorwaarden.
• Stimulerende taak (art.28 WOR).
23
Instemming: onderwerpen • • • • •
Pensioenverzekering, winstdeling- of spaarregeling; werktijden/vakantie; belonings- of functiewaarderings-systeem; arbeidsomstandigheden, ziekte verzuim of reïntegratie beleid; aanstellings-/ontslag/bevorderingsbeleid.
• • • • • • •
Personeelsopleidingen; personeelsbeoordeling; bedrijfsmaatschappelijk werk; werkoverleg; klachtenregelingen; behandeling persoonsgegevens; voorzieningen voor controle op aanwezigheid/gedrag/ prestatie.
24
Instemming: wanneer niet? • Geen instemming van de OR is nodig indien de kwestie al inhoudelijk in de CAO is geregeld.
25
Van aanvraag naar besluit •
Schriftelijk voorleggen van het voorgenomen besluit.
•
Op zodanig moment dat het besluit van de OR van wezenlijke invloed kan zijn.
•
Bevat beweegredenen en gevolgen.
•
Tenminste eenmaal overleg in een overlegvergadering.
•
OR deelt schriftelijk en gemotiveerd zijn besluit aan de ondernemer mee.
•
Als OR instemming geeft: ondernemer deelt schriftelijk de ingangsdatum van het besluit aan de OR mee.
26
Adviesrecht ● OR ontvangt voorgenomen ● ● ● ●
●
besluit; OR-vergadering; OV-vergadering; OR adviseert positief of negatief indien positief: bestuurder kan besluit nemen & uitvoeren & informeert OR; indien negatief: bestuurder kan besluit nemen (wel motiveren), moet een maand wachten met uitvoering. OR kan besluiten naar de Ondernemingskamer te stappen.
Instemmingsrecht ● ● ● ●
●
●
OR ontvangt voorgenomen besluit; OR-vergadering; OV-vergadering; OR stemt in: bestuurder kan besluit nemen & uitvoeren & informeert OR; OR stemt niet in: bestuurder kan de rechter (na bemiddeling en advies van de Bedrijfs-commissie) om vervangende toestemming vragen. OR stemt niet in en bestuurder besluit toch: OR kan de nietigheid van het besluit in roepen. Bestuurder kan vervangende toestemming aan rechter vragen.
27
Ondernemingsovereenkomst • De ondernemingsovereenkomst (art. 32 lid 2 WOR) is een schriftelijke overeenkomst tussen de ondernemer en de OR. In deze overeenkomst is het mogelijk de OR aanvullende rechten toe te kennen en nadere afspraken te maken. Bijvoorbeeld over termijnen voor het uitbrengen van advies.
• NB: niet rechtsgeldig zijn afspraken die in strijd zijn met de WOR.
28
Stelling: Een goed gebruik van art. 24 WOR is het middel bij uitstek om onderbenutting van de WOR te voorkomen.
29
Besluitvormingsproces volgens de WOR Wettelijk kader: Art. 24 WOR:
Besluitvorming:
Interventies: overleg
probleemstelling
-afspraken over betrokkenheid OR
Art. 23 WOR: Overleg, initiatief
Art. 25/27 WOR:
Mogelijke oplossingen Wenselijke oplossingen
Ran dvo orw a ar d en
-algemene gang van zaken
onderhandelen
Voorgenomen besluit
-Oordeel over redelijkheid en billijkheid
afdwingen
-Advies/instemming OR -Besluit (beroep)
Besluit
30
OR in de zorg: politiek primaat •
Uitgangspunt: medezeggenschap bij de overheid is marktconform.
•
Uitzondering: voor zover het politiek primaat aan de orde is.
•
Reden voor de uitzondering: staatsrechterlijke argumenten.
31
Uitwerking in de wet •
Artikel 46 lid d onder sub b WOR.
•
Alles wat ziet op de vaststelling van publiekrechtelijke taken valt niet onder het overlegrecht (dus ook geen instemming, geen advies).
•
Uitzondering: tenzij er gevolgen zijn voor de werkzaamheden van het personeel.
32
Uitwerking in de praktijk •
De Hoge Raad heeft het politiek primaat ruim uitgelegd hierdoor beperkt hij de ruimte voor de medezeggenschap.
•
In de praktijk wordt de OR toch vaak eerder betrokken dan bij de personele gevolgen. Kun je bedenken wat daarvan het voordeel is?
33
Informatie en naslagwerken •
Informatieve sites - www.or.nl - www.or.net.nl - www.or-online.nl - www.gbio.nl (scholing en subsidie)
• Boeken Inzicht in de ondernemingsraad (Vink en van het Kaar). De OR in 153 vragen (van den Bijllaardt).
34
